Volkerak en Hollands Diep

D A GTOCHT OV E R V OLKE R AK E N H OLLAN D S D IE P

VAREN NAAST DE ‘SHIPPING LANE’ We gaan vandaag de Zeeuwse wateren verruilen voor de Biesbosch. Dat gaan we doen via twee doorgaande vaarwegen: het Volkerak en het Hollands Diep. We zijn nieuwsgierig of er naast de binnenvaart voldoende ruimte is om te genieten van onze vaartocht.

PIM VAN DER MAREL

22

www.motorboot.com

mei 2020

23

D A GTOCHT OV E R V OLKE R AK E N H OLLAN D S D IE P

We komen van het Krammer (de Oos-

de boot beter in toom kunt houden

Openingsfoto: De blauwalg op het Volkerak is

terschelde) en hebben daar een stukje

dan normaal. Je wilt tenslotte niet

niet te missen..

zout water te gaan met een open ver-

door het uitwisselingseffect door de

2 De drukke binnenvaart maakt van de vaar-

binding met zee. Normaal gesproken

sluis worden geslingerd. Er gaat in

geul een heuse shipping lane.

ligt de camera in de boot altijd start-

deze sluis een sirene af als het proces

3 De Krammersluizen hebben een zout-

klaar onder handbereik. En dat is

gaat beginnen. Van het innovatieve

zoetscheidingssysteem.

deze morgen - volstrekt tegen de ge-

luchtbellenscherm hebben we niets

4 Sommige windturbines aan het Volkerak

woonte in - nog niet het geval. En dat

gemerkt, noch hebben we er hinder

hebben een fraaie vormgeving.

uitgerekend op dit moment, waarop

van gehad. Na een halfuurtje mogen

we een bijzondere ontmoeting heb-

we verder en varen het Volkerak op. vooralsnog is het water doortrokken

ben. Een bruinvis kruist ons pad!

Voordat de camera met telelens ge-

HISTORIE

van het soort groenblauw waardoor

reed is, is de bruinvis natuurlijk alweer

Bij de tweede Sint Elisabethsvloed in

de lust tot zwemmen je al op voor-

verdwenen. Mijn vaargezel heeft in het

1421 ontstond door weggeslagen dij-

hand vergaat.

wilde weg iets met zijn telefoon gepro-

ken een binnenzee. Die veroorzaakte

beerd te filmen. De still uit diens film-

verderop in de tijd niet alleen de Bies-

VOLKERAK

pje zou evengoed iets anders dan een

bosch maar ook het Volkerak en het

Op het Volkerak houden we bakboord

bruinvis kunnen zijn, maar goed: het is

Hollands Diep. Ondanks gedeeltelijke

aan. We passeren aan die kant het

in ieder geval iets.

inpoldering bleef het wel getijdenge-

aanvoerkanaal naar Oude Tonge. Het

De bruinvis is ‘onze’ walvis en is dan

bied. De watersnoodsramp van 1953

eiland Noordplaat houden we op deze

ook in de Noordzee de meest voorko-

bracht de Deltawerken op gang. Tot

manier aan stuurboord. Het eiland ziet

mende walvissoort. De benaming is in

1987 was op het Volkerak nog van

er fraai uit maar staat aanleggen niet

die zin bijzonder dat het dier noch

enig getij sprake. Na de aanleg van de

toe. Het is in beheer bij Staatsbosbe-

bruin noch vis is. Het is namelijk een

Grevelingendam kwam er nog steeds

heer en vormt een aantrekkelijke vo-

zoogdier met een donkergrauwgrijze

zout water binnen via de Ooster-

gelhabitat. We blijven op deze manier

kleur. Het dier valt onder de tandwal-

schelde. Na de aanleg van de Vol-

ook een eind uit de buurt van de kop

vissen en wordt maximaal 1,80 meter

kerakdam en de Philipsdam is het

van het Schelde-Rijnkanaal. Dat vin-

lang. Ze houden van ondiep water en

voorheen brakke water verzoet.

den we prettig want dat is een uiterst

zwemmen vlak onder het wateropper-

drukke route voor de binnenvaart. De

vlak. Omdat ze hobbelen om adem te

BLAUWALG

kop van het kanaal ligt precies achter

halen, zie je elke keer de rugvin. De

Door een gebrek aan stroming en een

het eiland Noordplaat. Het valt bijna

kleine populatie in de Oosterschelde

teveel aan voedingsstoffen heeft het

samen met de ingang van de Steen-

wordt waargenomen sinds 2006 en

Volkerak iedere zomer te lijden onder

bergsche Vliet/Roosendaalse Vliet, de

lijkt daar te ‘wonen’, want ze zijn er

een weelderige algenbloei. Dit maakt

vaarweg naar de plaatsen Steenber-

doorlopend.

het water ongeschikt voor alle doel-

gen en Roosendaal.

