Grondig 7 - 2019

vakblad voor specialisten in groen, grond en infra

18 - PROFILEREN TOT OP DE CENTIMETER 10 - PFAS REGELGEVING LEGT GRONDWERK STIL 31 - GROENTECHNIEK HOLLAND: GREEN DEALEN 46 - NIEUWE CLAAS LEXION-COMBINES 66 - MEST MENGEN MOET MOGEN

7 2019

1,4 LITER MEER MELK PER KOE/DAG HAVERA

HET MEEST VOEDZAME GRAS VAN NEDERLAND Geen grasmengsel is zó smakelijk en voedzaam als Havera. En dat zien veehouders terug in hun produc�ecijfers: tot 1,4 liter méér melk per koe/dag!

Voederproeven van Schothorst Feed Research beves�gen dat door het lagere gehalte onverteerbare vezels iedere hap Havera-gras veel beter wordt benut.

Voerefficiën�e heet dat!

Havera is gras met inhoud, geselecteerd op de belangrijkste voederwaardeparameters. Door de combi van diploïd met tetraploïd Engels raaigras plussen uw klanten direct in kVEM/ha en profiteren ze van een betere wintervastheid, (her)groei en roestresisten�e.

KIJK OP GRASLANDADVIES.NL VOOR ALLE 7 HAVERA TOEPASSINGEN

Colofon Grondig is het vakblad, website en digitale nieuwsbrief voor de cumelasector, specialisten in groen, grond en infra.

Grondig wordt uitgegeven door CUMELA Communicatie in opdracht van CUMELA Nederland.

U kunt zich via grondig.com aanmelden voor de gratis nieuwsbrief Grondig actueel.

Adres CUMELA Nederland Postbus 1156, 3860 BD Nijkerk tel. (033) 247 49 00, fax (033) 247 49 01 www.cumela.nl CUMELA Ondernemerslijn (033) 247 49 99 / ondernemerslijn@cumela.nl Grondig / CUMELA Communicatie tel. (033) 247 49 50 / www.grondig.com grondig@cumela.nl / @Grondig Bladmanager Michiel Pouwels Redactie Toon van der Stok (hoofdredacteur), Gert Vreemann, Marijke Dorresteijn, Herma van den Pol Ton Herbrink (eindredacteur) Vormgeving Practicum Print Management BV, Soest Voorplaat CUMELA Communicatie Advertentiewerving Lisette Kerkhof, lkerkhof@cumela.nl Druk SMGB, Doetinchem Abonnementen Een abonnement op Grondig kan op elk moment ingaan en loopt na de eerste periode van kalenderjaar tot kalenderjaar. Een opzegging van het abonnement dient schriftelijk, vóór 1 november door ons ontvangen te zijn.

REDACTIONEEL Imago-buggy Facebook zorgt nog steeds voor verrassingen. Zo kregen we een leuk filmpje met een concept van een elektrische Volkswagen-buggy on the beach voorgeschoteld. Een echte buggy met achterwielaandrijving en maar liefst 200 elektrische paardenkrachten ‘onder de kap’. We zagen de reactie van de strandbeheerders al voor ons. Zodra ze dit zien, kunnen ze zo maar beslissen dat er alleen nog maar elektrisch aangedreven voertuigen op het strand zijn toegestaan. Daar sta je dan met je langjarige contract om het strand schoon te houden, ook al werk je ’s morgens vroeg om voor de gasten komen het strand schoon te hebben en werk je met schone dieselmotoren van de laatste generaties. Die produceren een schonere uitlaatlucht dan menig stofzuiger thuis bij de beleidsmakers en realiseren in combinatie met CO2-besparende brandstoffen als HVO ook nog een kleinere CO2-footprint.

Als je alles doorrekent, is dat waarschijnlijk gunstiger voor het milieu dan elektrisch rijden, zeker als je bedenkt hoe die stroom voor het elektrisch rijden wordt opgewekt en wat er nodig is om het elektrische deel van de buggy te produceren en te recyclen. Maar ja, elektrisch is ‘hot’, het scoort politiek gezien en geeft mensen een goed gevoel. De publieke opinie is belangrijk en argumenten als een lager geluidsniveau en het ontbreken van uitlaatgassen zijn zeker in stedelijke omgevingen belangrijk.

De ontwikkelingen gaan snel, maar dat geldt voor meer zaken, bijvoorbeeld bij het onkruidbeheer op verhardingen. Door het te snel omarmen van nieuwe ontwikkelingen dreigen lastige situaties bij het aannemen van bestekken en opdrachten in de groene ruimte en in stedelijke gebieden. Bij het sluiten van Green Deals kunnen de eisen daar sneller veranderen dan die in de meerjarige contracten die je hebt aangenomen en waarvoor je hebt geïnvesteerd in materieel met de bijhorende capaciteit. Bij nieuwe inschrijvingen geldt hetzelfde. Je kunt echter niet elk jaar het nieuwste aanschaffen, want geen enkele opdrachtgever vergoedt de extra kosten als je door andere eisen machines versneld moet afschrijven.

GroenTechniek Holland staat bol van de elektrische oplossingen en nieuwe vindingen om groener en efficiënter te werken. De beurs is een prima plek om met leveranciers de ontwikkelingen door te nemen. Ongetwijfeld zijn we over twee jaar verder. De zaken moeten echter wel in balans blijven. Net als buggy’s leuk zijn om de goede sier mee maken, maar we krijgen de stranden er niet mee schoon. Dat doen we voorlopig nog met heel schone diesels.

Kosten abonnement Nederland € 90,- per jaar / Buitenland € 125,- per jaar.

Collectieve abonnementen: op aanvraag © Stichting CUMELA Communicatie, Nijkerk Het geheel of gedeeltelijk overnemen van artikelen uit Grondig is toegestaan na toestemming van de uitgever. Uitgever en auteurs kunnen geen aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade door onjuiste berichtgeving.

ISSN: 2210-3260 Lidmaatschap CUMELA Nederland Lid worden? Vraag het gratis infopakket op via info@cumela.nl. Wilt u het lidmaatschap van CUMELA Nederland beëindigen, dan dient u voor 1 oktober een schriftelijke opzegging te sturen naar het secretariaat van CUMELA Nederland te Nijkerk. Het lidmaatschap eindigt dan per 31 december van dat jaar. Bij opzegging na 1 oktober eindigt het lidmaatschap op 31 december van het volgende jaar.

Team Grondig Gert, Marijke,Toon, Herma en Lisette

GRONDIG 7 2019

3

Armklepelmaaiers Interesse?

Neem contact op met uw dealer!

KUHN MULTI-LONGER GII • Comfortabele elektrische proportionele bediening • OPTIview: knik in de arm voor goed zicht op de klepelbak • Duurzame bouw met arm uit hoogwaardig elastisch staal • Hydraulische aanrijbeveiliging met 116° zwenkbereik • STABI-LINK: uniek snelkoppelframe voor stabiele verbinding met trekker

REESINK Agri

uw partner in agribusiness

T +31 575 599469, E info@reesinkagri.com, www.reesinkagri.com Volg ons ook op social media

INHOUD 3 Redactioneel 6 In Actie: Strand schoonmaken 9 Commentaar 10 Werken stagneren door PFAS 14 Ondernemerslessen: Theo de Bruyn BV 18 Sterk Werk: Zandee Kloetinge BV

Ondernemen met

mensen 22 26 31 34 40 42 46 50 53 53 48

Profileren: AH Vrij Grondig.com Voorbeschouwing GroenTechniek Holland Sterke opmars elektrisch Votex Maximus-maaiers Bouw smal snelverkeer-maaivoertuig Claas Lexion-combines Steyr toont Profi 6145 Economie In kort bestek Slim en digitaal: Metacom

56 57 58 62 63 64 66 68 70 73 74

Cumelaria CAO&ZO Rustpunt: Ad Raaijmakers Akkerbouw en Gewasverzorging CUMELA.nl Voorzitter Toolbox: omgaan met agressie en geweld Mengen van meststoffen Medewerkers werven via social media Het pensioenakkoord Glyfosaat onderwerp van discussie Bedrijvig

Ondernemen met

vaktechniek

Ondernemen met

cumela

Grondig 8 ontvangt u op vrijdag 4 oktober

GRONDIG 7 2019

5

ondernemen met

mensen

6

GRONDIG 7 2019

BEDRIJF IN ACTIE

In dienst van het strand De Zeeuwse Riviera, het strand dat begint bij Westkapelle en doorloopt tot aan Vlissingen, wist een blauwe vlag in de wacht te slepen. Iets wat alleen voorbehouden is aan de schoonste en veiligste stranden. Wim Houmes van Loonbedrijf fa. Houmes uit Aagtekerke is er maar wat trots op, want hij helpt om het strand schoon te houden. “Ik ben een beetje van het strand.”

Het strandseizoen begint voor Houmes wanneer de paasdagen in zicht zijn. Daarmee bedoelt hij niet recreëren op het strand, want dat doet hij niet, maar het schoonmaken van het strand. “Op zondag op afroep, maar alle andere dagen rij ik over het strand om de vloedlijn schoon te maken.”

De natuur bepaalt in grote mate het werk voor Houmes. Zo is het van de getijden afhankelijk wanneer de werkdag begint, maar ook hoeveel werk er die dag te doen is. “Aflandige wind of aanlandige wind bepaalt hoeveel troep er op het strand ligt, maar ook zachte en zware wind en onweer hebben hun weerslag op hoe vies het strand wordt.”

Met de beach cleaner oftewel strandreiniger achter de Fendt rijdt Hou­ mes het strand op. “Deze beach cleaner hebben we aan onze eigen wensen laten aanpassen. Zo hebben we bijvoorbeeld een steviger zeef­ net, dat meteen de constructie sterker maakt”, aldus Houmes. Aan de beide zijden van de voorkant gaan de vorken iets de grond in. Vervol­ gens komen zand, stenen, wier, maar ook slippers, ballen, afval van net­ ten enzovoort op het net terecht.

Daarom luistert de dienstverlener van het strand goed naar de geluiden die de machine maakt. Hoe sneller hij reageert, hoe meer schade hij kan voorkomen. Om de trekker van een optimale grip te voorzien, wordt ge­ werkt met een bandenspanning van 0,4 tot 0,5 bar. Het gewicht dat de trekker moet dragen, is beperkt, waardoor dit kan. “Zit de bak vol, dan bevat deze maximaal twee kuub.”

Ook de trekker met kipper die meerijdt, is op een lagere banden­ spanning gezet, maar die is wel die iets hoger dan de spanning van de trekkerbanden. “Het liefst zet ik een ouder model trekker voor de kipper, omdat die sterker zijn”, zegt Houmes. Het werken op het strand trekt dan ook best een wissel op het materieel.

Houmes rijdt soepel tussen de paalhoofden door en er langs­heen om het strand schoon te maken. Bij optimale omstandigheden haalt hij een snelheid van vijftien kilometer per uur. “Vaak rij ik lang­ zamer”, zegt hij. De strandreiniger bestuurt hij meestal zelf, terwijl een jonge medewerker met de kipper meerijdt. “Het is een mooie oefening voor hen.”

Vroeger leverde het reinigen van het strand op jaarbasis 1500 ton af­ val op. Dat heeft de ondernemer weten terug te brengen tot 150 ton.

“We zeven het zand er zoveel mogelijk uit. Wat overblijft, composteren we”, legt hij uit. Naast de reiniger waarmee hij vandaag rijdt, staat er nog een ander model in de schuur met fijnere harken en een fijner net.

“Daarmee reinigen we het zand van fijnere zaken, zoals sigaretten.”

TEKST & FOTO’S: Herma van den Pol

GRONDIG 7 2019

7

“Met onze verzekeringsoplossingen zijn alle zaken rondom verzuim gewoon goed geregeld!”

Thea van Loenen, medewerker inkomensverzekeringen

Verzekeringsspecialist in de cumelasector Als brancheorganisatie weten we bij CUMELA als geen ander waar u als ondernemer mee te maken heeft, met welk materieel u werkt en welke risico’s hierbij komen kijken. Hier hebben we onze polisvoorwaarden volledig op afgestemd.

Onze voordelen ü Persoonlijk contact met specialisten ü Gemak en uitgebreide service ü Kennis van de cumelasector ü Uitstekende prijs-kwaliteitsverhouding ü Soepele afwikkeling bij schade

Wij weten wat we verzekeren!

VERZEKERINGEN BV

www.cumelaverzekeringen.nl • (033) 247 49 60

ondernemen met

mensen

COMMENTAAR Lekker luchtje vandaag?

25 juli 2019 was de warmste dag die we ons in Nederland kunnen herinneren.

De historische grens van 40 graden Celsius werd doorbroken. En ik begon aan mijn eenenvijftigste levensjaar! Ik ben blij dat ik de eerste vijftig jaar zonder al te veel strubbelingen ben doorgekomen, dus was er alle reden voor een feestje. Gewoon op donderdagavond in de tuin met mensen die in de afgelopen vijftig jaren deel van mijn leven waren, niet alleen privĂŠ, maar ook zakelijk. Ook het managementteam en het bestuur van CUMELA waren goed vertegenwoordigd.

Een paar weken ervoor waren er heaters, tentjes en parasols besteld, zodat als het later op de avond wat frisser zou worden er toch wat warmte zou zijn. Die waren dus niet meer nodig... De tarwe naast ons huis was op dinsdag gedorst en de stropakjes stonden in een keurige stapel achter ons erf. Ook de buurman schuin tegenover had de tarwe eraf en het stro in pakjes. Het gevaar van een stofwolk was daarmee dus geweken.

In de loop van de ochtend stond alles gereed voor het feest. Alles was dus onder controle, totdat ik rond de middag een vlaag van een bekend geurtje rook. Even later kwam manlief eraan, die ook iets had geroken. Samen gingen we op onderzoek uit waar de lucht vandaan kwam. En ja hoor, er reed een mestwagen voorbij, die stopte bij de overbuurman, waar de container al op het erf bleek te staan. De mest zou worden uitgereden op het perceel schuin tegenover ons huis, zodat de lucht en vooral de vliegen rechtstreeks onze tuin in zouden waaien.

Janneke Wijnia-Lemstra Algemeen directeur

Tja, wat doe je dan? Als directeur van CUMELA is dat best even lastig... Kon ik de buurman vragen om het uit te stellen? Ik besloot hem toch te bellen; hij was tenslotte ook uitgenodigd op mijn feest. Hij bleek er niet bij te hebben stilgestaan en erkende meteen de consequenties. Hij wilde wel uitstellen, maar natuurlijk moest de loonwerker daar ook aan willen meewerken. Ik belde de loonwerker, die inmiddels al bleek te zijn ingelicht over de situatie: hij feliciteerde mij van harte met mijn vijftigste verjaardag. Hij plaagde mij nog even met de opmerking dat ik toch ook wil dat cumelabedrijven hun geld verdienen. Ja, natuurlijk wil ik dat, maar vandaag alsjeblieft niet op deze specifieke plek. Gelukkig kon hij het regelen. Ik appte hem nog even dat de eventuele kosten voor mijn rekening waren. Daarvoor moest ik bij de transporteur zijn, ook een CUMELA-lid en -bestuurder. Gelukkig had ook hij alle begrip voor deze bijzondere situatie.

Kortom, mijn vijftigste verjaardag was echt een mooi tuinfeest mede dankzij de medewerking ĂŠn flexibiliteit van de betrokken lidbedrijven van CUMELA! Zo hoort het in een sector waar bedrijven niet alleen aan zichzelf of de klanten denken, maar ook oog hebben voor de omgeving. Dan is de lucht en zijn de vliegen die er op af komen een dag later veel minder erg. Zo werkt sectorpromotie ook.

GRONDIG 7 2019

9

HOOFDARTIKEL Werken stagneren door PFAS

ondernemen met

vaktechniek mensen

Extra kosten en langere wachttijd Op steeds meer plaatsen stagneren de werkzaam­heden als gevolg van het Tijdelijk handelingskader voor hergebruik van ­PFAS-houdende grond en bagger­specie. Blijken de gehalten van de grond boven de normen van het handelingskader te l­ iggen, dan valt een werk zelfs helemaal stil, omdat de grond nergens naar toe kan. Het handelingskader heeft van een r­egionaal ­probleem een landelijk probleem gemaakt.

“In plaats van een product is grond nog nadrukkelijker afval geworden, wat geld gaat kosten”, zegt Bryan Bekker van grondbank Klein Texas. “Het handelingskader kwam te abrupt en zonder een overgangstermijn”, stelt hij vast. Het is een korte samenvatting van wat het Tijdelijk handelingskader voor hergebruik van PFAS-houdende grond en baggerspecie, dat op 8 juli inging, heeft teweeggebracht. Dit terwijl het handelingskader juist de problemen die ontstonden door de vondst van stoffen uit de PFAS-groep moesten wegnemen. Het gaat hier om stoffen die al lange tijd worden gebruikt in zeer diverse toepassingen, maar pas in grond en water konden worden aangetoond toen de apparatuur beter werd. Hierdoor konden ook de stoffen perfluoroctaanzuur (PFOA), perfluoroctaan­

10

GRONDIG 7 2019

sulfonaat (PFOS) en HFPO-DA (GenX) worden opgespoord.

Deze stoffen vallen onder de groep PFAS, waartoe in totaal ruim zesduizend stoffen behoren. De wet stelt dat voor elke nieuwe stof normen moeten worden vastgesteld en in na­ volging daarop stelde het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) een norm vast.

Stagnatie Die norm werd vorig jaar echter onderuitgehaald toen de Europese voedselveiligheidsautoriteit EFSA nieuwe normen opstelde voor de groep PFAS-stoffen. Deze normen lagen veel lager dan de norm die het RIVM tot dan toe gebruikte, wat voor het RIVM betekende dat het de normen moest gaan

TOEPASSINGSNORMEN VOOR HET TOEPASSEN VAN GROND EN BAGGERSPECIE OP DE LANDBODEM BOVEN GRONDWATERNIVEAU(1) EN BUITEN ­GRONDWATERBESCHERMINGSGEBIEDEN (IN UG/KG D.S)(2) Bodemfunctieklasse

PFOS

PFOA

GenX

Overige PFAS (per individuele stof )

Landbouw/natuur

0,1

0,1

0,1

0,1

Landbouw/natuur bij ­achtergrondwaarde ­groter dan 0,1

de gemeten achtergrondwaarde ten hoogste 3,0

de gemeten achtergrondwaarde ten hoogste 7,0

de gemeten achtergrondwaarde ten hoogste 3,0

de gemeten achtergrondwaarde ten hoogste 3,0

Wonen

3

7

3

3

Industrie

3

7

3

3

1. Voor gebieden met een hoge grondwaterstand geldt in plaats van ‘boven grondwaterniveau’ tot ten hoogste één meter onder het maaiveld.

2. Op de waarden uit deze tabel hoeft (tot 10 procent) geen bodemtypecorrectie te worden toegepast.

evalueren. Voor de praktijk betekende dit dat totdat er nieuwe normen zijn vastgesteld er geen normwaarden zijn voor PFASstoffen en ook voor de GenX ontbreken die.

Voor het Hoogheemraadschap van Delfland was dit de reden om begin 2019 bekend te maken de zorgplicht toe te passen.

Dit houdt in dat de bagger uit voorzorg niet wordt verplaatst totdat er beleid is. Daarvoor deed het Hoogheemraadschap van Rijnland al een oproep aan de provincie Noord-Holland en de gemeente Haarlemmermeer om zich in te zetten voor ­landelijk beleid voor PFAS in de bodem. Die oproep kreeg steun van zeventien Zuid-Hollandse gemeenten. Alle gemeenten kampen met stagnatie en kostenstijgingen bij veel bouwprojecten door de mogelijke verontreiniging van de ­bodem met PFAS-stoffen.

Vanuit het westen van het land nam door al deze ontwikkelingen de druk op staatssecretaris Stientje van Veldhoven van Infrastructuur en Waterstaat toe om landelijk beleid neer te zetten. Met het tijdelijk handelingskader geeft ze daar gehoor aan. Daaruit blijkt ook nog maar weer eens hoeveel de PFASstoffen werden gebruikt en nog steeds worden gebruikt.

Veel voorkomend Kenmerken van de stoffen zijn dat ze nauwelijks biologisch afbreekbaar zijn, persistent zijn, mobiel en door de mens gemaakt en dus voor zover bekend niet in de natuur voorkomen.

De stoffen waarvan is aangetoond dat ze giftig zijn, staan op de lijst van Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS). Dat zijn sowieso de PFOS, die nauwelijks nog wordt gebruikt, en de PFOA, die vanaf juni 2017 al langzaam uit het straatbeeld verdwijnen en vanaf 1 januari 2020 niet meer mogen worden gebruikt. Een uitzondering was er voor toepassingen waarvoor er geen alternatief was. GenX staat pas sinds de zomer van 2019 op deze lijst.

Pas in 2006 werd op Europees niveau begonnen het gebruik van PFOS-stoffen te beperken. Dat gebeurde door de toepassing van de stof in steeds minder producten toe te staan. Nog veel later begon men zich te realiseren dat er door het gebruik van producten met die stoffen bepaalde locaties als verdacht konden worden aangemerkt. Ook in Nederland werden er zo een aantal plaatsen bestempeld als verdacht. Het gebruik van blusschuim was één van redenen om een gebied als zodanig aan te merken. Dit zijn dan veelal vliegvelden, maar ook locaties waar zich calamiteiten hebben voorgedaan.

Vuilstorten komen ook onder verdenking te staan, omdat daar PFAS-houdende materialen zijn gestort. Dan zijn er nog de gebruikers van de stoffen die de aandacht trekken. Daarvoor wordt gekeken naar plaatsen met metaalindustrie, blus­ locaties en kleine industrie, veelal binnen stedelijk gebied.

Ten slotte zijn er fabrieken die de stoffen produceren en of gebruiken, waaronder ook de fabriek van Chemours in Dordrecht. Bij de verdenking van fabrieken wordt ook gekeken naar de uitstoot via de lucht. Een lijst waar volgens Jaap van der Bom van de Nederlandse Vereniging van Procesmatige Grondbewerkingsbedrijven (NVPG) ook afvalverbrandings­ installaties bij horen, omdat ze niet heet genoeg worden om de PFAS-stoffen te laten verdwijnen. “Die worden nu via de rook in de omgeving verspreid.”

Normen voor PFAS Het belangrijkste element uit het handelingskader is de tijdelijke normstelling. Dat tijdelijke is omdat er in de loop van 2020 een definitief handelingskader komt en daar komen de definitieve normen in te staan. In de nieuwe regelgeving geldt een grenswaarde van 0,1 microgram of 100 nanogram PFAS per ­kilogram droge stof. Daarboven kan grond worden aangemerkt als klasse wonen of industrie. Voor beide geldt in de achtergrondwaarde een toelating van 3 microgram voor PFOS, 7 microgram voor PFOA, 3 microgram voor GenX en 3 microgram voor overige PFAS. In het veld wordt dat afgekort tot 3-7-3-3.

“We hebben de politiek gevraagd ons te helpen en beleid neer te zetten”, klinkt het uit verschillende hoeken, resulterend in het tijdelijke handelingskader van juli als een eerste aanzet. Er wordt positief gereageerd op het feit dat er aan beleid wordt gewerkt, maar die reactie is niet van toepassing op de inhoud.

“Die lijkt namelijk weinig rekening te hebben gehouden met de praktijk”, vindt Gerben Zijlstra, beleidsmedewerker bodem bij CUMELA Nederland. “Dat blijkt onder meer uit de grenswaarde, die bijna verwaarloosbaar is en daardoor snel overschreden wordt.”

Het handelingskader hanteert lage normen ten opzichte van de hoogte die ze eerder hadden, maar ook in vergelijking met de normen die regio Haarlemmermeer en Amsterdam toepassen. Die stelden namelijk ondertussen eigen beleid vast, waarin ze gebruik maken van hogere normen: voor PFOS maximaal

GRONDIG 7 2019

11

ondernemen met

mensen

3,2 voor landbouw/natuur, 5 voor wonen en 8 voor industrie en voor PFOA maximaal 7 voor landbouw/natuur, 89 voor ­wonen en 674 voor industrie. Het is beleid dat de gemeenten ook onder het handelingskader mogen blijven toepassen, ­omdat dit een uitzondering maakt voor regionaal beleid.

In het handelingskader wordt ook nog gesproken over zicht op de mogelijkheid om grond te reinigen. Daar gaat Van der Bom op in. “Dat kan niet door verbranden, want dan heb je een tem­ peratuur van duizend graden nodig. Zeshonderd graden is het maximum voor verbranding. Een alternatief zou kunnen zijn om grond te wassen. Uit laboratoriumproeven bleek dat we de grond met water vrijwel helemaal kunnen reinigen van PFAS, maar daarna kregen we geen vergunning van het ­waterschap.

Dit omdat normen voor waterlozing ook ontbreken.”

Door het ontbreken van een methode om de grond te reini­ gen, blijkt het voor grondbanken en afvalverwerkers een groot risico te zijn om grond met te hoge gehalten in te nemen. Of er nog grond wordt aangenomen en of er grond wordt aange­ nomen met PFAS-gehalten boven de norm van 3-7-3-3 blijkt per grondbank verschillend te zijn.

Forse prijsverhogingen Wat wel een gemene deler is, zijn de verhogingen in de prijzen voor de acceptatie van grond. “Wij en Grondbalans hebben onze klanten al nieuwe prijslijsten en informatie gestuurd”, zegt Bekker. “De tarieven voor onverdachte grond - onder de bestaande regels bijvoorbeeld tuingrond - zijn meer dan verdubbeld. Voor verdachte grond gelden nog hogere tarie­ ven”, aldus Bekker. Bij verdachte grond bestaat de kans dat de ­normen boven de 3-7-3-3 uitkomen en dan kan de grond ­onder de huidige regels nergens meer heen. Komt er te veel van deze grond, dan kan de grondopslag vol raken en er dus geen andere grond meer worden geaccepteerd.

Een harde eis bij alle inname van grond is dat er naast de verplichte analyse API 04 ook moet zijn onderzocht op 28 PFAS-verbindingen, zoals in het handelingskader is ge­ noemd. ­Tevens blijkt dat grondbanken ook eisen dat er is ­onderzocht op GenX, hoewel het handelingskader hier ­alleen om vraagt bij een specifieke verdenking. Dit is een extra on­ derzoek naast PFAS, dat in eerste instantie alleen Eurofins Omegam kon doen. Het leverde dit bedrijf van het ene op het andere moment veel meer werk op en daardoor liepen de wachttijden al snel op naar twintig werkdagen. “Sinds de invoering van het handelingskader op 8 juli is de vraag naar het uitvoeren van analyses op PFAS enorm toegenomen. Om te voldoen aan de analysevraag is de afgelopen maanden veel geïnvesteerd in laboratoriumapparatuur en de verwachting is dan ook dat eind september de levertermijnen weer zullen zijn genormaliseerd”, aldus Eurofins. Sinds kort doet ook Syn­ lab onderzoeken naar PFAS, omdat dat nu ook de beschikking heeft over de vereiste apparatuur. Het is nog niet duidelijk wat het met de wachttijd gaat doen, maar wel dat die zal dalen.

Meer kosten De prijs voor het onderzoek ligt ongeveer tussen de € 150,en € 300,- per monster voor een PFAS-of GenX-onderzoek.

Er zit wel variatie tussen de prijzen en bijvoorbeeld bij zeer ver­ vuilde grond zijn er meer handelingen nodig om een analyse

12

GRONDIG 7 2019

Waar zit PFAS in?

Vooral door de eigenschappen waren de PFAS-stoffen mateloos populair en soms zijn ze dat nog. Zo konden ze papier, stof en andere materialen vet-, vuil- en waterafstotend maken. Daardoor zitten of zaten de stoffen in voedselverpakkingen van fastfood, zoals pizzadozen, hamburgerverpakkingen, drinkbekers en wegwerp­ borden. Ook zit of zat het in tapijten, regenkleding, auto-interieurs, shampoo, wax, basisch schoonmaakmiddel, wasverzachter, handschoenen, schoenzolen, handcrème en zonnebrandcrème. Daarnaast komt het voor in ­insectenverdelgers. Ook werd het gebruikt om vleugels van vliegtuigen ijsvrij te maken en zat het in blus­middelen, zoals blusschuim.

te kunnen uitvoeren. Het gevolg is dat ondernemers te maken krijgen met een langere wachttijd en extra kosten van het onderzoek en voor het storten van grond. Dan is het ook nog eens onzeker of grond kan worden gestort of dat de normen in de grond te hoog zijn.

