leesfragment Ouderlingenblad aug. 2012

Pastoraat en Gemeenteopbouw Juli-augustus 2012 - nummer 1028 - Jaargang 89

Thema

De aarde behoeden

OuderlingenBlad, juli-augustus 2012, nummer 1028

BWob-juliaug.indd 1

1 7/4/12 2:24 PM

Redactioneel besluiten teruggedraaid, waarover vervolgens Precies veertig jaar geleden bracht een groep Europese wetenschappers een rapport uit met de Natuur en Milieu de loftrompet stak.

Kan een themanummer van het Ouderlingenblad dreigende titel De grenzen aan de groei. Hierin een bijdrage leveren aan de grote problemen waar werd een verband gelegd tussen economische niet alleen ons land en niet alleen Europa, maar groei en de gevolgen daarvan voor het milieu. waar heel de wereld voor staat? Welke zin heeft het De groep kwam voor het eerst in Rome bijeen om hier te werken aan meer duurzaamheid terwijl en ging vervolgens door het leven als de Club elders het milieu steeds zwaarder belast wordt? van Rome. Het rapport heeft een grote impact Dat zijn lastige vragen, die een verlammend gekregen. Ondanks alle nuanceringen die in de effect kunnen hebben. Toch is in de christelijke daaropvolgende jaren werden aangebracht is de traditie het besef levend dat de mens bij zijn wereld doordrongen geraakt van de negatieve aantreden de opdracht heeft gekregen de aarde te gevolgen van ongebreidelde economische groei, behoeden. Die woorden van het begin hebben in de eindigheid van fossiele brandstoffen en de deze tijd een grote actualiteitswaarde gekregen. aantasting van het milieu. Twintig jaar later En we weten dat niemand zich kan verschuilen namen de Verenigde Naties het initiatief tot een achter een ander. Ieder is niet alleen zelf ‘wereldduurzaamheidstop’ in Rio de Janeiro en verantwoordelijk, maar ieder mens heeft ook op deze zomer wordt Rio+20 gehouden, de tweede zijn eigen vierkante meter vrijheid om te kiezen duurzaamheidstop. wat hij zal doen of nalaten.

Inmiddels zijn er veertig jaren verstreken sinds Ook kerken en plaatselijke gemeenten de Club van Rome de noodklok luidde en de hebben de vrijheid al dan niet zuinig met vraag is of de wereld er in die tijd schoner en energie om te springen, bij bouw en verbouw duurzamer op geworden is. Onlangs schreef gebruik te maken van duurzame materialen, iemand over mensen die de problemen met elkaar in gesprek te gaan over bagatelliseren, de ‘wegkijkers’ en consumptiepatronen, leefstijl en mensen die ze uitvergroten, de aandacht voor de natuur dichtbij en ‘doemdenkers’. Hij pleitte voor wereldwijd. Op www.duurzamekerk.nl, ‘zieners en zoekers’.

In ons land hebben ‘duurzaamheid een initiatief van KerkinActie en DISK en groen’ de laatste tijd onder druk zijn tal van suggesties te vinden en gestaan. De grote bezuinigingen ideeën op te doen. Dit themanummer waartoe de regering heeft moeten levert bijdragen vanuit verschillende besluiten leken ten koste te gaan van achtergronden bij een belangrijk het milieu. Het Lente-akkoord van vijf thema, dat zeker ook in pastorale partijen heeft een aantal voorgenomen Richard Vissinga ontmoetingen een rol kan spelen.

2 BWob-juliaug.indd 2

OuderlingenBlad, juli-augustus 2012, nummer 1028

7/4/12 2:24 PM

4

De aarde behoeden

24

Over duurzame omgang met de schepping. Inleiding op dit zomernummer – Nelleke Boonstra / Gerry Kramer-Hasselaar

Het gesprek in de kerk over levensstijl, duurzaamheid en milieu – Ineke van Middendorp-Sonneveld

28 6

De grond van ons bestaan

Levensstijl, duurzaamheid en welvaart Bezinning vanuit de huidige situatie van materiële welvaart en stagnatie– Trinus Hoekstra

14

Dromen van een duurzame gemeente Een droom over een voorbeeldgemeente als inspiratie – Nelleke Boonstra

Een zorgvuldige lezing van het scheppingsverhaal – Albert Kamp

10

Het milieu en de kerk

2 19 32 33 34

Redactioneel Boeken Voor verdere oriëntatie Prikbord Thematisch jaaroverzicht

Vieringen rond de schepping Concrete mogelijkheden voor kerkelijke vieringen – Tini Brugge

20

Zorgvuldig met energie Hoe kan een kerk zelf zorgvuldig met energie omgaan?

Een interview – Arie Romein

In dit nummer Volgend nummer Alledaagse spiritualiteit

Teamwork van gemeenten en predikanten

Meditatieve serie

Samenwerken in en met de gemeente

In vergadering bijeen

De preek

Waarom vergaderen?

In gesprek over de preek tijdens het huisbezoek

Schuldhulpmaatjesproject

Justitiepastoraat

Omgaan met financiële beperkingen

Aandacht en zorg in een harde wereld

OuderlingenBlad, juli-augustus 2012, nummer 1028

BWob-juliaug.indd 3

3 7/4/12 2:24 PM

Over het thema van dit zomernummer wordt in de samenleving veel gesproken. Ook binnen de kerken is ‘duurzaamheid’ al jaren een thema. In de Bijbel is het een aangelegen thema. Wij worden uitgedaagd vanuit de schriften zorgvuldig met de aarde, schepping van de Eeuwige, om te gaan.

