Actie! natuur voor coole kikkers - Michael Cox

TIR ION NATU U R

TIRION NATUUR

TIRIO N NATU U R

Voor meer informatie kijk op www.tirion.nl

NATUUR VOOR COOLE KIKKERS

EN NATUURLIJK NOG VEEL MEER! DUS, WAAR WACHT JE NOG OP… ACTIE!

ACTIE!

ONTDEK: HOE JE EEN STUITERBAL VAN PAARDENBLOEMEN MAAKT WAT JE MOET DOEN OM JEZELF COMPLEET ONZICHTBAAR TE MAKEN HOE JE EEN DOOLHOF VOOR PISSEBEDDEN KUNT BOUWEN

Cox

HEB JE ER GENOEG VAN OM OP DE BANK TE BLIJVEN HANGEN, TERWIJL JE SHIRT VOL CHIPSKRUIMELS ZIT EN JE MET VIERKANTE OGEN NAAR JE TV-SCHERM ZIT TE STAREN? JEZELF ONDERTUSSEN AFVRAGEND WAAROM JE LEVEN NIET OVERLOOPT VAN SPANNING EN SENSATIE…?

ALS DAT OOK MAAR EEN HEEL KLEIN BEETJE ZO IS, DAN IS DEZE MAFFE EN PRETTIG GESTOORDE NATUURGIDS, VOLGEPAKT MET 365 GEWELDIGE EN 100% NATUURLIJKE ACTIVITEITEN, PROJECTEN EN FANTASTISCHE AVONTUREN, HÉT BOEK VOOR JOU!

Michael

GO WILD! EN ONTDEK HELEMAAL OP EIGEN HOUTJE DE NATUUR – HET HELE JAAR ROND.

ACTIE! R U U T A N

VOOR COOLE KIKKERS

Michael

Cox

365

spannende en leerzame activiteiten

Dit boek is gepubliceerd door De Fontein|Tirion Uitgevers Postbus 13288 3507 LG Utrecht www.defonteintirion.nl Omslagontwerp: Marlies Visser, www.marliesvisser.nl Zetwerk Nederlandse editie: Elgraphic bv, www.elgraphic.nl Nederlandse vertaling: de Taalduiker – Els Schrijber, www.taalduiker.nl Copyright tekst © 2010 Michael Cox Copyright tekeningen © 2010 John Kelly ISBN 978 90 5210 868 1 NUR 223 Voor het eerst gepubliceerd in Engeland in 2010 door A&C Black Publishers Limited 36 Soho Square, Londen W1D 3QY Oorspronkelijke titel: Wild things to do with woodlice © 2010 A&C Black Publishers Limited, Londen © 2012 voor de Nederlandse taal: De Fontein|Tirion Uitgevers, Utrecht Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

No part of this book may be reproduced in any form by print, photocopy, microfilm or any other means without prior written permission from the publisher.

Actie! Natuur voor coole kikkers.indd 2 | Elgraphic - Schiedam

27-12-11 11:19

3

Uit die tv! Weg met de soaps en de talentenshows. De natuur, die heeft pas X-factor! Laat je verrassen door alles wat je ziet in het bos, tussen de struiken en bij de vijver in je achtertuin.

Wow, da’s pas cool!

Elke dag gebeuren er de vetste dingen om ons heen: mieren melken bladluizen, lelijke larven veranderen in prachtige vlinders, vogels bouwen ingenieuze nesten, hazen boksen en machtig grote bomen zitten elk najaar weer bomvol eikels.

Met dit boek in de hand ontdek je hoeveel plezier je kunt beleven aan de natuur om je heen. Je zult verrukt zijn van vlinders, lyrisch over luizen, uitgelaten over uilenballen, enthousiast over egels, betoverd door bessen en blij om boomklevers en buizerds. En dankzij de moderne techniek heb je toegang tot spinnenwebsites, zie je insectenhorror en maak je de geweldigste natuuropnames met je camera of mobiele telefoon.

Dus als JIJ wilt ontdekken...

WAAR je moet wezen om te vogelen, te kruipen en te sluipen en op vlinders te jagen, waar je de mooiste natuur-screensavers, spreeuwenzwermen en spelende otters vindt, of HOE je een tomaat laat groeien in een fles, een vogelschuilplaats, bijenverblijf of driedubbeldekker voor een hongerige specht maakt, dan is dit het boek voor jou!

