Eerste Nederlandse
Kamp Morra
vredesmissie
Donderdag 29 april 2021 30e jaargang - nummer 9
In deze dagen rond 4 en 5 mei beseffen we weer eens extra dat vrijheid een groot goed en hoe broos vrede is. Voor die vrede neemt Nederland al decennialang deel…
Op Goede Vrijdag 2 april was het eindresultaat te zien van de actie ‘Kamp Morra’. Diverse media deden verslag van een indrukwekkend schouwspel in een Fries weiland…
Lees verder op pag. 3
Lees verder op pag. 5
Vrijheid in woorden Het jaar 2020 stond in het teken van 75 jaar Vrijheid. Door het hele land werden activiteiten georganiseerd. In de Adventskerk en Opstandingskerk kwam een duo-expositie…
Lees verder op pag. 10
Het volgende nummer verschijnt op woensdag 12 mei Sluitingsdatum inleveren kopij: maandag 3 mei
Herdenken Laten wij vandaag herdenken wat er toen toch is gebeurd. Hoe het rijke, volle leven door een ander werd verscheurd. ’t Hart verkrampt door zwaar verdriet dat ons zwijgend achterliet. Hoe broos is het leven, hoe broos is het leven. Coot van Doesburgh Licht, Boekencentrum
KERK BLAD Veertiendaags informatie- en opinieblad Protestantse Kerk Assen
Alle Joden gered Ds. Esther Struikmans Doorgaans zijn we in Nederland van mening dat we het hier heel goed doen en dat we een voorbeeldfunctie voor de wereld vervullen. Op ten minste één punt is dat overduidelijk níet het geval: de houding van de Nederlandse bevolking en overheid ten opzichte van de Joodse Nederlanders in de Tweede Wereldoorlog. Er is nauwelijks een Europees land te vinden waar het percentage uitgeleverde en vernietigde Joden hoger ligt. Had het anders gekund in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog? En: welke lessen trekken we voor de toekomst?
vende en bemoedigende situaties bekend, zoals die in Denemarken, waar vrijwel de gehele Deens-Joodse bevolkingsgroep met één spectaculaire reddingsactie in Zweden in veiligheid werd gebracht. Prachtig, om in ooggetuigenverslagen terug te lezen, hoe de
Zorgvuldig kijken naar goede voorbeelden van anderen namenlijsten, nee: een algeheel aanwezig gevoel: ‘Dit zijn ónze landgenoten, buren, collega’s en vrienden, en daar blijven ze met hun handen vanaf.’ Zij bleven op hun beurt met hun handen af van de bezittingen van de in 1943 naar Zweden uitgeweken Joden: bij terugkeer in 1945 troffen die hun huis en bezittingen geheel ongemoeid aan.
Tijdens mijn onderzoek op de Balkan in 20112012 naar de opvallend goede verhoudingen tussen christenen en moslims in Albanië – reeds meer dan vijf eeuwen lang! – stuitte ik als bijvangst op de claim dat Albanië in de Tweede Wereldoorlog geen enkele Jood op Albanees grondgebied zou hebben uitgeleverd. Bij naspeuring in diverse bronnen bleek deze claim te kloppen. Alle Joden in Albanië (met uitzondering van de geannexeerde gebieden), inclusief de honderden Joodse vluchtelingen, werden volledig beschermd door de Albanese bevolking, vaak met groot gevaar voor eigen leven. Ook in Bulgarije (met uitzondering van de geannexeerde gebieden) bleek dit het geval: de 48.000 Joden hebben daar allemaal de Tweede Wereldoorlog overleefd, dankzij kordaat optreden en grootschalige protesten van de bevolking, de regering en de nationale (Orthodoxe) kerk. En ook buiten de Balkan zijn er hoopge-
regering en bevolking inclusief staatskerk, intelligentsia en maatschappelijk middenveld in 1943 als één man opstonden om de Joodse landgenoten te beschermen. Geen halfslachtige compromissen, geen verraad van onderduikers, geen overhandiging van
Wat waren nu de doorslaggevende factoren waardoor het in deze drie genoemde landen zo goed is afgelopen met de Joodse bevolking? Een tolerante mentaliteit van de bevolking, in combinatie met een geringe mate van antisemitisme hielp zeker, met name doordat er concrete actie en protest aan werden gekoppeld. Een zich krachtig uitspreken door hoge kerkelijke en politieke leiders tegen Jodenhaat en deportaties gaf een duidelijk signaal af in onder meer Bulgarije en Denemarken. In Albanië namen de, voornamelijk islamitische, burgers vooral zelf het initiatief tot bescherming van de Joden in hun land. Opvallend genoeg bleek het verder niet uit te maken of de Joden een kleine, niet-invloedrijke minderheid (en dus geen bedreiging) vormden, zoals in Albanië, of juist een uitstekend geïntegreerde en invloedrijke bevolkingsgroep (met veel conSpreekwoordelijke Albanese gastvrijheid
Vervolg op pagina 2
