Univers #13 De missie van Bas Haring

Onafhankelijk magazine Tilburg university

De missie van Bas Haring

jaargang 53 | 30 juni 2016 #13

Economie voor gewone mensen

Hypotheekboetes onterecht

19 gelukstips

2

In deze Univers

04

10

Economie voor gewone mensen

Hypotheekboetes zijn onterecht

Volksfilosoof Bas Haring had het nooit zo op economie. Tot hij zich erin ging verdiepen.

“De economie is het middel waarmee je een maatschappelijke visie kunt realiseren.”

TiU-alumnus Harold Hoeijmans zegt dat er niets klopt van de hypotheekboetes voor ‘overstappers’.

Hij stelt dat banken zo ten onrechte miljarden euro’s hebben verdiend. “En nee, ik ben geen moderne Don Quichot.”

20

24

Scoren met data van Spotify

Family, travel or work, work, work

Hannes Datta doet onderzoek naar de muziekindustrie. Klinkt lekker, maar heel erg rock & roll is het niet. Wel razend interessant en actueel.

overige artikelen 14 Gelukstips van de Yoghurt Yogi 16 Aan de keerzijde van geluk 22 Zomerlijstjes

30 juni 2016

Dutch students spend their summers doing side jobs and going on a holiday. But what about the international students at Tilburg University?

Where can they be found in the next six to eight weeks?

Rubrieken 8 Waar is Univers 8 FF bellen met 9 De Vijf van Eijff 13 En Passant 23 Masterscriptie 28 Schappelijk Nieuws

COLUMNS 3 Luuk Koelman 7 Tom Grosfeld 19 Erik-Jan Broers 27 Marianne Lalande

3

Van de redactie Economie en geluk Het thema van dit magazine was eigenlijk geluk. Tijdens de samenstelling van dit magazine kwam ik erachter dat de onderwerpen toch vooral economisch zijn geworden. Onze grootste faculteit is TiSEM, de economische faculteit. Maar voor veel studenten van andere faculteiten is economie een duister vak met veel lastige woorden en veel aannames. Toch wordt iedereen geacht iets van economie te weten. Wat moet je vinden van marktwerking, economische groei en Brexit? Wanneer je stemt bijvoorbeeld; politieke partijen hebben uiteenlopende ideeën over economische onderwerpen, maar je hebt soms geen idee wie er gelijk heeft. In principe gaat economie over ons dagelijks leven: ons werk, de verdeling van rijkdom, tegenslagen en geluk, de toekomst. Dat zijn toch belangrijke onderwerpen en het is eigenlijk zaak dat je er zoveel mogelijk van probeert te begrijpen. Filosoof Bas Haring schreef een toegankelijk boek over economen, hij vertelt erover op bladzijde 4.

En wat betreft geluk: zie pagina 14, daar word je heel blij van.

Francine Bardoel, hoofdredacteur f.bardoel@uvt.nl

Poll

in alle eerlijkheid, hoe gelukkig ben je nu?

41%

je moet het maar doen met wat je hebt

22%

22%

18%

Ik spring huizen hoog

Geluk is overrated

(22%, 22 Stemmen)

(20%, 20 Stemmen)

Mijn glas is niet half leeg, mijn glas is kapot

(41%, 42 Stemmen)

(18%, 18 Stemmen)

Stemmen op de volgende poll kan op Universonline.

colofon

Univers #13 | 30 juni 2016

Adres Postbus 90153, 5000 LE Tilburg, univers@uvt.nl Internet www.universonline.nl Basisontwerp Death Valley/Pascal Tieman Cover ANP/Bart Maat Productie PrismaPrint Uitgave Univers is het driewekelijks onafhankelijk magazine van Tilburg University Volgende editie Univers 1 van jaargang 54 verschijnt op 25 augustus 2016 Redactieraad Voorzitter Wiel Schmetz (w.schmetz@fontys.nl) Dit nummer is gemaakt door Francine Bardoel (hoofdredactie), Martien Bos, Erik-Jan Broers, Dolph Cantrijn, Adrian van den Eerenbeemt, Nathan de Groot, Tom Grosfeld, Chris Gijzen, Luuk Koelman, Marianne Lalande, Jeroen de Leijer, Jan Ligthart, Bart Maat, Marin van Mensvoort, Bart Smout, Ton Toemen, Jack Tummers, Ron Vaessen, Marga Walsh, Jeroen Wienen, Niek Willems.

column Luuk Koelman

Een beetje dom De bel gaat. Een monteur van Enexis staat voor mijn deur. Hij komt de slimme meter installeren.

Overal in het Tilburgse wijkje waar ik woon, lopen de Enexis-mannetjes rond. De slimme meter wordt de komende jaren door heel Nederland uitgerold en is helemaal gratis. Een beetje zoals Facebook ook gratis is: je betaalt met data.

Dankzij de slimme meter hoef je nooit meer je gas- en elektriciteitsverbruik door te geven. Dat doet het apparaat voor je, tot in detail. Zo weet je energieleverancier straks precies wanneer je thuis bent, wanneer je onder de douche stapt, hoe laat je gaat slapen en wanneer je op vakantie bent. Tenzij je bezwaar maakt tegen het uitlezen van al die data.

Dan belooft je energieleverancier dat niet te zullen doen. Maar ze kúnnen het wel natuurlijk.

Een kennis van mij belde zijn energieleverancier met één simpele vraag: beschikken werknemers die bij al die gevoelige data kunnen, over een VOG (Verklaring Omtrent het Gedrag)? Oei, daar had het energiebedrijf nog nooit over nagedacht.

Wat kun je als consument met een slimme meter?

Energie besparen? Nee, helaas. Het apparaat doet het licht niet uit wanneer je dat vergeet. Wel kun je er allerlei apps op aansluiten waarmee je je energieverbruik tot in detail kunt monitoren. Maar de makers van die apps kijken dan natuurlijk wel met je mee. Weten zij straks óók wanneer je op vakantie bent.

En verder? Verder regent het klachten op consumentenfora. Energierekeningen zouden ná installatie van de slimme meter plots 20 tot 30 procent hoger uitvallen.

Om een lang verhaal kort te maken: ik heb de slimme meter geweigerd. Want dat mag, al was de installateur oprecht verbaasd. Wie wil nu géén slimme meter? Dat vond hij toch echt wel een beetje dom.

30 juni 2016

4

leestijd

6

minuten

tekst bart smout fotografie Bart Maat

Economie voor gewone mensen De economie het kwaadaardige spook van Europa? Volksfilosoof Bas Haring bestudeerde de voor hem onbekende wereld van marktwerking en inflatie. Waarom cola duurder is dan melk, heet het eindresultaat. Met een optimistische conclusie: economen zijn zo gek nog niet.

M

et vragen over natuurkunde en informatica kun je bij Bas Haring altijd terecht. Maar vragen over de economie?

Jarenlang was deze discipline een en al abracadabra voor de Leidense filosoof. Hij had er zelfs een beetje een afkeer van. De vrije markt, dat was toch een rechtse uitvinding? Brrrr.

Toch zat het hem dwars, zijn gebrek aan kennis over de economie. Want uiteindelijk is economie veel meer dan afrekenen bij de kassa in de supermarkt. Het gaat over wezenlijke zaken, over de inrichting van de maatschappij, over geluk en ongeluk. Daarom las Haring een tijd lang alles wat los en vast zat over de economie. Hij schreef er een boek over: Waarom cola duurder is dan melk. Daarin legt hij de basisprincipes van de economie helder uit, zoals we dat van Haring gewend zijn.

Geen overbodige actie, benadrukt Haring. Want het merendeel van de Nederlanders is nog altijd economisch analfabeet. En heeft daardoor een onnodig negatief beeld van de economie.

30 juni 2016

De economie heeft last van een slecht imago. De graaicultuur, sociale ongelijkheid, werkloosheid, het is allemaal de schuld van de economie.

Dat negatieve imago vind jij onterecht?

“Economen zijn zo gek nog niet. Dat is mijn slotconclusie in Waarom cola duurder is dan melk. Een paar jaar terug kreeg ik een enquête waarin de volgende vraag stond: “Wat vindt u ervan dat de waarde van natuur in geld wordt uitgedrukt?” Ik weet nog dat ik dat toen belachelijk vond. Niet alles wat we waardevol vinden heeft met geld te maken, toch? Maar sinds ik

me meer in de economie ben gaan verdiepen, kijk ik daar anders tegenaan. De vraag waar de economie om draait is niet: hoeveel is dit waard, uitgedrukt in geld? Economie draait om vergelijken. In het geval van de enquête is de hoofdvraag eigenlijk: bent u bereid de natuur te vergelijken met andere waardevolle zaken?

En ja, dat ben ik. Het lijkt me zelfs goed, en in zekere zin onontkoombaar, om dat te doen.”

Onontkoombaar?

“Economie draait om het vergelijken van waarden omdat het leven nu eenmaal eindig is. Je kunt niet alles hebben. Dus moet je kijken >>

Bas Haring (De Bilt, 1968) is filosoof, schrijver en televisiepresentator. Zijn nieuwste boek Waarom cola duurder is dan melk is net verschenen. Haring studeerde natuurkunde en cognitieve kunstmatige intelligentie aan de Universiteit Utrecht. Aan dezelfde universiteit promoveerde hij in de Wiskunde en Informatica. In 2001 debuteert Haring met zijn eerste populair wetenschappelijke publicatie, Kaas en de evolutietheorie. Vanaf 2004 is hij veelvuldig op televisie te zien, onder andere in de programma’s Stof en Haring. Momenteel werkt hij als bijzonder hoogleraar aan de Universiteit van Leiden, waar hij de leerstoel “publiek begrip van wetenschap” bekleedt. Haring woont in Ransdorp.