einden: je kunt er niet in zwemmen, je

We varen in dit gedeelte langs de

KRAMMERSLUIS

kunt er geen drinkwater van maken

Krammerse Slikken. Dat is een tame-

Nog opgewonden van de ontmoeting

en het is zelfs niet meer geschikt om

lijk groot buitendijks gebied met be-

varen we de Krammersluis in. De

gewassen mee te beregenen. Over de

boste eilandjes omringd door ondiep

schutting naar het Volkerak betekent

oplossing van het probleem wordt

water. In oktober 2019 is een ploegje

schutten van zout naar zoet water. De

nog nagedacht. Een van de fraaiere

Konikpaarden hiernaartoe verkast van

Krammersluis is voorzien van een

plannen voorziet in het weer terug-

de Oostvaardersplassen. De paar-

zout-zoetscheidingssysteem

door-

brengen van het Volkerak tot een

denbegrazing moet verdere verruiging

middel van een inventief luchtbellen-

zoutwatermeer. Samenloop met de

van de slikken tegengaan.

scherm. Daardoor neemt het schutten

Grevelingen (ook een zoutwatermeer)

Verderop zorgen we ervoor uit de

meer tijd in beslag dan normaal. So-

en terugbrengen van getij zou zelfs

hoofdvaargeul te blijven. We varen

wieso zorg je er in een sluis tussen

getijdenenergie mogelijk maken. Hoe

aan de bakboordkant van het water

zout en zoet water altijd al voor dat je

fraai de plannen ook mogen zijn,

tussen de rode betonning van de

2 3

4

vaargeul en de gele betonning die de

DE BRUINVIS IS ‘ONZE’ WALVIS EN IS DAN OOK IN DE NOORDZEE DE MEEST VOOKOMENDE WALVIS

1,50

meter

diepte

aangeeft.

De

drukke binnenvaart maakt van de vaargeul namelijk een heuse ‘shipping lane’. Als we willen oversteken om even te kijken in de jachthaven Dintelmond, moeten we die oversteek serieus plannen. Al voordat het gat

24

www.motorboot.com

mei 2020

25

D A GTOCHT OV E R V OLKE R AK E N H OLLAN D S D IE P

eerder zo’n verzoek hebben gehad.

dit verkeersplein want het is berucht

ciedepot markeert ook het begin van

Maar goed, voor alles is er een eerste

om zijn files. Vermoedelijk is er geen

het industriegebied Moerdijk. We ste-

keer!

weggebruiker die het plein associeert

ken het vaarwater over om aan de

met schepen die zijn vergaan. En mis-

bakboordzijde verder te varen. Het

schien is dat maar beter ook.

baggerspeciedepot is een grote ova-

HELLEGAT

len put met een natuurvriendelijke dijk

Als we uit de sluis komen gaan we stuurboord uit het Hollands Diep op.

HOLLANDS DIEP

eromheen. In de 45 meter diepe put

Aan bakboord hebben we dan de Ha-

Vrijwel meteen op het Hollands Diep

wordt vervuild slib opgeslagen. De

ringvlietbrug die het begin van het Ha-

heb je aan stuurboord de plaats Wil-

verwachting is dat de put over een

ringvliet markeert. De plaats waar

lemstad. Het is een prachtige oude

jaar of acht vol is en dan wordt afge-

Volkerak, Hollands Diep en Haringvliet

vestingstad, waar we een afzonderlijk

dekt met een laag grond. Omdat de

samenkomen heette vroeger het Hel-

verhaal aan zullen wijden. We varen er

put tegen het industriegebied aanligt,

legat. Aangenomen wordt dat deze

even binnen en genieten van de oude

valt deze minder in negatieve zin op

naam niet op gezellig vaarwater sloeg,

vestingwerken. Terug op het Hollands

dan elders het geval zou zijn. Pal

maar op de kolkende getijstromen die

Diep valt ons de gelijkenis met het

tegen de put aan ligt het eiland Sas-

hier vroeger voorkwamen. Daarin

Volkerak op: ook hier een heuse ship-

senplaat, dat ingericht is als natuurge-

heeft menig schipper het loodje moe-

ping lane. We varen buiten de vaar-

bied.

ten leggen. Op de hier aangelegde

geul aan de stuurboordzijde van het

Staatsbosbeheer. De locatie oogt in

dammen is betrekkelijk recent het

water, totdat we bij het Zuid-Hollands

deze industriële omgeving enigszins

Hellegatsplein aangelegd. Iedereen

Diep komen.

wonderlijk. Een baggercombinatie ligt

die weleens fileberichten luistert, kent

Het invaarverbod bij het baggerspe-

in onze vaarweg met spudpalen voor

Het

wordt

beheerd

door

7 5 5 Vanuit de havenkom van Ooltgensplaat zie je het oude stadhuis.

niet verwacht hier te maken.

