Mijn Utrechts Landschap winter 2023

WINTER 2023

NATUUR VERBINDEN Groene loper uit voor het edelhert

Bomen en panorama's Het bos z'n gang laten gaan op de Grebbeberg

Flexvrijwilliger Bart: 'Dit is leuker dan de sportschool!'

landschap parels IN het a

Kasteelpark Loenersloot was altijd al een verborgen pareltje. Maar met het nieuwe ‘oude’ knuppelbruggetje is een bezoek al helemaal een must. Alsof je in Zwitserland over een stroompje loopt.

Het kleine parkje met kronkelende paadjes en vijverpartijen werd eind 18e eeuw ontworpen door Gijsbert van Laar. Hij was wereldberoemd vanwege zijn ‘Magazijn van Tuin-Sieraden’, een

catalogus vol prachtige aquarellen die indertijd viraal ging onder landgoedeigenaren. Iedereen wilde wel zo’n ‘hip’ retro bankje of nepkapelletje. Toen het huidige bruggetje vervangen moest worden, besloten we Van Laars knuppelbruggetje na te maken, helemaal van hout uit onze eigen terreinen. In de 18e eeuw al kitsch, en nu dus eigenlijk retro-kitsch. En als je toch in het kasteelpark bent, bekijk dan meteen de andere ‘Tuin-Sieraden’.

Zoals het heuveltje met boomstronkzitje. Of het namaak-kluizenaarshutje, waarvoor ter vermaak soms zelfs een heuse kluizenaar werd ingehuurd. Zo ver gaan we nu niet meer. Maar zelfs zonder kluizenaar is een bezoekje zeker de moeite waard!

Kasteelpark Loenersloot is vrij toegankelijk, 's winters van 8.00 tot 17.00 uur. Of ga mee met een van de rondleidingen.

Tekst Marjel Neefjes

Foto André Russcher

Meer ruimte voor natuur

4

10

14

18

Op vakantie in Frankrijk moest ik voor het eerst sinds lange tijd de voorruit van een gehuurd campertje schoonboenen vanwege het hoge aantal geplette insecten. In Nederland had ik dat lang niet hoeven doen en die gedachte is confronterend. Het verlies aan biodiversiteit en de snelle verandering van ons klimaat hebben grote gevolgen. Het is vijf voor twaalf, maar toch blijf ik optimistisch.

Dat optimisme lees je terug in onze Natuurvisie Utrecht 2050. Samen met Landschap Erfgoed Utrecht hebben wij het initiatief genomen tot deze visie. Natuur en Milieufederatie Utrecht, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en IVN Natuureducatie sloten zich ook aan. Samenwerkend zijn we gekomen tot groene toekomstscenario’s voor de verschillende Utrechtse landschappen en de stad. We laten zien wat we juist wél kunnen doen, en niet alleen wat niet meer kan of mag. Een positieve, hoopgevende en concrete handreiking voor beleidsmakers, bewoners en iedereen die met of in de natuur werkt. Geen geheven vingertje.

Meer ruimte voor natuur maakt Utrecht sterker en mooier. Maar ruimte is schaars in onze provincie. Als we alle plannen samennemen hebben we geloof ik wel drie provincies Utrecht nodig om die te realiseren. Keuzes maken is dus volop aan de orde. En de Natuurvisie zet aan tot groene keuzes. Onze visie vraagt bijvoorbeeld aandacht voor het verbinden van natuurgebieden, voor een verstandige omgang met water en voor een duurzaam gebruik van grond. Met zo’n transitie van het landelijk gebied zijn we allemaal winnaar, de natuur voorop.

Daarom ben ik ook zo blij met de vele enthousiaste reacties die we krijgen op de Natuurvisie. Bewoners, organisaties en overheden zien heel concreet wat we terugkrijgen als we gezamenlijk onze schouders eronder zetten. Ik ben en blijf dan ook optimistisch. Als we met elkaar de juiste voorwaarden creëren, als we geven om natuur, floreren planten en dieren én keren verdwenen soorten als boomkikker en edelhert terug naar het Utrechtse landschap waar ze ooit uit verdwenen. Dat is het mooie: zo veerkrachtig is de natuur.

Groene loper uit c c

voor het edelhert

een lonkend toekomstperspectief

Een vroege herfstochtend in de nabije toekomst: we zijn in natuurgebied Breeveen op de Utrechtse Heuvelrug. Daar, in mistflarden laag bij de grond, doemt een troep edelherten op. Het lijkt wel alsof ze zweven. Het is bronsttijd. Een mannetje gooit zijn kop met machtig gewei naar achter en burlt, een brullend geluid waarop andere mannetjes antwoord geven. Wie het hardst burlt, krijgt voorrang bij de vrouwelijke herten. Het is een indrukwekkend geluid en een mythisch beeld.

Tekst Florence Tonk Foto's André Russcher, Renk Ruiter. Adobe Stock

Natuur verbinden

‘Een oergeluid’, noemt Renée van Assema het burlen van edelherten in de bronsttijd. Renée is ecoloog bij Utrechts Landschap. ‘Om edelherten te kunnen horen moeten we nu nog naar de Veluwe, maar er is een lonkend toekomstperspectief’, vertelt ze. Als het aan de Utrechtse natuurorganisaties ligt, komt het edelhert terug naar de Utrechtse Heuvelrug. Ze hebben deze ambitie opgenomen in de Natuurvisie Utrecht 2050.

‘Het edelhert kan in de toekomst op twee plekken Utrecht binnenkomen vanaf de Veluwe: in het zuiden via de uiterwaarden van de Nederrijn en in het noorden via een ecoduct bij Terschuur. Utrechts Landschap wil dit soort verbindingen tussen natuurgebieden realiseren door de Natuurvisie op de agenda te zetten van beleidsmakers en de provincie.’

Rijker en weerbaarder

Verbindingen maken de natuur rijker en weerbaarder. Net zoals mensen wegen en fietspaden nodig hebben om elkaar te bereiken, floreert natuur dankzij goede verbindingen, legt Renée uit. Utrechts Landschap koopt natuur aan om natuurnetwerken (routes) te versterken of ontbrekende verbindingen aan te leggen. De natuur is doorsneden door menselijk ingrijpen, de groei van de bevolking, de manier waarop het land wordt ingericht en de aanleg van spoortrajecten en wegen. Daardoor zijn leefgebieden van planten en dieren afgesloten geraakt van elkaar. Terwijl verbindingen, uitwisseling en diversiteit van levensbelang zijn.

‘Biodiversiteit is ook genendiversiteit’, legt Renée uit. ‘Is er geen mogelijkheid voor soorten om te migreren, dan kunnen zij verzwakken en zelfs verdwijnen. Door verbindingen te herstellen, maken we het voor dieren en planten mogelijk om nieuwe leefgebieden te vinden waar ze kunnen voortplanten, eten en schuilen.’