5

30 juni 2016

6

wat je over hebt voor zaken die je waardevol vindt, als individu en als maatschappij. Dan ontkomt je niet aan vergelijken. Waardendilemma’s horen bij het leven. De economie probeert die dilemma’s zo zakelijk en nuchter mogelijk te bekijken. Daar is niks mee.”

Jesse Klaver van Groen Links introduceerde de term economisme. Een beetje een scheldwoord. Volgens hem worden alle belangrijke vraagstukken tegenwoordig teruggebracht tot geldkwesties.

“Het is een vergissing te denken dat economie gaat over het verplatten van waarden door cijfers. Dan heb je een bijzonder armoedige blik.

We hebben cijfers nodig om de ene waarde met de andere waarde te vergelijken. Alleen zo kun je de fundamentele discussie aangaan over de inrichting van je ideale maatschappij. Welke zaken horen daarin thuis en welke niet? Wat ik wel met Klaver eens ben, is dat de focus op de cijfers an sich te groot wordt. Het gaat niet over het aantal cijfers achter de komma, het gaat over wat we waardevol vinden en wat we minder waardevol vinden.”

Je schrijft dat er niks mis is met winst willen maken.

“Stel je hebt twee koks. Die geef je dezelfde ingrediënten en laat je tegen elkaar opkoken. Een

30 juni 2016

beetje zoals in de kookprogramma’s die je tegenwoordig overal op tv ziet. Vervolgens maakt de ene kok een lekkerder gerecht dan de andere.

Die waardering druk je uit in geld: je zult hem meer betalen. Daar is toch niks mis mee? Je krijgt wat je verdient, letterlijk en figuurlijk.”

‘Economie gaat niet over het aantal cijfers achter de komma, maar over wat we waardevol vinden’ Je hebt wel altijd één kok die verliest.

Het competitie-element brengt onvermijdelijk psychische druk met zich mee, lijkt me zo. Zorgt dat niet voor veel ongeluk?

“Ik denk dat je gelijk hebt. In mijn boek ga ik niet echt in op het psychische aspect. Maar dit wil ik zeker nog eens onderzoeken, want het

lijkt mij inderdaad dat de competitie voor een grote psychologische druk zorgt.”

Volgens jou is de vrije markt ook prima in staat om milieuproblemen op te lossen.

“Nou ja, het kan. Ik heb vertrouwen in marktoplossingen voor duurzaamheidsproblemen. In mijn boek heb ik het over zure regen, hèt milieuprobleem van de jaren ’80 en ’90. Hoofdoorzaak van die zure regen waren de kolencentrales en de zwaveldioxide die daar bij verbranding in grote hoeveelheden vrij kwam. Via allerlei geboden en verboden werd geprobeerd dat te verhelpen, maar het werkte niet. Uiteindelijk heeft de markt bijgedragen aan de oplossing. Er werd een markt gecreëerd waarin het recht werd verhandeld om zwaveldioxide uit te stoten. Wat er gebeurde, was dat centrales die makkelijk hun uitstoot konden verminderen, het recht verhandelden aan centrales die daar moeite mee hadden. Op die manier nam de uitstoot snel af. Van zure regen is tegenwoordig geen sprake meer.”

Economie, stel jij, gaat vooral over het vormgeven van de samenleving.

“Economen moeten zich realiseren dat hun kennis gebruikt kan, misschien wel moet, worden om de samenleving vorm te geven. De economie is het middel waarmee je een maatschappelijke visie kunt realiseren.”

7

In een artikel op Mejudice.nl stellen de Tilburgse economen Harry van Dalen en Kees Koedijk dat er niet zoiets bestaat als een “waardevrije econoom”.

“Klopt. Ik denk dat we de laatste tijd zien dat economen hier ook meer voor uit durven te komen. Een econoom als Thomas Piketty mengt zich bijvoorbeeld sterk in het maatschappelijk debat en heeft een duidelijk visie op maatschappelijke problemen. Dat moedig ik alleen maar aan.”

Kunnen economen de ingenieurs van een gelukkige samenleving zijn?

“Lastig. Wat is geluk? Moeilijk te bepalen. Zelf heb ik veel affiniteit met het utilitarisme. Dat is een ethische stroming in de filosofie die de waarde van handelingen afmeet aan het algemeen nut. Streven is om het grootste aantal mensen het grootst mogelijke geluk te bezorgen. Dat streven kun je als

‘Wat mij betreft is het vakgebied van de economie een technische uitbreiding van het utilitarisme’ econoom ook hebben, dat je de economie zo inricht dat het grootst mogelijke aantal mensen er baat bij heeft. Sterker nog: wat mij betreft is het vakgebied van de economie een technische uitbreiding van het utilitarisme.”

Veel mensen hebben het gevoel dat ze geen baat hebben bij de economie omdat ze er geen invloed op hebben. Ze hebben het gevoel dat ze erdoor gedicteerd worden.

“Klopt. De natuurwetenschappen kennen een lange traditie als het gaat om het uitleggen van ingewikkelde processen in normale mensentaal. In de economie bestaat zo’n traditie niet. Dat is vreemd. Binnen de natuurwetenschappen is denk ik het bewustzijn groter dat de materie ingewikkeld is en er een vertaalslag gemaakt moet worden. De economie werkt met begrippen die op het eerste gezicht eenvoudig lijken: valuta, vrije markt, rente, etcetera. Daardoor bestaat er onder economen misschien de neiging de materie eerder wat complexer te maken om het aanzien op te krikken.”

column Tom Grosfeld student CIW

Verlatingsangst Dag in dag uit zie ik ze vanaf het station naar de universiteit marcheren. En weer terug. Trein uit, college volgen, trein in. Een wekelijkse sleur die eenvoudig verholpen kan worden door op kamers te gaan, maar ze vertikken het. De angst om het warme nest te verlaten is groter dan de drang om de wereld te ontdekken.

Ze leven in een compleet andere wereld. De thuiswonende en de uitwonende student. Waar de uitwonende student onder de vleugels van papa en mama is uitgevlogen, de wereld ontdekt en iedere avond zijn of haar eigen potje kookt in een klein, tochtig kamertje met krakend bed, staat de thuiswonende student stil. Veilig in een vertrouwde omgeving. We krijgen de kans om onszelf te ontwikkelen, onze horizon te verbreden en om de wijde wereld in te trekken en te ontdekken. Maar de thuiswonende student blijft liever bij papa en mama wonen.

De studententijd is de laatste fase van onze onbezorgde kindertijd. Voor we het weten hebben we een baan, drie kinderen en een rijtjeshuis met kookeiland in ons bezit. Het leven voor de volwassenheid is als een film waarvan de thuiswonende student de laatste vijftien minuten moet laten schieten, omdat papa en mama vinden dat het bedtijd is. Het is primetime, maar ze missen het. Een nieuwe vriendenkring, unieke ervaringen, onuitwisbare anekdotes, een groot verantwoordelijkheidsgevoel, leven zonder ouders op je lip en weg uit je beschermde omgeving. Het hoort erbij.

Het maakt je rijker. Hun studententijd moest de kers op de taart worden, maar het is slechts een toefje slagroom op een muf plakje cake.

Hoe krijg je grip op de economie?

“Door je erin te verdiepen! Hoe beter je de economie begrijpt, hoe meer invloed je erop kan uitoefenen. Daarom heb ik ook de site economischezaken.nl opgericht. Daarop kun je met een paar korte lessen je kennis van de economie direct bijspijkeren.”

30 juni 2016

8

ff bellen met

Waar is Univers?

tekst Marin van Mensfoort fotografie Jack Tummers

misschien wel bij jou in de buurt

Marinus Verhagen Het zijn de laatste weken in de universiteitsraad voor Marinus Verhagen. Na totaal elf jaar als raadslid namens de personeelsfractie AbvaKabo houdt hij het voor gezien.

Was de lol er inmiddels af?

“Helemaal niet. Ik vind het nog steeds leuk om te doen en het gaat me steeds beter af. Maar na elf jaar zijn er wel heel veel dingen die je steeds weer tegenkomt. Een debat over de prijs van de sportkaart, de hoogte van het collegegeld. Het strategisch plan, het Taken en Middelen Plan. Dan vraag je je toch af, wil ik dit tot mijn pensioen blijven doen?

Het antwoord was nee: het is tijd om andere dingen te doen. “ En nu moeten wij verder zonder jou...

“Niet helemaal. Ik stap over naar het lokaal overleg. Daarin bespreken de vakbonden met het College van Bestuur zaken als arbeidsvoorwaarden.

Daarnaast heb ik ook nog afspraken met studentenfractie SAM om nieuwe raadsleden wat op weg te helpen.”

Wat moeten we ons daarbij voorstellen?

