Eigen groenten en kruiden - Catherine Delvaux

APRIL

MEI

SEPTEMBER

OKTOBER

zaaien, kweken en oogsten met succes!

NOVEMBER

Q

03-08-16 14:27

MAART

Q

Eigen groenten en kruiden Catherine Delvaux

Catherine Delvaux Eigen groenten en kruiden

Catherine Delvaux

Zelf groenten en kruiden kweken?

Met dit handige gidsje lukt het!

9 789021 563596 www.kosmosuitgevers.nl

Heerlijk als je het hele jaar kunt genieten van je eigen groenten en kruiden. Iedere moestuinier begint enthousiast, maar helaas valt de oogst vaak tegen. Dit handige kleine gidsje biedt uitkomst.

Je krijgt een praktische handleiding: puntsgewijze actielijstjes en verhelderende illustraties met per soort een duidelijk jaarkalendertje met de zaai-, bloei- en oogsttijd in beeld.

Nur 423

Zie je het door een paar mislukkingen even niet meer zitten? Dan vind je in dit gidsje ook alle tips en trucs die je helpen aan een rijke oogst!

Plus: • Van elke soort een complete zaai- en oogstkalender.

• Foto’s van de zaadjes, zodat je deze leert herkennen.

Zaaitips volgens de maancyclus.

•

Kosmos Uitgevers Utrecht/Antwerpen

kosBOeigengroentenenkruiden0816.indd 1

Eigen groenten en kruiden Q

zaaien, kweken en oogsten met succes!

01-08-16 10:06

Kosmos Uitgevers Utrecht/Antwerpen

Q

kosBWeigengroenten1-17.indd 1

Catherine Delvaux

kosBWeigengroenten1-17.indd 2

www.kosmosuitgevers.nl

© 2016 Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen Vertaling: Martine van de Weerd Redactie: Madeleine Gimpel Opmaak: Garage BNO ISBN 978 90 2156 3596 NUR 423 Oorspronkelijk uitgegeven als Je sème mes légumes… et ca pousse! © Larousse 2014 Hoofdredactie: Isabelle Jeuge-Maynart en Ghislaine Stora Eindredactie: Catherine Maillet Redactie: Agnès Dumoussaud Ontwerp: Florence Le Maux Illustraties: Lise Herzog Omslag: Emilie Laudrin

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

01-08-16 10:06

kosBWeigengroenten1-17.indd 4

4

Inhoud Zaaien: waarom en hoe?

Zaaien‌ maar waarom?

De 40 onmisbare zaden in de moestuin 8

Wortel

20

Prei

42

22

Zuring

44

Zaaien‌ ja, maar hoe?

10

Biet

Alles om succesvol te zaaien

12

Knolraap

24

Sla

46

Radijs

26

Veldsla

48

Gemengde sla

50

Zaadjes: leven dat beschermd moet worden

14 Kolen Witte kool

28

Vruchtgroenten

Broccoli

30

Tomaat

52

Koolrabi

32

Komkommer

54

Aubergine

56

Paprika

58

Bladgroenten

01-08-16 10:07

Bleekselderij

34

Courgette

60

Waterkers

36

Pompoen

62

Spinazie

38

Meloen

64

Knolvenkel

40

kosBWeigengroenten1-17.indd 5

De 40 onmisbare zaden in de moestuin

Zaai- en oogstkalender

Peulvruchten

Koriander

82

Wortelgroenten

102

Boon

66

Peterselie

84

Kolen

104

Tuinboon

68

Rozemarijn

86

Bladgroenten

106

70

Bonenkruid

88

Vruchtgroenten

113

Tijm

90

Peulvruchten

117

Bollen

118

Kruiden

121

Bloemen

125

Register

127

Erwt (gekreukte zaden) Bollen

72

Bloemen

74

Oost-Indische kers

92

Cosmea

94

Kruiden

Goudsbloem

96

Basilicum

76

Afrikaantje

98

Kervel

78

Bieslook

80

Knoflook Ui

01-08-16 10:07

kosBWeigengroenten18-99.indd 42

42

Prei Hoe zaaien?

Zaai in de volle grond in voren van 1 cm diep. Fijn besproeien.

Wanneer zaaien?

Van maart tot mei.

En daarna?