Trektocht

Sinds 2007 is er al heel veel verbeterd, vertelt Renée. ‘Om de versnippering van de natuur zichtbaar te maken, liep in dat jaar een schaapherder met zijn kudde vanaf het zuiden van Utrecht over de Utrechtse Heuvelrug naar het noorden. Wegen werden afgesloten om de kudde met verkeersregelaars naar de overkant te krijgen. De A12 en de spoorlijn AmersfoortUtrecht waren grote barrières. Anno 2023 zou de schaapherder de hele heuvelrug van zuid naar noord probleemloos kunnen doorkruisen dankzij ecoducten.’ En wat voor een schaapskudde geldt, geldt ook voor dieren als de das, de zandhagedis en in de toekomst hopelijk het

Renée van Assema ecoloog

Ecoduct Mollebos

edelhert. Voor de provinciale wegen zijn er nog wel wat barrières op te lossen. Renée: ‘We zijn blij met het ecoduct dat bij Valkenheide over de N226 komt. Daarnaast hebben nog wat wensen voor andere wegen.’

Meer dynamiek in de natuur

Het edelhert staat symbool voor die ambitie van Utrechts Landschap om meer natuur met elkaar te verbinden. Want als dit grote zoogdier terugkeert, komt het niet alleen. Met hun graasgedrag zorgen edelherten voor open plekken in de bossen. Soorten die van licht en warmte houden, zoals vlinders, profiteren daarvan. Op de mest komen keversoorten af die weer gegeten worden door vogels, dassen en vleermuizen. Ook zij hebben dus baat bij de komst van edelherten. Net als de zaden van bepaalde

DASSENTUNNELS

In de jaren tachtig was de das bijna uitgestorven in ons land. Dankzij speciale dassentunnels is het aantal dassen enorm gegroeid. Dassen leven in holen onder de grond, de zogeheten dassenburchten, en zijn al geholpen met een buis onder de weg van 40 centimeter breed. Zo werd er recent nog een dassentunnel aangelegd onder de Traayweg bij Austerlitz, nadat hier twee dassen waren doodgereden. Een club actieve mountainbikers steunde de aanleg financieel om zo iets terug te doen voor de natuur.

grassen en lage kruiden die zich verspreiden via de mest van het edelhert. ‘De terugkeer van dit grote zoogdier verhoogt de dynamiek van de natuur’, aldus Renée.

Voetbalveld

Het ecoduct dat Utrechts Landschap bij Terschuur voor ogen heeft, moet afgestemd zijn op het grootste dier dat er gebruik van maakt, vertelt Renée. ‘In het geval van het edelhert moet dat minimaal vijftig meter breed zijn, zo breed als een voetbalveld!’ Deze noordelijke verbinding met de Veluwe kan het edelhert terugbrengen naar gebieden van Utrechts Landschap zoals de Heerlijkheid Stoutenburg. Wat zal het een prachtig gezicht zijn, als de bossen en bloemrijke graslanden worden doorkruist door dit machtige dier op weg naar de grotere rustgebieden op de heuvelrug.

Natuurlijk zullen meer dieren gebruik maken van het ecoduct bij Terschuur. Het verbindt niet alleen deze dieren met nieuwe leefgebieden, maar ook met de mens. En dat is een groot genot. ‘In aanraking komen met de natuur gun ik ieder kind, ieder mens’, zegt Renée.

Edelhert

Daarom vindt zij het ook zo belangrijk dat we werken aan een provincie met overal natuur. Niet alleen in de natuurgebieden, maar ook in het agrarisch gebied. Dat kan met natuurinclusieve landbouw, waar stroken natuur doorheen lopen. ‘Natuur die via stroken doorloopt in de steden tot aan je voordeur of achtertuin. Met een gat in je heg of schutting geef je egels, maar ook de bunzing en de wezel toegang. Met een groene inrichting komen daar ook de vogels en vlinders bij en zo maken we samen de natuur robuuster en vergroten we de biodiversiteit.’

VLINDERS EN HERTEN BLIJ MET ECODUCT N227

Op de heuvelrug bij Maarn ligt een ecoduct over de N227. De natuur van Stameren en Hoog-Moersbergen wordt hier verbonden met de landgoederen aan de overzijde. Het ecoduct met heide en bosjes vormt een ideale verbinding voor de boommarter, hazelworm en zandhagedis. Vlinders kunnen vliegen, zou je denken, en toch kunnen bos en wegen voor soorten als de heivlinder en het heideblauwtje flinke barrières zijn. Ook zij zijn geholpen met dit ecoduct! Bijzonder idee toch als je daar onderdoor rijdt. En wie weet heb je straks in de toekomst ook een edelhert boven je hoofd!

LIZARD LANE

Tussen Park Vliegbasis Soesterberg en defensieterrein De Vlasakkers lag eerst bos. Om veiligheidsredenen rond hoogspanningskabels is dat bos gekapt en vervangen door een lange strook heide. Hierdoor kreeg de zandhagedis een groter leefgebied, bos is namelijk te koud en kil maar in een heidegebied krijgt dit dier zon en zand. Precies wat hij nodig heeft. Deze heidecorridor wordt Lizard Lane genoemd. Het project Lizard Lane laat zien dat bomenkap niet gepaard hoeft te gaan met het verdwijnen van natuur. Verschillende gebiedseigenaren en gebruikers van het gebied sloegen de handen ineen en kwamen tot het plan een heidecorridor aan te leggen en faunapassages te maken onder de wegen die het gebied doorsnijden. Een prachtig praktijkvoorbeeld van samenwerken aan heideherstel en uitbreiden van het leefgebied van bijzondere planten en dieren. Zandhagedis

Ecoduct Leusderheide

Nieuws UIT HET LANDSCHAP d

COVERFOTO: KLAPEKSTER

Deze wintergast heeft een luguber randje. Hij spiest zijn prooi op de doorn van een struik. In het winterse natuurweetje besteden we aandacht aan deze bijzondere vogel. Bekijk het filmpje op: utrechtslandschap.nl/natuurweetjes

RESTAURATIE OVERPARK

OVER-HOLLAND AFGEROND

De restauratie van het overpark van Over-Holland bij Nieuwersluis is klaar. Tijdens een feestelijke opening in oktober, is de laatste boom aangeplant. De afgelopen twee jaar heeft Utrechts Landschap sloten gebaggerd, bruggen vervangen, paden hersteld, bomen en struiken geplant en de tuinschuur gerestaureerd. Het is monumentale park is prachtig geworden, kom je gauw kijken?