“Alle nieuwe raadsleden krijgen al een cursus aangeboden. Voor de nieuwe SAM-leden ga ik nog een aparte middag organiseren. Daar vertel ik bijvoorbeeld over het belang van de tweede termijn. Voor de eerste termijn van de vergadering kun je je goed voorbereiden. Maar na de reactie van het CvB komen de meesten in de tweede termijn niet meer zo goed uit de verf. En daar is wel wat aan te doen.”

30 juni 2016

nat pak, verzopen aantekeningen en een ijsje Er zijn mensen die houden van regen. Die zullen zich vast en zeker vermaken op dit Rainy Day Festival, voorheen kortstondig bekend als Summer Campus. Voor ons normale mensen is het echter iets minder vermakelijk. We hadden het natuurlijk kunnen zien aankomen, gezien alle slechtweer-waarschuwingen. Maar hé, het is vandaag 20 juni. En ik ben een man van principes. In mei verdwijnt mijn winterjas achter in de kast, om pas weer op een slechte oktoberdag tevoorschijn gehaald te worden. Dat is een principe dat ik zo snel mogelijk moet afleren. Want als de middelbare school mij iets heeft geleerd, is dat cool persons geen regenponcho dragen. Cool zijn is natuurlijk iets waar ik altijd naar streef. En als doorweekt worden cooler is dan een regenjas dragen, so be it.

En anders dus maar een winterjas.

Jezus, wat is het koud. Ik slaak een zucht en... zie ik nu mijn eigen adem? Op de bijna langste dag van het jaar? Waarom heb ik geen winterjas?

Of toch, ik ben wanhopig genoeg, een regenponcho? Het is geen wonder dat het evenement deels naar binnen is verplaatst. Alleen nog de foodtrucks die deel uitmaken van het evenement staan buiten. Het eerste kraampje waar ik langs

loop is een foodtruck voor ijsjes. Ambitieus.

Toch zie ik vreemd genoeg mensen ijs eten, in elkaar gedoken onder een afdakje met een capuchon tot over de ogen getrokken. De eerste mensen druppelen binnen. Letterlijk. De recepten worden door medewerkers op het krijtbord van de foodtrucks geschreven. Ik knipper een keer met mijn ogen en het krijt is weer weggespoeld.

Voor de rest van het buitengedeelte zijn tentzeilen gebruikt. Helaas is er na een kwartier al meer mens dan zeil op dit evenement. Maakt niet uit, ik word wel nat. Ga vooral niet aan de kant mevrouw, ik zie hoe druk u bent met eten.

Ik schrijf maar verder op mijn notitieblokje. Opeens gaat mijn pen door het papier. Mijn aantekeningen zijn verzopen. De tragedie van het verhaal is als ik indenk hoe leuk dit evenement zou zijn zoals het gepland was. Lekker op de groene campus van Tilburg Universiteit, zittend op een droog stukje gras met een kleedje, een lekker ijshoorntje in de hand. Wat ik nu indenk is hoe het is om in mijn bed te liggen, met een lekkere kop koffie, met een heel klein scheutje whisky.

Waar is Univers? Hopelijk zo snel mogelijk in een warm bed.

9

de vijf VAN EIJFF

Ga op vakantie of los je leningen af Een karig groeiende economie, onrust op de beurzen, Brexit, de drie T’s (terreur, TTIP en Turkije), een coalitie die zichzelf in de houdgreep heeft, een onmachtige EU die te machtig is. Ga dan nog maar eens met een gerust hart op vakantie. Geen nood. Hoogleraar financiële economie Sylvester Eijffinger stelt in vijf stappen iedereen gerust.

1. Waarom mag de burger van u met een blij gevoel de zomer in?

Omdat ik denk dat we wel eens sneller uit de nasleep van de crisis kunnen geraken dan nu iedereen denkt. Het voordeel van heel veel krimp is dat je ook weer veel kunt groeien. Er is al weer sprake van substantiële groei in de reële economie. Veel startups ja, maar dat is gewoon een modeterm voor iets dat van alle tijden is.

Wel nieuw is dat er nooit eerder zoveel mensen tussen de 30 en 35 jaar oud een eigen bedrijf zijn begonnen.

Daar gaan we dus over drie, vier jaar de vruchten van plukken.

‘Van geld uitgeven wordt je niet per se gelukkig’

2. Over reële economie gesproken: u gaat vast ook in Nederland op vakantie om onze eigen economie aan te jagen?

Nee. Mijn vrouw en ik gaan zoals altijd naar de Provence. Maar als het goed weer

is, moet je vooral ook in Nederland op vakantie gaan, zeker.

3. In ieder geval is dat waar we kennelijk allemaal gelukkig van worden: niet sparen maar uitgeven, en dan vooral in eigen land… Toch?

Dat is goed voor de economie, ja. Of we daar nou gelukkiger van worden... Geluk is intrinsiek. Dus van spullen kopen en geld uitgeven, word je niet per se gelukkig. Maar ja, dat wordt je op dit moment ook niet van de spaarrentes. Nederland en Duitsland hebben een saving glut, een enorm spaaroverschot. Dus toch maar uitgeven dan.

4. Maar dan vooral niet aan grote bedrijven, laat staan multinationals. Want klein is fijn en macro-economisch denken heeft zijn langste tijd gehad, toch?

Multinationals hebben veel belang bij politieke stabiliteit. Daar moeten zij dan ook hun verantwoordelijkheid in nemen. Nu meer dan ooit, gezien de toenemende populariteit van

alles dat anti-establishment is. Zelf heb ik niets tegen grote bedrijven, zolang het geen monopoliewinsten tot gevolg heeft.

En zolang die bedrijven niet de shareholder value maar de stakeholder value voorop stellen. Dan volgt de shareholder value vanzelf.

5. Voor wie niet op vakantie gaat en geld over heeft, waar kun je dat geld het beste parkeren of investeren?

Werk het rijtje maar af. Op een spaarrekening zetten? Levert niets op. Obligaties?

N-i-e-t doen. Aandelen? Dat zijn de communicerende vaten van obligaties en dus ook gevaarlijk.

Pensioenpotjes? Zie spaarrekeningen. Vastgoed?

De markt in Amsterdam is al flink oververhit aan het raken. Dus de enige optie is: aflossen. Dat geldt voor je hypotheek en voor alle andere leningen die je mocht hebben.

30 juni 2016

10

30 juni 2016

11

leestijd

5

minuten

Tekst Ron vaessen fotografie Jack tummers

TiU-alumnus gaat strijd aan met graaiende banken

‘Hypotheekboetes zijn onterecht’ Banken drukken miljarden achterover met onterechte hypotheekboetes. Dat zegt TiU-alumnus Harold Hoeijmans. Tijdens zijn rechtenstudie in Tilburg deed hij de kennis op waarmee hij nu het bancaire systeem wil rechttrekken.

W

ie vanwege dalende hypotheekrentes overstapt naar een andere bank, betaalt daarvoor een boete aan de vorige bank. Dat kost eenmalig een smak geld, maar is uiteindelijk goedkoper.

Maar volgens Hoeijmans is de afspraak, om een boete te betalen, nooit gemaakt.

Hypotheken worden afgesloten per overeenkomst. Daar horen algemene voorwaarden bij. Deze juridische documenten bevatten de afspraken die bank én consument aangaan. Afspraken moeten volgens de wet duidelijk zijn, en kenbaar. Daarom moeten algemene voorwaarden worden overhandigd vóór het sluiten van een overeenkomst. Daar gaat het mis, zegt Hoeijmans. De voorwaarden zijn in veel gevallen niet overhandigd. Als Hoeijmans dat kan aantonen, betekent dit juridisch gezien dat de boeterente onterecht is.

Harold Hoeijmans studeerde van 1997 tot 2002 aan de Universiteit van Tilburg. Zijn propedeuse behaalde hij, de studie maakte hij niet af. Hij heeft een aantal jaar gewerkt in de verzekeringswereld bij een tussenpersoon. Sinds 2006 heeft hij een financieel adviesbureau in Tilburg en een makelaarskantoor in Utrecht.

Hoe kwam je dit probleem op het spoor?

“Op een gegeven moment ben ik me gaan afvragen of de voorwaarden van banken wel goed zijn gedocumenteerd. Toen heb ik die in een zaak opgevraagd. Laat maar zien, zei ik. Ik kreeg ze niet.”

Wat zeiden de banken?

“Ze hadden deze vraag nog nooit gehad. In eerste instantie schoven ze verantwoordelijkheid door. De medewerker die de boeterente berekent, verwijst naar IT. Die wijzen naar juridische zaken. Steeds kreeg ik te horen dat het wel goed zou zitten. Maar wat nou als dat niet zo is, vroeg ik me af. Daarom ging ik door. Op een gegeven moment waren ze me kotsbeu. Dan bleven ze me doorverbinden en lieten ze me lang in de wacht staan.”

Maar die voorwaarden, die zijn toch gewoon besproken met tussenpersonen?

“Dat kan zo zijn, maar dat is onvoldoende. Wettelijk staat er niet dat je voorwaarden moet bespreken, je moet ze overhandigen. Vóór het tekenen van de overeenkomst. Het afschuiven van verantwoordelijkheid op tussenpersonen gaat niet op, want banken hebben die verantwoordelijkheid zelf.” >>

30 juni 2016

12

Het gaat dus om een juridische minimumeis. Hoe kan het dat deze niet is nageleefd?

