16. Coverstory
tekst Rik Wassens illustratie Pascal Tieman
Wie heeft de macht op onze campus
Alle wegen leiden naar Rome? De mededeling kwam onverwacht en maakte nieuwsgierig: het Stichtingsbestuur krimpt in 2014 van zeven naar vijf personen. Daarmee verliest het orgaan dat het College van Bestuur controleert bijna een derde van haar omvang. Deze ogenschijnlijke formaliteit zette Univers aan tot een speurtocht naar de machtsstructuur op onze campus. Eerste conclusie: rondom het Stichtingsbestuur is niets transparant.
V
oor Univers schrijf ik vaak over de medezeggenschap op Tilburg University. Er wordt op onze campus regelmatig gediscussieerd over de rechten van zo’n medezeggenschapsorgaan. Heeft bijvoorbeeld de Universiteitsraad recht op bepaalde informatie, of kunnen ze over een bepaalde kwestie alleen advies uitbrengen? Of is het nog anders en is hun instemming vereist voordat het College van Bestuur de plannen kan doorvoeren? Hierdoor ben ik enigszins bekend met wie waar de baas is en wat de regelingen zijn. Helemaal bevatten doe ik het echter niet en op de secretarissen van de Universiteitsraad na – in de wandelgangen het ‘juridische geweten’ van de campus genoemd – denk ik dat niemand de organisatiestructuur van TiU helemaal doorgrondt. In brede termen leidt het College van Bestuur, bestaande uit Rector Magnificus Philip Eijlander en collegevoorzitter Koen Becking dagelijks de universiteit. Zij worden gecontroleerd door het Stichtingsbestuur. Het Stichtingsbestuur is een soort van Raad van Toezicht, maar heet nu eenmaal anders omdat Tilburg University onder een stichting valt: de Stichting Katholieke Universiteit Brabant. In het Stichtingsbestuur is plaats voor vijf tot negen man en/of vrouw. Wat het Stichtingsbestuur doet: naast toezicht houden op het College van Bestuur en de universiteit, waakt het voor de katholieke identiteit van de universiteit. Daarom is het benoemen en ontslaan van het Stichtingsbestuur voorbehouden aan de Nederlandse Bisschoppenconferentie. De Bisschoppen staan in de statuten en hebben aanzienlijke macht – zonder hun zegen zijn statutenwijzigingen bijvoorbeeld niet rechtsgeldig. Over de Nederlandse Bisschoppenconferentie had ik wel eens eerder gehoord, maar ik ging er van uit dat zij niet veel macht zouden hebben. Maar op basis van de statuten, zou je kunnen concluderen dat in feite zij de baas zijn: zij bewaken de bewakers van onze universiteit.
De Nederlandse Bisschoppenconferentie In de Nederlandse Bisschoppenconferentie zitten alle bisschoppen en hulpbisschoppen uit Nederland. Het is echter niet zo dat de Bisschoppenconferentie zelf mensen aanwijst om in het bestuur plaats te nemen. Dat doet het zittende Stichtingsbestuur zelf. Zij kiest haar nieuwe leden uit, maar wint eerst, in vertrouwen, advies in van het College van Bestuur en de Universiteitsraad. Daarna stuurt ze het benoemingsvoorstel door naar de Bisschoppenconferentie. Zij verleent vervolgens wel of niet haar goedkeuring. Niet iemand kan in het Stichtingsbestuur van de universiteit plaatsnemen. Er is een eisenlijstje opgesteld: een zogenaamde profielschets. In de praktijk een A4t-je met wensen voor effectieve bestuurders. In mijn zoektocht naar de machtsstructuren
Univers 20 februari 2014
is de profielschets een document dat niet mag ontbreken, maar dit document bleek lastig boven water te krijgen.
Code Goed Bestuur De recente veranderingen in de samenstelling van het Stichtingsbestuur vormde voor Univers de aanleiding om deze profielschets boven water te krijgen. Kan er effectief toezicht gehouden worden als het Stichtingsbestuur gereduceerd wordt in omvang? Moeten de eisen aan de individuele bestuurders dan ook niet aangepast worden? Wat voor eisen stelt Tilburg University aan ons hoogste toezichtsorgaan? Het leek een korte zoektocht te worden, want de profielschets hoort openbaar te zijn, las ik. Dat stelt een soort branchecode, de Code Goed Bestuur van de Vereniging van Samenwerkende Universiteiten in Nederland, beter bekend als de VSNU. Maar op de website van de universiteit vind ik niets. Voor de Code Goed Bestuur geldt een ‘pas toe, of leg uit’principe. Er mag van afgeweken worden, maar dan is het wel wenselijk om uit te leggen waarom. Nergens wordt echter uitgelegd waarom de profielschets van TiU niet online staat. Een telefoontje naar de VSNU en ik hang aan de lijn met Gertine van der Vliet. Zij leidt de afdeling Governance & Financiën. “De code is door de sector zelf opgesteld. Het is aan de leden om zich daaraan te houden. De achterliggende reden is dat je transparant wilt zijn. Het is de Code Goed Bestuur: de sector vindt deze punten bij goed bestuur belangrijk.”
Profielschets onvindbaar In de tussentijd belanden stukken van de Universiteitsraad op mijn bureau – de stukken waarop de fracties hun advies of oordeel baseren. Ik lees dat de Code Goed Bestuur geactualiseerd wordt op onze universiteit: er worden allerlei documenten online gezet en regelementen in lijn van de Code aangepast. In het kader van transparantie. Het volgende scenario speelt zich dus af: de universiteit is bezig met het updaten van haar beleid, maar de profielschets blijkt vooralsnog onvindbaar. Dan bedenk ik me dat je ‘openbaar’ op verschillende manieren kan interpreteren. Wat mij betreft, betekent openbaar dat iets op internet staat. Van der Vliet van de VSNU beaamt dit. Ook de stappen die de universiteit neemt, wijzen in die richting. Maar openbaarheid op afroep, bestaat natuurlijk ook. Dat je een stuk moet opvragen. Niet écht transparant, maar afijn. Het Stichtingsbestuur is niet dagelijks aanwezig op de universiteit. Ze vergaderen enkele keren per jaar met het College en er is jaarlijks een ontmoeting met – een afvaardiging van – de Universiteitsraad. Het is dus niet zo dat ik bij voorzitter Ruud Lubbers op zijn deur kan kloppen en kan vragen of ik een kopie-