De restauratie was mogelijk dankzij Beschermers, omwonenden, het Parelfonds (provincie Utrecht), vermogensfondsen en de Postcode Loterij.

SAMENWERKING STAAT CENTRAAL OP DAG VAN DE DUURZAAMHEID

Op de ‘Dag van de Duurzaamheid’ stonden Utrechts Landschap en DierenPark Amersfoort samen met ruim vijftig bedrijfsvrienden stil bij het thema duurzaamheid. In het olifantenverblijf werden de aanwezigen welkom geheten door Saskia van Dockum, directeur-bestuurder bij Utrechts Landschap en Astrid Wassenaar, algemeen directeur van DierenPark Amersfoort. Beide directeuren benadrukten het belang van duurzaamheid.

Saskia van Dockum: ‘Utrechts Landschap heeft duurzaamheid hoog in het vaandel staan en probeert via allerlei initiatieven hieraan een bijdrage te leveren. Zo is ons wagenpark grotendeels elektrisch en wekken we twee derde van de benodigde energie voor onze bedrijfsvoering zelf op. We dagen ook onze leveranciers uit. En stimuleren via bijeenkomsten als deze Bedrijfsvrienden van Utrechts Landschap om van en met elkaar te leren.’

Lees meer op utrechtslandschap.nl/nieuws

Foto's Ruud Voest, Utrechts Landschap

DESEMBROOD TERUG BIJ MOLEN DE VALK

De eeuwenoude traditie van graan verbouwen, tarwe malen en brood bakken binnen een kleine cirkel rondom een dorp of stad is terug in Montfoort. Het graan van boer Aantjes uit de Lopikerwaard wordt op molen De Valk in Montfoort gemalen en door bakkerij van Eekeren in Utrecht verwerkt tot zuurdesembrood voor de lokale Jumbo-winkel in Montfoort. In een tijd waarin de wereld zich steeds meer bewust wordt van de voordelen van lokale productie staat dit initiatief symbool voor een terugkeer naar die basis. Boer Aantjes verbouwt met veel liefde het graan voor molen De Valk.

ONS MANIFEST VOOR MEER NATUUR

RESTAURATIE TUINMUUR HOOG BEEK EN ROYEN

Utrechts Landschap werkt aan het herstel van de historische tuinmuur op de buitenplaats Hoog Beek en Royen bij Zeist. De gemetselde muur is zo’n 135 meter lang en verkeert in slechte staat: er zitten stenen los, het voegwerk is op veel plekken verdwenen en er zitten flinke scheuren in. Om de tuinmuur voor de toekomst te behouden, is een grote opknapbeurt nodig.

‘Natuur is krachtig, maar heeft in deze snel veranderende wereld een stem nodig om te kunnen overleven.’ Dát is wat de medewerkers van Utrechts Landschap drijft om iedere dag te zorgen voor natuur en landschap in de provincie Utrecht. In een manifest hebben wij onze motivatie woorden gegeven.

SCAN DE

QR-CODE OM DE VIDEO TE

BEKIJKEN:

VOLG UTRECHT LANDSCHAP OP YOUTUBE

Volg jij ons al op YouTube? Zo ben je altijd als eerste op de hoogte. Bekijk de nieuwste vlogs van boswachter Alex en zie als eerste de Utrechtse natuurweetjes. Maar je kunt ook de video's bekijken over het inzetten van drones en sinusmaaien. Scan de QR-code en klik op abonneren.

Portret van een VRIJWILLIGER

Handen uit de mouwen, maar dan flexibel!

Bart van Rossum houdt van de natuur. Als jongetje al ging hij vaak met zijn oma de Utrechtse natuur in, naar Beerschoten of de schaapskooi in Zeist. Dus toen hij na zijn afstuderen vrijwilligerswerk wilde doen, dacht hij meteen aan Utrechts Landschap. Daar is hij nu met veel plezier actief in het flexteam.

‘Ik had een glazen mok vroeger’, vertelt Bart, ‘met een hert erop. Als ik daaruit dronk, moest ik altijd denken aan het logo van Utrechts Landschap. Dus toen ik mijn studie bos- en natuurbeheer aan de Hogeschool Van Hall Larenstein had afgerond en graag iets nuttigs wilde doen tijdens mijn zoektocht naar een baan, heb ik me op de site aangemeld als vrijwilliger. En dan liefst in de buurt van Bilthoven, waar ik woon.’

Flexteam past

Al snel belde Sarah Bauwens hem, vrijwilligerscoördinator van Utrechts Landschap. Of het flexteam niet wat voor hem zou zijn. Bart: ‘Ik had aangegeven dat ik niet wist wanneer ik een baan zou vinden, en hoeveel tijd ik dan nog zou hebben. Daarom dacht ze dat het flexteam goed bij me zou passen.’ Zo gezegd, zo gedaan.

In allerlei gebieden

Het flexteam bestaat uit ruim veertig vrijwilligers, die regelmatig een mail krijgen waarop ze kunnen aangeven aan welke klussen ze mee willen doen: op maandagen en donderdagen, vooral in de winter, van september tot en met maart. ‘Het is de bedoeling dat je minstens een keer per jaar meedoet’, legt Bart uit. ‘Maar dat haal ik ruim.

Het leuke van het flexteam vind ik dat je in allerlei gebieden komt. Soms zijn dat gebieden die geen eigen vrijwilligersteam hebben en soms zijn klussen zo groot dat die wat extra handen kunnen gebruiken.’

Lekker aan de slag

Zo is Bart dus regelmatig in de Utrechtse natuur te vinden. ‘We verzamelen op een parkeerplaats en gaan dan naar de werkplek toe. Daar geeft een veldmedewerker ons instructies en gereedschap en dan gaan we lekker een ochtend of middag aan de slag.’ De belangrijkste activiteiten zijn boompjes verwijderen. ‘En dan zonder motorzaag of elektrisch gereedschap,

dus ofwel met de hand boompjes trekken, of ze met een snoeischaar of zaagje afzetten. Soms zijn het exoten die we kwijt willen, maar we hebben bijvoorbeeld ook jonge boompjes weggehaald om het stuifzand op Bornia open te houden.’

‘We hebben een goed arbeidsethos in ons team, er wordt lekker doorgewerkt!’

Kleding en teamuitje

Bart is actief bij het eerste flexteam van Utrechts Landschap, maar er zijn plannen voor meer. ‘We zijn sinds dit jaar een volwaardig vrijwilligersteam binnen de organisatie’, vertelt Bart. ‘We krijgen een kledingpakket en budget voor een teamuitje, dat ik met twee collega-flexers heb georganiseerd. Op Kasteel Loenersloot hielden we een lunch en borrel, met daartussen een rondleiding door kasteel en park. Een geslaagde dag!’

