De allerleukste insectenencyclopedie - Dorlyne Murawski en Nancy Honovich

SUPERCOMPLEET,

DARLYNE MURAWSKI & NANCY HONOVICH

BOORDEVOL INFORMATIE Dan is dit een boek voor jou!

Niet gek van insecten? Dat komt wel, als je De allerleukste insectenencyclopedie leest! Boordevol actuele feiten en weetjes, met spectaculaire foto’s van meer dan 400 ongelooflijke, maffe en coole insecten van over de hele wereld.

Maak kennis met vlinders, bijen, kevers, cicaden, luizen en nog veel meer zespoters. In dit boek kom je erachter hoe ze leven, hoe ze communiceren en wat ze het liefst eten. En je doet allerlei bijzondere kennis op! Wist je bijvoorbeeld dat een reuzen-aaskever met zijn antennen dode dieren ruikt op ruim 3 km afstand?

Duik in de fascinerende wereld van de insecten en ontdek alles wat je altijd al had willen weten.

“Onderscheidt zich in kwaliteit en omvang van andere jeugdboeken over insecten.” ***** Amazon: 4,9/5,0 na 175 reviews

kosBOinsectenencyclopedie0817.indd 1

Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen

DE ALLERLEUKSTE INSECTENENCYCLOPEDIE

Gek van insecten?

DARLYNE MURAWSKI & NANCY HONOVICH

DE ALLERLEUKSTE

INSECTEN ENCYCLOPEDIE

‘Het meest complete

insectenboek ooit!’ - National

www.kosmosuitgevers.nl

BY AUTHOR BYLINE WITH AN ic INTRODUCTION

BY AUTHOR BYLINE h p a Geogr

08-08-17 16:08

MET MEER DAN

400 FANTASTISCHE KLEURENFOTO’S!

BUGOPEDIA_001-031_GOK050517.indd 2

31-7-2017 21:19:24

DE ALLERLEUKSTE

INSECTENENCYCLOPEDIE DOOR DARLYNE MURAWSKI & NANCY HONOVICH

LEET SUPERCOMP L BOORDEVO INFORMATIE

BUGOPEDIA_001-031_GOK050517.indd 3

31-7-2017 21:19:42

Inleiding 6

Plecoptera – steenvliegen

Wat vind je in dit boek? 8

INSECTEN ONTDEKKEN Wat is een insect? 12 Verwanten van insecten 14

STEENVLIEG 74

10

Phasmatodea – wandelende takken en wandelende bladeren WANDELEND BLAD 76

Fossiele insecten 16

CHANS WANDELENDE TAK 78

Variatie bij insecten 18 Levenscyclus van een insect 20

Orthoptera – sprinkhanen en krekels

Balts, paring en eiafzet 22 Eieren en cocons 24

VEENMOL 80

REGENBOOGSPRINKHAAN 82 BLAUWVLEUGELSPRINKHAAN 84 SPRINKHAANGALERIJ 86 NEUSHOORNSPRINKHAAN 88

Poppen 26 Zintuigen 28 Antennen 30 Hoe insecten ‘praten’ 32 Voedsel en eten 34 Waar insecten leven 36 Insecten in de natuur 38 Sociale insecten 40 Kleuren en patronen 42 Verdediging 44 Een nepgezicht 46 Zijdespinners 48 Trek 50 Plaaginsecten 52 Het gevaar om uit te sterven 54

ONVOLLEDIGE METAMORFOSE Insectenordes 58

Ephemeroptera – eendagsvliegen GROENE EENDAGSVLIEG 60

Odonata – libellen en juffers REUZENKEIZER 62 ORANJE ZONNEWIJZER 64 LIBELLENGALERIJ 66 REUZENJUFFER 68

