1996 09 26

i

i

UNIVERS

Weekblad v a n de Katholieke

Universiteit

Brabant

Jaargang 34 • 26 september 1996 • N u m m e r 5

ega deze eve­ .Nu in­ r.

De diesviering staat dit jaar in liet telden van l<unst en religie. Bij deze i<rant is een kleurenbijlage over de tentoonstelling die tot 2 oktober duurt, bijgevoegd.

I

In dit nummer

in­

Column

der

Stedelijke evenementen, zoals de Boulevard in 's­

nog

Hertogenbosch, nnaar ook festival Mundial in Tilburg,

echt iaën waai­ iiii;

deze een eve­ il en e­ onderwijs zijn den zwarte aan ■ gin te re­ op de veilig .Er het wordt

zijn

gvoor

die ik

heter zen

in hun

soort appig is: wij and

ld'

de datje nd

Mededelingen Cultuur

dergelijke festiviteiten. Promovenda Margit Jókövi

Memo

(Vrijetijdwetenschappen) geeft alternatieven.

Commissie goede diensten moet uitkomst bieden Een commissie van goede diensten gaat aan het werk om een uitweg te vinden in de bestuurscrisis die vorige week is ontstaan.

De raad keurde het optreden van het College van Bestuur over de wijziging van de bestuursstructuur af, maar wilde niet zover gaan een motie van wantrouwen in te dienen.

KUB heeft nog nooit duidelijk geko­ zen tussen deze twee grootheden.

Onder druk van de omstandigheden hebben we dat nu moeten doen."

Vooraf geloofde al niemand dat het college erin zou slagen een accepta­ bele verklaring te geven voor de om­ mezwaai. E en motie van afkeuring lag al klaar op de burelen van de grif­

.IFMlf

fie. E en motie van wantrouwen is lang overwogen, maar de raad wilde het bestuurlijk proces niet overhoop halen. E en motie van afkeuring dus, met daarin vervat de instelling van de commissie van goede diensten.

Die moet een oordeel vellen over de gebeurtenissen, een analyse maken van de huidige stand van zaken en onderzoeken hoe de bestuurlijke ver­ houdingen kunnen worden hersteld.

Vooral dat laatste wordt als een zwa­ re opgave gezien. Het vertrouwen van de raadsleden in het college is na deze affaire tot het nulpunt gedaald. Het is niet uitgesloten dat de raad na de rapportage van de commissie alsnog een motie van wantrouwen indient, of zelf opstapt.

Uiterlijk op 7 oktober moet de com­ missie rapporteren, aan de universi­ teitsraad. [PS]

lang op bami en pasta. Aan de voorbereiding lag het dus niet, afgelopen zondag tijdens het de Nederlandse Studentenkampioenschappen. Toch eindigden ze als zesde (van de dertien).

Onderzoekje Univers

Tilburgse studenten zijn 22 uur per week aan hun studie kwijt Dik 22 uur voor colleges, tentamens en zelfstudie. Een bijbaan­ tje dat gemiddeld zeven uur kost en daar bovenop vele uren voor koffie, vrienden, hobby en boodschappen. Dat beeld van de werk­ week van KUB­studenten valt op te maken uit een eigen onder­ zoekje van Univers naar tijdsbesteding van studenten.

Een half jaar lang (van november tot en met mei 1995) hielden twintig stu­ denten (van de faculteiten letteren, economie, rechten en sociale weten­ schappen) op verzoek van Univers een studiedagboek bij. Hierin noteer­ den zij dagelijks hoeveel tijd ze be­ steden aan studie en nevenactivitei­ ten als bijbanen, sport en vereni­ gingswerk.

Het grootste aantal uren blijken de studenten te vullen met studie (exact 22.2 uur, waarvan 15.7 uur zelfstu­ die). Niettemin blijven ze daarmee ver onder de wettelijke norm van 35 tot 40 uur per week, die ook in de studiegids gehanteerd wordt. Dat bleek al eerder uit grootschalig lan­ delijk onderzoek, waar voor de gam­ mawetenschappen (beleids­ en socia­ le wetenschappen, letteren, rechten en economie) een jaargemiddelde van 1218 uur werd becijferd. De twintig

OPENING Maandag 23 sep' \'\ • \ \_ide het bedrijfsleven haar officiële intrek op de campus. Met halonnen en de cabaretier Vincent Bijlo zetten reisbureau Wagonlits en de ABN Amro bank hun komst luister bij. Zie voor een vergelijkende warenonderzoek pagina 6. [Foto: Remco Tazelaar]

dagboekschrijvers komen uit op 1154 uur per jaar.

Opvallend is, dat het tien van de twintig studenten lukt om met hun parttime werkweek de voorgeschre­ ven 42 studiepunten of meer te ha­ len. De rest vindt dat meer studeren nodig is, maar komt daar om uiteen­ lopende redenen niet aan toe. Som­ mige studenten wijzen daarbij op de verbrokkelde collegeroosters, die ge­ concentreerd studeren overdag on­ mogelijk maken. E en opvatting die alle studenten lijken te delen, is dat de studententijd evenzeer voor leu­ ke dingen is bedoeld, en niet alleen voor studie. "Vrije tijd gaat bij mij altijd boven studeren, behalve als ik een opdracht krijg of tentamens heb," aldus een derdejaars rechtenstudent.

[LvT]

ZIE mummBtmtm&wtk's.

Vrijdag 4 en ia>«'rclag 5 oktober 1996 Jaarbeurs

Ki\k over de dijk met

5(:?pt

SCOPE ON THE GLOBE

Advertenties

/ I !^

s; TfE r p) In­house dagen op locatie bij topbedrijven

of ik dere­

Lekker Thuis

IBestuurscrisis nog niet opgelost

maar rika,

6 10 12 13 14 20

Matsertjes

economie kan zo niet optimaal profiteren van

lijk rika

De ploegentijdrijders van De Meet leefden een week

Agenda

lijden een wat geïsoleerd bestaan. De lokale

De raadsleden lopen donderdag 19 september tijdens een van de schor­ singen met vertwijfelde blik rond.

Collegevoorzitter Van Veldhoven heeft zojuist uitleg gegeven over de ommezwaai van het College van Be­ stuur. Dat heeft na een bezoek aan minister Ritzen gekozen voor steun aan de MUB, de nieuwe wet die de bevoegdheden van de universiteits­ raad sterk inperkt. Officieel droeg het college tot voor kort het instellings­ standpunt uit: proberen zoveel moge­ lijk ruimte te behouden voor het 'ei­ gen' Tilburgse model, een kleine raad die blijft meebesturen, zij het op hoofdlijnen. Op meerdere momenten heeft het college echter andere stand­ punten verkondigd.

De verklaring van Van Veldhoven wordt hoofdschuddend aangehoord.

"Hier past alleen nog een motie van ongeloof en verbijstering", zegt een raadslid in de wandelgangen.

Van Veldhoven legt tijdens zijn betoog de nadruk op het feit dat er in het ver­ leden nooit expliciet gesproken was over medebestuur of medezeggen­ schap. De minister zou het college tot een keuze tussen die twee gedwon­ gen hebben. E n omdat er nooit na­ drukkelijk over gesproken was, vond het college dat er eigenlijk geen spra­ ke was van een ommezwaai. "De

Fietsen iQ_de4}Q[daL

Barendrecht

Alle laatstejaars economen opgelet: schrijf Je voor 2 oktober in Gebruik voor inschrijving het formulier in de STEP brochure of bel STE P (020); 4449464, want...

STEP zetje carrière in beweging.'!

Speciaal voor studenten alles over studeren in het buitenland • 40 irstejlmgen uit meer dan 10 bf^ten • Specioie «.tand van de Europese Unie • Butteniondpovfljoen met buitenland programma's von Nederlandse mstellmger • Meer dan 75 seminan over stages, uitwisselingen, talencursussen todofingseiïen kosten, huisvesting, studeren m Europa, Austrolre, Azie, etc

Hoeveel is genoeg! zie pagina 10

POSTBANKJÉD

AHes met proctische rips or direct aan de slag te goon

UNIVERS Weekblad van de Katholieke IJniveisiteit Brabant

Redactie­adres Warandelaan 2, 5037 AB Tilburg Kamers A 15, 16 en 17 Telefoon 013­4662277 Fax 013­4630145 E ­maiI Schendel@kub.nl Redactie Pieter Siebers (hoofdredac­ teur, tel 2926), Paul van den Broek |2925|, Michel Knapen (25061, LmdavanTllburg(3330|, Sti)n Dunk (2272| Vormgeving en opmaak Sylvia Stakenburg (3409) Redactieïiecretariaat Angela van Schendel, ka­ mer A 17(22771 Medewerkers (2272) Mark van Assen, Maurits Barendrecht, Chris Bergman, Jan Boelhouwcr, Adrian van den Eercnbeemt, feroen Fiers, Bert Heffels, Leon Heuts, Jules Hezemans, |ohn Kessels, Freek van Megen, Quirijn Metz, Roel van Otterdijk, Herman de Regt, Hagar Roi]­ ackers, Karel Soudi]n Agendapagina Angela van Schendel (2277), E­mail Unagenda® kub nl Fotografie Enk van der Burgt, Stef Schellekens, RemcoTazelaar Tekeningen Hans van den TiUaart Hoger Onderwijs P ersbu­ reau (HOP) Univers maakt deel uit van het HOP waarbi] alle univer­ siteitskranten alsmede een aantal hogeschoolbladen zijn aangesloten Redactie Frank Steenkamp, Hanne Obbink, Matthe ten Wolde. Telefoon 071­5236151, fax 071­5232 ns

Verder­ b u i t e n l a n d s nieu^vs...

"Ik vind bet al uniek dat zoveel ban­ ken elkaar gevonden hebben in dit ini­ tiatief. Ik heb in bet verleden onderzoek gedaan naar elektroniscb bankieren op de bedrijvenmarkt. Daaruit bleek dat de samenwerking tussen de banken ni­ bil was. Ze waren bang hun ideeën prijs te geven, streefden allemaal naar een eigen concurrentievoordeel.

Een be­ langrijk verschil is echter dat het toen ging om een individuele link met de klant, terwijl bet bij de chipknip draait om massagebruik.

"Tussen de Postbank en de banken woedt een strijd om standaardisatie, net als ooit bij de video. Als Philips en concurrenten toen eerder onderlinge afspraken hadden gemaakt, waren er heel wat kosten bespaard. Het massaal beschikbaar stellen van de chipknip is een mogelijk succesvolle strategie, mits de Postbankklanten niet wordt ver­ plicht een rekening te openen bij de banken. Het gaat erom zoveel mogelijk drempels voor het gebruik weg te ba­ len. In de perceptie van mensen is bet raar om financiële zaken bij de Post­ bank te doen, en tegelijk een betaal­ kaart van de banken te hebben. Dat idee moet je laten varen.

"Naast bet wegnemen van de drempels, moet je actief de voordelen van de chip­ knip propageren, wil het publiek over­ gaan tot acceptatie. Je moet duidelijk maken wat je er aan hebt. Het gemak van zo'n kaart speelt daarbij een be­ langrijke rol, je hoeft geen geld op zak te hebben om boodschappen te doen.

Maar denk ook aan de veiligheid: men­ sen moeten niet te veel geld verliezen als ze zo'n kaart kwijtraken. Daarom, en vanwege de concurrentie die anders ontstaat met de creditcard, verwacht

Vorige week kondigden de banken aan hun chipknip binnenkort mas­ saal te verspreiden. Ook onder de rekeninghouders van de Postbank, die volgend jaar met een concurrerende kaart komt. Dr. Ruud Fram­ bach, universitair docent strategisch marketingmanagement ziet kan­ sen voor dit streven naar standaardisatie, mits de banken de voorde­ len van hun kaart actief voor het voetlicht brengen. "Je moet duide­ lijk maken wat je er aan hebt."

■ Dr. Ruud Frambach [Foto: E nk van der Burgt]

ik dat aan de chipknip een bestedings­ plafond van enkele bonderden guldens gekoppeld gaat worden.

