Lonely Planet - Ultieme avonturen

Duiken naar diepe kloven onder water, sneeuwwitte bergtoppen beklimmen, rivieren bevaren die krioelen van de krokodillen. Het verlangen naar avontuur zit in onze genen. Door avonturen te beleven, leren we meer over de wereld en uiteindelijk ook over onszelf.

Dit Lonely Planet-boek laat je kennismaken met tijdloze uitdagingen, neemt je mee op boottochten, laat je door adembenemende natuurwonderen hiken of fietsen. Het inspireert en stimuleert je om jouw reis van je leven te maken.

‘Spectaculair’ is een understatement met betrekking tot deze reizen, die allemaal prachtig in beeld zijn gebracht. De sublieme foto’s van beroemde en minder bekende routes van over de hele wereld, met bij iedere reis een toelichting van experts, maakt dat je direct op avontuur wilt gaan.

ULTIEME VAN HET BEKLIMMEN VAN DE MOUNT EVEREST TOT HET KAJAKKEN TUSSEN DE ORKA’S

9

789021 565149 www.kosmosuitgevers.nl

Ultieme avonturen uitvouw.indd 1-3

VAN HET BEKLIMMEN VAN DE MOUNT EVEREST TOT HET KAJAKKEN TUSSEN DE ORKA’S

AVONTUREN

NUR 500 Kosmos Uitgevers Utrecht/Antwerpen

01-02-17 13:40

ULTIEME AVONTUREN VA N H E T B E K L I M M E N VA N D E M O U N T E V E R E S T T O T H E T K A J A K K E N T U S S E N D E O R K A’ S

EERSTE EDITIE Mei, 2017

kosmos.uitgevers kosmos.uitgevers www.kosmosuitgevers.nl © 2017 voor de Nederlandse taal: Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen © 2016 Lonely Planet Global Ltd, Unit E, Digital Court, The Digital Hub, Rainsford St, Dublin 8, Ireland © 2012 Ben Fogle, Inleiding ; © 2012 Lonely Planet Global Limited, tekst en kaarten; © 2012 fotoʼs zoals aangegeven

Geschreven door Andrew Bain, Ray Bartlett, Sarah Baxter, Greg Benchwick, Joe Bindloss, Abigail Blasi, Paul Bloomfield, Lucy Burningham, Kerry Christiani, Gregor Clark, Ben Fogle, Jim DuFresne, Sarah Gilbert, Scott Kennedy, Ben Kozel, Bradley Mayhew, Gabi Mocatta, Craig Scutt, Caroline Veldhuis, Steve Waters, Luke Waterson, Rafael Wlodarski Productie Nederlandstalige editie: Deul & Spanjaard, Groningen Vertaling: Marjan Doets en Henriëtte Gorthuis Omslagontwerp: Annelies Dollekamp, Zilverster Media ISBN 978 90 215 6514 9 NUR 500 Alle rechten voorbehouden / All rights reserved Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze en/of door welk ander medium ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

De activiteiten die in dit boek worden beschreven brengen uiteraard risico's met zich mee.

Wil je een van de reizen ondernemen, bereid je dan zeer goed voor. Noch de uitgever, noch de auteurs van dit boek kunnen aansprakelijk worden gesteld voor schade of letsel volgend uit gemaakte reizen naar aanleiding van dit boek of de informatie die in dit boek wordt gegeven.

Het papier in dit boek is gecertificeerd volgens de regels van de Forest Stewardship Council®. FSC® staat voor natuurvriendelijk, sociaal verantwoord en economisch rendabel beheer van het bosareaal op de wereld.