Dermaptera – oorwormen OORWORM 70

Notoptera – ijskruipers IJSKRUIPER 72

BUGOPEDIA_001-031_GOK050517.indd 4

Mantodea – bidsprinkhanen BIDSPRINKHAAN 90 BIDSPRINKHANENGALERIJ 92

Isoptera – termieten

KOMPASTERMIET 94

Phthiraptera – luizen HOOFDLUIS 96

Thysanoptera – thrips 56

THRIPS 98

Hemiptera – bladluizen, bladvlooien, cicaden, dopluizen, wantsen en witte vlieg GROENTEMAN 100 FARAOCICADE 102 CICADENGALERIJ 104 BEDWANTS 106 LANTAARNDRAGER 108 BOCHELCICADE 110 COCHENILLELUIS 112 HIBISCUSHARLEKIJNWANTS 114 PANTSERWANTSENGALERIJ 116 BOOMWANTS 118 ROOFWANTS 120 REUZENWATERWANTS 122 SCHAATSENRIJDER 124 AUBERGINEWANTS 126

31-7-2017 21:19:53

Diptera – muggen en vliegen

SPUUGBEESTJE 128 BLADLUIS 130

VOLLEDIGE METAMORFOSE Insectenordes 134

STEEKMUG 202

KOOLLANGPOOTMUG 204 132

Coleoptera – kevers

LIEVEHEERSBEESTJE 136

GLOEIENDE GROTTENMUG 206 MIDDELLANDSE-ZEEVLIEG 208 KNUT 210 VLEESVLIEG 212

GOUDEN SCHILDPADTOR 138 BLADKEVERGALERIJ 140

Trichoptera – kokerjuffers

BOMBARDEERKEVER 144 VUURVLIEG 146

Lepidoptera – vlinders

VIOOLKEVER 142

GOLIATHKEVER 148 HEILIGE PILLENKEVER 150

HUIDENKEVER 152 KOPLAMPKNIPTOR 154 ZIJDEPLANTBOKTOR 156 REUZENAASKEVER 158 BLAUWE TONDERKEVER 160 ZWARTLIJVEN 162 GIRAFKEVER 164 SNUITKEVERGALERIJ 166

Megaloptera – grootvleugeligen REUZENKAAKVLIEG 168

Neuroptera – gaasvliegen en mierenleeuwen MIERENLEEUW 170 GOUDOOGGAASVLIEG 172

Hymenoptera – mieren, wespen en bijen TARANTULADODER 174 PAPIERWESP 176 OOSTELIJKE WESP 178 IRRITATORWESP 180 EIKENGALWESP 182 RODE FLUWEELMIERWESP 184 WESPENGALERIJ 186 HONINGBIJ 188 AARDHOMMEL 190 NEONVLEKKENBIJ 192 BULDOGMIER 194 WEEFMIER 196 PARASOLMIER 198

KOKERJUFFER 214

MORPHO 216

MONARCHVLINDER 218 HELICONIUS 220

GENTIAANBLAUWTJE 222 ORANJE EIKENBLAD 224 KOORTSSTRUIKVLINDER 226 APOLLOVLINDER 228 IZEBELVLINDER 230 VLINDERGALERIJ 232 ATLASVLINDER 234 EEKHOORN 236 VETTE WORTELUIL 238 ORCHIDEEPIJLSTAART 240 ADRIANDOLO 242 AMERIKAANSE RINGELRUPS 244 TRAANVLINDER 246

MEER OVER INSECTEN 248 Interview met entomoloog Bill Lamp 250 Hoe jij kunt helpen 252 Spinnen 254 Verwanten van insecten 256 Spinnengalerij 258 Verklarende woordenlijst 260 Meer ontdekken 264 Index 266 Fotografen 271

Siphonaptera – vlooien

HONDEN- EN KATTENVLO 200

BUGOPEDIA_001-031_GOK050517.indd 5

31-7-2017 21:20:02

Insecten blijven fascineren. Ze zijn er in alle kleuren, soorten en maten. Ze lopen, vliegen,

springen, zwemmen en graven. Ze eten van alles – en worden door van alles gegeten. Tijdens hun ontwikkeling veranderen ze soms van gedaante. Slechts enkele insecten zijn schadelijk voor ons, maar over het algemeen kunnen we niet zonder ze. Eigenlijk hebben we insecten zelfs nodig om zelf te overleven.