"Dat bedrag sluit goed aan bij een on­ derzoek dat ik samen met mijn collega Kitty Koelemeijer heb uitgevoerd in op­ dracht van een winkeliersvereniging in

bet Brabantse Asten. Daar ging het om de Primeurcard, een betaalkaart ge­ combineerd met een klantenkaart. Uit ons onderzoek bleek dat de kaart voor­ al werd gebruikt vanwege zijn betaal­ functie en dat er met name kleinere boodschappen mee werden gedaan.

Drukkerij

Em de (ong, Baarle Nassau (013­50755551

D E

Redactieraad

Univers is een onafhanke­ li]k weekblad dat wordt uitge­ geven door de Katholieke Uni­ versiteit Brabant De onafhan­ kelijke positie en de taakstel­ ling zijn neergelegd in een door de universiteitsraad vast­ gesteld redactiestatuut De re­ dactieraad ziet toe op de nale­ ving daarvan Leden dr H E vers, dr R. de Groof, dr A Heinen (voorzit­ ter), I. de Kort, S van Puffelen, P Tuytelaars, dr A Vallen, f van Vugt, prof dr W. Witte­ veen, M Ackermans (advi­ seur) Advertenties Angela van Schendel (2277) Bureau Van Vliet, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort Tel 023­5714745, fax 023­ 5717680 Kopij, matsertjes en mede­ delingen Materiaal kan aangeleverd worden tot uiterlijk donder dag voor de week van verschii­ ning tot 13 00 uur op het redactiesecretariaat Matser­ t)es moeten contant afgere­ kend worden en bi) voorkeur op floppydisc worden aange­ leverd, memoberichten graag per elektronische post (schendel@kuh.nl) Officiële mededelingen worden verza­ meld door Pers en Voor­ lichting (Margreet Kemper, 2001) Abonnementen Studenten en oud­perso­ neelsleden f 25,­ per laargang, instellingen en mensen van buiten de universiteitsge­ meenschap f 50,­ Bij opgave voor een abonnement zi)n nodig naam, adres, woon­ plaats en (voor studenten) ANR­nummer. Opgave bi) het redactiesecretariaat Toezen­ ding geschiedt pas na betaling Copyright Het IS verboden zonder schrifteli)ke toestemming van de hoofdredacteur artike­ len, illustraties of foto's ge­ heel of gedeelteliik over te nemen

UNIVERS

De rector magnificus leek de laatste raadsvergadering het plan te hebben opgevat om de flora en fauna van de universiteitstuinen aan een nader onderzoek te onderwerpen. Het gekrakeel van de raad kon hem maar weinig beroeren, zijn stoel stond voor het merendeel met de steven gewend naar de grote raampartijen die zo'n prachtig uitzicht bieden op de bossages rond de juristen­ en de economenlaan.

De rector had, naar het schijnt, vooral goed de pest in omdat hij voor deze affaire een interessante reis naar het buitenland, naar Zwitserland om precies te zijn, had moeten afzeggen. Maar niks dus. Geen netwerkconsultatie op onderwijsgebied, geen nieuwe contacten. In plaats daarvan bekende gezichten van raadsleden. Misschien keken ze wat zuriger dan normaal, maar dat zou wel aan het weer liggen. Dat betrok in de loop van de middag, zo kon de rector proefondervindelijk vaststellen.

Zijn passiviteit bleek niet alleen uit gedraai en gestaar, daarenboven deed hij er het zwijgen toe. Toen collegevoorzitter Van Veldhoven voorstelde een ander collegelid ­ zijn eigen betoog was blijkbaar niet overtuigend genoeg ­ het bestuursstandpunt nog eens kort en bondig onder woorden te brengen, gaf de reetor geen kick. Het was de financiële man van de bestuurstroika (zie foto) die deze lastige taak op zieh nam, niet het collegelid dat binnen het college het gezicht van de universitaire gemeenschap is.

Actiever toonde zich de RP E De reformatorische partij wil dat studenten het werk gaan verrichten dat tot voor kort door gewetensbezwaarden werd gedaan.

Door deze "gemeenschapstaken" te verrichten zouden zij hun studieschuld kunnen aflossen.

Fractievoorzitter L. van Dijke deed dit voorstel vorige week tijdens de algemene beschouwingen in de Tweede Kamer. Hij deed dat in het kader van een betoog over "verbanden waarin burgers zorg voor elkaar willen en kunnen dragen". Gemeenschapstaken ­ archieven afstoffen, gehandicapten vervoeren, onderzoekjes verrichten voor armlastige organisaties en wat dies meer zij ­ hoeven niet te blijven liggen.

26 SE PTE MBE R 1 9 9 6

W

E

E

K

S

T

A

A

Mensen met een hogere opleiding ge­ bruikten de kaart sneller dan lager op­ geleide consumenten, zo bleek. De fac­ tor complexiteit speelde opvallend ge­ noeg geen rol.

"Vindt het publiek de betaalfunctie het meest belangrijk, de detailhandel wil­ de met de Primeurcard de consument aan zich binden. Maar door de betaal­ functie komen kaarten als de primeur­ card in conflict met de chipknip van de banken, die de betalingsstromen via hun kanalen willen laten lopen. Willen ze naast elkaar blijven bestaan, dan moeten winkeliers duidelijke voordelen verbinden aan hun klantenkaart, om­ dat de consument anders kiest voor de chipknip die landelijke dekking heeft.

Dat gaat makkelijker in een relatief afgesloten gemeenschap: in een dorp dus, maar ook op een universiteit ah de KUB, waar mensen bet gemak heb­ ben dat ze in hun studeer­ of overkom­ geving allerlei transacties kunnen uit­ voeren.

"Zie ik lokale en landelijke kaarten op die basis eventueel naast elkaar be­ staan, die kans acht ik veel kleiner ak bet gaat om de chipknip van de ban­ ken en de chipper van de Postbank.

Dan zou de detailhandel moeten accep­ teren dat er twee betaalsystemen naast elkaar gaan bestaan. Als daar geen extra klantenbinding tegenover staat, zoals bij een eigen klantenkaart, zifn ze daartoe waarschijnlijk niet bereid.

Tenzij er geen uitwisselbaarheid in het gebruik van de twee kaarten wordt rea­ liseerd, voorzie ik dan ook een strijd waaruit een van de twee landelijke kaarten als winnaar tevoorschijn zal komen." [SD]

I

T

vervolg van hun studie. Een hogeschool kan dit advies In een toelichting voert Van Dijke aan dat niet zomaar geven. Halverwege de propedeuse moet een studieschulden "de laatste jaren hand over hand student die te weinig tentamens heeft gehaald een toenemen", onder meer doordat studieleningen niet waarschuwing krijgen. In een persoonlijk gesprek moet meer rentevrij zijn. "De studieschuld dreigt daardoor de oorzaak worden achterhaald, zonodig gevolgd door een steeds groter blok aan het been te worden van intensieve studiebegeleiding. Hogescholen moeten de oud­studenten, bijvoorbeeld bij het verkrijgen van regels over het bindend studie­advies opnemen in hun een hypotheek." Behalve voor studenten ­ die op basis studentenstatuut. Bovendien moeten studenten van vrijwilligheid aan het werk zouden moeten ­ ziet informatie krijgen wat zij kunnen doen als zij het de RP F ook voor de overheid voordelen. Een flink advies onjuist vinden. deel van de uitstaande studieschulden zal Volgens de LSVb hebben veel hogescholen vorig jaar waarschijnlijk oninbaar blijken, voorspelt de niet voldaan aan deze voorwaarden. "Ze hebben reformatorische fractie. Door oud­studenten aan het gedacht: iedereen die minder dan 21 studiepunten werk te zetten, ziet de overheid tenminste nog iets van dat geld terug. Overigens vindt de RP F wel dat de aan het werk gezette studenten een toelage moeten krijgen om in hun levensonderhoud te kunnen voorzien.

De regering heeft inmiddels laten weten weinig in het RP F­voorstel te zien. Het huidige aflossingssysteem is "voldoende sociaal", aldus premier Kok. De RP F gaat haar plan nu zelfverder uitwerken.

Een prelude op de gevolgen van het bindend studieadvies aan de KUB vindt op dit moment plaats op de HBO­ scholen. De studentenvakbond LSVb is al zestig keer gebeld door studenten die tot hun grote ontzetting aan het eind ■ Het College van Bestuur tijdens de u­raadsvergadering van 1 9 september van hun propedeuse een negatief [Foto: E nk van der Burgt] studieadvies hebben gekregen. De bond heeft inmiddels veertig studenten heeft g e h a a l d , k u n n e n we er n u m o o i u i t k n i k k e r e n . geadviseerd een rechtszaak tegen hun opleiding te N a a r de o o r z a k e n v a n d e slechte r e s u l t a t e n is nooit beginnen. De studenten klagen over de manier waarop g e k e k e n , laat staan dat ze zijn a a n g e p a k t " , a l d u s een hogescholen voor de zomer zijn omgegaan met het w o o r d v o e r d e r v a n de b o n d . D e L S V b wil half oktober bindend studie­advies. Veel studenten zouden zonder z o v e e l mogelijk k l a c h t e n v a n s t u d e n t e n voorleggen aan waarschuwing vooraf van de opleiding zijn gestuurd, het m i n i s t e r i e , de H B O ­ r a a d e n de V S N U , d e verenigof soms nog in het derde of vierde jaar. universiteiten.

Volgens de onderwijsinspectie geeft 80 procent van de hogescholen studenten aan het eind van hun eerste MKT lilJDIUGKN V\N SïllN Dl)l\K, P lKTKIi SiKBKRS KN IIKT HOP' studiejaar een ­ al dan niet bindend ­ advies over het

Rechten en filosofie ie meest gewaardeerd in Tilburg

Ie plaats in onderwij senquêl KUB op derde senquête De Tilburgse universiteit biedt,t, na Maastricht en Wageningen, wijs aan. Deze hoge klassering is haar studenten het beste onderwijs computer- en en bibliotheekvoorbibliotheekvoormede te danken aan de goede! computerzieningen op de KUB, alsmede; de "prima" samenhang binnen srooster. De opleidingen Rechten het studieprogramma en het lesrooster. en Filosofie scoren, de laatste; ondanks een recente kritische lats. In de rangorde van meest visitatie, zelfs een eerste plaats. leemt Tilburg een vijfde plaats in, populaire universiteitssteden neemt onder meer dankzij het ruime aanbod van kamers.

Dit blijkt uit de Keuzegids Hoger Onderwijs, waarin een meetlat wordt gelegd langs de onderwijskwaliteit op de Nederlandse universiteiten en hogescholen. Om die kwaliteit te kunnen bepalen, werden dit voorjaar 12.000 studenten telefonisch geënquêteerd. Opvallend is de hoge score van de kleine universiteiten, die met respectievelijk Maastricht, Wageningen en Tilburg de eerste drie plaatsen bezetten.

Dankzij hun beperkte omvang zijn zij volgens de Keuzegids "slagvaardiger in staat om oude kwalen van het academisch onderwijs - zoals vrijblij-

vendheid en slechte begeleiding - te bestrijden."

Ook per studierichting wordt de onderwijskwaliteit van de diverse universiteiten vergeleken door studenten naar hun mening te vragen. De rechtenopleiding in Tilburg komt in de enquête, net als vorig jaar, als eerste uit de bus. Gewaardeerd op de juridische faculteit worden onder meer het studentgericht onderwijs (SGO) en de begeleiding van jongerejaars door ouderejaars. Dit oordeel strookt met de eerste bevindingen van de onderwijs-visitatiecommissie bij Rechten, die zich over het al-

gemeen positief uitsprak over de Tilburgse rechtenopleiding. Wel waarschuwde de commissie dat het SGOsysteem niet moet leiden tot "schoolsheid". Na Tilburg zijn de rechtenstudenten in respectievelijk Nijmegen en Rotterdam het meest te spreken over hun studie.

De eerste plaats die filosofie landelijk inneemt steekt af tegen de kritische geluiden die de visitatiecommissie vorig jaar liet horen. Het wijsgerig onderwijs op de KUB gaf volgens deze commissie zelfs "enige reden tot bezorgdheid" vanwege de gebrekkige begeleiding. De studenten denken daar anders over en roemen onder meer het "zelfstandig leren denken" en de kwaliteit van de docenten.