Leuker dan de sportschool

Bart moet nog maar zien hoe hij het vrijwilligerswerk kan inpassen als hij een baan vindt. ‘Maar als hbo’er heb ik grote kans dat ik toch vooral op kantoor kom te zitten. En dan lijkt het me fijn om een dag in de week lekker buiten aan de slag te zijn. Het werktempo ligt namelijk best hoog, we hebben een goed arbeidsethos in ons team. Dus het is redelijk intensief. Maar in elk geval leuker dan de sportschool!’

Tekst Marjel Neefjes Foto's André Russcher

DANKZIJ ALLE GIFTGEVERS

Nieuws d

LIEFDE VOOR MOLENS LEIDT

TOT MOOI CADEAU

Bij zijn afscheid als associate professor in de chemie aan de Radboud Universiteit, wilde Utrechtenaar Martin Feiters liever geen bloemen of andere cadeaus. Het leek hem leuker om zijn gasten om een donatie te vragen voor een goed doel: de molens van Utrechts Landschap. Met dit initiatief haalde Martin maar liefst € 1373 op. Het bedrag komt ten goede aan de renovatie van veertien Utrechtse molens. Die hebben nieuwe ijzeren roeden nodig, zodat ze weer allemaal kunnen gaan draaien. Beschermers haalden hier al veel geld voor op, maar er was nog een tekort. Martins initiatief was dus zeer welkom. ‘Ik grap wel eens dat ik van moleculen naar molens ben gegaan’, aldus Martin. Nu hij met pensioen is, pakt hij namelijk zijn oude passie voor molens op, een liefde die teruggaat tot in zijn jeugd. Martin is zelfs in opleiding tot vrijwillig molenaar. In de toekomst zien we hem wellicht terug bij een van de Utrechtse molens!

Nalaten aan de Utrechtse natuur

Bescherm natuur die je lief is voor altijd

Iedereen kent wel een gebied waar hij warme herinneringen aan heeft. Een plek om te wandelen met een vriend of partner of om te spelen met kinderen. Wat zou het fijn zijn als die plek voor altijd behouden blijft? Door Utrechts Landschap op te nemen als begunstigde in uw testament, kunt u dat wat u belangrijk vindt doorgeven aan de volgende generatie. In onze nieuwe brochure ‘Schenken en nalaten’ vindt u informatie over de mogelijkheden. U kunt de brochure aanvragen of een afspraak maken door een e-mail te sturen aan Florian Hupkes via f.hupkes@utrechtslandschap.nl. U kunt hem ook bellen op 06-33249425.

HART VOOR DE HEIDETUIN

Vereniging ‘Tussen Heuvelrug en Wetering’ uit DriebergenRijsenburg doneerde € 3500 voor de Heidetuin. Voorzitter Loek Bosman: ‘Onze stichting zet zich in voor een groene omgeving en natuur in Driebergen-Rijsenburg. Bij onze leden heeft de Heidetuin een speciaal plekje in het hart, zij wonen er omheen en wandelen er graag. Onze vrijwilligers hebben zich jarenlang ingezet voor het onderhoud, maar er moest te veel gebeuren. Daarom hebben we met grote instemming ons kindje overgedragen aan Utrechts Landschap. Onze donatie is een beetje ons afscheidscadeau.’ De vereniging blijft het werk aan de Heidetuin intensief volgen en ondersteunen. Ze zijn bovendien verheugd dat nu meer mensen, bijvoorbeeld in een rolstoel, kunnen genieten van een wandeling door dit mooie gebied.

BEUKEN VOOR HET LAANTJE ZONDER EIND

Binnenkort worden maar liefst 110 nieuwe bomen geplant in het Laantje zonder Eind in het Zeisterbos. Allemaal dankzij de gulle giften van onze Beschermers. Zo ontving Brenda van Denter bij haar twaalfeneenhalfjarig jubileum bij ProRail een gratificatie van haar werkgever. Het gehele bedrag doneerde zij aan ons voor twee nieuwe bomen. Brenda wandelt regelmatig door de laan en geniet van de vele vogels en het landschap. Ze las dat veel bomen in de historische beukenlaan er slecht aan toe zijn. Door de lange droge zomers is hun toestand verslechterd en daarom plant Utrechts Landschap gezonde bomen aan. Risk Verzekeringen deed een prachtige donatie van € 12.500. Hiermee kunnen we zeventien bomen planten. Veel dank aan alle boomdonateurs!

HARTELIJK

DANK VOOR

UW GIFT!

Hockeyclub steunt

groene omgeving

Jeugdleden van hockeyclub Stichtsche (SCHC) in Bilthoven dragen vanaf september dit jaar het logo van Utrechts Landschap op hun shirts. De club met 1850 leden is een begrip in Bilthoven en bestaat al 117 jaar. ‘Wij zijn een familieclub met topsportambities’, aldus voorzitter Michiel Verveld. SCHC zorgt dat sponsorgelden die zij via bedrijven, organisaties en particulieren werven, ook ten gunste komen van Utrechts Landschap. Saskia van Dockum, directeur-bestuurder bij Utrechts Landschap: ‘Door samen te werken met een grote hockeyclub als SCHC verbinden wij ons met een sportclub die bekendheid geniet in Bilthoven en de wijde omgeving. Hun ambitie om de groene omgeving voor de jeugd te behouden, sluit naadloos aan bij de missie van Utrechts Landschap.’

Foto's André Russcher, Utrechts Landschap, SCHC

DIT IS HOE UTRECHTS

LANDSCHAP NATUUR AANKOOPT

We wonen in een mooie én bedrijvige provincie. Voor veel zaken is grond nodig: vervoer, woningbouw, bedrijven en de energietransitie. Als we niet opletten gaat dit ten koste van de natuur. Door gebieden aan te kopen, wil Utrechts Landschap dat voorkomen. Met jouw bijdrage kunnen we nóg meer natuur veilig stellen.

Tekst Kim Slaats Foto's Dick Jeukens, Tahar Haouachi, Renk Ruiter, Herman van den Bijtel, André Russcher, Floris Scheplitz

Arjan westerhof utrechts landschap

Succesvol aangekocht: Park Vliegbasis Soesterberg, Lunenburgerwaard, Bloeidaal, Ericaterrein.

‘Als Utrechts Landschap eigenaar is, blijft een gebied voor altijd natuur’, vertelt Arjan Westerhof. Hij zet zich bij Utrechts Landschap in voor het verwerven van natuur en erfgoed. ‘Het is onze ambitie om de komende vijf jaar 500 hectare grond te verwerven, zodat er geen natuur verloren gaat en we het netwerk aan natuurgebieden in onze mooie provincie kunnen vergroten en versterken.’