OMSLAG VOOR- & ACHTERKANT Voorkant (boven) Noorderlicht, Wapusk National Park, Manitoba, Canada (Radius Images); (onder) Heteluchtballon boven de Bagans-tempel, Bagan, Myanmar (Felix Hug/Corbis); Toerist snorkelt met witte walvishaai, Ari (atol), Maladiven (Jason Isley, Scubazoo/Science Faction/Corbis) Achterkant Toeristen op dromedarissen in de woestijn, Wadi Rum, Jordanië (Yadid Levy/Alamy) Toeristen in jeep, Namibië (Roger de la Harpe/Corbis) VOORWERK Blz. 2-3 Parc Naturel Régional du Vercors, Isere, Frankrijk Blz. 4 Paria River Canyon, Utah, VS Blz. 6 Mt Roraima, Venezuela Blz. 7 Nationaal Park Pingvellir, IJsland Blz. 8 Great Sand Dunes National Park and Preserve, VS NAWERK Blz. 310 Mountainbiken in Utah, VS Blz. 317 Johnstone Canyon, Banff National Park, Canada

309-311-Great_Adventures_NL.indd 320

13-02-17 17:40

inhoud inleiding 6 door Ben Fogle

hiken De Milford Track in Nieuw-Zeeland Over de toppen van Nepal De Lycische kust in Turkije De Torres del Paine in Chili Naar de bron van de Oxus De Tour du Mont Blanc Het Simiengebergte in Ethiopië De John Muir Trail in Californië De GR20 op Corsica De Larapinta Trail in Australië De Zuidwestkust van Engeland De Chilkoot Trail in Alaska

BOVEN EN ONDER 10 14 18 22 26 30 34 38 42 46 50 54

Duiken Duiken bij Bikini Tussen de haaien bij Zuid-Afrika De tektonische platen van IJsland De sardinetrek bij Zuid-Afrika De cenotes van Yucatán Zwemmen met walvishaaien

58 62 66 70 74 78

fietsen De Slickrock in Utah 82 Fietsen door Vietnam 86 Mountainbiken in Coed y Brenin 90 Fietsen over het Annapurna Circuit 94 De bergpassen van de Tour de France 98 Mountainbiken langs de Great Divide 102 De Icefield Parkway in Canada 106 De Camino de Santiago 110 Fietsen op Prins Edwardeiland 114

De Paria Canyon in Utah Paragliden op de Mont Blanc De grotten van Belize Ballonvaren over Namibië Grotklimmen het Peak District

dieren 118 122 126 130 134

klimmen De neus van El Capitan 138 De Roraima in Venezuela 142 De Mount Everest 146 De Three Peaks Challenge 150 De Kilimanjaro 154 Vulkanen op Kamtsjatka 158 De Via Ferrata-routes in de Dolomieten 162 De Aconcagua in Argentinië 166 Rotsklimmen op Railay in Thailand 170 Boulderen in Fontainebleau 174

IJS EN SNEEUW IJstocht over de Moreno-gletsjer IJsklimmen bij Banff Skitocht over de Haute Route IJstocht door Zanskar in India Met een hondenslee door Yukon Door de sneeuw in het Rilagebergte

178 182 186 190 194 198

Pandaʼs in China Wolven in het Yellowstone Park Berggorillaʼs in Oeganda Olifanten wassen in Thailand Op safari in het Krugerpark De Khampaʼs en hun paarden Per kameel door de Wadi Rum

202 206 210 214 218 222 226

water Bodyboarden in Nieuw-Zeeland 230 Windsurfen op de Columbia River Gorge 234 Roeien op de Theems 238 Kajakken en cruisen in Antarctica 242 Rafting op de Amazone 246 Coasteering in Pembrokeshire 250 Zeilen langs de Dalmatische kust 254 Rafting vanaf de bron van de Nijl 258 Kanoën op de Wilderness Waterway 262 Rafting op de Franklinrivier 266 Orkaʼs in British Columbia 270 Rafting op de Colorado 274 Kajakken bij de Yasawa-eilanden 278 Roeien op het Baikalmeer in Siberië 282 Kajakken in Mosquito Bay 286

rijden

REGISTER 311 COLOFON 320

Racen in een riksja De gevaarlijkste weg op aarde De Plymouth–Banjul Rally Per jeep over de Pamir Highway De Canning Stock Route rijden

290 294 298 302 306

John Kelly | getty

I NL E I DI NG

HET AVONTUUR VAN JE LEVEN Doyle hier de inspiratie heeft gevonden voor zijn beroemde roman The Lost World. Ik bracht de nacht door in een grot en voelde me een pionier in een nieuwe wereld.