Toch is er volgens studieadviseur M. Poulussen geen sprake van een rehabilitatie van het wijsgerig onderwijs: "Studenten en visitatiecommissies zijn wat mij betreft verschillende grootheden die je nauwelijks met elkaar kunt vergelijken. Studenten bekijken de opleiding als consument, terwijl de visitatie een beoordeling van professionals onder elkaar is, een soort peer review."

Van de zes algemene economieopleidingen - in Tilburg, Maastricht, Rotterdam. Groningen en twee keer

Amsterdam - neemt Tilburg een tweede plaats in. Hoog scoort de KUB Iop de herkenbare rode draad in het studieprogramma en de bibliotheekIen computerfaciliteiten. Ook de ]KUB-docenten -"knappe koppen die ook nog heel behoorlijk les kunnen !geven" - vallen in goede aarde. Samen met de studenten uit Maastricht, dat 1 ]hier eveneens het best wordt beoordeeld, zijn de Tilburgers het meest ( 1tevreden over hun studiekeuze. Tenslotte biedt economie in Tilburg de meeste afstudeervarianten aan. Maar, zo relativeert de Keuzegids, "de ver] schillen tussen de varianten zijn klein, soms zelfs is het enige verschil de naam".

De studierichting Sociologie op de ( KUB eindigt in een veld van negen universiteiten op een met Leiden en ] Rotterdam gedeelde tweede plaats.

Gebouw S bevalt de studenten blijk1 baar prima, want Tilburg scoort het hoogst op het onderdeel "lesruim) tes". De Tilburgse letterenfaculteit 1 werd niet in de beoordeling meegenomen. Over de opleiding Theologie wordt opgemerkt dat de vrije studierichtingen zingeving en hulpverlening en sociale en politieke ethiek veel belangstelling trekken. [SDj

Minister Ritzen geeft sigaar uit eigen doos Acht universiteiten krijgen onderzoeksgeld terug dat minister Ritzen hun de afgelopen vier jaar onthouden heeft. Maar ze worden er nauwelijks wijzer van, want Ritzen kort hen tegelijk op wat zij in de toekomst krijgen.

De Raad van State sprak in juni uit dat Ritzen in 1992 ten onrechte besloten had acht universiteiten onderzoeksgeld af te nemen. Het besluit werd door de raad vernietigd en Ritzen moest het geld - een bedrag dat in vier jaar tijd opgelopen is tot 90 miljoen gulden - teruggeven. Dat doet hij nu, maar het geld dat hij daarvoor nodig heeft, kort hij op alle universiteiten gezamenlijk.

De kwestie sleept al sinds 1992. Ritzen besloot toen vier jonge universiteiten (Tilburg, Rotterdam, Maastricht en Twente) meer onderzoeksgeld te geven. De historisch gegroeide omvang van hun onderzoekbudgetten was volgens hem gaan achterlopen bij hun studentenaantal. Het geld dat hij nodig had om dat recht te zetten, haalde hij weg bij de acht andere universiteiten. Vier van hen gingen tegen die beslissing in beroep en kregen gelijk.

Vast stond dat hij het geld - uit oogpunt van behoorlijk bestuur - niet met terugwerkende kracht kon weghalen bij de vier destijds begunstigde universiteiten. Die mogen het geld houden, hoewel zij dat volgens de Raad van State eigenlijk te veel ontvangen hebben. Tegelijkertijd kon Ritzen er niet onder uit de andere universiteiten - eenmalig - 90 miljoen uit te betalen.

Deze week schrijft de minister de betrokken universiteiten dat hij de fout uit het verleden inderdaad zal herstellen. Maar het benodigde geld brengt hij op door eenzelfde bedrag in te houden op wat alle twaalf universiteiten gezamenlijk de komende jaren krijgen. De acht sinds 1992 benadeelde universiteiten worden daar dus nauwelijks wijzer van; de schade van 90 miljoen wordt nu niet over acht, maar over twaalf universiteiten verdeeld. [HO/HOP]

LADIES DEBATE KUB-studeMe H, Hoogervoist bereidt zich donderdag 19 september sep voor op haar optreden op het Ladies Debate, een door Studium Generale georganiseerd debattoernooi debattoernoc speciaal voor vrouwen. Aanleiding voor de wedstrijd was het aantreden van de eerste vrouwelijke preses preses bij de Tilburgse debatteervereniging Cicero.

Cicero, Vrouwen verstaan de eloquentia even goed als mannen, was cde boodschap. Niettemin won de KUB-studente vooraf nog wat tips in bij haar vaste mannelijke debate-partner debate-part [Foto: Erik van der Burgtj

"Binnen vijf jaar tweederde minder opleidingen" Over zo'n vijf jaar moeten de Nederlandse universiteiten hun onderwijsaanbod beperken tot 86 brede opleidingen. Onderling moeten ze afspraken maken om het aantal varianten binnen deze opleidingen aan banden te leggen.

En een variant mag pas een zelfstandige opleiding worden als een visitatiecommissie dat goed vindt.

Dat staat in het eindrapport van een werkgroep van de VSNU, de vereniging van universiteiten. De werkgroep stond onder leiding van drs.

J.G.E Veldhuis, bestuursvoorzitter van de Universiteit Utrecht, en moest het opleidingsaanbod in het wetenschappelijk onderwijs "doorlichten". Dat aanbod - nu onder 272 verschillende opleidingsnamen geregistreerd - moet overzichtelijker en eenvoudiger worden.

In maart bracht de werkgroep al een interim-rapport uit. Op grond van de reacties heeft ze nu af en toe andere namen voor de brede opleidingen

voorgesteld. Verder hebben Veldhuis en de zijnen vooral meer nagedacht over de gevolgen van de nieuwe naamgeving.

Wat de werkgroep voor ogen heeft, is dat het merendeel van wat nu een zelfstandige opleiding is een afstudeervariant wordt binnen één van de 86 geregistreerde opleidingen. Zo moeten planologie en demografie varianten worden van 'sociaalruimtelijke wetenschappen'. De universiteiten moeten dat van de werkgroep binnen vijf jaar vrijwillig tot stand brengen. Daarnaast moeten zij afspraken maken over die varianten.

mt

om te voorkomen dat de wildgroei in het onderwijsaanbod op dat niveau gewoon doorgaat.

De werkgroep stelt daarom voor dat de universiteiten zelf een register van opleidingsvarianten gaan bijhouden - naast het al bestaande register van opleidingen, het CROHO, dat door de overheid beheerd wordt. Nieuwe varianten kunnen alleen opgezet worden als universiteiten zich houden aan de nog op te stellen regels van hun eigen variantenregister.

De werkgroep-Veldhuis wil het aantal van 86 opleidingen niet tot in de eeuwigheid vastleggen. Maar afstudeervarianten mogen niet zonder meer uitgroeien tot zelfstandige opleidingen. Een universiteit die een variant tot opleiding wil verheffen, moet daarom, zo stelt de werkgroep voor, eerst het oordeel vragen van de visitatiecommissie die daarvoor inhoudelijk het meest in aanmerking komt. Hoe dit oordeel zich verhoudt tot dat van de toetsingscommissie van minister Ritzen, de ACO, moet nog uitgewerkt worden. [HO/HOP]

Stevige toename allochtone studenten Het aantal universitaire studenten van Turkse of Marokkaanse komaf is in tien jaar tijd verzesvoudigd. In absolute aantallen blijft hun deelname aan het hoger onderwijs echter nog bescheiden. Vooral beroepsgerichte opleidingen zijn bij hen in trek. Dat blijkt uit een onderzoek van Forum, het vroegere Nederlands Centrum voor Buitenlanders. Erg betrouwbaar zijn de verzamelde cijfers overigens niet: de universiteiten en hogescholen houden hun gegevens niet erg goed bij.

In het studiejaar 1985/'86 stonden 141 Turkse en 57 Marokkaanse studenten ingeschreven aan een Nederlandse universiteit. In 1995 waren dat er 663 en 512. Samen vormden beide groepen overigens nog maar 0,7 procent van de universitaire bevolking.

Als Turken en Marokkanen naar de universiteit gaan, kiezen ze met name rechten, geneeskunde of een technische studie. Opvallend is de zeer sterke voorkeur van Marokkaanse jongens voor techniek. De deelname van meisjes uit deze groepen aan het hoger onderwijs ligt twee keer zo laag als die van jongens. Ze kiezen vooral rechten en letteren.

[MtW/HOP]

Hirsch Ballin ontvangt boekje van zijn vader Dankzij hoogleraar Internationaal recht Ernst Hirsch Ballin gaat een wens van zijn overleden vader in vervulling. Vrijdag 27 september verschijnt Börne Brevier, een document van Duitse cultuur in ballingschap, een boekje dat is samengesteld door Hirsch Ballin senior. Het bevat een verzameling teksten van de vroeg negentiende-eeuwse pleitbezorger van recht en vrijheid Ludwig Börne.

Hirsch Ballin senior vond in zijn geschriften steun en bemoediging nadat hij in 1939 als vluchteling naar Nederland was gekomen. Het was zijn wens om de teksten na de oorlog ook toegankelijk te maken voor zijn nieuwe Nederlandse landgenoten, maar het boekje verschijnt pas deze week voor het eerst in druk.

Hirsch Ballin junior verzorgde de inleiding bij de uitgave. Woensdag 2 oktober ontvangt de voormalig minister van Justitie in Amsterdam het eerste exemplaar van Börne Brevier.

[LvT]

Kamer achter voorstel MUB Ritzens wetsvoorstel over de MUB is veilig nu duidelijk is dat de PvdA en de VVD dat zullen steunen. Hun ruzie over de student als lid van het faculteitsbestuur hebben ze bijgelegd. Ook D66 zal de MUB - zij het met weinig enthousiasme - steunen.

De PvdA en de VVD willen de universiteiten oproepen "openheid en betrokkenheid" te betrachten in hun bestuur. Dat is de uitkomst van de heftige ruzie tussen de twee coalitiepartijen over het PvdA-voorstel dat studenten lid kunnen worden van het faculteitsbestuur.

De VVD had gedreigd tegen de hele MUB te stemmen, als dat voorstel zou worden aangenomen. Dat zette de Kamermeerderheid voor de MUB en daarmee ook de politieke toekomst van minister Ritzen op het spel. Overleg tussen PvdA-Kamerlid W. van Gelder en M. de Vries van de VVD leidde et vorige week uiteindelijk toe dat de PvdA haar voorstel introk en de VVD in ruil daarvoor de oproep aan universiteiten - in de vorm van een motie - mede ondertekende. [HO/HOP] U N I V E R S MSM 26 SEPTEMBER 1996

'Bestuurscrisis heeft vooral symbolische betekenis' De forse aanvaring tussen universiteitsraad en College van Bestuur houdt de gemoederen op de KUB bezig. Iedereen heeft het erover, maar weinigen weten precies waarover ze praten. De materie is complex, erg complex. Hoe oordeelt men op de werkvloer?

Dr. Victor Bekkers, hoofddocent bij Bestuurskunde: "Ik heb de discussie van enige afstand gevolgd. Het com­ muniqué dat vorige week is uitgege­ ven, heb ik gelezen, maar ik kon er geen touw aan vastknopen. Op de werkvloer heeft men al snel het idee: waar gaat dit over? Het is een gevecht dat zich afspeelt in specifieke arena's.

Ik bespeur wel een fundamenteel wantrouwen tussen college en u­ raad. De spelregels over de manier waarop zij met elkaar moeten om­ gaan, zijn hiermee wel met voeten getreden. Je moet hun strijd zien te­ gen de achtergrond van het fm­de­ siècle van de universiteitsraad. Daar­ om heeft dit conflict extra betekenis.

Het is het laatste symbool van twee bestuurslagen die hun tanden laten zien."