Pas goed op De onzekerheid rondom de zomer was voor CUMELA Neder­ land aanleiding er bij ondernemers op aan te dringen voor­ zichtig te zijn met de opslag van grond of bagger. Het gevolg zou kunnen zijn dat veel projecten waarbij grond moet wor­ den afgevoerd stil komen te liggen. “De waarschuwing was be­ doeld om te voorkomen dat de ondernemers grond niet meer kwijt kunnen”, zegt Zijlstra.

Een ander gevaar schuilt in de partijen die zijn gekeurd voor 8 juli. Die moeten voor 1 oktober 2019 worden toegepast. Lukt dat niet, dan is alsnog onderzoek op PFAS vereist en is het nog maar de vraag of de grond aan de normwaarden voldoet.

Daarom roept de brancheorganisatie cumelabedrijven op om hierover zo snel mogelijk met de opdrachtgever in gesprek te gaan.

Hoe zit het dan met de kosten van werken die al eerder zijn aangenomen? Wie draait er op voor de tijd die nodig is om grond te analyseren? Wie slaat de grond op als deze te hoge gehalten bevat? Vanuit het veld klinkt dan ook de vraag om onderzoeksresultaten van PFAS, want dat kan in elk geval ­houvast geven en iets zeggen over de risico’s die de grond met zich meebrengt. Is het afval of een product? Dan is er nog vraag hoe er moet worden omgegaan met de extra kosten die worden veroorzaakt door het stilvallen van een werk of stag­ natie. Een vraag waarop CUMELA Nederland het antwoord aan het zoeken is.

“Als je het hebt over circulaire afvalstromen is hier slecht over nagedacht”, zegt Bekker. “Een paar duizend ton grond die schoon was en kan worden toegepast, is nu misschien afval dat geld gaat kosten”, verklaart hij. In zijn algemeenheid stellen de betrokken partijen dat wat eerst een lokaal probleem was nu een landelijk probleem is geworden en alles heeft stilgezet.

TEKST & FOTO: Herma van den Pol

Klaar voor professionals !

Energy/P-600

Rotorkopeggen Zeer zware aandrijfkasten Volledig gelaste tandwielbakken Hierdoor extra stabiliteit 2 overbemeten kopeggen gemonteerd Walterscheid aandrijfassen Rotoren dicht bij de zijkanten Volledig egale werking over volle breedte Overtop frezen In één keer onderwerken van oude graszode Hydraulisch verstelbaar pennenrek.

Hydraulische klepverstelling.

Resultaat een mooi zaaibed.

Oude zode in één keer weg

Lothar 305

Bieslook 15

gerard.zweers@argi.nl

www.argi.nl

6942 SG DIDAM

06-53236180

like ons op facebook

Importeur voor de Benelux

EUROSTEEL BV VAN HEEMSKERCKWEG 10 5928 LL VENLO NEDERLAND WWW.EUROSTEEL.NL

ondernemen met

mensen

ONDERNEMERSLESSEN

“We doen waar we goed in zijn” Theo en Renate de Bruyn, Theo de Bruyn BV Theo en Renate de Bruyn werden in eerste instantie raar aangekeken toen ze bekend maakten dat ze het bedrijf gingen inkrimpen, maar uiteindelijk heeft die keuze juist gezorgd voor meer plezier en meer omzet bij Theo de Bruyn BV uit Beek. “Stilstand is achteruitgang, zeggen ze, maar inkrimpen betekent niet dat je stilstaat. Ook wij ontwikkelen door.”

Laatst werd Theo de Bruyn gebeld door een machinist van een egalisatiemachine. Na de aanschaf van een TdBcombileveller had de machinist zijn cadeau, een bedrijfsjas, nog niet ontvangen. Of die één dezer dagen bij hem op de mat zou kunnen vallen, want hij wilde toch wel erg graag met een jas van ‘TdB’ naar de beurs. “Zoiets maakt je toch wel erg trots”, zegt de ondernemer zelf. “Het is wennen, maar we beginnen een merk te worden. Dat voelt chic. Het is leuk als mensen trots zijn om met jouw naam rond te lopen.”

Het was nooit echt het doel om ‘een merk te worden’, maar Theo de Bruyn en zijn vrouw Renate hebben afgelopen jaren hun bedrijf Theo de Bruyn BV uit Beek naar een hoger niveau weten te tillen door specifieke en tegendraadse keuzes te maken. Gaandeweg hebben ze de nodige lessen geleerd.

LES 1 Durf keuzes te maken Theo: “Ik ben opgegroeid in een familiebedrijf. Het bedrijf van mijn ouders was een grondverzet- en sloopbedrijf.

Samen met mijn zus en broer hadden we ieder een eigen stukje binnen het bedrijf waarin we goed waren en waarvoor we verantwoordelijk waren. Eén van onze gespecialiseerde werkzaamheden was het leegslopen van supermarkten.

Dat gebeurde in een zeer kort tijdsbestek. In één weekend zorgden we ervoor dat het hele pand casco-kaal kon worden opgeleverd. Naast het slopen in winkelpanden waren we ook regelmatig te vinden in grote fabrieken.

Op een gegeven moment gingen we nog een stap verder en zijn we ook kelders en funderingen gaan storten. Binnen no time hadden we onze eigen betonploeg. Horizontaal en verticaal transport kon nu natuurlijk ook niet meer achterblijven. We kochten onze eerste mobiele torenkraan. Ik bedoel, je bent jong en toegewijd en wilt klantgericht werken.

Op een gegeven moment waren we zo ver doorgegroeid dat we niet meer in de categorie ‘onderaannemer’ vielen. We dreigden een concurrent te worden van onze eigen klanten.”

14

GRONDIG 7 2019

“Uiteindelijk heb ik ervoor gekozen om mijn eigen onderneming op te starten. Ik wilde kleiner gaan. In 2002 begon ik voor mezelf onder mijn eigen naam. Al heel snel groeide mijn onderneming en van de ene klus kwam de andere. Op het hoogtepunt hadden we vijftien personeelsleden. We hadden zo’n vijftig tot zestig machines in onderhoud. Er werd steeds vaker overgewerkt.”

“Inkrimpen betekent niet dat we stilstaan” Renate: “Het bedrijf groeide steeds verder uit. De planning zat altijd vol. Dat blijkt echter ook een keerzijde te hebben.

Regelmatig moesten we uit eten met klanten of leveranciers.

Inmiddels hadden we twee kinderen. Op een gegeven moment dachten we: wat heeft het voor een zin? Willen we dit ons hele verdere leven? We besloten in te krimpen. Van die keuze hebben we nooit spijt gehad.”

LES 2 Laat je niet leiden door wat je omgeving zegt Renate: “Iedereen vertelde ons dat als we gingen inkrimpen, dat het einde van ons bedrijf zou zijn. Stilstand is achteruitgang, wordt vaak gezegd, maar wij staan niet stil. We ontwikkelen ons door. We hebben alleen duidelijk afgebakend tot hoever we willen gaan. Als we geen kinderen hadden gehad, waren we waarschijnlijk wel blijven doorgroeien. Onder onze omstandigheden zie ik dit echter als een goede keuze.”

Theo: “Alles hadden we, tot in de juiste kleur gespoten. We draaiden financieel goed. Mensen keken dan ook raar op toen we vertelden dat we gingen inkrimpen, maar je kunt je familie ook te zeer betrekken in het bedrijf. We zitten sinds 2007 op deze locatie en wonen er vlakbij. Als er nu wordt overgewerkt, hoeven we niet per se te blijven, maar kunnen we gewoon naar huis.”

Wie is Theo de Bruyn BV? Het bedrijf Theo de Bruyn BV in het Limburgse Beek, opgericht in 2002, wordt gerund door Theo en Renate de Bruyn.

Ze hebben acht medewerkers in dienst.

Het familiebedrijf bestaat uit vier hoofdtakken: Technical Service (reparatie en onderhoud), Hydraulic Appendage (onder andere de bouw en revisie van cilinders en hydraulische systemen), Position Control (de bouw van levellers) en Demolition Equipment. In de werkplaats hebben ze een productielijn voor de bouw van klantspecifieke levellers (TdB Combileveller). Het bedrijf is Topcon-dealer voor Nederland en doet werkzaamheden aan machines van klanten voor Topcon België, Duitsland, Zwitserland en Frankrijk. Sinds 1 januari 2019 is alle softwareprogrammatuur ondergebracht in een aparte BV, Motion Control BV.

LES 3 Houd je werkzaamheden afgebakend Theo: “Je ontkomt nooit aan nee zeggen en gemakkelijk is het zeker niet, maar het is wel belangrijk om je werkzaamheden af te bakenen en aan de hand daarvan te kiezen of je een klus aanneemt of niet. Zo hebben we ooit onze eerste leveller gebouwd met als doel deze te verkopen. We hadden daarvoor een demo georganiseerd. Dat is uiteindelijk een nieuwe tak van sport geworden. Ik heb nu anderhalve man in dienst om te egaliseren. Vier machines van ons zijn met levellers uitgerust. Die werkzaamheden passen bij de rest van onze werkzaamheden. De medewerkers/machinisten regelen het werk zelf. Ik heb er weinig omkijken naar.”

“Ook werken we sinds twee jaar voor een opdrachtgever op Chemelot. Wekelijks loopt één van onze medewerkers de olieronde bij de locomotieven. Omdat die machines zijn uitgerust met dezelfde software als waarmee wij werken, hebben we sinds kort ook de taak erbij gekregen om softwarematige storingen op te lossen. Zo past het één goed bij het ander. Daarnaast hebben we onlangs ons eerste dealerschap met een Duits bedrijf gesloten. Dat gaat onze TdB Combilevellers verkopen. Dat is ook een manier van uitbreiden. Op die manier groeien we dus, terwijl we blijven doen waar we goed in zijn.”

LES 4 Goede mensen betekent niet automatisch een goed team Theo: “Voor de inkrimping liepen we ook tegen het feit aan dat je best heel goede mensen in dienst kunt hebben, maar dat dat niet automatisch betekent dat ze een goed team kunnen vormen. Door de verschillende soorten werk hadden we ook heel verschillende soorten mensen in dienst. We begonnen op een technisch uitzendbureau te lijken. Soms was ik drie

maanden lang vijf man kwijt doordat ze in een fabriek aan het werk waren, terwijl ons soort mensen juist liever niet in de industriële sector werkt. Dat gaat wringen. Nu zijn we met acht vaste medewerkers, met over het algemeen allemaal dezelfde kwaliteiten, zodat de één kan bijspringen als de ander niet kan. Daarbij hebben we inmiddels vier generaties in dienst. Dat werkt prettig. De jeugd kan leren van de ouderen en de ouderen kunnen door de jeugd weer nieuwe inzichten opdoen. Ik zou niet alleen maar jeugd in dienst willen hebben.

We hebben nu een fijne club mensen, zonder losse flodders.”

LES 5 Zoek personeel buiten de gebaande paden Theo: “Gezien onze werkzaamheden hebben we kundig personeel nodig: het liefst hts’ers die afgestudeerd zijn als werktuigbouwkundig ingenieur. Dat is zoeken in een kleine vijver met veel vissers. Het is namelijk helemaal niet gemakkelijk om iemand op dat niveau en met de juiste interesse en ambitie te vinden. De eerste twee jaar hebben we geluk gehad. Toen zijn twee stagiairs van de hts werktuigbouwkunde naderhand in vaste dienst getreden, maar daarna werd het moeilijk om goed personeel te vinden.”

“Een ander struikelpunt zijn de communicatieve vaardig­ heden. Monteurs hebben bij ons ook klantencontact en dat zijn vaak ook eindbeslissers. Dat soort jongens komen wij te weinig tegen. De jeugd is niet alleen de veroorzaker, want de school speelt ook een grote rol. Schoolbestuurders lijken zich alleen nog maar druk te maken over het voldoen aan de richtlijnen van de inspectie.”

Renate: “Daarom moeten we voor nieuw personeel buiten de gebaande paden kijken. Een advertentie op de bedrijfs­ pagina op Facebook werkt niet altijd. We willen ons nu meer focussen op mbo’ers en op hts’ers uit België. Daar ligt de discipline toch echt hoger dan in Nederland.”

GRONDIG 7 2019

15

ondernemen met

mensen

LES 6 Communiceer open Renate: “We communiceren vrij open met onze medewerkers.

Wanneer het goed gaat, maar ook wanneer het minder goed gaat. Op die manier groeit de betrokkenheid. Dat is ook de reden waarom we alleen maar arbeidsovereenkomsten aanbieden voor onbepaalde tijd. Medewerkers zelf zijn ook blij als ze meteen een contract voor onbepaalde tijd krijgen, want dan kunnen ze bijvoorbeeld gemakkelijker een huis kopen. Dit werkt voor beide partijen goed. Wij krijgen er commitment voor terug.”

Theo: “Die open communicatie ontstaat niet vanzelf.

Naarmate we meer mensen in dienst kregen, zijn we maandelijks gaan vergaderen op een externe locatie. We nodigden personeel uit om ook zelf agendapunten aan te dragen en ik kreeg pas inzicht in de agenda op het moment van vergaderen, zodat ik het niet kon voorbereiden. Met die werkwijze was iedereen tevreden. Toch doen we dit extern vergaderen bijna niet meer. Het is nu zo’n gewoonte geworden dat iedereen zijn zegje kan doen. Af en toe blijven we na de boterham nog even in de kantine zitten en dan komt de input vanzelf.”

LES 7 Zet scherp in Renate: “We zijn niet de goedkoopste. We zetten onze prijs scherp neer en gaan daar bijna nooit onder zitten. Dat komt vooral omdat we service en begeleiding willen bieden. Dat is ontzettend belangrijk. Wil je klanten het gevoel geven dat ze een goede aankoop hebben gedaan, dan moet je service en

16

GRONDIG 7 2019

begeleiding bieden. We leiden de klanten namelijk ook op om met onze software te kunnen werken. Als je daar voldoende tijd en energie in steekt, werkt die klant uiteindelijk zelfstandig met plezier met zijn machine. ‘De ergernis over de slechte kwaliteit duurt langer dan de vreugde over de lage prijs’ is een tegeltjeswijsheid die erg op ons toepasbaar is.”

Theo: “Goede kwaliteit is onontbeerlijk. Als we een leveller klaar hebben, willen we geen storingen meer tegenkomen.

In plaats van kwantiteit gaan we voor kwaliteit. Het voordeel van scherp inzetten is ook dat je een bepaalde soort klanten aantrekt. Klanten die met ons in zee gaan, hebben vooraf een duidelijke prijsstelling ontvangen. Die kiezen dus voor ons.

Betalingsproblemen hebben we sindsdien niet meer gehad.”

LES 8 Eén BV is geen BV Renate: “Sinds januari dit jaar hebben we er een tweede onderneming bij, Motion Control BV. Deze onderneming levert zelf ontwikkelde aansturingen en besturingen voor egalisatiemachines. We zijn er altijd van overtuigd geweest dat één BV zou volstaan, maar onze accountant heeft ons weten te overtuigen. De nieuwe BV wordt namelijk gerund door onze zeventienjarige zoon. We willen niet dat zijn werkzaamheden verloren gaan in ons bedrijf. Op deze manier blijft de rechtmatige waarde van zijn werkzaamheden voor hem gewaarborgd. Ook als het gaat om aansprakelijkheid is dit beter. Als er ooit iets mis zou gaan in de automatisering die we hebben ontwikkeld, is alleen deze BV aansprakelijk en niet het bedrijf Theo de Bruyn BV.” TEKST & FOTO’S: Marjolein van Woerkom

ALS GEEN ANDER. DE NIEUWE TRAPLOZE 5DV/5DS/5DF TTV.

Groentechniek Holland 10. – 12. september Bezoek ons!

Stand 2.19, Veld A

De nieuwe maatstaf voor smalspoortractoren met traploze transmissie.

Maximale techniek en ergonomie in minimale ruimte.

Optimaal voor inzet in het openbaar groen: Kracht, productiviteit en comfort op een nieuw niveau. Dankzij onze traploze TTV-transmissie is onze nieuwe smalspoortrekker 5 DV/5DS/5DF TTV nu noch efficiĂŤnter. Hij overtuigt met drie verschillende, compacte buitenbreedtes van slechts 1.077, 1.267 en 1.441 mm en is door een groter hydraulisch vermogen nog beter inzetbaar voor alle voorkomende werkzaamheden. Hij is zo comfortabel en ergonomisch als nooit tevoren.

Dit alles maakt hem onze beste smalspoortractor ooit.

Overtuig uzelf bij uw DEUTZ-FAHR dealer of of op deutz-fahr.com.

DEUTZ-FAHR ist eine Marke von

STERK WERK Zaken praktisch oplossen

ondernemen met

mensen

Zandee Kloetinge BV Flexibel zijn is één van de vereisten voor werken in het groen. Dat komt goed van pas komt nu ecologisch en duurzaam beheer steeds meer opgang maken. Johnnie Zandee combineert dat met een praktische aanpak. Veel meer zorgen heeft hij over de werving van personeel.

Na ongeveer drie weken op de vrachtwagen te hebben ­gezeten, is Johnnie Zandee nu weer druk aan het werk op het kantoor in Kloetinge. Zijn zoon Willem heeft het stuur van de vrachtwagen overgenomen. “Als er medewerkers op vakantie zijn, moet je zelf ook flexibel zijn”, aldus Zandee. ­Samen met Willem runt hij Kloetinge BV. Flexibel zijn is vol­ gens hem sowieso belangrijk in dit vakgebied.

18

GRONDIG 7 2019

“Of het nu gaat om het werk, het meedenken met de ­opdrachtgever of de omgang met de maatschappij”, zegt Zandee. Het bedrijf, dat ooit begon met spuitwerkzaam­ heden, is uitgegroeid tot een specialist in groenonderhoud en maaiwerk, maar verricht ook transport en doet aan glad­ heidbestrijding. “Wij zijn met de opdrachtgevers mee­ gegroeid.”

Zandee Kloetinge BV Het bedrijf, actief in groenvoorziening, maaiwerk, verhuur, gladheid­ bestrijding en transport, wordt geleid door vader Johnnie Zandee en zoon Willem Zandee. In 2010 stapte Willem in het bedrijf. Sinds de oprichting van het bedrijf aan het eind van de jaren zestig, dat aanvankelijk nog gespeci­ aliseerd was in spuitwerk, is de focus steeds meer op de groenvoorziening komen te liggen. In navolging van de groter wordende bestekken is ook het bedrijf meegegroeid en telt het vandaag de dag achttien medewerkers.

Het bedrijf heeft een ISO 9001- en VCA*-certificering. Ook beschikken alle medewerkers over de Wet natuurbescherming niveau 1 of 2. Het bedrijf werkt aan de CO2-Prestatieladder niveau 3 en een VCA**-certificering.

Meer informatie: www.zandeekloetinge.nl.

Vooral flexibel zijn

Steeds meer eisen

De grotere werken en aanbestedingen vragen ook steeds meer voorbereidingen. Zo is Zandee nu bezig met de Klicmelding voor een nieuw werk. “Dat is belangrijk, want er ­lopen onder meer gas- en olieleidingen. Daar wil je geen schade aan veroorzaken tijdens het baggeren”, zegt hij. Het verschil tussen een bestek en veranderende regelgeving is volgens Zandee dat je in een bestek veel tijd steekt, maar niet weet of je de klus ook mag gaan doen. “Van veranderende regels merk je op een ander niveau iets. Het zijn eerder de opdrachtgevers die ermee te maken hebben. Als ondernemer moet je vooral flexibel zijn.”

In de praktijk ziet de ondernemer dat veel zaken afhangen van het zittende bestuur. “Bij een klant passen we nu ecologisch beheer toe. In het najaar wordt alles gemaaid, maar in de eerste, tweede en derde ronde wordt pleksgewijs gemaaid en wat in de eerste ronde wordt gemaaid, wordt bijvoorbeeld in de volgende ronde niet meer gedaan”, zegt de ondernemer. “Een lappendeken”, zo vat hij dit samen.

Hij noemt vooral het gebrek aan eenduidig beleid lastig.

“Wat helpt, is dat op veel plaatsen in Zeeland nog een distelverordening geldt, wat inhoudt dat tot dertig meter van de perceelgrens er geen distels mogen voorkomen. Oftewel eraf en klaar.”

Die opdrachtgever stelt tegelijkertijd steeds meer eisen. Het was voor de ondernemer uit Kloetinge een reden om over te gaan tot het behalen van een VCA**-certificering. Die krijgt hij op korte termijn in het bezit. Ook hoopt het bedrijf vanaf augustus in het bezit te zijn van het certificaat CO2-Prestatieladder niveau 3. Vanaf de oprichting van de CO2-Prestatieladder is Zandee er al bij betrokken. Daardoor heeft hij er ook veel over nagedacht. Een onderwerp wat steeds ­actueler wordt, zo blijkt ook uit het thema van GroenTechniek ­Holland: ‘Zero emission’.

Of ze bij Zandee al met elektrische machines werken? De ­directeur zegt dat ze alleen zo nu en dan een elektrische ­kettingzaag huren. “Je hebt dan wel te maken met beperkingen. Zo kan hij dikkere takken niet aan. Dan is de batterij ook sneller leeg. Als we met een hoogwerker werken, werkt het wel mooi. Voor de dikkere takken moet dan alsnog een door brandstof aangedreven kettingzaag worden gebruikt.”

Overtuigd van elektrisch werken is de ondernemer niet. “Er is in ons werkgebied nog niet echt iets elektrisch beschikbaar.

Ook zitten er te veel beperkingen aan. Zo is de gebruiksduur van de accu een probleem, maar ook de tijd die nodig is om hem op te laden. En waar ga je dat doen als je bijvoorbeeld in een verlaten gebied aan het werk bent?”

Flora en fauna

Hardop vraagt hij zich zelfs af of dit de manier is om het ­klimaat te redden. Ook van Het Nieuwe Draaien is hij niet overtuigd. “Met Het Nieuwe Draaien kun je een paar toeren besparen, maar of dit nu echt helpt?” Waar hij in de toekomst wel goede kansen in ziet, is waterstof. “Daarvoor moet ­echter nog de hele infrastructuur worden aangelegd”, zegt hij daarover. Ook betekent het dat tarieven omhoog zouden ­moeten.

Het zijn zaken die hij zo voor de vuist weg benoemt.

Johnnie Zandee heeft ervoor gezorgd dat alle medewerkers in bezit zijn van het certificaat Wet natuurbescherming ­niveau 2, voorheen Flora en fauna. “Ik vind het belangrijk dat ze kennis hebben van de planten en dieren”, aldus Zandee.

Hij zegt dat dit nodig is om te voorkomen dat ze bijvoorbeeld bijzondere planten afmaaien. “Het is goed dat medewerkers, voordat ze gaan maaien, contact hebben met kantoor als ze bijvoorbeeld een orchidee hebben gezien.”

Daarmee komt de ondernemer ook de maatschappij tegemoet. Wanneer het nodig is, betrekt hij die zelfs bij het werk.

“Dan vragen we bijvoorbeeld de lokale natuurorganisatie om mee te komen kijken. Wanneer die dan een advies geeft, proberen we dat toe te passen”, zegt hij daarover. Het levert voor het werk niet altijd de meeste efficiënte manier van werken op, maar daarmee wordt veel onrust voorkomen.

“We denken met de opdrachtgevers mee.”

Contradictie in CO2 Het is de contradictie die hij ook in het werk tegenkomt.

“De bermen klepelen zou, als je kijkt naar CO2, de beste ­methode zijn. Nu in het ecologisch beheer maaien we de ­bermen. Daarna volgt de hark, maken we er balen van, halen we de balen op en die moeten dan naar een locatie toe. Dat kost veel meer CO2. Maar aan de andere kant zeggen ze dat het oprapen van gras het ­beste is voor de ­diversiteit in de

GRONDIG 7 2019

19

ondernemen met

mensen

Aanpassen waar nodig Veilig en praktisch werken zijn twee belangrijke elementen bij Zandee Kloetinge BV, iets wat onder meer tot uiting komt in de aanpassingen aan machines.

Willem Zandee bedenkt vaak met monteur Arjan wat er beter zou kunnen, waarna het door hun beide uitgevoerd wordt. Het leverde al een aanpassing op aan de balenprikker voor ronde balen. Als er geen baal op zit, steken de punten namelijk uit, iets wat niet veilig is. Daarop werd een systeem bedacht waardoor de pinnen heel makkelijk kunnen worden ingeklapt en weer uitgeklapt voor gebruik. Ook werden er aanpassingen gedaan aan de transportkar van een Mecalac met maaigiek. Daarvan werd de laadhoogte aangepast, 30 tot 40 cm hoog, en de manier van koppelen, waardoor deze gebruiksvriendelijker werd.

berm. Tegengestelde b ­ elangen dus”, s­ telt Zandee. De keus om toch te gaan voor C ­ O2-Prestatieladder niveau 3 is vooral ingegeven door de praktijk. “De opdrachtgever vraagt het steeds vaker. Iets wat voor hem veel urgenter is, is de instroom in de sector en het vinden van goed personeel. Ook het behoud van het personeel is daar onderdeel van. “We gaan volgend jaar nieuw bouwen. Er komen een nieuw kantoor, een nieuwe kantine en een werkplaats”, zegt de ondernemer. Daarmee zullen ook de werkomstandigheden voor het personeel nog beter worden. Daarnaast probeert hij sowieso goed te zijn voor het personeel en een open cultuur na te jagen. “Ik ben zelf heel direct en hoop dat het personeel daardoor het durft te zeggen als er iets is”, zegt hij. Het zorgt voor weinig verloop binnen het bedrijf.

Personeel werven via een advertentie is voor de ondernemer allang geen optie meer. “We zetten een vacature op onze website, maar wat nog beter blijkt te werken, is werven via het bestaande personeel. Zo blijken die vaak in hun netwerk heel geschikte kandidaten te hebben. Dat kan dan iemand zijn die op zoek is naar iets totaal anders of een jongere die op het thuisbedrijf nog te weinig werk heeft.”

Kwaliteit leveren

20

GRONDIG 7 2019

Iets anders wat de ondernemer heel belangrijk vindt, is kwaliteit leveren. Daarin speelt het personeel eveneens een grote rol, want dat verricht de werkzaamheden. Wanneer er bijvoorbeeld een leerling bij het bedrijf begint, start hij altijd op de mini en kan van daaruit doorgroeien. Een opmerking van de ondernemer is dat het niveau van de BBL-opleiding niet altijd voorziet in de kwaliteits- en kenniseisen. “Maar ligt het aan de opleiding of aan de motivatie?”, vraagt Zandee zich af. Daarbij is de leerling soms nog te jong om al over de gewenst motivatie te beschikken: die wil immers zo snel mogelijk aan het werk. Daarbij is de nieuwe aanwas sowieso steeds geringer.

“Het zijn ontwikkelingen die me zorgen baren en mijns inziens meer aandacht verdienen dan het klimaatneutraal werken, waarin we als sector toch maar een bescheiden bijdrage kunnen leveren.” Het bedrijf groeit gestaag door. Praktisch zijn en oog hebben voor de omgeving, waarbij de veiligheid ook goed in de gaten wordt gehouden, werkt, maar vooral door flexibel te blijven ziet Zandee goede kansen voor de toekomst.

TEKST: Herma van den Pol FOTO’S: Herma van den Pol en Kloetinge BV

De vooruitgang ervaren.

