Open Deur - Wees niet bang, kerst 2018

bezield en bewogen 84STE JAARGANG, NUMMER 12 DECEMBER 2018 E 3,99

OPEN DEUR

Kerst 2018

Wees niet bang

IN DIT NUMMER…

Holkje van der Veer is dominicanes en redactielid van Open Deur. Zie www.holkje.nl.

Veranderingen zijn spannend. Niet weten waar je aan toe bent, maakt bang. Bedreigende, nare gebeurtenissen die dichtbij komen, maken bang.

Wat helpt dan om toch moed en vertrouwen te vinden?

‘Wees niet bang!’ klinkt vaak in de Bijbel. Ook in het kerstverhaal. Een engel zegt het tegen Maria en vertelt haar dat ze zwanger zal worden. Een engel zegt het tegen herders, midden in de nacht.

En natuurlijk zijn Maria en de herders bang. Wie zou niet bang zijn, als er iets gaat gebeuren dat je leven overhoop haalt?

De engelen roepen op om niet bang te zijn voor het verhaal van God. Van die God die onverwacht dichtbij komt, in dat kind voor wie geen plek is.

Dit kerstnummer van Open Deur staat vol verhalen over angst en moed. Verhalen waarin een engel voorbijkomt die je op het goede moment een

Dat duwtje in de rug

duwtje in de rug geeft: toe maar, wees niet bang!

Iets nieuws – verhuizen, een andere baan, zwanger INHOUD DAT DUWTJE IN DE RUG

worden – kan je blij én bang maken. Je weet niet 2

precies hoe het zal zijn. De angst kan je zo overvallen dat je er liever niet meer aan zou beginnen...

ZE LAAT HET VERTROUWEN NIET LOS – PERSOONLIJKE ERVARINGEN VAN LEVENSMOED

4

BIJBELS BANG

8

Ik kijk in de vriendelijke ogen van de jongen met wie ik al een poosje aan het praten ben, in de studentenkroeg tegenover het

DUNNE DRAAD VAN LICHT EN LEVEN – GEDICHTEN 10

klooster. ‘Wees niet bang’, zegt hij, ‘schrijf die zusters een brief

STERRENKIJKERS – KERSTVERHAAL

12

en vraag of je ze kunt spreken.’ Ik denk: Hij heeft gelijk. Waar

‘IK BEN BEST BANG’

16

Dominicanenklooster beter wil leren kennen, dan moet ik ze

VREES NIET! – COLUMN

17

NIET ALLES ONDER CONTROLE

18

DE STER DIE DE WEG WEES - VERHAAL

20

zou ik bang voor zijn? Als ik die mannen en vrouwen in het een briefje schrijven en vragen of zij een kamer aan mij willen verhuren.

In het afgelopen uur had ik deze student verteld dat ik het klooster bij toeval had leren kennen. Wat ik er had gezien en ervaren, sprak mij zo sterk aan dat ik ernaar verlangde om deze

Kijk op www.open-deur.nl voor een liturgie voor een kerstviering, aanwijzingen voor een kerstspel en tips voor boeken, films en activiteiten bij het thema ‘Wees niet bang’.

wereld beter te leren kennen.

Door deze drie woorden, ‘wees niet bang’, kreeg ik de moed om de kloosterdeur open te doen. Ze hebben me geholpen om een belangrijke stap te zetten, een onbekende toekomst tegemoet te gaan. Ze gaven mij de moed om een ongewone weg in te slaan.

Het was het begin van een ontdekkingstocht van een toen nog doopsgezinde student in de wereld van de kloosters. Die tocht

OPEN DEUR

duurt nu al meer dan dertig jaar.

DOOR ANGST OVERVALLEN

Aan iets nieuws beginnen – verhuizen, een andere baan of zwanger worden – is naast een blije gebeurtenis ook een stressvolle situatie. Je stapt iets nieuws binnen waarvan je niet

2

OPEN DEUR | DECEMBER 2018

Iemand gaf me een teken van vertrouwen, waardoor ik moed kreeg

precies weet hoe het eruit gaat zien. Wie zullen straks je buren zijn? Kun je de taken die bij deze baan horen wel volbrengen?