Actie! Natuur voor coole kikkers.indd 3 | Elgraphic - Schiedam

ACTIE! NATUUR VOOR COOLE KIKKERS

Inleiding

27-12-11 11:19

4

Inhoud Actie! 1-5

6-9

Actie! met vogels 6-17

10-13

Actie! 18-31

14-23

Actie! met sprinkhanen 32-34

24-25

Actie! met pissebedden 35-44

26-29

Actie! 45-50

30-33

Actie! met vijvers 51-60

34-39

Actie! 61-66

40-41

Actie! met lieveheersbeestjes 67-72

42-43

Actie! 73-77

44-45

Actie! in de nacht 78-83

46-49

Actie! 84-86

50-51

Actie! met vogelvoer 87-100

52-56

Actie! 101

57

Actie! aan het strand 102-114

58-63

Actie! 115-117

64-65

Actie! met waterwezens 118-122

66-69

Actie! 123-133

70-77

Actie! met vlinders 134-147

78-84

Actie! 148-156

85-89

Actie! Natuur voor coole kikkers.indd 4 | Elgraphic - Schiedam

27-12-11 11:19

5

90-93

Actie! 164-169

94-95

Actie! met kikkervisjes en kikkers 170-181

96-103

Actie! 182-192

104-109

Actie! met motten 193-199

110-113

Actie! 200-205

114-117

Actie! met wormen 206-213

118-123

Actie! 214-246

124-141

Actie! met spinnen 247-252

142-145

Actie! 253-318

146-171

Actie! met bomen 319-323

172-173

Actie! 324-365

174-185

Meer informatie

186-187

Verklarende woordenlijst

188-189

Register

190-192

Actie! Natuur voor coole kikkers.indd 5 | Elgraphic - Schiedam

ACTIE! NATUUR VOOR COOLE KIKKERS

Actie! met mieren 157-163

27-12-11 11:19

6

1

Je natuurfanaatrugzak vullen

Wat je nodig hebt • Een mobieltje met camera of een digitale camera, bij voorkeur met 1. zoommogelijkheid voor verlegen vogels en razendsnelle reeën 2. macrostand voor verbazingwekkend vingerhoedskruid en levensgrote lieveheersbeestjes • Zaad voor als er een hongerige vogel voorbijkomt • Chocola voor als er bij jou een hongerklop voorbijkomt • Een natuur-aantekenboekje, een pen, een potlood en een puntenslijper om (aan)tekeningen te maken als je helemaal hyper op de hei zit of dolgelukkig in de duinen • Iets te drinken voor als je dorst krijgt • Een net om insecten mee te vangen

Actie! Natuur voor coole kikkers.indd 6 | Elgraphic - Schiedam

27-12-11 11:19

11

Ga niet heel enthousiast gillen als je iets moois ziet. Of een deel van een opera zingen. Of heel hard dood, dood! roepen terwijl je op een klein, bedeesd diertje af rent. Dat is zielig!

10

11

De juiste bewegingen

• Beweeg je langzaam en geruisloos. Maak geen plotselinge bewegingen.

• Stap niet op een tak en zorg dat je kleding nergens aan blijft hangen.

Krijg arendsogen Voor observatiedoeleinden zijn je ogen echt geweldig. Net als je oren en je neus trouwens. Oefen je zintuigen in het waarnemen van ongebruikelijke bewegingen, vormen, kleuren en geluiden. Deze kunnen duiden op de aanwezigheid van iets dat net zo onzichtbaar probeert te zijn als jij. Je betrouwbare neus vertelt je ook wanneer je in de buurt bent van ‘geurende natuur’, zoals het territorium van een vos of een wilde knoflookplant.

ACTIE! NATUUR VOOR COOLE KIKKERS

9 Sst!

Heb jij ook wel e ens het gevoel bekek en te worden?

Actie! Natuur voor coole kikkers.indd 11 | Elgraphic - Schiedam

27-12-11 11:19

142

Actie! met spinnen

247 Een spin als huisdier

2 WAT JE NODIG HEBT: • Een plastic aquarium met een deksel • Wat bast, twijgjes en aarde • Vliegen en ander ongedierte

Niet alle spinnen maken webben. En daarbij is levende vliegen vangen best wel moeilijk.

WAT JE MOET DOEN:

Laat me met ru st!

Ik zit te eten.

Vang een spin en zet hem in je tegenarium (duur woord voor spinnenverblijf). Voer hem de vliegen en het andere ongedierte en kijk of hij een web maakt.

248

Maak een web site voor je lokale spin

De makkelijkste manier om dit te doen is door wat oude fotolijstjes in je tuin te hangen, of kleerhangers aan een boomtak. Overijverig en dwangmatig creatief als ze zijn, kunnen de spinnen de verleiding om er een zijden meesterstukje aan vast te maken ongetwijfeld niet weerstaan.