Mijn ervaring op de Roraima veranderde mijn leven. Ik trok er verder op uit, liet mijn jeugd als moeilijk lerend, onhandig kind achter me en dompelde mezelf onder in nieuwe culturen en gewoonten. Deze avonturen hebben me meer inzicht gegeven in de wereld en mijn leven verrijkt. We willen inmiddels meer uit onze vakantie halen dan vroeger. We willen dat een vakantie iets is om over te praten en er een blijvende ervaring mee opdoen.

Dit boek is een inspirerende collectie van de grootste avonturen ter wereld. Allemaal spelen ze in op onze dorst naar uitdagingen en ontdekkingen. En of je nu nieuwe activiteiten gaat proberen, onbekende locaties wilt ontdekken dan wel uit bent op een ontmoeting met wilde dieren, bij elk avontuur vind je een ‘plan van aanpak’ als uitgangspunt voor het plannen van je reis.

Je hebt fysieke reizen, geografische reizen en mentale reizen. Veel van mijn ondernemingen uit de laatste jaren zijn combinaties van alle drie. Een land waarin die drie factoren vaak samenkomen, is IJsland. Dat land wordt geassocieerd met

Martin Harvey | getty

De steile rotswand rees hoog op uit het regenwoud, de top was in nevelen gehuld. Ik klauterde tegen een modderige helling op, waarna ik me een weg baande over een van de weinige begroeide stukken van de berg en achter een waterval doorliep.

Dit was mijn portaal naar een andere wereld. Over het smalle pad ploeterde ik omhoog, dwars door de wolken, tot ik op het plateau kwam. Zo’n plek had ik nog nooit gezien, zelfs niet in mijn dromen. De bergtop leek op het decor van een slechte sciencefictionfilm: tussen grote en kleine zwart uitgeslagen rotsblokken bevonden zich kleurige plantjes. Het chaotische landschap was bezaaid met witte kristallen en roze strandjes en werd doorsneden door ravijnen en kabbelende rode rivieren.

De mist die tegen de rotswand omhoog kroop, maakte het nog spookachtiger. Ik had niet raar opgekeken als er boven me een pterodactylus had rondgecirkeld.

Ik was twintig en had zojuist mijn eerste grote avontuur volbracht, een reis door de jungle van Venezuela tot boven op de Roraima (zie blz. 142), een van de tepuis van de verloren wereld.

Volgens plaatselijke legenden leven er nog steeds dinosauriërs op deze hooggelegen ‘eilanden’; het is duidelijk hoe Sir Arthur Conan

I NL E I DI NG

Wild Wonders of Europe | Lundgre | NATURE PL

vuur en ijs, maar onder het oppervlak schuilt ook nog eens een onvoorstelbare onderwaterwereld (zie blz. 66).

Vanaf een bemost heuveltje naast een waterpoel tuimelde ik in een vloeibaar wonderland tussen de tektonische platen van Europa en Noord-Amerika. In de Silfra-kloof in het Nationaal Park Þingvellir, waar het water slechts 2 graden boven nul is, kun je meer dan 100 m diep kijken. Het is een van de helderste wateren ter wereld en het lijkt of je in de ruimte zweeft – of in een reuzenglas wodka. Honderden meters verder ging de spleet op in de zwarte horizon. Vanaf de Silfra-zaal zwom ik de hemelse Silfrakathedraal in. Zelfs het ijskoude water kon mijn enthousiasme niet bekoelen. Langgerekte zonnestralen braken door het water en zorgden voor een onderwaterlichtshow die zich kon meten met het noorderlicht. Het was en is de mooiste plek die ik ooit heb gezien. Door uitdagingen aan te gaan die je veerkracht op de proef stellen, leer je jezelf beter kennen. Ze brengen je zelfvertrouwen en geduld bij, maar doordringen je ook van de noodzaak om goed te zorgen voor de nog onbedorven streken van de wereld.

Ik ben tot het uiterste van mijn lichamelijke kunnen gegaan door de Atlantische Oceaan over te roeien en met een slee naar de Zuidpool te trekken, maar avonturen hoeven niet angstaanjagend, zwaar of enerverend te zijn. Bij de leukste kwam er soms zelfs geen zweetdruppel aan te pas.