Ing. Robert Hijmans, ambtenaar bi|

Bouwzaken, zat op de publieke tri­ bune tijdens de vergadering: "Ik was aanwezig bij de u­raad omdat de voortgang van het studentencentrum behandeld zou worden. Maar de agen­ da werd helemaal omgegooid. Over de bestuurscrisis kan ik niks zeggen: ik heb het voortraject eigenlijk niet gevolgd. Wel betreur ik dat er een crisis is. Het studentencentrum is overigens niet meer aan de orde ge­ weest."

Prof.dr. Jac Geurts, beleidsweten­ schapper en IVA­bestuursvoorzitter: "De bestuurscrisis? Daarvan weet ik zo weinig dat ik beter bescheiden mijn mond kan houden."

Drs. Kees Schalken, aio bij Bestuurs­ kunde: "Ik heb de kwestie niet zo goed gevolgd. Ik vind wel dat de u­ raad een verloren strijd voert. Het is wel een logische strijd, een strijd om

haar bestaan. Maar als de MUB door­ gaat, dan worden de u­raden toch af­ geschaft. Met deze actie bereik je al­ leen dat Tilburg als enige wél een u­ raad heeft. Ik vind juist dat de KUB helemaal niet bang hoeft te zijn als de u­raad wordt afgeschaft."

Boudewijn Staffhorst, hoofd van de Dienst Economische en Administra­ tieve Zaken, en D66­politicus: "Er is nu een commissie bezig die nagaat hoe de gerezen problemen tussen raad en college moeten worden op­ gelost. Ik vind het niet opportuun om nu al iets over deze zaak te zeggen, ook omdat ik de commissie niet voor de wielen wil rijden."

Martin van den Akker, secretaris van de Faculteit Wijsbegeerte: "De colle­ geleden hebben wat ongelukkige handelingen verricht. Ik denk dat elk van de collegeleden nu zal zeggen: 'Had ik het maar anders gedaan'. De bron van het slippertje moet je overi­ gens zoeken binnen het presidium en de voorzitter van de u­raad, die een spilfunctie bekleden.

"Een motie van wantrouwen had ik wat zwaar gevonden. Dat is de kwes­ tie op zich niet waard. Het aantal aan­ varingen tussen raad en college is de afgelopen tijd wel erg beperkt, mis­ schien waren ze wel afwezig. Ik heb daarom vrede met de motie van af­ keuring.

"Over de commissie van goede dien­

sten ben ik wel gelukkig. Natuurlijk, het risico dat daar de problemen on­ der de mat worden geveegd, zit er al­ tijd in. Maar het gaat erom: wie houdt die mat omhoog zodat alles eronder geschoven kan worden? Deze com­ missie kan aan de leden van de raad en college aanzetten geven om de problemen op te lossen. De leden uit de commissie komen uit de bestuur­ lijke circuits: zij kunnen zich goed inleven in de rol die anderen spelen."

Drs. Marcel van leperen, griffier van de universiteitsraad: "Ik ben be­ noemd als secretaris van de commis­ sie van goede diensten, dus het lijkt me onverstandig om in het openbaar uitspraken over de kwestie te doen."

Drs. Ben Hermans, lid van de facul­ teitsraad Letteren: "De relatief onver­ wachte kentering van het college heeft mij evenzeer verbaasd als de universiteitsraad. Dat de raad een motie van afkeuring heeft uitgespro­ ken, is gedeeltelijk te wijten aan de opstelling van collegevoorzitter Van Veldhoven. Als die meer spijt had betuigd, was het wellicht niet zover gekomen. Ik heb begrepen dat velen zich aan zijn gedrag hebben gergerd.

"Dat het faculteitsbestuur van Let­ teren zich op die manier achter de MUB schaart, is ondenkbaar. Dat zou een grote schok voor mij zijn. Wij hebben hier een traditie waarin stu­ denten zoveel mogelijk bij de besluit­

Opkomst spellingdictee valt tegen door

"Ik zal in het kort de hoofdlijnen van de nieuwe spelling uitleggen", ver­ telt de hoogleraar. Dat is waarschijn­ lijk meer dan genoeg, verwacht hij, "want eigenlijk is er niet eens zoveel veranderd." In een half uurtje denkt hij zijn verhaal te kunnen vertellen.

"Al het gedoe over cursussen is zwaar overdreven." Niettemin grijpt hij de gelegenheid te baat om toch even te wijzen op de spellingcursus van het Talencentrum, voor de mensen die tijdens het dictee nog veel fouten maken.

Maar wat zijn veel fouten? Renkema trakteert zijn toehoorders immers op zinnen als: "Krantenberichten spre­ ken al van een Tilburgs debacle. Het zou gaan, enerzijds om het na­apen van middeleeuwse bestuursstructu­ ren op basis van irreëel gedachtegoed en anderzijds om naïeve raadsleden

I De nagenoeg lege zaal, waar het dictee werd voorgelezen [Foto. Enk van der Burgt]

die zelfontplooiing als academisch product beschouwen."

Na het dictee van zes zinnen laat Renkema weten dat ieder voor zich­ zelf maar uit moet maken of hij het goed of slecht gedaan heeft. Hij wei­ gert dan ook te zeggen hoeveel fou­ ten nog acceptabel is. Nadat het eer­ ste probleem is overwonnen, streng voor jezelf zijn ('ik schrijf A4'tje nor­ maal nooit als a­viertje, moet ik het dan ook als fout tellen?'), blijft daar­ om de vraag knagen of twaalf fouten

Jacqueline Suos, secretaresse van ree tor De Klerk: "De discussie heb ik amper gevolgd. Je merkt wel dat er meer spanning is, maar het is niet zo dat ik word afgesnauwd omdat mijn­ heer De Klerk in de stress zit. Verder was er meer overleg dan gewoonlijk, zodat ik wat heb moeten schuiven met de agenda, maar dat doe ik we­ kelijks. Ik heb niet gevreesd voor een aftreden van het college. Nee, ik raak niet zo snel in paniek." [MK/SD]

'machtsvacuüm'

Paardekop of paardenkop? Gerekend was op grote belangstelling voor de uitleg over de nieuwe spelling door prof.dr. Jan Renkema, gevolgd door een dictee. "Wees op tijd, want vol is vol", stond nog wervend in de advertentie waarin het evenement was aange­ kondigd. In collegezaal QZ 1 moest Renkema donderdag zijn toehoorders echter met een lantaarntje zoeken. Net vijfentwin­ tig man kon hij ontwaren. Zeg maar anderhalve man en een paardenkop.

"De concurrentie is te groot", ver­ klaart spellingdeskundige Renkema naderhand de vrijwel lege zaal. "Ik denk dat iedereen naar de vergadering van de u­raad is." Ook Renkema lijkt tijdens het dictee met zijn gedachten bij de bestuursperikelen in de univer­ siteitsraad te vertoeven: "Binnen de universiteitsraad blijkt KUB­brede commotie nu afspraken over coör­ dinatie abrupt worden gelogenstraft", zo luidt een van de zinnen.

Renkema was gevraagd omdat KUB­ medewerkers behoefte zouden heb­ ben aan uitleg over de nieuwe spel­ ling. Maar juist deze groep laat het afweten, het zijn met name studen­ ten die uit Renkema's mond verne­ men: "In het nu ontstane machts­ vacuüm wordt druk gespeculeerd over Lens tv­optreden, Gery's car­ rièreperspectief. Kees' e­mailberich­ ten en Jefs communiqués."

vorming worden betrokken, ze draai­ en goed mee. Wij zullen de nieuwe wet dan ook zo ruim mogelijk in het voordeel van de studenten interpre­ teren."

Mr. C. Kuijpers, voorzitter van de Utrechtse universiteitsraad: "Wi| hebben net als Tilburg ons eigen mo­ del, dat in de wandelgangen 'het mo­ del Utrecht' wordt genoemd. Een be­ langrijk aspect daarvan is een grote­ re invloed van professionals op het bestuur. Zo pleiten wij voor een raad van professionals naast een onderne­ mingsraad. De OR zou zich vooral moeten toeleggen op het personeels­ beleid. De meer professionele raad richt zich op onderzoek en onderwijs.

Dit model wordt door college en raad gezamenlijk richting Den Haag ver­ dedigd. Ondanks dat ben ik weinig optimistisch over onze politieke kan­ sen."

erg veel is voor een verslaggever. Tij­ dens het nakijken blijkt in ieder ge­ val dat ook na de uitleg van Renke­ ma de nieuwe spelling nog niet hele­ maal gesneden koek is. Na­apen was immers in het vorige Groene Boekje nog naapen en gedachtegoed nog ge­ dachtengoed. Waar een jaar geleden een beetje tevredenheid niet onte­ recht was, moet nu het rode potlood gehanteerd worden.

"Erg geruststellend", vindt Ghislai­ ne Dubbeldam de uitleg door Renke­

ma. "Ik dacht dat alle veranderingen veel gekker zouden zijn, maar nu blijkt dat het eigenlijk wel meevalt.

Al die paniek is toch niet terecht."

Dat alles betekent niet dat ze het dic­ tee zonder fouten doorstaan heeft.

Het aantal fouten zegt ze liever niet.

"Het zijn er toch wel meer dan der­ tig", bekent ze even later fluisterend.

Niettemin zal ze geen cursus bij het Talencentrum volgen. "Ik studeer eigenlijk in Rotterdam, logopedie. Ik heb hier een tijdje psychologie gedaan en ik woon nu nog in Tilburg."

Letterenstudentes Cindy Buteijn (tien fouten) en Ingrid Maas (vijftien fouten) zijn tevreden over hun resul­ taten bij het dictee. De één een beet­ je meer dan de ander. "Ik ging hier niet naartoe met het idee geen fou­ ten te zullen maken", zegt Buteijn.

Ze had zich van tevoren al wel enigs­ zins voorbereid. "Ik heb de leidraad van het Groene Boekje gekopieerd en gelezen. Die is ook geschreven door Renkema." Ook Maas had de nieu­ we regels 'vaag al een beetje gezien'.

Maar daarom kwamen ze niet naar deze bijeenkomst. Ze wilden vooral de kunst afkijken. Maas: "We moe­ ten toch kunnen vertellen wat de nieuwe regels zijn. In de les krijgen we het niet uitgelegd, maar we moe­ ten het wel weten. Want van men­ sen die weten dat je letteren studeert, krijg je er toch vragen over." [AvdEj

Op weg naar Facultania In de politiek hebben ze de crisis afgeschaft.

Ferry Mingele is rijp voor een Melkert­baan, wan t politici hebben het alleen nog maar over de inhoud van het beleid en inhoud is niets voor Den Haag Vandaag. Maar in Tilburg is er tenminste nog een lekkere vertrouwens­ breuk, een opgebrand team en sleet in de re­ latie. Informateurs Geleijnse, Groenhuijsen en Verheijen, drie wijze mannen met nodeloze lange ij's, gaan de universiteitsraad en het College van Bestuur weer lijmen, repareren en revitaliseren. Ferry zou smullen.

En wij wachten af waar de wijze mannen mee komen. Wij dromen. Wij hopen. Hoe langer ik droom en hoop, hoe meer ik droom en hoop dat de wijze mannen met een heel radicaal voorstel komen. Ruzie in de universiteit^ Af­

schaffen dat ding. Overleefde structuur, over­ leefde gedachte. Alma mater} Een moeder be­ grijpt. Volgens mij begrijpt de u­raad of het college helemaal niets van ons. Ze hebben geen flauw benul wat wij schrijven en doce­ ren en wie ons lezen en horen. Eenmaal per jaar komen ze op werkbezoek. Dat hebben ze afgekeken van de koningin. En wie wil er nu een moeder­Majesteitl Dan praten ze met de decaan en op zijn best nemen ze de trap van gebouw Y in plaats van de lift om nog een glimp van een paar aio's op te vangen. Verder werken ze aan een nota met zevenentwintig prioriteiten voor ons. Je moet de meest simpe­

le dingen aan ze vragen. Het geld dat uit Zoe­ termeer komt, draaien ze vijfentwintig keer om in schimmige beleidsfondsen en priori­ teitenlijstjes, in plaats van het gewoon met­ een aan ons van de faculteiten te geven. En ze houden een miljoen of veertig achter voor dienstverlening van het niveau van iedere dinsdag dezelfde sitostick in de mensa en een bibliotheek die dicht gaat op de tijden dat wij prioriteit zevenentwintig hebben afgewerkt en eindelijk aan ons werk kunnen.