“Ik denk dat ik wel weet hoe dit komt. Juridische zaken heeft algemene voorwaarden gemaakt, en vervolgens hebben de commerciële en marketing-afdelingen hypotheekproducten in de markt gezet.

Niemand heeft zich vervolgens meer over de voorwaarden gebogen.

Bovendien ging dat tot enkele jaren terug gewoon zo. Mensen kregen een overeenkomst waar voorgedrukt stond dat ze akkoord gingen met de overeenkomst. En op de laatste pagina was dan ruimte voor een handtekening. Hier even tekenen graag, dan wordt de hypotheek verder geregeld. Zo ging dat.”

Het is vrij gebruikelijk dat er een zinnetje in de overeenkomst staat dat je akkoord gaat met de algemene voorwaarden. Of dat je ze gelezen hebt. Ook als dat niet echt zo is. Waarom is dat nu een probleem?

“Het gaat hier niet om een brood of een paar schoenen, maar een mogelijk verlies ter hoogte van een bruto jaarinkomen. Daarom moet onomstotelijke vaststaan dat er afspraken zijn gemaakt over een mogelijke boeterente. En dat de van toepassing zijnde voorwaarden zijn overhandigd. Zodat de consument wist waar hij aan begon.”

De boeterente is dus vaak onterecht?

“En onnodig. Ga maar na. Boete­ rentes zijn gebaseerd op ontwikkelingen in de markt. Maar je kunt niet voorspellen of rentes stijgen of dalen, dus is het geen onderdeel van de bedrijfsvoering.”

Maar als een consument overstapt, loopt de bank toch wel de rente mis over de resterende jaren?

“Ja, dat klopt. Maar als je je eigen huis verkoopt en gaat huren, betaal je géén boete. Als je besluit over te stappen naar een andere bank, dan opeens wél. Wat is het verschil? In beide gevallen krijgt de bank het geld terug, uit verkoop van de woning of vanuit een nieuwe financiering via een andere bank. Maar voor de huidige bank is het precies dezelfde situatie. Er is geen sprake van een groter verlies voor de bank.”

Het gaat om veel geld?

“Stel je voor dat in 2015 honderdduizend mensen hun hypotheek hebben overgesloten vanwege de lage rente, met een boeterente van gemiddeld 10.000 euro. Dan hebben we het over één miljard. Ik durf wel te stellen dat in de afgelopen jaren een veelvoud hiervan aan boeterentes in rekening is gebracht. We hebben het in totaal over miljarden die op deze manier aan de samenleving worden onttrokken. Pure winst, die onmogelijk een significant onderdeel van de bedrijfsvoering uitmaakt. Dit geld gaat rechtstreeks naar directeuren en aandeelhouders.”

30 juni 2016

Als dit echt klopt, waarom heeft niemand dit dan al aangekaart?

“Dit zijn complexe zaken. Of je bent financieel deskundig, of je bent juridisch onderlegd. Degenen die dit probleem tegenkwamen, konden het juridisch niet doorzien. En zij die de juridische kennis wel hebben, komen deze zaken in de praktijk niet tegen. Ik heb beiden: de ervaring én de juridische kennis. En ik heb het lef dit te doen.”

Die juridische kennis deed je op tijdens je rechtenstudie in Tilburg. Waarom heb je je studie niet afgemaakt?

“Ik was zeventien toen ik mijn studiekeuze maakte. Dat was veel te jong, ik voelde me niet thuis op de universiteit. Het was soms ook heel raar. Ik herinner me een college handelsrecht waar het ging over zekerheidsrechten na overdracht. Ik dacht: als je zorgt dat je je afspraken nakomt, is er toch niks aan de hand? Zo’n 70% van de opleiding heb ik uiteindelijk gedaan. Toen ben ik gestopt, omdat ik werkte in de verzekeringswereld. De studie vond ik te abstract, ik kon me niet voorstellen dat de dingen waar ze het over hadden meer regel waren dan uitzondering.”

Je doet het dus voor je cliënten, én voor een betere wereld?

“Weet je, vorig jaar heb ik overwogen hiermee te stoppen. Maar ik heb moeite met hoe banken en verzekeraars geld verdienen over de ruggen van consumenten. Het gaat in de bancaire wereld maar om één ding: geld verdienen, zonder enige ethiek. Een collega zegt weleens tegen me: jij bent een Don Quichot. Maar dat ben ik niet. Ik zag iets kleins, ben dat gaan onderzoeken en ben vervolgens tegen iets groots aangelopen. Een systeem dat niet deugt.”

Je procedeert via het Klachteninstituut Financiële Dienstverlening (Kifid), niet via de rechter. Waarom?

“De rechter is veel duurder. Mogelijk kan ik de zaak dan ook niet meer helemaal zelf voeren, omdat het juridisch een stuk ingewikkelder wordt en de financiële belangen de limiet van een procedure bij de kantonrechter overschrijden. Via het Kifid is de procedure, voor de consumenten die ik vertegenwoordig, beter toegankelijk.”

En wat als je niet wint?

“Een aantal van de zaken die ik heb, zijn gewonnen zaken. Dat weet ik zeker, daarvan zijn de feiten zo absurd. Andere zaken zijn wellicht minder duidelijk. Als ik geen van deze zaken win, dan is mijn laatste sprankje hoop op een eerlijke en transparante financiële markt verdwenen.”

Heb je een oplossing?

“Het is eigenlijk heel eenvoudig. Neem het boetebeding op in de overeenkomst, met een nominaal minimum/maximumbedrag. Dan is voor consumenten én bank precies te zien waar ze aan beginnen.”

13

En passant Reactie banken Medio september/oktober verwacht Hoeijmans de eerste uitspraak. De banken reageren afwijzend op zijn verhaal. Ze stellen dat voorwaarden wel zijn overhandigd. Ze zien geen aanleiding voor het niet in rekening brengen van de boeterente.

Zo ook de Florius-bank, tegen wie één zaak loopt. De bank laat weten dat de boeterente met klanten wordt afgesproken omdat Florius anders een renteverlies lijdt. Stapt een klant over, dan worden resterende rentetermijnen immers niet meer betaald. Terwijl Florius zelf geld heeft ingekocht op de kapitaalmarkt, waarover zij rente moet betalen. Aldus stelt Florius in haar berekeningen wél rekening te houden met de nog te ontvangen rentebedragen.

De bank stelt dat voorwaarden altijd samen met de offerte aan de klant worden gegeven. Ook herkent de bank zich niet in het beeld dat het mis zou gaan bij het verstrekken van voorwaarden en vaststellen van rentes. In Hoeijmans’ voorstel om het boetebeding met concrete bedragen op te nemen in de overeenkomst, ziet Florius niets. “De wijze van berekening van de vergoeding die klanten betalen als zij eerder aflossen dan afgesproken staat in de voorwaarden. Hiermee weet de klant waar hij aan toe is.”

Personeel in het wild Univers overvalt je: wat ben je aan het doen?

“Je bent net op tijd, want ik ga bijna met pensioen”, vertelt Jos Hexspoor, docent informatiemanagement. Hij heeft er bijna 45 jaar opzitten op onze universiteit. “Tot ik een boel formulieren kreeg een paar maanden geleden had ik überhaupt nooit over pensioen nagedacht. Ik vind mijn werk erg leuk, anders hou je het ook niet zo lang vol.” Maar langzaamaan is hij er klaar voor: “Ze worden steeds jonger hè, die studenten.”

KAFT & SCHRIJFSTERS Zijn het dons-honden? IJslollyberen? Stoeipoezen? Nee. Het zijn de studenten, vier dames in dit geval, die dit jaar het jaarboek van het Outreaching Honors Program schreven. Ze wilden een beetje een leuke foto voor in het boek. Of voor op de achterkaft.

Dat is gelukt. En nu staan ze bovendien ook in Univers. man & leugen Voor zijn Night University (on tour)-college op Festival Mundial ging prof. Ilja van Beest eerst eens lekker experimenteren met de bezoekers. Hoe eerlijk zijn jullie? De cijfers logen er niet om, de bezoekers wel. En mannen met een slok op waren de grootste leugenaars van allemaal.

BALANS & LIJNEN Als het zonnetje schijnt en je houdt van klimmen, dan ga je natuurlijk niet in een klimhal zitten klauteren. Maar bergen, die hebben we nou ook niet echt in de buurt van de campus. Hoe oefen je dan? Nou, door een lijn te spannen tussen twee bomen bijvoorbeeld.

30 juni 2016

illustratie jeroen de leijer

14

Beeldend

30 juni 2016

15

30 juni 2016

16

30 juni 2016

17

leestijd

7

minuten

Tekst chris gijzen illustratie Martien Bos foto Jack Tummers

Depressief op de campus

Aan de keerzijde van geluk

Al enige tijd gaan er overal alarmbellen af over de psychische staat van jonge mensen. De cijfers wisselen, de trend niet: steeds meer jongeren en jonge volwassenen kampen met geestelijke problemen. Studenten zijn daarin geen uitzondering. Een te grote groep mist zo wat volgens velen vaak de mooiste en gelukkigste jaren zijn. Univers ging op de eigen campus op zoek naar deze andere kant van geluk.