Dun uit wanneer de plantjes 7 tot 8 cm lang zijn, laat 4 tot 5 cm tussen de planten. Verplant wanneer ze zo groot zijn als een potlood, tussen eind juni en half juli, elke 10 cm een plantje. Je kunt ook uitdunnen naarmate de plantjes groter worden en de planten die je verwijdert opeten. Zorg dat er uiteindelijk 20 tot 30 cm tussen de preiplanten zit. Bedek het witte gedeelte van de preistengel regelmatig met aarde, dan blijft het mooi wit.

bladgroenten

WIST JE DAT? Je kunt verschillende soorten prei kweken. De keuze van de soort hangt af van: • De oogstperiode (belangrijkste criterium).

• De groeiwijze (rechtop of halfrechtop).

• De kleur en de grootte van het blad.

• Bestandheid tegen kou.

• De lengte van de stengel (varieert tussen 15 en 35 cm).

TIP!

Bij het verplanten moet je de jonge plantjes diep planten, zodat een groot gedeelte in de grond zit en dus wit blijft.

DE ZAADJES Kiemtijd: 8-15 dagen, afhankelijk van de temperatuur | Aantal zaadjes/g: 400 | Levensduur (kiemkracht): 2 jaar | Oogsten: 5-7 maanden na zaaien | Ideale afstand tussen de zaadjes: 2 cm (10 cm na verplanten, 20-30 cm na laatste keer verplanten) | Diepte: 0,6-1,2 cm | Afstand tussen de rijen: 60 cm 01-08-16 10:27

kosBWeigengroenten18-99.indd 43

HOE DOEN ZE DAT? ‘Sommige tuiniers oogsten eind juni prei. Hoe kan dat?’

Sommige zomersoorten, zoals ‘Zwitserse reuzen’, worden inderdaad van juni tot september geoogst. Ze worden vroeg in het seizoen (aan het begin van het jaar) beschut en op een vorstvrije plek gezaaid.

Prei houdt van • Een goede grond verrijkt met organische grondverbeteraars: prei is een echte snoeper.

• Regelmatige besproeiing.

• Zon. • Een zacht, gematigd en vochtig klimaat.

Prei houdt niet van • Droogte.

• Ondiepe grond.

de oogs Prei kun t je ongeve e r 6 maand en vervolg en na zaa ens het h ien oogste ele jaar d grond nie n, oor, naar t bevrore b e hoefte (a n is ). Gebruik Als er vors ls de hierbij ee t over de n spitvork prei is ge meteen e . gaan, oo n laat lan gst deze gzaam on prei koke dan tdooien. n en gen Daarna k ieten van un je de heerlijk za chte prei.

Oogst

Uitdunning

Zaaien in voren

01-08-16 10:27

JANUARI

FEBRUARI

MAART

APRIL

MEI

JUNI

JULI

AUGUSTUS

SEPTEMBER

OKTOBER

NOVEMBER

DECEMBER

kosBWeigengroenten18-99.indd 52

52

Wanneer zaaien?

Tussen januari en april.

Hoe zaaien?

Zaai binnen, in bakjes en bij een temperatuur van 20-22 °C. Zodra de plantjes verschijnen, zet je deze dicht bij het licht, bij een raam.

Tomaat En daarna?

Houd de planten bij 17-20 °C en zorg voor voldoende licht. Verplant de plantjes in potten (1 plantje per pot) zodra deze 4 mooie blaadjes hebben. Plant ze beschut vanaf maart-april en wacht tot half mei voordat je ze in de volle grond zet. Plaats metalen tomatenspiralen bij de plantjes.

Tomatenspiralen zijn erg handig, want de plantjes draaien zichzelf in deze stokken.

vruchtgroenten

WAT IS ER AAN DE HAND? ‘Mijn tomaten zijn ziek of barsten open.’

Niet alle tomaten reageren hetzelfde op ziekten. Sommige nieuwe F1-hybriden, bijvoorbeeld ‘Agora’ en ‘Virgilio’ zijn bestand tegen schimmelziekten en openbarsten.

TIP!

Als je gaat planten moet het ’s nachts minimaal 12 °C zijn, anders zal de plant langzaam groeien en geen vruchten vormen. Zorg voor een goede deklaag van halfrijpe compost om te veel vocht te voorkomen.