Wat zal de toekomst van je kindje worden? Het zijn allemaal vragen waar pas een antwoord op komt als je eenmaal aan dat nieuwe begonnen bent. Een tegeltjeswijsheid zegt: ‘De mens

slag te maken waardoor het haar lukt om in vertrouwen

lijdt dikwijls het meest aan het lijden dat hij vreest, maar

en in vrijheid over het ijs te glijden.

nimmer op komt dagen.’ Daar zit waarheid in.

Ook ik kan opeens door vrees overvallen worden. Die angst kan

KERSTENGEL

zelfs zo groot worden, dat ik liever niet aan dat nieuwe zou

Kerst, de tijd waarin de engelen zingen, staat voor de deur.

willen beginnen.

Ik hoor dat mijn neef dit jaar zijn nieuwe vriendin mee-

Voor mij was de uitspraak ‘Wees niet bang’ het duwtje in de rug

brengt. Mijn zus en zwager hebben haar nog niet ontmoet.

dat ik op dat moment nodig had. Iemand – volgens mij was het

Ik denk dat die jonge dame het best spannend vindt om

een engel - sprak de goede woorden en gaf mij een teken van

aan te schuiven aan het kerstdiner. Ik bewonder nu al haar

vertrouwen, waardoor ik moed en lef kreeg. Zoals ook in het

moed, ik zou haar graag een zetje in de rug willen geven.

kerstverhaal de engelen de weg wijzen.

Misschien fluister ik als een kerstengel ook nog even ‘wees

Dat zetje in de rug roept bij mij het beeld op van een kind dat

niet bang’ in het oor van mijn zus. Ik kan mij voorstellen

leert schaatsen. Na wat gekrabbel en gestruikel achter de

dat het ook voor haar een nieuwe en dus spannende

leuning van een stoel, krijgt ze opeens de moed om de juiste

ontwikkeling is.

OPEN DEUR | DECEMBER 2018

3

Ze laat het vertrouwen niet los Vijf mensen vertellen hoe ze moed en vertrouwen kregen. En steeds opnieuw vinden. De een brak in de eerste jaren van haar leven door angstige verwachtingen heen; de ander vond juist in oorlogstijd vertrouwen; weer een ander kon verder op het moment dat ze erkende: zo kan het niet langer.

Je moet je vrees opzij zetten ‘Ik ben nu 98 jaar. Ik ben erg dankbaar voor mijn leven, dat alles toch goed is geweest.

Als jongeman maakte ik de oorlog mee, ook het bombardement van Rotterdam. In november 1944 waren er razzia´s.

Ze gingen langs de deuren, huis aan huis. Alle mannen tussen de 17 en 45 jaar oud moesten mee. Om twee dagen te werken, zogenaamd. Maar we werden naar Duitsland gebracht en dat heeft tot het volgend voorjaar geduurd.

Ik kwam in Emden terecht. Daar kon ik de organist van de kerk vervangen, die was naar het front. Elke zondag liep ik uren naar de kerk, maar het was de moeite waard. De mensen waren erg lief. Het orgelspelen was een steun voor mij; ik had goede gesprekken met de dominee en kreeg lekker eten mee voor de mensen in de barakken.

Thuis was ik opgegroeid met angst voor het laatste oordeel, zo’n sfeer van ‘ik ben een vreselijke zondaar, o wee’. Maar juist in de oorlog maakte ik me daar los van. Door het werk van de theoloog Karl Barth leerde ik anders geloven. Je moet je vrees opzij zetten, je openstellen voor de waarheid dat God bij je is, wat er ook gebeurt. Daar kun je op vertrouwen. In Duitsland ervoer ik dat door de steun van mensen in de kerk.

Ik put nog steeds moed uit die ervaringen. Natuurlijk heb ik

Heel de wereld is een smalle brug, maar de essentie is: wees niet bang, helemaal niet bang.