R 922 Litronic: prestaties en rendement Een nieuwe Stage V-motor (120 kW voor de R 9222, 129 kW voor de R 924) met dieseloxidatiekatalysator (DOC), SCR-systeem, roetfilter en zonder EGR-klep voor een lager verbruik en een hogere productiviteit Nieuw bovenwagen- en uitrustingsontwerp voor eenvoudig, snel en veilig onderhoud en meer robuustheid De top van zijn klasse met hoge machineprestaties op het gebied van rotatiekoppel, graaf- en trekkrachtendankzij verschillende vernieuwde elementen van de graafmachine

Wynmalen & Hausmann Import N.V. Ressenerbroek 7 6666 MP Heteren Tel.: +31 26 47 90 531 E-mail: info@wynmalenhausmann.nl www.facebook.com/LiebherrConstruction www.wynmalenhausmann.nl

ondernemen met

vaktechniek

PROFILEREN

Verdichten als topsport AH Vrij renoveert hockeyvelden voor de TU Delft

22

GRONDIG 7 2019

Project: renoveren van twee hockeyvelden Opdrachtgever:

Technische Universiteit Delft

Aanneemsom:

circa € 650.000,-

Looptijd:

zomer 2019

Werkzaamheden: controle ondergrond en drainage, frezen oude toplaag en opmengen van rubbergranulaat tot de juiste samenstelling, betonnen randen aanbrengen, egaliseren, aanrollen en tijdelijke bestrating rondom aanbrengen. Het leggen van de mat gebeurt door Domo Sports Grass.

De dubbelspelers op het naastgelegen tennisveld werpen heel even een blik op het hockeyveld als de waterwagen zijn lading tegen de ketsplaat spuit en er een waaier van water ontstaat. De chauffeur van de tankcombinatie komt vandaag met korte tussenpozen in actie en maakt telkens enkele werkgangen voor de kilverbak uit de ondergrond nat. Het is geen buitje tegen het stof, maar een cruciale schakel voor het bereiken van de juiste vochtigheidsgraad bij het fijnprofileren van de baan. Het vocht is belangrijk om goed te kunnen verdichten en om ervoor te zorgen dat het mengsel van lavasteen en geshredderd rubber niet gaat ontmengen. Kalm trekt de kilverbak zijn baantjes. Twee andere medewerkers van AH Vrij zijn intussen bezig om de kanten af te werken, zowel aan de binnenkant als aan de buitenkant van de betonnen rand om het veld.

Rubber erbij

Zodra voor sporters de zomerstop ingaat, breekt voor bedrijven in het groot onderhoud van sportvelden een drukke periode aan. AH Vrij uit Wateringen voorzag deze zomer twee hockeyvelden van de TU Delft van een nieuwe kunstgrasmat, in samenwerking met de leverancier van deze mat. Bij het prepareren van de ondergrond keken we mee.

We staan op de campus van de Technische Universiteit Delft, waar drie hockeyvelden naast elkaar liggen. Eén daarvan is vorig jaar vernieuwd. De andere twee heeft Vrij samen met de leverancier van de mat, Domo Sports Grass, aangenomen voor renovatie in de zomer van 2019.

Het renoveren van een sportveld vraagt afstemming met meerdere partijen. Een gespecialiseerd bedrijf verwijdert eerst de oude mat, waarna het werk voor Vrij begint. De oude ondergrond wordt vaak volledig hergebruikt, maar niet voordat er een check heeft plaatsgevonden of de samenstelling nog wel voldoet aan de eisen van sportkoepel NOC-NSF. Uit de analyses bleek in dit geval dat er te weinig rubber in de toplaag zat. “We hebben daarom eerst rubbergranulaat toegevoegd en door de toplaag gefreesd”, zegt Rick Vrij. Hij vervangt zijn vaste uitvoerder, die op vakantie is. Na het schoonmaken van de drains en het controleren op breuken en verstoppingen hebben ze eerst de toplaag ‘grof’ afgewerkt op een afwijking van anderhalve centimeter en de betonnen randen rond het veld geplaatst. Daarmee zit het belangrijkste meetwerk erop. “De kunst is om aan het eind geen materiaal te kort te komen. De laagdikte en het afschot mogen niet meer dan een halve centimeter afwijken, maar uit ervaring weten we wel ongeveer hoeveel de toplaag nog inklinkt bij het afwerken.”

Het profiel is altijd opgebouwd uit drie lagen. Onderin ligt een laag zand van minimaal 22 centimeter, dan volgt een laag van circa acht centimeter lavasteen en als toplaag een mengsel van acht centimeter lavasteen gemengd met rubber.

Die laatste laag moet straks voor de vereiste schokdemping zorgen.

GRONDIG 7 2019

23

1 Bij controle van ondernemen de oude toplaag met bleek het aandeel rubbergranulaat te laag. Een kwestie van de ontbrekende hoeveelheid uitrekenen, verstrooien en daarna zorgvuldig doorfrezen.

De laag kent een vaste verhouding tussen lavasteen en rubberdelen.

vaktechniek

2 Zo ziet het mengsel er van dichtbij uit.

De stukken vermalen autoband zijn nog als zodanig te herkennen.

Het rubber zorgt voor een verende toplaag en dat is goed te merken als je er overheen loopt.

1

2

3 De juiste vochtigheid steekt nauw bij het bewerken van de toplaag. Niet te nat, anders spoelen de vaste delen weg. En niet te droog, anders gaat het mengsel ontmengen. Met de tankwagen wordt de baan voor het kilveren aan nat gesproeid.

4 Een gestuurde tandemas onder de watertank is een must om de losse toplaag in de bochten zo min mogelijk te vervormen.

Brede lagedrukbanden en het gebruik van lichte trekkers en materieel zijn op deze klus de standaard.

3

Stukjes autoband Vrij laat een handvol van het toplaagmateriaal zien. De stukjes rubber zijn nog als vermalen autoband herkenbaar. Als je erop loopt, is het net alsof je er in wegzakt. Raar spul om te egaliseren. “De verhouding tussen de hoeveelheid rubber en de hoeveelheid lavasteen steekt nauw en je moet zorgen dat het niet ontmengt. Zolang je het goed vochtig houdt, valt dat echter wel mee.”

Cees-Jan de Bruin is de vaste chauffeur op de lasergestuurde kilverbak.

Met een gangetje van 1,5 km/u trekt hij rustig zijn kaarsrechte banen.

Sneller kan niet. Dan gaat de bak te heftig reageren, omdat het vrij grof materiaal is. Aan het eind dropt hij zijn lading, keert en neemt dan in de volgende werkgang het hoopje mengsel weer mee. Als hij helemaal rond is geweest en er vrijwel overal een wiel heeft gereden, strijkt een medewerker met de achterkant van de bezem de dunne achtergebleven ruggetjes nog even glad. Nu is de baan volledig vlak en kan deze morgen met een zware landrol worden afgewerkt. “Moeilijk

24

GRONDIG 7 2019

4

is het niet, maar je moet rustig en heel precies blijven werken. Ook de hoeveelheid water steekt nauw. Niet te droog, want dan gaat het materiaal ontmengen. En niet te nat, anders spoelen de fijne delen uit. Je kunt het maar één keer op de verkeerde plek gooien”, zegt Vrij.

Afrijen Voordat de mat erop kan, volgt eerst nog controle door de sportkoepel NOC-NSF. Vrij laat de speciale gekeurde rij zien die ze gebruiken voor het afwerken van de baan; dezelfde als die de controleurs gebruiken.

De oneffenheden mogen niet meer dan vijf millimeter bedragen over de lengte van de drie meter lange rij. Dat geldt ook voor de overgang naar de betonnen rand. Het veld mag, als de mat erop ligt, maximaal vijf millimeter lager liggen, incidenteel zeven millimeter. Een afschot van 100 millimeter in de breedte van het veld is toegestaan. In de lengte moet het veld zuiver vlak liggen. Vooral in de hoeken van het veld, waar de kilverbak minder goed uit de voeten kan, betekent dat hier handwerk aan te pas komt.

5 Vaste chauffeur CeesJan de Bruin rijdt bij het fijnprofileren met een gangetje van 1,5 km/u in rechte lijnen heen en weer. Door de geringe snelheid reageert de bak mooi rustig en worden de laatste oneffenheden uitgevuld.

5

6

6 Het spoor aan spoor aanrijden van de verende toplaag kan niet voorkomen dat er aan het eind van de rit kleinere ruggetjes overblijven. Met de achterkant van een bezem worden die handmatig vlakgestreken.

7 Met een speciale gekeurde rij wordt de baan straks met twee man afgewerkt.

Over de drie meter lengte van de lat mag er maximaal vijf millimeter variatie zijn. Voordat de kunstgrasmat wordt gelegd, komt NOCNSF dit controleren

7

8 De klemgoot tussen de geprepareerde baan en de betonelementen is tijdens het werk met tape dichtgeplakt.

Hier wordt de rand schoongeblazen.

Tijdens het leggen van de mat gaat de tape eraf en wordt de mat met zand erin opgesloten.

8

Ook aan de andere kant van de betonnen elementen is er vandaag het nodige handwerk te doen. De stoeptegels worden teruggelegd, al hoeft dat er niet heel strak uit te zien. De hockeyclub van de TU Delft heeft namelijk besloten om de paden te asfalteren. Dat gebeurt echter pas als ook het andere veld klaar is.

Overspannen Normaal gesproken zou Vrij in één moeite door het tweede hockeyveld onder handen nemen, maar omdat het dichttimmeren van het contract meer tijd vroeg dan gedacht, is het werk met vertraging begonnen, laat Rick Vrij weten. “Nu kunnen we niet verder, omdat de introductiedagen van de Universiteit eraan zitten te komen. De TU Delft heeft de afspraak dat alle velden tijdens die week toegankelijk zijn. Voor het tweede veld komen we dus nog terug. De meerkosten neemt de opdrachtgever voor lief.”

Heel vol zit de portefeuille dit jaar niet. Vrij verwacht dit jaar zes velden te renoveren, terwijl dat de afgelopen jaren vaak het dubbele

was. “Er worden momenteel minder nieuwe velden aangelegd, zeker na alle ophef over het mogelijk kankerverwekkende rubbergranulaat dat als strooisel op de mat werd gebruikt. Dat heeft tijdelijk wat extra werk opgeleverd, omdat mensen versneld wilden renoveren. Op dit moment is er echter weinig vraag en staat de prijs onder druk. Toch blijft het voor ons een mooie klus voor de zomermaanden.”

TEKST & FOTO’S: Egbert Jonkheer

GRONDIG 7 2019

25

ondernemen met

vaktechniek

GRONDIG.COM

Op deze pagina’s samenvattingen van berichten die eerder op Grondig.com zijn geplaatst. Wilt u op de hoogte blijven van het actuele nieuws? Ga naar Grondig.com. Daar publiceert de redactie dagelijks nieuws van en voor de cumelasector.

GROOTSTE BÖRGERMESTSCHEIDER IN GEBRUIK De grootste mobiele mestscheider van Börger draait nu in Nederland bij de Gebr. Verkooyen.

Uitgerust met twee Börger Bioselect RC150 HP-scheiders, die beide afzonderlijk worden gevoed door een Börger-draaizuigerpomp zonder tussencontainer, kan deze volgens Verkooyen een verwerkingscapaciteit halen van 300 kubieke meter per uur. Met besturingstechnologie wordt de capaciteitsbenutting continu gemeten en de aanvoersnelheid per eenheid aangepast. Het drogestofgehalte kan traploos worden ingesteld tussen 18 en 38 procent.

SCANIA VOEGT 540 PK STERKE ZESCILINDER TOE Scania’s programma dertien-litermotoren wordt nu aangevuld met een versie met 397 kW (540 pk). De nieuwe DC13 166 is bedoeld voor klanten met toepassingen die veel kracht vereisen, maar waarbij gewichtsgevoeligheid of beperkingen zoals voorasbelasting het gebruik van Scania’s zwaardere V8-motoren in de weg staan. Scania biedt de DC13 nu in vijf verschillende vermogens aan: 272, 301, 331, 368 en 397 kW (370, 410, 450, 500 en 540 pk).

De nieuwe motor heeft de meeste technologie gemeen met de versie met 368 kW (500 pk), maar levert al vanaf 1000 toeren per minuut een koppel van 2700 Nm.

BOSBOUWKIT VOOR MAGNI RTH Magni levert voor de roterende RTH-verreikers desgewenst een extra bosbouwkit om bomen in te korten. Omdat vooraf het gewicht van een boomdeel niet bekend is, is een dropfunctie toegevoegd. Dit is een sneldaalfunctie bij het overschrijden van gewichten. Daarmee kan een boomdeel snel, maar toch relatief veilig worden afgelegd zonder dat de stabiliteit van de machine in gevaar komt. De Magni is voorzien van extra afdekkingen en een extra stalen raambeveiliging met plexiglas op de cabine. Magni levert deze bosbouwuitvoering standaard met een Woodcracker-klem.

advertentie

De innovatie op het gebied van precisiezaaitechniek:

LEMKEN AZURIT. AL HET GOEDE KOMT IN DRIEËN.

10%

Een tot

hogere opbrengst

Meer ruimte voor elke plant in de DeltaRow betekent betere groei en hogere opbrengsten in vergelijking met traditionele rijenzaai.

Rijpadschakeling zonder verlies Bij het automatisch aanleggen van de rijpaden wordt een deelrij uitgeschakeld en wordt de inzaaihoeveelheid van de tweede deelrij verdubbeld. Zo ontstaat een rijpadbreedte waardoor men ook met bodemvriendelijke banden kan rijden zonder de zaaidichtheid te verminderen.

Centrale plaatsing kunstmest.

Door kunstmestplaatsing tussen de deelrijen met DeltaRow zorgt dit voor optimale bereikbaarheid van meststoffen voor de wortels van de plant.

70%

meer ruimte voor de plant door het zaaien in DeltaRow-verband Door een betere spreiding van het zaaizaad worden de groeiomstandigheden duidelijk verbeterd: de planten krijgen meer voedingsstoffen, meer water en meer licht.

Bij een gelijke bestandsdichtheid biedt de

DeltaRow elke maïsplant meer ruimte.

azurit.lemken.com

26

GRONDIG 7 2019

TOBROCO-GIANT G3500 X-TRA ALS TUSSENMAAT

GROTE KUBOTA VOOR AMERIKA Kubota stelde in Noord-Amerika de M8 voor.

Dit is het product van de samenwerking met Bühler Industries, de fabrikant van Versatile en eigendom van het Russische Rostselmash. De M8 is de eerste Kubota die sterker is dan 147 kW (200 pk). Het topmodel, de M8.211 heeft 154 kW (210 pk). Daarnaast is er nog de M8.191, met een vermogen van 140 kW (190 pk). De trekkers halen dit vermogen uit een 6,7-literCummins-motor. De M8 is leverbaar met een traploze transmissie of een zestraps powershift van ZF. De ruime vier-stijlencabine is uitgerust met de Kverneland Tellus-terminal. Voor zover nu bekend komen de trekkers niet naar Europa.

Op GroenTechniek Holland ongetwijfeld te zien is de G3500 X-tra van Tobroco-Giant. Het is de opvolger van de V5003, die daarmee tussen de G2200- en de G4500-series in komt te staan. De machine heeft kiplast van 3990 kilo bij een eigengewicht dat 3600 kilo bedraagt. Afhankelijk van de bandenmaat is de machine tussen de 1,34 en 1,65 meter breed. Dankzij een hoogte van 2,27 meter kan de machine ook binnen worden gebruikt. Onder de kap ligt een 49 kW (66 pk) Kubota-diesel die is voorbereid op Stage V. Naast dit model wordt ook de G2500 X-tra HD gelanceerd. In vergelijking met de G2200 opereert dit model met een hoger bedrijfsgewicht van 2400 kilo.

SDF VERNIEUWT DE DEUTZ-FAHR 5D-SERIE Trekkerfabrikant SDF heeft de Deutz-Fahr 5Dserie vernieuwd. Bij deze trekkers is de bekende nieuwe styling van de grotere modellen in combinatie met een ruime vier-stijlencabine toegepast. Deze compacttrekkerserie heeft vier modellen, met vermogens van 54 tot 74 kW (74 tot 101 pk). De trekkers worden geleverd in een LS- en in een luxere GS-uitvoering. Ze zijn uitgerust met een 2,8- of 3,8-liter-Farmotion-krachtbron die voldoet aan Stage IIIb. De LS-uitvoering wordt geleverd met een mechanische 30/15- of 45/45-Shuttle-transmissie. De luxere GS-uitvoering heeft een vijftraps Powershuttle-bak, een Comfort-koppeling en Stop & Go.

advertentie

Nederland

Uw specialist voor banden en velgen • Grote voorraad • Uitgebreid gamma voor industrie & wegenbouw • Eigen velgenconstructie Een greep uit ons aanbod:

...

Forrez Nederland • Middelkampseweg 7 • 5311 PC Gameren • T: 0416 69 33 55 • www.forrez.nl

GRONDIG 7 2019

27

ROYAL REESINK NEEMT MEERMAN GROEP OVER

DEZEURE VIA DNL EQUIPMENT De Belgische fabrikant Dezeure NV heeft met DNL Equipment BV een overeenkomst voor de exclusieve vertegenwoordiging van Dezeure in Nederland getekend. Met deze samenwerking wil Dezeure concrete invulling geven aan zijn groeiambitie voor de komende jaren. De fabrikant hoopt eind 2020 een compleet nieuwe productiefaciliteit in het Belgische Diksmuide in gebruik te nemen. DNL Equipment BV is opgericht door Diederik van Hattem. Hij gaat voor Dezeure een landelijk dekkend dealernetwerk opzetten en is voor de fabrikant het aanspreekpunt.

Royal Reesink heeft de Meerman Groep uit Vlaardingen, importeur van de Kubota-grondverzetmachines, overgenomen. Het familiebedrijf met 28 medewerkers bundelt zijn krachten met Reesink, omdat het daarin goede kansen ziet. Voor Royal Reesink betekent de overname een belangrijke stap in de ontwikkeling van de grondverzetactiviteiten. Naast Reesink Construction Equipment wordt een apart divisie Reesink Compact Construction Equipment opgericht, waarvan Meerman deel gaat uitmaken. Het managementteam van Meerman blijft de bedrijfsvoering voortzetten.

EERSTE DIGITROLL OP ­BIJZONDERE ZAAIMACHINE De eerste sensoren van het Hongaarse Digitroll zijn op een 36 meter brede zaaimachine gemonteerd voor de onderzaai van maïs. Deze machine ontstond uit een samenwerking tussen loonbedrijf Kees Mulder, dealer Verhoef en Homburg Holland. De laatste is sinds begin juli officieel importeur van Digitroll in Nederland en België. De zaaimachine is een omgebouwde John Deereveldspuit, mede om het gewicht aan de boom te beperken. Voor het in het donker werken is de Digitroll-zaaimachine opgebouwd in combinatie met BlackEye Can-sensoren.

advertentie

ARION 510 v.a. € 62.950,-

Kies voor TREND voordeel Geveerde cabine De ARION heeft een zeer ruime en 4-punts geveerde cabine.

COMFORT

Krachtige motor De 4-cilinder motor met dubbele turbolader levert 125 pk*.

Efficiënte transmissie 40 km/u automatische ECO transmissie voor brandstof besparing.

POWER

EFFICIËNT

Dat is TREND voordeel. Dat is CLAAS.

kampsdewild.nl Bovenstaande prijs is excl. afleveringskosten en btw, afhankelijk van de uitvoering. Actieprijs geldig t/m 31-08-2019. Uitvoeringen kunnen afwijken van bovenstaande afbeeldingen. Drukfouten onder voorbehoud.

28

GRONDIG 7 2019

Vraag uw CLAAS dealer voor meer informatie m.b.t. de gunstige financieringsmogelijkheden. *Vermogen aangegeven volgens max. vermogen (ECE R 120).

WERELDRECORD SNELSTE ZITMAAIER

NACHTELIJKE HAAL- EN BRENGSERVICE BIJ PIRTEK

Honda verbeterde onlangs met deze Mean Mower V2 het record van de snelste zitmaaier in het Guinness Book of World Records. Dit racemonster scoorde op de sprint van nul naar honderd mijl een tijd van 6,29 seconden en bereikte een topsnelheid van 243 km/u. De maaier is uitgerust met de bekende 1000cc-viercilindermotor uit de Honda CBR1000 Fireblade-motorfiets. Deze versie levert tegen de 147 kW (200 pk) bij 13.000 toeren. De krachtbron is gekoppeld aan een sequentieel geschakelde zesversnellingsbak met extra lange overbrengingsverhoudingen. De 140 kilo wegende ‘maaier’ kan echt maaien.

Sinds augustus 2019 is het centrale magazijn van Pirtek Benelux als eerste binnen de Europese organisatie overgegaan op een nachtelijke haal- en brengservice. Hierdoor is er een snellere bevoorrading mogelijk van de zelfstandige Pirtek Centers elders in het land en in het verlengde daarvan dus een snellere service naar klanten in onze sector. Volgens Pirtek heeft dat in de praktijk een enorme verkorting van de levertijden tot gevolg, niet alleen vanwege het direct ‘s nachts uitvoeren van het transport, maar ook doordat er dan minder kans op file is.

LEMKEN BREIDT AFTERSALESSUPPORT UIT Klanten en dealers van Lemken hebben al online toegang tot productinformatie. Nieuw zijn nu een offline reserveonderdelencatalogus en een updatestick om de aftersales-support te voltooien. De nieuwe LemkenDoc-reserveonderdelencatalogus geeft toegang tot de originele reserveonderdelencatalogi. Reserveonderdelen kunnen direct in het veld, in de werkplaats of op kantoor worden opgezocht en via internet worden besteld. Daarnaast stelt Lemken een updatestick beschikbaar waarmee de onderhoudsmonteur een software-update kan uitvoeren van werktuigen en terminals. advertentie

MEKOS MACHINEBOUW BRENGT U OP VOORSPRONG!

Unieke egaliseer machines welke voor u per stuk op maat gebouwd worden van klein tot onbeperkt groot: de Mekos Kilver en de Mekos Transport Dozer voorzien van een bodemplaat met hierop een hydraulisch schuifbord.

Partners:

Mekos Schagerbrug BV Tel. 0224-571555 www.mekos.net GRONDIG 7 2019

29

• ruim 450 merken op 125.000 m2 beursterrein • groot aanbod exposities én demonstraties van machines en gereedschappen • op centrale locatie, goed bereikbaar en dichtbij parkeren

ondernemen met

vaktechniek

Groen dealen Voorbeschouwing op GroenTechniek Holland in Biddinghuizen Effecten van de vele Green Deals zijn terug te zien in het grote aanbod aan ‘groene’ machines, werkmethoden en technieken.

Deze ontwikkelingen hebben ook invloed op bestaande bestekken en nieuw te sluiten contracten. GroenTechniek Holland is een prima platform om daar met leveranciers, opdrachtgevers, klanten en leveranciers over door te praten. En natuurlijk om de noviteiten en het actuele aanbod te bekijken.

De volledig elektrische Frisians zullen er als vanouds rond­ rijden, maar daar zijn we al aan gewend. Ze zijn echter al­ lang niet meer alleen. Als je de lijst met noviteiten op de website van GroenTechniek Holland doorneemt en de ­nominaties voor de vakprijs Gouden Klavertje Vier ziet, kun je er niet ­omheen dat elektrische en zero-emissietechnie­ ken een s­ tevige stempel op de beurs zullen drukken. Het stadium van nieuws voor elektrische oplossingen is getuige onder meer de Frisians eigenlijk al gepasseerd. Het is eerder zo dat je wat moet hebben om aan te sluiten in deze trend, ook al zullen elektrische technieken in capaciteit en levens­ duur zich bij verschillende machines nog moeten bewijzen

en zijn er die zich al hebben bewezen of aan het bewijzen zijn. Passend in dit kader is dat de organisatie voor het eerst het Zero E­ mission Paviljoen gaat inrichten. We besteden verderop in dit ­nummer apart aandacht aan elektrische aan­ drijvingen. Het is te kort door de bocht om je daar helemaal op blind te staren, want er zijn ook prima andere oplossin­ gen te zien die nodig zijn om de gewenste targets te berei­ ken, hetzij in hybride of gewoon met een benzine- of diesel­ motor. Met passende brandstof zijn die ook heel schoon.

Daarom zien we in de n ­ oviteitenlijst en bij de nominaties ook oplossingen terug die niet primair zijn gericht op zero emission.

Ontbijtsessie Op de digitale snelweg worden er ook stappen gezet. Bij de ontbijtsessie van CUMELA wordt daar uitgebreider op in­ gegaan. Woensdagochtend 11 september organiseert de brancheorganisatie een ontbijtsessie over oplossingen met slimme machines, maar ook over handige apps en program­ ma’s. Met behulp van uw telefoon of tablet kunt u op een steeds geavanceerdere manier uw projectadministratie bij­ houden en daarover rapporteren aan uw opdrachtgever. De leveranciers Cobra, Jewel, Nieuwland en Werkwijze(n) praten u bij over hun oplossingen en laten u kennismaken met hun systemen. Tevens komt er een interactief vraaggesprek met een opdrachtgever (gemeente) en een cumelaondernemer over de hedendaagse wensen in verantwoording en digitale

GRONDIG 7 2019

31

ondernemen met

Stadspark

weer in de nieuwste vorm. Hiervoor wordt een 4000 vierkante meter grote beurskavel omgetoverd in een groene oase met een stadsstrand, flexibele werkplekken en mobiele sportopstellingen. In samenwerking met een aantal partners, zoals Husqvarna Nederland, Tonsel Boomkwekerijen en Van Vliet Kastanjehout, is te zien welke keuzes voor het voorbeeldpark zijn gemaakt voor wat betreft de flora, materialen, technieken en alle aspecten van aanleg, ontmantelen en ­onderhoud. Met dit concept kan een lokale overheid met één partner tijdelijk een oud industrieterrein, braakliggend terrein of toekomstige woonlocatie transformeren tot een aantrekkelijk park voor de korte en middellange termijn.

Het vakevenement GroenTechniek Holland op het Walibievenemententerrein in Biddinghuizen is van dinsdag 10 tot en met donderdag 12 september dagelijks geopend van 10.00 tot 17.00 uur. Kijk voor alle merken, de ingezonden innovaties en entreekaarten op www.groentechniekholland.nl.

De complete aanleg en het onderhoud van een tijdelijk park zonder moeilijke aanbestedingsprocedures, met complete keuzevrijheid en voor een vast huurbedrag per jaar, is er ook

TEKST: Gert Vreemann FOTO’S: GroenTechniek Holland en leveranciers

vaktechniek

rapportage van het uitgevoerde werk in de buitenruimte. En welke uitdagingen er zijn voor een aannemer die niet één, maar vele opdrachtgevers heeft.

Nominaties Gouden Klavertje Vier Elektrisch en duurzaam, dat zijn dé trends in de innovaties, aldus de vakjury die uit 57 inzendingen elf innovaties heeft genomineerd voor de innovatieprijs Gouden Klavertje Vier. Opvallend veel inzendingen zijn innovaties voor de Nederlandse markt op het gebied van elektrische aandrijving en duurzame oplossingen. De innovaties ­tonen aan hoe breed het werkterrein van de groenprofessional is. Op de eerste beursdag wordt de winnaar bekend gemaakt. De genomineerden in willekeurige volgorde.

Feedtuber - RM5000 Bokashi-bagger Deze machine fermenteert bermgras, groenafval en andere biomassa tot een vruchtbare bodemverbeteraar. Hij heeft een doseersysteem dat het doseren van vloeibare micro-organismen en mineralen in granulaatvorm combineert met het samenpersen van het materiaal in de folieslurf in één werkgang. Met deze methode hoeft voor Bokashi op locatie geen rijkuil te worden aangelegd en is de dosering van de micro-organismen en mineralen ook automatisch geregeld. Dat maakt de keuze voor Bokashi voor opdrachtgevers flexibeler en gemakkelijker inzetbaar.

GTJ Green Technology Janssen - Hybride Berky-maaiboot De nieuwe hybride maaiboot van machinefabriek Berky uit Duitsland is volledig elektrisch aangedreven, zowel de voortstuwing als de aan­ drijving van aanbouwwerktuigen. Het elektrisch systeem werkt tot acht uur lang op 48V-laagspanning dankzij de lithiumionaccu’s. Het compleet nieuwe ergonomische bestuurdersplatvorm

32

GRONDIG 7 2019

met comfortabele zitting en de vingertipbediening zijn extra punten van aandacht geweest bij de ontwikkeling van deze machine.