Ik ben entomoloog en bestudeer insecten voor de kost. Van elk insect dat ik tegenkom ontdek ik iets bijzonders.

In de Allerleukste insectenencyclopedie laten wetenschappers heel fraai de diversiteit van insecten zien, inclusief hun levensgeschiedenis. Ze geven een overzicht van vele soorten binnen een groep en het geheel wordt aangevuld met honderden foto’s. En nog belangrijker: het hele boek ademt gewoon het leven van insecten, in ruim tachtig soortprofielen. Hoe kunnen de sprekende kleuren bij vlinders voorkomen dat ze worden opgegeten? Waarom knipperen vuurvliegjes in het donker? Je vindt de antwoorden in dit boek, net als zo ongeveer alle andere vragen die je zou kunnen bedenken.

Met de Allerleukste insectenencyclopedie als inspirator en gids kun je de tuin in gaan, of waar dan ook, om zelf insecten te gaan bekijken. Als je ze heel goed bestudeert, kun je zelf ook wetenschappelijk belangrijke ontdekkingen doen.

Toen ik nog jong was, was er geen enkel boek dat zo’n mooi overzicht over insectendiversiteit gaf. Je hebt dus mazzel! Ik hoop dat je met deze Allerleukste insectenencyclopedie onder je arm de insectenwereld gaat ontdekken – en er net zo van onder de indruk raakt als ik. dr. Bill Lamp

6

BUGOPEDIA_001-031_GOK050517.indd 6

31-7-2017 21:20:18

Welkom bij de Allerleukste insectenencyclopedie – een belangrijke

informatiebron over de intrigerende insectenwereld met meer dan vierhonderd foto’s. Insecten zijn de talrijkste en succesvolste diergroep op aarde, met meer dan een miljoen beschreven soorten en nog veel meer die nog niet ontdekt zijn. Ik heb als wetenschapper en schrijver met veel plezier aan dit boek gewerkt. Ik hoop dat jij er evenveel plezier aan beleeft.

Als kind vond ik het leuk om kleine beestjes te bekijken en de natuur te ontdekken. In die tijd ontdekte ik talloze dingetjes, bijvoorbeeld hoe bijen verschillende soorten bloemen in onze tuin op andere tijden van de dag bezochten, of hoe vlinders hun tong in het midden van de bloemen op mijn gekleurde shirt probeerden te steken.

Dankzij mijn vroege enthousiasme voor insecten kon ik mijn idealen najagen. Ik prijs me gelukkig dat ik me in mijn volwassen leven mag bezighouden met het bestuderen van vlinders en planten, en als natuurfotograaf. Tijdens mijn reizen over de wereld naar plaatsen als Thailand, India en het Amazonegebied ben ik talloze insecten tegengekomen met bijzondere aanpassingen waardoor ze zich in hun leefomgeving kunnen handhaven. Een paar van mijn foto’s zie je op deze pagina.

Misschien heb jij wel dezelfde fascinatie voor insecten en hun verwanten. Sommige insecten in dit boek ken je misschien al, andere juist niet. Deze insecten komen van allerlei plaatsen op Aarde en elk kent zijn eigen verhaal. Veel plezier met het lezen van de Allerleukste insectenencyclopedie. Wat ook zo leuk is aan insecten is dat je nooit bent uitgeleerd. Ik in ieder geval niet. dr. Darlyne Murawski

7

BUGOPEDIA_001-031_GOK050517.indd 7

31-7-2017 21:20:28

De Allerleukste insectenencyclopedie staat vol informatie over insecten. Hier leggen we uit hoe sommige

pagina’s in de verschillende delen in elkaar zitten.

Het eerste deel, ‘Insecten ontdekken’, is een algemene inleiding tot de insectenwereld.

Het helpt je om insecten te begrijpen en te leren kennen, zodat je al enige voorkennis hebt als je de profielen leest.

De ‘levenscyclus van een insect’ is een van de onderwerpen die hier aan de orde komt.