Ieder weldenkende organisatie in Nederland en de wereld heeft al tien jaar geleden de hië­ rarchische niveaus in aantal teruggebracht.

^BS

iXi > icaj*!

> > a ■ aci

U N I V E R S gSM 26 SRITEMBER 1996

Wi

SI

Zo plat als een dubbeltje, zo moet het zijn. En als plat ergens voor de hand ligt, dan is het wel in een universiteit, waar je nog net kan volgen wat er twee deuren verder gebeurt, maar waar even verderop geen enkele syner­ gie meer is te zoeken, of het zou heel toevallig zo moeten zijn dat er bij die economen net ie­ mand is die met datzelfde hele kleine pro­ bleemveldje bezig is.

Als de wijze mannen niet adviseren dat node­ loze universitaire niveau uit onze onderwijs­ en onderzoeksorganisatie weg te halen, dan neem ik andere maatregelen. Mijn aanhangers maken zich op om samen te stromen langs het Wilhelminakanaal als ik de onafhankelijkheid van de faculteiten uitroep. Weg met de uni­ versiteit! Een onafhankelijk Facultania!

H e r m a n Bode en de ' d o m h e i d ' van h e t college

D

e sonore vakbondsstem van voormalig vice­voorzitter van het NKV en later de FNV Herman Bode (71) strookt goed met de mening die hij ventileert: "Ik kom uit een vechtorganisatie. Wij vochten door totdat de beslissing definitief geno­ men WAS, ook al leek het erop dat we het gingen verliezen." Die strijdlust had het College van Bestuur de afge­ lopen weken ten toon moeten sprei­ den door het tijdens het parlementai­ re debat de Tilburgse optie van gedynamiseerd medebestuur te ver­ dedigen, vindt Bode. "Je hebt samen voor een bepaalde weg gekozen. Die moet je dan afleggen, hoe minimaal de kansen van beïnvloeding ook zijn.

Doe je dat niet, dan schaad je de mo­ gelijkheden."

Bode, buiten­universitair lid (BUL) sinds 1985 en tegenwoordig buiten­ universitair adviseur (BUA), heeft een duidelijke mening over het 'fax­inci­ dent'. Het college had de motie waar­ in de raad vroeg om een fax (waarin het KUB­model opnieuw verdedigd zou worden) naar Den Haag te stu­ ren, gewoon moeten uitvoeren. Im­ mers, de integriteit van de KUB stond op het spel doordat Ritzen tijdens het MUB­debat een eerdere Tilburgse brief, waarin gepleit werd voor het eigen bestuursmodel, in twijfel had getrokken. "Het gevaar bestond dat het parlement zou denken: wat is dat voor rare club, dat zijn geen betrouw­ bare discussiepartners."

Voor wat er vervolgens gebeurde ­ het college liet in plaats daarvan de poli­ tiek weten te kunnen leven met de hoofdlijnen van de MUB ­ heeft hij evenmin een goed woord over.

"Dommer hadden ze het niet kun­ nen doen. Ik kan me goed voorstel­ len dat de raad zich op enig moment geschoffeerd heeft gevoeld. Het col­ lege had minstens met het presidium (vergadering van fractievoorzitters, red.) moeten overleggen om hun koerswijziging toe te lichten. Die fout heeft het college ook erkend."

De ommezwaai van het college op zich kan eveneens op weinig begrip van Bode rekenen. Over de 'dubbele loyaliteit': "Ik begrijp dat het college zowel verplichtingen voelt jegens de KUB als richting de VSNU. Maar als daartussen een spanning ontstaat, moet je naar mijn mening kiezen voor loyaliteit aan de club waar je uit voortkomt. Ze hadden moeten faxen dat de KUB schouder aan schouder achter de dynamisering staat."

"Studenten dienen een volwassen inspraakorgaan te krijgen''

■ Herman Bode: "!k kom uit een vechtorganisatte" {Foto: E nk van der Burgt]

Zelf afkomstig uit de vechtcultuur van de vakbond, is buiten­universitait adviseur Herman Bode teleurgesteld in de strijdlust van het College van Bestuur tijdens de 'MUB­affaire', die zich de afgelopen weken op de KUB afspeelde. Bovendien vindt hij dat het college de u­raad heeft geschoffeerd. Maar Bode wil, Realpoïitiker als hij is, niet omzien in wrok. Wat hem betreft gaan raad en college op zoek naar een zo democratisch mogelijke invulling van de aanstaande wet. "Ik ben erg benieuwd naar de precieze wetstekst."

■ Stijn Dunk Ondanks deze kritiek is Bode blij dat de universiteitsraad uiteindelijk geen motie van wantrouwen heeft uitge­ sproken, maar een motie van afkeu­ ring. "Het heeft geen zin om vech­ tend over straat te rollen, daar spint niemand garen bij." Realpoïitiker Bode richt het vizier liever op de toe­ komst, naar alle waarschijnlijkheid een toekomst waarin de universi­ teiten met de MUB dienen te leven.

Binnen die nieuwe wet moeten raad en college gezamenlijk op zoek gaan naar interpretatieruimte om de de­ mocratische filosofie van de dynami­ sering te behouden. "Ik ben daarom erg benieuwd naar de precieze wets­

tekst."

Het instellen door de raad van een commissie van goede diensten vindt Bode een goede oplossing. De drie commissieleden genieten volgens hem het vertrouwen van zowel de raad als college en kunnen, ondanks de gerezen spanningen, een bijdrage leveren aan een werkbaar klimaat.

"Dat is geen oplossing van een luxe­ probleem, de omstandigheden dwin­ gen je daartoe."

O p v a l l e n d genoeg lijkt de door Rit­ zen voorgestelde bestuursstructuur, in elk geval qua uiterlijk, bijzonder veel op het model dat BUA Herman

Bode voorstond in de Tilburgse dyna­ miseringsdiscussie van de afgelopen jaren. Ook Bode opperde het instellen van een Raad van Toezicht en een ondernemingsraad op de KUB. Die gremia passen volgens de oud­vak­ bondsbestuurder beter bij de verza­ keling van de universiteit in het af­ gelopen decennium, een ontwikke­ ling overigens waartegen hij de nodi­ ge bedenkingen heeft. "Het beharti­ gen van deelbelangen en het dragen van bestuurlijke verantwoordelijk­ heid is in de marktsector te span­ ningsvol, te tegenstrijdig met invloe­ den van buitenaf." Dat standpunt hing hij aan als NKV'er en FNV'er

en nu dus als BUA. "De Duitse staal­ industrie kende een vorm van arbei­ dersmedebestuur, met een arbeider in de directie, maar daar hebben wij nooit in geloofd."

Als voorbeeld op de KUB noemt hij de discussie rond de oprichting van het Tilburgs Instituut voor Academi­ sche Studies (TIAS), een organisatie die postdoctoraal onderwijs verzorgt.

Bode: "De dienstbaarheid van het TIAS aan het bedrijfsleven strookte niet met de linkse ideologie van som­ mige fracties, die zich tegen het voor­ stel verzetten. E chter, je hebt een bestuurlijke verantwoordelijkheid waarbij je je niet kunt onttrekken aan de maatschappelijke ontwikkeling.

Tilburg kon het zich niet veroorlo­ ven achter te blijven." Daarom stem­ de Bode zelf tenslotte voor de komst van het TIAS. "In de vakbeweging noemden wij dat 'vuile handen ma­ ken'. Je kunt net als ik hooggestemde maatschappelijke idealen hebben, maar je moet je belangen behartigen in de samenleving zoals die is." ­ZVtaar, zo benadrukt Bode, dat al­ les betekent niet dat hij de univer­ sitaire belangengroepen de mond wil snoeren zoals de W D wil. De Raad van Toezicht mag geen veredelde Raad van Commissarissen worden die het College van Bestuur weinig in de weg legt en de medezeggen­ schap moet gepaard gaan met een ste­ vig adviesrecht. In het geval van be­ noemingen van de leden van de Raad van Toezicht zelfs met een bindende voordracht, vindt hij.

Bode realiseert zich bovendien dat een universiteit, ondanks haar toene­ mend ondernemend karakter, niet gelijkgeschakeld kan worden met een produktiebedrijf. "Het belangrijkste verschil is de onderwijsfactor. Het is van groot maatschappelijk belang dat er goede wetenschappers met een scherp oog voor wat er in de samen­ leving gebeurt worden opgeleid, en geen vakidioten. Ik ben daarom van mening dat de studenten een eigen, volwassen inspraakorgaan dienen te krijgen, waarin ze hun ervaringen met het onderwijs kunnen inbren­ gen." Dit soort medezeggenschap hoeft volgens Bode geen achteruit­ gang ten opzichte van het huidige medebestuur te zijn. "Je kunt ook zeggen dat de last van verantwoor­ delijkheid van personeel en studen­ ten is afgevallen, zodat ze meer frank en vrij kunnen opereren."

Commissie van goede diensten heeft geen gemal<:l<:elijl<:e taal<: C

onflicten tussen de universi­ teitsraad en het College van Be­ stuur wekken vooral beroering in ei­ gen kring, en bij een klein leger amb­ tenaren dat rechtstreeks met de zaak te maken heeft. De grootste zorg van de mensen daaromheen, en dat zijn de facultaire bestuurders, is dat door de conflicten het bestuurlijk proces vertraagd wordt. E r liggen plannen, aanvragen, voorstellen enzovoorts.

Daarmee wil men verder. Ook zijn de faculteiten beducht voor imagobe­ schadiging; ruzie in het huis mag dan vermakelijk zijn, het moet niet te­ veel in het oog lopen. Dat is niet goed voor de reputatie van welke universi­ teit dan ook.

De leden van de universiteitsraad, de voorzitter voorop, hebben de zorgen van de faculteiten goed ingeschat. Ze voelden dat door onvoorzichtig op­ treden in het conflict met het colle­ ge ook de positie van de universiteits­ raad zelf wel eens in het geding kon komen. Want hoeveel argumenten de

raad ook zou kunnen opsommen om een motie van wantrouwen tegen het college te rechtvaardigen, diezelfde raad zou toch de geschiedenis ingaan als de lastige dwarsligger. Want een college naar huis willen sturen naar aanleiding van een kwestie die bui­ ten de raadzaal nauwelijks voor be­ roering zorgt, dat valt in eigen huis slecht te verkopen.

De motie van afkeuring lijkt milder dan een motie van wantrouwen, maar het zou nog wel eens een muis met een staartje kunnen worden. Het gerespecteerde driemanschap Gele­ ijnse, Groenhuijsen en Verheijen heeft een dossier toegeschoven gekre­ gen met wat rafelige randen.

van het college vooral een efficien­ cy­operatie. Als het waar is dat er over het principiële punt van mede­ bestuur nooit expliciet gesproken is, dan lijkt het op basis van de officiële stukken en de beleidsvoornemens moeilijk vol te houden dat het ook over medezeggenschap had kunnen gaan. Alles ademde de geest uit van

het behoud van medebestuur. In bijzinnen en rondvragen is dat door het college vrij expliciet onderkend.

Een andere ongerijmdheid schuilt in ■ _l_ "wee dingen vallen daarin op. Het de onduidelijkheid over de uitspra­ college verkondigde afgelopen week ken van de minister in de kamer. Die dat in de hele dynamiseringsdiscus­ zei dat hem het verzoek bereikt had sie nooit expliciet was gesproken om, "als de naam van de Katholieke over medebestuur of medezeggen­ Universiteit Brabant wordt genoemd, schap. Met andere woorden: het dy­ te beklemtonen dat elke vergelijking namiseringsproces was in de ogen met een bestaande universiteit niet

van toepassing is. Het College van Be­ stuur voelt 2ich absoluut niet aange­ sproken door al datgene wat hier na­ mens het college te berde wordt ge­ bracht."

