Scherven brengen geluk - Deeanne Gist.9789029724159

Deeanne Gist

C

hicago, 1893. Sieradenmaker Louis Tiffany ziet de Wereldtentoonstelling als een prachtige kans om zijn nieuwe kunstproject te onthullen: een indrukwekkende kapel, bestaand uit een mozaïek van gekleurd glas.

Als een staking onder glaswerkers roet in het eten dreigt te gooien, vraagt Tiffany een aantal studentes van de kunstacademie om hem uit de brand te helpen. Een van hen is de knappe Flossie Jayne, die verlangend naar avontuur het aanbod met beide handen aangrijpt. Samen met de andere ‘Tiffany Girls’ werkt ze zich een slag in de rondte om de kapel op tijd af te hebben en naam te maken in de kunstwereld. Maar dan krijgen haar ambities last van concurrentie. En wel van haar eigen hart. Wie zal de strijd winnen? Haar carrièredroom of de interessante jongeman die de kamer naast de hare huurt?

ISBN 978 90 297 2415 9 NUR 342

Scherven brengen geluk

Jong, naïef en onafhankelijk stort ze zich in het avontuur ... en dan is daar opeens de liefde

DEE A N NE GIST

Scherven brengen geluk ROMAN

www.uitgeverijvoorhoeve.nl

Deeanne Gist

Scherven brengen geluk Roman Vertaald door Lia van Aken

Scherven brengen geluk 1-384.indd 3

19-06-15 16:25

Nederlandse vertaling © Uitgeverij Voorhoeve – Utrecht, 2015 Postbus 13288, 3507 LG Utrecht www.kok.nl www.puurvandaag.nl Oorspronkelijk verschenen onder de titel Tiffany Girl bij Howard Books, een onderdeel van Simon & Schuster Inc., New York, 10020, USA. © Pressing Matters Publishing Company, Inc., 2015 Vertaling Lia van Aken Omslagillustratie Howard Books Omslagontwerp Dik Hendriks Opmaak binnenwerk ZetSpiegel ISBN 978 90 297 2415 9 ISBN e-book 978 90 297 2416 6 NUR 342 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted, in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording, or otherwise, without the prior written permission of the publisher.

Scherven brengen geluk 1-384.indd 4

19-06-15 16:25

1 New York City, 1892 Tweeëntwintig jaar later ‘Je vader heeft besloten je van de kunstacademie af te halen.’

Flossie Jayne keek op van de mousseline in haar handen, haar vingers bleven stil liggen, haar naald stak uit de roomkleurige stof.

‘Wat bedoelt u?’

Moeder bevestigde een porseleinen knoop aan een kort keurslijf met schootje van Lodewijk de Zestiende-brokaat in rijke tinten bordeauxrood en bruinrood. De knopen waren beschilderd met miniaturen. Miniaturen die Flossie met haar eigen penselen had aangebracht.

‘Ik bedoel,’ zei moeder, ‘als het huidige winterseizoen afgelopen is, ga je niet terug.’

Flossie liet de voering van het lijfje in haar schoot zakken. De baleinen tussen de twee stukken mousseline schoten weg. ‘Maar waarom? De schilderlessen zijn volgende zomer pas afgelopen.’

‘Daar is je vader zich van bewust.’ Ze knipte het eind van de draad af en pakte een nieuwe knoop.

‘Is er iets gebeurd?’

Moeder zei niets. Haar haar was niet meer zo zwart als dat van Flossie, maar werd verzacht door zilverdraden en was opgestoken in een wrong.

‘Moeder, ik… ik leef voor die lessen. Schilderen is het enige wat me door dat eindeloze naaien heen helpt.’

Moeder was weliswaar aan het werk, maar toch met buitengewone zorg gekleed. Haar smaragdgroene japon was niet zo chic als de ensembles die ze naaide voor de hoogste kringen van de New Yorkse society, maar beslist mooier dan die van de meeste barbiersvrouwen.