I

n zijn tweede jaar belandde Koen (28), derdejaarsstudent aan TiU, in het ziekenhuis; hij stortte helemaal in. Eten, drinken of slapen: niets ging meer. Een soort kortsluiting in de hersenen, vertelt hij. “Ik wist het allemaal niet meer. Ik had een soort waanideeën en was toen al in behandeling.” Koen startte onlangs met een nieuwe therapie, waar hij via de crisisdienst binnen kwam. Tijd zal leren of het programma helpt.

Koen is geen uitzondering. Vier op de tien jongeren zitten niet lekker in hun vel, één op de vijf heeft psychische problemen, laat bijvoorbeeld GGD Hol-

‘Universitaire studenten scoren positiever dan het gemiddelde’ lands Noorden weten. Het aantal jongeren in Nederland dat antidepressiva slikt, is in nog geen tien jaar tijd met 40 procent gestegen. En in GrootBrittannië blijkt zelfs dat liefst 78 procent van de studenten daar mentale problemen heeft, waarvan 33 procent met suïcidale gedachten kampt.

De cijfers van Tilburg University geven gelukkig een genuanceerder beeld.

Hoeveel studenten hier precies kampen met psychische problemen is niet gemeten. Wel bekend is het aantal studenten met problemen dat daarvoor binnen de universiteit hulp heeft gezocht. In 2015 hadden 352 studenten individuele of groepsbehandelingen bij de studentpsychologen*. Concen-

tratieproblemen en studiestress waren met beide 25 procent de grootste klachten.

De studentpsychologen vragen de cliënten om de last van de klachten een rapportcijfer te geven: van een 0 voor geen last tot een 10 voor maximale last. Jos Haarbosch, studentpsycholoog op TiU, stelt dat het gemiddelde van de rapportcijfers rond de 8 ligt. “Dat zou je kunnen omschrijven als ‘zeer serieus tot belemmerende last’. De meeste studenten ervaren die last over meerdere levensgebieden. Naast dat het negatief werkt op de studie, wordt het ook als hinderlijk ervaren in relaties, zelfbeleving, levensinvulling, et cetera.”

De meest zichtbare verschuiving binnen de leeftijdsgroep is de toename van stress, aldus Haarbosch. “Universitaire studenten scoren echter positiever dan het gemiddelde voor die leeftijdspopulatie als het gaat om tevredenheid, gezondheid en psychische klachten.” Waarbij aangetekend moet worden dat er wel grote verschillen zijn in de omschrijving of definitie van psychische problemen bij diverse onderzoeken. “Zo is er ook een belangrijk verschil tussen ‘suïcide gedachten’ en serieuze ‘suïcide plannen’.

Dat laatste komt veel minder vaak voor”, licht de psycholoog toe.

Van stress naar stoornis Voor Chiara de Jong, student communicatie en informatiewetenschappen, is de toename van stress een groot obstakel. Mede door haar researchmaster, researchtrainee, commissarisfunctie bij studievereniging Flow en andere projecten ervoer zij een hoge prestatiedruk. Dat leidde tot pleinvrees en een angst- en paniekstoornis. “Boodschappen doen werd iedere dag een strijd. Ook durf ik bijvoorbeeld niet in een mensa te komen en in de rij te staan. Ik word dan duizelig en krijg het gevoel alsof ik door de grond zak. Daardoor word ik weer kortademig. Als dat in een paniekaanval resulteert, heb ik het gevoel alsof ik doodga. Dat is heel angstig. Je bent er dan echt van overtuigd dat het mis gaat.” >>

*De cijfers zijn gebaseerd op de beschikbare psycholoog-uren, die de afgelopen jaren schommelden.

30 juni 2016

18

Koens problemen komen niet door stress, denkt hij zelf. “Het kan zijn dat ik al een kwetsbaarheid in de erfelijkheid had. Ik ben heel beschermd opgevoed, misschien speelt dat een rol. Je hebt dan weinig ‘eelt’ op de ziel. Dan hoeft er maar iets te gebeuren en je raakt van slag.” De student is depressief en heeft gevoelens van wantrouwen. “Dat staat voor persoonlijkheidsstoornis ‘n.a.o.’, niet anders omschreven.

Het heeft trekken van bijvoorbeeld depressiviteit, compulsiviteit en impulsiviteit, maar ook iets van borderline. En toch ook weer helemaal niet. Het betekent dus dat ze het eigenlijk gewoon niet weten.”

‘Ik sliep achttien uur per dag, brulde als ik wakker was’ Hoezo jij?

Beau (22), student international business administration, herkent wel iets in het verhaal van Koen. In september werd Beau depressief en stopte ze met haar bestuursjaar. Ze kreeg antidepressiva, therapie en een psycholoog. Niets hielp. Beau werd doorverwezen naar een psychiater. Daar werd vastgesteld dat ze ADD én ADHD heeft. “Normaal komen ze daar achter als je nog jong bent, bij mij pas op mijn 22ste. Dus ja, dat was wel even wennen. Dit hele jaar is voor mij nu wel weggegooid.” Tijdens haar depressie verbleef ze bij haar ouders thuis, niet op haar studentenkamer in Tilburg.

Beau had, naar eigen zeggen, niet echt een dagelijks leven meer. “Ik sliep achttien uur per dag, brulde als ik wakker was, vermeed sociale contacten en bleef eigenlijk alleen maar in bed.” En dat terwijl ze voor de depressie een vrolijke en aanwezige meid was. “Ineens was ik uit ieders leven verdwenen.

Mensen konden zich ook niet voorstellen dat ik een depressie had, ze hadden echt zoiets van: ‘Hoezo jij? Jij bent altijd de vrolijke meid!’. Ook ben ik gestopt met hockey. Mijn leven zoals het normaal ging, was even helemaal weg.”

Voor Chiara was de negatieve invloed op haar leven iets kleiner. Ze bleef doorgaan met haar opleiding, ze ontweek alleen grote menigtes. “Ik hoor van mensen dat ze niet meer hun huis uit komen, dat was bij mij gelukkig niet zo. Ik was gewoon heel erg moe maar wilde wel mijn studie voorzetten. Je moet alleen aan de slag met die klachten. En het is veel belangrijker dat het goed gaat met jezelf. Dan komt de rest wel weer, al is dat wel even omschakelen.”

‘Boodschappen doen werd iedere dag een strijd’ Chiara de Jong

30 juni 2016

“In mijn dagelijks leven vertrouw ik mensen niet meer snel”, vertelt Koen.

“Als ze heel oppervlakkig zijn, prik ik daar doorheen. Ik kan er gewoon niet tegen als ze dan iets van me nodig hebben, tegen die oneerlijkheid.”

Hij zat bijvoorbeeld bij een studentenhockeyvereniging, maar voelde zich daar niet op zijn plek. “Ik had het gevoel dat iedereen tegen mij was.

Misschien is dat dan weer het borderline-achtige wat in me op komt. Er was bijvoorbeeld ruzie om het betalen van een boete. Ik voelde me echt niet meer op mijn gemak en ging naar een andere bond.” Daar ging het zo goed, dat hij in drie weken tijd vijf keer scoorde. “Bij de oude club scoorde ik één keer in 2,5 jaar tijd. Laatst maakte ik zelfs het beslissende doelpunt bij een wedstrijd tegen die club. Toen had ik wel een beetje kortsluiting, ik moest gewisseld worden omdat ik het even niet kon verwerken. In een zekere zin heeft hockey wel mijn leven gered.”

“Blijf er niet mee zitten; je bent niet alleen” Over het advies naar andere studenten toe zijn ze vrijwel unaniem: herken de klachten bij jezelf en zoek hulp. “Dan ben je denk ik al een heel eind”, concludeert Chiara. “Oh, en je moet je er niet voor schamen. Gewoon eerlijk zeggen dat er iets is of dat je geen tijd hebt. Niemand zal zeggen: ‘Je-

19

zus, jij doet ook niet je best’. Ik denk dat als je het bespreekt met mensen en vertelt wat je gevoel is, ze dan heel begripvol zijn.”

Beau voegt daar aan toe: “Ik heb al een keer eerder een depressie gehad, toen ik achttien was, en toen ben ik gewoon doorgegaan. Ik merk nu dat het veel langer duurde. Als je gewoon actie onderneemt en met iemand praat, desnoods medicijnen neemt, scheelt dat zoveel. Dat is net even het steuntje in de rug.”

Koen: “Je bent niet alleen, en al zeker niet met een depressie. Het komt veel vaker voor dan je denkt. ‘Normale’ mensen bestaan eigenlijk niet. Dus als je ergens mee zit, zoek dan hulp en probeer je zelf eruit te helpen door te gaan sporten of andere dingen te gaan doen. Blijf er niet mee zitten, er zijn zeker oplossingen voor.

Daar wordt je echt wel beter van en je leert er ook mee leven.”

Genieten van de kleine dingen “Mijn klachten score is nu een 7 of een 8”, vertelt Beau. “Dat was een 10. Nu word ik heel gelukkig van vrienden en familie die blij en gelukkig zijn. Daar word ik instant blij van. Ik word blij van de zon, van mensen om mij heen. En vooral van niet te veel moeten. Als ik heel veel dingen moet, neemt dat mijn geluk weg.

Ik moet gewoon mijn eigen ding kunnen doen, daar word ik gelukkig van.”