Meestal zijn die opvallend lelijk maar

6 Links van de keersluis ligt het Fort Prins Frederik.

Overigens gaat precies op het mo-

hier staan er ook een paar tussen

7 In de Volkeraksluis passen al deze boten met gemak.

ment dat wij erdoor willen de open-

waarvan de vormgeving eigenlijk wel

staande Mandersluis naar de Dintel

fraai is.

- zonder aankondiging - dicht. Dus tussen de paar boten waar we door-

keren we om en maken opnieuw

OOLTGENSPLAAT

heen willen zich aandoet, varen we af

voorzichtig de oversteek. We vinden

We hebben gehoord dat de haven-

op de verwachte plaats om te kruisen.

het Volkerak sowieso een breed en

kom van Ooltgensplaat een idyllisch

Deze manoeuvre zijn we gewend van

daardoor groot vaarwater. De oevers

centrum van het dorp zou vormen.

de Nieuwe Maas, maar hadden we

zijn volop benut voor windturbines.

Dus als we aan bakboord de ingang van het havenkanaaltje Spui zien besluiten we er even te gaan kijken.

Links van de ingang ligt Fort Prins Frederik, aan het begin van de 19e eeuw gebouwd door de Franse bezetter als Fort Duquesne. Het fort ziet er onooglijk uit maar wordt thans gerestaureerd onder auspiciën van de gemeente Goeree-Overflakkee. Aan het eind van het Spui wacht de havenkom. Die is wel leuk, maar idyllisch vinden we toch teveel van het goede.

We keren om en bereiken dan vrijwel meteen de Volkeraksluizen. De jachtensluis is met 140 meter bij 16 meter van immense omvang. Als we menen in een beschaafd tempo de sluis in te varen, maant de sluiswachter ons door de speaker tot meer snelheid.

We voldoen daar vanzelfsprekend

6 26

www.motorboot.com

aan, terwijl we vaststellen dat we nooit mei 2020

27

8 8 De havenmond van Strijen-Sas steekt prettig af tegen de industrie.

anker. We passeren de combinatie

overzijde van het vaarwater.

Hollands Diep, een goed moment om

aan de voorgeschreven kant en zien

We varen door en naderen de Moer-

even na te mijmeren over de vaartocht

verder weinig bedrijvigheid. Op het

dijkbrug steeds dichter. We geven de

van vandaag. Als je oplettend vaart is

Hollands Diep geldt een verbod op la-

binnenvaart voorrang die hier massaal

er ruimte te over voor de pleziervaart

veren. Maar de vaarweg is vandaag

afbuigt naar bakboord om de Dordtse

op het Volkerak en het Hollands Diep.

bezeild, zodat we toch zeilboten

Kil op te gaan. Wij willen onder de

Maar door de blauwalg op het Vol-

onder zeil tegenkomen. We passeren

Moerdijkbrug door en schieten een

kerak en de industrie aan het Hol-

aan bakboord de havenmonding van

paar platen van de brug terwijl er een

lands Diep komen ze toch geen van

Strijen-Sas. Die vormt een prettig te-

trein overheen rijdt.

beide op onze favorietenlijst.

genwicht voor de industrie aan de

De brug markeert het eind van het

bruikt wordt door de binnenvaart. Het is dus zaak om die zo min mogelijk te

Nieuwe Tonge

vaarweg vergt om dezelfde reden de nodige behoedzaamheid. Het is wel zinnig je even te verdiepen in – en leuk om te weten - wat een sluis van zoet naar zout water anders doet dan een zoetwatersluis.

28

www.motorboot.com

Grevelingendam

Sirjansland

Kram

Bruinisse Zi

jp

e

Ha

Oude Tonge

Toevoerkanaal

mer

No

Jacobapolder

St.Annaland

RijnScheldekanaal

N59

Spui

Ooltgensplaat

Krammerslikken

Krammerord sluizen p Philips- laat Anna dam

St.Philipsland

Strijen

Tien gem eten rin Haringvlietgvl brug iet VolkerakDen Bommel dam

Stad aan't Haringvliet

Herkingen

hinderen. Het oversteken van de

Klaaswaal

ZuidBeijerland

MIDDELHARNIS

Dirksland

Binnenbedijkte Maas Maasdam

A29

10

0 km

Beperkingen zijn er op deze vaartocht niet. Je zit op vaarwater dat druk ge-

Spui

erak Volk telsas Din DintelSteenbergse oord Vliet A4

Numansdorp Strijen-Sas Hollands Diep Baggerdepot WILLEMSTAD

lleHegat

Fort

DORDRECHT

Dordtse Kil

Volkerak-- A29 sluizen Mandersluis

sch

Route

Moerdijkbruggen Sassenplaat

Industrieterrein

Klundert

A16

Zevenbergen Fijnaart

Mark

Roosendaalse Vliet Steenbergen

A16

Moerdijk

Dintel

Hellegat

A17

ETTEN-LEUR

Oudenbosch

©HdB 06 IV 20

N

Bie sbo

GOED OM TE WETEN

Krammer