1

levenscyclus van een monarch:

ei In het ei ontwikkelt zich een rupsje. Als die is uitgekomen begint hij te eten en te groeien. Elke keer als zijn exoskelet te krap wordt, moet hij vervellen.

volledige metamorfose

Nadat een insect uit het ei is gekomen groeit het tot

zijn huid, het exoskelet, te krap wordt. Het moet deze huid dan afwerpen. Dit noemen we vervellen. Gedurende zijn ontwikkeling moet een insect dit trucje verschillende keren herhalen.

Insecten doorlopen verschillende ontwikkelingsstadia voordat ze volwassen zijn.

Dit noemen we gedaanteverwisseling of metamorfose. Er zijn twee verschillende vormen: onvolledige en volledige metamorfose. Insecten zoals sprinkhanen en wantsen ondergaan een onvolledige metamorfose. Er zijn dan drie verschillende stadia: ei, nimf en imago. Het onvolwassen dier wordt nimf genoemd. Nimfen zien er meestal uit als een miniatuurversie van het volwassen dier, maar dan zonder vleugels.

Nimfen van soorten die als imago vleugels hebben, hebben vleugelstompjes.

Groepen als vlinders en kevers hebben een complete metamorfose.

Deze kent vier stadia: ei, larve, pop en imago. Het jonge stadium wordt levenscyclus van een larve genoemd. De larve verschilt totaal van het volwassen dier. Om sprinkhaan: daarin te veranderen moet de larve een inactief stadium doorlopen; onvolledige metamorfose dit noemen we het popstadium. Gedurende deze periode worden de De tweestrepensprinkhaan (Melanoplus weefsels in de larve volledig afgebroken en wordt de vlinder opnieuw bivittatus) legt zijn eieren in de grond, opgebouwd, waarbij ook de vleugels worden aangelegd. Als de tijd waar ze overwinteren. In de lente komen daar is, breekt de pop open, kruipt het imago eruit en blaast het zijn er minuscule nimfjes uit, die direct aan planten beginnen te knagen. Tijdens de vleugels op. Sommige insecten spinnen een cocon voordat ze groei vervellen ze verschillende keren en verpoppen. De cocon is als het ware een dekentje dat de pop na elke vervelling zijn hun vleugels iets beschermt. gegroeid. Na de laatste vervelling is de

2 larve

4 imago Uiteindelijk barst het exoskelet van de pop open en kruipt de vlinder eruit. Hij blijft aan de pophuid hangen tot zijn vleugels zijn uitgehard en hij kan wegvliegen.

De rups verpopt. De pop is aanvankelijk groen, maar als de vlinder zich ontwikkeld heeft, schijnen zijn zwart-wit-oranje vleugels door de pophuid heen.

3 1

ei

2

pop

3

nimf

imago

sprinkhaan volwassen en kan hij met zijn lange vleugels goed vliegen.

Het tweede en derde deel van zijn de hoofdmoot van dit boek. Hier worden verschillende insectensoorten besproken. De pagina hiernaast geeft een voorbeeld. De volgorde hangt af van het soort metamorfose: onvolledig of volledig. De uitleg van moeilijke woorden als ‘metamorfose’ staat in een verklarende woordenlijst, vanaf pagina 260. Van elk vreemd woord kun je daar opzoeken wat het betekent.

20

21

VLIEGEN EN MUGGEN

Diptera ongeveer 120.000 soorten pp. 202–213

KOKERJUFFERS

Trichoptera ongeveer 13.000 soorten pp. 214–215

GAASVLIEGEN, MIERENLEEUWEN EN VERWANTEN

Neuroptera ongeveer 6000 soorten pp. 170–173

VLOOIEN

Siphonaptera ongeveer 2000 soorten pp. 200–201

Jonge insecten die een complete metamorfose ondergaan noemen we

larven. Zij veranderen ingrijpend van uiterlijk naarmate ze groter worden: de kronkelende larve lijkt immers niet op het gevleugelde imago! De vleugels worden echter pas zichtbaar als het imago uit de pop kruipt.

Hier vind je een lijst van alle insectenordes die een complete gedaanteverwisseling ondergaan. De wetenschappelijke naam staat onder de Nederlandse.