Actie! Natuur voor coole kikkers.indd 142 | Elgraphic - Schiedam

27-12-11 11:21

159

Als je klein bent, zie je heel veel interessante dingen op of bij de grond. Maar als mensen ouder en groter worden, verliezen ze vaak letterlijk het contact met de grond. Daarom zijn er zoveel volwassenen die geen idee hebben van al het prachtige spul dat zich aan hun voeten bevindt. Als je echt deel wilt uitmaken van die levende aarde, moet je gewoon eens gaan liggen op een plek waar minibeestje zitten. Tussen het afgevallen blad in het bos bijvoorbeeld, in het hoge gras of op een pad langs een bloemperk of een haag. Kijk eens goed naar de actie die daar plaatsvindt en de drama’s die zich daar afspelen.

Na een tijdje merk je dat je deel uitmaakt van deze miniatuurwereld waarin colonnes mieren alle kanten op marcheren, spinnen zich tegoed doen aan vliegen en gek uitziende kleine kruipers glibberen, kronkelen en vechten. Het kan er zo vreemd aan toegaan in dit kleine koninkrijk dat je al gauw denkt dat je op een andere planeet bent beland.

En als je geen zin hebt om te gaan liggen, kruip dan eens een tijdje rond op handen en knieĂŤn. Misschien zie je wel een paar lieveheersbeestjes die op bladluizen zitten te knagen, of een kleurrijke rups die zijn cocon aan het maken is.

Actie! Natuur voor coole kikkers.indd 159 | Elgraphic - Schiedam

ACTIE! NATUUR VOOR COOLE KIKKERS

275 Ga eens gestrekt

27-12-11 11:22

184

365

Doe deze doldwaze natuurquiz 1. Een zilverplevier is a) een saai stukje handwerk b) een grijze vogel met lange poten die zich in de winter aan de kust ophoudt c) een grijze vogel met lange poten die nauw verwant is aan de grijze eekhoorn 2. Verpoppen is a) als je maïskorrels verhit in een laagje olie b) als een vlinder verandert in een kikker c) de fase waarin de larve van een vlinder zijn laatste, complete metamorfose ondergaat 3. Een carnivoor is a) een dier dat vlees eet b) een dier dat auto’s eet c) iemand die eindeloos over auto’s praat 4. Een parasiet is a) een veilige plek voor parachutisten om te landen b) een dier of een plant die op een ander dier of plant leeft en hem gebruikt als voedselbron, maar hem niet doodt c) een fantastisch oord 5. Een broek is a) iets om jezelf mee af te koelen op een warme dag b) een moerassig stuk land c) iemand die heel erg verkikkerd is op iemand anders 6. Een hooiwagen heet ook wel een a) langpootmug b) vorkhefkever c) tractorvlieg 7. Een katje is een a) reusachtige kitten b) zittende of hangende eenslachtige bloem aan een tak c) kat die aan een tak hangt

Actie! Natuur voor coole kikkers.indd 184 | Elgraphic - Schiedam

27-12-11 11:22

187

Sites waar je leuke dingen vindt om te doen: www.encyclopedoe.nl http://kids.nationaalpark.nl/ www.vlinderambassade.nl

Boeken

ACTIE! NATUUR VOOR COOLE KIKKERS

www.vogelbescherming.nl www.waddenvereniging.nl www.zoogdiervereniging.nl

Andere natuurtitels bij Tirion Natuur: Allemaal beestjes, Nick Baker Vogels in en rond de tuin, Detlef Singer Eetbare giftige en wilde planten, Bruno P. Kremer Duin, strand en wad, Klaus Janke Vogels, magische momenten, Markus Varesvuo

Actie! Natuur voor coole kikkers.indd 187 | Elgraphic - Schiedam

27-12-11 11:22

188

Verklarende woordenlijst

Aas – voedsel dat wordt gebruikt om vissen mee te lokken.

Bacteriën – kleine, eencellige organismen die alle levende dingen met zich meedragen. Ze leven meestal van andere dieren of planten.

Braakbal – een rond ‘brokje’ dat wordt opgegeven door vogels als uilen en dat de onverteerbare resten van hun prooien bevat.

Cirrus – een soort wolk, wit en sliertig.

Cumulus – een grote, donzig uitziende stapelwolk.

Composthoop – een verzameling organisch materiaal, zoals schillen en koffiefilters, die aan rotting onderhevig is. De compost kan worden gebruikt als plantenmest.

Dry-roasted pinda – bewerkte pinda die je nooit aan de vogels in je tuin moet voeren!

Formicarium – mierenverblijf.

Fototropisme – het verschijnsel dat een nieuwe scheut van een plant altijd naar het licht groeit.

Gecamoufleerd – als iets verstopt zit omdat het opgaat in zijn omgeving waar het heel erg op lijkt.