Kort na ons trouwen boekte ik onze eerste vakantie samen als man en vrouw, een tiendaagse rafttocht door Värmland in Zweden. Met onze honden en een paar hengels in de auto reden

we in drie dagen dwars door Europa naar Scandinavië, waar we flinke boomstammen aan elkaar bonden tot een vlot dat meer woog dan een auto. We waren kapot, maar de voldoening die we ervoeren toen we eindelijk met ons tentje en een kookplaatje wegdreven op de zacht kabbelende rivier was immens… Tot het moment waarop we beseften dat we geen van beiden wisten hoe we het ding moesten stilleggen. Uiteindelijk sprong ik de rivier in en bond een touw om de grootste boom die ik kon vinden.

Het is pas een avontuur als er iets mis gaat. Het goot van de regen, we kwamen in draaikolken terecht en het was de koudste zomer die men in Scandinavië ooit had meegemaakt. Op den duur viel het vlot uit elkaar, dankzij mijn slechte knoopwerk.

We lieten het liggen en betaalden de touroperator om het op te halen. Misschien gek, maar dit avontuur blijft een hoogtepunt.

Voor mij betekent het net zoveel als het beklimmen van de Roraima. Nog steeds lachen we om de beroemde rafttocht die inmiddels deel uitmaakt van onze familiefolklore: tijdens die vakantie heb ik veel geleerd over mijn vrouw en zij over mij.

Of je nu reizen maakt vanuit je luie stoel of dit boek gebruikt als leidraad voor je eigen expedities, het kan je leven veranderen. Zelfs voor een doorgewinterde avonturier als ik zijn er nog ervaringen om na te jagen. Ik heb het idee opgevat het Baikalmeer over te roeien. Wie gaat er mee?

Ben Fogle Oslo, Noorwegen

DUIK EN

ULTIEME AVONTUREN

duiken

Hawaii Bikini (atol) Marshalleilanden

Papoea-Nieuw-Guinea Vanuatu AUSTRALIË

NIEUW-ZEELAND

Duiken bij Bikini dit voormalige kernproefterrein in de grote oceaan geldt nu als het ultieme attractiepark voor wrakduikers. het ligt er vol wrakken van torpedobootjagers, onderzeeërs en opengescheurde slagkruisers die allerlei schitterende zeedieren een onderkomen bieden.

58

Bijzondere ervaringen Nerveus voor het eerst de lagune verkennen, met het idee van een atoomwolk boven je hoofd.

De eerste glimp van het wrak van de Saratoga, dat opdoemt als een mythisch wezen.

Kijken naar instrumentenpanelen die zijn blijven staan op het moment dat de bom ontplofte, ruim een halve eeuw geleden.

Je verbazen over de ravage die is aangericht door het in tweeën splijten van een piepklein atoom.

Op de zeebodem staan naast een roestige onderzeeër vol zeepokken.

Ligging Bikini, Marshalleilanden, MicronesiË | Ideale verblijfsduur 7 dagen | Beste tijd om te gaan AprilNovember | Tip zorg dat je voor aankomst fit bent want je zult in een week tijd minstens 14 keer duiken

Claude Rives | Mer Images | Corbis

Zo’n vijftien jaar geleden stelden de eilandbewoners van Bikini hun atol open voor duikers. Sindsdien behoort Bikini tot de beste duiklocaties ter wereld. De plek is beroemd om de unieke wrakken van afgedankte marineschepen. Het mooiste wrak is de USS Saratoga, het enige vliegdekschip dat toegankelijk is voor duikers.

De Marshalleilanden van Micronesië omvatten 29 atollen en 5 eilanden, waaronder Bikini. Hier vind je een bijzondere verzameling afgezonken schepen en onderzeeërs, maar het gebied is bekender door een andere, meer wrange geschiedenis. Niet alleen wees de VS na de Tweede Wereldoorlog Bikini aan als ‘scheepskerkhof ’, in 1946 werden de Marshalleilanden geselecteerd als proefterrein voor kernproeven.

Bikini ligt ver van de reguliere vaarroutes en bleek daarom ideaal om bommen tot ontploffing te brengen. Vanwege deze afgelegen ligging is de atol nog steeds een rustige, zeer exclusieve duikbestemming, ondanks de talloze fascinerende scheepswrakken en ongelofelijke rijkdom aan onderwaterleven.