Bij Koen ligt de last op een dikke 7. Soms, als hij ’s avonds in bed ligt, gaat dat naar een 8 of hoger. “Eigenlijk ben je elke dag op zoek om het geluk te vinden. Dat zit hem voor mij niet in geld of materialistische dingen. Ik rij bijvoorbeeld auto en heb een eigen studio, maar dat materialistische maakt mij allemaal niet gelukkig. Het goed met je vrienden kunnen vinden, leuke dingen doen, sporten: dat maakt mij gelukkig.”

“Op dit moment zijn mijn klachten een 3 of een 4. Toen de problemen nog heftig waren, was dat zeker een 9”, legt Chiara uit.

“Ik ben nu heel erg gelukkig dat het goed gaat, dat ik weer lekker van de kleine dingen kan genieten. En dat ik weer kan genieten van eten! Dat was voor mij ook een ding. Die momenten dat ik lekker ergens in een restaurant zit en gewoon geniet en in het moment kan zijn zonder dat ik weer met mijn hoofd bij die klachten of school zit.”

Tot slot nog even terug naar studentenpsycholoog Haarbosch.

Volgens hem treedt er niet zo zeer een toename maar eerder een verschuiving op in aanmeldingsklachten. “De mogelijkheden, eisen en uitdagingen binnen de dynamische studentenleefwereld veranderen.” Over de jaren heen treedt er een geleidelijke verschuiving op in aanmeldingsklachten richting stress en concentratie volgens de psycholoog. “Mogelijk is dat niet alleen een verschuiving binnen de studentenpopulatie maar zou dat een breder, maatschappelijk signaal kunnen zijn.”

Zie ook onze poll ‘In alle eerlijkheid, hoe gelukkig ben je nu?’ op pagina 3.

column Erik-Jan Broers

docent rechtenfaculteit

De tuinkabouter Mijn vrouw achtervolgde mij door het hele huis.

Zij was razend. Zo boos had ik haar nog nooit gezien. Haar doorgaans zo beminnelijke gelaatstrekken waren vertrokken tot een masker van redeloze woede. Zij slingerde mij van alles naar het hoofd – verwensingen, beschuldigingen, maar ook borden en vazen en zelfs stenen. Waar haalde ze die stenen zo gauw vandaan? Veel tijd om daarover na te denken had ik niet en in blinde paniek vluchtte ik de tuin in. Wat had ik haar toch in hemelsnaam misdaan? Wat had ik nu weer op mijn geweten?

Had ik misschien iets verkeerds gezegd? Had ik iets niet gedaan wat ik had beloofd te zullen doen?

Of had ik juist iets gedaan wat ik niet meer zou doen? Ik had werkelijk geen idee maar het leek me raadzaam om in beweging te blijven en zo de kans op lichamelijk letsel te verkleinen, want mijn vrouw kan heel hard gooien en heel goed richten. Zij heeft jarenlang op handbal gezeten en haar armzwaai is verwoestend. Nog steeds. Veel tegenstanders zijn indertijd met hersenletsel of gebroken ribben het ziekenhuis ingegooid omdat zij trachtten de bal tegen te houden. Geregeld moest een keeper van de wederpartij worden gereanimeerd. Terwijl ik dit alles overdacht werd ik vol op mijn achterhoofd getroffen door een tuinkabouter met kruiwagentje.

Het werd zwart voor mijn ogen.

Toen ik weer bij kennis kwam lag ik in mijn bed.

Zonder hoofdletsel. Mijn vrouw lag vredig naast mij te slapen. Ik had alles gedroomd! Maar wat een nare droom was dat geweest. Wat een rare droom ook. Heel erg raar. We hebben helemaal geen kabouters in de tuin.

Behalve Chiara de Jong zijn de namen van de studenten desgewenst gefingeerd in verband met privacy. Hun namen zijn bekend bij de redactie.

30 juni 2016

20

leestijd

3

minuten

Tekst Adrian van den Eerenbeemt foto Dolph Cantrijn

Scoren met data van Spotify Muziek, als mens en wetenschapper kan Hannes Datta er niet genoeg van krijgen. Hij bespeelt zelf drie instrumenten en besteedt uren aan de big data die muziek anno 2016 genereert.

De instrumenten voor de lol, het laatste voor zijn beroep.

P

rivé is Hannes Datta (31) al veel met muziek bezig. “Ik speel zelf gitaar en wat piano. En recentelijk ben ik met de sax begonnen. Daarop probeer ik mee te spelen met de muziek die ik luister. Soms gaat dat goed, soms niet zo goed. Maar door mijn dochter en mijn werk kom ik er niet meer zo veel aan toe.”

Dat werk heeft eveneens alles met muziek te maken: de invloed van Spotify op het luisteren naar muziek, de gevolgen van piracy, de effecten van social media.

De Tilburgse docent en onderzoeker Datta zit er middenin. Wat zijn werk alleen al voor de muziekindustrie hoogst interessant maakt. Hij is dan ook niet onopgemerkt gebleven. Sinds enige jaren komt hij op uitnodiging van auteursrechtenorganisatie Buma/Stemra met studenten op Eurosonic Noorderslag. “We krijgen uitgebreid data van Buma/Stemra en studenten gaan daarmee aan de slag. De resultaten van die projecten presenteren we daar. Het is geen full fledged afstudeeronderzoek, maar geeft interessante inzichten die erg geschikt zijn voor presentaties.”

Ook voor een big data-onderzoeker is de muziekwereld een ware snoepwinkel. Streaming, online verkoop, social media en bijvoorbeeld de mogelijkheid om piracygegevens te analyseren. Het zijn allemaal interessante ontwikkelingen voor Datta. “Het is relatief nieuw, er is nog niet veel research gedaan naar de impact daarvan. Als jonge onderzoeker wil je dat juist hebben.”

Dat leidt dan ook tot grote belangstelling. Van de muziekindustrie, bijvoorbeeld Buma/Stemra, maar ook van collega-onderzoekers. Nog aan het bijkomen van een conferentie in China, maakt Datta zich alweer op voor een bezoek van een collega uit Nieuw-Zeeland. Ook het maken van een interviewafspraak met hem was niet een-twee-drie geregeld. “Zo veel belangstelling kan ook een beetje een probleem worden. Ik probeer me er een beetje tegen te beschermen.

Uiteindelijk moet ik ook genoeg onderzoek publiceren.”

‘Op Spotify is het voor een artiest makkelijker om ontdekt te worden’

Voor Datta blijft het daar niet bij. Enige jaren geleden stond hij al op de wetenschappelijke line up van Paaspop en later dit jaar is hij geboekt voor Amsterdam Dance Event. Maar je moet daar niet te veel rock & roll bij voorstellen, relativeert hij. “Zo’n Eurosonic Noorderslag is het congres voor de muziekindustrie in Europa. Dat staat apart van de muzikale optredens. Het voelt ook als een academisch congres.” Nou ja, een beetje festivalinvloed is er dan toch. “Je staat op een podium met verlichting en een goede geluidsinstallatie. Dat heb je niet op wetenschappelijke congressen. En ’s avonds kom je niet in kleine kring bijeen met je collega’s, maar je gaat wel samen muziek luisteren.”

30 juni 2016

Een van zijn publicaties gaat over de effecten van muziekstreamingdienst Spotify. Daarop zul je Taylor Swift en sommige andere grote artiesten niet vinden, die boycotten de dienst. Swift heeft die ook niet nodig. In digitale platenwinkels als iTunes is zij al goed voor topverkoopcijfers.

Datta ontdekte dat onbekende artiesten juist baat hebben bij Spotify. In het eerste half jaar luisteren nieuwe gebruikers relatief minder naar de grote artiesten en meer naar de onbekendere. Omdat je niet meer voor elk nummer hoeft te betalen gaan luisteraars meer op muzikale ontdekkingsreis. Ze herhalen minder en luisteren meer, vertelt Datta. “Op Spotify is het voor een artiest of band makkelijker om ontdekt te worden. Al geldt wel: it is easier to get in, but also harder to stay in.”

21

30 juni 2016

22

Zomerlijstjes De beste tv, boeken, bieren, muziek en waterprET voor de zomerMAANDEN

Top 5 zomerbier

Top 5 TV binge watching 1.

2.

3.

4.

5.

Fargo seizoen 1 en 2 (Netflix) Beter tv-drama is nooit gemaakt.

Game of Thrones (HBO) Gothic. Heeft de trouwste fans.

Orange is the new Black (Netflix) Keeps you captured. De meeste fans, en niet alleen vrouwen House of Cards (Netflix, s1 en s2) Inktzwart politiek drama, gleed helaas weg in s3 en s4 True Detective seizoen 1 (HBO, s1) Topacteurs in broeierige setting, s2 viel ronduit tegen

Top 5 Zomerboeken

1. Albert Camus, De vreemdeling.

De hitte is bijna voelbaar beschreven in deze Franse klassieker, een filosofisch moordmysterie waarin de zon de hoofdschuldige is.

2. J.G. Ballard, Cocaine Nights.

De bruingebakken bewoners van vakantieresort Estrella de Mar dragen een groot geheim met zich mee.

3. Jan Wolkers, Zomerhitte.

Niet Wolkers beste, maar een prima startpunt in zijn oeuvre. Het Texelse strand, zee, seks, alles zit erin voor een zomerse beleving. Het plot is mager, de zinnen zijn prachtig.

