ARCADIA AGAIN
Als opvolger van het culturele hoofdstadjaar organiseert Friesland om de drie jaar een uitgebreide culturele manifestatie onder de naam Arcadia. Deze zomer is het weer zover, en de provincie laat ons er alvast van proeven. Arcadia 2025 is op 17 mei begonnen en duurt 100 dagen.
ISTORIE
In 2018 was Leeuwarden samen met Valletta de culturele hoofdstad van Europa. Die eer was in ons land eerder alleen aan Amsterdam en Rotterdam toegevallen. Met bijna 300 culturele evenementen door de hele provincie hebben de Friezen een performance neergezet die niet snel vergeten zal worden. Onderdeel van het programma was bijvoorbeeld het driedaagse bezoek van de 15 meter hoge reuzen van het Franse straattheatergezelschap Royal de Luxe, die je meestal alleen in prestigieuze wereldsteden tegenkomt. Maar door dit internationale hoogtepunt eruit te lichten, doen we onbedoeld veel andere geweldige onderdelen tekort.
In vervolg op dat culturele hoofdstadjaar heeft Friesland de triënnale Arcadia bedacht, waarvan we deze zomer de tweede editie beleven. Voorafgaand aan de aftrap daarvan heeft Merk Fryslân, de marketingclub van de provincie, ons uitgenodigd voor een proefrondje. We gaan sowieso al graag naar Friesland om er te varen, maar met hun meerdaagse programma krijgen we nu ook de kans om rond te kijken.
BOUWURK
Hét symbool van Leeuwarden is de Oldehove. Deze toren staat al sinds de start van de bouw in 1529 scheef. Er is in twee fasen geprobeerd loodrecht op de scheve onderbouw verder te metselen, wat resulteerde in een dubbele knik. Omdat de verzakking doorging, is de bouw na vier jaar stopgezet en nooit hervat. De 40 meter hoge toren helt nu 2 meter uit het lood.
De kerk naast de toren zou vervangen worden door een nieuwe kathedraal, maar die is er nooit gekomen. Precies op die ooit
MERK FRYSLÂN
De provincie Friesland heeft de promotie en marketing van Friesland en de Wadden ondergebracht bij de stichting Merk Fryslân. De stichting wordt voornamelijk gefinancierd door de provincie en deels door gemeenten en bijdragen vanuit de markt. Met toenemend succes brengen de communicatieprofessionals van Merk Fryslân hun marktgebied voor het voetlicht. Zo beheert de stichting onder meer het toeristisch platform van de provincie en voert ze Visit Friesland als merk.
Friesland.nl
geplande plek komt nu Bouwurk: een ‘kathedraal van deze tijd’. Drie concurrerende aannemers laten zien dat samenwerken nog altijd mogelijk is. Het wordt een mienskipshûs, gebouwd van duurzame materialen uit de omgeving. Iedereen wordt uitgenodigd om mee te bouwen, langs te komen, te beleven, elkaar te ontmoeten en verhalen te delen.
Het doel: een zomer vol verbeelding, verwondering en verbinding. Creatieve en praktische ideeën komen samen in bijvoorbeeld een kunstexpositie, een podium, een werkplaats, een keuken en een centrale oase. Omdat het om ‘samen’ draait, is Bouwurk een uitnodiging om je digitale afzondering te doorbreken en mee te denken, te lachen, te dansen en te (durven) doen. De kathedraalgedachte wil ons samenbrengen in het bouwen aan een betere wereld, voor langer dan vandaag of morgen. We nemen alvast een kijkje bij de maquette en worden opgeroepen deze zomer vooral naar de voet van de Oldehove te komen. Half juni is Bouwurk af, maar je kunt elkaar nu al opzoeken en meedoen.
PARADYS
Vanaf medio juni loopt in het kader van Arcadia een kunstroute door het hart van Leeuwarden. De deelnemende kunstenaars geven op hun eigen manier invulling aan onze relatie met de aarde, elkaar en het landschap waarin we leven. Het is een wandelroute voor iedereen: gratis toegankelijk en sowieso een bijzondere stadswandeling.
Enkele kunstenaars resideren in Bouwurk, dat fungeert als start- en eindpunt en als kloppend hart van Paradys. Hier haal je ook de routekaart. In de Pier Pander Tempel in de Prinsentuin toont Saskia Noor
Hèt symbool van Leeuwarden is de Oldehove
IMPACD
Waar Friesland met elektrisch varen duurzaamheid nastreeft, doet Impacd in Woudsend daar nog een schepje bovenop. Het bedrijf maakt 3D-geprinte sloepen van gerecyclede PET-flessen. De boten zijn aan het eind van hun levensduur opnieuw recyclebaar.
Het concept slaat aan. We zijn er precies als de spade voor de nieuwbouw de grond in gaat. Het enthousiasme en de bevlogenheid van het team is een belevenis op zich. Het nodigt uit om er deel van uit te maken!
Impacdboats.com
van Imhoff haar kunstproject. Zes collega’s zijn vlak in de buurt actief. Als je in de Prinsentuin ligt met je boot, zit je dus op comfortabele loopafstand. Paradys nodigt je uit om te luisteren naar de verhalen van (inter)nationale en lokale kunstenaars, je te laten raken, en met andere ogen te kijken naar de wereld om je heen.
