Weg naar mijn hart-Henny Thijssing-Boer.9789401907781

Henny Thijssing-Boer (1933-2011) werd de ‘koningin van de streekroman’ genoemd.

Haar romans, een oeuvre van bijna honderd titels, worden nog steeds met veel plezier gelezen. Niet zo gek ook omdat ze gaan over misschien wel het meest universele en tijdloze thema: de liefde.

ISBN 978 94 0190 778 1 NUR 344

www.zomerenkeuning.nl

HENNY THIJSSING-BOER

Deze dubbelroman van Henny Thijssing-Boer bevat twee prachtige romans waarin de liefde zich van haar mooiste en lelijkste kant laat zien. Liefde zoekt haar weg gaat over een jonge soldaat die naar Indië gaat en daar een dochtertje verwerkt bij een meisje op de kampong. Terug in Nederland blijkt dit, logischerwijs, grote gevolgen te hebben voor zijn verloving.

De tweede roman is Zij van Geertje, over Simone, die in een dorp gaat wonen om de naam van haar biologische moeder Geertje te zuiveren. Maar dan blijkt dat nog niet alle geheimen geopenbaard zijn.

WEG NAAR MIJN HART

De weg naar het hart is vol ontberingen

HENNY THIJSSINGBOER

WEG NAAR MIJN HART DUBBELROMAN

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 3

Henny Thijssing-Boer

Weg naar mijn hart

Liefde zoekt haar weg Zij van Geertje

Uitgeverij Zomer & Keuning

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 7

Hoofdstuk 1 Gerben Roelfsema stond wijdbeens in de openslaande deuren van de grote schuur over zijn velden te turen. Veel was daar echter niet te zien, want half februari boden de kale velden niet veel meer dan harde, grijs-grauwe klompen omgeploegde klei. Een uitgestrekte, kale vlakte was het, hier en daar onderbroken door verspreid liggende hoeves die als broedse kippen op hun erven zaten.

Boer Roelfsema had op dit moment trouwens geen oog voor zijn velden. Hij blikte met een zorgelijke frons boven zijn witte, borstelige wenkbrauwen naar zijn zoon Rieks, die daar in de verte over de velden slenterde.

Zelfs van deze afstand zag Gerben aan de manier van lopen van Rieks, dat deze diep in gedachten was. Gerben schudde het hoofd toen hij dacht: Zo kregen wij hem dan terug, onze zoon: een dromer, een piekeraar. Van de vrolijke, zorgeloze jongen van vroeger was niet veel meer over. Sinds zijn terugkeer uit Indië, nu toch alweer ruim twee weken geleden, had de jongen nog niet veel meer gedaan dan zich afzonderen, stil en teruggetrokken zijn eigen gangetje gaan.

Wat waren ze blij geweest – hij, Gerben, en zijn vrouw, Gepke – blij en dankbaar vooral, dat de jongen behouden was teruggekeerd.

Terug uit een oorlog die, achteraf bezien, zinloos, nutteloos was geweest. Een vervloekte oorlog, die duizenden van hun jongens naar de tropen had geroepen en waarvoor? Waarom? Het resultaat was immers niets anders dan gezinnen waaraan voor altijd een zoon zou blijven ontbreken. Jonge jongens, gesneuveld, begraven in een land dat ver en vreemd was, onder een hete tropenzon.

De hoge heren in Den Haag beslisten maar over het leven van je kinderen, je jongens. Als negentien-, twintigjarigen werden ze weggesleurd om dienst te doen, hun ‘plicht’ te vervullen noemden ze dat, in de tropen. En na drie jaar en drie maanden mochten ze – soms verminkt – dan weer huiswaarts keren, áls ze nog leefden: Bedankt jongens! Zie het geheel maar als een uitstapje, een belevenis. Een mooi uitstapje, dacht Gerben verbitterd, een retourtje Indië dat hun

7

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 8

hun verdere leven bij zou blijven, een reis die hun verdere leven zou beïnvloeden.

Gerben Roelfsema zuchtte zwaar toen hij zich erop betrapte dat hij dacht: Misschien was het voor ons allemaal wel beter geweest als de jongen lichamelijk gehavend uit de strijd was gekomen… Meteen schoof hij die gedachte echter weer ver van zich af. Zo mocht hij immers niet denken! Gepke en hij wáren dankbaar dat Rieks nog recht van lijf en leden was, maar toch…

Gerben kon er niets aan doen dat hij steeds weer moest denken: Als de jongen nu door een klein lichamelijk mankementje zo stil en veranderd was, dan zouden zij, zijn ouders, kunnen helpen. Dan was de wond zichtbaar, wisten ze waar ze de pleister zouden moeten leggen. Nu zat het wondzeer diep in Rieks’ hart, zij hadden er geen kijk op en Rieks zweeg, vertelde niet wat hem zo knelde, wat de tropenzon hem had aangedaan.

Het was toch verdikkeme wel wat, bedacht Gerben Roelfsema, dat een mens niet over het eigen leven mocht beslissen! Amper waren ze van die ellendige, opgedrongen oorlog van ’40-’45 bekomen of twee jaar later werd Rieks opgeroepen om zijn dienstplicht te vervullen. Nou hadden ze daar eerst niet zo zwaar aan getild, aan die dienstplicht. Zei men niet altijd dat jongens in dienst pas kerels werden? Hun Rieks, de vrolijke, zorgeloze, zou er dan ook niets minder van worden, hadden ze geoordeeld, als hem door vreemden wat meer discipline werd bijgebracht. Nee, het zou hem geen kwaad doen als hij de hoeve en moeders vleugels tijdelijk vaarwel moest zeggen.

Hoe heel anders hadden ze daarover gedacht toen, drie maanden later, het alarmerende bericht kwam dat Rieks met vele anderen naar Indië werd gestuurd! Toen zagen ze in hem ineens weer het kind dat hun zorg nog niet kon missen. Drie maanden soldaat en dan al de oorlog in…? Toen kwam er fel verzet in hun harten en huilde Gepke ’s avonds in bed haar verdriet, haar machteloosheid, bij Gerben uit: ‘Hebben we hem dan daarvoor gekregen en met liefde grootgebracht…? Moet een vrouw dan zonen krijgen om ze de oorlog in te sturen? Het is gemeen, gemeen…! Hij is ons kind, onze énige zoon en wij alleen hebben de verantwoordelijkheid voor hem te dragen.

8

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 9

Ze mogen hem niet van ons afnemen, Gerben…’ had ze als een brokje ellende geschreid. ‘Hij is van ons… óns kind… Ik laat hem niet gaan. Het risico dat hij nooit terug zal komen is me veel te groot…’ Gerben had gepoogd haar te troosten maar hoe kon hij de juiste woorden daarvoor vinden als het eigen hart net zo opstandig, net zo vol zorg was?

De weken van Rieks’ inschepingsverlof volgden; hun zorg, hun angst deden niet ter zake, daar werd geen rekening mee gehouden.

En allen deden ze hun best die weken zo aangenaam mogelijk voor elkaar te maken. Elk schoof het naderend afscheid ver weg en klampte zich vast aan de gedachte: Nu we nog bij elkaar zijn moeten we er in elk geval voor zorgen dat de herinnering mooi is…

Elske Plantinga, het meiske waar Rieks al vanaf de schoolbanken verkering mee had, was in die laatste weken niet van de hoeve te slaan. Een jong meiske, Elske, en in die dagen hadden ze zich hierover verwonderd hoe sterk zo’n jong ding al kon zijn. Elske was in die tijd net achttien geworden, in hun ogen nog haast een kind, maar ondanks haar jeugd beloofde ze Rieks trouw, beloofde ze te zullen wachten en dat dat geen loze woorden waren had ze in die drie lange jaren wel bewezen.

Een week voor Rieks’ vertrek verloofden de twee zich. Toen sierde een smalle gouden ring hun linkerhand. Dat smalle bandje, het weten dat er in het vaderland een meisje op hem wachtte, het zou een steun voor Rieks zijn, hadden zij, de ouders, gemeend.

Gerben Roelfsema zuchtte andermaal diep toen hij bedacht hoe de jongen al die jaren van scheiding in hun harten had geleefd. Maar Rieks was ver weg geweest en zijn doen en laten hadden ze niet kunnen volgen. Ze hadden enkel maar kunnen gissen aan welke ontberingen hij daar blootstond en hoe hij zich erdoor zou slaan.

Indië, het was voor hen, de achterblijvers, enkel de naam geweest van een ver, vreemd land. Het moest er mooi zijn wat de natuur betrof, hadden ze uit Rieks’ brieven vernomen. Rieks schreef over het eeuwige groen van Indië en over de prachtige bloemen. Over heel die wondere wereld daar, waar het soms ineens heel hevig begon te regenen. Over de ziektes die daar konden heersen: beriberi, bloed-

9

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 10

diarree, malaria. Dat alles wisten ze dan omdat Rieks het schreef en hij het wel weten zou, maar zich er een voorstelling van maken konden ze niet. Daar kwam dan nog bij dat ze veel dingen die hij schreef niet al te serieus namen want als kind al kon Rieks enorm fantaseren.

Als de jongen het dan in zijn brieven ook over ‘wonderlijke krachten’ had, verhalen zo aanvechtbaar, dat ze op je lachspieren werkten, ach, dan probeerde je maar tussen de regels door te lezen hoe het met hemzelf was. Door die dwaze verhalen van hem kwam je dan tot de conclusie dat het hem toch schijnbaar wel goed ging, want zijn fantasie leefde nog volop! Nou, dan was er nog alle hoop en met die hoop leefden ze naar zijn behouden thuiskeer toe.

Dit alles, Rieks’ Indië-jaren, zijn behouden thuiskomst, hun zorg om de jongen, het behoorde weer tot het verleden. En nu pas vroeg je je bezorgd af: Wat is dat voor een land, dat Indië? Wat had de hete tropenzon bij hun jongen teweeggebracht?

‘Tropenkolder’ kregen sommigen ook, getikt zijn door die hete zon, werd er gefluisterd, maar wat Rieks daarginder ook had opgelopen, beslist geen tropenkolder! Rieks had verteld, dat al die vreemde ziektes daar nooit vat op hem hadden kunnen krijgen omdat hij zich daartegen verzette. Een schot van een sluipschutter was misschien niet altijd te ontlopen, maar een Roelfsema was nuchter en oergezond, vreemde ziekten zouden hem het thuiskeren niet beletten!

Nee, hun Rieks had geen last van tropenkolder, noch miste hij een lichaamsdeel of was hij anderszins gehavend en toch… ze hadden nu meer zorgen om hem dan ooit te voren. Hij was de oude Rieks niet meer. Zijn aanstekelijke lach bleef achterwege en fantastische verhalen waren er niet meer bij. Dat was niet gezond bij Rieks, dan haperde er binnen in hem iets! Dat hij, een Groninger boerenzoon, nog niet weer aan de slag kon zoals hij zei, deugde niet. Veertien dagen vakantie, het werd toch al wat, vond Gerben in gedachten.

Maar Rieks kon niet aan de slag komen, toonde niet de minste belangstelling voor het wel en wee op de hoeve. Ook in huis kon hij het niet harden en dus bleef hem niet veel meer over dan in de vrije natuur te dolen. Soms was hij ineens spoorloos, wist niemand van

10

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 11

hen, ook Elske niet, waar hij uithing. Als hij dan na uren weer boven water kwam vertelde hij doodleuk dat hij naar de stad, naar Groningen was geweest en in een Indisch restaurant had gegeten! Dat je naar de stad reisde om er te eten, terwijl het eten hier op de hoeve bij wijze van spreken van de tafel stroomde, daar kon je als nuchtere boer met je verstand niet bij! Rijst at hij in de stad, rijst met allerlei groenten en vlees en vis en Joost mocht weten wat ze er nog allemaal meer door deden! In Indië, zei Rieks, aten ze de rijst nu eenmaal niet zoals hier, met bruine suiker en kaneel. Dat kon dan best waar zijn, maar Rieks was hier niet in Indië! Hij was op het hoge land van Groningen en daar diende hij zich zo vlug mogelijk weer bij aan te passen!

