Nu jij er niet meer bent - Corinne de Jong. ISBN 9789043532082

Als er iemand sterft, dan is dat vaak heel verdrietig.

Je moet afscheid nemen van iemand die je goed kende en van wie je hield. In dit boekje lees je over wat er allemaal gebeurt als er iemand dood is gegaan.

Maar het is ook een herinneringsboek, waarin je kunt tekenen, schrijven en dingen kunt inplakken. Zo zul je degene die is overleden nooit vergeten.

Corine de Jong is christen en heeft een eigen uitvaartonderneming.

Ze weet vanuit haar werk hoe belangrijk het is om kinderen te betrekken en te begeleiden bij het afscheid van een dierbare. Zij reikt kinderen ĂŠn hun ouders graag dit boek aan om samen in gesprek te gaan in een periode van verdriet en rouw.

jij Nu hier niet meer bent

Mijn herinneringsboek ISBN 978 90 435 3208 2 NUR 012

9 789043 532082

Omslag Mijn herinneringsboek 170x240 e.indd Alle pagina's

Met illustraties van Linette Trapman

09-05-19 16:20

jij Nu hier niet meer bent

Mijn herinneringsboek

Met illustraties van Linette Trapman

KokBoekencentrum Uitgevers • Utrecht

Voorwoord Je hebt dit boek van iemand gekregen. Nu is het altijd leuk om cadeautjes te krijgen, maar de reden waarom je dit boek krijgt is helemaal niet leuk. Je krijgt dit boek omdat er iemand is doodgegaan. Volwassenen gebruiken meestal andere woorden voor doodgaan. Ze zeggen dan dat iemand is overleden of gestorven. In dit boek lees je meestal de woorden doodgegaan of gestorven.

2

Als je afscheid moet nemen van iemand die je goed kende en van wie je hield, ben je daar natuurlijk verdrietig over. In dit boek lees je over wat er allemaal gebeurt als iemand is gestorven. Want misschien is het wel de eerste keer dat je dit meemaakt. Dan is het fijn als je daarover kunt lezen zodat je het wat beter begrijpt.

Dit boek is een herinneringsboek. Met herinneren bedoelen we dat je dingen nooit meer vergeet. En er zijn vast hele mooie en leuke dingen die je nooit wilt vergeten! In dit boek kun je opschrijven wat er gebeurde toen degene die je heel goed kende stierf. Je kunt er ook in tekenen of dingen inplakken, zoals de rouwkaart en mooie foto’s van degene die is gestorven. Jullie hebben vast wel leuke dingen gedaan samen.

Wat fijn is, is dat er ook kinderen zélf vertellen in dit boek. Zij weten dus precies hoe het is om afscheid te nemen van iemand van wie je hield.

Op sommige bladzijden mag je zelf iets schrijven of tekenen. Soms staat daar ‘jou’.

Daar bedoelen we degene mee van wie je nu afscheid moet nemen.

Je kunt dit alleen doen, maar het is ook fijn om met papa of mama over de vragen te praten. Als je al je herinneringen in dit boek opschrijft, tekent en inplakt, dan kan dit een mooi herinneringsboek worden, helemaal van jou!

3

Er is iemand doodgegaan Als er iemand is doodgegaan, dan worden daar verschillende woorden voor gebruikt.

Vaak zeggen mensen dat iemand is overleden of gestorven. Het betekent dat iemands hart niet meer klopt, waardoor het lichaam niet meer kan leven.

Daarom is het altijd erg verdrietig als er iemand is gestorven; je kunt nooit meer met hem of haar praten, lachen of spelen. Je moet voor altijd afscheid nemen.

Niet alleen oude mensen gaan dood. Soms kunnen zieke mensen of kinderen niet meer beter worden gemaakt door de dokter en gaan ze ook dood.

Opa was heel erg ziek. Hij had ook een gekke stem.

Dat kwam doordat hij ziek was. Dat vond ik raar.

Mees (7 jaar)

4

Als je in God gelooft, mag je weten dat je na de dood verder mag leven bij God. Dat kan ik mooi uitleggen met het volgende voorbeeld.

Je hebt misschien weleens gelezen hoe een vlinder groeit; eerst is het een rups, dan een cocon en uit die cocon komt de vlinder. Als de vlinder eenmaal uit de cocon is, blijft er een lege cocon over. De vlinder heeft de cocon niet meer nodig. Zo is het ook met ons lichaam; dat blijft over nadat je dood bent gegaan. En dat lichaam gaan we dan begraven. Maar als het lichaam niet meer leeft, betekent dat niet dat wij ophouden te bestaan. De vlinder leeft ook nog; omdat deze wegvliegt zien we hem niet meer en zien we alleen nog de cocon. Maar de vlinder leeft! Wij mogen na de dood verder leven op een andere plaats, bij God. Hoe dat precies zal zijn, dat weten we nu nog niet. Maar als je verdrietig bent, kun je daaraan denken.