RABBI NACHMAN

4 4

OPEN DEUR | DECEMBER 2018

wel eens twijfel, maar als ik aan het levende evangelie denk, dan verdwijnt de angst. Ik hoorde eens dat het zinnetje ‘vrees niet’ 365 keer in de Bijbel voorkomt. En zo is het, voor elke dag, voor heel je leven genoeg.’

Opgetekend door Beate Rose

Ik bleef leven!

‘Het was voor mijn ouders niet gemakkelijk om kinderen te krijgen. Verschillende zwangerschappen eindigden met een miskraam of een doodgeboren kindje. Toen werd ik geboren, 44 jaar geleden. Veel te vroeg. En er was verder ook van alles mis met mij. De artsen zeiden: ‘Die gaat het niet redden.’ Ze vroegen aan mijn vader (mijn moeder was nog aan het bijkomen van de bevalling) wat hij wilde. Me nu direct bij zich houden, om me dood te laten gaan, of moesten de artsen nog iets proberen? Mijn vader zei: ‘Als er een kans is, moeten jullie het proberen, maar gebruik haar niet als proefkonijn.’

De arts zei: ‘Stuur maar geen geboortekaartje. En hecht je niet te veel.’

Wees niet bang voor schaduwen, Het betekent gewoon dat er ergens dichtbij licht is.

RUTH RENKLE

Ik bleef leven. Ik zeg wel eens: mijn moeder schonk me het leven en mijn vader heeft me het leven nog eens gegeven. Na een aantal maanden in het ziekenhuis kon ik naar huis. En toen stuurden mijn ouders een kaartje. ‘Blij en dankbaar geven we kennis van de thuiskomst van…’

Ook al bleef ik leven, dat was met veel vraagtekens omgeven. Hoe zal ze zich ontwikkelen? Zal ze kunnen lopen? Praten? Naar een gewone school kunnen? Dat viel mee. Alles ging steeds goed. Bij iedere prestatie – mijn zwemdiploma, de CITO-toets – herinnerde mijn vader zich die boodschap aan het begin van mijn leven.

Mijn ouders hebben mij niet met veel bezorgdheid en angst opgevoed. Maar ik heb in de loop der jaren wel moeten onderkennen dat het niet zo gezond is voor je basisvertrouwen, als je die eerste maanden van je leven niet aangeraakt wordt. Ik mis soms het vanzelfsprekende vertrouwen dat iets wel goed komt.

Tegenwoordig is het ondenkbaar dat je zoiets zegt als ‘stuur maar geen geboortekaartje’. Net zoals het ondenkbaar is, dat je als ouders niet dichter bij je te vroeg geboren baby mag komen dan met je neus tegen het raam van de kamer waarin de couveuses staan. Nu weten ze hoe belangrijk huid-op-huidcontact is voor de vroege hechting van een kind.

Die verwachting die over mij als baby is uitgesproken, die boodschap ‘dat wordt niks’ – die is niet gemakkelijk los te laten. Het wordt dan een hele klus om niet bang te zijn. Al ben ik door al die verwachtingen heengebroken, met een enorme levenswil.’

Opgetekend door Esther van der Panne

OPEN DEUR | DECEMBER 2018

5

Ze wist niet dat ze zo bang was ‘Er is niets met u aan de hand. U gaat nu gewoon lopen, anders moet u naar de psychiater.’ Dit is een neuroloog die gelooft in de harde aanpak; hij zegt nog net geen ‘aansteller’. Verward is ze, beschaamd, bang. Wat is er toch met haar? Tijdens een wandeling zakte ze letterlijk door haar benen en zonder steun kan ze niet meer staan.

Ze heeft geen keus, ze moet naar een psychiater. Gelukkig, een arts die luistert en de tijd neemt. Ze vertelt hoe ze als klein kind, moeizaam spellend, in een oude krant las over proeven op tweelingen in concentratiekampen. Ze begreep niet goed wat ze las, wél dat het gruwelijk was. Ze vertelt over de oorlogsangsten van haar vader, die ze aanvoelde, al sprak hij er niet over. Ze vertelt hoe ze als zestienjarige las over martelingen, hoe ze als volwassene het geweld in het nieuws zag. De wereld bleek geen veilige plek. Ze vertelt nog veel meer; ze wist niet dat ze zo bang was.