Goede contacten

Maar hoe werkt het aankopen van een natuurgebied? En welke gebieden komen in aanmerking? Arjan: ‘Bij het aankopen van natuur zijn onze contacten heel belangrijk. Onze gebieden vormen de achtertuin van particulieren, stichtingen, overheden en bedrijven. We zijn buren en een goed contact met hen helpt.’ Soms wordt Arjan door een grondeigenaar benaderd, zoals bij een recente aankoop. ‘De particuliere eigenaar wilde dat het gebied in goede handen kwam en gunde het ons. Dat kwam mede dankzij het positieve contact dat hij had met de medewerkers van onze afdeling Terreinbeheer. Die kende hij goed, omdat wij het naastgelegen gebied al beheerden.’

Lange trajecten

Verkopers benaderen Utrechts Landschap om verschillende redenen. ‘Ze vinden natuurbeheer niet meer bij hun kerntaak passen of willen de verantwoordelijkheid die hoort bij het beheren van een natuurgebied onderbrengen bij een natuurorganisatie’, vertelt Arjan. ‘Een aankooptraject kan meerdere jaren duren. Het begint met oriënterende gesprekken. Daarna volgt grond- en bodemonderzoek, het doen van taxaties, het maken van afspraken over het beheer en het opstellen van contracten. Tenslotte moet er besluitvorming plaatsvinden bij zowel de eigenaar als Utrechts Landschap.’

Natuurnetwerk

Utrechts Landschap richt zich bij de aankoop van natuur vooral op gebieden die liggen binnen

het Natuurnetwerk Nederland en de daaromheen liggende Groene Contour. Het Natuurnetwerk verbindt natuurgebieden met elkaar zodat planten en dieren een groter leefgebied hebben en meer kans hebben op overleven. Gebieden binnen de Groene Contour maken geen deel uit van het Natuurnetwerk, maar ze sluiten er wel bij aan en versterken het netwerk. Arjan: ‘Als we potentie zien in een gebied of als de aankoop helpt om verbindingen tussen natuurgebieden te verstevigen, dan proberen we het aan te kopen.’

Zelf langs

Utrechts Landschap gaat daarbij zelf op zoek naar kansen. Door bijvoorbeeld aan te schuiven bij gebiedsprocessen; als overheden en lokale partijen samen praten over ontwikkelingen in een gebied. ‘Ook als we horen dat ergens iets speelt, gaan we langs’, vertelt Arjan. ‘Vaak zijn er niet veel andere kopers. De koop van natuurgrond vergt nogal wat. Daar moet je tijd, kennis en geld voor hebben.’

Bestemming natuur

Utrechts Landschap wil graag in het westen van de provincie meer natuur realiseren in gebieden die binnen het Natuurnetwerk of de Groene Contour liggen. Het gaat daarbij vooral om agrarische gronden en die zijn vele malen duurder dan gronden met bestemming natuur. Arjan: ‘Gelukkig vindt de provincie Utrecht de ontwikkeling van nieuwe natuur ook belangrijk. Door gebruik te maken van regelingen die daarvoor bestaan, kunnen we deze gebieden hopelijk in de toekomst toch aankopen.’

Geld nodig voor aankoop natuur ‘Ondanks dat Utrecht een van de drukste provincies in ons land is, lukt het ons ieder jaar om natuur aan te kopen’, vertelt Arjan. ‘Om altijd direct te kunnen handelen als zich een kans voordoet, hebben we geld nodig. Daarom zou het fantastisch zijn als mensen in deze decembermaand een extra bijdrage willen doen voor de aankoop van natuur. Daarmee investeren we niet alleen in de natuur, maar ook in ons eigen welzijn én dat van toekomstige generaties.’

Laat de natuur groeien

Help mee om méér natuur veilig te stellen. Voor € 7,50 kunnen we 1 m2 aankopen en beschermen. Deze gebieden blijven voor altijd groen. Kijk op www.utrechtslandschap.nl/ meernatuur of scan de qr-code:

Kommavlinder op Park Vliegbasis Soesterberg

evenementen & excursies

HET BUITEN ONTDEK a

Lekker uitwaaien of juist genieten van het verstilde landschap in de winter? Pak je goed in en haal een frisse neus tijdens een van onze activiteiten in de Utrechtse natuur.

Vooraf reserveren is noodzakelijk. Dat kan eenvoudig via onze website www.utrechtslandschap.nl.

Zaterdag 16 december, 13.00 – 16.00 uur

Archeologie en cultuur in het Amerongse én Zuilensteinse bos

Het Amerongse Bos is rijk aan archeologie en cultuurhistorie. De gidsen voeren je langs de ontstaansgeschiedenis van de Heuvelrug. Ze wijzen op de smeltwaterdalen en historische paden, waaronder de oude handelsroute naar Veenendaal. Ook bezoek je in het Zuilensteinse Bos de recent ontdekte raatakkers (Celtic Fields) van 1200 voor Christus. Je ziet grafheuvels van zo’n 5000 jaar oud, schaapsdriften, historische boswallen, grindgaten en eiken- en beukenhakhout.

Zondag 17 december, 14.00 – 16.00 uur

Natuurwandeling Panbos

Het Panbos is een voormalig stuifzandlandschap. Karakteristiek zijn de oude grove dennen die aan de rand van de zandvlaktes staan. Door de wind is het zand tussen de wortels weggestoven en is het wortelstelsel bloot komen te liggen. Tijdens deze natuurwandeling vertelt de gids over de geschiedenis, flora en fauna van het gebied.

Maandag 25 december en dinsdag 26 december, 11.00 – 16.00 uur Kerst op Landgoed Heidestein Kom op eerste of tweede kerstdag de levende kerststal op Heidestein bewonderen. Met kerst tovert het landgoed om tot een winterwonderland. Loop één van de mooie wandelroutes, waaronder een speciale route voor kinderen. Warm na afloop op rond het knusse Zweedse fakkelvuur en geniet van een lekkere kop snert of warme chocomel. Pak je lekker warm in en beleef kerst op Heidestein!

Kijk voor de complete agenda op www.utrechtslandschap.nl d

Dinsdag 26 december, 14.00 – 16.00 uur

Natuurwandeling Beerschoten en Houdringe

Beerschoten en Houdringe behoren tot de Stichtse Lustwarande: de unieke gordel van landgoederen en buitenplaatsen aan de zuidwestflank van de Utrechtse Heuvelrug. Een gids neemt je tijdens deze wandeling mee in de historie én langs de mooiste plekjes.

Zondag 7 januari, 13.30 – 15.30 uur

Winterwandeling op

Heerlijkheid Stoutenburg

Een prachtige winterwandeling over de Heerlijkheid Stoutenburg. Onderweg zie je mooie doorkijkjes en met een beetje geluk spotten we reeën. Bij terugkomst kun je nagenieten bij het bezoekerscentrum met warme glühwein of (warme) appelsap.