Misschien is je opa of oma gestorven. Maar het kan ook je vader of je moeder zijn, of een broertje of een zusje. Of een vriendje, vriendinnetje of klasgenootje dat je iedere dag zag en met wie je speelde.

5

Je bent doodgegaan omdat...

6

Ik vind het niet leuk dat oma gestorven is.

Maar zij is nu in de hemel.

Ik moet er nog steeds aan denken.

Oma is 91 jaar geworden.

Maar toen ze 91 jaar werd, was het nog een leuke verjaardag.

Toen woonde ze in het verzorgingshuis.

Wij gingen naar het strand en toen hoorde mama dat oma was gestorven.

Ik moet er nog altijd aan denken.

Maar met oma is het goed.

Ze kan nu weer lopen en ze heeft geen rimpels meer in de hemel.

Jolle (10 jaar)

Ik vind het niet leuk dat oma is gestorven en ik vind het niet leuk dat ik haar niet meer kan zien.

Maar voor haar is het wel leuk, omdat ze bij God in de hemel is.

Noor (8 jaar)

7

Wie je was Je bent natuurlijk heel verdrietig nu er iemand is doodgegaan van wie je veel hield.

Misschien gingen jullie weleens samen ergens naartoe of speelden jullie samen.

Weet je, eigenlijk is het mooi als je verdrietig bent. Dat klinkt natuurlijk vreemd, maar als je verdrietig bent dan betekent dit dat je veel van iemand houdt.

En ook als er iemand is doodgegaan, blijf je altijd van die persoon houden. Want die heeft voor altijd een plaatsje in je hart!

Om alle mooie herinneringen nooit te vergeten, kun je erover schrijven of tekenen.

Misschien heb je ook wel mooie foto’s, of kun je daarom vragen aan je papa of mama.

Die kun je dan ook inplakken in dit boek.

8

Hier schrijf of teken ik hoe ik je kende en wat wij samen deden.

9

Deze foto(‘s) vind ik leuk van jou:

10

Zo stil Nadat iemand is doodgegaan wordt de dokter gebeld. Die moet goed controleren of iemand echt dood is. Daarna gaat de dokter papieren invullen en belt de familie de uitvaartverzorger. Dat is iemand die alles gaat regelen voor de begrafenis.

Mijn opa had al lang last van zijn hart en is toen overleden aan een hartstilstand.

Ik kwam van school en ik zou gaan spelen bij een vriendin.

Toen zei de moeder van het vriendinnetje: ‘Ga maar even naar je pa.’ Dus ik naar pa en hij zei: ‘Opa is overleden’, en toen moest ik huilen.

Fenna (11 jaar)

Ik was de eerste paar uur vrij van school, toen mijn vader opeens van zijn werk naar huis kwam en toen vertelde hij het.

Ik was erg boos!

Nada (14 jaar)

1111

Als iemand is doodgegaan, voelt diegene niets meer. Dat is vreemd; jíj kan iemand nog wel zien en voelen, maar hij of zij voelt en ziet jou niet meer.

Het is fijn als je nadat iemand is gestorven naar hem of haar toe kan. Dat noemen mensen ‘afscheid nemen’. Je kijkt dan naar de dode of zegt nog iets tegen hem of haar.

Het was oud en nieuw.

Ik was naar beneden gegaan omdat ik niet kon slapen van alle knallen.

Toen kwam mama binnen en die vertelde het.

Ik vond het niet echt leuk.

Ik ben bij opa wezen kijken toen hij was gestorven.

Het zag er gek uit.

Hij lag heel stil.

Je kon z’n buik niet meer zien bewegen.

Hij was ook een beetje wittig.

Het leek net of hij sliep, maar toch ook weer niet.

Juliën (9 jaar)

12

Ik ben bij opa wezen kijken.

Het leek me heel eng, maar toen ik er stond vond ik het niet meer zo eng.

Ik weet niet goed meer hoe hij eruitzag, maar ik kan me opa nog wel voorstellen hoe hij was toen hij nog leefde.

Isar (12 jaar)

Het duurt meestal wel vijf of zes dagen voordat we het lichaam gaan begraven. Tot die tijd moeten we goed voor het lichaam zorgen om het een poosje te kunnen bewaren. Daarom komen er mensen die ervoor zorgen dat de dode wordt gewassen en aangekleed. Daarna wordt diegene op bed gelegd of in een kist. Zo’n kist heb je misschien ook nog nooit gezien, hieronder zie je een voorbeeld van zo’n kist:

13

Om het lichaam zo goed mogelijk te bewaren, moet het koud worden gemaakt.

Daarvoor wordt een speciale koude plaat gebruikt, die op het bed wordt gelegd of onder de kist. Daar zie je helemaal niets van. Wel staat er een koelapparaat onder het bed of onder de kist dat geluid maakt. Dat is goed om te weten, anders kun je daar soms van schrikken. Iemand die is doodgegaan voelt daarom ook koud aan. Maar toch mag je hem of haar best aanraken. Meestal ziet hij of zij er ook heel bleek uit; dat komt doordat het hart niet meer klopt, waardoor het bloed niet meer door de bloedvaten kan stromen. Wanneer je dit voor het eerst ziet, moet je daar vaak wel aan wennen.