Piet Bakker, een arbeidersjongen uit het dorp met wie Rieks al die jaren in Indië had opgetrokken en die gelijk met Rieks was thuisgekomen, deed die dingen toch ook niet! Piet werkte al weer bij de boer waar hij voordien ook in dienst was en toog niet naar de stad om zich te goed te doen aan vreemdsoortig eten. Piet paste zich weer aan en zo hoorde het ook!

Harm Driever, een van Roelfsema’s arbeiders, kwam met een kruiwagen vol mest uit de koestal. Toen hij zijn boer in de schuur zag staan volgden zijn ogen automatisch die van Gerben. Harm Driever spoog gewoontegetrouw eerst een bruine straal sap op de grond, toen wezen zijn ogen naar Rieks die nu aan een slootwal stilstond en naar de bevroren oppervlakte keek: ‘Heeft hij de kuierlatten weer genomen, boer?’ En toen Gerben enkel knikte: ‘Het gaat mij niets aan, maar als hij mijn zoon was zette ik hem toch mooi weer aan het werk! Van niksdoen wordt een gezond mens ziek en zo is dat!’

Gerben Roelfsema knikte bedachtzaam: ‘Het moet zijn tijd hebben, Harm… Het is enkel een kwestie van tijd…’

Harm Driever sjokte naar de mesthoop, kiepte de kruiwagen daar leeg en sjokte in eenzelfde tempo weer terug. ‘Wat hoor ik,’ zei hij terwijl hij de kruiwagen even neerzette, ‘vanavond groot feest op de boerderij?’

‘Och, of het nu direct een gróót feest zal worden?’ antwoordde Gerben voorzichtig. ‘De jongens, Rieks en Piet Bakker, willen hun

11

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 12

vroegere vrienden, kennissen en dorpsgenoten weer eens bij elkaar brengen en op deze manier zijn ze er in één keer vanaf, snap je? Als ze iedereen afzonderlijk zouden moeten bezoeken hadden ze weken lang werk, nu kan het wasje in één sop worden gedaan!’

Harm Driever bukte zich naar de bomen van de kruiwagen en zei: ‘Feest of niet, er zal vanavond wel heel wat te verhalen zijn. Een lekkere borrel wil de tongen wel loskrijgen, boer!’

Een lekkere borrel… Boer Roelfsema begreep het terstond! De arbeiders hadden vanzelf wel gezien dat de kastelein van het dorpscafé vanmorgen flinke voorraden drank naar de hoeve had gebracht.

Als het om het vooreind van de hoeve ging, zagen ze alles, de arbeiders, dacht Gerben vermaakt. Wat dat betrof waren het net nieuwsgierige wijven. Ach, hij begreep best dat het volk ook wel een borreltje lustte en bovendien, bedacht hij, hadden zij er ook recht op Rieks’ thuiskomst te vieren.

Driever was hem al half voorbij toen Gerben hem nariep: ‘Ik wilde jullie vanavond ook op een borrel trakteren. Als jij ervoor wilt zorgen dat het volk tegen halfzes op de deel is, kom ik met de fles rond!’

‘We houden ons aanbevolen, boer!’ tikte de man met zijn vinger tegen zijn pet.

Een paar minuten later wisten al de arbeiders van boer Roelfsema dat er hun een halfuur vrije tijd werd geschonken en dat ze in dat halfuur op een borrel zouden worden getrakteerd!

Allen waren het er volmondig over eens dat hun boer de kwaaiste nog niet was! Roelfsema bulkte van het geld, zijn hoeve mocht tot een van de grootste uit de omtrek gerekend worden, maar hoogmoed was er in en om de hoeve niet te vinden, oordeelden ze eenstemmig.

Hier, op het hoge land, moest je een boer als Roelfsema met een lampje zoeken. O, zeker, er waren er wel meer die goed voor hun volk waren en kaf zat er altijd tussen het koren, maar één ding was toch wel zeker: de boeren op het hoge land waren veelal net zo trots als ze rijk waren! Rijkdom bracht vaak het kwaad van macht en trots mee, maar Roelfsema was zo niet. En juist omdat hij eenvoudig bleef, niet met zijn macht te pronk liep, genoot hij volgens het volk, meer aanzien dan zij die dat wel deden. De boerin, een gezellige dikzak,

12

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 13

was bij arm en rijk een graag geziene vrouw. Ze had een zonnige, vriendelijke natuur, Gepke Roelfsema; de goedheid uit haar hart straalde van haar blozend gezicht. De meiden die bij haar in dienst kwamen bleven er veelal tot ze trouwden en dat, vond men, zei al alles.

Behalve Rieks hadden ze nog een dochter, de Roelfsema’s, Grietje, die getrouwd was met Allerd Venema, die op een hoeve aan de andere kant van het dorp boerde. In het dorp werd gefluisterd dat het huwelijk niet was zoals het zou moeten zijn, maar ach, men wist altijd zo veel te vertellen. Het huwelijk was kinderloos, tot nu toe in elk geval, maar dat mocht toch geen oorzaak zijn dat daarom dat huwelijk niet deugde? Ze waren nog jong, Grietje zou zo’n zesentwintig zijn, Allerd Venema liep tegen de dertig. Grietje was het evenbeeld van de boerin: een klein dikkerdje met een blozend, vol gezicht waarin de bruine ogen altijd schenen te lachen. Allerd Venema was een ietwat gedrongen man, met een alledaags gezicht, waarin zijn mond de aandacht trok en ongewild op de lachspieren werkte. Hij had ook zo’n dikke onderlip, Allerd, dat het net leek alsof hij elk uur van de dag liep te pruilen. Een wat omgekrulde, altijd vochtige onderlip, die de oorzaak van heel wat gniffelende gesprekjes was: ‘Of je met zo’n lip wel zou kunnen vrijen? Of kon die Allerd wellicht heel niet vrijen en stond daarom hun huwelijk op de wip?’

Ach, het was niet kwaad bedoeld, men praatte nu eenmaal graag.

Men beweerde ook al dat zoon Rieks, pas terug uit Indië, niet meer was zoals voorheen. Het zou hem in het hoofd zijn geslagen en dat kon best, vonden sommigen, want drie jaar lang de zon op je krullenbol, dat was niet best! Ook dit, wat Rieks betrof, zou allemaal nog moeten blijken, vonden diegenen die niet aan de roddelpraatjes deelnamen.

Rieks was het evenbeeld van zijn vader, Gerben. Beide Roelfsema’s waren lange, slanke mannen. Hun houding was voornaam – kaarsrecht liepen ze – en hun gezichten dwongen, ondanks de vriendelijke blauwe ogen, respect af. Dat kwam, dacht men, door hun wenkbrauwen die spierwit en borstelig waren. Het haar van de boer was al aardig aan het dunnen, maar Rieks had nog dezelfde krullenkop waar

13

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 14

hij als kleine jongen mee door het dorp huppelde. Een aardige goedlachse jongen, die Rieks, en dat hij nu nog wat stil en teruggetrokken was, ach, wie van hen allen wist wat die jongen daarginder had meegemaakt? De jongens waren per slot niet voor een vakantiereisje naar dat verre land gestuurd! Al die jonge jongens die pardoes in een oorlog, ver van huis en haard, tuimelden, de een kon dat nu eenmaal beter verwerken dan de ander. Als Rieks vanavond maar eens flink aan het feesten sloeg zou het met hem ook wel weer goed komen, oordeelden de niet-praters.

Dat feest, vanavond op de hoeve, daar pikte het volk toch maar mooi even een graantje van mee! Boer had volgens Harm Driever niets van een groot feest willen horen maar zij wisten wel beter! De meiden uit het vooreind hadden hen wel wijzer willen maken. Sietske en Alie hadden verteld hoe ze al dagenlang druk doende waren om al de kostbare meubels en snuisterijtjes uit de pronkkamer naar de veel kleinere eetkamer te brengen. Toen de pronkkamer leeg was en er oude kleden op het parket waren gelegd die krassen moesten voorkomen, had de kastelein uit het dorp een hoeveelheid cafétafels en stoelen gebracht! Ja, een boer, ook Roelfsema, was zuinig op zijn mooie spullen. Het was veel beter om in het dorp de boel te huren dan dat het eigen meubilair werd beschadigd. Groot gelijk overigens, maar dan moest je niet net praten alsof het om een kopje koffie drinken ging! De voorraden drank die het vooreind binnen waren gebracht, duidden daar ook allesbehalve op. En wat had Elske Plantinga, Rieks’ verloofde, de hele dag op de hoeve te doen als het niet om een groot feest ging? Volgens de meiden was het Elske die, samen met de boerin, in de keuken aan het bakken en braden was.

En Piet Bakker sjouwde zich al de hele dag de hakken onder het lijf vandaan! Een doodgewone arbeidersjongen, die Piet, maar hij liep het vooreind in en uit alsof hij er thuishoorde! Die Piet Bakker gedroeg zich net alsof er voor hem geen standsverschil gold, alsof alle mensen gelijk waren en zolang je de beurzen maar gesloten hield! Dat had Piet Bakker dan zeker van zijn Indië-jaren overgehouden want vroeger was hij niet zo. Een raar land hoor, dat Indië, waar de een stil en teruggetrokken vandaan kwam en een ander juist

14

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 15

vol lef, bravoure en o zo zelfverzekerd.

Zo was elk voor zich in dit kleine, Groninger dorp met de twee uit Indië teruggekeerde jongens bezig.

In het dorp zelf leefde men voornamelijk met Piet Bakker mee.

Piet, een jongen uit een groot arbeidersgezin, die behouden – men sprak zelfs van verbeterd – uit de strijd was gekomen, die zijn minderwaardigheidscomplex van vroeger onder de hete tropenzon had laten verschroeien en die nu vol lef op gelijke voet stond met Rieks Roelfsema! Men schudde vol verwondering de hoofden toen men fluisterde: Hoe een oorlog een mens al niet kan veranderen, hè?

Op de hoeve van Roelfsema draaide in deze dagen alles om Rieks.

Hier was Rieks het middelpunt, ook een beetje het lijdend voorwerp die, hoewel onbewust nog, zijn naasten mee liet lijden.

Hoofdstuk 2 ‘Ben je klaar, kind?’ glimlachte Gepke tegen Elske Plantinga die uit de keuken de ‘feestzaal’ binnenkwam, waar de boerin juist bezig was de laatste hand aan alles te leggen door op elke tafel een tuiltje bloemen neer te zetten.

‘Ja, ik zou tenminste niet weten wat ik nog meer kan doen. De taart is gesneden, de hapjes staan klaar en de rollade staat koud te worden. Wat de aankleding van een kamer toch doet, hè?’ wipte ze op een ander onderwerp over. ‘Met de beste wil van de wereld kan ik hierin de pronkkamer niet terugvinden!’

‘Ik ook niet,’ lachte de boerin, ‘maar het is wel een uitkomst, hoor!

Jongelui, en dan ook nog van allerhande pluimage, kunnen in een pronkkamer niet feesten, niet loskomen. In deze ‘‘feestzaal’’ zal iedereen zich op zijn gemakje voelen en dat is nu precies wat ik graag wilde!’

Elske knikte instemmend en vroeg dan: ‘Weet u waar Piet is? Ik heb hem al een hele tijd niet gezien.’

‘Piet is naar het dorp gegaan. Voor hem was het werk ook klaar en bovendien wilde hij nog voor wat muziek zorgen. Hij had het

15

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 16

over een kennis die harmonika speelde. Tegen achten zou hij met zijn familie en vrienden weer op de hoeve zijn, heeft hij me beloofd.’

Elske liep tussen de rijen tafeltjes door, trok hier en daar een stoel recht. Ze verschoof werktuiglijk een kleedje op een tafel en zei, meer in zichzelf dan tegen de boerin: ‘Ik heb me de hele dag toch zo over Piet Bakker lopen te verwonderen! Zo opgeruimd en vrolijk die jongen is. Net alsof hij niet in Indië is geweest… alsof hij niets heeft meegemaakt.’

‘En nu vraag jij je af waarom Rieks niet zo vrolijk kan zijn!’ zei de boerin zonder van haar werk op te kijken.

‘Ja, vindt u dat vreemd…?’

‘Nee hoor, het is zo logisch als wat, maar je moet niet vergeten dat elk mens anders is en daarom ook anders reageert. We weten immers niet wat er in het hart van een medemens omgaat, lief kind?