De machine is uitgerust met een kleine geluidsarme 18,5 kW (25 pk) Kubota-dieselmotor die de accu’s kan laden. Laden via een stekker is ook mogelijk.

Hemos Machinebouw BV - Luctor 332 Hemos Machinebouw BV en Veldhuizen Wagenbouw hebben samen de Luctor 322 ontwikkeld. Het gaat hier om een snelverkeer-maaivoertuig met grote capaciteit dankzij twee maaiarmen en met een voertuigbreedte van slechts 1,77 meter, waardoor snelwegbermen vanaf de vluchtstrook kunnen worden gemaaid. Daarbij blijft de combinatie toch meer dan 1,10 meter van de rechter rijbaan, dus zonder het verkeer te hinderen en wegafzettingen noodzakelijk te maken. Het voertuig is Nederlands gekentekend voor het rijden op snelwegen. Meer over de Luctor ­elders in deze uitgave van Grondig.

Herco Machinery bvba - volledig elektrische compacttrekker Farmtrac 20E Op de vorige Agritechnica werd het eerste prototype onthuld. Sindsdien is dat doorontwikkeld tot een nu productierijpe 15 kW (20 pk) trekker, die verder vergelijkbaar is opgebouwd als andere compacttrekkers in dit marktsegment. Daarmee is het volgens de fabrikant de eerste productierijpe en volledig elektrische compacttrekker die niet onderdoet voor trekkers met brandstof­

motor. De Farmtrack 20E is eenvoudig oplaadbaar (via een standaard stopcontact) en vanwege de elektrische componenten goedkoop in onderhoud. Op GroenTechniek Holland wordt de 20E gedemonstreerd op de stand van Herco.

JJ Dabekausen - Houthakselaar Rabaud Xylomix 150E De volledig door drie 48Vlithium-ionaccu’s aangedreven 13 kW (18 pk) houthakselaar Rabaud Xylomix 150 E is opgegeven tot vijf uur inzet en oplaadbaar via een 220Vstopcontact. Bij niet-volledige belasting en oplaadpauzes is de machine dus een dag inzetbaar.

Gecombineerd met de gepatenteerde Xylomix-rotor (vijf opbouwopties en drie werkmethodes: hamers, messen of gecombineerd) maakt het van deze machine een CO2-neutrale oplossing voor het hakselen van zowel bomen en takken tot vijftien centimeter (messen) alsmede klein groenafval met een hoge compostgraad (combi) en vervuild hout met bijvoorbeeld spijkers (enkel hamers).

John Deere-dealers Kraakman Perfors & GroeNoord Michelin X Tweel Turf-radiaalband zonder lucht De Tweel Turf-radiaalband is door Michelin al eerder getoond, maar nooit doorgebroken. John Deere pakt het serieus op en deze optie is sinds kort officieel te koop via de John Deere-dealers.

De radiaalband zonder lucht is immuun voor scherpe objecten, neemt gemakkelijk obstakels en (stoep)randen en heeft volgens de leverancier een drie maal langere levensduur. De voordelen: geen lekke banden, bij zero turns geen last van door de hielen gaan, geen ongelijke bandenspanning en goed dempen van schokken. Een ‘band’ die je moet proberen en ook voor vele andere toepassingen en in andere maten denkbaar is.

Merlo/De Lille - Tre Emme MM160C De Lille toont met de nieuwe Merlo Tre Emme MM 160 C een primeur. Deze verreiker onderscheidt zich vooral van zijn kleine broertje MM135C door de sterkere 115 kW (156 pk) krachtbron. De hydraulische capaciteit is ook groter, net als het vermogen op de aftakas. Hij heeft standaard een verende cabine die is uitgerust met een gepatenteerd dempingssysteem dat trillingen en geluid aanzienlijk vermindert en is uitgerust met een CVTronic-transmissie. De Merlo is uitgerust met een joystick die automatisch de aanwezigheid van de hand van de gebruiker detecteert.

Milati Grass Machines - Intelligent One De vrijwillige lijnentrekker kan met pensioen dankzij deze volledig honderd procent GPS-bestuurde Intelligent One. Die wordt aan­

gestuurd met een Samsungtablet, waarin diverse vooringestelde lay-outs van voetbal-, rugby-, handbal-, volleybal-, korfbalvelden en parkeerplaatsen zijn geladen. Hij werkt op het RTKGNSS-systeem tot maximaal één centimeter afwijking en belijnt of ­markeert een voetbalveld binnen dertig minuten, afhankelijk van de extra opmaken binnen het veld. De Intelligent One werkt met verwisselbare lithium-ionaccu’s met een capaciteit van 650W, waarmee vier voetbalvelden kunnen worden belijnd.

New Holland - Xpower De Xpower is een chemievrije methode voor het bestrijden van wortelonkruiden en in­ vasieve exoten met hoogspanning. Daarbij wordt de elektrische stroom in de plant omgezet in warmte, waardoor de plant van binnenuit gaat koken. De Xpower, ontwikkeld door de Duitse fabrikant Zasso, drijft via de aftakas van de trekker een 220V-generator aan. Deze laagspanning wordt vervolgens naar de unit in de fronthef gebracht, waar deze wordt omgezet in hoogspanning via acht transformatoren per meter. De applicatoren slepen over de bodem en het aanwezige onkruid. De machine is momenteel ­beschikbaar in werkbreedtes van 1,00 en 3,00 meter.

Ramm BV - Rootwave Pro De Rootwave Pro is een chemievrije methode voor het individueel selectief bestrijden van wortelonkruiden en invasieve exoten met hoogspanning. De elektrische stroom in de plant wordt hierbij omgezet in warmte, waardoor de plant van binnenuit gaat koken. De Rootwave Pro is in het Verenigd Koninkrijk ontwikkeld en in de praktijk getest. Daar heeft de fabrikant bewezen dat onkruiden als reuzenberenklauw met één behandeling uit te roeien zijn. Japanse duizendknoop is in een jong stadium met één of twee behandelingen te vernietigen. Het is daarmee een alternatief voor het handmatig verwijderen van ongewenste wortelonkruiden.

Wim van Breda BV - Reform Metron P48 RC In de Reform Metron P48 RC drijft de 35 kW (48 pk) Kubotabenzinemotor de generator aan die de energie levert aan het accupakket en de vier elektrische wielmotoren. De generator zorgt ook voor een directe aandrijving van de mechanische frontaftakas. Hydraulische componenten zijn in de Metron P48 RC volledig verdwenen. Dankzij de hybride aandrijving kan de Metron P 48 RC elektrisch werken. Als er meer vermogen nodig is, kan de benzinemotor worden ingeschakeld. De afstandsbediening heeft een bereik van 400 meter en is voorzien van een kleurenscherm, desgewenst in combinatie met een camera op de Metron.

GRONDIG 7 2019

33

ondernemen met

vaktechniek

Sterke opmars stroom GroenTechniek Holland toont veranderingen Elektrisch aangedreven voertuigen lijken de toekomst te hebben. Het is dan ook volstrekt logisch dat GroenTechniek ­Holland hier ruim aandacht aan schenkt. Een belangrijke rol is weggelegd voor het Zero Emission Paviljoen. Wij maakten een ­inventarisatie van elektrisch aangedreven voertuigen op de beurs. Daarbij kijken we meer naar het hier en nu dan naar mogelijke o ­ ntwikkelingen in de toekomst.

Steeds meer kleine machines krijgen een ‘e’ als kenmerk van de elektrische aandrijving.

34

GRONDIG 7 2019

Van 10 tot en met 12 september is GroenTechniek Holland weer de plaats waar alle professionals die zich bezighouden met het onderhoud en de inrichting van het openbaar groen zich op de hoogte kunnen stellen van de nieuwste tech­ nieken. Duurzaamheid is daarbij één van de kernbegrippen.

Tijdens deze beurs kunnen we zien dat er bij de lichte ­machines een omschakeling is van aandrijving met fossiele brandstoffen naar elektriciteit.

Dat wordt vooral duidelijk in het Zero Emission Paviljoen.

Hierin laat de beursorganisatie zien wat er op 1 januari 2020 daadwerkelijk mogelijk is op het gebied van emissie­­ be­ perking. Het elektrische handgereedschap is intussen al bijna gemeengoed geworden. Nu zijn de voertuigen aan de beurt.

Dan moet je denken aan maaiers, kleine wielladers, kraantjes, veegmachines en transporters. De beursorganisatie wil hier ook aan opdrachtgevers laten zien wat er daadwerkelijk ­operationeel is.

Opdrachtgevers kunnen hier dan bij hun aanbesteding ­rekening mee houden, maar kunnen ook zien wat het maxi­ maal mogelijke is. Dit om te voorkomen dat ze eisen stellen die niet uitvoerbaar zijn. GroenTechniek Holland heeft voor de inrichting van het paviljoen samenwerking gezocht met Stihl, Frisian Motors en GroeNoord. Zij zullen het merendeel van het paviljoen vullen. Daarnaast zullen er ook enkele ­andere noviteiten in het paviljoen te zien zijn.

Stihl is vooral bekend van het handgereedschap en de ­(robot) maaiers. Frisian Motors is een pionier van eigen bodem op het gebied van elektrisch aangedreven transporters. GroeN­ oord is vooral bekend als dealer van John Deere. Het heeft naar alle waarschijnlijkheid een John Deere Gator op water­ stof in het paviljoen staan. Deze is door Holthausen uit ­Hoogezand voorzien van een brandstofcel. Ook op de stand van Jean Heybroek staat, zoals het er nu naar uitziet, een door Holthausen omgebouwde machine op waterstof (zie kader). Verder neemt GroeNoord waarschijnlijk een ­elektrische transporter van Goupil mee.

Verschillende soorten accu’s Wat GroeNoord ook mee zal nemen, is een Kramer-wiellader.

Welk type is nog niet bekend. De Wacker Neuson-groep, waartoe Kramer samen met de merken Wacker Neuson en Weidemann behoort, is één van de voorlopers op het gebied van elektrisch aangedreven wielladers. In 2015 hebben we daar in Grondig al eens ruim aandacht aan geschonken. ­Destijds hebben we ook het verschil berekend in gebruiks­ kosten per uur. Bij twee verder identieke wielladers zijn de kosten voor onderhoud voor een elektrische machine op jaarbasis bijna € 1600,- lager. Dat zit hem vooral in het ver­ schil in brandstofkosten tussen diesel en elektrisch. Bij de

elektrische machine is rekening gehouden met hogere aan­ schafkosten. De machine heeft een loodzuuraccu en die gaat niet zo lang mee als een lithium-ionaccu. Deze laatste is ech­ ter weer veel duurder in aanschaf. De groep zelf geeft aan dat de hogere aanschafprijs van een elektrische wiellader na on­ geveer 2800 uur is terugverdiend. De Kramer-wiellader heeft twee elektromotoren, één van 6,5 kW voor het rijden en één van 9 kW voor de hydraulische functies.

We noemden al even dat machines met een lithium-ionaccu in aanschaf duurder zijn dan een machine met loodzuuraccu.

Ten opzichte van een dieseluitvoering kan een machine, of dat nu een wiellader of een minikraantje is, wel een tot twee maal zo hoge investering vragen dan een door een diesel aangedreven versie. Dat vraagt natuurlijk wel een gedegen afweging voor de investering. Wellicht dat de fiscale regelin­ gen Vamil en MIA enige verlichting geven. De gebruiksduur van de accu’s reikt in veel gevallen nog niet tot acht uur onaf­ gebroken werken. Met vier uur continu werken is het voor veel machines wel terug naar de lader. Dat vereist een andere manier van werken. Laden wanneer je kunt en niet pas wan­ neer de accu leeg is.

Veel machines kunnen wel via het normale 220V-lichtnet worden geladen, maar de laadtijd is dan wel lang, tot wel acht uur. Het laden kan wel sneller, met een snellader. Dan kan in twee uur tijd de capaciteit van een lege accu weer wor­ den teruggebracht tot 80 procent. Voor de snelladers is over het algemeen wel krachtstroom nodig. Helaas ontbreekt het in de wereld van elektrische aandrijvingen aan uniformiteit, waardoor de snellader van één machine niet altijd geschikt is voor machines van andere merken.

Elektrisch aan­ gedreven machines maken een sterke opkomst door.

De Giant G2200E is één van de ­nieuwelingen.

Veel voordelen met elektrisch Natuurlijk zijn er genoeg argumenten om niet te investeren in elektrische voertuigen. Er zijn echter ook argumenten om juist wél te investeren in elektrische voertuigen. In de eerste plaats het milieu. De elektrische machine heeft geen uitstoot van schadelijke stoffen. Daarom is deze zeer geschikt voor het werken in afgesloten ruimtes, maar ook voor het werken in stedelijke gebieden. Daar komt bij dat de elektrische ­machines ook heel stil zijn. Ook dat is een groot pluspunt in bebouwde gebieden en zeker rond ziekenhuizen en scholen,

GRONDIG 7 2019

35

ondernemen met

vaktechniek

Elektrisch maaien is stukken stiller dan met een verbrandingsmotor, één van de sterke pluspunten.

Wat staat er in Biddinghuizen?

maar ook op begraafplaatsen en golfbanen.

Een elektrische machine produceert minder trillingen dan een machine met dieselmotor en dat is voor de machinist prettig werken. De accu buiten beschouwing gelaten vergt een elektrische machine minder onderhoud. Vaak zijn er ­minder draaiende delen, maar dat hangt er ook van af of de aandrijving direct met een elektromotor is of via een transmissie. In elk geval vraagt de elektromotor minder ­ ­onderhoud dan de verbrandingsmotor. Denk alleen maar aan het olie verversen. Het zonder hydrauliekolie kunnen werken, is zeker in kwetsbare gebieden een pluspunt van de volledig elektrische machine.

De elektrische machines die nu op de markt zijn, zijn vaak de kleinere machines: wielladers tot hooguit vier ton, mini­ kranen tot twee ton. Grotere machines vragen een dermate zwaar accupakket dat dit nog te zwaar en te duur is voor de echt grote machines. Bovendien werken de grote machines vaak continu en dat vraagt veel van de capaciteit van de accu.

Bij de grote machines zien we daarom meer een trend naar hybride, waarbij energie wordt teruggewonnen. Bij de trek­ kers zijn er wel een paar elektrische trekkers aangekondigd, onder meer van John Deere en Fendt, maar deze zijn nog niet te koop. Dat ligt anders voor de compacttrekker van de ­Indiase fabrikant Farmtrac. Deze is inmiddels te koop en zal ook op de beurs te zien zijn.

Zoals gezegd is GroenTechniek Holland een prima podium om te laten zien wat er al op de markt is. Op het gebied van het maaien bijvoorbeeld. De zero-turn-zitmaaier Rimmert FM-170 van Frisian Motors is al even op de markt. De maaier wordt aangedreven door een 5 kW motor en maait 110 centi­ meter breed. Met één acculading kan ongeveer 3000 vier­ kante meter worden gemaaid.

Jean Heybroek stelt diverse elektrische machines voor, waar­ onder de Toro Greenmaster eTriFlex (zie kader). Mars Machi­ nes neemt waarschijnlijk de Aebi EC 170 mee, maar dat was half augustus nog niet helemaal zeker. Deze zitmaaier op rupsen is bijzonder geschikt voor het werken op hellingen en taluds. Eigenlijk is het meer een werktuigdrager, die ook met afstandsbediening kan werken. Hij heeft een 18 kW motor en kan met een 8,7 kWh accu ongeveer drieënhalf uur werken.

Lozeman stelt de elektrische maaier van Gianni Ferrari voor (zie kader).

Bij de graafmachines gaat de elektrische aandrijving niet ver­ der dan tweetons minikraantjes. Daarvan kan Est er met de Limach twee leveren, één van 1,8 ton en één van 2,0 ton. Het zijn eigenlijk Volvo’s, waarbij Est de dieselmotor heeft vervan­ gen door een accupakket. Deze machine hebben we in ­Grondig nummer 3 van vorig jaar uitgebreid voorgesteld. De 1,9 ton zware JCB hebben we voorgesteld in Grondig num­ mer 6 van dit jaar. De Bobcat is met 1,2 ton nog iets kleiner.

Die stellen we in een apart kader nader voor.

Wielladers, werktuigdragers en transporters De Giant G2200E is een kniklader met twee elektromotoren, 6,5 kW voor het rijden en 11,5 kW voor de werkhydrauliek.

Tobroco Giant geeft de klanten de keuze uit verschillende ­accupakketten, van 6,4 tot 24,6 kWh. Met de grootste is acht uur te werken. Wat daarbij helpt, is dat de machine ook ener­ gie opslaat, bijvoorbeeld bij het uitrollen.

De Knikmops is één van de weinige die werkt op een hoge spanning, 400 volt. Dat is terug te voeren op de samen­ werking met een partner in de automotive-sector. Het ­accupakket van de 130 E-wiellader heeft een lithium-­ionaccu­

Green Deal Het Nieuwe Draaien Met de Green Deal-aanpak wil de overheid vernieuwende en duurzame ­initiatieven uit de samenleving de ruimte geven. Dit doet zij door knelpunten in de wet- en regelgeving weg te nemen, nieuwe markten te creëren, goede informatie te geven en te zorgen voor optimale samenwerkingsverbanden. Door heldere onderlinge afspraken kun­ nen deelnemers werken aan concrete resultaten, waarbij elke betrokken partij zijn eigen verantwoordelijkheid heeft. Sinds de start in 2011 zijn er meer dan 200 Green Deals gesloten. CUMELA is onder meer betrokken bij Green Deal 203, Het Nieuwe Draaien. Hierin participeren verder een aantal grote gemeenten, ministeries, grote aannemers en bouwbe­drijven, brancheorganisaties (waaronder BMWT en Bouwend Nederland), koepel- en netwerkorganisaties, toeleveranciers en kennisinstellingen (waaronder SOMA). Het doel is om in de GWW- en bouwsector de uitstoot van CO2 met tien procent terug te dringen, de NOx-uitstoot met vijftien procent en ook

36

GRONDIG 7 2019

de uitstoot van fijnstof beperken. Gedragsverandering en nieuwe tech­ nieken zijn twee wegen waarlangs de p ­ artijen dit hopen te bereiken. Het gebruik van duurzame brandstoffen is één van de mogelijkheden ­binnen die nieuwe technieken. Er ontstaat nu mogelijk een situatie waarin de Green Deal wordt ingehaald door het klimaatakkoord en door scherpere ambities van opdrachtgevers, bijvoorbeeld gemeenten. Natuur & Milieu, één van de partners in deze Green Deal, heeft in opdracht van BMWT, eveneens partner, een enquête gehouden onder de BMWT-leden over wat er daadwerkelijk leverbaar is aan machines met een elektrische aan­drijving.

Daarnaast is gevraagd naar de belemmeringen die het gebruik van deze machines in de weg staan. Begin september worden de resul­taten bekendgemaakt en de bezoekers van GroenTechniek Holland k­ unnen op beurs kennisnemen van de r­ esultaten.

Gianni Ferrari stelt maaier voor Gianni Ferrari toonde vier jaar geleden al eens een elektrische maaier aan dealers en importeurs, maar die was toen nog niet klaar voor de markt. Nu heeft importeur Lozeman de eerste elektrische maaier van het Italiaanse merk wel in huis. Lozeman heeft de beschikking over een frontmaaier, maar er is ook een versie met middenmaaier en grasopvang. De machines moesten dezelfde capaciteit en handelbaarheid hebben als de benzineversies. Dat lijkt gelukt, als we de frontmaaier aan het werk zien. De machine verandert vlot en soepel van rijrichting en heeft een goed doseerbaar rijpedaal. Hij komt soepel op gang, maar is toch behoorlijk fel bij het optrekken. De fabrikant belooft afhankelijk van het grasbestand zes tot acht uur werken op één acculading. Met een optionele powerpack kan in de pauzes worden bijgeladen, zodat wellicht toch de werkdag kan worden volgemaakt.

De machine heeft acht lithium-ionaccupakketten aan boord, die op 54 volt 10,4 kWh kunnen leveren. Het opladen kan gewoon via de stekker op 220 volt. Voor de wielaandrijving ligt er een 1,2 kW rijmotor boven de vooras. De drie maairotors

pakket met een capaciteit van 31,5 kW. De machine is daar­ mee volgens eigen zeggen een volle werkdag operationeel. ­Laden kan zowel via 220 als via 380 volt.

De MultiOne EZ 7, te zien bij Zwienenberg op de stand, is een 1800 kilo zware lader. Als één van de weinige gebruikt de MultiOne een loodzuuraccu. Deze is weliswaar veel goed­ koper in aanschaf, maar gaat ook minder lang mee dan een lithium-ionaccu. Avant Machinery biedt voor zijn miniladers de klant de keuze. De e5-serie heeft loodzuuraccu’s, de ­e6-serie lithium-ionaccu’s.

Frisian Motors is al een aantal jaren op de markt met elektri­ sche transporters. De machines hebben een maximale ­rijsnelheid van 55 km/u. en de actieradius ligt tussen 60 en 80 kilometer. De voertuigen wegen 710 kilo, inclusief het ­lithium-ionaccupakket.

­ orden individueel aangedreven door een elektromotor. De w maaihoogteregeling is elektrisch, maar het heffen van het maaidek gebeurt handmatig. Voor het onderhoud aan en reinigen van de messen kan het maaidek kantelen tot het verticaal staat. Dit gebeurt wel elektrisch. De machine kan mulchen, maar na het uitnemen van een mulchplaat heeft hij achteruitworp. Het maaidek heeft zich al bewezen in de bestaande machines van Gianni Ferrari. Hij heeft een totale maaibreedte van 1,12 meter. De maximale rijsnelheid bij transport bedraagt 10 km/u en dat is sneller dan die van de benzine-uitvoering. De GSR Electric heeft lagere brandstof­ kosten dan de benzinemaaier, lagere onderhoudskosten en op zich geen uitstoot van schadelijke stoffen. Daar staat wel tegenover dat de aanschafkosten ruim tweeënhalf keer zo hoog liggen dan die van de benzinemaaier. Voor het maaien tussen gebouwen, rond ziekenhuizen, scholen, bejaardencentra of op begraafplaatsen is deze machine echter een uitkomst. Het is te hopen dat ook opdrachtgevers daar iets extra voor willen betalen.

Hofstede Timmerman uit Staphorst heeft zich ingeschreven met de elektrische voertuigen van Addax. Deze Belgische ­fabrikant bouwt voertuigen met lithium-ijzerfosfaataccu’s.

Alké is een Italiaanse producent van elektrische multifunctio­ nele voertuigen. We vinden deze bij Van Dyck Marcel. ­Genoeg mogelijkheden voor een uitgebreide oriëntatie dus.

TEKST: Arend Jan Blomsma FOTO’S: leveranciers, Blomsma

GRONDIG 7 2019

37

ondernemen met

vaktechniek

Bobcat op demo Inter-Techno heeft als importeur van Bobcat een minikraan in de eentons klasse als demomachine ingezet. Het is een elektrische versie van de E10z. Met een gewicht van 1176 kilo is het één van de zwaarste machines in deze klasse. De testmachine heeft de naam E10 Electric en voegt nog eens dertig kilogram toe aan het bedrijfsgewicht. Beide machines zijn volledig identiek, op dus de krachtbron na. In plaats van een 7,5 kW (10 pk) Kubota-diesel heeft de E10 Electric een 7,5 kW elektromotor. Deze wordt gevoed door een 12,7 kWh lithium-ionaccupakket, dat werkt op 48 volt. De accu kan worden geladen via het 220V-lichtnet of via een snellader op krachtstroom. Met ingeschoven rupsen is de Bobcat slechts 70 centimeter breed, waardoor hij bijzonder geschikt is voor het werken in een kleine ruimte. Dat er daarbij geen uitstoot is van schadelijke stoffen en dat de machine erg stil is, zijn twee heel grote pluspunten. Bovendien is het een binnendraaier, waarmee het werkgemak wordt vergroot.

Met uitgeschoven rupsen is de machine 1,10 meter breed en erg stabiel.

Onlangs was deze machine op proef bij Bras Fijnaart Groenvoorziening en Cultuurtechniek in het Noord-Brabantse Fijnaart. Directeur Goof Rijndorp motiveert zijn interesse om de machine uit te proberen als volgt: “We streven innovatie na. Dat betekent dat je soms ook technieken moet uitproberen die misschien nog niet helemaal uitontwikkeld zijn.

Een beeld dat steeds vaker te zien zal zijn: een minigraver aan de stekker.

Drie elektro­ motoren drijven de messen aan.

Hierdoor zijn er veel minder assen, riemen en ­kettingen.

38

GRONDIG 7 2019

Als niemand ermee begint, kom je namelijk niet verder. We willen als bedrijf zo schoon mogelijk werken. We hebben niveau 5 op de CO2Prestatieladder en zijn uitgeroepen tot Meest Duurzame Onderneming in Moerdijk. Zelf rijd ik al jaren elektrisch en in het bedrijf hebben we al vier elektrische auto’s. Ik ben alleen wel benieuwd welke garantie Bobcat durft te geven op de accu.”

Machinist Stefan Koster heeft al een aantal uren gedraaid met de ­machine. “Ik draai meestal op een minikraan, veel in particuliere tuinen.

De eerste ervaring is goed. Lekker rustig. De machine is heel stil, maar wel sterk. Ik heb vier uur constant gedraaid met de machine, toen was de accu leeg. Maar ik begon maar met een voor 80 procent geladen accu. Dus het klopt wel wat ze vooraf zeiden, dat je tussen vier en vijf uur kunt werken zonder bij te hoeven laden. Ik zie het wel zitten met deze ­machine. Lekker rustig.”

Dat de machine rustig is, komt wel overeen met de cijfers die Bobcat zelf geeft. De diesel produceert een omgevingsgeluid van 93 dB(A), de E10 Electric 84 dB(A). Voor de machinist zijn de waardes 80 dB(A) en 71 dB(A) en dat is een wereld van verschil. Bobcat gaat er dit jaar vijftien bouwen, waarvan er waarschijnlijk tien naar Nederland komen.

Jean Heybroek actief op meerdere fronten Importeur Jean Heybroek is op verschillende fronten actief met zeroemission-machines. Op GroenTechniek Holland zullen naar alle waarschijnlijkheid drie voorbeelden te zien zijn. Jan Plooij, sales en marketingmanager, zegt hier het volgende over: “We introduceren de Toro eTriflex-greenmaaier, een volledig elektrische machine, naast de hybride versie die we hiervan al hebben lopen. Deze machine heeft geen hydrauliek- of smeerolie meer, iets wat greenkeepers zeker zal aanspreken.

Daarnaast is de machine met 66 dB(A) heel erg stil. Dat is niet alleen prettig voor de machinist, maar ook voor de spelers en de omwonenden.

Deze machine gaat de tweede helft van 2020 in productie.”

Er komt echter nog meer nieuws aan. “We komen ook met de LM Trac MoRe-E, een elektrische werktuigdrager. Zowel de tractie-unit als de veegborstel werkt elektrisch. De eigenschappen van de elektrische ­machine zijn gelijk aan die van de versie met dieselmotor. De batterij­ capaciteit van deze machine is voldoende om er een dag van acht uur

mee te kunnen werken. De ontwikkeling van deze machine is gedaan door Motrac Industries, een zusterbedrijf van Jean Heybroek binnen ­Royal Reesink. Van deze machine wordt er een kleine nulserie gebouwd”, aldus Plooij. Jean Heybroek probeert ook nog de LM Trac op waterstof op de beurs te krijgen. Deze is door Holthausen uit Hoogezand in opdracht van de gemeente Groningen voorzien van een brandstofcel.

Plooij ziet dat er veel interesse vanuit de markt is voor elektrische aandrijving. “We zien er zeker wat in, al zijn er op dit moment nog geen grote aantallen in productie. Dat groeit echter wel. De grote fabrikanten stappen er nu in en dat zal hopelijk de prijs voor de consument aantrekke­ lijker maken. Het heeft daarom nu nog wat tijd nodig om er economisch mee te kunnen werken. Dat geldt zeker voor waterstof. Dat is wereldwijd voor de grote fabrikanten nog niet interessant, omdat in grote delen van de wereld, waaronder ook Nederland, de infrastructuur om waterstof te kunnen tanken nog een probleem is.”