Het lijkt of haar vrolijke, speelse kant helemaal verdwenen is. Ze schaamt zich ook: ze heeft toch een fijn leven, geen reden voor angst. Levensangst, noemt de psychiater het, ‘je kunt je door je angst niet meer staande houden’.

De gesprekken nemen iets van de angst weg en ze voelt zich soms beter, vrolijk haast en realiseert zich dat dat momenten zijn waarop ze zich als een kind voelt. Maar het lopen wil niet lukken. Vreemd, vindt ze, maar de psychiater vindt het niet vreemd.

De volgende keer dat ze komt, staat hij klaar met de fiets. ‘Kom maar achterop, we gaan naar de speeltuin!’ De speeltuin, het woord is als magie. Ze voelt zich vijf en zit blij op de schommel, speelt en lacht en rent dan naar de glijbaan… Rent?! Dat kan niet waar zijn! Maar het is zo: ze rent en springt door de tuin, zíj die dacht dat nooit meer te kunnen.

Ze voelt een grote vreugde: angst heeft niet het laatste woord. Je kunt leven in vertrouwen.

Nee, het is niet zo dat alle angst in één klap verdwenen is. Na de speeltuin volgt een periode van soms wel en soms niet kunnen lopen. Geen gemakkelijke tijd, maar ze laat het vertrouwen niet los – en dan is er die zomerochtend waarop ze wakker wordt en weet: nu is de angst echt voorbij.

Renée Bakker

6

OPEN DEUR | DECEMBER 2018

Ashley wil naar de stad Als ik langsloop kijkt Ashley mij aan. Ik besluit om bij haar te gaan zitten. Zij opent het gesprek: ‘Mijn zus heeft een veel vrijer leven omdat zij geen beperkingen heeft.’

Als ik haar vragend aankijk, gaat ze verder: ‘Zij spreekt ‘s middags wel eens af met een vriendje in de stad.’

‘Waarom doe jij dat niet?’ vraag ik, ‘jij kunt toch ook met iemand afspreken?’

Ze wijst met een somber gezicht naar haar rolstoel: ‘Hoe kom ik in de stad?’

‘Dat is toch geen probleem! Voor de school is een bushalte. Je gaat erheen en je stapt in.’

Ik schrik van zoveel angst. ‘Zullen we het eens uitproberen? Wij maken

‘Dat heb ik nog nooit gedaan, ik heb nog nooit zonder

een afspraakje bij de HEMA in de stad. Als jij daar zonder hulp weet te

begeleiding gereisd.’

komen, betaal ik jouw koffie met gebak. Je krijgt mijn mobiele nummer.

‘Dan doe je dat toch een keer. Alle stadsbussen in

Mocht je toch in de problemen komen, dan kom ik naar je toe.’

Nijmegen hebben bij de achterdeur een uitschuifsysteem,

Ik zie een glimlach op haar gezicht. ‘Ja, laten we dat doen, maar nu

waardoor je zonder hulp naar binnen kunt rollen.’

niet, het moet eerst lente worden.’

‘Ja maar’, stribbelt Ashley tegen, ‘als de buschauffeur

Ik geef haar een knipoog en loop weer verder.

haast heeft en geen zin heeft om die plank naar buiten te schuiven, wat moet ik dan doen?’

Holkje van der Veer

Er moet iets veranderen!

En dan komt het moment dat je moet vechten tegen angst,

onze zoon. Ouders zwijgen daarover want dat is niet iets om van

omdat je ziet dat je oudste kind ziek wordt van school. Misse-

de daken af te schreeuwen. Er blijken Facebook-groepen te zijn

lijk, wit, altijd moe, twaalf uur per dag slapen; 1, 2, heel soms

voor ouders van thuiszitters. Daar ontmoet ik een andere ouder

3 dagen per week kan hij naar school. Dat de school hem ziek

die me tipt over onderwijs thuis. Van daaruit zoek ik verder.