Misschien strooit Piet ons met zijn vrolijke lach wel zand in de ogen en heeft hij het wellicht nog moeilijker dan Rieks! Tja, die dingen weet je toch nooit?’ vond de boerin schouderophalend.

Elske kon nog niet zo mild denken. Haar stem klonk verongelijkt toen ze zei: ‘Rieks zondert zich willens en wetens af! Hij werkt zelf ook niet mee want waarom zwalkt hij de hele dag buiten rond terwijl hier zo veel werk is? Het is toch ook zíjn feest? Piet hoeft toch zeker niet alles voor hém op te knappen? Rieks wil zich gewoon niet aanpassen,’ mokte ze verder. ‘Hij loopt maar te prakkizeren en waarover…? Als hij dat nu maar wilde vertellen, dan kon ik hem tenminste helpen, steunen… Nu… weet ik het ook niet meer…’

‘Hoe het tussen jullie beidjes verder moet…?’ vulde Gepke aan terwijl ze op Elske toe kwam lopen. Toen ze zag hoe de jonge ogen tegenover haar zich langzaam met tranen vulden, sloeg ze een arm om Elskes schouders en zei vriendelijk en troostend: ‘Weet je wat wij gaan doen?’ En op Elskes vragende blik: ‘Wij gaan in de huiskamer lekker in een luie stoel zitten en we laten ons door Alie bedienen. Nou…?’

‘Dat lijkt me zo gek nog niet,’ glimlachte Elske.

‘Dat dacht ik ook!’ knikte de boerin om er dan guitig op te laten volgen: ‘Wat moet ik tegen Alie zeggen: dat ze ons thee brengt… of’

16

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 17

– haar oogjes glommen ondeugend – ‘of nemen we vast een glaasje?

Een voorproefje op vanavond?’

‘Dat laatste dan maar, niet? Een opkikkertje hebben we best verdiend!’ lachte Elske alweer stralend.

Ik moet met haar praten, dacht Gepke Roelfsema toen ze even later in de huiskamer zaten. Op een laag tafeltje tussen hen in stonden twee glaasjes, twee citroentjes met suiker. Ik moet haar wat opbeuren, dacht de boerin toen ze zuinig nippend aan haar citroentje over de rand van het glas naar Elske gluurde, we moeten nog steeds, net als in de achter ons liggende jaren, elkaar opbeuren, moed inspreken. We zijn nog niet klaar met Rieks… Soms heb ik het gevoel alsof het nu pas goed begint.

Elske had een tijdschrift uit de mand naast haar genomen en bladerde daar ongeïnteresseerd in.

Je doet net alsof, wist Gepke, je leest geen letter! Ik ken jou als mijn eigen dochter, meisje, dacht ze vertederd. Ik weet dat jij er nu behoefte aan hebt met me te praten maar dat je, net als ikzelf overigens, niet meteen de juiste woorden weet te vinden.

Het was waar: Gepke Roelfsema kende Elske als haar eigen dochter Grietje. Geen wonder, want Elske was al als heel jong meisje, een kind nog haast, door Rieks op de hoeve gebracht. In gedachten hoorde ze Rieks weer vol trots zeggen: ‘Kijk moeder, dit is nu Elske, mijn meisje!’

Die eerste dag al had ze geweten: dit meisje houdt van mijn zoon.

Haar liefde voor hem zie je in haar ogen, een zuivere, jonge liefde.

Toen Rieks naar de tropen werd gestuurd was Elske nog jong, maar haar liefde voor Rieks was nog dieper geworden, was bijna als die van een rijpe, volwassen vrouw. En die liefde had onverminderd voortgeduurd, was er nog, maar werd op het moment wel heel lauw beantwoord.

Arme Elske en zij, Gepke, moest nu trachten te troosten. Een moeilijke opgaaf, want wat kon ze anders zeggen dan: Heb geduld, kindje, het komt wel weer goed?

Dat geloofde zij, Rieks moeder, maar Elske was nog zo jong, zo verliefd bovendien, die zag en beleefde die dingen vanzelf heel an-

17

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 18

ders. Elske verlangde dezelfde Rieks terug waarop ze drie lange, lange jaren had gewacht.

Vanaf de eerste dag dat Rieks het meisje op de hoeve bracht om haar aan zijn familie voor te stellen, was zij, Gepke, van haar gaan houden. En zij niet alleen, ook Gerben en Grietje waren meteen op Elske gesteld. Ze was ook zo’n vriendelijk, lief ding, de kleine Elske Plantinga, daar moest je wel van houden. Zéker als je zag hoe gelukkig zij je zoon maakte!

Elske was het enig kind van Jan en Joke Plantinga. Keurige, hard werkende mensen die hun brood verdienden in een melkhandel. Jan Plantinga ventte de melk en aanverwante artikelen op een paard-enwagen door het dorp. Een goeie melkloop, want Jan mocht praktisch huis-aan-huis de mensen tot zijn klanten rekenen. Zijn vrouw, Joke, beheerde het kleine zuivelwinkeltje dat midden in het dorp lag. Elske stond vader én moeder bij: Was het in de winkel niet zo druk dan toog ze er met haar vader op uit en sleet ze, als een volleerd melkboertje, haar waar bij de klanten. Ze was een geziene en vertrouwde verschijning in het dorp als ze met de zwarte, leren geldtas over haar schouder naast de wagen van haar vader liep.

Van Elske niets dan goeds, dacht de boerin tevreden. Bang voor wat werk was ze niet en ze had goede manieren ook! Elske zou het later, als boerin op de hoeve en als vrouw van Rieks, zeer goed doen!

Ze had iets voornaams over zich, Elske. Wat dat precies was, waar het in school, kon Gepke niet in woorden uitdrukken. Elske hád het en zij, Gepke, dacht vaak: Je hoeft maar naar Elske te kijken om te weten dat voornaamheid niet in geld schuilt. Voornaam was je of niet en daar deed geld of macht niet bij ter zake!

Gepke vergeleek Elske, uiterlijk dan altijd, met de Mona Lisa.

Haar grote, groene ogen in een wat lang gezichtje, haar halflang haar dat ze met een scheiding in het midden droeg en dat zacht en glanzend haar gelaat omkranste. Ja hoor, vond Gepke, ze was precies de Mona Lisa!

‘Waar denkt u aan…?’ haalde Elskes stem haar ineens uit haar gemijmer.

‘Aan jou!’ bekende Gepke lachend.

18

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 19

‘Als het dan maar wat goeds is!’ kwam het quasibedenkelijk.

‘En als ik nu zeg dat ik me bedacht hoe wij hier allemaal van jou houden, is dat dan geen goeds?’ glimlachte de boerin.

‘Allemaal…?’ Het was niet meer dan een fluistering.

‘Ja, Elske,’ knikte de boerin haar overtuigd tegen, ‘állemaal, Rieks ook. Rieks vooral!’

‘Ik merk daar anders zo weinig van dat ik begin te twijfelen…’

‘Je moet wat geduld met hem hebben… niet te veel opeens verlangen…’

‘Is het dan te veel als ik naar zijn liefde… naar een kus verlang…

Ik moest het er al zo lang zonder stellen…’ zei ze zacht.

‘Ja, kindje, ik weet wel dat het voor jou ook niet meevalt…’

Een tijdje zwegen de beide vrouwen, waren ze, elk op eigen manier met hun gedachten bij Rieks van wie ze zo zielsveel hielden.

Elske verbrak de stilte met een wens te uiten die haar sinds Rieks’ thuiskomst zwaar op de maag lag: ‘Ik zou zo vreselijk graag willen dat Rieks praatte… Dat hij me van dat verre land vertelde en dan bedoel ik niet de natuur. Ik wil weten wat de oorlog met hem heeft gedaan. Dingen die hij daar meemaakte en die zijn hart zo beroerden dat hij er zelfs hier niet van kan loskomen. Als hij maar wilde vertellen welke last hij te dragen heeft, dan kon ik hem tenminste helpen…

Nu hij almaar zwijgt lijkt het net alsof we steeds verder uit elkaar drijven… Toen hij in Indië was, ik zijn brieven regelmatig ontving, was hij voor mijn gevoel dichterbij dan nu…’

‘Arm kleintje…’ schudde Gepke vol deernis haar hoofd. ‘Jij bent ook nog zo jong… Men zegt altijd dat de jeugd de bekoorlijkste tijd van je leven is, maar ik weet dat nog zo net niet, hoor. Volgens mij zou de jeugd op haar best zijn als ze wat later in ons leven kwam.

Want pas als je wat ouder bent geworden heeft het leven je geleerd mild te zijn in je oordeel. Geduld te hebben vooral. Nu worden er van jou een geduld en een begrip gevraagd die jij met je jonge jaren nog niet kunt opbrengen en daarom, vind ik, is de jeugd in je jonge leven juist móeilijk, is het heel niet de mooiste tijd…’

Gepke kon niet verdergaan omdat twee jonge armen om haar nek werden geslagen, en een meisjesstem aan haar wang fluisterde: ‘Wat

19

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 20

bent u toch een schat… Ik… ik wou dat u mijn moeder was…’

‘Och, wichtje toch…’ stamelde Gepke, ontroerd door zo veel spontane liefde ineens. Toen ze opstond en Elske tegen zich aantrok, zei ze zacht: ‘Dat is dus jouw wens… Ik heb er ook een!’

‘Ja…?’

Gepke knikte, ze kon er niets aan doen dat haar ogen vochtig werden toen ze zei: ‘Dat je ooit eens mijn dochter zult worden… Dat jij en Rieks heel gauw weer dichter bij elkaar mogen komen…’

Op dat moment ging de deur open en stapte Rieks de kamer binnen. ‘Zo, zo,’ zei hij verbaasd toen hij even in het deurgat bleef staan, ‘zo veel tederheid had ik tussen jullie tweetjes nu ook weer niet gezocht!’

‘Het is geen schande, jongen, om te laten zien dat je van iemand houdt!’ zei de boerin en de dubbelzinnigheid in die woorden ontging Rieks niet. Hij begreep heel goed dat zijn moeder bedoelde: Jij moest Elske maar eens wat meer laten merken dat je van haar houdt! Ach, hij wist zelf wel dat hij, wat dat betrof, schromelijk tekortschoot.

Maar mijn hemel nog aan toe, wat wisten ze hier? Niks toch zeker!

Alles verliep hier even gladjes, de dagen volgden elkaar op: rimpelloos, zonder geweld, zonder angst om je eigen hachje.

Kon hij het helpen dat hij dat levenspatroon nog niet weer op kon nemen, dat hij nog altijd niet zomaar ergens op een stoel kon gaan zitten? Dat hij nog altijd een plaatsje zocht waar hij niet met zijn rug naar een raam of een deur gekeerd zat? Hij vergat nog telkens dat hier geen sluipschutters waren, die je elke minuut van de dag in de gaten moest houden. Hij moest er nog aan wennen dat hier enkel lieve mensen waren die het beste met je voorhadden… Vader, moeder, Grietje en Allerd en… Elske. Ach, Elske…

Toen Gepke zag hoe een sombere wolk zijn gezicht leek te overschaduwen, gooide ze het gesprek snel over een andere boeg: ‘Heb je de feestzaal al gezien? We hebben gezwoegd als paarden maar het resultaat is dan ook verbluffend te noemen, nietwaar Elske?’

Elske knikte, sprong lenig op uit haar stoel en huppelde blij op hem toe. Ze sloeg een arm om zijn middel toen ze zei: ‘Kom maar mee dan zal ik jou eens wat laten zien!’

20

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 21

‘Ogen dicht!’ beval ze, toen ze even later voor de dichte deur van de pronkkamer stonden. ‘En niet eerder opendoen dan als ik het zeg, hoor!’

Met zijn ogen stijf dichtgeknepen knikte Rieks gewillig. Hij hoorde hoe Elske de deur opende, wachtte tot zij zou zeggen: Kijk maar! Dat bleef echter uit en in plaats daarvan voelde hij haar warme lippen op zijn mond, smoorde ze zijn adem in een begerige kus…

‘Kijk nu maar…’ zei ze zacht en toen hij haar wat verbaasd aanstaarde, zei ze verlegen: ‘Ja, nou hoor… ik moet jouw kussen wel stelen… Uit jezelf doe je het immers niet…’

In zijn blik lag een pijn die Elske niet begreep, die haar verwarde, die ze niet peilen kon.