De opmars van de stekkers is begonnen en nog lang niet ten einde.

GRONDIG 7 2019

39

ondernemen met

vaktechniek

Compleet nieuw ontwikkeld De techniek van de Votex Maximus Votex heeft de Jumbo-klepelmaaier grondig vernieuwd en er meteen een nieuwe naam aan gehangen: Maximus. Als je tachtig procent van de machine vervangt, past die oude naam ook niet zo goed meer. In het verlengde van de Maximus is er ook de nieuwe R-Max-frontmaaier met dezelfde ontwikkelingen als de Maximus.

De Maximus is de zijklepelmaaier van Votex voor profes­ sioneel gebruik. De zwaar gebouwde machine is er in werkbreedtes van 1,23 tot 2,67 meter. Votex is met een blanco tekenvel aan de ontwikkeling van de machine begonnen.

Op de aandrijflijn na is zo ongeveer alles aan de maaier veranderd. Dat begint al bij het uiterlijk. De oude machine was alleen oranje, de nieuwe is oranje met grijs en dat geeft meteen een heel andere en m ­ odernere aanblik.

De klepelbak is groter geworden en dat heeft een flink aantal voordelen. Ten eerste leidt het grotere volume tot een hogere capaciteit. Ten tweede is door het grotere volume de ver­mogensbehoefte kleiner. Het grootste type is gemaakt voor de 1000-toerenaftakas. De kleinere typen kunnen naar

40

GRONDIG 7 2019

keuze worden uitgevoerd als 540-, 750-, 900- of 1000-toeren­ machine. Door het gebruik van de spaarstand van de af­takas kan de trekker op een veel lager toerental draaien, wat een gunstig effect heeft op het brandstofverbruik. Ten derde blijft het gewas langer in de bak, waardoor de kneusintensiteit groter is. Dit wordt nog versterkt doordat de kap niet langer rond is, maar gezet. Bovendien is aan de voorkant van de bak de afstand tussen kap en klepels kleiner dan aan de achterkant. Dit geeft een veel betere luchtstroom, met als gevolg dat het gewas veel egaler wordt afgelegd. De aandrijflijn heeft zoals dat al het geval was op de Jumbo een ­dubbele powerband en een tandwielkast met tandwielen met s­ chuine vertanding.

De nieuwe R-Max-frontmaaier Ook nieuw is de R-Max, als opvolger van de Roadmaster-frontmaaier. De R-Max is gebaseerd op de Maximus en kreeg een groot aantal van de vernieuwingen aan die machine mee. Hij heeft nu een sideshift van 60 of 70 centimeter, terwijl dat voorheen 42 centimeter was. Hij heeft verder een doorvoer van de aftakas, omdat hij zowel in de fronthef als getrokken te gebruiken is. Bij de frontaanbouw is de ophanging zodanig dat de machine ook wordt getrokken, waardoor hij een goede ­bodemaanpassing heeft en niet de neiging krijgt om in de grond te duiken. Hij is modulair gebouwd, waardoor er zowel een normale gespreide afleg als een afvoer met een transportband mogelijk is. De R-Max 240 heeft een werkbreedte van 2,40 meter met de standaardklepels en 2,46 meter met h ­ amerklepels.

Grotere klepelas De klepelrotor kreeg een grotere diameter. Die ging van 140 naar 194 millimeter. Hierdoor kon de lagering in de as worden geïntegreerd. Dat betekent dat er aan de buitenzijde geen grote uitstulping meer zit. Omdat ook de glijslof nu aan de binnenkant van de afscherming zit, kan er dichter langs obstakels worden gemaaid. In plaats van zestien centimeter blijft er nu nog een rand van negenenhalve centimeter over en dit scheelt een stuk in het nawerk. Ook aan de binnenkant is de lagering geïntegreerd en daardoor kon ook het knikpunt worden verbeterd. Dat is compacter geworden, maar er zitten wel meer bussen in. De ophanging van de looprol is anders geworden.

Die zit nu met bouten vast en kan na het losdraaien van twee bouten worden uitgenomen. In de rol worden nu conische lagers gebruikt, die minder gevoelig zijn voor zijdelingse druk. In het verleden moest de complete looprol worden uitgebouwd als de schraper moest worden vervangen, maar dat hoeft nu niet meer. Twee kleine geleideplaten in de kap moeten ervoor zorgen dat er geen gras komt op de bevestiging van de looprol. De maaier kan naar keuze worden uitgerust met 325-grams klepels of met 1300-grams hamerklepels. Van de eerste zitten er zestig op een machine met twee meter werkbreedte, van de tweede zitten er twintig op dezelfde werkbreedte.

Beter zicht Ook de hele frameconstructie is veranderd. Het frame is l­ ager geworden, waardoor het zicht achter de machine beter is.

Wel zijn de parallellogrammen hoger geworden, wat leidt tot een verminderde slijtage op de bussen. De machine heeft

De transportbreedte van de machines blijft bij alle werkbreedtes binnen de twee meter. De machine vergrendelt automatisch in transportstand.

een bladverenpakket waarmee de machine op voorspanning wordt gezet. Dit voorkomt dat hij scheeftrekt. Dit verenpakket bestond voorheen uit zeven bladveren en nu uit negen. Het is zwaarder gemaakt, zodat er meer spanning op kan worden gezet. Hierdoor trekt de machine lichter. Je zet door middel van een bout spanning op het verenpakket. Deze bout kon in de eerdere modellen de tussenas raken. Door de bout om te draaien is dit nu niet meer mogelijk. De hefcilinder ligt nu achter de klepelbak. Hierdoor is de maaier hoger uit te heffen en wijkt hij beter uit bij obstakels. De maaier is gemakkelijk op te pakken met een heftruck, om hem eventueel in de loods te kunnen verplaatsen zonder hem aan de trekker te hoeven aankoppelen. Omdat de dagen in de sector lang zijn, is de machine voorzien van geïntegreerde ledverlichting.

De maaiers hebben allemaal een sideshift van 60 centimeter.

Ze kunnen in een maaihoek maaien van plus 90 graden tot minus 60 graden. De transportbreedte van de machines blijft bij alle werkbreedtes binnen de twee meter en de machine vergrendelt automatisch in transportstand. Niet alleen de ­hydrauliekleidingen liggen verzonken, maar ook de smeernippels. De machine blijft daardoor beter schoon.

Voor ondiepe sloten en greppels was er de Jumbo Flex. Die heeft een kanteljuk in het frame, waardoor met een machine met grote werkbreedte ook ondiepe sloten kunnen worden gemaaid. De verwachting is dat er ook van de Maximus een Flex-uitvoering komt.

TEKST: Arend Jan Blomsma FOTO’S: Michiel Velderman

De grotere klepelbak levert een hogere capaciteit op, het gewas blijf langer in de bak voor een betere kneuswerking en de afstand tussen kap en klepelbak is achter ruimer, voor een betere, egalere afleg.

De maaiers hebben alle een sideshift van 60 centimeter. Ze kunnen maaien in een maai­hoek van plus 90 graden tot minus 60 graden.

GRONDIG 7 2019

41

ondernemen met

vaktechniek

Het beste van twee in één Hemos Machinebouw en Veldhuizen Wagenbouw bouwen smal snelverkeer-maaivoertuig De expertise van Veldhuizen Wagenbouw voor het rijdend gedeelte en de bijbehorende keuringen plus de expertise van Hemos Machinebouw als zelfrijder-maaispecialist leveren dit snelverkeer-maaivoertuig op met een buitenwerkse breedte van 1,77 meter. Op GroenTechniek Holland moet deze Luctor 322 Nederlands gekeurd en gekentekend zijn debuut maken. Daarna gaat hij meteen aan de gang bij de eerste eigenaar, cumelabedrijf Verhart Groen in Montfoort.

Zoals u ziet, staat het voertuig net op de wielen en bijna klaar bij de Hemos-fabriek in Meppel. De elandtest moet het voertuig nu nog afleggen bij het RDW-keuringscentrum in Lelystad en dan de moeten de laatste zaken worden afgerond, zoals het monteren van de maai-units. Als u dit nummer leest, is dat naar inschatting succesvol afgerond om de combinatie officieel in Nederland erkend en gekentekend te hebben als klasse N3G-voertuig. Een vrachtwagenkentekening, waarbij de G staat voor Gelände, oftewel ruwterreinvoertuig. Daarmee is het voertuig officieel in Ne-

42

GRONDIG 7 2019

derland gekentekend en toegelaten voor het werken naast de snelwegen en rijden op de snelwegen. Je mag ermee werken op de vluchtstroken met een minimale afstand tot de wegstreep van 1,10 meter. Met een voertuigbreedte van 1,74 meter en een cabinebreedte van 1,77 meter is die doelstelling gerealiseerd. Met de deels gedraaide cabine werk je in de praktijk met een 1,74 meter brede machine, waarbij zelfs de spiegels nog netjes binnen de gestelde grenzen ­blijven en in de regel iets asfaltruimte over hebt. Over puntjes op de i gesproken.

Iveco-delen De basiscomponenten komen van een Iveco-vrachtwagen, waarbij Veldhuizen de assen heeft ingekort om op voor 445/65R22.5- en achter 600/50R22.5-vrachtwagenbanden binnen de 1,74 meter te blijven. Hemos heeft hiervoor een compleet nieuw onderstel ontworpen met een mechanische besturing door het hart van de draaikransen van de twee gieken, met een zo laag mogelijk zwaartepunt. De motor is een 235 kW (320 pk) sterke Iveco-5,9-liter-Euro 6-krachtbron.

Deze is vanwege de beperkte ruimte aan de zijkant ingebouwd en rechtstreeks gekoppeld aan een tussenbak voor de vijf aparte hydrauliekpompen voor de afzonderlijke aandrijving van het rijgedeelte, de klepelmaaier, de gieken en de externe functies. Hiermee kunnen de afzonderlijke functies beter worden aangestuurd en is er geen onderlinge invloed bij wisselende belasting. Daarbij heeft de machine een grote hydrauliekolietank om de olie bij hoge belasting van de afzonderlijke componenten zo koel mogelijk te houden. De radiateur en de oliekoeler zijn voorzien van een hydraulisch aangedreven, in toeren regelbare omkeerbare fan. De koelblokken (water, lucht en airco) zijn naast elkaar gemonteerd, zodat er geen er zich geen vuil tussen kan ophopen.

Het is een volledige hydrostaat, waarbij Hemos de door Veldhuizen ingekorte assen elk heeft voorzien van hydrauliekmotoren. Er is geen tussenbak en ook geen hoog/laag. Dat geeft wat restricties aan de trekkracht, maar bij normaal maaigebruik op de weg moet dit ruim toereikend zijn. De combinatie is begrensd op 80 km/u en deze snelheid wordt behaald bij 1800 motortoeren. In de werkstand heeft de motor een vast constant toerental. De chauffeur kan op het touchscreen kiezen tussen 1350 en 1600 toeren per minuut. De combinatie heeft aan de voorzijde een gedwongen gestuurde as en achter een starre as. Achter ook gestuurd zou fijner zijn, maar voor deze toepassing is de vrachtwagendraaicirkel afdoende. De combinatie is hydraulisch geveerd, waarbij de vooras niet en de achteras wel kan pendelen. Beide assen kunnen in werkpositie worden afgestempeld (vergrendeld).

Draaiende opbouw Een belangrijke specialiteit van Hemos zit hem in de opbouw van de cabine en de gieken, mede gebaseerd op de goede ervaring met de Hemos Excentrike- en Excentrac-zelfrijders.

De beide gieken staan op een apart draaibaar frame om ze in de gewenste positie te kunnen zwenken en de cabine kan apart draaien, zodat die in een optimale positie kan worden gezet voor het werk. Daarbij zijn de spiegelstanden aangepast om ook dan in de spiegels te kunnen kijken (verkeer).

Door de draaiconstructie kunnen de gieken achterop worden afgestempeld voor transport. Er komt dus geen opvangbak of zuiger op het voertuig. Wie met een grote afzuiger wil werken, zal die op de aanhangwagen moeten plaatsen, zoals we dat ook bij trekkers zien.

Hemos heeft uiteraard gekozen voor gieken die zijn gebaseerd op de eigen succesvolle Orca’s, dus met goed weg­ gewerkte leidingen en afgestemde giek- en steellengtes voor dit werk. Daarbij heeft de fabrikant gekozen voor het monteren van tweemaal een 1,30 meter dubbele slagmaaier.

Deze breedtes zijn gekozen omdat de eerste goed aansluit op

Zo zie je pas hoe smal 1,74 meter is. De cabine is drie centimeter breder, maar zal in werkstand binnen de buitenwerkse maten van de ­onderwagen­ vallen.

Voor transport zwenken beide gieken naar achteren. Dat geeft geen belemmeringen bij transport, maar daardoor kan er geen opvangbak op. Dat zal met een aanhanger moeten.

de gangbare bermrandbreedtes. Met deze maaiers kan van beide zijden naast en onder de vangrail worden gemaaid. De combinatie van Verhart wordt uitgerust met een zuiger op de aanhangwagen. Je bedient de beide gieken apart. Omdat ze bij elkaar zijn geplaatst, krijgen ze twee kleuren (groen en blauw) voor de chauffeur. Dat is ook in de bediening doorgevoerd. Je kunt via een schakelaar simpel overschakelen. Wel is er de nodige automatiek doorgevoerd, zoals een zweefstand en het volgend werken van beide maaiunits bij wendingen in het werk. In- en uitschakelen blijft zoals gebruikelijk wel apart.

Vervolg komt Deze eerste combinatie is al verkocht aan cumelabedrijf Verhart Groen in Montfoort. Intussen denken de ontwikkelaars alweer een stap verder. Hemos heeft de plannen voor een bredere (vrachtwagenbreedte) en sterkere 294 kW (400 pk) snelwegversie met centraal geplaatste motor met daarachter een CVT al klaar. Deze zal dan ook worden voorzien van een werk- en transportschakeling voor meer koppel aan de wielen en deze zal ook geschikt worden voor het zwaardere werk, waardoor hij kan worden uitgerust met bosfrezen. Ook hiervan zijn de eerste orders lopende. Hemos en Veldhuizen zullen op GroenTechniek Holland op een gezamenlijke stand eerst de Luctor 322 presenteren. Om die op tijd klaar te hebben, wordt al spannend genoeg. In Biddinghuizen kunt u hem in definitieve uitvoering beter bekijken en is er ongetwijfeld ook door te praten over deze oplossing en de individuele specialismen van de partners Veldhuizen Wagenbouw en Hemos Machinebouw.

TEKST: Gert Vreemann FOTO’S: Hemos

GRONDIG 7 2019

43

v

WERELDLEIDER IN HAGENEN GROENONDERHOUD TECHNOLOGIE Oplossingen voor probleemloos landschapsonderhoud

Europa’s specialist in zadeldak hallen, stallen & loodsen • In 30 min. uw eigen ontwerp & bouwtekening • Unieke staalconstructie & ontwerpmethodiek voor de beste prijs/kwaliteit verhouding • Energie neutraal dus klaar voor de toekomst

Ontdek al uw voordelen en/of scherpe offerte op: www.conexx.nl

ARION 660 v.a. € 99.950,-

Gulden tijden herbeleven 2019 is het jaar van de historie van Kamps de Wild.

Tijd om oude begrippen nieuw leven in te blazen: ƒ1.000,- / pk

Profiteer van een moderne CLAAS voor nog geen € 500,- / pk.

Traploze CMATIC transmissie, 205 pk*, hoog comfort niveau, excellente gewichtsverdeling en een opgeruimde bediening.

Dat is oude tijden opnieuw beleven. Dat is CLAAS.

kampsdewild.nl Bovenstaande prijs is excl. afleveringskosten en btw, afhankelijk van de uitvoering. Actieprijs geldig t/m 31-08-2019. Uitvoeringen kunnen afwijken van bovenstaande afbeeldingen. Drukfouten onder voorbehoud.

Vraag uw CLAAS dealer voor meer informatie m.b.t. de gunstige financieringsmogelijkheden. *Vermogen aangegeven volgens max. vermogen (ECE R 120), incl. CLAAS CPM.

You are invited!

DEMODAGEN Vrijdag 6 september 13:00 - 21:00

Zaterdag 7 september 10:00 - 16:00

Souvereinstraat 20, Oosterhout (NB) Services

Bedien machines

Kom alles te weten over Hitachi onderdelen, service, Premium Rental & Premium Used

Ervaar hoe het is om zelf met een Hitachi te werken!

Loterij Win mooie Hitachi prijzen!

Verder is er natuurlijk ook lekker eten & drinken en er zijn leuke activiteiten voor jong en oud.

Tot dan! www.hitachicm.nl

ondernemen met

vaktechniek

Nieuwe dimensies Claas presenteert tweede generatie Lexion-combines Een graantank van achttien kubieke meter, een maaibord van bijna veertien meter breed en aan boord 581 kW (790 pk). De nieuwe generatie Lexion-combines van Claas is er één van nieuwe dimensies. Vijfentwintig jaar na de eerste serie is er nu een combine die de basis moet vormen voor een machine die op termijn automatisch en autonoom kan werken.

Vijfentwintig jaar na de introductie heeft Claas deze zomer de tweede generatie van de Lexion-combines gepresenteerd. Alle nieuwe modellen van de afgelopen jaren waren volgens de ­fabrikant updates van die eerste generatie, maar het aanpassen en

verbeteren bereikte een eindpunt. Daarom komt er nu een ­nieuwe generatie, die volgens Claas helemaal opnieuw vanaf de teken­ tafel is ontwikkeld. Daarin zijn meer dan één miljoen m ­ andagen aan ontwikkelingswerk en 500 miljoen euro geïnvesteerd.

Nulserie van 200 De nieuwe serie moet vanaf volgend jaar de huidige generatie gaan vervangen. Momenteel rijden er al 200 machines rond in alle werelddelen om de laatste kinderziektes op te sporen. De nieuwe serie bestaat uit vier modelrijen. Van de 5000 met vijf schudders zijn er vier modellen en van de 6000 met zes schudders zijn er zeven modellen. Bij de 7000- en 8000-serie met het rotordorssysteem zijn er zeven modellen in de 7000-serie en zes in de 8000-serie. Het aantal modellen bij de series is zo groot omdat ze zowel op banden als in veel gevallen ook op Terra Tracs leverbaar zijn. Het motorvermogen begint bij 230 kW (313 pk) bij de 5500 en loopt tot 581 kW (790 pk) bij de 8900. Er zijn banden tot 2,50 meter groot leverbaar en allemaal lopen ze maximaal 40 kilometer per uur. Alle machines zijn voorzien van een nieuwe cabine met meer binnenruimte en een stillere werkomgeving.

46

GRONDIG 7 2019

De lospijp zwaait nu 105 graden uit en komt daardoor veel beter in het gezichtsveld van de chauffeur.

De dorsunit heeft nu vier trommels om een optimale gewasstroom te krijgen. Alle openingen zijn gekoppeld en vanaf de cabine traploos in te stellen.

De grootste veranderingen zijn te vinden in het hart van de ­machine, in het dorssysteem. Daar passeert het graan bij de schuddermachines nu vier trommels voor het op de schudders gaat. Bij de grotere modellen is de overnametrommel groter en in vorm aangepast voor de overgave van het gewas naar de ­rotors. De belangrijkste verandering in alle modellen is het vergroten van de dorstrommel van 60 naar 75,5 centimeter. Dat maakt het mogelijk om de capaciteit verder te vergroten dankzij de verdere toename van het dorsoppervlak. Om een goede, egale invoer te krijgen, is voor de dorstrommel een extra invoertrommel gemonteerd, de zogenaamde EPS-trommel.

Twee overnametrommels Achter de dorstrommel liggen nu twee overnametrommels, die het gewas bij de schuddermachines vanaf de dorstrommel naar de schudders transporteren. Vooral rondom deze trommels hebben de ingenieurs van Claas naar mogelijkheden gezocht om de capaciteit omhoog te krijgen. Zo kan de afstand van de trommel tot het doorvalrooster vanuit de cabine traploos worden versteld en verandert deze bij alle trommels in gelijke mate om de gewasstroom niet te hinderen.

Om een ongestoorde stroom te krijgen, zijn alle vier de trommels aan elkaar gekoppeld en gesynchroniseerd. Wordt de snelheid van de dorstrommel verhoogd of verlaagd, dan wordt bij alle andere trommels de snelheid in gelijke mate aangepast om een perfecte doorstroming te houden. Andere extra’s zijn de mogelijkheid om in een droog gewas een deel van de doorval af te sluiten om een goede dorswerking te houden. Bijzonder is de mogelijkheid om in een taai gewas juist een soort extra slag­ lijsten tussen de invoer en de dorstrommel te plaatsen. Bij een droog gewas is de doorvoer vlak, in een vochtiger gewas kun je hydraulisch een as met daarop twee slaglijsten 90 graden draaien, waardoor deze zorgen voor een extra behandeling.

Om de extra hoeveelheid gewas te verwerken, is bij de schuddermachines de opbouw aangepast en is de reinigingscapaciteit vergroot door het gebruik van de Jet Stream-blazer, die al bekend is van de rotormachines. Claas claimt dat een vijf-schuddermachine uit de 5000-serie nu de capaciteit heeft van de zesschuddermachines uit de huidige generatie. Bij de 7000- en 8000 serie met het hybride dorssysteem is de scheidingsrotor wat vlakker gemonteerd. Dit betekent dat het gewas er gemakkelijker doorgaat. Om voldoende schoning te houden, is de omvang nog iets vergroot. Om te voorkomen dat het stro kapot gaat en in het graan komt, is de afstand tussen rotor en doorvalwand wat vergroot. Ook hier is het net als bij de dorstrommel mogelijk om de rotorwand te wisselen. Bij grovere gewassen, zoals maïs of sojabonen, kan er dan een rooster met een grotere

Opvallend is het beeld van de combines. Zowel links als rechts ziet hij er aan de buitenkant ­nagenoeg gelijk uit.

doorvalopening worden ingebracht. Net als bij de dorstrommel zijn er kleppen om bij een fijn of droog gewas de doorval­ opening te verkleinen.

Natuurlijk zijn de nieuwe Lexions voorzien van Stage V-motoren om aan de jongste regelgeving te voldoen. De motoren zijn ­afhankelijk van het type afkomstig van Mercedes-Benz of MAN. Voor de regeling van het motorvermogen is nu de Dynamic Power-techniek van de Jaguar-hakselaars overgenomen. Dat wil zeggen dat er tien verschillende motorkarakteristieken zijn, waarbij de boordcomputer automatisch de instelling kiest die bij het gevraagde vermogen de motor in het optimale toerengebied laat werken. Hierdoor is volgens Claas een brandstof­ besparing tot tien procent mogelijk.

De boordcomputer is, zeker in deze nieuwe serie, feitelijk het nieuwe hart en brein van de machine. Daarin keren een aantal zaken terug die de laatste jaren op de eerste generatie zijn ge­ ïntroduceerd, zoals het Cemos-regelsysteem. Hierbij zoekt de boordcomputer op basis van gegevens van de sensoren zelf naar de beste instelling. Het is een complexe techniek, waarbij er continu wordt gemeten en bijgeregeld om tot de optimale afstelling te komen. Dat klinkt eenvoudig, maar is het niet, omdat de chauffeur de instelling continu kan sturen. De man achter het stuur kan op een schuifbalk aangeven wat hij het belangrijkste vindt, bijvoorbeeld een zo hoog mogelijke capaciteit, de meest zuinige instelling of de laagste verliezen. Op basis hiervan gaat de computer aan de slag en komt die tot een optimale instelling.

In feite is dit in combinatie met een automatisch stuursysteem voldoende om een machine nagenoeg autonoom te laten werken. Dat zou ook kunnen, denkt Claas, alleen is het zover nu nog niet. Er is een chauffeur nodig om de hoeken uit te maaien en om te kiezen voor de ideale instelling bij het dan geldende oogstmoment. Op termijn zal het er zeker van komen, denkt het bedrijf, en is deze nieuwe Lexion-serie daar ook op voorbereid.

Alleen zullen er nog vele nieuwe updates komen, met telkens een stukje elektronica meer, voordat het zover is. Tot die tijd zal Claas vooral willen profiteren van de extra capaciteit die deze combine biedt. Nu al komt namelijk meer dan de helft van alle verkochte Lexions uit de grootste categorie. Dat bewijst volgens het bedrijf dat klanten vooral meer capaciteit willen. Alles wat dat biedt, wordt gekocht. Daarom zal ook deze serie vanaf ­volgend jaar ongetwijfeld in grote aantallen uit de fabriek rollen.

Met de 8900 met 589 kW (790 pk), een 13,80 meter breed ­maaibord en een achttien kubieke meter grote graantank als absolute capaciteitskampioen.

TEKST & FOTO'S: Toon van der Stok

GRONDIG 7 2019

47

Wij kennen de eisen, beheersen de systemen en zorgen voor de beste opslag voor uw producten.

Adverteren in Vakblad Grondig? uw specialisT in bewaringen en loodsen Kistenbewaring

bulkopslag

Hout en beton

T 073-503 25 27 info@steenbergen-bouw.nl

www.sTeenbergen-bouw.nl

Voor meer informatie: Lisette Kerkhof T 033 - 247 49 50 E lkerkhof@cumela.nl

Adverteren in Grondig is scoren, met hĂŠt best gewaardeerde vakblad in de cumelasector!

Die wil alleen maar laden

KRONE opraap- en transportwagen

35 modellen in vier verschillende series Geschikt voor tractoren van 80 tot 400 PK Laadvolume van 25 tot 56 mÂł Brede EasyFlow pick-up zonder curvebaan = 58% minder slijtdelen en 30% hoger toerental Enorme snijrotor met gelaste brede hardox meenemers, trekt licht zelfs bij 37 mm snijlengte (hakselkwaliteit)

Zuid-Nederland: Ad van den Hurk 0653-241918

Noord-Nederland: Marc Berghuis 0651-346841

www.krone-nederland.nl

Waarom straks doorzaaien met gecoat graszaad?

geeft gras een boost • • • • •

Sterkere en snellere vestiging Gemiddeld 30% meer gekiemde planten Verbeterde groei van de kiemplant Verbeterde stresstolerantie De stikstofcoating voedt het zaad, niet het onkruid

om daar k i u Gebr ax

aiM a z r o Do itro N o r P

Onbehandeld Engels raaigras

DLF BV • Postbus 1 • 4420 AA Kapelle • Tel. +31 (0)113 347 911 • www.dlf.nl • info@dlf.nl DLF • H. van Veldekesingel 150 - bus 30 • 3500 Hasselt • Tel. +32 (0)11/32.13.65 • www.dlf.be • info@dlf.be

TECHNIEK Kleine zescilinder in de schijnwerper

ondernemen met

vaktechniek

Steyr toont in Sankt Valentin de Profi 6145 Eind juli organiseerde Steyr een persbijeenkomst bij de fabriek in Sankt Valentin. Het merk toonde daar de compacte ExpertCVT, maar bracht ook de zescilinder-Profi onder de aandacht. Verder liet de fabrikant een aantal detailverbeteringen en opties op diverse modellen zien.

Het kopakker­ management ­programma S-Turn Pro en het GPS-besturings­ programma S-Guide zijn nu geïnte­greerd.

50

GRONDIG 7 2019

Er is onmiskenbaar een trend om meer vermogen uit vier­ cilindermotoren te halen. Tegenwoordig zijn er viercilindertrekkers op de markt die 149 kW (200 pk) leveren! Toch zijn er ook merken die tegen de trend in durven gaan, zoals CNH. Dat heeft nu drie zescilindertrekkers in het programma met 108 kW (145 pk) nominaal, met daarnaast ook viercilinder­ varianten met dit vermogen. Er is vraag naar deze trekkers vanwege de grotere reserve van de motor en een iets hoger koppel en voor sommigen gewoon vanwege het zes­ cilindergeluid en -gevoel.