maakt, komt door zijn overgevoeligheid voor prikkels en zijn

Ik krijg van niemand garanties dat dit de juiste weg zal zijn. Maar

autisme. Alles is een prikkel: geluiden, licht, lesstof, houding,

we gaan op weg! We gaan uit van de route die het kind aangeeft

taal en emoties van leerlingen en docenten.

en zijn behoeftes en belastbaarheid. En dan hoef je ineens niet

De angst komt je huis binnen en maakt het zichzelf gemak-

meer bang te zijn, omdat er beweging ontstaat. Dan zie je dat

kelijk op jouw bank. De angst wordt groter als blijkt dat de

je kind nog maar elf uur slaapt in plaats van twaalf. Dat hij weer

professionals in de school met oplossingen aankomen waar

interesse krijgt in hobby’s, dat hij toetsen maakt thuis, dat hij uit

je instinctief van weet: dit is geen oplossing! Angst is er ook

zichzelf een stukje gaat fietsen. De tranen staan je in de ogen als

omdat ze niet naar ouders luisteren. ‘Daar is geen geld voor.’

je hem weg ziet fietsen om 17.00 uur. Een tijdstip waarop hij nor-

‘Hij moet gewoon komen. Dan dwing je hem toch?!’

maal al uitgeteld op zijn bed zou liggen. Hij wordt weer zichzelf. Ik

‘Moet hij echt niet behandeld of opgenomen worden?’

ook.

Het is een opluchting om na een jaar te erkennen: Hier

Als het ergste gebeurt, dan ben je misschien nog wel bang, maar

moeten we mee stoppen. Er moet iets veranderen. Daarmee

je gaat op zoek naar oplossingen vanuit liefde. Vanuit de angst

verdwijnt ook de angst. Je gaat uit van mogelijkheden in plaats

zoek je verbinding met mensen die je verder helpen en zoek je

van onmogelijkheden. Je kunt zelf iets doen: zoeken en puz-

naar mogelijkheden. Van daaruit word je krachtig. Bang mag je

zelen naar wat er wél kan; zelf kijken naar wat je kind nodig

zijn, als je maar doorgaat met leven en zoeken. Dan vind je.

heeft, zonder dat er sprake is van dwang van school en leerplichtambtenaar. En dan blijken er meer kinderen te zijn zoals

Sara

OPEN DEUR | DECEMBER 2018

7

JIP WIJNGA ARDEN, MIRJAM EN DE ENGEL | OLIEVERF OP DOEK | 110 X 90 CM. DE TEKST IN HET SCHILDERIJ IS LUCAS 1:30-33.

In de zesde maand zond God de engel Gabriël naar de stad Nazaret in Galilea, naar een meisje dat was uitgehuwelijkt aan een man die Jozef heette, een afstammeling van David. Het meisje heette Maria. Gabriël ging haar huis binnen en zei: ‘Gegroet Maria, je bent begenadigd, de Heer is met je.’ Ze schrok hevig bij het horen van zijn woorden en vroeg zich af wat die begroeting te betekenen had. Maar de engel zei tegen haar: ‘’Wees niet bang, Maria. God heeft je zijn gunst geschonken. Luister, je zult zwanger worden en een zoon baren, en je moet hem Jezus noemen.’

LUCAS 1:26-31

Bijbels bang Naar het schijnt is er ooit een idioot geweest die de

hemelse boden laat vertellen: wees niet bang! En dat dan drie-

moeite heeft genomen om alle keren te tellen dat de

honderdvijfenzestig maal. Zodat je elke dag van het jaar minstens

zin ‘wees niet bang’ in de Bijbel voorkomt. Hij kwam uit op 365 maal. Voor elke dag van het jaar één keer. Maar misschien was deze mens zo gek nog niet.

één keer hoort dat je nergens bang voor hoeft te zijn.