‘Het spijt me, Elske… echt…’ mompelde hij zacht.

Even vlogen haar ogen vertwijfeld over zijn gezicht, dan zei ze zacht: ‘Dat weet ik wel…’

Omdat ze niet wilde dat hij haar tranen zag, omdat ze zich met ijzeren wil geduld en flink-zijn oplegde, liep ze voor hem de kamer binnen. ‘Nou…? Wat zeg je ervan…?’

Elske vond zelf dat het haar aardig was gelukt haar stem gewoon, zelfs vrolijk te laten klinken. Het ontging Rieks echter niet, die verdachte trilling in haar stem. Voor hij echter iets kon doen of zeggen overratelde Elske haar gevoelens: ‘Het is net als je moeder zei: We hebben gewerkt als paarden! De meubels staan allemaal in de eetkamer, het kleinere spul hebben we in dozen gepakt en overal door het huis zolang neergezet. We hadden aldoor het gevoel als waren we aan het verhuizen!’ lachte ze hem dapper tegen.

‘Wie zijn ‘‘we’’?’ wilde Rieks weten.

‘Je moeder, de meiden, Piet Bakker en ik…’

‘Was Piet hier dan ook…? Die heb ik ja heel niet gezien,’ kwam het met een stem vol ongeloof.

Ze waren bij het eerste tafeltje aan de deur gaan zitten toen Elske zei: ‘Piet was anders wel te zien… Jij was in geen velden of wegen te bekennen! Voor ons vloog de dag om, we hadden geen tijd om te piekeren.’

‘Is dat een verwijt? Wil je daarmee zeggen dat het beter was ge-

21

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 22

weest als ik ook mee aan had gepakt?’

‘Ja…’ Een tijdje zwegen ze, dan vroeg Elske: ‘Wat doe je nu toch de hele dag, Rieks? Loop je nu almaar te piekeren, terug te denken aan… ginds?’

‘Ik kan er niet van loskomen… Jullie begrijpen dat niet.’

‘Nee, niet als jij niets wilt zeggen.’

‘Ik heb je immers al zo’n boel verteld…’ weerlegde hij haar zacht verwijt.

‘O, ja! Je vertelde over het eeuwige groen van Indië, over de natte moesson. Een kampong heeft, dankzij jou, voor ons al een vertrouwde klank en dat Piet Bakker daarginds een ware vriend voor je is geworden, dat weten we ook. De reis heen en terug met de Zuiderkruis, al die dingen weten we, maar dat had je ons trouwens ook al geschreven! Om jou te kunnen helpen willen we nu graag de werkelijkheid horen… De oorlog daar, acties, die jullie ongetwijfeld gevoerd zullen hebben. Zijn er kameraden van je gesneuveld? Heb je dáár zo’n last van? Vertel het toch, lieverd, het zou wellicht je hart bevrijden en wij zouden tenminste weten waarom jij zo veranderd bent…’ besloot ze fluisterend haar relaas.

‘Ben ik dan zo veranderd…?’

‘Ja, je kunt niet meer lachen, niet meer schateren zoals vroeger.

Met pijn en moeite, lijkt het wel, kun je enkel nog een glimlach om je lippen leggen… Ik neem je niets kwalijk, heus niet…’ zei ze zacht. ‘Ik wil je alleen maar zo graag helpen, je begrijpen… Het is nu zo moeilijk voor me om te begrijpen waarom… jij niet meer van me… houdt…’

Haar stem was bij die laatste woorden niet meer dan een fluistering, zijn antwoord echter leek op een schreeuw van een gewond dier: ‘Zeg dát niet, Elske! Zeg dat alsjeblieft nooit weer… Ik… ik lig met mezelf overhoop… Ik kan mijn draai niet vinden… Help me, Elske… laat me niet vallen.’

Een golf van medelijden en liefde overspoelde haar toen ze zijn hoofd tegen haar borst trok en gesmoord fluisterde: ‘Ik laat je niet vallen, lieve schat… Ik hou immers van je.’

22

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 23

Nu kuste hij haar, bewust ook en vurig, en fluisterde: ‘We moeten helemaal opnieuw beginnen, jij en ik… Dat zal moeite kosten… Je moet veel geduld met me hebben en me geen woorden afdwingen waarvan ik weet dat… ze beter verzwegen kunnen worden… Ik begrijp wel dat jij vragen hebt, ik kan alleen maar naar waarheid zeggen dat ik jou op al die vragen, denk ik, nooit zal kunnen antwoorden…’

Elske streek met een vinger over de lange, borstelige haren van zijn wenkbrauwen toen ze zei: ‘Ik beloof je dat ik het je niet lastig zal maken, maar dan moet jij me beloven dat je morgen, na het feest, weer aan de slag zult gaan. Dat je je werkplunje weer aandoet en daarmee je militaire ik begraaft! Hard werken, Rieks, is voor veel hartzeer het beste medicijn…’

Ze zweeg even maar toen Rieks in gedachten van haar wegblikte vervolgde ze dringender: ‘De oorlog is óver, lieverd! Het is vrede, laat dan toe dat die vrede ook in jouw hart toegang vindt!’

Hij knikte somber. ‘Het is allemaal zo mooi en makkelijk te zeggen…’

‘Je bent moe, is het niet?’ vroeg ze toen ze zag hoe hij voorovergedoken zat, hoe slap zijn schouders neerhingen.

‘Een beetje… Ik heb ook ja niets anders gedaan dan over harde bevroren kluiten baggeren. Wat een stommerd ben ik, hè Elske…?’

‘Dat valt best mee, hoor!’ lachte ze hem lief tegen, om dan voor te stellen: ‘Als jij dan nu eens een poosje ging rusten, dan help ik je moeder nog even! Daarna ga ik me verkleden en dan kom ik jou wakker maken. Dan gaat het feest beginnen en gaan we fijn samen dansen. Nou?’ Rieks knikte instemmend, kuste haar nu uit zichzelf en toen Elske kort daarna de pronkkamer verliet en door de lange gang liep, op weg naar de huiskamer, jubelde haar hart: Het komt allemaal weer goed! Voor het eerst sinds zijn terugkeer hadden ze samen zo lang gepraat, voor het eerst had Rieks haar weer vurig gekust! Niet zoals anders, plichtmatig, gedachteloos, maar bewúst!

Arme Elske, haar hartje was zo vol goede hoop, maar als ze nu even om de deur van Rieks’ kamer had gekeken, zou die hoop weer even snel vervliegen.

23

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 24

Rieks Roelfsema stond in zijn kamer voor de hoge spiegel, zijn bovenlijf al ontbloot. Zijn hand rustte op het hangertje dat aan een gouden kettinkje om zijn hals hing. ‘Als ik dit hangertje vernietig of alleen maar afdoe, gebeuren er ongelukken…’ mompelde hij. ‘Als ik het blijf dragen, Elske… dan kunnen wij nog zo ons best doen, wij zullen nooit dichter bij elkaar komen. Indië en al wat daar bijhoort, al wat ik daar achterliet, zal altijd tussen ons tweetjes blijven staan…’

Rieks liet zich achterover op het bed vallen en dacht: Elske wil dat ik praat maar hoe kan ze ooit begrijpen dat een stukje van de verborgen kracht van Indië, van een mooi en mysterieus land, in deze ketting zit… Aan niemand zou hij dit kunnen vertellen. Ze zouden hem hoogstwaarschijnlijk uitlachen of hem naar een dokter sturen, die dan wel op zijn beurt zou zeggen dat hij last van tropenkolder had. Hoe konden nuchtere Groningers ook geloven dat er twee mensen op deze grote wereldbol rondliepen die met elkaar verbonden waren door middel van een kracht die verscholen zat in een gouden hangertje. Een hangertje in de vorm van een spin, een sierlijk kleinood, zo natuurgetrouw nagebootst dat het net leek alsof je de haren op de spinnenpootjes zou kunnen aaien, gladstrijken. De verborgen kracht van Indië, van een land, 14.000 kilometer van hem verwijderd, hij, Rieks Roelfsema, even nuchter als welke Groninger ook, geloofde er heilig in!

Hij had er langzaam maar zeker wel in moeten gaan geloven, nadat hij in Indië dingen had meegemaakt die hier absoluut ondenkbaar waren. Maar Groningen was Indië dan ook niet en daarin school het grote verschil.

Moe was hij, doodmoe. Hij had niet tegen Elske gejokt, maar die vermoeidheid, hij wist het zelf, kwam niet van zijn lange wandelingen over de velden. Het kwam door het piekeren en peinzen.

Rieks veerde overeind, liet zich van het bed glijden terwijl hij bedacht: Zo moe als ik ben, in bed kan ik het niet uithouden.

Onwillekeurig ging hij weer voor de spiegel staan. Zijn hand gleed over zijn wang en hij dacht: Je bent al weer wat aan het verbleken, ouwe jongen! De bruine kleur, veroorzaakt door een hete tropenzon, is al aan het vervagen. De kou van de februarimaand in Groningen

24

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 25

is bezig de sporen weg te wissen! De zichtbare sporen wel te verstaan want de onzichtbare, diep in zijn ziel gegroefd, waren niet uit te wissen tenzij… Automatisch ging zijn hand weer naar het spinnetje, even snel echter liet hij hem weer zakken, toen hij haar in gedachten zag staan… Sonja… In zijn gedachten zag hij haar weer voor zich staan – het was op de vooravond van zijn vertrek naar Nederland geweest – een klein, sierlijk bruin vrouwtje…

Mijn hemel, wat had hij er tegen opgezien afscheid van haar te moeten nemen! Van haar en niet te vergeten van de kleine Lilly. Dagenlang had hij ermee rondgelopen, peinzend wat hij zou moeten zeggen. ‘Dank je, Sonja – lief en tabee?’ Mijn hemel nog aan toe, dat kon toch niet, zo’n schoft kon hij toch niet zijn!

Toch had hij haar die avond uitgelegd dat hij naar zijn vaderland terugging, dat hij terug móest!

Ze had naar hem opgezien, haar gezichtje ondoorgrondelijk zoals altijd. Alleen haar grote, bijna zwarte ogen hadden hem, doordat ze vochtig begonnen te glanzen, verteld hoe diep dit afscheid haar raakte. Hij had haar gekust en ze had toen zwijgend deze ketting om zijn hals gehangen. Zacht fluisterend had ze hem daarna dringend geraden de ketting nooit af te doen als hij in zijn koude land terug was. Door het dragen van de ketting zou hij altijd aan haar en Lilly blijven denken. Hij zou hen nooit vergeten omdat ze in zijn hart zouden leven. Deed hij de hanger echter af, dan konden er erge dingen gebeuren…

‘Ach, kom! Wat zou er nu kunnen gebeuren, Sonja? Ik geloof niet in die nonsens van jullie verborgen krachten hoor!’ had hij haar geantwoord.

Ze had haar handen bezwerend naar de hemel geheven toen ze dringend fluisterde: ‘Betoel, toean Rieks, echt waar, echt waar…’

Toen had ze geheimzinnig gefluisterd over de zwarte kunst, de goena-goena, en dat er van alles kon gebeuren! Hier in Indië was de kleine Lilly wellicht niet veilig. Het kind kon ziek worden, doodgaan, had ze met grote angstige ogen gezegd. Het kon echter ook dat toean Rieks als hij ver van haar weg was, iets overkwam en hij, toean Rieks had toch ook familie en ook die waren niet veilig! En toean

25

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 26

Rieks, wilde toch niet hun ongeluk? Nee, het was beter dat toean Rieks de ketting altijd bleef dragen want dan kwam er oentoeng, geluk!

Bij hun afscheid had ze, wonderlijk genoeg, niet gehuild. Ze had dapper naar hem geglimlacht: ‘Jammer, ja?’ had ze zacht gezegd om dan met zekerheid in haar stem te zeggen dat dit geen afscheid voorgoed was! De spin zou ervoor zorgen dat hij bij haar en kleine Lilly terugkeerde.

Ze had hem gekust, nog altijd met die geheimzinnige blik in haar ogen, met die zelfverzekerde glimlach om haar mond. ‘Bedankt, toean Rieks… tabee…’ had zij hém dan bedankt!

Waar bedankte ze hem voor…? Voor zijn liefde…? Voor het kind dat hij haar naliet…? O, mijn God, kermde zijn hart, en dat alles moest hij vergeten? Omdat het kille Nederland dat gebood? Omdat zijn familie, Elske vooral, wilde dat hij weer lachte en vrolijk was?