Als er klanten bij hen thuis langskwamen, zagen ze wat een prach11

Scherven brengen geluk 1-384.indd 11

19-06-15 16:25

tige snit ze knipte en bestelden dan vaak iets soortgelijks maar aanmerkelijk duurder. Dus kleedden Flossie en zij zich verfijnd en naar de allerlaatste mode, wat hun plannen ook waren.

‘Het naaien dat wij doen is niet eindeloos,’ zei moeder.‘Eindeloos naaien is wat die arme ongelukkigen in fabrieken en slavenhokken doen. Jij en ik werken in onze warme, gezellige zitkamer en hebben allerlei zijde, fluweel, mink, kant en juwelen in onze handen.’

‘We naaien vanaf het eerste ochtendlicht tot het laatste avondlicht, tot onze ogen steken en ons hoofd pijn doet. We houden alleen op om te koken en schoon te maken.’ De gedachte aan naaien zonder onderbreking was al erg genoeg, maar om haar passie op te geven, het enige wat niet alleen een verademing was, maar haar nieuwe energie gaf, was niet te dragen.

‘Je stopt elke middag voor je lessen,’ zei moeder.

‘Dat is precies het punt.’

Moeder snoof verontwaardigd.‘Je moet blij zijn dat we werk hebben. Nu zo veel mannen hun fortuin verliezen, komen veel naaisters met steeds minder klanten te zitten.’

‘U raakt nooit uw klanten kwijt.’ Flossie werkte haar naald weer langs de rand van de baleinen en sloot ze in met nette steekjes. ‘Elke japon die u maakt, is niet minder dan een kunstwerk.’

Moeder stond zichzelf een klein lachje toe. ‘Jouw stukken zijn niet veel minder.’

‘Zelfs al zou dat waar zijn, het verschil is dat u het heerlijk vindt om te naaien. Ik heb er een hekel aan. Nee, ik walg ervan. Het enige wat me in deze stoel houdt, is de wetenschap dat als ik naar de kunstacademie wil, ik zelf inkomsten moet hebben, zoals papa heeft gezegd. Maar als hij me toch niet laat gaan, wat heeft het dan voor zin?’

Het vuur in de haard knapte, de hitte wendde de decemberkou af. Flossie hield vroeger veel van deze kamer, met zijn licht op het noorden en uitzicht op Stuyvesant Park. Binnen de zachtpaarse bloemetjesmuren en het Perzische tapijt waren heel wat vrolijke feestjes gevierd, maar de sensatie van warmte en welzijn die de kamer vroeger opwekte, was al lang vervlogen en had afgrijzen en eentonigheid achtergelaten, want hier deden moeder en zij week na week, dag na dag, hun werk.

12

Scherven brengen geluk 1-384.indd 12

19-06-15 16:25

Ze duwde haar teen tegen de grond om haar schommelstoel in beweging te zetten. ‘Hij is weer naar de races gegaan, hè?’

Moeder maakte de laatste knoop vast. ‘Je hebt die miniaturen echt prachtig beschilderd. Mevrouw Wetmore zal er erg mee in haar nopjes zijn.’

‘Hoeveel is hij dit keer kwijtgeraakt?’ Flossie betreurde de dag dat haar vader door een van zijn klanten was uitgenodigd om mee te gaan naar de races. Wat een leuk dagje uit had moeten zijn, was uiteindelijk een verterende passie geworden. Tegenwoordig deed hij zelfs op zaterdag de kapperszaak dicht om naar de racebaan te gaan.

‘Jij hoeft je er niet mee te bemoeien hoe je vader zijn geld uitgeeft.’

‘Wel als hij ons geld uitgeeft?’

‘Stil.’ Moeder keek naar de deur alsof iemand het kon horen, maar ze hadden geen dienstbode meer, en ook geen kokkin. ‘Jij en ik hebben geen geld. Het is allemaal van hem.’

‘Waarom? Wij zijn degenen die het werk doen.Wij zijn degenen die de kleren ontwerpen. Wij zijn degenen die uw cliënten bedienen. Waarom moeten we alles inleveren bij hem?’

‘Omdat het nu eenmaal zo is.’

‘En als we het niet doen?’

‘Zo is het wel genoeg.’