Eigenlijk moet je minstens vijftig duiken gemaakt hebben voor een optimale beleving van Bikini, want er is een decompressieduik in etappes voor nodig om bij de zeebodem te komen. Je bent lang onder water en zelfs voor veteranen is de tocht spectaculair surrealistisch. Het terrein is zo immens groot dat je het nauwelijks kunt bevatten. Het is al bijzonder genoeg om tussen de torpedobuizen, dieptebommen en zwaar geschut te zwemmen, maar de historische betekenis van deze locatie maakt deze ervaring extra indrukwekkend.

Toen de kernproeven stopgezet werden, maakten duikers zich zorgen om eventuele radioactieve besmetting. Na twintig jaar onderzoek kwam het Amerikaanse Lawrence Livermore National Laboratory echter tot de conclusie dat er bij de atol veilig kan worden gedoken. Maar toch, als er geigertellers afgaan wanneer je thuiskomt, dan weet je hoe dat komt.

DE EERSTE BIKINI

Claude Rives | Mer Images | Corbis

Het is geen toeval dat we ook badkleding hebben die de naam bikini draagt. De naam van de atol werd ontleend aan de inheemse termen voor oppervlak (pik) en kokosnoot (ni). Het was een briljante verkoopstrategie om het tweedelige badpak naar het eiland te vernoemen, toen de eerste kernproeven hier plaatsvonden en de atol in alle kranten stond. Een paar weken na de promotie van het eendelige badpak ‘Atome’ als ‘kleinste badpak ter wereld’, werd de bikini gepresenteerd in een filmpje dat zo uit Mad Men had kunnen komen. De slogan luidde: de bikini heeft het atoom gesplitst.

HERRIE IN HET PARADIJS

Reinhard Dirscherl | Alamy

De bewoners van de Marshalleilanden kregen na tweeduizend jaar opeens te maken met overheersing in hun afgelegen paradijs, toen de Duitsers daar in 1885 een buitenpost vestigden. Na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog namen de Japanners het over tot de eilanden aan het einde van de Tweede Wereldoorlog na hevige gevechten ‘bevrijd’ werden door de Amerikanen. Gedurende twaalf jaar vormden de eilanden het toneel voor 67 kernproeven, waaronder 23 op Bikini. De tweeduizend eilandbewoners hopen nu dat het afgraven van de bodem hun atol zal ontdoen van stralingsgevaar, zodat ze naar huis kunnen. Ze wachten nog steeds op compensatie van de Amerikaanse regering voor de vernietiging van hun wereld.

dier en

ULTIEME AVONTUREN

di e re n

Peking CHINA

shaanxi

Qinling-gebergte

Xianyang

Gele Zee

Shanghai

Panda’s in China we gaan op berenjacht: bergen beklimmen, tussen bamboe door sluipen, spoorzoeken in het bos, door de sneeuw ploeteren... op zoek naar de bekendste beer van china: de wereldberoemde maar raadselachtige zwarte-witte reuzenpanda.

202

De reuzenpanda is een van de mooiste vergissingen van de natuur: een vegetarische carnivoor. Misschien komt het door zijn bolle buik, misschien omdat hij meestal etend op de foto staat, maar het lijkt of dit bedreigde, eeuwig grijnzende visitekaartje van China altijd honger heeft. Omdat hij bamboe eet en zijn spijsverteringskanaal daar niet goed mee overweg kan, is hij veertien uur per dag aan het kauwen: in totaal werkt hij zo’n 10 kg bamboe weg. Maar de reuzenpanda houdt zich daarbij goed verborgen; weinig mensen hebben in het wild een glimp van hem kunnen opvangen.

De da xiong mao (‘grote beerkat’, zoals hij in China wordt genoemd) is zelfs zo schuw dat tot 1869 niemand van zijn bestaan afwist, afgezien van geruchten en legenden. Toen bemachtigde de missionaris en natuurvorser Père Armand David een huid. Het zou nog een halve eeuw duren voor een westerling een levende panda zag. Tegenwoordig komen ze alleen voor in de hooggelegen bossen van Sichuan, in Gansu en het Qinling-gebergte in de provincie Shaanxi.