Hij moest een streep door het verleden halen, zeiden ze allemaal, maar het wás geen verleden! Het was heden en dat zou het blijven…

Tot hoelang, vroeg Rieks zich af toen hij zich andermaal achterover op bed liet vallen, tot hoelang en hoe ver strekte de macht van de stille kracht…?’

Rieks hoefde zijn ogen maar te sluiten om zijn kleine Sonja voor zijn geestesoog te laten verschijnen. Hij zag haar altijd, overal, omdat ze – dat geloofde hij heilig – in de vorm van een kleine gouden spin bij hem was. Sonja was bij hem, daar zorgde ze zelf voor!

Vandaag, toen hij over de kale velden zwierf, al de dagen daarvoor, wanneer hij het huis uit vluchtte omdat de hoeve hem benauwde, was ze voor zijn gevoel steeds naast hem geweest. Hij zag haar lopen – schrijden was een beter woord – in haar sarong van prachtige kleuren – bruin, crème, paars – die ze nauw omgebonden droeg. En niet enkel haar sarong, alles was even sierlijk aan haar. Haar kleine handjes, de gracieuze dunne vingertjes die als kleine garnaaltjes door zijn krullen woelden. De mat-bruine teint van haar lichaam, van haar gezicht waarin de zwarte ogen als kooltjes vuur konden gloeien en toch ondoorgrondelijk bleven. Haar prachtige zwarte haar dat blauw glansde en dat ze, in een dikke wrong, laag in haar nek droeg. Hoe

26

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 27

dikwijls had hij vol vertedering haar kleine voetjes niet gekust… Drie maanden waren ze in Indië, mijmerde Rieks, toen ze van Platjoe naar Bombaroe werden overgeplaatst. Net als in Platjoe het geval was geweest, onderhandelde ook in Bombaroe de compagnie-commandant met de kapala-kampong, het dorpshoofd, die er op zijn beurt weer voor zorgde dat het peloton voorzien werd van huishoudelijke hulp, vrijgezelle meisjes uit de kampong of weduwen die graag iets verdienden. Mooie en lelijke meisjes, oudere vrouwen ook waren het, die het wasgoed op de stenen in de kali schoonsloegen en het, keurig gestreken, onder de klamboe op hun bedden legden, die hun ontbijt verzorgden, in de keuken de groenten schoonmaakten en dit alles met een onderdanigheid die hier in Nederland niet te vinden was.

Hij, Rieks Roelfsema, een boerenzoon uit Groningen, kreeg Sonja toegewezen, en Sonja, even onderdanig als haar soortgenoten, was vanaf die dag niet meer uit zijn gedachten geweest. Hield hij van haar? had hij zich honderden keren afgevraagd. Was het liefde, verliefdheid of domweg het avontuur dat hij bij haar zocht? Rieks wist het nog altijd niet. Het waren raadselachtige gevoelens die hem opzweepten. Hij zag haar als een klein, tenger poppetje dat hij wilde, móest beschermen, en dat zich gewillig tegen hem aandrukte. En als ze dan, na getoond te hebben dat ze niet alleen mooi, maar ook een vurig minnaresje was, fluisterde: ‘Terima kassie, bedankt, toean Rieks,’ dan vergat je als nuchtere noorderling al je zelfbeheersing, al je verstand! Dan vergat je dat er duizenden kilometers ver weg een meisje was dat jouw ring droeg, een meisje dat wachtte…

Want welke Hollandse vrouw bedankte haar man of minnaar onderdanig voor de liefdesdaad? Dat deed Sonja, en jong en onervaren als je was, zweepte dat je op, voelde je je een kerel. Met Elske was hij nog nooit samen geweest. In hun verkeringstijd, voordat hij naar Indië vertrok, waren ze beiden nog zo jong geweest, kinderen nog haast, voor wie de vermanende, waarschuwende vinger van de ouders heel zwaar woog. Verboden dingen, hoe nauw ze ook met de liefde waren verbonden, het mocht niet, je durfde ook niet.

In Indië, bij Sonja, was hij man geworden en hij was als man, oud genoeg nu ook, teruggekeerd. Ook Elske, wist hij, verlangde nu meer

27

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 28

van hem dan enkel een kus. Arme Elske, haar hunkering, haar verlangen naar hem, lag in haar groene ogen weerspiegeld…

En ik…? dacht Rieks terwijl hij zich op zijn buik rolde, verlang ik naar Elske…?

Rieks Roelfsema kneep zijn ogen pijnlijk dicht toen hij dacht: Ik weet het niet… ik wéét het niet meer…

Hij wist enkel, Rieks, dat, mocht hij met Elske ooit zo ver komen, dat hij het van haar niet zou kunnen verdragen als ze hem nadien bedankte. Dankjewel, Rieks… Nee, dat was onmogelijk! Daarvoor bezat Elske gelukkig die onderdanigheid niet en bovendien: dat kon alleen in Indië, dat paste niet op het hoge land in Groningen.

Rieks zuchtte diep toen hij aan de avond van zijn terugkeer in Nederland dacht. Nog altijd ondervond hij die eerste avond thuis als uitermate pijnlijk.

Het was die avond heel laat geworden. Over en weer was er na drie jaar heel wat te vertellen geweest en de souvenirs, die hij voor allen had meegebracht, moesten bewonderd worden. Toen het dan eindelijk bedtijd was geworden had moeder het niet verantwoord gevonden dat Elske nog naar het dorp werd gebracht en zo werd besloten dat Elske die nacht op de hoeve zou overnachten. Eén telefoontje naar het dorp en de Plantinga’s waren gerustgesteld.

Hij had al een tijdje in bed gelegen, dommelde zelfs al in, toen Elske – in een geleende pon van moeder die haar dan ook verscheidene maten te ruim was – zijn kamer geruisloos binnensloop.

‘Ik moet nog heel even bij je zijn hoor,’ had ze gefluisterd terwijl ze, als was het vanzelfsprekend, naast hem in het smalle bed schoof.

‘We hebben de hele dag bijna niets aan elkaar gehad. Al die mensen over de vloer die jou zo nodig moesten zien. Ik ben daardoor heel veel te kort gekomen. Jij ook…?’ had ze gefluisterd.

‘Ja… ja, natuurlijk…’ had hij wat gebromd.

‘Je verlangt niet erg naar me…’ had ze gezegd toen hij als een stijve hark naast haar bleef liggen.

Plichtmatig had hij haar toen in zijn armen genomen. Hij hield van Elske, óók op dat moment, maar Sonja’s beeld wilde niet wijken.

Háár liefde was veel sterker dan die van Elske en op dat moment was

28

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 29

het net geweest als lag Sonja tussen hen, als remde zij al zijn gevoelens voor Elske…

‘Ik heb zolang op je gewacht,’ hoorde hij Elske fluisteren. ‘Drie lange, afschuwelijke jaren die haast niet door te komen waren… En al die jaren verlangde ik naar dit moment… naar het moment van ons eerste samenzijn…’

Eén moment had hij toen gedacht: Als ik de spin van mijn nek ruk… het ding wegsmijt… krijgt mijn liefde voor Elske misschien weer kans… Zijn hand was langzaam naar zijn borst gegaan, hij voelde het spinnetje en toen, ineens, was het net alsof een onzichtbare hand zijn hand ervan losmaakte… De verborgen kracht van Indië was op dat moment zo tastbaar aanwezig geweest dat het hem had doen huiveren…

‘Je rilt…!’ had Elske met een licht verwijt in haar stem gefluisterd.

‘Terwijl ik zo dicht naast je lig… ril jij van de kou…?’

In haar stem had een snik gelegen die hem diep raakte. Toch had hij niets anders kunnen zeggen dan: ‘Ik moet nog aan dit koude klimaat wennen… De overgang is zo groot… Ik ben ook moe… de lange reis, al die mensen die ons kwamen bezoeken… Kun je dat begrijpen? Wil je nog wat geduld hebben…?’

Ze had dapper geknikt, Elske, hoewel ze dit toch als een nederlaag moest beschouwen…

Toen ze zich uit het bed liet glijden en de veel te ruime pon van moeder met de voor haar doen veel te diepe halsuitsnijding van haar schouders gleed, had hij andermaal gehuiverd. Het was geen rillen van de kou geweest en ook had hij toen de verborgen kracht niet gevoeld. De blankheid van Elskes lichaam, haar witte borsten hadden hem met een zekere weerzin doen huiveren. Vergeleken bij Sonja’s bruin lichaampje had hij Elske lomp, wit en… ja, ook een beetje afstotelijk gevonden.

Die eerste avond thuis had hij zichzelf bijna in slaap gejankt. Hij, Rieks Roelfsema, na drie jaar tropendienst waarin toch heus wel het een en ander was voorgevallen, jankte zich als een kind in slaap! Hij had zich eenzaam gevoeld, verdrietig omdat hij Elske zo’n verdriet deed en hij had die avond alles en iedereen verwenst: Indië en de

29

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 30

vervloekte oorlog, daar die er de oorzaak van waren dat hij zijn eigen ik niet terug kon vinden. Een zinloze oorlog die, zo voelde hij het, hem een gouden spin om zijn nek had gehangen en hem daarmee terugstuurde: Bedankt, Rieks Roelfsema, en duizenden met jou. We hebben Indië prijs moeten geven, maar jij zult er voor altijd mee verbonden blijven. Een frêle, bruin vrouwtje belet jou om ooit weer Groninger op je eigen vette klei te worden.

‘Hoe wordt het, jongen, zou je niet eens beneden komen? De eerste gasten zijn al gearriveerd!’

In zijn zwaar gepeins had Rieks zijn vader niet eens horen komen.

Nu, na die woorden, veerde hij geschrokken overeind.

‘Hoe laat is het dan…? Elske zou me toch roepen…?’

‘Elske heeft het veel te druk met praten! Grietje en Allerd zijn zojuist gekomen en je weet, als die twee vrouwen elkaar zien, hebben ze het eerste halfuur geen oog of oor voor een ander!’

‘Kunnen ze het nog altijd zo goed vinden, Elske en mijn zus?’ vroeg Rieks terwijl hij uit bed stapte en in zijn broek schoot.

‘Het zijn net zusjes, die twee. Moeder zegt…’ ineens zweeg Gerben Roelfsema abrupt. Zijn blik ging naar Rieks’ borst, zijn ogen werden donker, misprijzend, toen hij op de spin wees en vroeg: ‘Wat betekent dat daar? Sinds wanneer draagt een kerel hier een gouden kettinkje om zijn nek! Je bent daarginds toch hopelijk niet verwijfd?’

Zijn stem klonk allesbehalve gemoedelijk, Gerben hoorde het, maar mijn hemel nog aan toe, welke Groninger boer behing zich dan ook met sieraden? Dit was toch niet gezond meer!

Twee paar blauwe ogen boorden zich ineen. Uit beider ogenpaar straalde onbegrip. Een vader en een zoon, niet meer mijlen van elkaar verwijderd maar vlak tegenover elkaar. En toch leek de afstand tussen hen in dit ogenblik groter dan ooit. Twee Roelfsema’s, twee praktisch dezelfde mannen met hun witte haar, hun borstelige wenkbrauwen en hun kaarsrechte houding, maar ze begrepen elkaar niet.

Toen Rieks zich zwijgend van zijn vader afwendde en voor de spiegel een schoon overhemd aantrok, was Gerbens stem alweer vaderlijk

30

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 31

en meegaand zoals die altijd was. ‘Doe dat ding nou maar weer af, jongen… Dergelijke fratsen horen bij een boer als jij bent immers niet thuis.’

Hun ogen ontmoetten elkaar in de spiegel, hielden elkaar vast.

Rieks sloeg zijn blik niet neer toen hij kort zei: ‘Fratsen of niet, vader, die ketting blijft waar zij is! Het is een aandenken… ik ben eraan gehecht. U zult zich er niet vaak aan hoeven te storen, want kijk maar, ik draag hem onder mijn overhemd. Ik loop er niet mee te pronk…

Zo veel boer ben ik nog wel…’

‘O… nou ja… je doet maar…’

Alvorens Gerben de kamer van zijn zoon verliet klopte hij Rieks kameraadschappelijk op zijn schouder en zei: ‘Schiet een beetje op, hè? En… eh… trek een beetje een feestelijk gezicht! Al was het alleen maar voor je meisje… Jij hebt een beroerde tijd achter je, maar dat deerntje ook, Rieks!’ vond Gerben het zijn plicht om het voor Elske op te nemen.