‘Ik meen het, moeder. Als we nu eens gewoon tegen hem zeiden: “Nee, je krijgt het niet?”’

Moeder stond op, schudde het lijfje uit en hield het bij de schouders omhoog, het licht glinsterde op het garneersel van goudgalon. ‘Als de anderen eenmaal zien dat de vrouw van de senator zulke knopen heeft, worden ze nog populairder dan ze al zijn. Misschien moet je er morgen nog een paar schilderen.’

‘Laten we in staking gaan.’

Moeder keek haar scherp aan en drapeerde het lijfje over de rug van haar stoel. ‘Waar heb je het in vredesnaam over?’

‘Laten we tegen papa zeggen dat we weigeren te werken tot hij ons een percentage van onze verdiensten geeft.’

Moeder kneep haar ogen tot spleetjes en raapte wat kleine stukjes stof op van het versleten oosterse tapijt dat al generaties lang in het 13

Scherven brengen geluk 1-384.indd 13

19-06-15 16:25

bezit van haar familie was. ‘Je hebt te veel kranten gelezen. Als je niet oppast, zal je vader het verbieden.’

‘U zou ze ook moeten lezen. In de New York World heeft een heel gedetailleerd verslag gestaan over de verenkrulsters toen ze in staking gingen. De hele verenindustrie kwam erdoor tot stilstand. Uiteindelijk werd nachtwerk afgeschaft en hadden de vrouwen gewonnen.

Nou ja, de eerste schermutseling hadden ze in elk geval gewonnen.’

Ze schoof naar voren in haar stoel. ‘Snapt u het niet? Als we allebei tegen papa zeggen dat we geen dag meer werken tot hij erin toestemt om ons elk een percentage van ons werk te geven, kan hij niet anders dan toegeven aan onze eisen.’

‘Nee.’ ‘Laten we dan gewoon een deel houden en het niet aan hem vertellen. Ze betalen u, dus hij hoeft het nooit te weten.’

Moeder keek Flossie onderzoekend aan, haar bruine ogen vingen de gloed van het vuur.‘Kijk om je heen, dochter. De schommelstoel waar je in zit, de kop thee die naast je staat, de muren zelf die je beschermen tegen de kou… die zijn allemaal het product van je vaders harde werken. Je weet vast nog wel dat we het niet altijd zo goed hebben gehad. Het heeft hem jaren gekost om zulke mooie dingen voor ons te kunnen kopen. Als hij zichzelf een kleine traktatie wil geven, dan zal ik hem die niet misgunnen en jij ook niet.’

‘Ik weet nog dat we veel bescheidener leefden, tot u naaiwerk begon aan te nemen.Tot u ontdekte dat u een talent had – nee, een gave – om japonnen van grootse klasse te creëren. Ik weet nog dat papa zo verrukt was dat hij een dienstmeisje aannam en toen een kokkin, zodat u meer tijd aan het naaiwerk kon wijden.’ Ze vouwde de mousselinen voering op. ‘Eerst was alles heerlijk, maar het is nooit meer hetzelfde geworden nadat we hierheen zijn verhuisd, weg van al onze vrienden. Papa opende zijn nieuwe zaak met chique stoelen en nog chiquere apparatuur. Hij sloot zich aan bij die clubs. Hij bleef tot laat weg. Hij ging naar de races. Hij ontsloeg de hulp.’

Moeder stond er stijf bij, met neerhangende mondhoeken.

‘Ik heb u horen huilen, moeder.’ Ze sloeg haar ogen neer en plukte een losse draad van de mousseline. ‘Ik ben geen klein meisje meer. Ik ben eenentwintig. Oud genoeg om te zien dat er iets heel, heel erg mis is.’

14

Scherven brengen geluk 1-384.indd 14

19-06-15 16:25

‘We maken gewoon een slechte periode door op dit moment. Net als iedereen.’ Haar stem beefde.

Flossie legde haar naaiwerk opzij en stond op. ‘Maar het zou niet hoeven. Uw bedrijf is erg in trek en zijn zaak liep goed, maar hij opent amper zijn deuren meer. Hij neemt gewoon het geld dat wij verdienen en geeft het uit.’