De getallen geven het aantal beschreven soorten weer. Dit aantal verandert steeds; in musea over de hele wereld staan talloze nieuwe insectensoorten in collecties die nog beschreven moeten worden, terwijl uiteraard ook in de natuur nog veel onbeschreven soorten rondwandelen of -vliegen.

Bovendien veranderen namen soms, als wetenschappers ontdekken dat de informatie niet klopt.

Wil je meer over een bepaalde orde weten, blader dan naar de betreffende pagina’s.

KEVERS

Coleoptera ongeveer 400.000 soorten pp. 136–167

134

GROOTVLEUGELIGEN

lieveheersbeestje

Megaloptera ongeveer 300 soorten pp. 168–169

VLINDERS

Lepidoptera ongeveer 174.000 soorten pp. 216–247

MIEREN, BIJEN, BLADWESPEN EN WESPEN

Hymenoptera ongeveer 130.000 soorten pp. 174–199

Er zijn nog drie insectenordes met complete metamorfose die niet in de profielen (vanaf pagina 136) aan bod komen. Dit zijn:

WAAIERVLEUGELIGEN

Strepsiptera Ongeveer 600 soorten. Parasieten van andere insecten. Volwassen mannetjes hebben één paar gedraaide vleugels, vrouwtjes van de meeste soorten zijn ongevleugeld en pootloos.

SCHORPIOENVLIEGEN EN VERWANTEN Mecoptera Ongeveer 550 soorten gevleugelde vliegachtige insecten met lang, slank lichaam. Eten andere insecten.

KAMEELHALSVLIEGEN

Raphidioptera Ongeveer 210 soorten gevleugelde predatoire insecten met lang borststuk dat op een nek lijkt.

135

8

BUGOPEDIA_001-031_GOK050517.indd 8

31-7-2017 21:20:38

Er zijn 83 portretten van insecten in dit boek. Hieronder zie je een voorbeeld.

COLEOPTERA kevers

FAMILIE CHRYSOMELIDAE

Schildpadtorren zien eruit alsof ze een omge-

keerde kom op hun rug dragen waar hun kop en poten onder verdwijnen. Het schild wordt gevormd door de verharde voorvleugels en een deel van het borststuk. Het beschermt ze tegen predatoren. Zo krijgen bijvoorbeeld mieren geen vat op een schildpadtor.

De gouden schildpadtor dankt zijn naam natuurlijk aan zijn fraaie gele dekschilden die fel afsteken tegen de groene blaadjes van de winde waarmee hij zich voedt. De kever is echter niet altijd goudkleurig: de kleuren veranderen aan de hand van de hoeveelheid vloeistof tussen de lagen in zijn dekschilden. Het vloeistofniveau wordt geregeld via microscopsich kleine klepjes.

In het verleden zijn wetenschappers in de war geraakt door de kleurschakeringen en meenden ze met verschillende soorten te maken te hebben. Het gevolg is dat er nu voor één soort kever diverse namen zijn.

NAAM

gouden schildpadtor

LATIJNSE NAAM

VOEDSEL Charidotella sexpunctata / familie: Chrysomelidae

VLEUGELS

De larven van de gouden schildpadtor hebben een uitstekende zelfverdediging ontwikkeld. Aan hun achterlijf hebben ze een soort vork waarop ze hun poep verzamelen. Als ze deze vork boven hun lichaam houden worden ze door predatoren niet als prooi herkend en met rust gelaten.

imago en larve: winde

FORMAAT

ja (voorvleugels zijn hard, vliegt alleen met achtervleugels)

5–7 mm

HABITAT

winde

AREAAL

Noord-Amerika

138

139

Verspreid door het boek staan er ook foto’s van andere soorten binnen een groep. Hieronder een voorbeeld van de vlindergalerij.

VLINDERGALERIJ

Een geelvlekzebravlinder likt vocht op tussen het grind. In Zuidoost-Azië is deze soort vaak met andere vlinders op modderige plaatsen te vinden.