NATUURLIJK BEN JE BANG

Nu zit er iets vreemds aan die oproep ‘wees niet bang’. Ooit zag ik een film met John Wayne waarin hij als stoere cowboy een jongetje

De oproep om niet te vrezen, is een kernwoord in de Bijbel. Dit

van het stotteren af hielp, door hem heel hard toe te schreeuwen dat

woord is vrijwel altijd verbonden met dat moment als God zich

hij niet moest stotteren. Omdat dat niet mannelijk was of zoiets. Zo

kenbaar maakt aan zijn mens. Dat is kennelijk iets om bang

gaat het niet. Hoe kun je iemand toeroepen niet bang te zijn terwijl

voor te zijn. Abraham vreest. Mozes vreest. De profeten beven.

er van alles is wat je te vrezen hebt?

En in de aanloop naar het Kerstevangelie overkomt het de oude

Gelukkig worden mensen in de Bijbel niet opgeroepen om niet bang

priester Zacharias, het meisje Maria en de herders in den velde.

te zijn in het algemeen. Zij worden opgeroepen om niet bang te zijn

Maar waarom gebeurt dit? Waarom overkomt hun dat?

voor het verhaal van God. Dát moeten zij niet vrezen. Hun eerste reactie klopt. Hun wereld wordt op de kop gezet en wie zou dan niet bang

MET VREES EN BEVEN

zijn? Zacharias hoort dat zijn vrouw op hele hoge leeftijd nog een kind

De klassieke verklaring is vrij saai en stemt overeen met wat

zal baren. Maria hoort dat zij een kind zal krijgen terwijl zij nog geen

elke godsdienstwetenschapper in elke godsdienst waarneemt:

man gekend heeft. Mozes, die het volk Israël uit Egypte moet leiden,

als de mens met het hogere wordt geconfronteerd, reageert hij

moet met Farao babbelen, terwijl hij een spraakgebrek heeft (alsof de

in een mengeling van vrees, beven en fascinatie. Het gaat hem

Allerhoogste inderdaad een soort John Wayne is). Saul, die koning moet

letterlijk te boven en verstoort zijn wereldbeeld. De geschriften

worden, komt uit een onaanzienlijke stam. En zo is er altijd wel wat.

van de Bijbel vormen hier geen uitzondering op. Op de openbaring van God volgt vrees. Het is een logische en zelfs wat

WAAROM NIET?

voorspelbare reactie van de mens.

Het gaat uiteindelijk om het vervolg. Hoe ga je verder met je angst?

Nu zou elke god tussen hemel en aarde met die reactie genoegen

Zacharias blijft hangen in de logica van de angst en het onmogelijke.

nemen. Het zou de eeuwige orde tussen god en mens bevestigen:

Op die leeftijd baart niemand kinderen meer. Hij zal er voorlopig

die tussen de oneindig grote en machtige god en de goden, en

het zwijgen toe moeten doen, omdat de angst hem tot zwijgen heeft

de bange, kleine en feilbare mensenkinderen. De goden van

gebracht. Maria is ook bang. Maar ze doet twee dingen waar de

overal en altijd, vanaf Zeus en Wodan tot en met de goden die de

angst niet van terug heeft. Ze overweegt de wonderlijke dingen in

mensen vandaag verzinnen, de goden van geld en gezondheid,

haar hart. En ze besluit: waarom eigenlijk niet? ‘Mij geschiede naar

willen niets anders dan dat. Alles om toch vooral de bestaande

uw woord’ zegt ze. En ze zingt haar nieuwe lied: hoe de Heer naar

verhoudingen niet te verstoren of in gevaar te brengen. Opdat

mensen omziet en naar slaven en dienstmaagden in het bijzonder

het overal, en zeker op aarde, altijd hetzelfde liedje blijft.

Het zijn twee houdingen ten overstaan van de angst. De keuze is aan de lezer, maar ik heb zo de indruk dat de bijbelschrijvers reeds

EEN NIEUW LIED

gekozen hebben.

Maar de God van Israël, de God van Abraham, Isaak en Jakob, wil het anders. Hij wil dat hem een nieuw lied gezongen wordt! Daarom is zijn allereerste reactie op de angst van de mens de oproep om niet te vrezen, of zoals hij het door zijn

Evert Jan de Wijer is als predikant verbonden aan de Thomaskerk van Amsterdam en heeft een bijzondere interesse in de relatie tussen bijbelse theologie en de moderne cultuur.