GRACHTENGORDEL
Als intermezzo maken we een vaartocht over de stadsgrachten van Leeuwarden. Vanuit de lucht is de stervormige structuur van de verdedigingsgrachten nog goed herkenbaar. Dankzij de compacte binnenstad kun je ze allemaal gemakkelijk in een middag doen.
Het noordoostelijke deel van de buitenste gracht voert langs de Prinsentuin en daarmee door de mooiste jachthaven van Leeuwarden. Als je boot lager is dan 1,35 meter, hoef je nergens te wachten op een brug. We stappen in een elektrosloep en varen langs de Blokhuispoort. Dit is een voormalige gevangenis op de plek van een middeleeuwse dwangburcht.
We varen door en hebben bij de Vrouwenpoortsbrug in de Prinsentuin goed zicht op de opvallend scheve Oldehove. We verlaten de buitenste grachtenring en varen via de binnenstad naar het Naauw. Zoals verwacht is dit een ontzettend smal gedeelte van de gracht. Onderweg passeren we de Stadswaag uit 1590, tegenwoordig onder meer in gebruik als horeca. We doorkruisen de binnenstad en genieten van de lage bruggen (die hier vaak ‘pijpen’ worden genoemd) en brengen na afloop de elektroboot weer terug naar de ligplaats.
CIRCLE4CHANGE
Tijdens de vorige editie van Arcadia liep een ‘wandelend’ bos door Leeuwarden. Onder de naam Bosk werd het een indrukwekkend project, compleet met speciaal journaal voor basisscholen.
Voordat de bouw gereed is moeten we het met een maquette doen
De opvolger van Bosk heet Circle4Change en laat een boom per fiets door Europa reizen: vijf maanden lang, door negen landen, over een route van 5000 kilometer. Het idee is mensen, gemeenschappen en landschappen te verbinden en gezamenlijk duurzame projecten te starten. Door onderweg steeds bomen te planten ontstaan nieuwe bossen.
De route verbindt niet alleen plaatsen, maar ook culturen, rituelen en generaties. Samen bouwen we aan een Europees landschapskunstwerk. Het idee is dat radicale verbeelding mensen verbindt en in beweging zet richting een duurzame wereld in balans met de natuur. Hoewel we Friezen vaak als nuchter zien, blijkt – net als bij Bouwurk – ook hier een flinke dosis ongeveinsd idealisme achter te zitten.
SNEEK
Waar bij de vorige editie van Arcadia heel Friesland meedeed, ligt de focus nu wat meer op Leeuwarden. Tijdens een stadswandeling door de Friese hoofdstad krijgen we te horen waarom het een hofstad is: twee paleizen, stadhouderlijke graven en natuurlijk de Prinsentuin. Uiteraard is de stad ook trots op beroemde inwoners als Vestdijk, Slauerhoff, Escher en Mata Hari.
Gelukkig beperkt het programma zich niet tot Leeuwarden. In Sneek doen we enkele must-sees, zoals het 15e-eeuwse stadhuis en de Martinikerk, met wortels in de 11e eeuw. Maar hét icoon van de stad is natuurlijk de Waterpoort, gebouwd rond 1500 als onderdeel van de stadsmuur. In tegenstelling tot vier andere water- en landpoorten in Sneek bleef deze behouden, dankzij verzet van de bevolking. De poort was eigenlijk te laag voor stoomboten en zou gesloopt worden. Dankzij de protesten is het nu hét symbool van Sneek. Onze gids heeft zelfs de sleutel, zodat we ook een uitgebreide blik op het fraai bewaard gebleven interieur kunnen werpen. Wat een fantastisch icoon!
VEENWEIDE ATELIER
In dit atelier wordt gezocht naar oplossingen om CO2 in het veen vast te houden, Dat is belangrijk, want veengebieden bevatten twee keer zoveel CO2 als alle bossen samen. Als veen uitdroogt (bijvoorbeeld door melkveehouderij of landbouw), draag je enorm bij aan de uitstoot van broeikasgassen. Daarom wordt er geëxperimenteerd met vernatten als oplossing. Praktische toepassingen en experimenten zijn te zien bij ’t Kathûs, een historische Friese boerderij midden in de natuur. Daarnaast is er eind mei tot eind oktober een expositie in het Fries museum, waarin naast innovatie ook kunst en design een rol spelen.
WOUDSEND
Tot slot bezoeken we watersportplaats Woudsend, dat meedoet aan Friesland Bloeit. Dat zijn een reeks projecten waarin Friese dorpen werken aan een duurzamer en hechter Friesland. Hoewel het nog niet zover is, mogen wij alvast met een duurzame elektrosloep van Impacd een rondje Heeg doen en een kijkje nemen op het Slotermeer.
We passeren op de Ee molen ‘De Jager’ uit 1719, een van de drie nog werkende Friese zaagmolens. De molen maakt deel uit van een complex met een droogschuur, een oud Heerenhuis en zeven arbeiderswoningen uit circa 1800. Als de molen je bekend voorkomt is dat tamelijk logisch. In Woudsend zitten veel watersportbedrijven, en het veel nieuwe boten worden voor deze molen gefotografeerd. We genieten van de fraaie aanblik en gaan daarna onze elektrosloep weer inleveren. Als we terugkijken op ons programma, vinden we dat de triënnale opnieuw een prachtig cultuurstatement weet te maken. Beslist een aanrader! ◼
Meer informatie? Kijk op arcadia.frl.
Molen 'De Jager' is gezichtsbepalend voor Woudsend
Hèt icoon van Sneek is natuurlijk de Waterpoort