‘Hij heeft je ingeschreven bij de kunstacademie.’

‘Alleen omdat u hem hebt gedwongen. En de reden dat ik me er niet schuldig over voelde, was dat ik elke cent van het lesgeld zelf heb verdiend.’ Ze beet op haar lip. ‘Maar zo zeker als de zon opgaat, weet ik dat zolang we alles aan hem blijven geven, hij nooit zijn manier van leven zal veranderen. Waarom zou hij?’

‘Je vader is een fantastische man.’

‘Dat is waar. En ik houd van hem. Heel, heel veel. Maar wat hij u – ons – aandoet is verkeerd en ik, ik doe er niet aan mee. Als u zich dood wilt werken en alles aan hem wilt geven, bent u natuurlijk vrij om dat te doen, maar ik niet. Als ik het werk doe, dan houd ik een deel van het loon.’

Moeder overbrugde de afstand tussen hen en dempte haar stem.

‘Dat doe je niet.’

‘Het is tijd, moeder,’ zei ze, op dezelfde kalme toon. ‘Hoogste tijd.’

Moeder gaf haar een klap.

Flossie snakte naar adem en deinsde terug, met haar hand op haar brandende wang. Tranen sprongen in haar ogen. Nog nooit in haar hele leven had een van haar ouders een hand tegen haar opgeheven.

‘Wij zijn vrouwen.’ Moeders hand trilde. ‘Je mag alles lezen wat je wilt over onvrouwelijke vrouwen die behandeld willen worden als een man, maar hoe hard we ook ons best doen, de feiten zijn niet te veranderen.Wij zijn geen mannen. Nu niet, en nooit. En als die vrouwen niet oppassen, krijgen ze straks nog waar ze om vragen, en waar blijven wij dan? Wil jij soms je eigen hutkoffers in een wagon laden? Sneeuw van de stoep vegen? Zes paarden mennen?

Vechten in de oorlog? Broeken dragen? Nou, ik niet, en ik wil zulke praat niet in mijn huis. Is dat helder?’

Met haar hand nog tegen haar wang lette Flossie niet op de tranen die over haar vingers liepen. ‘Glashelder.’

15

Scherven brengen geluk 1-384.indd 15

19-06-15 16:25

Ze draaide zich om en vluchtte de kamer uit, de trap op. Ze gooide zich op haar bed, begroef haar gezicht in haar kussen en snikte. Niet alleen om zichzelf, maar om haar moeder en om alle andere vrouwen die niet inzagen dat mannen – zelfs de mannen die van hen hielden – heel goed oppasten om het schone geslacht in een staat van afhankelijkheid en volkomen ondergeschiktheid te houden.

16

Scherven brengen geluk 1-384.indd 16

19-06-15 16:25

Deeanne Gist

C

hicago, 1893. Sieradenmaker Louis Tiffany ziet de Wereldtentoonstelling als een prachtige kans om zijn nieuwe kunstproject te onthullen: een indrukwekkende kapel, bestaand uit een mozaïek van gekleurd glas.

Als een staking onder glaswerkers roet in het eten dreigt te gooien, vraagt Tiffany een aantal studentes van de kunstacademie om hem uit de brand te helpen. Een van hen is de knappe Flossie Jayne, die verlangend naar avontuur het aanbod met beide handen aangrijpt. Samen met de andere ‘Tiffany Girls’ werkt ze zich een slag in de rondte om de kapel op tijd af te hebben en naam te maken in de kunstwereld. Maar dan krijgen haar ambities last van concurrentie. En wel van haar eigen hart. Wie zal de strijd winnen? Haar carrièredroom of de interessante jongeman die de kamer naast de hare huurt?

ISBN 978 90 297 2415 9 NUR 342

Scherven brengen geluk

Jong, naïef en onafhankelijk stort ze zich in het avontuur ... en dan is daar opeens de liefde

DEE A N NE GIST

Scherven brengen geluk ROMAN

www.uitgeverijvoorhoeve.nl