Zaterdag 13 januari, 14.00 – 16.00 uur

Kinderactiviteit Beerschoten: uilen

Ga mee naar buiten in het bos van Beerschoten. Daar leven bosuilen. Weet jij wat ze eten? En waarom braken uilen elke dag? We gaan ook puzzelen met botjes.

Vrijwilligers van Utrechts Landschap en IVN

De Bilt organiseren samen deze activiteit voor kinderen van 6 t/m 10 jaar.

Zondag 14 januari en zondag 11 februari, 13.30 – 15.30 uur

Natuurwandeling landgoed Heidestein

Samen met een gids ontdek je de prachtige natuur en historie van landgoed Heidestein. Je komt langs bossen met heidevelden, stuifzanden en akkers. Onderweg treffen we misschien de schaapskudde, maar zien we in elk geval de overblijfselen van het historisch landgoed.

Zondag 14 januari en 11 februari, 13.00 – 15.00 uur

Themawandeling: Koude Oorlog

Park Vliegbasis Soesterberg fungeerde tijdens de Koude Oorlog als NAVO-basis. Onze gidsen nemen je mee op een wandelexcursie in het sheltergebied, het ‘Amerikaanse deel’ van de voormalige vliegbasis. Je betreedt de Commandobunker, de Ondergrondse Legering en één van de shelters. Zo ervaar je zelf de oorlogsdreiging ten tijde van de spanningen tussen Oost en West.

Zondag 4 februari 13.30 – 15.30 uur

Bomenwandeling Birkhoven

Tijdens deze wandeling staan we stil bij de verschillende boomsoorten en de dieren die in het bos van Birkhoven leven. De gidsen vertellen over het ontstaan van de bosvijver en de uitzichtheuvel. Via de fraaie rododendronvallei vervolgen we onze wandeling naar het Pinetum: een naaldbomentuin.

Foto's Dick Jeukens, Utrechts

Landschap, Adobe Stock

Wandelen op de grebbeberg b

Bomen en panorama’s op de Grebbeberg

Tekst Marjel Neefjes Foto’s Andre Russcher, Renk Ruiter, Adobe Stock

Bij de Grebbeberg denken we al snel aan de Tweede Wereldoorlog. Maar ook qua natuur, landschap en cultuurhistorie is er veel te beleven. Statige beukenlanen, sprookjesachtige eikenbossen en natuurlijk de Koningstafel. Met als extraatje de schitterende uitzichten over Rhenen, Blauwe Kamer, Rijn en Betuwe. Boswachter Alex Westerman laat het graag zien!

Overstekend vanaf de parkeerplaats naast het militair ereveld, duik je gelijk het bos in. ‘Moeilijk voor te stellen dat dit ooit een kale berg was’, vertelt Alex. ‘In de 18e eeuw legde Baron von Knobelsdorff hier een heel stelsel van lanen aan, met beuken, eiken en linden, en daar kunnen we nog altijd van genieten. De vakken daartussen zijn grotendeels gevuld met bos.’

Dood hout blijft staan en liggen

Als we links een paadje inlopen, is goed te zien dat Utrechts Landschap het bos hier zijn gang laat gaan. ‘We laten dode bomen staan, en omgevallen bomen liggen. Die zijn superbelangrijk voor bijvoorbeeld paddenstoelen, en uiteindelijk ruimt de natuur het zelf op! Ook spechten zijn gek op dode bomen. En als ze hun holletje verlaten, worden die vaak gekraakt door boommarters.’

Zwitserse vallei

Nadat we de beukenlaan gekruist hebben, zien we verderop langs het pad een mooi voorbeeld

staan: een hoge dode eik vol holtes. Al snel moeten we rechtsaf, omdat we tegen een indrukwekkend steil, diep dal aanlopen. Alex: ‘Dit noemen we de Zwitserse vallei, je ziet wel waarom. Ook hier laten we de omgevallen beuken gewoon liggen. Die rollen dan naar onderen, alsof er reuzen hout aan het sprokkelen zijn!’

Hoog en laag, droog en nat

Terwijl we over een boomstam stappen die dwars over het pad ligt, waarschuwt Alex dat we grote grazers kunnen tegenkomen, zeker bij hoogwater. ‘Onze Gallowayrunderen en konikpaarden kunnen zelf kiezen of ze beneden in de moerassige Blauwe Kamer willen rondlopen, of hier hoog en droog op de Grebbeberg. Ze lopen gewoon de trap op! Al die overgangen van hoog naar laag, droog naar nat, voedselarm naar voedselrijk zo dicht bij elkaar, zorgen voor heel gevarieerde natuur.’

‘Je voelt de historie, van de ijstijd tot de Tweede Wereldoorlog. En intussen geniet je van de sprookjesachtige natuur’

Zicht op Blauwe Kamer

Het pad leidt ons naar een trappetje de ringwalburg op. Boven moeten we natuurlijk even links naar het uitkijkplatform dat uit de helling steekt. ‘Zeker in de winter, als de bomen kaal zijn, is het uitzicht over de Blauwe Kamer en de Betuwe hier schitterend’, weet Alex. Als we ons omdraaien kijken we op de ringwalburg, een halfronde wal. ‘Die is in de middeleeuwen gebouwd, mogelijk als plek voor ceremonies en om te vluchten bij gevaar.’ We steken de grote open plek binnen de ringwal over

Boswachter Alex Westerman

Ruïne boswachterswoning

Platform met prachtig uitzicht over de Blauwe Kamer

naar de ruïne van de boswachterswoning, met daarachter de Koningstafel. ‘Dit is een replica van de tafel die Frederik van de Palts, koning van Bohemen, in de 17e eeuw liet bouwen. Hier kon hij met zijn jachtgezelschap een glaasje drinken, met uitzicht.’

Sprookjesbos

Vervolgens duikt het pad een bijzonder stukje bos in. ‘Net een sprookje’, vindt Alex. ‘Die eiken hier, met al die grillige vormen en holtes, waren ooit eikenhakhout. Ze werden regelmatig op een meter hoogte afgezaagd voor brandhout en palen, of voor eek om leer te looien.’ Later werd het hakhoutbeheer gestopt. ‘Dit is het resultaat: je verwacht elk moment een kabouter of elfje!’

Smeltwaterdal

Als een hoefijzer buigt het pad verderop om een dal heen.