Geotropisme – het neerwaarts groeien van de wortels van een plant, als gevolg van de zwaartekracht.

Groeiringen – de ringen binnen in een boomstam waaruit je kunt afleiden hoe oud de boom is. Elk jaar komt er een nieuwe ring bij.

Honingdauw – een suikerachtige substantie die wordt afgescheiden door bladluizen (eigenlijk is het gewoon bladluizenpoep).

Ichtyoloog – iemand die vissen bestudeert.

Larven – de pas uit het ei gekomen jongen van insecten zoals vlinders.

Zien er compleet anders uit dan hun volwassen soortgenoten.

Lepidopterist – iemand die vlinders bestudeert.

Macro – een stand op een camera voor close-up-werk.

Meelwormen – een soort keverlarven die vaak wordt gebruikt als vogelvoer.

Melkweg – een enorm aantal sterrenstelsels dat door de zwaartekracht bijeen wordt gehouden, meestal in spiraalvorm.

Actie! Natuur voor coole kikkers.indd 188 | Elgraphic - Schiedam

27-12-11 11:22

191

Actie! Natuur voor coole kikkers.indd 191 | Elgraphic - Schiedam

nimfen 77 ochtendkoor 124-125 onderwaterkijker 160-161 ontbonden 9 onweer 41 otters 175 overwinteren 95 paardenbloemen 86-87 padden 100-101, 175 paddenstoelen 116-117 pissebedden 26-29 planeten 46, 48 plattegrond 146 pompoenen 166 poppen 81, 110 recyclen 9, 50-51 regenbogen 40, 45, 167 regenmeter 44-45 rotsen 170 ruien 25 rupsen 19, 78-81, 83, 84 scanner 23 schelpenverzameling 59 schrijvertjes 39 schuilplaats 8 schuimbeestje 151 skeletten 102, 163 slakken 51, 132 snorkel 62 spechten 56, 136, 138 spechtenlach 138

ACTIE! NATUUR VOOR COOLE KIKKERS

kikkervisjes 34, 69, 97-101 knoflook 175 knoppen 160 kokerjuffers 76-77 krabben 62-63 larven 42-43, 104 Latijnse namen 169 libellen 73, 74-75, 77 lieveheersbeestjes 41, 42-43, 157 lijsters 85, 94, 126 lucht 39, 45, 68, 115, 153 maan 47 macro 6, 17, 27, 75, 166, 171 maretak 65 meelwormen 55, 95 merels 85, 95 micro-organismen 9 microscoop 18, 22, 69, 131, 171 mieren 40,42, 90-93, 138, 176, 177 mijten 166, 167 motten 78, 81, 82, 110-113 muizen 133 nagels 158 natuurclub 162 natuurfanaat-rugzak 6-7 natuurreservaat 161 natuurtafel 164 nesten 6, 13, 14, 15, 20, 21 nestkasten 88-89

27-12-11 11:22

TIR ION NATU U R

TIRION NATUUR

TIRIO N NATU U R

Voor meer informatie kijk op www.tirion.nl

NATUUR VOOR COOLE KIKKERS

EN NATUURLIJK NOG VEEL MEER! DUS, WAAR WACHT JE NOG OP… ACTIE!

ACTIE!

ONTDEK: HOE JE EEN STUITERBAL VAN PAARDENBLOEMEN MAAKT WAT JE MOET DOEN OM JEZELF COMPLEET ONZICHTBAAR TE MAKEN HOE JE EEN DOOLHOF VOOR PISSEBEDDEN KUNT BOUWEN

Cox

HEB JE ER GENOEG VAN OM OP DE BANK TE BLIJVEN HANGEN, TERWIJL JE SHIRT VOL CHIPSKRUIMELS ZIT EN JE MET VIERKANTE OGEN NAAR JE TV-SCHERM ZIT TE STAREN? JEZELF ONDERTUSSEN AFVRAGEND WAAROM JE LEVEN NIET OVERLOOPT VAN SPANNING EN SENSATIE…?

ALS DAT OOK MAAR EEN HEEL KLEIN BEETJE ZO IS, DAN IS DEZE MAFFE EN PRETTIG GESTOORDE NATUURGIDS, VOLGEPAKT MET 365 GEWELDIGE EN 100% NATUURLIJKE ACTIVITEITEN, PROJECTEN EN FANTASTISCHE AVONTUREN, HÉT BOEK VOOR JOU!

Michael

GO WILD! EN ONTDEK HELEMAAL OP EIGEN HOUTJE DE NATUUR – HET HELE JAAR ROND.

ACTIE! R U U T A N

VOOR COOLE KIKKERS

Michael

Cox

365

spannende en leerzame activiteiten