‘Heeft Elske tegen u haar nood over me geklaagd?’

‘Nee jongen, dat zou ze nooit doen. Dat deed ze drie jaar lang niet. Jij hebt een meisje om trots op te wezen, mijn jongen. We hebben haar die drie jaar kunnen volgen, ze was zo trouw, Rieks, zo trouw als een hondje! Haar enig vertier was dat ze ons eens opzocht of ze fietste eens naar de hoeve van Allerd en Grietje. Een vrouw die drie jaar lang trouw kan zijn zal dat haar hele leven wezen en zo’n vrouw moet je tegenwoordig met een lampje zoeken! Daar moest je toch maar eens over denken, zoon, en ook dat de oorlog over, voorbij is! Je moet niet steeds omkijken, Rieks. De weg voor je, daar moet je je blik op werpen. De toekomst is belangrijk, het verleden heeft geen waarde…’

‘Ik zal mijn best doen, vader… en… eh… bedankt in elk geval…’

‘Zo kennen we mekaar weer, hè?’ knipoogde Gerben gelukkig tegen zijn zoon, waarna hij hem alleen liet om zelf de feestzaal op te gaan zoeken.

Het komt allemaal wel weer goed, dacht Gerben Roelfsema. De jongen had wat lang werk om zich aan te passen maar zolang je nog met

31

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 32

elkaar kon praten, zolang je mekaar nog verstond was er niets aan de hand. Bedankt in elk geval, had die dekselse jongen gezegd! Ja, hij Gerben, hij wist het wel: in Rieks school voor geen centje kwaad.

De jongen had enkel hun leiding nog wat nodig en zolang een kind maar aan wilde nemen van de ouder, was er niets aan de hand, was er geen man overboord!

Ach, wat wist een Groninger boer als Gerben ook van een spin met harige pootjes. Wat van de stille kracht van Indië en hoe sterk die kracht kon zijn voor diegene die erin geloofde.

Hoofdstuk 3 Een felle oostenwind, gepaard met sneeuw, tuimelde in vlagen om de Groninger hoeve. Februari liet zijn macht zien, dekte de kale velden toe met een donsdeken van sneeuw.

Binnen de muren van de hoeve merkte men noch de bulderende wind, noch de eerste, wat late sneeuwval van dit jaar. Men vierde feest om de behouden terugkeer van de zoon, Rieks. Een feest dat nu in volle gang was, waar iedereen van genoot, behalve Rieks zelf waar dit hele gebeuren toch voor op touw was gezet. Hij kon niet loskomen, Rieks. Ondanks de drie borrels die hij, kort op mekaar, naar binnen had gewerkt bleef hij gespannen en ergerde hij zich onwillekeurig aan diegenen die wel konden feesten.

Zijn ouders, Gerben en Gepke Roelfsema, die in een hoek van de kamer te midden van een groepje ouderen ontspannen zaten te keuvelen, Rieks was jaloers op hun ontspannenheid. Zijn zus, Grietje, leek pret voor tien te hebben. Zijn zwager, Allerd Venema, anders stil en in zichzelf gekeerd, danste met een jong meisje, een zusje van Piet Bakker. Allerds ogen glommen van pret, zag Rieks en zijn pruillip leek, nu hij voortdurend lachte, minder dik en opvallend dan anders. Je zou tegen Grietje eens wat meer moeten lachen, dacht Rieks geërgerd, je moest haar maar eens zo stijf vasthouden! Rieks’ sombere blik dwaalde de kamer door en bleef rusten op Piet Bakker, zijn Indië-vriend, die in een andere hoek van het vertrek met Jans Tim-

32

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 33

mer, een vroegere vriend van Piet, stond te praten. Piet praatte als gewoonlijk met mond en handen tegelijk, zag Rieks, maar ondanks dat komische gezicht verscheen er geen lach om Rieks’ lippen. Zo vrolijk te kunnen zijn, dacht hij zorgelijk, wat zou dat een genot wezen. Piet was zo ontspannen, zo dolgelukkig weer thuis te zijn.

Maar ja, wat wilde je ook, Piet had daarginds niet veel meer achtergelaten dan wat trieste herinneringen aan gesneuvelde kameraden.

Piet droeg ook geen gouden spin om zijn nek, hij voelde de kracht daarvan niet. Piet had evenmin voortdurend een mollig krullenkopje voor ogen…

O, zeker, hij wist wel dat dat zijn eigen schuld was, dat hij wat dat betrof tegenover Elske een schoft was, maar Sonja en hun kindje waren er en hij kon dat kindje niet vergeten. Zijn verlangen haar even te zien en te knuffelen werd met de dag groter. Wat kon hij er nu nog aan doen, aan goedmaken dat hij destijds had gedacht: Ik weet wel dat het min is om Elske hier zo te bedonderen, maar ze heeft er immers geen weet van. Wat niet weet wat niet deert. Bovendien, had hij toen gedacht en daarmee zijn geweten het zwijgen opgelegd, is het best mogelijk dat ik nooit meer thuiskom. Dat ik met een uur, een dag of een week, een kogel van een sluipschutter in mijn lijf heb! Je leefde immers bij de dag en dan, had hij zichzelf moed in gepraat, moest je je leven nog maar zo aangenaam mogelijk maken.

Zo was het begonnen met Sonja, als een avontuur. Een groot, opwindend avontuur dat uitgroeide, wortel schoot in zijn hart en steeds door woekerde.

Piet was al zover dat hij, zonder erbij na te denken, op elke willekeurige stoel ging zitten. Piet lette niet meer op deuren en ramen, omdat hij wist dat hij terug was in zijn eigen veilig landje waar zelfs de naam sluipschutter vreemd was. Hij, Rieks, wist dit evengoed, toch lette hij automatisch nog op die dingen. Hij kon nu eenmaal niet zo makkelijk over dat alles heenstappen. Daarvoor zat het bij hem allemaal te diep, was hij wellicht ook te zwaarmoedig, maar dat was dan ook weer de schuld van Indië! Vroeger immers was hij niet zo. Zwaarmoedig? Hij wist amper wat dat woord inhield! Hij was al-

33

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 34

tijd vrolijk geweest, had overal de zonzijde van weten te vinden. En nu leek alles voortdurend grauw en kleurloos. Ach, bedacht hij terwijl hij een borrel naar binnen goot, misschien is het ook niet eerlijk van me Indië overal de schuld van te geven. Misschien ben ik door het vaderschap wel veranderd, heb ik meer plichtsbesef gekregen.

En omdat ik die plichten niet kan vervullen, word ik wellicht opstandig, jaloers op elkeen die wel gelukkig kan leven.

Jaloersheid was een kwaad ding, had moeder hen vroeger altijd ingeprent. Een kwaaie eigenschap, nog erger dan hoogmoed! Nou, met die kwaaie eigenschap was hij dan nu ook nog behept want als hij naar Elske keek kwam zijn jaloersheid in alle hevigheid boven!

Zo gauw de muziek inzette was Elske op de provisorisch aangelegde dansvloer in het midden van de kamer te vinden. Zie, nu danste ze met Jans Timmer, kort daarvoor zwierde ze in de armen van Piet Bakker. En maar lachen en maar praten! Haar mond stond geen moment stil en er lag een warme blos op haar wangen! Ze merkte schijnbaar niet eens dat Jans veel te veel dronk. Piet trouwens ook, vond Rieks, maar die kon er wel tegen, Jans niet.

Zo diep ging Rieks in zijn zelfbeklag op dat hij niet merkte dat de harmonikaspeler stopte en Elske naast hem op een stoel wipte.

‘Foei, foei, is me dat dansen!’ straalde ze verrukt. ‘O, Rieks, ik heb in jaren niet zo genoten. Ik heb het gevoel alsof ik de schade van drie lange jaren aan het inhalen ben!’

‘Ja, jij schijnt je nogal te vermaken…’

Het klonk bestraffend maar Elske ging er niet op in. ‘Dat moet toch ook? Daarvoor is het feest, hoor!’ zei ze luchtig maar toen ze zijn somber gezicht zag vroeg ze zacht: ‘Jij vindt er niets aan, hè?

Kun je niet loskomen?’

‘Nee, en ik dacht zo dat ik van mijn verloofde toch wel mocht verwachten dat zij zo af en toe eens bij me kwam zitten…’

Rieks haatte zichzelf om die harde, redeloze woorden. In gedachten hoorde hij zijn vader zeggen: Ze was zo trouw… haar enige uitjes…

Ach, hij wist ook wel dat niemand meer dan Elske recht op ontspanning had. Hij gunde het haar ook, diep in zijn hart deed het hem

34

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 35

zelfs goed, dat glunderende snoetje van haar. Het was zijn eigen opstandig hart, zijn schuldgevoelens tegenover haar, die maakten dat hij zich zo lomp gedroeg. Een mispunt, dat was hij. Wat moest Elske wel niet van hem denken!

Elske had zo haar eigen ideeën die ze niet onder stoelen of banken schoof. Haar stem was kattig, ze hoorde het zelf, toen ze hem antwoordde: ‘Wil je dat ik naast je kom zitten om te kniezen? Nou, ik dank je feestelijk hoor!’

‘Ik zit niet te kniezen…’

‘Nee? Nou iedereen heeft het er anders over dat jij verre van vrolijk bent! Je stelt je onmogelijk aan hoor, door hier maar wat met een donker gezicht te gaan zitten en iedereen met argusogen te bekijken!’

‘Jij kunt het ja weten…’

‘Nee, ik weet niks, niks van wat er in jou omgaat, maar ik weet wél dat jij je best niet doet. Dat je niet wílt! Jij zondert je bewust af en nu verlang je ook nog dat ik je daarbij steun! Ik heb te lang, om precies te zijn drie jaar lang, geen uitjes gehad. Dat vond ik nooit erg, maar deze avond laat ik me door jou niet verpesten, als je dat maar weet! Je kunt meedoen, je kunt hier ook blijven zitten piekeren, als je maar wel beseft dat piekeren nooit iets oplost!’ Zo, dat was gezegd, dat moest ze gewoon even kwijt.

‘Ik wil wel, maar ik kan niet… Begrijp jij dat dan tenminste…’ kwam zijn zwak verweer.

‘En Piet Bakker dan? Die doet toch ook heel gewoon? Waarom zou jij dat dan niet kunnen? Of heb jij zo veel meer meegemaakt dan Piet? Jullie zaten in één en dezelfde oorlog hoor, dus dat zal wel wat meevallen. Jij speelt het lijdend voorwerp en ik heb toevallig geen zin om met je mee te lijden!’ diende ze hem van repliek.

Voor Rieks haar kon antwoorden – wat had hij trouwens moeten zeggen? – kwam Allerd Venema op hen toelopen.

‘Hoe zit dat, Elske? Krijg ik nog een kans om met mijn aanstaand schoonzusje te dansen of wil je liever niet met zo’n ouwe bok als ik op de dansvloer?’ lachte hij vrolijk.

Elskes groene ogen straalden toen ze rap opstond en zei: ‘Alsof

35

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 36

dertig oud is! Wat zegt trouwens leeftijd als je zo veel pret weet te maken, zo kunt feesten?’

Dat zegt ze om mij te pesten, dacht Rieks toen de twee hem alleen lieten. En als ze alles wist, had ze nog gelijk ook! Rieks’ hart kneep pijnlijk samen toen hij dacht: Stel nu toch eens dat Elske het zou weten, dat van Sonja en Lilly! Als enig, goedkoop verweer zou hij dan kunnen zeggen dat de tropenzon daar je bloed zo verhitte, dat je jong was en vooral na een moordende actie behoefte aan liefde en ontspanning had. Dat je, vooral na zo’n actie, het gevoel, het verlangen had ergens bij te horen. Een thuiskomst te hebben waar je met liefde werd verwelkomd, waar je vertroeteld en verzorgd werd.

Het was geen verweer, natuurlijk niet. Elske met haar jonge jaren zou ook wel haar behoeften en verlangens hebben gehad. Die dingen zaten nu eenmaal in het bloed van jonge mensen besloten en daar had de tropenzon of een koude vrieswind part noch deel aan.