‘De Utrechtse Heuvelrug ontstond toen het landijs in de voorlaatste ijstijd, 150.000 jaar geleden, aan de randen een stuwwal opduwde’, legt Alex uit. ‘Tijdens de laatste ijstijd, 20.000 jaar geleden, was hier een toendraklimaat met permanent bevroren bodems, ofwel permafrost. Er was geen landijs, maar ’s winters wel veel sneeuw. Als ‘s zomers de sneeuw smolt, kon dit smeltwater niet in de bevroren ondergrond wegzakken. Dus het stroomde op de hellingen naar beneden als beekjes. Die sneden zich in de ondergrond, waardoor smeltwaterdalen ontstonden. Dit hier is zo’n typisch smeltwaterdal.’

Enorme hap uit de berg

We kruisen op een gegeven moment de ‘Stoplijn’, de lijn die de Nederlandse troepen in 1940 innamen tegenover

Route

Grebbeberg 4 km, wit gemarkeerd.

Ingang en parkeren

Parkeerplaats van het militair ereveld Grebbeberg, Grebbeberg 123, 3911 AV Rhenen.

Rhenen

Ouwehands Dierenpark (N225)

Grebbeberg

Honden

Honden zijn in dit gebied verboden

Openbaar vervoer

Laarsenberg smeltwaterdal

Vanaf bushalte Grebbesluis, Rhenen is het circa 4 minuten lopen naar de Grebbeberg.

Cuneraweg

Militair ereveld

Ringwalburg met Koningstafel

Grebbeweg Gre

Blauwe Kamer Nederrijn

0 250 500 m

de Duitsers. Daarna volgen we een tijd de helling richting Rhenen, tot waar de Grebbeberg ineens ophoudt. Alex: ‘Een grote zandafgraving, Vogelenzang, heeft een enorme hap uit de Grebbeberg genomen. Kijk, daar zie je de waterplas die ervan over is. Voorbij de nieuwe wijk daarachter kijk je mooi uit op Rhenen, de Cuneratoren en de brug over de Rijn.’

Lange lindelaan

Het pad buigt terug door een lange lindelaan. ‘Ook in de winter kun je lindes makkelijk herkennen, omdat er altijd onderaan twijgen uit de voet omhoog groeien’, laat Alex zien. Verderop gaat de lindelaan over in een beukenlaan. ‘Dat geeft een totaal andere sfeer, die grote gladde beukenstammen. En omdat ze vrij dicht op elkaar staan, lijken ze nog hoger. Het voelt bijna als een kathedraal.’

Het is duidelijk: de Grebbeberg is een bijzondere plek met een enorme variatie. Je voelt de historie, van de ijstijd tot de Tweede Wereldoorlog. En intussen kun je er genieten van de sprookjesachtige natuur.

Stuwwal met zicht op de Blauwe Kamer

Utrechts Landschap

Utrechts Landschap is dé beschermer van natuur en erfgoed in provincie Utrecht. We zijn opgericht in 1927. Onze natuur en erfgoed is letterlijk dicht bij Utrechters. We kopen natuurgebieden aan, ontwikkelen ze als het nodig is, maar vooral: we beheren natuur voor altijd. Die prachtige natuurgebieden zijn stuk voor stuk toegankelijk voor alle inwoners van onze provincie en voor hen die buiten Utrecht wonen. Daarnaast hebben we belangrijk monumentaal erfgoed onder onze hoede: meerdere landgoederen met opstallen, 23 molens en Kasteel Loenersloot.

Ons werk wordt mogelijk gemaakt door ruim 800 vrijwilligers, 36.500 Beschermers en de steun van de provincie Utrecht, de Nationale Postcode Loterij en Bedrijfsvrienden. Op landelijk niveau werken we samen met de andere provinciale Landschappen onder de naam LandschappenNL.

BEDRIJFSVRIENDEN

Goudvink

Bolt Advocaten

Bosscherwaarden B.V.

Cannondale

Copijn Boomspecialisten

De Advocaten van Van Riet

De Waal Beheer o.g. Utrecht B.V.

DierenPark Amersfoort

DUIC

FIGI & Slot Zeist

Greenway Logistics

Handelsbanken

Hermans & Schuttevaer

Notarissen N.V.

K3Delta

MPI NutriPharma BV

ONVZ Zorgverzekeraar

Prinses Máxima Centrum voor Kinderoncologie

Schoenmakerij Paul den Ouden

Stichtse Cricket en Hockeyclub (SCHC)

Universitair Medisch Centrum Utrecht

Universiteit Utrecht

Van Gent Autobedrijf

VIOS Bouwgroep B.V.

Vitens

Zilverreiger

Agterberg B.V.

Ans de Wijn Bedrijfshuisvesting

Blaauwendraat

Bosselaar & Strengers Advocaten

BPD

Carel Nengerman Fonds

De Stiho Groep

Door Training & Coaching

Exclusiva

Golfbaan Kromme Rijn

Herfst & Helder

Hoefakker hoveniers

Hotel Restaurant Oud London

Landgoed ISVW

MacCarwash

Meijerink Wegenbouw B.V.

Mens Zeist B.V.

Natuurbalans Limes Divergens

Ouwehands Dierenpark Rhenen

Rabobank Utrecht e.o.

Rutges Vernieuwt, onderhoud & renovatie

SchaalX BV

Stolwijk Registeraccountant

Sweco

Van den Pol Elektrotechniek

Van der Valk De Biltsche Hoek

Van Grafhorst notarissen

Van Ree Accountants

Van Vliet Kastanjehout

Van Zoelen bv

Vink Schilderwerken

Vrumona B.V.

Wijkontwikkelingsmaatschappij Kerckebosch B.V.

Koperwiek

A.F. v/d Kuil Installatiebedrijf

Amos Milieutechniek

BHM Solar

Communicatieadviseur Lynsey Dubbeld

Communicatiebureau de Lynx

De Goede Zaak

Drieklomp Makelaars

Hallo Mondo Grafisch & digitaal ontwerp

Hoffland BV

IJssel en Veldzicht BV

Kendes Rentmeesters & Adviseurs B.V.

Konstruktiebedrijf Roodenburg Zeist

Loonwerkersbedrijf Van Ettekoven

Methologic BV

Noorman Kozijnen

Ponsen Communicatie

Telecom Raadgevers

The Lime Tree

Timpanon Re-integratie BV

Utrechtse Golfclub De Pan

Virga ICT Services

VOB schilders- & glaszettersbedrijf

Zevenmijls BV

Molenvrienden

Rietdekkersbedrijf Gebr. Visser

Van der Valk Breukelen

Verbij Hoogmade BV

Kom langs in onze bezoekerscentra

Tabaksschuur Amerongen

Veenseweg 8, Amerongen Parkeren sportcomplex De Burgwal.

Wo, za, zo 13.00-16.00 uur

Blauwe Kamer

De Blaauwe Kamer 14, Wageningen. Di t/m vr 14.0016.00 uur. Za, zo en feestdagen 13.00-16.00 uur

Koetshuis Beerschoten

De Holle Bilt 6, De Bilt Dagelijks open van 10.00 tot 17.00 uur. In de zomer in het weekend tot 20.00 uur.