De motoren in de viercilindermodellen zijn FPT’s met een ­cilinderinhoud van 4,5 liter. De motoren van de zescilinderversies zijn uiteraard ook van FPT, maar deze hebben een ­inhoud van 6,7 liter. Het maximale koppel zonder boost ­bedraagt 650 Nm bij 1500 motortoeren voor zowel de vierals de zescilinder. Met boost bedraagt het koppel 700 Nm bij de viercilinders en 740 Nm voor de zescilinders en dat is toch bijna zes procent meer. De boost zorgt er overigens ook voor dat het maximale vermogen van de trekkers, zowel de ­vierals de zescilinders, op 130 kW (175 pk) ligt. Steyr, New H ­ olland

en Case IH bieden de zescilinders aan met viertraps powershift, achttraps powershift en continu variabele transmissie.

De wielbasis van zowel de vier- als van de zescilinders bedraagt 2,68 meter en het gewicht van de zescilinders is maar 120 kilogram hoger dan dat van de viercilinders.

Eind vorig jaar stelde het concern de Case IH Maxxum 150 voor, een zescilindervariant van de Maxxum 145. Dit voorjaar zag op de Sima de New Holland T6.160 Electro Command het levenslicht. Met 101 kW (135 pk) nominaal is dit de kleinste zescilinder. Daarnaast heeft New Holland ook de T6.180, een zescilinder met 145 pk nominaal. Steyr heeft met de Profi 6145 ook een zescilinder, de evenknie van de Profi 4145, die vier cilinders heeft. Deze trekker had bij de introductie nog niet alle opties van de andere modellen en dat is nu wel het geval.

S-Brake zorgt voor een veiliger gedrag van aanhangers, omdat de transmissie de ­reminstallatie aanstuurt bij het verlagen van de snelheid.

Kopakkermanagement en GPS De terminal in de Profi is nu van de nieuwste generatie. Hij is gebruiksvriendelijker geworden en kan nu ook de derde generatie Isobus aan. Daarmee komt onder meer Tractor Implement Management beschikbaar, waarbij het werktuig de trekker aanstuurt. Verder gebruikte Steyr de introductie om de koppeling tussen de S-Guide-GPS-besturing en het S-Turn Pro-kopakkermanagement te tonen. Dit systeem neemt ook het draaien op de kopakker over. Beide systemen zijn nu met elkaar geïntegreerd en dat betekent voor de gebruiker dat hij bijna een heel veld kan bewerken zonder het stuur te hoeven aanraken, uitgezonderd het afwerken van de kopakkers. Hij moet op de terminal aangeven of hij linksom of rechtsom wil werken en hoeveel werkgangen hij over wil slaan. Daarna krijgt hij, als de trekker bijna de kopakkergrens heeft bereikt, een geluidssignaal en moet hij even zijn keuze bevestigen.

Dat kan heel eenvoudig met een drukknop op de rijhendel.

Een andere optie die nu op de Profi 6145 verkrijgbaar is, is ­S-Brake. Dit systeem remt de aanhanger, op het moment dat de trekker op zijn transmissie remt, dus bij het loslaten van het rijpedaal of het terughalen van de rijhendel. Zowel op de weg als op het veld zorgt het systeem ervoor dat het hele span gestrekt blijft, ongeacht of er een kipper, opraapwagen, grootpakpers of mesttank achter de trekker hangt. Het ­systeem meet het koppel op het vliegwiel en combineert dat met de aansturing van het motormanagement. Op het ­moment dat de snelheid wordt teruggenomen, zorgt het ­systeem ervoor dat de benodigde remkracht van de lucht­ geremde aanhanger wordt gebruikt. Het systeem werkt tot een snelheid van 35 km/u, om ervoor te zorgen dat bij transport over de weg niet bij elke kleine snelheidsverandering in het verkeer meteen de aanhangerrem wordt geactiveerd. Bij een snelheid van 35 km/u zorgt het systeem voor een ver­ korting van de remweg met een derde.

Expert, een compacte CVT Steyr heeft met de Expert een compacte CVT in het segment tussen 74 en 97 kW (100 en 130 pk) gelanceerd. De vier modellen krijgen vanaf nu de beschikking over een cabine met panoramadak en over een nieuwe bediening, de Multicontroller II. Het panoramadak biedt een beter zicht, vooral bij voorladerwerk. Het glasoppervlak van de cabine bedraagt bijna zes vierkante meter. De Multicontroller II heeft onder meer een nieuwe multifunctionele rijhendel, een nieuwe joystick en een nieuwe lay-out van de armleuning. De rijhendel kreeg er drie vrij toewijsbare knoppen bij. Ook de joystick kreeg een aantal vrij toewijsbare knoppen. De armleuning kreeg een intuïtief knoppenpaneel, met blindelings te bedienen knoppen. De trekkers hebben verder nu ook de beschikking over de S-Tech 700-touchscreen-terminal. De trekkers hebben de 4,5-liter-FPT-viercilinder die ook in de Profi ligt. Bijzonder is de plaats van de uitlaatgasnabehandeling. Er ligt een gecombineerde unit onder de motorkap, met een dieseloxidatiekatalysator, een SCR-unit en een partikelfilter.

Het zicht langs de motorkap wordt hierdoor niet beperkt. De trekkers hebben de S-Control-CVT uit eigen huis. Dit is een afgeslankte versie van de CVT in de sterkere Profi-serie. Hij wordt gebouwd in de eigen CNH-transmissiefabriek in Antwerpen. Dankzij een dubbele koppeling kan de transmissie het rijbereik wisselen zonder een merkbare onderbreking van de aandrijving.

TEKST & FOTO’S: Arend Jan Blomsma

GRONDIG 7 2019

51

De ORCA giekaanbouw met frame en pompunit is binnen 10 minuten aan- of af te koppelen. De driedelige giek is geschikt voor montage van diverse werktuigen.

Tijdens transport blijft de giek binnen de maximale transport afmetingen.

ORCA (OVER RIJD CHASSIS AANBOUW)

www.hemos.nl Info@hemos.nl 06 46602500

EfficiĂŤnt toolboxen en werkplekinspecties uitvoeren Veilig Vakwerk maakt het uitvoeren van werkplekinspecties en toolboxen veel eenvoudiger. Medewerkers ontvangen de juiste informatie op hun telefoon en kunnen direct aan de slag. Dit kan volledig digitaal, maar het is ook mogelijk om de geprinte versie te bewaren.

Veilig vakwerk zorgt voor tijdsbesparing en verbetering van het veiligheidsbewustzijn bij medewerkers. rd Gereducee r o o v f Probeer Veilig Vakwerk een maand gratis: e ri ta CUMELA derland https://veiligvakwerk.nl/aanvragen-maand-gratis Ne en led

In samenwerking met CUMELA Nederland, bedrijven uit de sector en Stigas.

NEDERLAND

NIEUW

Nu in de store s beschikbaar

Direct toepasbaar, overal beschikbaar

Digitale werkplekinspectie Dashbord op de pc met overzicht van uitgestuurde toolboxen en werkplekinspecties Automatisch archief en Rapportage

ondernemen met

vaktechniek

ECONOMIE

IN KORT BESTEK Tegenstrijdigheid in het bestek

CUMELA Kompas Analyse

Beste Geralde, Ik heb al enige tijd een discussie met mijn opdrachtgever over het verrekenen van wijzigingen van loon- en brandstofkosten in een bestek voor maaionderhoud. Daarin staan twee paragrafen die elkaar tegen lijken te spreken: paragraaf 01.04.01, lid 1, waarin staat dat verrekening geschiedt per 1 januari 2019, en paragraaf 01.04.03, lid 1, die stelt dat verrekening voor loon en brandstof plaatsvinden vanaf één jaar na aanvang van het werk, dus 1 juni 2018. Welke regeling moet ik nu volgen en vanaf welk moment kan ik dan brandstof- en loonkosten verrekenen?

Debiteurentermijn 2017 en 2018 (dgn.)

65,0 60,0 55,0 50,0 45,0 40,0 35,0 30,0

Grondverzet

Gemengd 2017

Agrarisch

Cumelasector

2018

Debiteurentermijn gemiddeld 50 dagen De voorlopige cijfers over 2018 laten zien dat de debiteurentermijn bij de grondverzetbedrijven en de gemengde bedrijven iets is afgenomen. Alleen bij de agrarische bedrijven, waar rekeningen sowieso het snelst worden betaald, gebeurt dit niet. We vragen bedrijfskundig adviseur Dieuwer Heins om een toelichting.

“Inderdaad is de debiteurentermijn iets gedaald”, bevestigt Heins. “Bijvoorbeeld bij de grondverzetbedrijven was de debiteurentermijn in 2017 63 dagen. Dit is gedaald naar 59 dagen in 2018. Bij de agrarische loonbedrijven zien we dat de debiteurentermijn vrijwel onveranderd is en uitkomt op 37 dagen. Eigenlijk zien we de laatste jaren nauwelijks verschuivingen in de debiteurentermijnen. De grootste verschillen zien we tussen de verschillende typen bedrijven. Hierbij is de debiteurentermijn bij agrarische loonbedrijven duidelijk korter dan bij de grondverzetbedrijven. De gemengde bedrijven zitten er met 47 dagen tussenin.”

Heins ziet twee verklaringen voor de kortere debiteurentermijn bij agrarische loonbedrijven. Enerzijds betalen agrariers over het algemeen de rekening vrij vlot. Dit in tegenstelling tot bedrijven in de grond-, weg- en waterbouw, waar een betalingstermijn van meer dan zestig dagen in sommige situaties ruimschoots wordt overschreden. Anderszijds is de debiteurentermijn een momentopname op 31 december van het jaar. Voor veel agrarische loonbedrijven is een grote piek van facturen dan al verzonden en is er inmiddels betaald, terwijl voor grondverzetbedrijven, zeker ook in de aannemerij, geldt dat er in december nog een hoop facturen die deur uitgaan. Het saldo aan debiteuren op 31 december is dan vrij hoog.”

Beste aannemer, In een RAW-bestek is standaard de Risicoregeling GWW van kracht, behalve als deze niet van toepassing is verklaard.

Het is gangbaar dat brandstoffen per direct mogen worden verrekend, terwijl loonkosten pas na een jaar mogen worden verrekend. Afwijking van deze standaard is toegestaan, want een bepaling die is opgenomen in het bestek gaat vóór een bepaling die is opgenomen in de Standaard RAWbepalingen (01.01.01, lid 04).

In dit geval spreken de afwijkingen elkaar echter tegen, want in het ene geval mag vanaf juni 2018 worden verrekend en in het andere geval vanaf januari 2019. Gelukkig bepaalt de UAV ook hoe moet worden omgegaan met tegenstrijdigheden in het bestek. In dat geval moet eerst worden gekeken naar de rangorde van de documenten. Op grond van paragraaf 2, lid 4, van de UAV 2012 gaat nieuw voor oud, een beschrijving voor een tekening en een bijzondere regeling voor een algemene regeling. De rangorde helpt echter niet wanneer de tegenstrijdigheid in hetzelfde document staat, zoals hier het geval is. Daarom is in paragraaf 2, lid 4, van de UAV 2012 ook nog een vangnet opgenomen: wanneer de rangorde geen uitkomst biedt, moet de tegenstrijdigheid worden uitgelegd ten nadele van degene door of namens wie het bestek is opgesteld.

Dit betekent dat in dit geval de tegenstrijdigheid moet worden uitgelegd in het nadeel van de opdrachtgever en dus in het voordeel van u. U mag daarom verrekenen met behulp van de Risicoregeling GWW vanaf 1 juni 2018.

De gegevens zijn afkomstig uit de kengetallenvergelijking CUMELA Kompas Analyse. De debiteurentermijn wordt berekend door de verhouding debiteuren tot de omzet te vermenigvuldigen met 365 dagen.

Wilt u weten hoe uw kengetallen zijn, doe dan mee aan de kengetallenvergelijking CUMELA Kompas Analyse. Neem hiervoor contact op met de Ondernemerslijn via (033) 247 49 99 of stuur een e-mail naar kengetallen@cumela.nl.

Geralde van de Bunt Adviseur juridische & GWW-zaken

GRONDIG 7 2019

53

ondernemen met

vaktechniek

Dit is de tweede­ ­aflevering in de serie Slim en digitaal.

Na dit deel komt er op de website een vergelijking van de ­bedrijven op een ­aantal belangrijke punten beschikbaar.

Die vindt u hier: www.cumela.nl/­ leverancierstabel.

SLIM EN DIGITAAL VanMeijel: “Wacht niet en start met digitaliseren” Eén platform voor digitaal bouwen met Metacom VanMeijel heeft het digitaliseren van bedrijven die actief zijn in en rondom de bouw tot zijn missie gemaakt.

Met Metacom hoopt het bedrijf een platform te hebben dat alles integreert en koppelt en ook nog eens gebruiksvriendelijk en efficiënt is.

De kraanmachinist sluit de werkdag af met een druk op de knop op de telefoon. In het kantoor weten ze daardoor meteen wie er met welke machine heeft gewerkt, waar hij is ­geweest en hoeveel uren er zijn gemaakt. De machinist is ­onderdeel van een werk. Uit de digitale stroom van informatie, uitgebeeld in een duidelijke vorm, blijkt echter dat een werk meer tijd gaat kosten. Doordat dit nu al bekend is, kan er snel worden geschakeld. Een voorbeeld van de winst die een goed digitaal systeem kan opleveren, zegt Peter ­Winkeler, marketingmanager bij VanMeijel.

Systeem goed gebruiken

Peter Winkeler, marketingmanager bij VanMeijel.

“Als processen via meerdere systemen verlopen, ontstaan er problemen met de integratie en de beheersbaarheid”, zegt Winkeler. Dat was één van de redenen dat VanMeijel Metacom, zoals dat er vandaag de dag is, heeft bedacht. Het platform is in staat alles te koppelen, maar biedt ook de mogelijkheid om alle processen binnen het bedrijf te digitaliseren.

“Wij staan voor specialisme”, zegt Winkeler. Over het belang

van digitalisering is hij heel stellig. “Bedrijven die niet digitaliseren, zijn er op middellange termijn niet meer”, zegt hij.

In het integrale platform Metacom zijn alle facetten van het bouwproces gewaarborgd, van ontwerp tot realisatie en facturatie. “Dit is een weerspiegeling van het bouwproces, dat ook één samenhangend geheel is”, zegt Winkeler. “Dit betekent dat organisaties altijd met actuele informatie werken en direct inzicht hebben in elk project.”

Strategische sessie Het systeem biedt veel, maar Winkeler raadt aan om klein te beginnen. “Digitaliseren doe je niet zomaar: het dient een onderdeel van je visie en strategie te zijn. En dat kan lastig zijn. Waar moet je beginnen?”

Om hiermee te helpen, organiseert VanMeijel strategische sessies met klanten. “Van hieruit wordt gezamenlijk gekeken naar drie kernelementen: mensen, processen en technologie”, vertelt Winkeler. “Daaruit volgt een transformatieplan.

Bij digitalisering zijn de mensen de succesfactor. Het zijn de medewerkers die eenvoudiger hun werk kunnen doen. Daarom is het belangrijk dat zij de meerwaarde van het platform inzien en dat goed kunnen gebruiken.”

De uitgebreide aanpak van VanMeijel maakt duidelijk dat dit een systeem is voor de grotere bedrijven. Voor een ­kleiner GWW-bedrijf is het door de kosten die met het systeem gepaard gaan minder aantrekkelijk. Is het platform geïmplementeerd, dan geldt er een afrekening op basis van het gebruik. “We werken met een abonnement”, zegt Winkeler.

Metacom draait zowel op de desktop-computer als op een smartphone of tablet. “Het is mogelijk om volledig vanuit de cloud te werken, waardoor een investering in hardware niet meer nodig is. Je hebt dan geen omkijken meer naar het beheer en de veiligheid”, stelt de marketingmanager vast.

“Wordt er niet vanuit de cloud gewerkt, dan is er alleen een goede server nodig.”

TEKST & FOTO’S: Herma van den Pol

54

GRONDIG 7 2019

HEEL VEEL FLEXIBILITEIT De Den Ouden Groep wilde voor het digita­ liseren van de onderneming een bedrijf waar ook ruimte was voor eigen inbreng.

“We hadden veel eigen ideeën om ­zaken te digitaliseren”, zegt Hans van Lith, hoofd financiën bij Den Ouden Groep. Samen met Van Meijel en gedeeltelijk zelfstan­ dig hebben ze inmiddels meer dan tien verschillende apps gemaakt. “We hebben gebruik gemaakt van hun platform, waarop je zelf applicaties voor de mobiel, tablet en PC kunt ontwerpen.” Sinds 2012 werkt Den Ouden Groep, 250 medewerkers, alweer met Metacom. Terugkijkend op de implementatie van Metacom omschrijft Van Lith dit als een lastig proces. “Dat komt onder andere doordat wij

in de groep veel verschillende typen be­drijven ­hebben en omdat we alle bedrijven in één ERP-pakket wilden ­samenbrengen.” Maar de overgang van medewerkers van papier naar digitaal ging juist vrij soepel. “De grootste winst hebben we tot nu toe behaald door de aansturing van externe transporten te digitaliseren; transporteurs krijgen hun opdrachten inclusief transportdocumenten digitaal binnen en kunnen ook de terugmeldingen in de app doen. Daarnaast verloopt, onder andere, de uren­ registratie van medewerkers nu digitaal en daardoor veel efficiënter.” Over de terugverdientijd kan Van Lith geen harde uitspraken doen, maar als je kijkt naar de besparing in de vorm van tijd en op fouten “dan zijn we inmiddels een heel eind”.

TIPS VOOR HET SUCCESVOL DIGITALISEREN VAN DE ONDERNEMING • B egin klein en voer stap voor stap de digitalisering door in de organisatie.

• R icht je als eerste op mensen die het leuk vinden.

• K ies voor een platform waarop alle processen te digitaliseren zijn.

•M aak tijd vrij in de organisatie om met digitalisering aan de slag te gaan.

WELK SYSTEEM PAST BIJ MIJN BEDRIJF? De softwareleveranciers schieten als paddenstoelen uit de grond. Van pioniers tot partijen die al jaren meedoen, er zijn vele leveranciers van systemen voor onze sector.

Sinds het voorjaar van dit jaar helpt CUMELA A ­ dvies ­leden daarom bij het kiezen van een leverancier en een systeem die aansluiten bij het bedrijf en zijn wensen.

Dit is nog niet zo gemakkelijk, want het aanbod is groot, ­aldus Sabine Zweverink, specialist digitalisering. Er zijn vele ­leveranciers op de markt, allemaal met een eigen ­specialisme, productaanbod en visie. Ze kan zich voorstel­ len dat ­leden door de bomen het bos niet meer zien. “Als je googelt, krijg je een enorme lijst met hits. Zelfs de leve­ ranciers geven aan dat de markt uitgebreid en complex is.”

Om u te helpen in uw zoektocht naar een goed systeem ontwikkelt CUMELA Advies een leverancierstabel, waarin systemen en producten op overzichtelijke wijze in kaart worden gebracht. Ook geeft deze tabel de kans om een

vergelijking te maken tussen verschillende leveranciers en systemen. Doelgroep, werkproces, kosten en terug­ verdientijd zijn enkele van de criteria waarop u een selec­ tie kunt maken. Binnenkort verschijnt deze tabel op onze website.

Wilt u direct aan de slag, een laagje dieper in op de stof of advies op maat? Neem dan gerust contact op met de Ondernemerslijn op (033) 247 49 99 of stuur een e-mail naar ondernemerslijn@cumela.nl om te ontdekken wat een adviseur van CUMELA Advies hierin voor u kan doen.

TEKST: Sabine Zweverink, specialist digitalisering bij CUMELA Advies

GRONDIG 7 2019

55

ondernemen met

cumela

CUMELARIA

TROUWFEEST IN EIGEN TUIN Niels Houtenbos, mede-eigenaar van Loonbedrijf Sjef Houtenbos in Schagen, trouwde op de langste dag van dit jaar, vrijdag 21 juni 2019, met ‘zijn’ Anne Slijkerman. Vanwege de connectie met zowel de bruid als de bruidegom werd de ceremonie onder een stralende zon voltrokken door BABS Ada Kieft. De huwelijksdag vond plaats op het bedrijf en in de tuin van Sjef en Berna Houtenbos. De middag en het avondfeest vonden plaats in de sfeervol aangeklede tuin en schuur, compleet met pakjes hooi. De feestelijke huwelijksdag in ‘boerderijstijl’ duurde tot in de vroege uurtjes. De huwelijksreis werd nog even uitgesteld, want na het weekend moest er weer volop gras worden ingekuild.

FLEVOLAND TE GAST BIJ BEVRI WHEELS Vrijdag 19 juli hadden de leden van Flevoland een netwerkbijeenkomst bij het bedrijf Bevri Wheels in Zeewolde. Het bedrijf maakt velgen op maat voor alle landbouw- en bouwvoertuigen. Met interesse volgden de leden de uitleg over en de tour langs het productieproces. De middag werd afgesloten met een barbecue bij Loon- en Grondverzetbedrijf Verschueren in Almere. Onder het genot van een hapje en een drankje werd er nog lang en gezellig nagepraat.

INTRODUCTIE VAN ROOIE DIESEL Op de tractor pulling-wedstrijd in Aagtekerke vond de lancering van Rooie Diesel plaats. Niet een nieuwe variant van een aangekleurd goedje voor uw dieselmotor, maar een drankje met de smaak van kers en framboos speciaal voor dit evenement gebrouwen in samenwerking met de brouwer van Schrobbelaar. Op de wedstrijd in Aagtekerke was het een groot succes en het ziet er naar uit dat het drankje ook zijn weg gaat vinden naar het Strofeest in Noord-Beveland en de Solex-race en de trekkertrek in ’s-Heer Abtskerke.

Het initiatief werd genomen door de Stichting TrekkerTrek Aagtekerke, mede door bestuurslid Wim Houmes van het gelijknamige cumelabedrijf.

56

GRONDIG 7 2019

TWEE JUBILARISSEN BIJ DICK KLOK IN HEENVLIET Dirk Jan Langestraat en Johnny van der Loos vierden tegelijk hun jubileum bij Dick Klok. Dirk Jan, allround monteur, werkt ondertussen 25 jaar bij Dick Klok Mechanisatie. ’s Middags feliciteerden de klanten hem met deze prachtige mijlpaal tijdens een receptie. Dirk Jan staat bekend om zijn grote liefde voor het merk David Brown en zijn enorme kennis van Deutz-Fahr-trekkers.

Johnny van der Loos kwam in 2007 als veertienjarige bij Dick Klok Cultuurtechniek vragen of hij op zaterdag mocht komen werken. Dat mocht uiteraard en hij is ondertussen al twaalfenhalf jaar in dienst!

Na zijn hbo-studie Civiele Techniek is hij in 2014 doorgegroeid naar de functie van uitvoerder. De projecten in grond, weg- en waterbouw regelt hij samen met het uitvoerende team van het begin tot het eind.

GOUDEN HELM Aannemersbedrijf Van Wijlen heeft tijdens de bedrijfsbrede toolbox de eerste Gouden Helm uitgereikt aan teamlid Paul van Engelen. Paul had bij het invullen van de diverse toolboxen via de Veilig Vakwerk-app de meeste antwoorden goed. Van Wijlen gaat de Gouden Helm enkele malen per jaar uitreiken als beloning voor teamleden die uitblinken in hun bijdrage aan de veiligheid binnen het bedrijf. Hierdoor motiveert Van Wijlen zijn team om de veiligheid naar een hoger niveau te tillen.

‘DEER FAMILY’ OP NK CARVING Op zaterdag 17 en zondag 18 augustus vond in Lage Vuursche het officiële Nederlands kampioenschap sculptuurzagen plaats. Alle deelnemers aan de titelstrijd moesten hun ‘hoofdkunstwerk’ binnen twee dagen uitzagen en uiteindelijk presenteren aan een vakjury.

In een vol deelnemersveld met maar liefst 22 carvers uit Nederland, België en Noorwegen maakte Sander Boom deze prachtige sculptuur ‘Deer Family’. Rik Boom, die samen met zijn broer Sander het Carving Team Makita vormt, nam dit jaar de publieksprijs in ontvangst. Het kampioenschap was onderdeel van het drukbezochte tweedaagse Houthakkersfeest bij kasteel Drakensteyn.

CAO & ZO Stoof/Mammoet-arrest: eenzijdige functiewijziging U kent vast de uitdrukking ‘Ik wens u veel personeel toe’. Deze uitspraak vindt zijn oorsprong in de joodse en Arabische samenleving.

Iemand veel personeel wensen, zou zoiets betekenen als ze veel zorgen en veel ellende toewensen. Nu denk ik dat de meeste werkgevers én de meeste werknemers erg tevreden zijn met elkaar. De gedachte dat personeel alleen maar voor ‘zorgen en ellende’ zorgt, deel ik dan ook niet. Maar eerlijk is eerlijk: het komt natuurlijk voor dat het even niet zo wil.

Ik moest aan deze uitdrukking denken toen een werkgever mij vroeg of hij de functie van zijn werknemer mocht wijzigen. De werknemer was bedrijfsleider, maar volgens de werkgever functioneerde hij onvoldoende. De oplossing lag dan ook voor de hand: de bedrijfsleider moest maar weer ‘gewoon’ medewerker worden. De eerste vraag die ik stelde, was of er in de arbeidsovereenkomst een eenzijdige-wijzigingsbeding was opgenomen. Dat zou namelijk kunnen worden gebruikt om de arbeidsovereenkomst eenzijdig (dat wil zeggen: door de werkgever) aan te passen. Dat bleek niet het geval te zijn. Of de functie dan eenzijdig mag worden aangepast, hangt af van de omstandigheden van het geval. Die formulering wordt veel gebruikt door juristen, maar geeft helaas weinig houvast. Gelukkig staat er in de wet iets over ‘goed werkgeverschap’ en heeft de Hoge Raad handvatten gegeven om deze vraag te beantwoorden. Dat is gebeurd in het arrest Stoof/Mammoet.

In dit arrest heeft de Hoge Raad bepaald dat een werknemer verplicht is om een voorstel van zijn werkgever tot wijziging van zijn arbeidsvoorwaarden (lees: functie) te accepteren als aan een drietal voorwaarden is voldaan: er moet sprake zijn van gewijzigde omstandigheden die nopen tot een wijziging van de arbeidsovereenkomst, het wijzigingsvoorstel moet in het licht van alle omstandigheden van het geval redelijk zijn en de aanvaarding van het voorstel moet in redelijkheid van de werknemer kunnen worden gevergd.

Kortweg moet de werkgever dus aannemelijk maken dat de werknemer disfunctioneert, hij de werknemer herhaaldelijk op zijn disfunctioneren heeft gewezen, hij de werknemer voldoende in de gelegenheid heeft gesteld om zijn functioneren te verbeteren en hem daarbij voldoende ondersteuning heeft geboden. De vereisten voor een gerechtvaardigde functiewijziging wegens disfunctioneren vertonen daarmee grote gelijkenis met de vereisten voor een geslaagd ontslagtraject. Zover kwam bij de aangehaalde werkgever niet. Na een goed gesprek heeft de bedrijfsleider ervoor gekozen om ergens anders te gaan werken.

Sander van Meer teamleider Advies en Arbeidsmarkt

GRONDIG 7 2019

57

ondernemen met

cumela

RUSTPUNT

“Ik doe wat ik graag doe” Hij leeft van stress, zoals hij het zelf noemt, maar toch weet Ad Raaijmakers met zijn bedrijf in de akkerbouw en gewasverzorging uit Best de kalmte te bewaren. “Het is een kwestie van zelf rustig blijven. Af en toe is het goed te beseffen dat er ook best veel goed gaat. En soms moet je er gewoon even tussenuit.”

Die ochtend is hij om half vier begonnen met het bespuiten van vijftig hectare lelies. Zo vroeg in de ochtend zit hij ­niemand in de weg en zijn de weersomstandigheden ook nog goed. Bij de extreem hoge temperaturen van afgelopen dagen kan hij dit werk overdag niet doen. “Je kunt het werk daar maar beter op aanpassen, anders levert het je alleen maar onrust op. Dan maar vroeger uit bed. Al is het zaak er ’s avonds dan ook bijtijds in te liggen, maar dat lukt niet altijd.”