De aarde behoeden Gerry KramerHasselaar en Nelleke Boonstra Mw. drs. G. KramerHasselaar is bezoekmedewerkster in de kerk en psychologe.

Mw. drs. C.A. Boonstra is predikante in algemene dienst voor de kerk in haar geheel, voor de werkbegeleiding van predikanten en kerkelijk werkers.

Beiden zijn lid van de redactie van het Ouderlingenblad

Inleiding

We leven in een tijd waarin zorg is over de toekomst van de aarde. Zaken die verontrusten: toenemende opwarming van de aarde, klimaatverandering, uitputting van de energiebronnen, ontbossing, vervuiling. Bezorgdheid leidt tot meer aandacht voor duurzaamheid, groen milieu, zuinig omgaan met energie, gebruik van spaarlampen, gebruik van biologische producten, duurzaam investeren, duurzaam bouwen, duurzaam leven.

Zeker binnen de kerken is aandacht voor milieuthema’s. Wereldwijd (in de Wereldraad van kerken), Europees (in de Raad van kerken in Europa), Landelijk (in de Nederlandse Raad van Kerken) en ook binnen de Protestantse Kerk. Landelijk en plaatselijk zijn er diverse groepen actief. Dit themanummer van het Ouderlngenblad wil ideeën aanreiken om als plaatselijke kerk met het thema aan het werk te gaan.

In het eerste artikel gaan we te rade bij de bron: Wordt aan de mens als rentmeester opdracht gegeven de aarde

4 BWob-juliaug.indd 4

te behoeden of zit het nog wat anders in elkaar? Door middel van uitleg van een paar belangrijke bijbelteksten leidt dr. Albert Kamp, bijbelwetenschapper, ons naar de gedachte dat we als mensenkinderen deel uitmaken van een geheel. Het rentmeesterschap van de mens over de schepping komt zo in een nieuw daglicht te staan, hij spreekt over verwondering en zelf wroeten in de aarde. Albert Kamp: ‘Juist in onze relatie tot de aarde en al wat ons omringt, mogen we ons verbonden weten. In de relatie tussen God, mens en aarde ligt de grond van ons bestaan. ‘ Dr. Trinus Hoekstra zet in bij de economische recessie waarin we ons bevinden. Biedt de crisis een mogelijkheid om te komen tot een meer ecologisch duurzame levensstijl? Hij legt uit dat materiele behoefte en de sterke nadruk op consumptiegoederen slechts één weg is die gegaan kan worden. De keuze kan ook ergens anders liggen. De sociale en de ecologische behoefte zijn misschien wel belangrijker. Bij de analyse van de samenleving zou ook

OuderlingenBlad, juli-augustus 2012, nummer 1028

7/4/12 2:25 PM

rekening gehouden moeten worden met bijvoorbeeld huishoudelijk werk, vrijwilligerswerk, onbetaalde zorgarbeid en natuurbeleving. Trinus Hoekstra betoogt dat er al een overgang gaande is naar een andere keuze in de maatschappij, en ook binnen de kerken zijn tekenen zichtbaar.

De hierop volgende artikelen zijn concrete uitwerkingen voor de plaatselijke gemeente om duurzaam in de gemeenschap aanwezig te zijn.

Tini Brugge loopt de verschillende elementen van de liturgie langs en doet daarbij suggesties om aandacht te hebben voor duurzaamheid in het persoonlijk leven, in de kerkdienst en in de samenleving. Zij reikt ook liederen aan die onze verbondenheid met de schepping aangeven. Maar ze doet ook bredere suggesties, hoe staat het met de kerktuin? Mensen

kunnen ook zelfs bij het schoonmaken van de kerk en bij allerlei activiteiten nadenken over duurzaamheid. Tot slot spreekt ze over pelgrimeren, mediteren met natuurbeelden en maaltijden.

Suggesties te over om met mensen aan de slag te gaan.

Hoe kunnen kerken omgaan met duurzame energie? Het accent wordt in het volgende artikel verlegd naar de gebouwen. Ook het beheer van de gebouwen heeft zijn aandacht nodig om de duurzaamheid gestalte te geven. In een interview met de heer Haverkamp uit Bennekom wordt ons duidelijk dat er een goede manier is om energie te sparen bij het verwarmen van een kerkgebouw. Oud redactielid Arie Romein spreekt met hem.

Ds. Ineke van MiddendorpSonneveld richt zich op het milieu en de landbouw. Als je in de kerk aandacht wil schenken aan het milieu is het goed om te onderzoeken wat er reeds in de eigen omgeving gebeurt.

Daar kunnen leden van de kerk zich bij aansluiten. Ook kunnen activiteiten in de kerk aandacht schenken aan bijvoorbeeld Fairtrade producten en bloemen van eigen bodem, groente en fruit van het seizoen. ‘Het gaat in de kerk om bewustwording’ vermeldt dominee Ineke van Middendorp. Een open gesprek, met als focus eerlijke, rechtvaardige en verantwoorde verhoudingen.

Tot slot een droom: Kerk in de natuur. Ergens is een exemplarische gemeente waarin andere plaatselijke gemeenten in en uit kunnen vliegen om nieuwe inspiratie op te doen. En om eigen initiatieven te delen met elkaar. π

OuderlingenBlad, juli-augustus 2012, nummer 1028

BWob-juliaug.indd 5

Meer aandacht voor duurzaamheid

5 7/4/12 2:25 PM