Helgarpistillinn

Kolbeinn Þorsteinsson

Víkingablóð og þrælslund

Hækkandi sól og sól í sálartetrið er eitthvað sem ég minntist á í pistli í tímariti Mannlífs fyrir ekki löngu. Ég impraði á að ég þyrfti jafnvel að ég þyrfti að taka mér tak og kasta neikvæðni fyrir róða, gera heiðarlega tilraun til blablabla. Fari það og veri! Það kann að vera að sól hafi farið hækkandi á lofti um þær mundir, en hún sást aldrei á himni – maður er nánast búinn að gleyma hvernig sólin lítur út. Og sól í sálartetrið (yfirskrift áðurnefnds pistils) – ég veit vart hvað ég var að hugsa þegar ég nefndi pistilinn. Sálartetrið er til staðar, en sólin … það er allt önnur saga. Brátt tekur haustið völdin með sínu hryssingslega veðri … nei, bíðum við … haustið hefur enga sérstöðu veðurfarslega séð, en má þó vel við una því hér á landi ríkir nefnilega eilíft haust – misleiðinlegt, en eilíft engu að síður. Vissulega dettur inn einn og einn dagur þar sem sólarglennu gætir, en þar er almættið sennilega bara að stríða okkur Íslendingum og láta okkur vita af hverju við erum að missa, sem búum á þessu skeri, eins og Ísland er tíðum nefnt (af einmitt engum öðrum en Íslendingum). En aftur að neikvæðninni, sem reyndar er meira í ætt við raunsæi í mínu tilfelli. Það er nefnilega ekki allt sem sýnist – allir líta allt sínum eigin augum. Þannig verður ljóður að kosti, eitthvað afleitt að ágæti. Við, Íslendingar, eigum það til dæmis til að segjast vera stoltir og vísum til víkingablóðsins sem á víst að renna um æðar okkar. Þetta er í besta falli endemis vitleysa; um æðarnar rennur ekkert víkingablóð, við höfum þrælslund og þjáumst af minnimáttarkennd gagnvart öðrum þjóðum. Minnimáttarkenndin elur síðan af sér hroka, sem við svo köllum stolt. Ja, hérna hér! Sem fyrr segir; ljóður verður kostur.

Það segir sig sjálft að þjóð sem hefur kysst vöndinn frá fyrstu tíð, þraukað þrátt fyrir sult og seyru, náttúruhamfarir, bráðdrepandi sóttir og spillingu og nepótisma í efstu lögum stjórnsýslunnar frá fyrstu dögum landnáms, er einfaldlega ekki í lagi – og veðrið, á það hef ég þegar minnst. Ég man 17. júní hér á landi fyrir allmörgum árum. Ég gekk niður Laugaveginn ásamt bróður mínum sem hafði verið búsettur erlendis um langt skeið. Á Laugaveginum var múgur og margmenni, fullorðnir og börn með blöðrur og fána, og svei mér þá ef veðrið var ekki þurrt daginn þann.

Vegna búsetu sinnar hafði bróðir minn upplifað þjóðhátíðardaga annarra þjóða og ljóst að ekki hugnaðist honum það sem hann sá á þessum íslenska þjóðhátíðardegi. „Er enginn glaður í sinni hér?“ spurði hann mig. „Allt fullorðið fólk er með höfuðið kýlt niður á milli herðanna og á svipinn eins og það hafi legið í ediki í nótt!“ bætti hann við.

Allt var þetta eðlilegt í mínum augum og ég gat lítið gert annað en að tauta: „Velkominn heim.“

Lítið fór fyrir víkingablóði og þjóðarstolti daginn þann fyrrum.