Hij denkt terug aan de droge zomer van vorig jaar. Werk­dagen van twee uur ’s nachts tot elf uur ’s avonds kwamen geregeld voor. ’s Nachts lelies spuiten, overdag beregeningsinstallaties bijhouden. Het sloopte hem bijna. De regen kwam net op

tijd. “Ik leef van stress. Dat is vol te houden, zolang er geen fysieke ongemakken verschijnen en ik de steun heb van mijn vrouw Jolanda.”

Ad Raaijmakers begon, na een loonbedrijf te hebben gehad met zijn broer, in 2013 als zelfstandige: Ad Raaijmakers Akkerbouw en Gewasverzorging. Hij heeft een jongen in dienst op payroll-basis en werkt samen met enkele zzp’ers. Naast vijftig hectare lelies zit hij vooral in de groenteteelt. Dit jaar verzorgt hij vijftien hectare schorseneren, zeventien hectare bieten en veertien hectare wortels en heeft hij negenenhalve hectare van zijn eigen grond verhuurd aan een aardbeienteler. Daarnaast onderhoudt hij gronden van Brabants Landschap en is hij penningmeester van een werktuigencoöperatie.

Ad kent zichzelf. Hij heeft te veel meegemaakt om zo maar in de stress te schieten. “Het is een kwestie van rustig blijven.

Dat lukt mij wel en er gaat best wel veel goed. Dat is ook belangrijk om te beseffen. Dat veldspuiten vind ik mooi werk.

Ik kan buiten bezig zijn, het is mooi om te zien dat het gewas het goed doet. Ik kan er echt van genieten. Ik doe wat ik graag doe. Op deze manier wil ik wel aan de gang blijven tot mijn 85e.”

22 jaar in onderhandeling Stress is hem echter niet vreemd. Vanaf de jaren tachtig had hij samen met zijn broer een loonbedrijf met dertien man personeel in dienst. Ze deden gewasverzorging, zaten in het grondverzet en verhuurden verreikers. “Je komt op een ge­geven moment in een vicieuze cirkel. Het stapelt zich op.

Verreiker erbij, personeel erbij. Verreiker erbij, personeel erbij en zo ga je door, maar nog steeds ben jij degene die er ’s ochtends als eerste moet zijn en ’s avonds als laatste weggaat. Dat was niet meer vol te houden.”

Aantal burn-outs neemt toe Burn-outs komen steeds vaker voor. Vrije tijd, ontspanning en rust worden daardoor steeds belangrijkere aandachtspunten op de agenda, niet alleen naast, maar ook tijdens het werk. In deze serie laten we cumelaondernemers aan het woord die bewust de ontspanning opzoeken in de hectiek van alle dag. Misschien kunt u er nog wat van leren.

58

GRONDIG 7 2019

Daarnaast besloot de gemeente in 1992 een nieuwe rondweg aan te leggen. Het bedrijf zou worden verplaatst, maar er was geen andere locatie met de juiste bestemming voorhanden binnen de gemeente. Ruim 22 jaar hebben ze in onderhandeling gezeten. In 2007 ging een fruitteler failliet en konden hij en zijn broer de huidige locatie kopen. De gemeente en de provincie gaven toestemming om hier twee bedrijven te ­realiseren en tekenden twee bouwblokken in. Ad en zijn broer hadden al eerder besloten apart verder te gaan. Zijn broer met grondverzet en cultuurtechniek, een oud-medewerker nam de verreikertak over en hijzelf richtte zich op de gewasverzorging.

Een verandering in de ruimtelijke ordening in 2010 gooide echter roet in het eten. De bestemming werd bevroren. De twee ingetekende bouwblokken werden teruggeschroefd naar één. “We zitten hier dus te duur”, gaat Ad verder. “We kochten de grond in 2007, toen de economie op zijn hoogtepunt was, en hebben maar één bouwblok toegewezen gekregen, terwijl alles was berekend op twee. Dat geeft inderdaad spanning. Het is echter een mooie plek, dus ik wil proberen het nog een paar jaar vol te houden.”

Risico’s verleggen Zijn broer vond een andere locatie voor zijn grondverzet­ bedrijf en Ad besloot zijn werkzaamheden in te perken.

Hij stopte met het loonwerk. Brandweerwerk, zoals hij het noemt. “Ten eerste viel het loonwerk meer en meer weg.

Steeds meer boeren stopten, maar ook was ik dat ad-hocwerk zat. Als je twintig bent, is het kicken als je ’s nachts urenlang hebt doorgedraaid. Daar ben je dan trots op. Nu niet meer. Ik ben er waarschijnlijk te oud voor.”

De beslissing gaf hem rust. Hij verkocht zijn machines en kon daarvan weer andere machines kopen. Toch gaat het hem nog niet voor de wind. Vorig jaar heeft hij door de droogte duizenden euro’s op zijn maïsteelt verloren. “Hoe goed je je best ook doet, je kunt het niet altijd goed regelen. Het weer, een kapotte machine, een zzp’er die ineens geen tijd heeft.

Uiteindelijk moet je alles toch nog zelf doen. Hard werken vind ik niet erg, maar het is wel frustrerend als je aan het eind van het jaar dan toch een negatief resultaat boekt.”

Dat heeft hem aan het denken gezet. Hij is zijn risico gaan verleggen. “Als het gaat om die lelies bijvoorbeeld, dan ben ik niet meer afhankelijk van de opbrengst. Ik word gewoon per uur betaald.” Datzelfde geldt voor de 20 tot 25 hectare conserven die hij teelt voor de industrie. “Ik zorg voor de grond, voor het gewas en word per uur betaald.”

Fietsen Maar als je leeft van stress, hoe houd je dat vol? Fietsen, volgens Ad. “Ik fiets elke zondag met een groepje ruim honderd kilometer. Dat is ontspanning. We fietsen ergens heen, drinken een bakje koffie en fietsen terug. Omdat de anderen niet uit de sector komen, heb je hele andere gesprekken. Dat is een verademing. In de zomer op de racefiets. In de winter op de mountainbike.”

In 2013, het jaar dat hij stopte met het loonbedrijf, vroegen vrienden of hij zin had om mee te fietsen naar Santiago de Compostella. Drie weken hebben ze er over gedaan. “Dat is zo anders dan op de motor of in de auto. Je rijdt op paadjes waar je anders nooit zou komen. Natuurlijk is het een flinke inspanning, maar het geeft des te meer ontspanning. Elke dag zo’n 120 tot 130 kilometer is goed te doen.”

Die ervaring trok hem ook over de streep om het vijf jaar later nog eens te doen. In 2018 reden ze naar Rome. “Het kwam toen eigenlijk helemaal niet uit. Ik had ook nauwelijks tijd om maar iets aan voorbereidingen te doen, maar toch ben ik gegaan. Ik heb een zzp’er geregeld die de lelieteelt voor zijn rekening zou nemen en mijn vrouw zorgde voor de rest.

Omdat zij thuis de zaak regelde, was het voor mij mogelijk om te gaan.”

Dat de graanoogst door de droogte eerder dan gepland in gang moest worden gezet, heeft hij met een paar telefoontjes vanuit Italië weten te regelen. “Dat gaf wat spanning. Het plan was om te beginnen met de oogst als ik terug zou zijn, maar zolang konden we niet wachten. Toch heb ik geen spijt van de reis. Ik wist - en weet - dat het me goed zou doen. Je doet ervaringen op tijdens zo’n tocht die je nooit meer vergeet. Daar geniet ik nog steeds van, ook tijdens mijn werk.”

TEKST & FOTO’S: Marjolein van Woerkom

GRONDIG 7 2019

59

W W W . L M C G E N N E P. N L

www.lmcgennep.nl Locatie: Landtech te Veghel

Corridor 9 • 5466 RB Veghel • T: 0413 - 211733

Instelbare opzetschotten Geniet van onze voordelige prijzen op onze serieproductie...

Hydro-tridem vering met voorliftas

Afvoerband Banden 650/55R26,5 Mitas

Gedwongen stuurassen

DRAKKAR advantage series : Het duwt niet; het kipt niet; het vervoert!

joskin.com

Woelen zonder schade

Herstellen rijsporen en bodemverdichting: • vanggewas na mais • blijvend grasland

T 0546 644 866 | eversagro.nl

1725NT ZAAIMACHINE WERK SNELLER, ZAAI NAUWKEURIGER Zo ziet de nieuwste zaaitechnologie voor loonwerkers en grote akkerbouwbedrijven eruit: de 1725NT met uitstekende efficiëntie gecombineerd met hoge nauwkeurigheid over 8 rijen, met 75 cm tussenruimte. Perfecte diepteregeling met Active Pneumatic Downforce, Vacuüm instellingen worden automatisch aangepast, en onze compensatie voor het zaaien in bochten zorgt voor een perfecte plantafstand. Neem contact op met uw dealer voor onze vroegkoop aanbieiding.

Ontvang tot wel 6% korting op aankoop van uw nieuwe zaaimachine*

KOOP VR OEG .

BE SPA AR ME E R .

* De korting is variërend afhankelijk van de bestelmaand. Prijzen zijn exclusief BTW en klaarmaakkosten. De actie is geldig t/m 31 mei 2020.

Vraag uw dealer naar de voorwaarden. Uitsluitend voor zakelijke klanten in Nederland.

NOTHING RUNS LIKE A DEERE

ondernemen met

cumela

CUMELA.NL

Op deze pagina’s samenvattingen van berichten die eerder op Cumela.nl zijn geplaatst. Wilt u op de hoogte blijven van het actuele nieuws? Ga naar Cumela.nl.

Daar publiceert de redactie dagelijks nieuws van en voor de cumelasector.

EU-MILJOENEN VOOR ZEEUWSE LANDBOUWWEGEN Er komt een miljoeneninjectie vanuit Brussel voor de Zeeuwse wegen om ze beter begaanbaar te maken voor landbouwverkeer. John Augus­ tijn, bedrijvenadviseur bij CUMELA Nederland, is er trots op dat dit is gelukt, maar noemt het vooral een succes vanwege de constructieve samenwerking tussen weggebruikers en wegbeheerders. Er kunnen vier wegen worden aangepakt met de ongeveer 2,5 miljoen euro die Brussel uitkeert. Bij dat bedrag zit ook een bedrag uit de pot met geld voor Plattelandsontwikkelingsprogramma (POP3). “Dat is op zich al opmerkelijk”, zegt Augustijn. “Normaal komt dit geld hoofzakelijk ten goede aan de boeren, maar nu profiteren ook dienstverleners in de agrarische sector ervan”, aldus de bedrijvenadviseur. Als alles volgens planning verloopt, worden de wegen tussen oktober 2020 en april 2022 opgeleverd.

CUMELA Nederland streeft er daarom naar om op meer plaatsen met de diverse partijen om de tafel te gaan en een goed landbouw­ verkeersnetwerk neer te zetten, zodat er vlotte en veilige routes komen voor (land)bouwverkeer.

ARTIKEL VAN DE WEEK

• V akantiedagen tijdens ziekte • D e Wet arbeidsmarkt in balans: premiedifferentiatie • D e Wet arbeidsmarkt in balans: flexibele arbeid • D e Wet arbeidsmarkt in balans: ontslag • B lijf leren in de cumelasector. Bijscholen wordt steeds belangrijker

OOK OP CUMELA.NL

• L atere einddatum registratieplicht (land)bouwvoertuigen • P rotocol klaar voor afval eikenprocessierupsen • V akantietoeslag betalen over overuren?

• P rijsindex dieselolie stabiel in juli • U ithoorn mag landbouwverkeer weren van Irenebrug • I nschrijving Vrouwen VIP-dagen 2019 geopend

CURSUS VEILIG BESTRIJDEN VAN DE EIKENPROCESSIERUPS Wilt u volgend jaar goed geïnformeerd en aantoonbaar getraind uw werk in de bestrijding van de eikenprocessierups aangaan? Schrijf u dan dit najaar in voor een training Veilig bestrijden van de eiken­ processierups. Na het volgen van deze training en het succesvol afsluiten van de toetsen is de deelnemer gecertificeerd voor het veilig bestrijden van de eikenprocessierups. U weet dan ook zaken goed te herkennen en hoe in voorkomende gevallen te handelen.

62

GRONDIG 7 2019

DIT JAAR FORS MEER GPS-DIEFSTALLEN Dit jaar zijn er al 146 meldingen van GPS-diefstallen binnengekomen, een enorme toename ten opzichte van afgelopen jaar, toen er 87 meldingen werden ontvangen. Dit blijkt uit onderzoek van de redactie van NOS op 3 bij CUMELA Verzekeringen, Interpolis en Univé.

Voor input voor deze reportage klopte de NOS aan bij CUMELA. Samen gingen we naar cumelaondernemer Reinie Boven (Loonbedrijf Boven).

Kijk het uitgebreide item nu terug op www.cumela.nl.

WEBSITE CAO LEO VERNIEUWD

VOORZITTER Maandelijks op deze plaats een column van één van de voorzitters van CUMELA Nederland. Deze editie Johan Mostert, voorzitter sectie Meststoffendistributie CUMELA Nederland.

Imagoschade door (sociale) media

Sinds afgelopen maand staat de nieuwe website over de CAO LEO online.

Zowel werkgevers als werknemers kunnen op www.caoloonwerk.nl terecht met hun vragen over de cao. De antwoorden op die vragen kunnen ze vinden door in het digitale boekje te zoeken of door gebruik te maken van de zoekfunctie. De website werd mede mogelijk gemaakt door de sociale partners.

Wordt de cao gewijzigd? Dan vindt u deze aanpassingen op de website.

Mocht u er dan alsnog niet uitkomen, dan kunt u contact opnemen met de Ondernemerslijn via (033) 247 49 99 of een e-mail sturen naar ondernemerslijn@cumela.nl.

VEELGESTELDE VRAGEN

• Hoe weet ik of de door mij vervoerde mest onwaarschijnlijke gehalten bevatten?

• W aarom zou ik de gedragscode KeurMest ondertekenen?

• H oe registreer ik mijn organisatie voor de gedragscode KeurMest?

• Is een ondertekenaar van de gedragscode KeurMest automatisch een goed bedrijf?

• Hoe lang moet ik een kopie van een identiteitsbewijs van een werk­ nemer bewaren?

STIGAS BIEDT INDICATIEVE STOFMETINGEN AAN Stof bevat bijna altijd schadelijke deeltjes die nadelig zijn voor de gezondheid. Gezondheidsklachten beginnen vaak met onschuldige klachten, zoals niesen en hoesten. Dit kan overgaan in ernstige klachten, zoals astma, benauwdheid of stoflongen. Als longen vandaag beschadigen, is dat morgen niet over. Om medewerkers in de cumelasector bewust te maken van de gevaren van de blootstelling aan fijnstof kunt u een Stigas-preventieadviseur een indicatieve stofmetingen laten uitvoeren tijdens uw werkzaamheden. Draagt u jaarlijks Colland-gelden af, dan zijn er geen kosten aan de meting verbonden. U kunt zich aanmelden door een e-mail te sturen aan info@stigas.nl onder vermelding van ‘Gratis stofmeting op het loonbedrijf’.

Wat gaat de tijd enorm snel en wat gebeurt er in een korte periode een hoop. Diverse thema’s spelen op dit moment, zoals de herbezinning op het mestbeleid, de certificering van de mestketen, de kringlooplandbouw, het afkeuren door de Raad van State van de PAS, de digitalisering, de precisielandbouw en het aanpakken van de ‘mestfraude’ door de milieupolitie en de NVWA. Laat ik vooropstellen dat ik vind dat fraude moet worden aangepakt om het milieu te sparen en om voor alle ondernemers een gelijk speelveld te hebben. Wat mij echter wel zorgen baart, is de rol van de (sociale) media hierin en de reacties en speculaties die hieruit voortvloeien. In onze snelle wereld kan en mag iedereen zijn mening geven. Voor een bedrijf kan dit al ernstige imagoschade betekenen zonder dat het desbetreffende bedrijf in staat van beschuldiging is gesteld, laat staan is veroordeeld!

Daarbij kun je ook nog de vraag stellen: wat is fraude? Zijn dat administratieve fouten, slordigheden of onnauwkeurigheden of is dat doelbewust de regels overtreden en zaken op papier kloppend maken terwijl het in werkelijkheid anders is gelopen en hiermee winsten behalen.

In beide gevallen kun je dus als ondernemer problemen krijgen.

Als je als ondernemer twijfelt of je de administratie op de juiste wijze uitvoert en of iets binnen de regelgeving wel of niet kan, neem dan contact op met je brancheorganisatie en vraag om hulp en advies. Daar is die organisatie ook voor en twee weten meer dan één. Wat betreft het doelbewust frauderen om economisch gewin: ga hier niet in mee. Op lange termijn verlies je hier alleen maar mee en is de schade voor je bedrijf en voor de sector groter dan het economisch voordeel.

Op het moment dat ik dit stukje schrijf, loopt de temperatuur al aardig richting de veertig graden. Met deze warmte en in een hectische periode is het vooral belangrijk het hoofd koel te houden. Ik wens een ieder een mooie zomer en een goede vakantie en voor degenen die erop uitgaan een veilige terugkomst!

Johan Mostert Voorzitter Meststoffendistributie

GRONDIG 7 2019

63

ondernemen met

cumela

TOOLBOX Omgaan met agressie en geweld

Voor meer info over veilig werken, kijk op www.agroarbo.nl

Tips en vuistregels voor de toolboxmeeting Als je te maken hebt met agressie of geweld van klanten en omstanders is dat stressvol en soms gevaarlijk.

Het vermindert je werkplezier. Agressie en geweld zijn altijd onacceptabel. Wat doe je als iemand tegen je tekeergaat omdat je de weg hebt afgezet? Hoe benader je een ontevreden klant? Hoe kun je agressie voorkomen?

VORMEN VAN AGRESSIE VOORKOM REDENEN VOOR AGRESSIE • U iting van frustratie: emotionele uitbarsting.

• V oorkom irritatie en maak het voor de omgeving zo pret• D oelgerichte agressie: agressief gedrag als middel om een tig mogelijk. Verkeersdeelnemers en andere mensen raken •

bepaald doel te bereiken.

A gressie door middelengebruik, zoals drug of alcohol.

•

geïrriteerd als ze - onnodig - moeten wachten.

C ontroleer de planning en geef het op tijd aan als je de ­gemaakte afspraken niet kunt nakomen.

Dit uit zich in verbale agressie: schreeuwen, vloeken en dreigen of fysieke agressie, bijvoorbeeld duwen en slaan.

Alle toolboxen zijn ook digitaal te gebruiken via de Veilig Vakwerk-dienst.

Ga voor meer informatie naar www.veiligvakwerk.nl.

64

GRONDIG 7 2019

ALS ER FYSIEK GEWELD DREIGT • B eoordeel het risico.

• Z ijn er anderen die gevaar lopen?

• C reëer een veilige afstand.

• G eef je grens aan door bijvoorbeeld te zeggen: “Ik wil

COMMUNICATIE BIJ BOZE OMSTANDERS, UITINGEN VAN FRUSTRATIE • Voorkom een uitbarsting door rustig, netjes, beleefd en

graag met u meedenken en er rustig over praten. Ik wil niet dat u tegen mij schreeuwt.”

J ouw veiligheid staat voorop. Soms kun je beter het gesprek beëindigen en weglopen of een time-out aangeven: “Moment, ik kom zo bij u terug.”

Z org dat je hulp krijgt van collega’s. Bel indien nodig de politie of laat omstanders dat doen.

B espreek achteraf met elkaar hoe dit had kunnen worden voorkomen.

hem hebt begrepen. Dit doe je door samen te vatten wat er net is gezegd.

G a niet in discussie.

P robeer je in te leven in de ander.

V oorkom strijd.

W ees eerlijk.

G eef uitleg met begrip voor het standpunt van de ander.

• • •

ALS JIJ, JE COLLEGA, JE WERKNEMER, JE LEIDING­GEVENDE WORDT ­GECONFRONTEERD MET AGRESSIEF GEDRAG, ZOALS:

respectvol te blijven.

• L uister naar het probleem en laat de ander merken dat je • • • • •

Als iemand klaagt en snel weg moet, kan een samenvatting er als volgt uit zien.

“Ik begrijp dat het niet leuk is dat u moet wachten terwijl u snel naar uw moeder wilt. Dat komt nu echt niet goed uit. Ik kan de situatie helaas niet veranderen. Als dit en dat is gedaan, kan ik de weg weer vrijgeven en kunt u direct naar haar toe. Ik ­verwacht dat dit maximaal vijf minuten duurt.”

Dat klinkt heel anders dan: “Ja, maar u ziet toch dat we bezig zijn? U moet gewoon even wachten!”

ALS JE TE MAKEN HEBT MET EEN BOZE KLANT • L uister. Waarom is de klant boos en waarom is dat zo erg • • •

voor de klant. Probeer het te begrijpen en ga jezelf niet verdedigen.

L eef je in. Hoe zou jij het vinden als dit jou zou overkomen?

B ied je excuus aan voor het ongemak, de teleurstelling of de andere verwachtingen.

V raag wanneer de klant tevreden zou zijn. Kom je er niet uit, geef dan aan dat de klant je werkgever moet bellen. Je kunt ook aangeven dat je zult vragen of je werkgever de klant belt.

Meld agressie en geweld altijd bij je leidinggevende.

TEKST: Corina van Zoest-Meester, adviseur arbo FOTO: CUMELA Communicatie

GRONDIG 7 2019

65

ondernemen met

cumela

Mengen van meststoffen Noodzaak, (on)mogelijkheden en wenselijkheid Alle gewassen in de landbouw hebben plantenvoedingsstoffen nodig. Scherp of te laag vastgestelde gebruiksnormen en het streven naar kringlooplandbouw dwingen leveranciers van meststoffen naar een zo goed mogelijke mix van mest(stoffen).

Verschillende gewassen hebben immers verschillende behoeften aan meststoffen, zowel qua niveau als qua tijdstip.

Op allerlei fronten schakelen we om naar een zoveel m ­ ogelijk circulaire economie. Daarvoor is het nodig dat we de productiefactoren zoveel mogelijk hergebruiken en op korte afstand betrekken. Voor de Nederlandse landbouw heeft de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Carola Schouten, inmiddels het principe van de kringlooplandbouw gelanceerd. In de kringlooplandbouw moeten we de plantenvoedingsstoffen zoveel mogelijk uit de landbouw en uit reststromen betrekken. Daarom beperken we de inzet van kunstmest zoveel mogelijk en vervangen die door circulaire meststoffen. Alle circulaire meststoffen hebben echter eigen kenmerken wat betreft de beschikbaarheid van de nutriënten, zowel het niveau van beschikbaarheid als het moment waarop deze stoffen voor de plant beschikbaar zijn.

Het is daarom noodzakelijk om allerlei verschillende circulaire meststoffen met elkaar te mengen. Daarmee kunnen de verschillende beschikbaarheden van fosfaat, stikstof, kali, magnesium en zwavel goed op elkaar worden afgestemd.

Een gewas dat vooral aan het begin van de groei veel stikstof nodig heeft, moet worden bemest met een circulaire meststof die ook snel stikstof kan leveren. Er zijn echter ook gewassen die pas later in het groeiseizoen de stikstof en kali benutten. Hiervoor zijn meststoffen nodig die deze elementen pas later beschikbaar hebben.

Daarnaast is het goed en zelfs vanuit goede landbouw­praktijk noodzakelijk deze circulaire meststoffen te mengen om ze in één werkgang te kunnen aanwenden en daarmee structuurschade aan de akkers te vermijden. Daarmee w ­ orden ook de CO2-uitstoot en het gebruik van kostbare brandstof beperkt.

(On)mogelijkheden In de huidige opzet van de Uitvoeringsregeling Meststoffenwet is opgenomen dat het mengen van verschillende meststoffen niet is toegestaan om “te voorkomen dat (…) ondeugdelijke stoffen worden weggemengd. Hierdoor zou achteraf immers niet zijn te achterhalen dat (…) de aangewezen stoffen aan de kwaliteitseisen voldeden.” Dit geldt in het bijzonder voor meststoffen die een afvalstof als basis hebben.

Toch is dit een vreemde argumentatie, want de Meststoffenwet zit zo in elkaar dat afvalstoffen vooraf moeten worden getoetst, om te garanderen dat deze stromen bij toepassing binnen de gebruiksnormen voor fosfaat en stikstof altijd voldoen aan de eisen ten aanzien van vervuilingen met zware metalen en/of organische microverontreinigingen.

Op basis van het genoemde argument hebben we inmiddels mengverboden voor zuiveringsslib, digestaat, afgeleide producten van digestaat waaronder mineralenconcentraat en alle afvalstoffen en restproducten die als meststof mogen worden gebruikt. Deze meststoffen mogen niet onderling of met andere meststoffen worden gemengd. Vooral het ­onderling mengen moet, gezien de uitzonderingen die daarvoor gelden, zeer strikt worden opgevat. Digestaat uit de ene vergister mag niet worden gemengd met volstrekt vergelijkbaar digestaat uit een andere vergister. Sterker: digestaat uit een vergister mag in beginsel niet worden gebruikt om

66

GRONDIG 7 2019

c­ o-materialen die dezelfde vergister in gaan vloeibaar te maken.

Dit blijkt uit het feit dat er in de Uitvoeringsregeling Meststoffenwet een aparte uitzondering voor is opgenomen. Het rare in de regelgeving is dat sommige stromen dan weer wel mogen worden gemengd, zoals dikke fractie van digestaat dat als strooisel in de stal wordt gebruikt en dat mag worden gemengd met de mest in de kelder en partijen vloeibaar zuiveringsslib.

In die zin is de regelgeving absoluut niet consequent. Als dikke fractie van digestaat mag worden gemengd met mest in de mestkelder, dan zou dit ook mogelijk moeten zijn in een mestverwerkingsinstallatie of met vloeibaar digestaat in een m ­ estopslag. Als mineralenconcentraat dat is geproduceerd uit verwerking van digestaat wel mag worden gemengd met dier­lijke mest, dan zou het digestaat zelf ook moeten kunnen ­worden gemengd met mest.

Wenselijkheid Belangrijk is dat meststoffen die worden gemengd voorafgaand aan het mengen voldoen aan zowel landbouwkundige als milieukundige eisen. Dit is ook de inzet van de nieuwe Europese Verordening bemestingsproducten, Vo (EU) 2019/1009. Daarin worden voor allerlei categorieën van bestanddelen eisen gesteld. Bemestingsproducten die aan deze eisen voldoen, mogen onderling worden gemengd. De Europese Unie verlangt zelfs dat hergebruik door de lid­staten wordt aangemoedigd en gestimuleerd. Het opnemen van een mengverbod in nationale regelgeving gaat hier ­tegenin.

CUMELA Nederland roept minister Schouten in het kader van de herbezinning op het mestbeleid op het mengen van meststoffen nu al af te stemmen op de werkwijze van de nieuwe Europese Verordening bemestingsproducten. Dit betekent onder andere dat allerlei mengverboden die nu nog bestaan verdwijnen. Juist het op maat mengen van meststoffen is nodig om ze geschikt te kunnen maken voor de precisielandbouw/bemesting en om het hergebruik van reststoffen zo goed mogelijk te faciliteren voor de invoering van de kringlooplandbouw.

TEKST: Hans Verkerk, secretaris Meststoffendistributie FOTO: CUMELA Communicatie

GRONDIG 7 2019

67

ondernemen met

cumela

Ga filmen!

Nieuwe medewerkers werven via social media Begin met filmen om het bedrijf en zijn vacatures onder de aandacht te brengen. Mooie en aansprekende video’s worden gedeeld onder vrienden en getagd. Laat zo social media nieuwe medewerkers werven.

Het medialandschap verandert. Kranten kampen met teruglopende oplages. Dat betekent dat de vacaturepagina’s ook niet meer van het papier worden gelezen. Een geluk bij een ongeluk is het dat groepen zich verenigen op social media, bijvoorbeeld de ‘Grondverzet-groep’ of ‘Loonwerkers in Nederland’ op Facebook. Daardoor kan er gericht worden geworven. Het wordt ook steeds meer noodzaak om deze groepen te bereiken, doordat de vraag naar vaardige medewerkers snel toeneemt.