Schaapskooi Heidestein

Parkeren aan de Hoog Kanje in Zeist (omgeving Binnenbos/ scholen). Volg vanaf daar de bordjes. Zo 11.00-16.30 uur

Molen De Hoop

Dorpsstraat 106, Loenen aan de Vecht. Za 11.00-16.30 uur

Stichting Het Utrechts Landschap

Postbus 121

3730 AC De Bilt 030 – 220 55 55

www.utrechtslandschap.nl

info@utrechtslandschap.nl

facebook.com/utrechtslandschap

Instagram.com/utrechtslandschap @UtrLandschap

Word Beschermer

Steun natuur en erfgoed in de provincie Utrecht en word Beschermer. Meld je aan via www.utrechtslandschap.nl/bescherm of bel 030-220 55 55.

De Beschermersbijdrage kun je overmaken naar rekeningnummer NL 27 RABO 0102 0710 20.

Doneer

Een gift kun je overmaken naar rekeningnummer NL 27 RABO 0102 0710 20. www.utrechtslandschap.nl/doneer

Colofon

Mijn Utrechts Landschap valt met ingang van 2023 drie keer per jaar op de mat bij Beschermers van Utrechts Landschap.

Jaargang 49, nummer 3

Redactie

Markus Feijen, Florian Hupkes, Paul Vesters, Floor Hufner, Kim Slaats (eindredactie).

Art direction, vormgeving & illustraties

Hallo Mondo, Utrecht

Coördinatie

Communicatiebureau de Lynx, Wageningen

Productiebegeleiding

Mailtraffic, Zwolle

Druk

Zalsman, Zwolle

Foto cover

’t Winkeltje van Oostbroek

Oranjerie landgoed Oostbroek Bunnikseweg 45a, De Bilt

Di t/m vr 12.30-15.30 uur

Za, zo 11.00-16.30 uur

Koetshuis Stoutenburg Stoutenburgerlaan 4, Stoutenburg (Leusden). Wo, za, zo 12.30-16.30 uur

Van november t/m februari op woensdag gesloten.

Duurzaam

Klapekster, Michel Geven Het papier waarop Mijn Utrechts Landschap is gedrukt is 100% chloorvrij en draagt het FSC-keurmerk omdat het een combinatie is van materiaal uit FSC-gecertificeerde bossen, FSC Controlled Wood en/of gerecycled materiaal.

Natuurvisie Utrecht 2050

ONZE TOEKOMSTDROOM VOOR UTRECHT

Het jaar 2050 lijkt ver weg, maar om de natuur in onze provincie een toekomst te geven, is het nodig om nú te handelen. Daarom presenteerden de Utrechtse natuurorganisaties in september de Natuurvisie Utrecht 2050. Een concrete visie waarin natuurlijke systemen worden hersteld zodat de natuur de ruimte krijgt.

De Natuurvisie schetst de toekomst van de provincie Utrecht aan de hand van zes kerngebieden: het veenweidegebied, de laagveenmoerassen, het rivierengebied, de Utrechtse Heuvelrug, de Eem en Randmeren en de Gelderse Vallei. Per gebied staat in de visie omschreven waar de kansen liggen voor herstel en ontwikkeling. De visie richt zich ook op natuur in de stedelijke omgeving. Door steden te vergroenen worden ze verbonden met het buitengebied en daarmee onderdeel van het natuurlijke systeem.

Met de visie willen de Utrechtse natuurorganisaties bestuurders, ontwikkelaars, boeren en bewoners inspireren om goede keuzes te maken.

De zes partners achter Natuurvisie Utrecht 2050 zijn: Utrechts Landschap, Landschap Erfgoed Utrecht, Natuurmonumenten, Natuur en Milieufederatie Utrecht, IVN en Staatsbosbeheer.

Plassen, riet en broekbossen wisselen elkaar af, een hoog waterpeil voorkomt verdere bodemdaling en verzilting.

Icoonsoorten: groene glazenmaker, noordse woelmuis

Natuurinclusieve landbouw met meer ruimte voor weidevogels. Icoonsoorten: ringslang, grutto

Een natuurverbinding tussen Veluwe en Utrechtse Heuvelrug, waar broekbossen en blauwgraslanden het water vasthouden.

Icoonsoorten: gentiaanblauwtje, bosbeekjuffer

Een veerkrachtig riviersysteem dat fungeert als klimaatbuffer.

Icoonsoorten: steur, zwarte ooievaar Een historisch landschap waar de sloten en oevers bruisen van het leven.

Icoonsoorten: zwarte stern, grutto

De heuvelrug vormt als ecosysteem een bron van frisse lucht en gezond grondwater.

Icoonsoorten: wespendief, boommarter

Meer weten over de natuurvisie en de kansen per gebied? Kijk op www.natuurvisieutrecht.nl.

Vernuftige bouwers

Bevers zijn slimme dieren. Ze bouwen een burcht die deels onder water, deels boven water ligt. De burcht is voorzien van beluchtingskanalen. Zo kunnen ze veilig hun jongen grootbrengen en warm de winter doorbrengen. Om hun burcht te beschermen bouwen ze dammen, die het water rond hun burcht op peil houden.

Gespot

Terug van weggeweest

Sinds 1826 was de bever officieel uitgestorven in Nederland. Vanaf eind jaren 80 zijn er pogingen gedaan om de bever een nieuwe kans te geven in ons land. Met succes. De bever is inmiddels talrijk.

Bever Castor fiber

Het grootste knaagdier van ons land laat zich in de zomermaanden soms goed zien, maar leeft in de winter onopvallend en verborgen. Dankzij de ontwikkeling van rijke rivieroevernatuur herbergen onze gebieden inmiddels vele beverfamilies. Onder andere in de Blauwe Kamer, de Palmerswaard, de Amerongse Bovenpolder en langs de Kromme Rijn zijn ze te vinden.

Stevige staart

De bever beschikt over een grote, platte staart. Als er onraad is, slaat hij er luidruchtig mee op het water, waarna hij onderduikt.

Spaanders en schillen

Als ergens een bever huist, is dat goed zichtbaar aan de knaagsporen. De bever voedt zich behalve met wilde kruiden namelijk ook met de bast van vooral wilgen en populieren. Geschilde takken op het water en ‘omgeknaagde’ bomen met spaanders erom heen verraden de aanwezigheid van dit prachtige dier.

Typische prent

De bever laat een kenmerkende pootafdruk achter, als hij over modderige oevers scharrelt. Vijf tenen, waaronder een kleine duim, die breed gespreid staan. Soms is de afdruk van de zwemvliezen zichtbaar.