O, hij wist het allemaal deksels goed! Hij begreep ook wel dat er van hem werd verwacht dat hij meefeestte, meedanste. Maar hoe kon hij nu lol schoppen als zijn hart zo zwaar beladen was? Als hij zich een schoft voelde tegenover Elske, die recht op zijn liefde had, én tegenover Sonja die hij alleen met het kind had gelaten. Hoe kon hij van al de heerlijkheden die op de tafels stonden, zelfs maar proeven als hij aan dat kleine krullenkopje in een ver weg gelegen kampong dacht dat niet kreeg wat ze nodig had…? Al die dingen, hier zo rijkelijk uitgestald, ze waren voor haar niet weggelegd…

Rieks Roelfsema, die zo dolgraag weer een Groninger met de Groningers wilde zijn, belandde onbewust weer met zijn gedachten in Indië…

Het feestgewoel waar hij midden tussen zat, vervaagde, verstomde.

In zijn tropenuniform liep hij weer door de kampong, de kepie zwierig op zijn krullen, een jonge, knappe, blanke militair. In gedachten hoorde hij de tokèh roepen. Zesmaal. Hij had er zich een gewoonte van gemaakt die roep altijd te tellen. Zesmaal moest de tokèh roepen, riep hij zevenmaal dan betekende dat ongeluk. De inlanders geloofden hier vast in en hij, de nuchtere noordeling? Rieks zuchtte diep toen hij bedacht dat hij er ook in was gaan geloven.

36

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 37

Rieks dacht aan die keer, toen ze op patrouille moesten en hij de tokèh zevenmaal had horen roepen. Ongeluk, voorspeld door een hagedis…

De voorspelling was uitgekomen!

Toen ze die avond laat in de kampong terugkeerden vergezelde Dicky Thomassen hen niet. De volgende morgen kwam zijn lichaam – in stukken gesneden – in een uitgeholde boomstam de kali afdrijven… Arme Dicky… vervloekte ploppers…!

Sonja en Lilly waren Indië maar ook dat was Indië!

Maar híj was niet meer in Indië, maar weer thuis! De kamer was versierd met bonte slingers, er was muziek, eten en drinken in overvloed en dan werd er van je verwacht dat je vergat! Gewoon: VERGETEN…!

O, mijn God, kermde zijn hart bij al deze pijnlijke herinneringen, waarom hielp niemand hem…? Het leven ging verder, jawel, maar hij zag er geen gat in, geen lichtpuntje.

Hij zat met zijn rug tegen het schot van de kamer, Rieks. Zijn ogen waren wijdopen, keken verbaasd rond zonder iets of iemand te zien.

Hij zag ook zijn ouders niet die tegenover hem, aan de andere kant van de kamer, zaten.

Rieks merkte niet dat Gepke haar man aanstootte en fluisterde: ‘Moet je hem daar nu toch eens zien zitten! Volgens mij ziet of hoort hij geen mens!’

‘Daar kon je weleens gelijk in hebben,’ zei Gerben toen ook zijn blik op Rieks bleef rusten.

‘Weet je wat op dit moment mijn liefste wens is?’ vroeg Gepke zacht.

‘Geen idee, zeg het eens?’

‘Dat Rieks en Elske deze avond nog bekend zouden maken dat ze gauw wilden trouwen! Zoals het nu gaat zint het me niks hoor! Rieks heeft de hele avond nog maar één keer met Elske gedanst en dat was al in het begin!’

‘Zo te horen hou jij de boel hier aardig goed in de gaten,’ lachte Gerben om er dan ernstiger op te laten volgen: ‘Je moet je niet al te veel zorgen maken en de boel niet proberen te forceren.’

37

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 38

Gepke scheen heel niet te horen wat hij zei want ineens stootte ze hem andermaal aan en fluisterde opgelucht: ‘Kijk, Piet en Jans komen bij hem zitten! Daar ben ik blij om!’

Gerben kon toch niet nalaten te zeggen: ‘Als het vanavond nog op trouwen uit moet lopen, zou het beter zijn dat Elske vlak bij hem zat! Maar ik kan het deerntje geen ongelijk geven. Als ik zo’n zuurpruim van een vrijer had zocht ik ook mijn eigen vertier en liet ik hem mooi in zijn sop gaar koken!’

‘Ach, mannen, ze zijn allemaal gelijk en jij bent al geen haar beter dan de rest,’ zei Gepke quasi verongelijkt, maar met lachende stem.

Ze kon het echter niet nalaten, Gepke, om Rieks in de gaten te houden en toen ze zag dat de drie jongens opstonden en de kamer verlieten, zei ze in gedachten hardop: ‘Ze gaan zeker een luchtje scheppen!’

‘De jongens zullen, na drie jaar, niet weten wat ze zien als ze zo meteen buiten komen en merken dat het sneeuwt!’ zei Gerben.

‘Sneeuwt het dan…?’ vroeg Gepke verbaasd.

Gerben knikte en vertelde: ‘Jan Plantinga kwam daarnet binnen en die vertelde me dat er al een flink pak ligt! Volgens Jan moet het de hele avond al gesneeuwd hebben!’

‘Wat hoor ik, sneeuwt het?’ vroeg Elske die op hun tafeltje was komen toelopen en nog net een deel van het gesprek opving. En toen de boerin haar toeknikte, zei ze: ‘Nou, dat kan dan straks een mooie terugtocht naar het dorp worden!’

‘Jíj hoeft er toch niet door? Je bed staat hier nog klaar, dus als ik jou was bleef ik hier maar overnachten,’ raadde Gepke haar.

‘Ik zal weleens zien, het aanbod klinkt niet gek!’ lachte ze om er dan ernstiger op te laten volgen: ‘Waar is Rieks…? Ik zie hem ineens niet meer!’

‘Nog geen twee minuten geleden ging hij met Piet Bakker en Jans Timmer de deur uit!’ vertelde Gepke. ‘Vader zei net nog dat de jongens wel op zouden kijken als ze de sneeuw zagen!’

Elske wipte van haar stoel en met een vrolijk: ‘Ik wil die sneeuw toch ook wel even zien,’ wilde ze van de boer en zijn vrouw weglopen.

38

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 39

Gepke hield haar echter staande en vroeg zacht: ‘Alleen de sneeuw…?’

Onmiddellijk begreep Elske wat de boerin bedoelde met die vraag.

Haar stem was heel zacht, heel lief, toen ze zei: ‘Die sneeuw kan me eigenlijk niet zo veel schelen maar… als Rieks daar nu toch is…?’

‘Ga dan maar gauw, kindje, ga maar gauw!’ glimlachte Gepke haar tegen en ze had er zelf geen weet van hoe hoopvol haar ogen blonken.

Ik ben ook een onuitstaanbare kattenkop, een spook, dacht Elske toen ze de lange gang door liep, op weg naar achteren. Ik zeg steeds dat ik geduld zal hebben met Rieks en ik wil het ook graag, maar desondanks pak ik het telkens weer verkeerd aan. Zoals ze daar vanavond tegen Rieks was uitgevallen leek vanzelf weer nergens op! ‘Je stelt je aan!’ had ze gezegd en ze had hem onverbloemd verweten dat hij niet zo vrolijk was als Piet Bakker. Een spijt dat ze daar nu van had! En ze had ook spijt dat ze hem de hele avond alleen had laten zitten. In plaats van bij hem te blijven had ze enkel aan haar eigen plezier gedacht. Bah, wat gemeen eigenlijk. Wat dom toch, bedacht ze, dat je achteraf pas begreep hoe het had gemoeten. Nu ze spijt had zag ze het ineens heel duidelijk: Ze had bij Rieks moeten blijven. Niet om naast hem te zitten kniezen, zoals ze gezegd had, maar om hem op te beuren. Om hem te laten voelen dat ze werkelijk geduld en begrip had.

Elske was de keuken, waarvan de deur op een kier stond al half voorbij toen ze ineens pardoes bleef staan.

Uit de keuken kwamen stemmen naar haar over, mannenstemmen, de stem van Rieks. De jongens waren niet naar buiten maar stonden in de keuken een pijp vol te praten!

Elske bedacht zich niet en keerde om. Net wilde ze de deur iets verder openduwen om naar binnen te gaan, toen ze Rieks hoorde zeggen: ‘Ja, ja, jullie hebben makkelijk praten! Kop op en vergeten want je bent weer thuis, hè. Zo zou het ook moeten maar dat kán ik niet! Mijn thuis is daar, in de tropen, bij mijn kind! Denken jullie dat ik dat kleine wurm kan vergeten? Denken jullie dan werkelijk dat ik

39

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 40

zo’n schoft ben? Dat ik geen gevoel in mijn lijf heb? Toen ik die twee daar achterliet dacht ik net als jullie: Als ik weer thuis ben vergeet ik ze wel! Maar de werkelijkheid is anders!’

Elske wilde niet voor luistervink spelen en normaliter zou ze dit ook ver beneden peil hebben gevonden, maar nu kon ze niet anders.

Ze stond als aan de grond vastgenageld, en elke vezel in haar lichaam trilde, haar denkvermogen was totaal in de war, haar gehoor echter scherper dan ooit…

‘Je tilt te zwaar aan die dingen, makker!’ kwam de stem van Piet Bakker naar haar over. ‘Jouw Sonja is heus niet de enige die met een souveniertje van een militair-belanda bleef zitten! Denk je nu werkelijk dat de Duitsers, of later de Canadezen, hier niets hebben achtergelaten? Die dingen horen bij een oorlog, daar ontkom je toch niet aan.’

‘Zo is het maar net!’ hoorde ze Jans Timmer zeggen.

Dan weer de stem van Rieks die hem antwoordde: ‘Ach, wat weet jij! Jij zat thuis, je moeder waakte over je!’

Piet Bakkers stem nu weer: ‘Toch heeft Jans gelijk. Eenmaal thuis moet je weer kunnen vergeten, anders heb je geen leven meer! Die kleine van jou groeit daar in de kampong wel op. Later zal haar moeder misschien zeggen: ‘‘Sajang, betoel, ja. Jouw vader, hij militairbelanda. Adoe, wij tweetjes, wij blijven samen, ja.’’ ’ Elske schrok, huiverde van de grove vloek die Rieks slaakte alvorens hij zei: ‘Zijn jullie dan gek! Snappen jullie dan niet dat dat kleine wurm daar opgroeit tot NIETS! Dat ze geen goed onderwijs krijgt, geen behoorlijke kleren, en dat haar eten rijst met af en toe een visje zal zijn en dat terwijl ik hier in weelde leef… Snappen jullie met je stomme koppen dan niet dat dat alles aan me vreet, me kapot maakt…’

Even was het stil, Elske hield haar adem in. Toen hoorde ze Rieks’ bromstem zacht zeggen: ‘Hoe kan ik Elske recht in haar ogen kijken nu ik haar zo beduveld heb…! Hoe kan ik haar onvoorwaardelijk liefhebben als zij mijn liefde met Sonja en Lilly moet delen…? Hoe moet het met ons nu er zo veel tussen ons staat…?’ Als versteend stond Elske na die woorden. Haar hersens registreerden echter pijl-

40

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 41

snel: Rieks had een kind… een kind dat hij verwekte bij een bruine vrouw…

De stemmen uit de keuken kwamen nog vaag naar haar over, ze kon niet alles meer verstaan, en in haar verwardheid hoorde ze niet hoe de jongens op de gang kwamen toelopen. Pas toen Rieks als eerste in het deurgat verscheen en stokstijf bleef staan toen hij haar daar op de gang ontwaarde, kwam ze tot bezinning.

‘Het spijt me… Ik… ik wilde jullie… niet afluisteren…’ stamelde ze haast onverstaanbaar.

‘Elske… Mijn hemel… hoelang sta je hier al…?’ hoorde ze Rieks onthutst fluisteren.