Hier geldt dat beelden meer zeggen dan duizend woorden.

Gerichte werving met een knallende bedrijfsfilm op Facebook, Instagram of LinkedIn spreekt aan. Is het moeilijk een filmpje te maken? Echt niet, het is zelfs leuk en met de smartphone en een handige montage-app kan iedereen het al doende leren. Aan de bak dus, filmen! Dat is dé manier om bedrijf en vacature kenbaar te maken.

Gouden zeven seconden Sollicitanten willen snel een beeld hebben van wat hen te wachten staat. Denk goed na over wat uw bedrijf speciaal maakt. Hoe ziet een werkdag eruit? Begint het met koffie?

Met wat voor materieel wordt er gewerkt? Heeft het bedrijf bijzondere machines? Hoe zien de projecten eruit? Wordt er op bijzondere locaties gewerkt? De video moet kort en krachtig zijn - maximaal anderhalve minuut - en de eerste z­ even seconden van de film moeten boeien, en elke groep van tien seconden daarna ook. In de eerste 1,8 seconden bepaalt de kijker als hij door zijn timeline scrolt of hij of zij wil klikken op uw posting of bericht. Begin dus met een mooi openingsshot. Bijvoorbeeld een mooie 8x8-truck rijdend op een dijkweggetje met de opkomende zon op de achtergrond.

Gerrit-Jan Ruitenbeek filmt Reinie Boven en Monique van Dijk.

68

GRONDIG 7 2019

Verklap niet alles, want er moet wat te raden overblijven.

Licht de vacature kort en krachtig toe en verwijs voor de volledige inhoud naar de website of social media. Sluit altijd af met een passende oproep tot actie. “Wil je bij ons werken?

Ga naar ons Facebook-profiel voor de volledige vacature en stuur een persoonlijk bericht om een afspraak te maken.”

En delen wordt gewaardeerd. Na het plaatsen wordt het ­tellen geblazen. Hoe vaak is het geliket (leuk gevonden) en gedeeld.

Tips voor een vacaturevideo

Schema: leeftijdsopbouw en dagelijks gebruik social media Dagelijks gebruik

15-19 jaar 20-39 jaar 40-64 jaar

WhattsAp

88%

78%

59%

Facebook

43%

67%

55%

YouTube

51%

24%

10%

LinkedIn

1%

5%

5%

Instagram

50%

27%

8%

• Bepaal uw doelgroep en social media-platform (­ communities op Facebook, Instagram, enzovoort).

• Kies voor een social media-platform of een combinatie daarvan.

• Maak een sfeerimpressie (kantine, bedrijvigheid in de werkplaats enzovoort).

• Laat de werkplek of de machine zien.

• Toon uw kracht: laat zien waar u goed in bent, zoals bijzonder werk, ­collegialiteit enzovoort.

• Ondertitel gesproken shots.

• Sluit af met een goede oproep.

Bron: Newcom Research & Consultancy

Techniek Denk bij de voorbereiding voor het filmen goed na wat de kijker wil zien of leren voordat hij gaat solliciteren. Maak een plannetje en houd u daaraan. Zorg voor stabiele shots, wat inhoudt dat het beeld niet wiebelt. Hiervoor is de selfiestick onmisbaar, mits goed gebruikt. Klem de camera goed vast, leg de hand om de camera en leg de selfiestick op de arm.

Schuif de selfiestick uit en druk de achterkant van de selfie­ stick tegen het lichaam. Stabiel filmen gegarandeerd.

Vergeet niet de ‘vliegtuigstand’ van de telefoon in te scha­ kelen. Het is immers vervelend als er een binnenkomend gesprek stoort tijdens het filmen. Elk shot begint en eindigt met ongeveer twee seconden extra film. Deze seconden zijn nodig bij de montage. Komt er een collega aan het woord, maak dan gebruik van een goede richtmicrofoon met een zo­ genaamde ‘dode kat’, een pluizige microfoonkap. De micro­ foon zorgt ervoor dat omgevingsgeluid wegvalt en de spre­ ker goed te verstaan is. Worden er meerdere vragen gesteld, maak dan voor elke vraag een nieuw shot. Dit voorkomt dat het shot te lang en dus saai wordt. Inzoomen met de zoom­ knop op de telefoon zorgt voor een wazig en trillend beeld.

Afblijven dus, film dichtbij. Voorkom dat het saai wordt en wees creatief. Film met een lichtelijk gekantelde smartpho­ ne, maak een doorkijkje (tussen grassprieten) door of maak een extreme close-up. Gewoon proberen. Bij het monteren kan het er altijd worden afgeknipt.

Monteren: piece of cake Voor het monteren zijn geen dure programma’s meer n ­ odig.

Er bestaan diverse mobiele applicaties die zich daarvoor ­lenen. Op de zomereditie van de CUMELA Jongerendagen bij Loonbedrijf Van Dun is er door de deelnemers onder leiding van Anne Marie Hazenberg van NewMediaBrains geoefend met de gratis app Videoshop. Zoals veel apps voegt hij in de gratis versie een watermerk aan de film toe, wat in de be­ taalde versie niet gebeurt.

In een half uur zijn er een aantal mooie filmpjes gemonteerd.

Monteren is snel te leren. Videoshop is bijvoorbeeld een snelle en handige app voor iOS en Android, waarmee video­ materiaal vloeiend wordt gemonteerd. In de app worden de

Shortlist filmen met smartphone • Zet de telefoon op de vliegtuigstand.

• Maak op de juiste wijze gebruik van een selfiestick.

• Maak vooraf een plannetje: wat ga ik filmen?

• Maak korte shots van maximaal tien tot twintig ­seconden.

• Film met de zon in de rug.

• Investeer desgewenst in een filmlamp en een ­richtmicrofoon (aan te raden).

• Ga niet zoomen, maar film van dichtbij. Zoomen gebeurt door te lopen.

• Maak bij elke vraag een nieuw shot.

• Kantel voor afwisselende shots de camera.

• Film ongeveer twee seconden door voor een ­‘plakrandje’ voor de montage.

video’s vanaf de telefoon geïmporteerd en op de juiste volg­ orde gezet. Daarna begint het knippen (op de juiste lengte maken), het gelijk zetten van het volume van de diverse shots en het eventueel toevoegen van effecten. Het vergt enige oefening, maar de bediening is intuïtief en dus snel onder de knie te krijgen.

Denk voor het plaatsen van de video goed na over timing.

Onderzoek wanneer de doelgroep het meest online is en tijd heeft om te kijken. Dat is niet altijd het tijdstip waarop het voor u handig is, maar dit maakt heel veel uit voor het bereik.

De eerste twee uur ná plaatsing van de video online tellen het zwaarst voor het bereik (organische push). Zorg dus voor interactie op de posting kort na plaatsing. Creëer dit des­ noods zelf met mensen om u heen.

Begin met filmen, het is eenvoudiger dan ooit.

Succes en p ­ lezier verzekerd!

TEKST & FOTO’S: Gerwin Otten, bedrijvenadviseur

GRONDIG 7 2019

69

ondernemen met

cumela

Wat houdt het pensioenakkoord in?

De juiste informatie over het pensioen De aandacht voor de pensioenproblematiek onthulde dat er veel misverstanden leven rondom het pensioen. Jacqueline Tuinenga, beleidsmedewerker sociale zaken bij CUMELA Nederland, wil die graag uit de wereld helpen. “Het pensioenakkoord kreeg veel aandacht van de media, maar de informatie was niet altijd juist”, stelt Tuinenga vast.

Gezond werken naar je pensioen Er worden ook maatregelen genomen om te zorgen dat alle werknemers de voor hen geldende pensioenleeftijd kunnen halen. Het kabinet stelt een budget beschikbaar voor een leven lang ontwikkelen. Het is niet meer zo dat iemand op 21-jarige leeftijd in een baan begint en daarin blijft tot zijn pensionering. Als het werk lichamelijk en/of geestelijk problemen gaat opleveren, moet tijdig kunnen worden omgeschakeld naar ander werk.

Mocht een sector in een cao afspraken willen maken over een vervroegde uittreedregeling, dan zal de huidige fiscale boete die daarop staat niet worden opgelegd. Dit geldt dan alleen voor een bruto uitkering van € 19.000,- die minder dan drie jaar voor de AOW-leeftijd ingaat.

Het wordt mogelijk voor werknemers om meer vrije dagen te sparen. Nu is dat fiscaal toegestaan tot vijftig weken, maar dit wordt honderd weken. Hierdoor kunnen werknemers dan honderd weken eerder stoppen met werken. Ook wordt het fiscaal mogelijk gemaakt om hiervoor toeslagen, waaronder overwerk, inconveniënten en onregelmatigheid, in te zetten.

Ten slotte gaan de sociale partners en het kabinet onderzoeken of het mogelijk is om het moment van uittreden onder voorwaarden te koppelen aan het aantal dienstjaren, bijvoorbeeld 45. Hier moet in 2020 meer duidelijkheid over komen.

Tijd dus om u van juiste informatie te voorzien over dit onderwerp, dat voor velen ver van hun bed is. Het artikel over ons huidige pensioensysteem stond in Grondig 6. In deze editie vertel ik u over het pensioenakkoord.

Eerste pijler: AOW van de overheid Het Nederlandse pensioensysteem bestaat uit drie pijlers. De eerste pijler is de AOW. Iedere ingezetene heeft recht op een AOW-uitkering. De hoogte van de uitkering is afhankelijk van het aantal jaren dat iemand ingezetene was in Nederland.

Ieder jaar in het buitenland betekent twee procent minder AOW. De AOW maakt gebruik van een omslagstelsel. Dat betekent dat de huidige belastingbetaler betaalt voor de huidige AOW’er. De overheid stelt de AOW-leeftijd vast, die een fors aantal jaren op 65 jaar stond. Het kabinet wilde de leeftijd verhogen, omdat we langer leven. Onderdeel van het pensioenakkoord is nu dat de AOW-leeftijd minder snel stijgt.

De wetgeving hiervoor is inmiddels al door de beide Kamers aangenomen en gaat in per 1 januari 2020.

Deze wetgeving houdt in dat de AOW-leeftijd in 2024 op 67 jaar staat. In 2020 en 2021 is de AOW-leeftijd 66 jaar en vier maanden, in 2022 wordt deze 66 jaar en zeven maanden en in 2023 66 jaar en tien maanden. De afspraak voor de toekomst is dat voor ieder jaar dat de levensverwachting stijgt de AOW-leeftijd acht maanden opschuift.

Tweede pijler: pensioenopbouw via de werkgever De tweede pijler is het pensioen dat werknemers via hun werkgever hebben opgebouwd. Afhankelijk van de sector waarin wordt gewerkt, is dit verplicht. 90 procent van alle werknemers in Nederland bouwt op deze manier pensioen op. In de cumelasector bouwen werknemers automatisch pensioen op bij BPL Pensioen, in de bouw is dat bpfBOUW en voor onder andere het beroepsgoederenvervoer is dat ­Pensioenfonds Vervoer.

Deze pensioenregelingen zijn verplicht gesteld, zoals dat heet. Als een werkgever in die sector werkzaamheden verricht, is hij verplicht zich aan te melden als werkgever en premie te betalen. Over de premieverdeling zijn in de verschillende

70

GRONDIG 7 2019

Wat blijft in stand?

Wat blijft, is de verplichtstelling. Hiermee wordt bedoeld dat werknemers die werkzaam zijn in een sector waarin een verplicht gesteld pensioenfonds is verplicht pensioen opbouwen. Ook de collectieve uitvoering en risicodeling blijft. Daarnaast houden de meeste pensioenregelingen een nabestaandenpensioen en premievrije pensioen­ opbouw bij invaliditeit. Pensioenregelingen worden nog steeds fiscaal ondersteund. Dit betekent dat de premie onbelast is en de uitkering belast.

regelingen andere afspraken gemaakt. De sociale partners in deze sectoren gaan daarover. De pensioenaanspraken die worden opgebouwd, zijn afhankelijk van het salaris, het aantal jaren dat een werknemer pensioen opbouwt, het opbouwpercentage en de franchise (franchise is het deel van het loon waarover een werknemer geen pensioen opbouwt).

Premie Er is overeenstemming bereikt tussen de sociale partners en het kabinet over de wijze waarop het pensioen in de tweede pijler wordt vormgegeven. Op dit moment laten pensioen­ fondsen deelnemers een zogenaamd ‘te bereiken pensioen’ zien, op onder andere het jaarlijkse Uniform Pensioen Over­ zicht. Dit gaat echter rigoureus veranderen.

In het nieuwe pensioencontract staat de premie voor werk­ gevers vast. De opbouw van het pensioen is dan niet meer een percentage van de pensioengrondslag, maar hangt af van de hoogte van de premie en de kostprijs van het pen­ sioen. Deze laatste wordt met name bepaald door de rente.

Het gevolg hiervan is dat het uiteindelijk te behalen bedrag aan pensioen onzeker wordt.

Positieve resultaten zullen eerder leiden tot een verhoging (indexering) van het pensioen en negatieve resultaten zullen (nog steeds) resulteren in een korting. De gedachte is dat de kans op korten kleiner wordt en de korting lager, omdat pen­ sioenfondsen geen enorme buffers hoeven te vormen om de toezeggingen waar te kunnen maken.

Wat ook wordt aangepast, is de doorsneesystematiek. Nu be­ talen alle deelnemers dezelfde premie en hebben ze ook de­ zelfde pensioenopbouw. Straks betalen jongere deelnemers en oudere deelnemers nog steeds dezelfde premie, maar jongeren bouwen voor die premie een hoger pensioen op, omdat dit geld langer kan renderen. De omzetting naar deze methode van pensioenopbouw gaat erg veel geld kosten.

De huidige ouderen hebben hun pensioen immers opge­ bouwd in een tijd dat de opbouw voor jong en oud identiek was. De sociale partners gaan hierover nog met het kabinet in ­gesprek. Het duurt waarschijnlijk nog tot een onbekende ­datum voordat alles écht verandert.

Andere aanpassingen Naast deze twee ingrijpende wijzigingen worden nog een aantal zaken aangepast: • P ensioen in één keer opnemen: het wordt mogelijk om op de pensioeningangsdatum een bedrag ineens op te ­nemen. Dit bedrag ineens wordt maximaal tien procent van de waarde van het voor deze deelnemer opgebouwde ouderdomspensioen.

• O ok pensioenopbouw voor zelfstandigen en werknemers zonder pensioen: de vrijwillige voortzetting voor zelfstan­ digen (die eerder in loondienst werkzaam waren) moet laag­ drempeliger worden. Dit houdt onder andere in dat ook als zelfstandigen niet eerder in loondienst werkzaam waren zij zich toch bij een pensioenfonds kunnen aansluiten. Het kabi­ net gaat hier onderzoek naar doen. Niet in alle sectoren zijn afspraken gemaakt over de pensioenopbouw. Werknemers in deze sectoren bouwen geen pensioen op, tenzij ze zelf iets regelen. Ook uitzendkrachten bouwen in veel gevallen geen of pas na 26 weken pensioen op. De Stichting van de Arbeid wordt gevraagd hierover mee te denken.

• N abestaandenpensioen: de meeste pensioenregelingen kennen een nabestaandenpensioen, maar de variëteit is groot. Bij de herziening van het pensioenstelsel moet het nabestaandenpensioen meer worden gestandaardiseerd.

Ten slotte: de derde pijler Voor de derde pijler is een ieder zelf verantwoordelijk. Het is niet verplicht, maar deels wel fiscaal mogelijk gemaakt. Je mag sparen of een lijfrenteverzekering afsluiten. Je zou hier ook de (over)waarde van een eigen huis onder kunnen scharen.

TEKST: Jacqueline Tuinenga, beleidsmedewerker sociale zaken FOTO: CUMELA Communicatie

GRONDIG 7 2019

71

SNEL UW OVERTOLLIG MATERIEEL OF MACHINES VERKOPEN? DAT KAN MET DE MAANDELIJKSE MATERIEELVEILING VAN TROOSTWIJK AUCTIONS!

DOE NU MEE IN DE MATERIEELVEILING Goede machines en producten verdienen een langer leven. Voor u als ondernemer de kans om waarde te verzilveren met de beste opbrengst. Waar ter wereld uw koper zich ook bevindt. Omdat activiteiten stoppen, omdat u wilt investeren in nieuw materieel of voor een goed pensioen. Veilen is een perfect verkoopkanaal.

En voor een koper dé kans om slim te investeren en uitstekend materieel te kopen. Veilig en transparant.

“OP MIJN OUDE TRACTOR RIJDT NU EEN BOER IN LITOUWEN”

WIJ REGELEN ALLES VAN A TOT Z

De machines blijven op uw locatie tot deze verkocht zijn. Er is geen kijkdag De machines worden voorzien van demo video’s en foto’s De machines worden bij u thuis opgenomen door een onafhankelijke veilingmeester

SNEL HET GELD OP UW REKENING

KANTOREN IN 16 EUROPESE LANDEN

WILT U MEER WETEN? Wij vertellen u graag meer over deze veiling!

Neem contact op met onze specialist Ronald Smilde: +31 6 57 71 56 79 - r.smilde@troostwijkauctions.com

VOOR MEER INFORMATIE GAAT U NAAR:

WWW.TROOSTWIJKAUCTIONS.COM

ondernemen met

cumela

Landbouwkundig gebruik onder vergrootglas Glyfosaat blijft komende jaren onderwerp van discussie In het voorjaar van 2019 is in menig regio, vooral via de sociale media en de gemeentelijke politiek, de maatschappelijke discussie gevoerd over de ‘oranje velden’. Ook de politiek heeft haar aandacht - na het verbod op het professioneel gebruik buiten de landbouw - nu verlegd naar het landbouwkundig gebruik van glyfosaat.

Wat is de situatie? De markttoelating voor de werkzame stof glyfosaat is ‘na lang touwgetrek’ eind 2017 in Europa met vijf jaar verlengd. Ge­ bruikelijk is dat vijftien jaar. Conform de proce­ dure beoordeelt onder andere het College van toelatingen van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) opnieuw de verleende toe­ latingen. In een aantal lidstaten, zoals Duitsland, Frankrijk en Oostenrijk, wordt inmiddels ook de politieke discussie gevoerd over het gebruik van deze stof, net als in Nederland.

De Tweede Kamer heeft minister Carola Schouten van Landbouw, Natuur en Voedsel­ kwaliteit (LNV) in het afgelopen halfjaar tweemaal via moties aangespoord om het aantal toepassin­ gen van het landbouwkundig gebruik van glyfo­ saat terug te dringen. De Kamer noemt in de aan­ genomen moties bijvoorbeeld het doodspuiten van blijvend grasland, een ‘pre-harvest-bespui­ ting’ en het jaarlijks toepassen van het onkruidmid­ del (kalenderspuiten) als toepassingen die kun­ nen vervallen. De minister wordt gevraagd om in het uitvoeringsprogramma van de toekomstvisie Gewasbescherming 2030 met de betrokken partijen uit te werken hoe ze de motie gaat uit­ voeren. Mocht Schouten niet met de sector tot adequate afspraken kunnen komen, dan wil de Tweede Kamer dat de minister een verbod instelt.

Inzet van de sectie De sectie Agrarisch loonwerk binnen CUMELA Nederland heeft een lijn vastgesteld die ze in­ brengt in gesprekken met andere stakeholders.

Deze omvat de volgende punten: • D e sectie onderschrijft de huidige gangbare praktijk dat toelatingsinstanties toelatings­ aanvragen van gewasbeschermingsmiddelen beoordelen op basis van wetenschappelijk onderzoek en niet op basis van emoties.

• B ehoud voor de (middel)lange termijn, dus ook na 2022, voor die toepassingen van glyfosaat waarvoor nu en op langere termijn nog géén alternatieven te verwachten zijn, zoals de bestrijding van aardappelopslag en kweek.

• G eef de sector de tijd om de omslag te maken naar alternatieven voor het vernietigen van grasland (ten bate van herinzaai) en van groenbemesters en vanggewassen.

• R ichting sector is het advies glyfosaat zorgvuldig toe te passen. Laat het land niet rood worden, maar werk het gewas onder zodra het middel voldoende heeft gewerkt.

• S luit aan op de vraag van afnemers en verwerkers van landbouwproducten. Deze zorgen tenslotte voor de verwaarding van landbouwproducten. Een aantal zuivel­ verwerkers heeft inmiddels aangegeven dat ze geen glyfosaat meer toegepast willen zien in een aantal duurzaamheidskeurmerken, zoals PlanetProof Zuivel. Ook zullen we bij deze afnemers onder de aandacht brengen wat de negatieve gevolgen zijn van het afschaffen, zodat ook zij hun achterban en klanten correct kunnen voorlichten.

• I nzetten op goede voorlichting en lobby, zodat politieke besluiten worden genomen op basis van feiten en niet op basis van emotie. Het vorig jaar genomen besluit tot een verbod op het coaten van bietenzaad met neonicotinoïden leidt ertoe dat er meer bespuitingen nodig zijn.

Toekomstvisie gewas­ bescherming 2030 Afgelopen voorjaar werd de toekomst­ visie gewasbescherming 2030 vastgesteld.

Initiatiefnemer voor de nota is minister Carola Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. In het visiedocument hebben meerdere partijen uit de agrarische sector samengewerkt. In de visie worden drie grote lijnen geschetst richting 2030: weer­ bare rassen en teelten, nagenoeg geen emissies en natuurinclusief. Er wordt gewerkt aan een uitvoeringsprogramma.

Hierin wordt beschreven wat er nodig is om in 2030 het bovenstaande te bereiken.

De sectie Agrarisch loonwerk is deel­nemer in twee werkgroepen, namelijk nagenoeg geen emissies en niet-chemische maatregelen/ verdeling. Daarnaast is de sectie bestuurlijk vertegenwoordigd in de stuurgroep. Naar verwachting zal het uitvoeringsprogramma eind september gereed zijn.

dat het moet leiden tot minder inzet van chemie. Alle alternatieven voor glyfosaat hebben namelijk als negatief neveneffect een veel hogere CO2 uitstoot. Dit wordt veroorzaakt door de mechanische bewerkingen die extra nodig zijn. Ook zijn technieken als no tillage of low tillage veel moeilijker uit te voeren.

Bredere afweging noodzakelijk De sectie is er voorstander van dat er bij de besluitvorming over de toepassingen van glyfosaat ook andere factoren worden meegewogen dan alleen maar het argument

TEKST: Maurice Steinbusch, beleidsmedewerker agrarisch loonwerk

GRONDIG 7 2019

73

ondernemen met

cumela

BEDRIJVIG

De vraag aan de Ondernemerslijn Waarvoor kan ik de Ondernemerslijn eigenlijk bellen of mailen?

De Ondernemerslijn is er niet alleen voor het ja/nee-antwoord, maar ook voor het meedenken bij dilemma’s en keuzemomenten waarvoor u als ondernemer komt te staan. Vraagstukken als: “Moet ik wel of niet dit personeelslid aannemen en onder welke condities dan?” Of: “Wij overwegen werk in hoofdaanneming te gaan uitvoeren, waar moeten we aan denken?” Wij beantwoorden uw vragen goed, snel en op een praktisch toepasbare manier.

De CUMELA-organisatie focust zich op wat belangrijk is voor u als ondernemer en voor uw bedrijf. Daarom is de Ondernemerslijn er juist voor u: de ondernemer!

Heeft u ook een vraag?

Stel uw vraag aan de medewerkers van de CUMELA Ondernemerslijn via telefoonnummer (033) 247 49 99 of het e-mailadres ondernemerslijn@cumela.nl.

NIEUWE LEDEN

De afgelopen periode zijn drie bedrijven ingeschreven als lid van CUMELA Nederland.

• T. Bakker Dienstverlening ZEVENBERGEN • Bjorn te Lintelo LEMELERVELD • Hilhorst Grondwerk & Riolering SOEST

Netwerken is net werken Een paar betekenissen van netwerken volgens het Nederlands woordenboek zijn: 1. Het leggen van contacten met andere mensen die je mogelijk ooit voordeel kunnen opleveren in je werk. 2. Het verrichten van arbeid via een netwerk (bron: automatisering). 3. A. Contacten leggen waar je je voordeel mee kunt doen. B. Professioneel relaties onderhouden. Et cetera.

Wat is netwerken in de praktijk: het leggen en onderhouden van contacten die u kunnen helpen in uw werk, met uw bedrijf, een carrière en ook in het privéleven. Dat is slechts één kant van de medaille. Het is ook de bedoeling dat anderen er iets wijzer van worden. Netwerken is geven en nemen. Dus ook u helpt mensen in uw netwerk aan informatie en nieuwe contacten en geeft een ander een tip over bijvoorbeeld leveranciers of werkzaamheden die een ander goed passen. Zo help je elkaar.

De basis van een goed netwerk is vertrouwen. Het doel is het delen van kennis, informatie en contacten.

Neem de tijd om te netwerken, om het netwerk te onderhouden en uit te breiden. U herkent het vast wel. Negentig procent van de tijd wordt gevuld met de organisatie en de drukte van de dag: opdrachten aannemen, werknemers aansturen, bijsturen, soms een ‘brandje’ blussen

74

GRONDIG 7 2019

en continu de telefoon die rinkelt. Het is echter ook heel belangrijk om soms even uit de waan van de dag te stappen. Dit door het gesprek aan te gaan met een collega-ondernemer, een klant en mensen uit uw omgeving.

Van 10 tot en met 12 september vindt in Biddinghuizen weer GroenTechniek Holland plaats, een mooie gelegenheid om te netwerken. De beurs is dagelijks geopend van 10.00 tot 17.00 uur. Dit evenement wordt georganiseerd voor een ieder die professioneel actief is of wil worden in de groene en grijze openbare ruimte. Er zijn diverse demonstraties te zien, waaronder grondbewerking, graven en maaien. CUMELA Nederland is één van de vele standhouders. U kunt ons vinden op veld B, W08.

Graag ontmoet ik u daar om bestaande contacten te onderhouden en nieuwe contacten te leggen. En onthoud: netwerken is net werken. .

Ada Kieft, bedrijvenadviseur

3 JAAR 0% FINANCIERING

2 JAAR FABRIEKSGARANTIE

1 JAAR GRATIS ONDERHOUD

Trekkers van Valtra spelen steeds vaker een hoofdrol. Dat is niet zo vreemd: of het nu een Valtra uit de A-, de N-, de T- of de S-serie is, deze betrouwbare, energiezuinige en innovatieve modellen komen glansrijk door alle audities.

Nieuwsgierig welke rol Valtra in uw bedrijf kan spelen? Dan is dit het moment om bij uw Valtra dealer te gaan kijken. Want tijdelijk krijgt u 3 jaar 0% financiering, 2 jaar fabrieksgarantie en 1 jaar gratis onderhoud bij aanschaf van een nieuwe Valtra trekker uit voorraad. Op is op, dus niet te lang wachten … 3-2-1 ACTIE! BEKIJK D E N O G B ESC H I K B AR E MO D ELLEN OP WWW. MEC H AN G R O EP. N L/321AC TI E

ONTWIKKELD VOOR RIJBEWIJS B+E Iveco 35C17 3,0 L / 120 KW 8,3 T trekgewicht

Veldhuizen Semi-Dieplader bakmaat 8,50 x 2,20 mtr. oprijhoek 14° laadvermogen 6,2 T

VELDHUIZEN levert B+E opleggers voor het transport van kleine machines met een laadvermogen tot 6 ton.

Voor het laden van golfbaan machines heeft VELDHUIZEN een knikkende semi-dieplader ontwikkeld met een oprijhoek van 8° en een gegroefde aluminium vloer, zodat er veilig geladen kan worden.

De trekker-opleggers en oprijvrachtwagens zijn uit voorraad leverbaar. Ook kunt u gebruik maken van onze verhuurvloot van 250 trekkers en 300 opleggers.

0 stand 5.01 stand 3.2 Groenekan T. 0346 25 96 00 | Zwolle T. 0529 46 94 00 |

www.veldhuizen.nl

| info@veldhuizen.nl