Vlinders hebben ongelooflijke vleugels die bedekt zijn met duizenden

minuscule schubjes. Deze zijn helder of saai van kleur, of soms transparant. Sommige vlinders vertonen metaalkleuren, zoals de morpho.

Vlinders gebruiken hun kleuren en patronen op diverse manieren. Zo kunnen ze camouflerend werken, hitte absorberen of een partner aantrekken.

Giftige vlinders vertrouwen erop dat hun felle kleuren predatoren waarschuwen voor hun vieze smaak. Potentiële vijanden, zoals vogels, leren op die manier op afstand te blijven. Er zijn in de wereld 156.000 soorten vlinders, waarvan zo’n 20.000 dagvlinders. Deze komen bijna overal voor, van bergtoppen tot regenwouden, van woestijnen tot moerassen en van kwelders tot steden, tot zelfs in je eigen achtertuin. Staat jouw favoriet hiertussen?

Cairns vogelvlinder is de grootste vlinder van Australië. Hij leeft in het regenwoud van Queensland, aan de noordoostkust.

232

Een waakzaam dikkopje rust op een bloemetje. Dikkopjes zijn krachtige vliegers met een snelle, dansende vlucht.

De dagpauwoog leeft in Europa en delen van Azië. De fraaie oogvlekken helpen misschien om vijanden af te schrikken. De vlinder overwintert als imago.

Een close-up van iridiserende vlinderschubben.

De kleur is alleen vanuit een bepaalde hoek zichtbaar, omdat het wordt veroorzaakt door reflecterend licht.

Deze Parides-soort van Jamaica behoort tot de pages.

Het donzige borststuk is dicht zwart en roze behaard.

233

9

BUGOPEDIA_001-031_GOK050517.indd 9

31-7-2017 21:20:44

SPRINKHANENGALERIJ Binnen de orde van de Orthoptera

noemen wij de dieren met korte antennen veldsprinkhanen.

De andere sprinkhanen binnen deze orde, de sabelsprinkhanen, de krekels en de weta, hebben lange antennen, vaak zelfs langer dan hun eigen lichaam. Sprinkhanen kunnen met hun lange of korte antennen chemische signalen uit de lucht opvangen; zo vinden ze ook hun voedselplanten.

Veel sprinkhanen zijn getalenteerde verspringers. Een sprinkhaan van 2,5 centimeter kan met een sprong wel twintig keer zijn eigen lichaamslengte overbruggen. Voor een sprong zijn sprinkhanen afhankelijk van speciale organen in de knieën van hun achterpoten. Deze organen bestaan uit elastische weefsels waar energie in kan worden opgeslagen. Als een sprinkhaan zich klaarmaakt voor een sprong, komt energie vrij. Het lichaam wordt als het ware naar voren gekatapulteerd.

Zoals bij alle insecten zien we ook sprinkhanen in allerlei kleuren. Sommige zijn zelfs helemaal roze. Bekijk deze zes kleurige diertjes maar eens goed.

Sommige sprinkhaansoorten kunnen, eenmaal volwassen, als uit het niets een plaag vormen.

Ze kunnen ver trekken en overal schade doen. Deze soort komt uit Honduras.

86

BUGOPEDIA_080-099_REL_GOK160517.indd 86

In tegenstelling tot zijn felgekleurde familieleden is deze sprinkhaan, met zijn ‘legerpak’, erg onopvallend en uitstekend gecamoufleerd.

1-8-2017 19:21:14

Nimfen van de veranderlijke sprinkhaan knabbelen, net als de imago’s, aan allerlei planten, waaronder gras, soja en klaver.

Deze kleurige sprinkhaan komt uit Zuid-Afrika.

Als sprinkhaantjes juist uit het ei komen vormen ze soms dichte groepen.

Sprinkhanen zijn meestal groen of bruin, maar sommige, zoals deze nimf, zijn fel gekleurd. Roze sprinkhanen zijn zeldzaam, waarschijnlijk omdat ze simpel te vinden zijn en worden opgegeten.