DE ZAADJES Kiemtijd: 6-8 dagen bij 20 °C | Aantal zaadjes/g: 300-400 | Levensduur (kiemkracht): 4 jaar | Oogsten: ongeveer 5 maanden na zaaien Ideale afstand tussen de zaadjes: 5-6 cm (50-60 cm tussen de planten) | Diepte: 0,5 cm | Afstand tussen de rijen: 1 m

|

01-08-16 10:29

kosBWeigengroenten18-99.indd 53

Tomaat houdt van • Een humusrijke grond die voor het planten goed losgemaakt en verrijkt is. Het wortelsysteem van de tomaat is groot: sommige wortels kunnen wel 90 cm lang worden.

• Zon. • Warmte (tussen 18 en 22 °C).

• Een kleine afmeting in de zomer, verwijder dieven (kleine zijscheutjes) en te grote stengels.

01-08-16 10:29

OMATEN? BLAUWE T inn echt, tenm Ja, die bestaa auwe k! De echte bl ste… tijdelij jk elijk eigenli kleur is nam ium bepaald stad alleen in een dat t te zien, voor van de vruch maat dt. Als de to deze rijp wor e is, wordt dez eenmaal rijp de t ef En wat betr donkerrood. n ee jn e tomaten zi smaak, dez . beetje melig JANUARI

FEBRUARI

MAART

Tomaat houdt niet van • Langdurige droogte.

• Felle zon.

• Vochtige, compacte en ondiepe grond.

Tomatenspiraal

Oogst

de oogs Tomaten t uit eigen tuin biede op het go n je de luxe d ede mom at je prec ent kunt o veel lekke ies ogsten. Z rder dan e zijn dan de beste Verwijder o o k to m a eventuee ten uit de l enkele d winkel. tomaten agen voo plukt een rdat je de paar blad tomaten eren (niet zonlicht k b reken), zo rijgen. Plu die vanze dat de k de vruc lf moet bre h t d oor de ste ken, lichtj niet vanze el, es te buig lf breekt, en. Als d wacht da e steel n nog ee n dag.

20 °C

APRIL

Oogst

MEI

JUNI

JULI

AUGUSTUS

SEPTEMBER

OKTOBER

NOVEMBER

DECEMBER

kosBWeigengroenten100-128.indd 127

Register Aardvlo

25, 32

Cosmea

94, 125

Meeldauw

60, 115

Meloen Oost-Indische kers

Afrikaantje

98, 126

Courgette

Aubergine

56, 114

Desinfecteren van zaden

Augurk

55

Erwt

Bakjes (zaaien in)

11

Gaten (zaaien in)

Basilicum

76, 121

13

70, 118 11

38

Parasiet, afweermiddel

Tijm

90, 124

64, 116

Tomaat

52, 113

92, 125

Tuinboon

68, 117

79, 96

Tussengewas

Paprika

58, 115

Ui

27 74, 119, 120

Gemengde sla

50, 113

Peterselie

84, 123

Uitstrooien (zaaien door)

Bestuiving

65, 95

Goudsbloem

96, 126

Pompoen

62, 116

Veldsla

Bewaren van zaadjes

14-17

Kervel

78, 121

Potten (zaaien in)

11

Voorzaaien

10

48, 112 11

Bieslook

80, 122

Knoflook

72, 118, 119

Biet

22, 102

Knolraap

24, 103

Radijs

26, 104

Waterkers

36, 107

Knolvenkel

40, 108

Rozemarijn

86, 123

Witte kool

28, 104

54, 114

Schimmel

Wortel

20, 102

Bladluizen

68, 79

Prei

01-08-16 10:46

Bleekselderij

34, 106

Komkommer

Bonenkruid

88, 124

Koolraap

32

Boon

66, 117

Koolrabi

32, 106

Spinazie

Broccoli

30, 105

Koriander

82, 122

Ter plekke zaaien

Sla

42, 108, 109

13 46, 110-112 38, 107 10

Voren (zaaien in)