OPEN DEUR | DECEMBER 2018

9

Moge de weg je zeggen: volg me maar.

Moge de ster je zeggen: richt je vaart op mij.

Moge de grond je zeggen: bezaai me.

Moge het water je zeggen: drink me.

Moge het vuur je zeggen: warm je.

Moge de boom je zeggen: schuil in mijn schaduw.

Moge de vrucht je zeggen: pluk me, eet me.

XXX

En als je de weg kwijtraakt, geen vaste grond meer vindt, en dreigt te verdrinken, als het vuur gedoofd is en je kou lijdt in een nacht zonder sterren als de bomen kaal zijn en je honger en dorst hebt, dan moge de Stem je zeggen: wees niet bang. Ik zal er zijn. xxx

FRANS CROMPHOUT S.J. UIT: ‘WELKOM, LIEF MENSENKIND’. UITGAVE VAN IN UW MIDDEN, OKTOBER 2013 (WWW.INUWMIDDEN.NL)

In de harten van de mensen

Gebed

In de harten van de mensen

Als een kind, zo klein en kwetsbaar,

Verborgen God,

leeft een eeuwenoud gerucht,

teer, maar toch vol zachte kracht,

door een ster in de nacht

van een wereld die volmaakt was,

wordt dan Christus steeds herboren,

hebt u ons de bevrijder onthuld:

waarvan God zag dat zij goed was,

wat in ’t donker leek verloren,

een kind, een kwetsbaar mens,

lichtend beeld dat van ons vlucht.

wordt weer aan het licht gebracht.

geboren zoals wij.

Echo die in ons blijft klinken,

Dunne draad van licht en leven,

zodat we toekomst hebben

vonk van God, geef ons de durf,

Geest van God die ons geleidt,

en niet bang zijn

’t met dit sprankje hoop te wagen,

voer door eeuwen en door dagen,

voor de machten en goden van de

tot het groeiend wordt voldragen,

ons naar heelheid die de aarde

duisternis.

ons van binnenuit vervult.

van gebrokenheid bevrijdt.

Blijf uw mensen voorgaan,

JAN DE JONGH MARIJKE DE BRUIJNE NA AR MISSALE ROMANUM. UIT: ‘ROND DE L ANGSTE

10

OPEN DEUR | DECEMBER 2018

UIT: ‘ALS APPELBLOESEM IN DE WINTER’.

NACHT. LITURGIE MAKEN IN HERFST EN WINTER’,

KERSTORATORIUM. NARRATIO, GORINCHEM, 1993.

MEINEMA, 1996.

Dit zal voor jullie het teken zijn: jullie zullen een pasgeboren kind vinden dat in een doek gewikkeld in een voederbak ligt.’ (...)

Toen de engelen waren teruggegaan naar de hemel, zeiden de herders tegen elkaar: ‘Laten we naar Betlehem gaan om met eigen ogen te zien wat er gebeurd is en wat de Heer ons bekend heeft gemaakt.’ Ze gingen meteen op weg, en troffen Maria aan en Jozef en het kind dat in de voederbak lag.

LUCAS 2:8-12 EN 15-16

OPEN DEUR | APRIL 2017

11

Beeld en tekst: Stephan de Jong, predikant van de Protestantse Gemeente OudemirdumNijemirdum-Sondel en redactielid van Open Deur.

Kerstverhaal

STERRENKIJKERS 1.

MARIA IS BANG De avond viel. Het leek of er nog iets viel. Het was een engel uit de hemel.

Opeens stond hij voor Maria.

‘Je ziet wat bleek, Maria’, zei de engel, ‘je hoeft niet bang te zijn.’

‘Ik ben niet bang,’ zei Maria.

‘Nou ja, ik zei het voor het geval dát,’ zei de engel.

Hij had nog iets te vertellen: Maria zou zwanger worden en een kindje krijgen.

Haar zoon zou niet zomaar een zoon zijn, maar een kind van hogerhand.