87

BUGOPEDIA_080-099_REL_GOK160517.indd 87

1-8-2017 19:21:16

SNUITKEVERGALERIJ Van snuitkevers zijn inmiddels zo’n 60.000 soorten beschreven. Bij veel

soorten is de kop voor de ogen verlengd tot een snuit, met de monddelen aan de punt ervan. De kevers boren ermee in vruchten, zaden, stengels of wortels, ofwel om ervan te eten, ofwel om er hun eieren te legggen. De meeste soorten zijn geboren op de plant waarvan ze eten. Veel soorten vormen een plaag in landbouwgewassen.

Sommige snuitkevers meten wel twee centimeter, zoals de girafkever, maar de meeste zijn niet groter dan enkele millimeters. Ze zijn dan ook een geliefde prooi voor predatoren zoals spinnen en vogels. Als een snuitkever wordt bedreigd, laat hij zich vallen en houdt hij zich een tijdje dood. Dankzij zijn schutkleur is hij dan vrijwel onvindbaar.

Geniet van de zes soorten op deze pagina’s!

De felblauwe kleur van deze schitterende snuitkever wordt veroorzaakt door licht dat reflecteert op zijn minuscule schubben.

Veel snuitkevers trekken hun kop en poten in, laten zich vallen en houden zich dood als er iemand in de buurt komt.

Deze oliepalmkever tilt zijn dekschilden op, strekt zijn achtervleugels en is klaar om weg te vliegen. Deze snuitkevers zijn vooral bekend vanwege de schade die ze in palmplantages veroorzaken.

166

BUGOPEDIA_132-167_GOK240517.indd 166

1-8-2017 21:49:42

Een close-up van de kop van een schimmeletende snuitkever.

De afzonderlijke cellen waaruit de ogen zijn opgebouwd zijn duidelijk zichtbaar.

Omdat met de snuit gaatjes geboord moeten worden in een specifieke plantensoort, hebben alle snuitkevers een anders gevormde snuit.

BUGOPEDIA_132-167_GOK240517.indd 167

Sommige snuitkevers, zoals deze uit het Amazoneregenwoud, hebben een snuit die langer is dan de rest van hun lichaam!

167

1-8-2017 21:49:43

FAMILIE PULICIDAE

Vergaat jouw hond of kat ook weleens van de jeuk? Hij heeft dan hoogstwaarschijnlijk vlooien. Deze kleine

parasieten leven van het bloed van jouw lievelingsdier. Vlooien hebben speeksel dat jeuk veroorzaakt en het ziet er dan ook naar uit dat al dat krabben geen zier helpt. Hoe komt dat?

Een reden is dat vlooien zich uitstekend kunnen vastklampen aan hun gastheer. Op hun gewrichten zitten veel kleine stekeltjes en op hun kop en borststuk hebben ze stekeltjes die eruitzien als een kammetje of borsteltje. Deze helpen de vlo om houvast te geven aan de vacht van de kat of hond, ook als deze een onverhoedse beweging maakt.

Daarnaast bezitten vlooien over een ongelooflijk sprongvermogen dankzij de pleurale boog, een structuur in de poten die uit elastisch eiwit bestaat. De boog is meestal Vlooien kunnen gespannen, maar als de spieren in de achterpoten een sprong maken van wel 33 cm ver en ontspannen strekt de boog, maakt de vlo een sprong 18 cm hoog. In de – en ontsnapt hij aan de krabbende achterpoot van insectenwereld kan alleen een cicade jouw huisdier. hoger springen.

NAAM

hondenvlo, kattenvlo

FORMAAT VOEDSEL

LATIJNSE NAAM 1,5–2,0 mm

Ctenocephalides canis en C. felis / familie: Pulicidae

VLEUGELS

nee

imago: hondenbloed, kattenbloed, soms mensenbloed / larve: uitwerpselen van volwassen vlooien, dode huid

200

BUGOPEDIA_200-215_GOK070617.indd 200

2-8-2017 21:28:13

SIPHONAPTERA vlooien

Een electronenmicroscoopfoto van een kattenvlo. Jonge katten hebben meer vlooien dan oudere katten. Dat komt waarschijnlijk omdat oudere katten behendiger zijn in het verwijderen van de meeste vlooien.