Haar gezichtje was lijkbleek, haar groene ogen vol pijn toen ze zei: ‘Lang… té lang…’

Vol vertwijfeling staarden ze elkaar sprakeloos aan. Hoelang, een minuut, tien seconden? Voor Elskes gevoel was het een vol uur, een uur waarin haar en Rieks’ leven enkel nog puin werd. Het was Piet Bakker die de situatie probeerde te redden door te zeggen: ‘Kunnen jullie niet ergens naartoe gaan…? Naar jouw kamer, Rieks? Elk moment kan er iemand in de keuken moeten zijn en het lijkt me nu direct niet dat dit aan de grote klok moet worden gehangen…’

Rieks knikte: ‘Ja, je hebt gelijk. Kom… Elske… we moeten dit uitpraten…’

Als was ze bang voor hem, schuwde ze hem, zo werktuiglijk deed ze een stap achteruit terwijl ze fluisterde: ‘Nee… ik wil niet… ik kan nu niet met je praten… Ik wil naar huis…’

‘Toe nou, Elske!’ drong Jans Timmer aan. ‘Het is eh… vervelend dat je dit gesprek moest horen maar… het is toch verstandig om nu met Rieks te praten. Of niet…?’ zei hij onzeker toen Piet Bakker hem een por gaf.

‘Nee, het is beter dat Elske naar huis gaat en dat ze morgen praten.

Ik wou toch net naar het dorp gaan,’ loog Piet met een stalen gezicht, ‘dus als ik je thuis mag brengen, Elske?’

Er lag een gejaagde blik in haar groene ogen toen ze knikte: ‘Ja… ja, Piet… breng me thuis…’

‘Wil je dat ik morgen naar je toe kom?’ vroeg Rieks schor.

41

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 42

‘Ja…’ ‘Lopen jullie maar vast naar de deel,’ bedisselde Piet Bakker, ‘dan haal ik onze jassen en verdwijnen we stilletjes. Als ze binnen vragen waar we zijn dan zeg je maar dat Elske niet goed werd en omdat ik toch naar huis wou, heb ik haar thuisgebracht,’ zei hij met een blik op Rieks.

Deze knikte, nam Elske bij een arm en zo liepen ze zwijgend naar de deel.

Ze zwegen nog toen ze, om op Piet te wachten, tegen de haverkist leunden.

‘Het spijt me allemaal zo, Elske…’ verbrak Rieks de spanning. Het donkere kopje knikte enkel. Zag hij het in het duister van de deel?

‘Huil je…?’ vroeg hij vreemd hees.

‘Nee… ik kan niet eens denken, laat staan… huilen…’

‘Ik hou van je… Al die jaren daarginds, heb ik nooit opgehouden van jou te houden… Kun je dat geloven?’

‘Heel moeilijk… na alles wat ik daarnet hoorde…’

Rieks zuchtte zwaar alvorens hij zei: ‘Kon jij maar begrijpen wat voor krachten Indië heeft… Ik kan jou nog zo veel vertellen, je zult het niet kunnen geloven omdat de krachten van Indië hier niet bestaan…’

‘De kracht van een… bruine vrouw…?’

‘Veel meer dan dat…’

Op dat moment ging de deeldeur open en kwam Piet eraan met haar jas.

‘Morgen kom ik bij je… Denk tot morgen een beetje mild over me…’ fluisterde Rieks gejaagd. De tranen drupten traag uit haar ogen en vormden een vochtig lijntje over haar wangen, toen ze stom knikte.

Rieks kon in het donker die tranen onmogelijk zien. Hij voelde ze echter toen hij haar haastig, als deed hij iets verbodens, op haar wang kuste.

Tranen van liefde van een blanke vrouw, de liefde, in de vorm van een gouden spinnetje, van een bruine vrouw… wat van deze twee was het zwaarste…?

42

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 43

Een pak sneeuw van een halve meter, harten boordevol vragen, het was voor Piet en Elske geen gemakkelijke gang van de hoeve naar het dorp. Toen Piet dan ook zag dat Elske zich nauwelijks op de been kon houden sloeg hij in een beschermend gebaar zijn arm om haar middel.

‘Zo gaat het beter, nietwaar?’

Elske knikte waarna ze zwijgend naast mekaar voortliepen. Ze hadden al een flink stuk gelopen, halverwege de hoeve en het dorp waren ze, toen Elske het stilzwijgen verbrak.

‘Dat zei je maar om mij, hè? Dat je toch net naar het dorp wilde gaan…!’

‘Ach, wat doet het er nog toe, de aardigheid was er immers toch af,’ antwoordde Piet goedig.

‘Piet…?’

‘Zeg het eens, meidje?’

‘Het kind van Rieks… heb jij het gezien…?’

Na een korte aarzeling volgde een onwillig: ‘Ja… ja, ik heb haar gezien.’

‘Háár…’ zei Elske half in zichzelf. ‘Het is dus een meisje… een klein, bruin meisje…?’

Piet keek strak voor zich uit toen hij zei: ‘Ik snap wel dat jij nu berstensvol vragen zit, maar het is niet aan mij om je daarop te antwoorden. Morgen komt Rieks bij je en hem moet je al je vragen maar voorleggen. Ik mag hem het gras niet voor de voeten wegmaaien, begrijp je.’

Elske knikte: ‘Ja, jij wilt je niet verpraten. Je wilt geen dingen vertellen die Rieks eventueel verzwegen had willen zien. Dat begrijp ik, Piet, maar ik wil je ook niet uithoren, ik wil alleen maar zo graag iets over het kind weten. Dat kan toch geen kwaad?’

Toen Piet niet antwoordde, maar stuurs voor zich uitblikte, zei Elske dringend: ‘Ik móet weten of het een… lief kindje is… of Rieks ervan hield! Vertel me dat, Piet… alsjeblieft,’ liet ze er fluisterend op volgen.

Piet Bakker proefde de wanhoop uit die zachte fluistering, het smeken ook. Een golf van medelijden overspoelde hem toen hij zijn

43

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 44

arm vaster om haar middel legde en zei: ‘Arme Elske… het was ook een ongenadige klap voor je dit alles zo pardoes te horen… Het moet wel als een storm over je zijn gekomen, nietwaar?’

‘Een storm… ja, zo voel ik het precies. Ik wist, voelde dat er iets met Rieks aan de hand was, dat hij daarginds gekneusd was weggekomen, maar dit… dit had ik in mijn ergste dromen niet kunnen dromen…’

Zwijgend liepen ze een tijdje naast elkaar voort en toen vertelde Piet haar datgene waarvan hij meende dat het geen loslippigheid van hem was. ‘De kleine Lilly is een lief en mooi kindje. Haar bruine huidskleur en haar donkere ogen heeft ze van haar moeder, de rest heeft ze van Rieks. Ze heeft zijn vorm van ogen, neus en mond… ze heeft Rieks’ krullenkop…’ Piet blikte haar bezorgd van opzij aan toen hij zichzelf onderbrak en bezorgd vroeg: ‘Moet je dit nu weten… Het lijkt me nogal pijnlijk…’

‘Nee… ga door… Vertel me of Rieks van het kind hield,’ fluisterde ze gejaagd.

‘Rieks was… ís mag ik rustig stellen, stapel op het kind. We waren trouwens allemaal dol op haar… het hele peloton. Letterlijk en figuurlijk werd ze door ons allemaal op handen gedragen en uiteraard niet weinig verwend.’

‘En nu is ze daar alleen met die vrouw… haar moeder, achtergebleven…’ Elske zuchtte diep, alvorens ze haar volgende vraag stelde.

‘Die vrouw, Piet… was ze mooi?’

‘Klein en tenger zoals de meeste inlandse vrouwen…’ Ineens onderbrak hij zichzelf fel: ‘Hou in vredesnaam op, Elske! Dit mag je niet mij, maar moet je Rieks vragen!’

‘Je hebt gelijk… ik zal mijn mond houden…’ beloofde ze zacht.

Andermaal zwegen ze een tijdje en weer was het Piet die de stilte verbrak. ‘Het is moeilijk voor jou maar je moet toch proberen het allemaal een beetje te begrijpen…’ poogde hij haar de situatie van ginds te doen inzien. ‘Je moet trachten in te zien dat het voor ons heel moeilijk was. Jonge jongens in een vreemd, warm land, ver van huis en haard. We waren in één klap alle geborgenheid, alle bescherming kwijt. We misten de liefde van thuis, van een meisje, verloofde

44

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:13 Pagina 45

of vrouw… en daarvoor in de plaats kregen we oorlog, ontbering, heimwee en verlangen…’

‘Denk je nu heus dat ik dat hier niet meemaakte?’ onderbrak ze hem opstandig. ‘Goed, ik leefde in een land waar het vrede was, te midden van mijn familie en kennissen. Maar dacht je dat ik Rieks’ liefde niet miste? Dacht je dat ik geen heimwee had? En verlangens…? Mijn hemel, drie lange jaren had ik verlangen naar Rieks en zijn liefde. Ik wist die verlangens te onderdrukken omdat mijn hart voortdurend bij Rieks was… Ik had geen behoefte aan een ander, aan avontuur, hoewel ik daar toch ook de kans wel voor kreeg!’

De nieuwsgierigheid in zijn stem ontging Elske niet toen ze hem hoorde vragen: ‘Maakten andere jongens uit het dorp het jou dan moeilijk?’

‘Moeilijk niet, maar Wolter Hendriks bijvoorbeeld heeft me een paar keer gevraagd met hem uit te gaan!’ vertelde ze; een beetje trots, dat niet enkel een bruine vrouw de ogen van een man op zich wist te vestigen.

‘Wolter Hendriks, dat is toch die jongen die heel kort op elkaar zijn ouders verloor en toen door zijn grootmoe werd opgevoed?’

‘Ja, ze wonen immers naast ons, Wolter en zijn grootmoe.’

‘Dat is waar ook! Leeft dat oude mensje dan nog steeds? Naar mijn gevoel was ze al stokoud toen wij naar Indië vertrokken!’

‘Grootmoe Wolters is ook oud, in de negentig al, en bovendien is ze de afgelopen maanden bedlegerig geworden. Moeder verzorgt hen zo’n beetje, want familie hebben die twee niet. Moeder brengt hun warm eten, voor een boterham zorgt Wolter en om beurten, zoals het uitkomt, maken moeder en ik het huisje schoon en doen we de was voor hen. Als tegenprestatie, ook omdat hij zo’n liefde voor vaders melkhandel heeft, helpt Wolter vader ’s avonds na zijn eigen werk met allerlei dingen. De wagen afladen en schoonmaken, het magazijn opruimen en dergelijke karweitjes. En zo redden we het heel aardig met elkaar,’ besloot ze haar relaas.

‘Werkt Wolter nog altijd in de smidse van Teunissen?’ moest Piet weten.

‘Ja, maar als het aan hem lag kwam hij morgen bij vader in dienst.

45

Weg naar mijn hart 5-7-2017 150x230 Dubbelroman Henny_Z&K 05-07-17 19:14 Pagina 415

De Josine trilogie is een klassieker van Henny Thijssing-Boer. In deze drie gebundelde familieromans is de hoofdrol uiteraard weggelegd voor Josine, die al jaren verliefd is op Julius. Wanneer ze hem eindelijk weet te overtuigen van haar liefde, en hij die beantwoordt, lijkt het geluk haar toe te lachen. Maar zoals dat gaat met geluk kan het zomaar omslaan‌ ISBN 9789401908573 ₏ 16,50

Henny Thijssing-Boer (1933-2011) werd de ‘koningin van de streekroman’ genoemd.

Haar romans, een oeuvre van bijna honderd titels, worden nog steeds met veel plezier gelezen. Niet zo gek ook omdat ze gaan over misschien wel het meest universele en tijdloze thema: de liefde.

ISBN 978 94 0190 778 1 NUR 344

www.zomerenkeuning.nl

HENNY THIJSSING-BOER

Deze dubbelroman van Henny Thijssing-Boer bevat twee prachtige romans waarin de liefde zich van haar mooiste en lelijkste kant laat zien. Liefde zoekt haar weg gaat over een jonge soldaat die naar Indië gaat en daar een dochtertje verwerkt bij een meisje op de kampong. Terug in Nederland blijkt dit, logischerwijs, grote gevolgen te hebben voor zijn verloving.

De tweede roman is Zij van Geertje, over Simone, die in een dorp gaat wonen om de naam van haar biologische moeder Geertje te zuiveren. Maar dan blijkt dat nog niet alle geheimen geopenbaard zijn.

WEG NAAR MIJN HART

De weg naar het hart is vol ontberingen

HENNY THIJSSINGBOER

WEG NAAR MIJN HART DUBBELROMAN