De minister zou zijn woorden geba­ seerd hebben op een brief van 2 april van dit jaar. Wie die brief en deze uit­ spraken van de minister langs elkaar legt, heeft de stukken voor een slecht passende puzzel in handen. Tussen collegeleden en het ministerie is in tijden van de MUB­behandeling in de kamer overleg geweest. De commis­ sie van goede diensten zal wellicht klaarheid in de zaak brengen, maar het lijkt erop dat de minister zijn in­ formatie baseerde op uitspraken van collegeleden.

H>eze twee neteligheden lijken in het onderzoek van de commissie van goede diensten de lastigste kwesties te zijn als het gaat om de beoorde­ ling van het proces.

Feitelijk is hele probleem te herlei­

den tot de brief die de VSNU in het voorjaar schreef. Daarin verklaarden alle universiteiten, de KUB incluis, zich te kunnen vinden in de nieuwe structuur zoals de minister die in gedachten had. Het Tilburgse colle­ ge heeft vanaf dat moment verklarin­ gen afgelegd waar het niet achter stond. Het wilde de raad niet voor het hoofd stoten, maar het wilde de MUB ook niet afwijzen. Het is aannemelijk dat het college altijd oprecht achter de dynamisering van de Tilburgse raad heeft gestaan, maar dat men gro­ tere voordelen zag in de MUB. Ironisch aan de hele kwestie is dat het inhoudelijk inmiddels om niets meer gaat. De MUB zal worden aan­ genomen en de door Tilburg bepleit­ te experimenteerruimte zal er niet komen. Maar met die vaststelling is een diepe vertrouwenscrisis niet opgelost. Het zou een mirakel zijn als de commissie van goede diensten erin zou slagen die breuk te lijmen.

IPS] UNIVERS

2 6 SE PTE MBE R 1 9 9 6

universitaire agenda academische plechtigheden

Afscheidscollege prof.dr. H.F.M. Peeters Prof.dr. H.F.M. Peeters, hoogleraar historische psychologie en geschiedenis van de psychologie houdt een openbaar afscheidscollege, getiteld: "Over deugden en ondeugden, vroeger en nu".

Aanvang 16.15 uur, aula KUB

Tanzaniaanse avond De werkgroep Tanzania verzorgt een Tanzaniaanse maaltijd en een discussie-avond rond het thema herbebossing.

Aanvang 18.00 uur, Maranatha, Prof. Cobbenhagenlaan 19, Tilburg

30 september [ma] Concert Koninklijke Liedertafel Souvenir des Montagnards verzorgt een optreden van Olli Mustonen, piano, n Aanvang 20.15 uur, aula KUB -^

27 september [vr] 27 september [vr] Promotie mevrouw/ drs. E.M. Jókovi Promotor: prof.dr.Th.A.M. Beckers. Titel proefschrift: 'Inkomen en uitgaan".

Aanvang 16.15 uur, aula KUB

30 september [ma] Promotie J.G. Miller MA Promotor: prof.dr. A.H.O. van Soest. Titel proefschrift: " A Treatise on Labour: A matching model analysis of Labour market programmes'.

Aanvang 14.15 uur, aula KUB

1 Oktober [di] Promotie drs. G.F.M. Straten Titel proefschrift: "In de beslotenheid van het openbaar bestuur. De institutionalisering van informatietechnologie binnen de bevolkingsadministratie".

Aanvang 16.15 uur, aula KUB

4 oktober [vr] Promotie ir, E.R. van Dam Promotor: prof.dr. S.H. Tijs. Copromotor: dr.ir. W.H. Haemers. Titel proefschnft: "Graphs with few eigenvalues. An interplay between combinatorics and algebra".

Aanvang 14.15 uur, aula KUB

overige activiteiten 26 september [do] Congres: "Corporate Governance" Efact-oongres "Corporate Governance". Machtstrijd tussen Management Arbeid en Kapitaal. Sprekers o.a. van Baan Company, Vereniging van Effectenbezitters, Coopers & Lybrand, ABN AMRO, Philips. Inschrijven of meer info Efact-kamerr (R1/R2), mensa of gebouw A. Aanvang 9.15, YZ-2 Opkomst van Azie Studium Generate organiseert in samenwerking met Vite International een symposium over opkomst van Azië. Opponenten: prof. T. Kumpe en prof.dr. H. Huizinga. Forum van commentatoren: drs. H.H. Labohm, drs. E. Bouma, Lodewijk de Waal.

Aanvang 13.30 uur, YZ 1 Dies KUB Viering van de 69e verjaardag van de KUB met een hapje en een drankje. Tevens de opening van de expositie "Religieuze Verbeeldmgsvormen".

Aanvang 17.00 uur, foyer gebouw A

Colloquium "Van teksten naar beelden*?"

Ex-Libris en Epilogos van de KUB organiseren een lezingenmiddag. Met lezingen door dr. Ch. Foroeville, dr. F. van Peperstraten, dr. W. van Peer, drs.

J. Bor, drs. J. Kingma. Aansluitend discussie onder voorzitterschap van dr. R. Jeurissen, voorzitter van Epilogos. Opgave en meer info: 3357 of 2702.

Aanvang 13.30 uur, YZ 1

28 september [za] Hart van Brabantloop Pendragon organiseert de jaarlijkse Copy & Co. Hart van Brabantloop in verschillende etappes over een totaal van + 105 km.

Aanvang 07.30 uur, Sportlaan

Vidar lustrum-concert Lustrum-concertvanVidar met optreden van Emmy Verhey (viool) en Frederic Meinders (piano). Emmy Verhey speelt werk van Stravinsky, Prokokieff, Franck en Ravel. Kaarten a f 12,50 verkrijgbaar bij VVV Tilburg en Adagio Klassieke Muziek, Stadhuisplein 128/Telefoonstraat 22.

Aanvang 14.30 uur, aula KUB

Het loont de moeite om kosten van studie- en zakenreizen te vergelijken

D

gelijkheid om een groot bedrag negatief te staan, en de meeste banken doen daar nog eens een extra krediet van maximaal 10.000 gulden bovenop. De banken hebben blijkbaar de student als klant graag in huis: ook al bedraagt de basisbeurs ongeveer 500 gulden, toch mogen ze het twintigvoudige 'rood' staan. Opmerkelijk is dat mensen met een uitkering veel minder kunnen lenen en minder gemakkelijk rood kunnen staan, ook al bedraagt een uitkering 1266 gulden. Claudia van Soest, kantoordirecteur van de het filiaal van de ABN-AMRO op de campus ver-

e ABN Amro bank is op dit moment met een reclameoffensief bezig om de student als klant binnen te fialen. Hun speciale studentenrekening is (zo zegt de bank zelf) de beste manier voor studenten om hun financiële zaken te regelen. Dit is ook de overtuiging van de KUB, want deze studentvriendelijkheid is volgens collegelid dr.ir. C. Mouwen de reden dat de bank een vestiging op de campus heeft gekregen.

ABN Amro is echter niet de enige bank met speciale faciliteiten voor studenten. Ook ING, de Postbank en de Rabobank geven studenten de mo-

Oriëntatiecursus christelijk geloof In deze cursus wordt een overzicht gegeven van de hoofdlijnen van het chnstelijk geloof. De cursus is informatief, vrijblijvend en inspirerend. Kosten f 15,-, studenten f 10,-. Info: 4638794 of 4639452.

Aanvang 20.00 uur. AZ 113

1 Oktober [di] Lezing over kinderporno Peter Noll organiseert een lezing over kinderporno met als spreker de heer O D. den Breejen, specialist van de Sociale Jeugd- en Zedenpolitie.

Aanvang 19.00 uur, PZ 25

29 september [zo]

Wagonlits en ABN A m r o openen deuren op c a m p u s

Vorige maand werden de eerste reizen door het campus-filiaal Carlson Wagonlits Travel verkocht, vorige week werd het kantoor van de ABN-Amrobank officieel geopend. Handig, zo'n reisbureau en een bank: tussen de colleges door je bankzaken afwikkelen én een uitstapje boeken. Maar zijn de aangeboden diensten echter wel de beste die in deze branche voorradig zijn?

Heeft Carlson Wagonlits de goedkoopste reizen voor studenten? Hanteert ABN Amro de laagste tarieven voor studenten die rood staan?

1 Oktober [di]

klaart dit verschil uit "bepaalde vooruitzichten" die studenten hebben. "Van hen kun je verwachten dat ze tot de midden- en hogere inkomens gaan behoren".

X_> e banken doen hun uiterste best zoveel mogelijk studenten binnen te halen. Maakt het nog verschil welke bank de student kiest? ledere bank kent weer eigen voordeeltjes maar ook zijn er enkele grote verschillen.

Uit de vergelijking (zie kader) blijkt bijvoorbeeld dat de ING een groter bedrag rood staan toelaat (2.500 gulden) dan de andere banken, maar dat de rente hier weer wel aan de hoge kant is (12,3 procent) en dat je geen extra kredietfaciliteit tot je beschikking hebt. De Rabobank staat een grote lening toe (12.500 gulden extra) maar heeft weer een hoge rente op de studentenrekening. De ABNAMRO scoort vooral goed op de onderdelen die belangrijk zijn voor

Redactie: Angela van Schande!

Informatie zenden naar: Univers t.a.v. Universitaire agenda kamer A17 Postbus 90153 5000 LE Tilburg IVIail: Scliendei@KUB.NL N.B.: De bij TIGEAK aangesloten studieverenigingen kunnen bericiiten voor de agenda uitsluitend inleveren bij TIGEAK, Danlei Braat, R7, tel. 4662992.

studenten die veelvuldig en voor grote bedragen rood staan, maar komt in andere opzichten ook goed voor de dag.

M e t reisbureau Carlson Wagonlits Travel is volgens Mouwen met een ander doel gekozen dan de bank: het is niet op de eerste plaats voor studenten bedoeld maar voornamelijk als vast reisbureau voor de dienstreizen van de KUB-medewerkers. Die reizen volgens Mouwen jaarlijks voor zo'n anderhalf miljoen gulden. Met een reisbureau op de campus wil de KUB alle mogelijke diensten centraliseren die bij de voorbereiding van reizen nodig zijn. Het personeel is echter niet verplicht om hun reizen bij Wagonlits te boeken.

Ook studenten kunnen - individueel, maar ook als groep - reizen boeken bij Wagonlits. Het bureau zegt, bij monde van Bianca van Gaal, supervisor Business Travel Department, vooral geïnteresseerd te zijn in groepsreizen van studieverenigingen.

Woordvoerders van Efact, Aiesec en Steps hebben laten weten hier "niet afkeurend" tegenover te staan. Zij zien het bureau echter niet als hét vaste reisbureau - zoals de KUB wel doet - maar beslissen per reis waar het goedkoopst geboekt kan worden.

Dat kan Wagonlits zijn, of een ander reisbureau in de stad. De bureau's bieden over het algemeen wel dezelfde reizen aan, maar kopen ze niet allemaal in bij dezelfde touroperator.

Vandaar dat de prijzen onderling kunnen verschillen. Zo kost een retourtje New York met Iceland Air bij Holland International en NBBS 670 gulden, bij Wagonlits betaal je daarvoor 779 gulden. Wagonlits biedt echter een retourtje Sydney aan (British Airways) voor 1699 gulden, terwijl Holland International op die route het goedkoopst vliegt met Malaysian Airways (1799 gulden).