HABITAT

in de pels van honden en katten

AREAAL

hele wereld

201

BUGOPEDIA_200-215_GOK070617.indd 201

2-8-2017 21:28:14

NAAM

LATIJNSE NAAM

koortsstruikvlinder

FORMAAT

spanwijdte 89–114 mm

VOEDSEL

Papilio troilus / familie: Papilionidae

VLEUGELS

ja

imago: nectar en mineraalrijk water / larve: koortsstruik, sassafras, Persea

226

BUGOPEDIA_216-247_GOK090617.indd 226

2-8-2017 21:49:26

LEPIDOPTERA dagvlinders

FAMILIE PAPILIONIDAE

Koortsstruikvlinders zijn grote donkere vlinders die in bebost gebied laag bij de

grond vliegen. Ze bezoeken bloemen als springbalsemien en leverkruid, maar in plaats van stil op de bloemen nectar te nippen blijven ze fladderend aan de bloemen hangen.

Soms bezoeken ze stroompjes om te drinken, vaak samen met andere vlinders. Toch is hun leven niet geheel onbezorgd, want ook al drinken ze nectar, ze leven maar 2–14 dagen en moeten dus in die tijd een partner zoeken om zich voort te planten.

Om zich aan het oog van predatoren te onttrekken hebben de rupsen enkele trucs in huis. Zo vormen ze een koker door bladranden aan elkaar te spinnen, zodat ze overdag onzichtbaar zijn. Ze eten alleen ‘s nachts. De jonge rupsen lijken op een vogelpoepje, de grotere hebben oogvlekken achter hun kop. Als ze verstoord worden krommen ze hun nek en blazen hun voorlichaam op, zodat het lijkt of ze de aanvaller met grote ogen aanstaren. Bovendien kunnen ze een vieze lucht verspreiden.

HABITAT

Als ze eieren wil gaan leggen, zoekt het vrouwtje koortsstruikvlinder de omgeving af naar geschikte planten. Ze trommelt met haar voorpoten op de bladeren en proeft op die manier of de bladeren geschikt zijn voor haar kinderen. Pas als dat is vastgesteld, legt ze er haar eieren.

bos en schaduwrijk moeras

AREAAL

oostelijke Verenigde Staten, Zuidoost-Canada

227

BUGOPEDIA_216-247_GOK090617.indd 227

2-8-2017 21:49:33

SUPERCOMPLEET,

DARLYNE MURAWSKI & NANCY HONOVICH

BOORDEVOL INFORMATIE Dan is dit een boek voor jou!

Niet gek van insecten? Dat komt wel, als je De allerleukste insectenencyclopedie leest! Boordevol actuele feiten en weetjes, met spectaculaire foto’s van meer dan 400 ongelooflijke, maffe en coole insecten van over de hele wereld.

Maak kennis met vlinders, bijen, kevers, cicaden, luizen en nog veel meer zespoters. In dit boek kom je erachter hoe ze leven, hoe ze communiceren en wat ze het liefst eten. En je doet allerlei bijzondere kennis op! Wist je bijvoorbeeld dat een reuzen-aaskever met zijn antennen dode dieren ruikt op ruim 3 km afstand?

Duik in de fascinerende wereld van de insecten en ontdek alles wat je altijd al had willen weten.

“Onderscheidt zich in kwaliteit en omvang van andere jeugdboeken over insecten.” ***** Amazon: 4,9/5,0 na 175 reviews

kosBOinsectenencyclopedie0817.indd 1

Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen

DE ALLERLEUKSTE INSECTENENCYCLOPEDIE

Gek van insecten?

DARLYNE MURAWSKI & NANCY HONOVICH

DE ALLERLEUKSTE

INSECTEN ENCYCLOPEDIE

‘Het meest complete

insectenboek ooit!’ - National

www.kosmosuitgevers.nl

BY AUTHOR BYLINE WITH AN ic INTRODUCTION

BY AUTHOR BYLINE h p a Geogr

08-08-17 16:08