Maria begreep het niet helemaal. Ze werd nu echt bleek.

‘Nu word ik wel bang’, zei ze. ‘Krijg ik een kind? Ik ben alleen verliefd en verloofd, maar nog niet getrouwd met Jozef! Krijg ik een kind? En dan nog wel van hogerhand? Ik snap niets van uw woorden, ze maken me bang.’

‘Wees niet bang’, zei de engel.

‘Ik ben het toch’, antwoordde Maria. En het leek alsof ze nog een beetje bleker werd.

‘Je hoeft echt niet bang te zijn’, herhaalde de engel.

Maar Maria bleef bang. Tja, dat overkomt iedereen wel eens. Wat doe je eraan?

‘Ik weet wat je moet doen’, zei de engel, ‘kijk maar eens omhoog.’

Maria deed het. Ze keek naar de hemel en zag de sterren, honderden, duizenden, miljoenen. ‘Die sterren, ongelofelijk toch?

Allemaal van hogerhand’, zei de engel.

Maria’s ogen dwaalden langs de sterrenhemel.

Het licht van die sterren leek iets te willen zeggen. Zoiets van: ‘Als de goede Schepper deze sterrenhemel kon maken, kan Hij er toch ook wel voor zorgen dat je een kindje krijgt?’ ’t Klonk heel zacht, maar wel duidelijk.

Maria kreeg weer kleur. De engel zag het.

Hij lachte. Elke engel weet immers: als je op de sterren let, hoef je niet bang te zijn.

12

OPEN DEUR | DECEMBER 2018

GEDICHT

2.

DE WIJZEN ZIJN BANG De wijzen woonden in het Oosten. Waarom ze in het Oosten woonden, wisten ze niet. Dat was gewoon zo. Daar dachten ze eigenlijk nooit over na. Wel over andere dingen. Over de sterren bijvoorbeeld. Ze keken elke nacht naar de sterren. Die sterren vertelden van alles, zachtjes maar wel duidelijk. Dat er geen duisternis is die niet verlicht kan worden, bijvoorbeeld. En dat er geen duisternis is waarin toch niet een beetje licht zit. Dat er nooit alleen maar duisternis is, maar altijd ook een beetje licht. Konden alle mensen dat maar denken, dan waren ze vast wat wijzer en misschien ook gelukkiger, en zeker minder bang.

Opeens hield de oudste wijze zijn mond. Dat gebeurde niet vaak, want hij mocht graag praten. Waarom hij nu zijn mond hield?

Hij was geschrokken.

De op één na oudste wijze trok aan zijn baard. Dat gebeurde niet vaak, want hij wilde hem graag netjes houden. Waarom hij aan zijn baard trok? Hij was geschrokken.

De jongste wijze begon te lachen. Dat deed hij vaak, want hij was goedlachs. Waarom de jongste wijze lachte? Omdat hij niet schrok, hoewel hij hetzelfde zag als de andere wijzen: een heel bijzondere ster.

Het was duidelijk wat die ster betekende: er zou een kind worden geboren; niet zomaar een kind, maar een koningskind, een koningskind van hogerhand zelfs.

De twee oudste wijzen waren bang. Wat zou zo’n koningskind van hogerhand allemaal niet kunnen doen? Misschien wilde hij koning worden over het Oosten, en misschien ook wel over het Westen, en het Zuiden en Noorden erbij! Misschien was het dan gedaan met de vrijheid. Maar de jongste wijze sprak de anderen toe: ‘Kijk eens naar de hemel, naar al die honderden, duizenden, miljoenen sterren. Ongelofelijk toch? Allemaal van hogerhand.’

De wijzen keken nog eens. Het licht van die sterren leek iets te willen zeggen. Zoiets van: ‘Als de goede Schepper deze sterrenhemel kon maken, zal Hij er toch ook wel voor zorgen dat dat kind van hogerhand een goede koning zal worden?’

De schrik bij de twee oudste wijzen verdween. De jongste wijze lachte. Een echte wijze weet immers: als je op de sterren let, hoef je niet bang te zijn.

OPEN DEUR | DECEMBER 2018

13