Een éénduidig advies over welk reisbureau gekozen moet worden door de reiziger met een krappe beurs is dus niet te geven. Het verdient dan ook aanbeveling om enkele reisbureau's te vergelijken en pas daarna te gaan boeken, je kunt zo al snel enkele honderden guldens besparen. Ook is het verstandig om altijd naar speciale tarieven te vragen (bijvoorbeeld studenten- of jongerentarieven) want niet elk reisbureau zal er zelf over beginnen. Als je dan eindelijk alle reisbureau's hebt gehad en toch niet tevreden bent over de prijs, dan kun je altijd nog via Internet tickets bestellen. [fF]

Studentenrekeningen Voorziening

ABN-Amro

ING

Postbank

Rabo

Rood staan tot (guldens)

2.000

2.500

2.000

2000

Rente op rood staan op laarbasis (procent)

6

12,3

6

7,9 effectieve rente (8,1 bij afrekening per half jaar)

Speciaal krediet voor studenten tot (guldens) Creditcardlimiet per maand (gulden)

10 000 extra

Geen

4 jaar lang 2.500 per jaar extra

2.000

2.500

2 500

als in bezit van propedeuse dan maximaal 12 500 extra 3.000 per maand (tijdeliike verhoging tot 5.000 mogeii|k|

25 tot 2.000, is de rente 0 daarboven i s de rente 0,5

25 0

25

Rente op tegoed(procent)

25 0,5

Rekening dient positief saldo te vertonen ééns per

hoeft niet positief gedurende de studententi|d.

hoeft met positief gedurende de studententi|d

hoeft met positief gedurende de studententijd

hoeft met positief gedurende de studententijd

Verzekering ziektekosten per maand (gulden)

66,21

66,25

64,82 variabel (van 35,-tot 80, mogelijk)

Rente consumptief krediet op jaarbasis (procent)

8,5

n.v.t

9,9 (tijdens |e studie wordt dit bedrag met direct betaald maar afgetrokken van je bestedmgslimiet]

Kosten creditcard per laar (gulden)

UNIVERS

26 SEPTEMBER 1 9 9 6

0,25

tot 2.000,- IS de rente 9,8 van 2.000,- tot 12 500,- is de rente 8,1.

Festivals moeten ook voor de horeca aantrekkelijk Moorden

"Cultuur en economie kunnen best samengaan" Gemeenten hebben, als ze evenementen iiementen zoals Festival Mundial al Boulevard in 's­Hertogenbosch in Tilburg of het Theaterfestival >brengst voor de lokale economie, opzetten, weinig oog voor de opbrengst economie. eente die commercialiteit rond 's­Hertogenbosch is een gemeente gevenze zede delokale lokaleeconomie economie niet niet evenementen afwijst. Daarmee!geven telt promovenda Margit Jókövi. de impuls die ze toekomt, stelt ïn winkelen, dat kan best samen Cultuur snuiven en daarna even gaan.

■ Michel Knapen

Z

ondagmiddag, 22 september. In de binnenstad van 's­Hertogen­ bosch wordt een kleine jeu de bou­ 7es­competitie gehouden. Het is drui­ lerig herfstweer, maar de terrassen zitten vol. Publiek dat er genoeg van heeft om naar de klotsende ballen te kijken, trekt verder de stad in; het is ook nog eens koopzondag.

Dat het Franse ballenspel georgani­ seerd is op de dag dat de Bossche mid­ denstand haar winkeldeuren opent, is toeval. Maar bedoeld of niet, het is wel een ideale combinatie van lokale festiviteiten, waarvoor sociaal­geo­ grafe Margit Jókövi pleit: evene­ menten op het gebied van cultuur en sport moeten niet al te geïsoleerd plaatsvinden. Zorg ervoor dat het pu­ bliek, eenmaal uitgekeken op het evenement zelf, nog iets in de stad te doen heeft, zo luidt haar advies, dat te vinden is in haar proefschrift Inkomen en uitgaan. Die formule verhoogt de omzet van de lokale mid­ denstand en horeca. Cultuur en eco­ nomie zijn nu vaak twee gescheiden compartimenten, maar als het aan Jó­ kövi ligt, krijgen ze meer met elkaar te maken. Jókövi (1963) promoveert vrijdag 27 september bij hoogleraar Vrijetijdwetenschappen Th. Beckers.

Jókövi heeft voor haar promotie­on­ derzoek zeven grote en kleinere Bos­ sche festiviteiten geanalyseerd, zoals theaterfestival De Boulevard, Pop­ werk, de Proeverij, het Bevrijdings­ festival en het Nederlands kampi­ oenschap judo in de Brabanthallen.

Bezoekers werden gevraagd hoeveel ze spendeerden, en of ze die dag ook de stad introkken om er een terrasje te pikken of te winkelen. De resulta­ ten van dit onderzoek kunnen overi­ gens gemakkelijk vertaald worden naar evenementen in andere steden.

buigen: wat betekenen al die vormen van vrijetijdsbesteding en festivitei­ ten ­ een stad als 's­Hertogenbosch heeft er toch al gauw honderd per jaar ­ voor de lokale economie? Wat ver­ dienen de winkeliers eraan? Hoeveel vloeit er naar de gemeentekas? E n op welke manier kunnen die geldstro­ men vergroot worden?

E ^ v e n e m e n t e n worden door ge­ meentes niet opgezet of uitgevoerd

om er grof geld aan te verdienen, zo blijkt. Het theaterfestival De Bou­ levard in 's­Hertogenbosch heeft al­ lereerst een culturele functie: een evenement is geen melkkoe, en als het geld oplevert, dan is dat mooi meegenomen. En dat moet zo blijven, als het aan veel ambtenaren ligt. Dat is maar IS maar de de vraag, vraag, zo zo vindt vindt promoven­ promoven­ da Jókövi.

Maar als 'geld' geen reden is om een evenement te organiseren, wat is die reden dan? 's­Hertogenbosch is een stad die het belangrijk vindt om 'cul­ tuur' te profileren, weet Jókövi. "Het accent ligt vooral op de kunsten, dat moet het visitekaartje van de stad zijn." 's­Hertogenbosch voert een kunstbeleid en de evenementen ma­ ken daarvan onderdeel uit. Frappant is dat Jazz in Duketown, een muzi­ kaal gebeuren met een grote uitstra­ ling, daar niet onder valt: volgens de lokale beleidmakers behoort dit niet tot de 'hogere kunstvormen'.

Tilburg hanteert andere argumenten om evenementen te organiseren, zegt Jókövi. "De kermis bijvoorbeeld is

puur volksvermaak, dat kun je de Tilburgers niet afpakken." Belang­ rijker is evenwel het imago waarmee deze stad worstelt: Tilburg heeft geen historisch stadscentrum en oefent daarom weinig aantrekkingskracht uit. Dat wordt gecompenseerd met grootschalige evenementen zoals de kermis. Festival Mundial en het Bos­ vreugd Variété Festival. Studente Vrijetijdwetenschappen Maayke Ver­ meulen concludeerde dit ook al in 1995, toen zi) een studie naar de Til­ burgse kermis afrondde. Deze volks­ feesten maken geen deel uit van het cultuurbeleid van Tilburg, zoals dat in 's­Hertogenbosch wel het geval is, maar van het imago­beleid.

Nu speelt dat imago in andere ste­ den ook een rol. Ook 's­Herto­ genbosch probeert haar imago met landelijk evenementen te versterken.

Jókövi: "Met dit imago­argument wordt de financiering van culturele festivals doorgaans gelegitimeerd."

Geld verdienen past niet in het Bos­ sche ideaal van cultuur aan de man brengen. "Het platte ­ dus eten en

■ Promovenda Margit Jókövi voor het jeu de bou/e­festival in 's­ Hertogenlx)scli: "Cul­ tuur is het visitekaartje van Den Bosch" [Foto: Remco TazelaarJ

M e t is iets waarover gemeentelij­ ke ambtenaren al langer het hoofd

drinken aan de kraampjes ­ kan niet samengaan met het culturele, vinden vele ambtenaren. Daarmee ben ik het niet eens. Je laat dan veel kansen onbenut. Cultuur en economie kun­ nen best samengaan."

H e t gedrag van veel evenementen­ bezoekers lijkt daar overigens niet op.

Ongeveer eenzesde van de festival­ gangers blijkt niets te consumeren op de feestlocatie. De veronderstelling dat mensen na het culturele uitje nog even de stad ingaan om te winkelen, kwam in 's­Hertogenbosch in ieder geval niet uit. Wel worden kroeg en restaurant bezocht.

Vaak zijn bezoekers van een andere plaats niet op de hoogte van wat een stad te bieden heeft: mensen die naar een tentoonstelling in de Brabant­ hallen gaan, laten het stadscentrum links liggen. Hoogstwaarschijnlijk geldt dat ook voor festivals in het Leypark: voor velen vormt de afstand naar het centrum een barrière. Voor het gemeentelijk apparaat ligt hier een mooie kans, vindt Jókövi: zij moeten mensen er op attenderen dat het zeker de moeite loont om nog even te blijven hangen. Dat gebeurt nu nog te weinig.

Cijfers over bedragen die mensen op zo'n bezoekdag spenderen, onder­ steunen die visie. Het eerste uur ge­ ven mensen op een evenement meer uit dan tijdens het tweede uur. Maar als het tweede uur in de stad wordt doorgebracht of op een terras, dan besteedt men daar weer meer dan men gedaan zou hebben op het eve­ nemententerrein. 's­Hertogenbosch heeft, zo berekende Jókövi, aan de ze­ ven onderzochte festiviteiten onge­ veer 2.5 miljoen gulden verdiend. De lokale economie had echter een for­ se extra impuls gekregen, als de be­ zoekers langer in de stad waren blij­ ven hangen, zo veronderstelt Jókövi.

Stedelijke sport­ en culturele festivi­ teiten moeten daarom ook een lok­ middel­functie hebben. "Het evene­ ment moet niet dusdanig veel bieden dat bezoekers de tijd die ze aan hun uitstapje kunnen besteden, geheel bij het evenement zullen doorbrengen.

Bezoek aan andere activiteiten moet worden gestimuleerd", zo luidt een opmerkelijke conclusie. Overigens vormen jonge volwassenen het bes­ te publiek dat een festival en stad zich maar kunnen indenken. Maar dan moeten ze wel hun kinderen thuislaten, want met de kroost erbij lopen de bestedingen terug.

Herplaatsing ouderen instroom )uderen blokkeert verse instroo:

"Aanpak vergrijzing krijge ^rgrijzing moet nu top­prioriteit top­pri( krijgen'' I

n zijn vorige week verschenen We­ tenschapsbudget 1997 houdt Rit­ zen een warm pleidooi voor human resouices management, een sjiek woord voor loopbaanbeleid. Hij er­ kent dat de universiteiten kampen met "het probleem hoe beweging te krijgen in de zittende staf en hoe goe­ de jonge krachten te laten invloeien".

Om de vergrijzing aan te pakken, geeft Ritzen enerzijds geld om meer jonge hoogleraren aan te stellen. Te­ gelijk roept hij de universiteiten op 'inteelt' te voorkomen door voortaan alleen nog jonge onderzoekers in vas­ te dienst te nemen die elders erva­ ring hebben opgedaan.

De universiteiten waarderen de war­ me belangstelling van de bewinds­ man. Zijn anti­inteelt­voorstel vindt men een alleraardigst idee. Maar men

Het is mooi van minister Ritzen dat hij vraagt om een actiever loopbaanbe­ leid voor onderzoekers. Maar zijn pleidooi om al bij jonge onderzoekers het gevaar van 'inteelt' te voorkomen, heeft anno 1996 weinig praktisch waar­ de. De vacatures ontbreken om die jonge mensen in vaste dienst te nemen, en door de opheffing van de VUT wordt dat alleen maar erger. Het aanpak­ ken van de vergrijzing eist nu alle aandacht op ­ ook in de lopende cao­ besprekingen van de VSNU. kan zich niet de luxe permitteren om daar nu veel aandacht aan te beste­ den. "Voorlopig is de aanpak van de vergrijzing top­prioriteit", zegt de Til­ burgse personeelwetenschapper dr. B. Fruytier. Hij is een van de adviseurs van de VSNU bi) het overleg over de eerste universitaire cao. L eeftijdsbe­ wust personeelsbeleid is daarin een van de belangrijkste kwesties. Het­ zelfde geluld komt uit Groningen.

"We voeren al jaren een mobili­

teitsbeleid", vertelt drs. H. van der Meulen van de personeelsdienst al­ daar. "En er is al veel geschreven over het verjongen van de wetenschappe­ lijke staf. Maar op dit moment kan je daar niets mee. Er zijn vrijwel geen vacatures."

INJiet het binnenhalen van nieuw talent maar het herplaatsen van met ontslag bedreigde ouderen eist in praktijk de meeste aandacht op. "Na­

mt

tuurlijk bijten die dingen elkaar, maar anders moeten we miljoenen aan wachtgeld betalen", aldus Van der Meulen. De verstarring in het on­ derzoekersbestand dreigt nog ver­ groot te worden nu de VUT is afge­ schaft. Oudere onderzoekers dreigen langer op hun plek blijven zitten ­ zodat de ruimte voor 'verse instroom' nog kleiner wordt.