4. Michel Houellebecq, Platform.

Toerisme, Thailand, reizen, laat het maar aan Frankrijks grootste doemdenker over om daar iets deprimerends van te maken. Aanrader voor lezers met een zomerdip (ja, die bestaan).

5. Ernest van der Kwast, De IJsmakers.

Prachtig verhaal over de Rotterdamse ijssalon Venezia. Giovanni Talamini moet samen met zijn broer de familiezaak voortzetten, maar dan maakt hij kennis met de poëzie.

30 juni 2016

1. Longboard Island Lager (Hawaii) 2. Menaresta 22 La Verguenza Summer IPA (Italië) 3. Kingston Beer (Jamaica) 4. Hinano (Tahiti) 5. Cantillon Blåbær Lambik (België)

Top 5 Koelwater

1. De Noordzee Veruit het meeste water. Curieuze naam, want ligt in het westen.

2. Staalbergven, Oisterwijk Geen staal, geen berg, wel een mooi ven 3. Blauwe Meer, Loon op Zand Is niet blauw 4. Beekse Bergen, Hilvarenbeek Geen beek en geen bergen.

5. ’t Zand, Alphen Doet als enige naam wel eer aan.

Top 5 zomermuziek

1. Summertime (alle 4162 versies) 2. Dat Italiaanse nummer 3. Spotify 4. Alles behalve Adele 5. Volkslied van IJsland

23

Masterscriptie teKST rON vaESSEN FOTOGRAFIE TON TOEMEN

Uitmuntende hersenkraker Hersenscans worden steeds vaker gebruikt in het strafrecht. Maar onduidelijk is of dat wel altijd mag. Suzanne Hendricksen onderzocht dat in haar masterscriptie.

Die werd beoordeeld met maar liefst een 9,5.

‘D

e wetenschap moet snel in actie komen’, schrijft Suzanne in haar inleiding. Hersenscans worden gebruikt om afwijkingen in het brein te vinden, of bijvoorbeeld om aan te tonen dat iemand een moordwapen eerder heeft gezien. Rechters gebruiken scans al regelmatig.

Maar een verdachte mag in de regel niet zomaar worden gedwongen mee te werken aan zijn eigen veroordeling, dat bepaalt het nemo tenetur beginsel. Suzanne ging na welke grenzen dit beginsel stelt aan het gebruik van hersenscans bij het beoordelen van ontoerekeningsvatbaarheid en recidive-risico.

Zij dook in de literatuur en Europese jurisprudentie. Artikel 6 van het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens geeft invulling aan het nemo tenetur beginsel. Er is sprake van een schending als 1) sprake is van ongeoorloofde dwang bij het vergaren van 2) wilsafhankelijk materieel van een verdachte, dat 3) in een strafrechtelijke procedure tegen die verdachte wordt of zou kunnen worden gebruikt. Is aan de drie voorwaarden voldaan, dan zijn de grenzen van het recht overschreden en mogen scans

volgens Suzanne niet gebruikt worden in de rechtszaal.

Van ongeoorloofde dwang (eerste vereiste) is bijvoorbeeld sprake als iemand een substantiële straf krijgt omdat hij niet meewerkt aan de opsporing. Wilsafhankelijk materiaal (tweede vereiste) houdt in dat het materiaal niet zonder de wil van de verdachte vergaard kan worden. Is die wil nodig, dan werkt de verdachte immers mee aan zijn eigen veroordeling. Daar maakt Suzanne een belangrijk onderscheid tussen twee soorten hersenscans: de structurele en de functionele. Structurele scans brengen de structuur van de hersenen in kaart. Functionele scans de functies van het brein.

Bij beide scans is tot op zekere hoogte medewerking nodig: als de verdachte niet stil ligt, lukt het niet. Maar structurele scans worden volgens Suzanne net als ‘dulden’ van het afnemen van wangslijm of urine niet beschermd door artikel 6. Bij functionele scans moeten verdachten echter actief meewerken aan verschillende taken. Het derde vereiste: het materiaal moet gebruikt worden.

Wanneer precies sprake is van een schending, moet per geval worden beoordeeld. Zolang iemand verdachte is, wordt hij in ieder geval beschermd door dat artikel 6. Wordt bijvoorbeeld het recidive-risico ná een veroordeling getoetst? Dan dus niet.

Er moest iets gebeuren. Heb je daar met je scriptie voor kunnen zorgen?

“Het probleem van een scriptie is dat het wetenschappelijk geen waarde heeft. Dan zou ik er een proefschrift over moeten schrijven. Dat wilde ik eigenlijk doen. Maar zelfs dan: met alleen schrijven gebeurt er niks. Dat vind ik jammer aan wetenschap, het staat vaak ver af van de praktijk.”

Je wilde promoveren?

“Daar dacht ik al langer over. De vakgroep waar ik als student-assistent werk wilde me daarbij ondersteunen. Dan ben je natuurlijk gek om het niet te doen, dacht ik. In het begin was ik vooral dáár mee bezig. Maar ik verloor de lol er in. Drie maanden heb ik full-time aan deze scriptie gewerkt. Ik was er continu mee bezig. Denken, beoordelen wat goed is en wat niet. Dat gaf veel stress, dus besloot ik eerst te gaan werken in de praktijk. Concrete zaken zijn beter te overzien dan een boek dat je in vier jaar tijd schrijft.”

Toen je begon aan je scriptie had je ongetwijfeld sterke ideeën. Zijn die overeind gebleven?

“Ik begon met het idee dat het niet moet kunnen, mensen in een scanner schuiven. Nu denk ik dat je het recht niet moet gebruiken om ontwikkelingen tegen te houden. Dit is niet alleen slecht. Deze technieken kunnen ook gunstig zijn voor verdachten. Overigens zag ik pas de avond voor mijn verdediging wat ik had geschreven, wat het betekent. Daar is afstand voor nodig.”

Heb je nog iets anders geleerd?

“Deze scriptie zegt heel veel over heel weinig. Ik zie nu dat je niet alles kunt oplossen met één wetsartikel. Dat hoeft ook niet. Als een verdachte niet wordt beschermd door artikel 6 van het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens, zijn er nog zoveel andere artikelen om je op te beroepen.”

30 juni 2016

24

reading time

7

minutes

text NIEK WILLEMS phOTOgraphy dOLPH CANTRIJN

How internationals spend their holidays

Summer means family, travel and work Finally, at least a month’s summer vacation to recover from a year of hard college work and studying. High time for chilling out! Univers wondered: what do internationals actually do during the summer holidays?

‘I basically put stuff in a box, that’s how I finance my study.’

Carlos Aguirre Graf 30 juni 2016

25

‘We are going to chill at a friend’s house by the Balaton Lake.’

Panna Kerti

M

any Dutch students work in shops or restaurants during the summer holidays. Pouring and serving beer or folding clothes in fashion stores to save some money for a great festival, a backpacking tour through Europe or a romantic city trip. Some of them work quite a lot of hours to scrape together their tuition for the next year.

And not the least important thing: money has to be made to support local pubs.

That’s how the average Dutch student spends these long summer vacations. But what about the more than a thousand foreign students at Tilburg University? What do they actually do during the ‘great holidays’? Will they book a return ticket to mom and dad or will they stay in the Netherlands? And what are they up to with a full month’s time off? Will they find a job, speed up their studies or travel around Europe in thirty days?

Back to Mom and Dad “Most foreign students go back to their parents,” says Elisha de Klerk, President of the international student association I*ESN. “They return to the Netherlands just before classes resume.

The internationals want to stay at home as long as possible because they don’t get to see their family that often. Many have friends who also study in a foreign country. They all return home during the summer to see each other again.”

According to De Klerk, there are also many foreign students who use the summer holidays to explore Europe. Students like Panna Kerti (20) from Hungary. “I’m going to visit Italy with some of my friends from here, it’s gonna be one big backpack trip,” says the enthusiastic student of Global Management of Social Issues. First she’ll travel to Rome, then to Naples and then on to Sorrento. “After that I will go to my family in

Hungary. I miss them a lot. I’m pretty close with them. And I get to meet many friends from high school. We are going to chill at a friend’s house by the Balaton Lake.”

Homesickness However, returning home during the summer is definitely out of reach for some of the internationals. An airline ticket can be wildly expensive, especially for non-European students.

23-year-old Carlos Aguirre Graf knows all about it. The student of Liberal Arts & Sciences is originally from Ecuador. “Of course I miss my family, but it’s a hassle to go back. A ticket costs 1,000 euros, that’s quite expensive. And at this moment it’s winter in Ecuador.”

Student Seamus Healy-Singh (22, Liberal Arts & Sciences) from the Caribbean island of Barbados isn’t able to simply go back and forth to home this summer either. “Luckily I still know people here in Holland, so it will not be a big deal. And I’m always busy, so I don’t feel homesick. But a lot of internationals do. Some just quit their study because of it. Of course it depends on the person.” This summer, Seamus will make a few city trips, to London and Paris. “Non-European students are in a similar situation as me: it’s a lot cheaper to travel in Europe than going back home.”

Carlos agrees: “There are a lot of countries to see here. I’m gonna do a trip with four friends from Ecuador who now live in Australia, we are >>

30 juni 2016

26

going to Berlin, Prague, Bratislava, Vienna, Budapest and Croatia.” How long exactly? “Until I run out of money.” During the summer, Carlos will spend a few weeks in Tilburg as well. And yes, sometimes it’s boring as a lot of friends are away on holiday. But he’s perfectly able to entertain himself during that time. “Some of my friends stay in the Netherlands. I can hang out with them. There are a lot of festivals, like

Copacabana in Gent. It’s free and I can stay at a friend who lives there.”