Panda’s waren altijd al zeldzaam, maar door de jacht en het verdwijnen van hun habitat zijn ze nu een bedreigde diersoort. Gelukkig neemt hun aantal weer toe, dankzij de creatie van natuurreservaten en een verbod op het kappen van bossen. Hun aantal wordt op dit moment geschat op 1600.

In natuurreservaten in het Qinling-gebergte, vooral Changqing en Foping, ten zuidwesten van Xi’an, heb je de meeste kans om een panda te zien. Daar zitten er in verhouding vrij veel (één per 1,5 km2 in Foping) en er zijn ook ervaren gidsen die met je het bos in gaan. Denk niet dat dat een ontspannen wandelingetje wordt: je zult héél veel moeten lopen, tegen steile heuvels op, door het dichte struikgewas, vaak bij temperaturen onder nul – en dan maar bidden dat je geluk hebt, want dat heb je wel nodig, net als de panda.

Bijzondere ervaringen Het spoor van een reuzenpanda herkennen en tussen de bamboestruiken en dennenbomen een glimp opvangen van die bijzondere beer.

Door de slaperige straten van het plaatsje Huayang slenteren, het Chinese landleven bekijken en stilstaan om de Japanse ibis te bewonderen.

De keuken van Shaanxi proeven, met bijvoorbeeld brede noedels, ingelegde knoflook en dumplings met een scheut dikke chilisaus.

De heuvels, dalen en bossen in het natuur­ reservaat Foping verkennen, met zijn vervallen tempels en boerderijen.

In het natuurreservaat Changqing op zoek

gaan naar rundergemzen en goudfazanten.

hoogte 3767 m | ligging Qinling-gebergte, provincie Shaanxi, China | ideale verblijfsduur 1 week tot 10 dagen | Beste tijd om te gaan maart | tip neem warme, stevige laarzen mee, want de sneeuw op de steile hellingen bezorgt Keren Su | CORBIS

je al snel koude voeten

WAAROM de OGEN zwart zijn De wetenschap twijfelt: misschien is het camouflage, misschien is het om elkaar te herkennen of vijanden te intimideren. De legenden zeggen iets anders. Lang geleden werd een dapper herderinnetje door een luipaard gedood toen ze een panda verdedigde, die een ivoorwitte vacht had. De panda’s rouwden om haar en smeerden zwarte as op hun poten. Ze troostten en omhelsden elkaar, maar daarbij werden hun schouders zwart. Ze veegden hun tranen weg en verborgen hun kop en zo kwamen hun ogen en oren onder de as te zitten. En daarom hebben panda’s zwarte ogen, oren, poten en schouders.

Duiken naar diepe kloven onder water, sneeuwwitte bergtoppen beklimmen, rivieren bevaren die krioelen van de krokodillen. Het verlangen naar avontuur zit in onze genen. Door avonturen te beleven, leren we meer over de wereld en uiteindelijk ook over onszelf.

Dit Lonely Planet-boek laat je kennismaken met tijdloze uitdagingen, neemt je mee op boottochten, laat je door adembenemende natuurwonderen hiken of fietsen. Het inspireert en stimuleert je om jouw reis van je leven te maken.

‘Spectaculair’ is een understatement met betrekking tot deze reizen, die allemaal prachtig in beeld zijn gebracht. De sublieme foto’s van beroemde en minder bekende routes van over de hele wereld, met bij iedere reis een toelichting van experts, maakt dat je direct op avontuur wilt gaan.

ULTIEME VAN HET BEKLIMMEN VAN DE MOUNT EVEREST TOT HET KAJAKKEN TUSSEN DE ORKA’S

9

789021 565149 www.kosmosuitgevers.nl

Ultieme avonturen uitvouw.indd 1-3

VAN HET BEKLIMMEN VAN DE MOUNT EVEREST TOT HET KAJAKKEN TUSSEN DE ORKA’S

AVONTUREN

NUR 500 Kosmos Uitgevers Utrecht/Antwerpen

01-02-17 13:40