10

Zaaiaarde

12

Zaaibenodigdheden

12

Zuring

44, 109

kosBWeigengroenten100-128.indd 128

128

Illustratieverantwoording

De foto’s in dit boek zijn van C. Delvaux (inclusief alle foto’s van de zaden), behalve: Photo istockphoto © A. Rosenberg : p. 103 l Photo Jupiterimages coll. Stockbyte © Getty Images : p. 116 Photo Photodisc © T. Brakefi eld : p. 115 uiterst r Photos O. Ploton © Arch. Larousse : p. 8, 104, 112 uiterst r, 117 midden r Photos shutterstock : p. 102 l © P. en J. Pogostins, p. 122 © Floydine Photo Thinstock, coll Hemera © P. Caridad p. 34 l Photos Thinkstock, coll istock : p. 3 © Jesu01, p. 10 © H. Kampe, p. 13 © KentWeakley, p. 16 © A. Stiop, p. 22 r © A. Bogo, p. 24 b © H. Simpson, p. 26 b © Innershadows,

p. 28 © Alfredpics, p. 30 o © bit245, p. 32 o © Saddako, p. 36 © thaumatrope, p. 38 © oracul, p. 40 © zeleno, p. 42 © A. Ignatenco, p. 44 © AnjelaGr, p. 48 b © dulezidar, p. 52 © StockRocket, p. 58 r © S. Foote, p. 62 o © Teodorapopa, p. 66 r © B. Jürgens, p. 70 © vesmil, p. 76 o © MKucova, p. 78 r © Y. Tamegai, p. 80 r © Photick/ZenShui/Michele Constantini, p. 82 r © S. White, p. 84 © karandaev, p. 90 b © chorboon_photo, p. 93 © danakon, p. 102 r © arinabich, p. 104 r © Blinow61, p. 105 © A. Torodovic, p. 105 r © bentaboe, p. 106 © nanoqfu, p. 106 r © YuriyS, p. 107 R. Tscherwitschke, p. 107 r © S. Bouchard, p. 108 © itrak, p. 108 r © SanerG, p. 109 © Algyte, p. 109 r © DLeonis, p. 110 © coloroftime, p. 110 r © Maxvis, Photogravure IGS-CP, l’Isle d’Espagnac Gedrukt in Italië door La Tipografi ca Varese S.p.A., Varese Wettelijk depot: maart 2014 312014/01-11023870 – februari 2014

p. 111 © B. Richter, p. 111 r © gabrielasauciuc, p. 112 © chomplearn, p. 113 © L. Renault, p. 113 r, p. 114 © Nadalinna, p. 114 r © amit erez, p. 115 midden l, p. 116 r © np-e07, p. 118 midden l p. 118 r © D. Pogostin, p. 119 © chanwangrong, p. 119 r © Ratikova, p. 120 © arinahabich, p. 120 r © Praiwun, p. 121 © mazzzur, p. 121 r © schmaelterphoto, p. 123 © DLeonis, p. 123 r © chorboon_photo, p. 124 © phototake, p. 124 r © Wylius, p. 125 © S. McRae, p. 125 r © danakon, Photo © H. Verspieren/Digitalice : p. 103 r Photo Zedcor Wholly Owned coll. Photoobjects. net © Getty Images : p. 4

r= rechts, l = links, o = onder, b = boven

01-08-16 10:46

03-08-16 14:27

MAART

APRIL

MEI

SEPTEMBER

OKTOBER

zaaien, kweken en oogsten met succes!

NOVEMBER

Q

Q

Eigen groenten en kruiden Catherine Delvaux

Catherine Delvaux Eigen groenten en kruiden

Catherine Delvaux

Zelf groenten en kruiden kweken?

Met dit handige gidsje lukt het!

9 789021 563596 www.kosmosuitgevers.nl

Zie je het door een paar mislukkingen even niet meer zitten? Dan vind je in dit gidsje ook alle tips en trucs die je helpen aan een rijke oogst!

Nur 423

Plus: • Van elke soort een complete zaai- en oogstkalender.

• Foto’s van de zaadjes, zodat je deze leert herkennen.

• Zaaitips volgens de maancyclus.

Kosmos Uitgevers Utrecht/Antwerpen

kosBOeigengroentenenkruiden0816.indd 1

Heerlijk als je het hele jaar kunt genieten van je eigen groenten en kruiden. Iedere moestuinier begint enthousiast, maar helaas valt de oogst vaak tegen. Dit handige kleine gidsje biedt uitkomst.

Je krijgt een praktische handleiding: puntsgewijze actielijstjes en verhelderende illustraties met per soort een duidelijk jaarkalendertje met de zaai-, bloei- en oogsttijd in beeld.