Parents come to visit But there’s another way: the parents of the Iranian student Minoo Movahhed (27 research master marketing) come to Europe to celebrate their holidays with her in Italy. Her father and mother love to see more of Europe. “I’m in

Holland for three years now. My parents came to visit me twice. The first time I showed them a couple of cities in Holland. It was not during my holiday, but in school time.” According to Minoo, it happens quite often that parents come to visit their kids here: “Students suggest this idea to their parents because they want to show them around.” This holiday, they will also travel to Dour, a festival in Belgium. Minoo is a big fan of electronic music.

Study If you’re thinking that all internationals are just traveling around and having big fun during the summer holidays, you’re wrong. Student Lingxi Zhong (27 Global Law) flies to America to participate in a training program for advanced students and lawyers in the US legal system.

Lingxi wants to learn more about the American legal system. “It also provides excellent networking opportunities with top law firms located in Washington D.C. And I get to visit the State Supreme Court as well.”

Not every student feels like spending the summer on serious issues such as a study or a career.

Lingxi doesn’t seem to mind at all. He describes himself as ‘ambitious and relatively hardworking’. “I’m also quite outspoken and relatively social. I guess that makes me less nerdy,” he winks.

Fortunately, he also has time to truly celebrate some of the holidays. He returns to Germany for five days to visit his family. “I really miss Bratwurst the most,” he winks again.

Work work work Some internationals do have summer jobs in the Netherlands. Hungarian student Panna works at an eatery in Goirle, a town near Tilburg. “I’ll stay in Tilburg for one month this summer because of work,” she says. In fact, she doesn’t speak Dutch: “I work in the kitchen, so I don’t think it causes any problems that I don’t speak Dutch.” Panna is not the only international who stays here to work during the summer. Luckily

‘A training program provides excellent networking opportunities with top law firms in Washington D.C.’ Lingxi Zhong 30 juni 2016

27

she’s got some international friends who’ve managed to arrange part-time jobs as well.

The Ecuadorian student Carlos has a job in a logistics warehouse. “I basically put stuff in a box, that’s how I finance my study. I also need some savings for my exchange to Denmark.

It’s quite expensive there.” According to Carlos, there are only few foreign students who have a job. “I think 20 percent of the internationals,” he estimates.

‘Non-EU students, welcome to the Netherlands: you’re fucked.’

For a lot of internationals it’s actually difficult to work some hours here during the summer. Not every foreign student is allowed to work here just like that. “It depends on where you come from,” says Elisa de Klerk of I*ESN. “Sometimes you hear about internationals who do undeclared work for farmers.”

Many international students don’t speak the Dutch language.

Hence, finding a job is even more difficult. “I know a lot of students who are broke and search a place to work at,” says Panna.

“It makes it more difficult if you don’t speak Dutch. But even though it is really hard to find a job, it’s all about determination.” And it’s not all that bad in the Netherlands, she says. “If you look around in Europe, the Dutch population has one of the highest levels of English speakers. So the situation here is still better than anywhere else.”

Minoo from Iran would have liked to have a summer job.

“When I came to Holland, I searched for opportunities to work here, to have an easier life. But it’s really impossible to find something. When I wanted to apply for a job at Tilburg University, they said that non-European students couldn’t work here.”

She indicates that some employers in the Netherlands have no problem with students doing unregistered work, like some restaurants. “But I would not find that safe to do. And I’ve heard so many stories that internationals were not treated well. If you search on Google for ‘jobs for non-Europeans in Holland’, one of the first results is gonna say: Non-EU students, welcome to the Netherlands: you’re fucked.”

Minoo also studied in Belgium for a while. Things are much better organized there: “It’s totally fine to study and have a parttime job. There you can work with a maximum of 20 hours a week.”

column Marianne Lalande liberal arts student

Ouroboros So this is it. Out with the old, in with the new: the academic year has finally come to an end. I say that, but really it feels like it has whizzed by even faster than the previous ones. I am told that this feeling does not go away with time; in fact, I hear that time passes increasingly faster as you grow older. Remember those endless summer breaks when you were a kid? They felt like centuries! And now, I can already see the beginning of the next semester staring me in the face as if to say: “Don’t you dare forget about me! I’ll be throwing more statistics courses at you!”

But it’s always the same thing: just as you close a chapter, the next one begins. There is a little time to mourn what was and look forward to what will be – but not much time. The more energy you spend stuck on either side of the spectrum, the less you appreciate the things and people that are surrounding you now. So let this be a reminder to pause and say thanks to those who deserve it, because whatever thing or situation you think is a constant in your life, it must and will change. You will change too, and so will your friends. You’ll get a good paying job and an apartment, then you’ll get a cat (or a dog, but I strongly advise you to get a cat), and then, who knows, maybe you’ll start a family. That’s The Plan, anyway.

But hold on a second. Just because you have a plan does not mean that you can go through the steps without paying attention, without changing your mind, without taking risks. You will only ever truly regret the things you never did. ‘The Plan’ is not a manual on what to do next; it is merely a rough idea of what you want out of life. Do not confuse it with instructions on how to get it. So make this short summer break count before you get into the next chapter. Relish in the in-between and get excited. It’ll be good.

In September, they all will be back in college again, refreshed and totally chill. Until then, the international students from Tilburg will surely be able to entertain themselves. Or, as Carlos says, “If you get bored the whole summer, you just don’t do shit.”

30 juni 2016

28

Schappelijk nieuws

medewerker van het jaar Elk nummer kiest Univers een Medewerker van de Maand. Dat gebeurt op basis van onder meer bijzondere verdiensten of prestaties, grote inzet en opvallende collegiale activiteiten.

Niemand zag het aankomen, maar op de valreep is Helmuth Kruize de Medewerker van de Maand en daarmee ook Medewerker van het Jaar geworden. Zijn directe collega Chris Pothoven won de titel elf keer op rij, maar liep de eindtitel toch nog mis.

De Univers-jury had in toenemende mate bewondering voor de werkhouding van Kruize.

Dag in, dag uit zat hij tegenover Chris. En dag in, dag uit kreeg Kruize te horen hoe blij hij moest zijn dat hij mocht samenwerken met de beste medewerker van de universiteit. Er was voor Helmuth veel moed nodig om onder die omstandigheden gewoon zijn werk te blijven doen. “Ik heb wel eens de neiging gehad om mijn nietpistool te trekken. Maar stel je voor dat ik hem had geraakt. Dan was hij die stoel misschien nooit meer uitgekomen. Nu gaat hij in ieder geval nog vaak de campus op om complimenten in ontvangst te nemen en ben ik even van hem af.”

Door zich al die maanden lijdzaam op te stellen, heeft Helmuth het ware motto van de universitaire medewerker gestalte gegeven: wie collegiaal wil zijn, moet zijn mond kunnen houden.

Chris Pothoven kreeg nog wel een eervolle vermelding vanwege zijn tomeloze inzet om telkens weer de beste te willen zijn. Hij had een beetje moeite met de einduitslag maar Chris toonde zich een heel goede verliezer door zich volledig achter de einduitslag te scharen. “Kan gebeuren. Als dan toch iemand anders moet winnen, had het iedereen kunnen zijn. Zelfs Helmuth.”

30 juni 2016

Studenten ernstig verwond door staafdiagram Door nathan de Groot Bij een college over supply chain management zijn door een PowerPointpresentatie zeker twaalf studenten ernstig gewond geraakt. Het voorval vond plaats in Koopmans Building.

Volgens Omroep Brabant liggen de studenten thans in kritieke toestand in het ziekenhuis. De betrokken professor bleef wonderlijk genoeg ongedeerd en wordt nog door de politie verhoord.

Volgens ooggetuigen gebeurde het ongeluk bij slide 82. Het college leek doodnormaal als een nachtkaars uit te gaan, toen er vanaf de rechterkant een vliegend staafdiagram om de eigen as draaiend door het beeld heen schoot. Het object kwam pas aan de linkerkant van de dia tot stilstand, terwijl het kwaad al was geschied.

Studenten op de eerste rijen waren het zwaarst

getroffen. De rest wist zich via de nooduitgang in veiligheid te brengen.

Een woordvoerder van Tilburg University laat weten het voorval te betreuren. Er wordt ook een onderzoek ingesteld naar de precieze oorzaak om passende maatregelen te treffen.

De vraag rijst of de gevaren van een PowerPointpresentatie te lang zijn onderschat. Het is namelijk niet voor het eerst dat zoiets tragisch gebeurt op de campus.

In mei raakten twee beleidsmedewerkers bedolven onder een omvangrijke grafiek. En vorige maand tijdens een college arbeidsrecht werden zeven studenten afgevoerd met schotwonden door een overvloedig aantal bullet points.

Volgens studentenfracties SAM & Front zijn dit geen incidenten en moeten nieuwe maatregelen de veiligheid voor studenten waarborgen in het nieuwe collegejaar.

En nou die hoedjes de lucht in. TIAS

graduates vieren dat ze geslaagd zijn.

(Foto Ton Toemen)