Het was net of oma sliep. Oma zag er heel netjes uit en ze had haar handen samen en haar ogen dicht.

Lieke (5 jaar)

Oma lag in bed en had geen rimpels meer.

Jolle (10 jaar)

Het was spannend, het leek net of opa zo weer op kon staan.

Hij was erg bleek, maar hij leek nog wel op mijn opa.

Jente (14 jaar)

Iemand die is gestorven kan op bed of in een kist blijven in het huis waar hij of zij woonde. Maar iemand kan ook naar een andere plaats worden gebracht; dat noemen we meestal een rouwcentrum of uitvaartcentrum. De familie kan daar ook heen gaan om de dode nog eens te zien.

14

Misschien ga je ook wel kijken bij degene die is gestorven. Soms vinden kinderen het fijn om een tekening te maken en die mee te nemen. Dat zou je ook kunnen doen als je dat wilt.

Ik heb mijn broertje zelfs vastgehouden.

Dat vond ik wel leuk, dan kon ik hem nog zien.

Hij was heel klein.

Soms ging ik met papa of mama kijken, of met de mensen die op bezoek kwamen.

Chiem (7 jaar)

15

Het is fijn als je samen met iemand die je heel goed kent gaat kijken bij iemand die is doodgegaan. Die is dan bij je als je het een beetje raar of eng vindt.

Nada en Fenna gingen ook bij hun opa kijken: Zonder kist vond ik het echt niet fijn.

Maar toen opa in de kist lag met glas erover vond ik het wel fijn.

Toen hij was overleden was zijn huid een andere kleur, veel witter.

Mijn nicht die even oud is als ik is met mij meegegaan.

Nada (14 jaar)

Eerst wou ik niet, maar ik ben later toch gegaan.

Eerst vond ik het wel eng, maar daarna niet meer.

Opa had een andere kleur dan normaal, maar voor de rest was hij hetzelfde. Hij had zijn bril niet op.

Mama en papa zijn met mij meegegaan.

Fenna (11 jaar)

16

Ik ben nog bij jou gaan kijken toen je was doodgegaan.

Je lag op bed/in de kist (streep maar door wat niet klopt) Ik ben naar jou toe gegaan samen met:

Hieronder schrijf of teken ik daarover:

17

17

De rouwkaart Vanaf het moment dat iemand is gestorven tot aan de begrafenis gebeuren er heel veel dingen. Als iemand is doodgegaan, sturen mensen meestal een rouwkaart. Dat is een brief of een kaart waarop staat geschreven wie er is overleden en wanneer. De uitvaartverzorger maakt samen met de familie zo’n rouwkaart.

Zij bedenken met elkaar wat er op die rouwkaart komt te staan. Dat kan bijvoorbeeld een mooie Bijbeltekst zijn, een gedicht of een lied waar je troost uit kunt halen.

18

Ook staat op de kaart geschreven wanneer de begrafenis zal zijn.

Meestal staat er ook wanneer mensen kunnen komen ‘condoleren’. Dat is een moeilijk woord dat eigenlijk het omgekeerde van feliciteren betekent.

Mensen komen de familie een hand geven en zeggen dan meestal ‘gecondoleerd’. Ze wensen de familie daarmee sterkte toe in deze verdrietige dagen.

Daarna wordt de rouwkaart gedrukt en zo snel mogelijk naar alle mensen toegestuurd die degene die is gestorven hebben gekend.

De rouwkaart is ook gelijk een uitnodiging om te komen condoleren of om bij de afscheidsdienst en de begrafenis te zijn.

Ook wordt er soms een advertentie in de krant geplaatst, zodat mensen weten wie er gestorven is.

19

Voor jou is ook een rouwkaart gemaakt, die plak ik hier:

20

Als er iemand sterft, dan is dat vaak heel verdrietig.

Je moet afscheid nemen van iemand die je goed kende en van wie je hield. In dit boekje lees je over wat er allemaal gebeurt als er iemand dood is gegaan.

Maar het is ook een herinneringsboek, waarin je kunt tekenen, schrijven en dingen kunt inplakken. Zo zul je degene die is overleden nooit vergeten.

Corine de Jong is christen en heeft een eigen uitvaartonderneming.

Ze weet vanuit haar werk hoe belangrijk het is om kinderen te betrekken en te begeleiden bij het afscheid van een dierbare. Zij reikt kinderen ĂŠn hun ouders graag dit boek aan om samen in gesprek te gaan in een periode van verdriet en rouw.

jij Nu hier niet meer bent

Mijn herinneringsboek ISBN 978 90 435 3208 2 NUR 012

9 789043 532082

Omslag Mijn herinneringsboek 170x240 e.indd Alle pagina's

Met illustraties van Linette Trapman

09-05-19 16:20