Boerenkaas

De mooiste boerenkazen vind je in de kaasspeciaalzaak of in andere foodspecialiteitenwinkels. Maar wat is boerenkaas precies? Er blijken precieze regels te zijn voor dit prachtige, overheerlijke product…

Boerenkaas, is kaas gemaakt op de boerderij, simpel zou je zeggen maar is dat wel zo? Want mag alle kaas die gemaakt wordt op een boerderij Boerenkaas worden genoemd? Het antwoord is nee! De naam ‘Boerenkaas’ is specifiek verbonden aan het product dat traditioneel op de boerderij wordt bereid uit rauwe melk, afkomstig van rundvee, geiten, schapen of buffelkoeien. De melk moet voor tenminste de helft afkomstig zijn van de eigen veestapel. ‘Boeren’ verwijst naar boer, dus Boerenkaas is kaas bereid door boeren op de boerderij.

Oorsprong Boerenkaas

Tot 1874 werd alle melk op de boerderij verwerkt. Na dit jaar kwam geleidelijk de fabrieksmatige melkverwerking op gang. Het pasteuriseren van kaasmelk vond ingang vanaf de eerste jaren van de twintigste eeuw. Als gevolg van het pasteuriseren ging het karakter van de fabrieksmatig bereide kaas verloren. Op de boerderij bleef de ambachtelijke werkwijze van het verwerken van rauwe melk bestaan.

In 1982 werden nieuwe regels gesteld en deze regels hebben betrekking op de kwaliteit van de kaas, herkomst van de melk en bereidingswijze. Op de kaas

werd het Rijksmerk gelegd en dit vormde de garantie dat “Boerenkaas” een product van de boerderij is bereid uit rauwe melk.

Sinds 1993 is er in Europa een vrijwillige regeling om bijzondere landbouwproducten en levensmiddelen met een speciale receptuur uit een specifiek gebied of een specifieke regio te beschermen tegen misbruik en imitaties. Zo ook voor Boerenkaas. Vanaf het moment dat ‘Boerenkaas’ aan wettelijke eisen moest voldoen, startten ook de controles. Pas na goedkeuring door de controleurs werd het Rijksmerk verstrekt en mocht de kaas officieel de naam ‘Boerenkaas’ dragen. In 2006 is het Rijksmerk komen te vervallen en vanaf dan wordt de naam Rijksmerk vervangen door caseïnemerk.

Gegarandeerde Traditionele Specialiteit

Sinds 2007 is Boerenkaas een Gegarandeerde Traditionele Specialiteit (GTS) en hiermee is Boerenkaas wettelijk beschermd en moet een kaasmaker aan de eisen voldoen zoals beschreven is in het GTS-productdossier. De controle of een kaasmaker hier wel aan voldoet, wordt gedaan door de officieel hiervoor aangewezen toezichthouder van de overheid.

Immaterieel Erfgoed

Boerenkaas maken is een ambacht en sinds 2017 is het Boerenkaas maken uitgeroepen tot Immaterieel Erfgoed!

Wel of geen Boerenkaas

Voor een consument of retailer is het moeilijk te zien of een kaas die aangeprijsd wordt als Boerenkaas daadwerkelijk een Boerenkaas is. Toch is het te controleren want de kaas moet voorzien zijn van een caseïnemerk en deze is soms verstopt onder het (vloei)etiket.

Het caseïnemerk moet op zijn minst voorzien zijn van de teksten: • Boerenkaas • Bereid met rauwe melk • Gegarandeerde Traditionele Specialiteit of het symbool • Doorlopend uniek volgnummer • De letters NL mag als de kaas in Nederland wordt gemaakt, maar is niet verplicht

Je hebt als consument of retailer recht op eerlijke voorlichting van het product dat je wilt kopen. De aanbieder van de kaas is wettelijk verplicht om bij te houden waar hij of zij zijn producten vandaan heeft gehaald. Hiernaar vragen kan een consument of retailer altijd! 

Het caseïnemerk, het ‘tonnetje’ dat in de kaaskorst wordt verwerkt. Het GTS-Logo, dat aangeeft dat deze boerenkaas een Gegarandeerde Traditionele Specialiteit is.