In de lopende besprekingen over de universitaire cao wordt daarom hard gezocht naar versterking van zoge­ naamde pre­pensioenregelmgen: op een of andere manier moeten de ouderen 'versneld uitstromen'. Wat kan helpen, is dat in de landelijke onderwijs­cao is afgesproken, dat een geld voor arbeidstijdverkorting hier­ voor ingezet moet worden.

Ter discussie staat het percentage

herbezettingen. Want de universitei­ ten vinden het niet vanzelf spreken om een oudere onderzoeker voor elk uur dat hij extra verlof krijgt, ook di­ rect te vervangen. Maar de bonden willen 'hun' adv­geld wel graag in werkgelegenheid omgezet zien.

Als er weer vacatures ontstaan, kan een anti­inteelt­beleid voor jonge onderzoekers misschien wel op war­ me universitaire steun rekenen. Van der Meulen: "De reactie is wel dat anderen je met hun 'kneuzen' op­ schepen, maar dat ben je kwijt als je een goede landelijke regeling maakt.

Onze bètafaculteit heeft al de princi­ peregel dat men alleen onderzoekers vast aanstelt, die minstens vijf jaar elders ervaring hebben opgedaan.

Daar zijn heel goede ervaringen mee." [FS/HOP] U N I V E R S K s l 26 SEPTEMBER 1996

I Parttime studeren is niet genoeg, maar wel Avenselijk

De werkweek van

"Studiepunten zijn helaas abstracter dailgeld" Studenten moeten volgens de wet veertig uur per week studeren. Maar op de KUB komen hebben ze aan colleges, tentamens en zelfstudie niet meer dan een dikke parttime baan van 22 uur. Dat geldt althans voor de twintig studenten die deelnamen aan het dagboek-onderzoek van Univers. De helft haalt het met deeltijdstuderen op zijn sloffen. De andere tien verdoen te veel tijd met kletsen, boodschappen en vrienden. Met zijn twintigen zijn ze het over een ding roerend eens: ze willen niet eens veertig uur studeren.

Linda van Tilburg

M

inister Ritzen van Ondervfi]s. gelooft er niets van, maar studenten zijn er heilig van overtuigd: veertig uur per week studeren is onmogelijk. En een universitaire studie kan niet in minder dan vier )aar worden geklaard, zo zeggen ze in Zoetermeer.

Een lastig meningsverschil, want in de onderwijswereld is het Ritzen die aan de touwtjes trekt. En de bewindsman wil bezuinigen. In het hoger onderwijs studeren te veel jongeren (dit jaar ongeveer 450.000) en die kosten de overheid te veel geld (jaarlijks 38 miljard gulden). Niet in de laatste plaats omdat de meesten langer dan de nominale studieduur van vier jaar blijven hangen.

Studenten moeten harder werken, vindt de in 1989 aangetreden Ritzen daarom. De laatste jaren heeft hij flink wat maatregelen genomen om ze tot studeren aan te zetten. Zo verschijnt in 1993 de tempobeurs. Jaarlijks moeten studenten de helft van hun studiepunten (21 stuks) binnenslepen. Anders wordt hun beurs omgezet in een lening. En wie dit )aar met een studie is begonnen, krijgt te maken met de prestatiebeurs. Pas als de bul binnen zes jaar is gehaald, wordt voor de eerste vier studiejaren de lening omgezet in een beurs.

Studenten kunnen ook harder werken, redeneert Ritzen. Hij baseert zich daarbij op grootschalige landelijke onderzoeken naar de tijdsbesteding van studenten. Die wijzen uit dat vooral studenten in de opleidingen die op de KUB worden gedoceerd, het rustig aan doen. In Nijmegen (1994) en Amsterdam (1992) becijferde men een gemiddelde van 1218 uur per jaar voor de gammawetenschappen (beleids- en sociale wetenschappen, letteren, rechten en economie). Dat komt neer op minder dan dertig uur per week.

Volgens de officiële norm is dat te weinig. In de Wet op het Hoger Onderwijs is de jaarlijkse studielast vastgesteld op 1680 uur, vergelijkbaar met de uren die een ambtenaar maakt. In de studiegids wordt die norm ook gehanteerd. Een studiepunt staat daar voor 40 uur stu-

Het onderzoek naar studiedagboeken Een j a a r geleden reageerden dertig studenten op een oproep van Univers om mee te doen aan een o n d e r z o e k n a a r tijdsbesteding.

Een halfjaar lang (van november tot en met mei 1995) hielden zij vervolgens een studiedagboek bij.

Hierin noteerden zij zeven dagen per week hoeveel tijd ze besteedden aan colleges, tentamens e n zelfstudie thuis of op de universiteit en op welke tijdstippen zij dat deden. Ook vulden de studenten in hoeveel uren ze gemoeid waren met b i j b a n e n , sport e n verenigingswerk.

Twintig s t u d e n t e n leverden een volledig, geldig dagboek in. Elf van hen studeren op de economische faculteit, zeven op de sociale faculteit, een bij Rechten en een bij Letteren. Ze zitten in aUe fasen van de opleiding.

die. En een rekensom leert dan dat om de voorgeschreven 42 studiepunten in een jaar te halen, een werkweek van 35 tot 40 uur moet worden gemaakt.

In het vorig jaar verschenen Hoger Onderwijs en Onderzoek Plan (HOOP) stelt mmister Ritzen het klip en klaar: als studenten nu maar half werk leveren, kunnen de gammastudies ook wel korter. Drie jaar bijvoorbeeld.

De bewindsman lijkt daarmee ijzersterk te staan in het conflict met de studenten.

Maar ondanks zijn tempobevorderende maatregelen zijn studenten in de afgelopen negen jaar niet sneller gaan studeren. Zo blijkt uit een onderzoek van de VSNU uit augustus van dit jaar. De meerderheid van de studenten heeft nog altijd minimaal vijf jaar nodig. KUB-studenten die het Student Gericht Onderwijs volgen stoppen evenmin meer tijd in hun studie, weet hoogleraar Onderwijspsychologie prof .dr. Hans Lodewijks. Uit voorlopige evaluaties van de sectie onderwijspsychologie blijkt dat studenten hun tijd wel beter verdelen, maar niet meer uren maken.

Vier vragen naar aanleiding van de dagboeken.

1. Lukt het in 22 uur?

I Foto: Erik van der Burgt

UNIVERS

Bij precies de helft van de dagboekschrijvers wel. Neem Joep Savelkoul (derdejaars econometrie) met zijn werkweek van exact 22.7 uur. Hij scoorde vorig jaar 44 studiepunten en haalde alle tentamens in een keer binnen. Hij ligt keurig op schema - hij heeft vijf jaar studiefinanciermg - maar zou het op zijn sloffen veel sneller kunnen doen. "Als ze morgen tegen mij zouden zeggen: je hebt nog anderhalf jaar, dan zou ik het af kunnen maken." Toegegeven, Savelkoul is een serieuze student. "Ik doe meer dan mijn medestudenten. Ik

zorg dat ik alles al een keer gelezen heb voor het wordt behandeld. Veel studenten bereiden een college niet voor." Saai is zijn leven allerminst.

Hij heeft genoeg tijd over voor andere belangrijke dingen in zijn leven, zoals sport en de Mentoraats Aktiviteiten Kommissie (MAK).

Ook mindere goden kunnen 42 punten halen in weinig tijd. Bregje van Bragt (vierdejaars BOW) haalde dat aantal met de kortste werkweek van alle dagboekschrijvers. Precies 9.5 uur is ze bezig met colleges, tentamens en zelfstudie. Een "doodgewone student" noemt ze zichzelf. In principe volgt ze alle colleges, als ze tenminste niet rond etenstijd vallen of door een warrige docent gegeven worden. Heeft ze een keer echt geen zin, dan gaat ze niet. Voordat de tentamenperiode begint, heeft Van Bragt meestal al wel iets in de boeken gelezen. "Maar als je de colleges volgt, hoef |c voor het tentamen bijna niets meer te doen."

De overige negentien studenten moeten meer studeren. "Met mijn talenten zou ik 40 tot 50 uur per week moeten maken", schat Scarlett Deurink (derdejaars bedrijfseconomie).

Vorig jaar haalde ze met een werkweek van een kleine 23 uur 31 studiepunten. In de propedeuse raakte ze al achter. "In het eerste jaar onderschatte ik de studie totaal. Op het vwo hadden mensen gezegd: 'Als je gaat studeren, hoef je helemaal niks meer te doen'. Niet dus." Deurink besteedt nu wekelijks een krappe 23 uur aan haar studie. Daarin lukt

het haar om voor het tentamen driekwart van de stof te hebben gezien.

2. Waar blijft de tijd als studenten niet studeren?

Bij Alfons Looman (tweedejaars psychologie) vooral naar werk. Hij klust niet elke week bij, maar de weken dat-ie werkt, draait hij zo'n 15 uur.

Dat is meer dan hij wekelijks aan zelfstudie besteedt (14.2 uur). Vorig jaar deed hij onder andere enquêtes voor een verkeersadviesbureau, telemarketing en productiewerk. "Ik werk uit financiële noodzaak", zegt hij.

Dat is overigens niet de reden dat Looman zijn propedeuse psychologie vorig jaar niet wist te halen. "Ik had meer kunnen en moeten studeren. Bij psychologie krijg je voor elk tentamen drie pogingen. Bij mijn eerste pogingen had ik niet superveel gedaan." Dankzij "flink wat hertentamens" haalde hij 37 studiepunten binnen. De resterende vijf hoopt hij in oktober te halen. Hij heeft nog drie jaar studiefinanciering, precies even lang als zijn opleiding Psychologie nog duurt. Dat moet lukken, denkt hij. "Ik kan best studeren, maar dat moet in een gezellige omgeving, anders wordt het niks." Als hij niet studeert, besteedt hij zijn tijd aan sport, de studievereniging Complex en het opzoeken van vrienden.

Op twee studenten na, hebben alle

JOOST SMEETS,

vierdejaars fiscaal recht: 17.9 uur.

"Ik zit nog niet echt in de zorgen, maar ik zou zeker meer moeten studeren dan ik nu doe. Vorig j a a r heb ik 30 studiepunten gehaald, en dat vond ik nog heel wat. Ik moet wel selecteren met het oog op de temponorm: het ene vak wel, het andere niet. 42 Studiepunten is een te zwaar programma. Ik heb vakken van acht studiepunten, waarvoor je 2000 pagina's moet lezen plus nog j u r i s p r u dentie en artikelen. Dat kan ik niet, zelfs niet als ik alle colleges volg en de stof bijhoud. Voor het tentamen moet ik toch weer van meet af aan beginnen, want dan ben ik het meeste weer vergeten. Ik ben nooit zo'n studiebol geweest.

"Ik ben een ochtendmens. Om zeven u u r sta ik op en begin dan met leren. Het liefst meteen drie u u r achter elkaar, e n dan pas o n d e r d e douche. Dan heb ik het weer gehad

dagboekschrijvers een bijbaan. Maar alleen bij Looman neemt die meer dan tien uur per week in beslag. Niemand werkt verder méér dan hij studeert. Dat geldt ook voor verenigingswerk. De studenten die daarin actief zijn, zeggen dat het er best naast kan.

Meryem Oguzberk (verkorte opleiding Beleids- en Organisatiewetenschappen): "Het eerste semester van het vorig jaar zat ik in het bestuur van Complex. Toch haalde ik het afgelopen jaar 44 studiepunten."

Bregje van Bragt schrikt van haar krappe tien uur studietijd. Ze moet stevig nadenken over wat ze doet in de uren dat ze niet studeert.

"Kletsen met mijn huisgenoten, boodschappen doen, uitrusten. Eigenlijk vliegt de tijd voorbij zonder dat je precies weet wat je doet."

voor die dag. Mijn leren bestaat uit stof doorlezen e n o n d e r s t r e p e n .

Colleges probeer ik voor te bereiden, maar bij veel vakken weet je niet vantevoren welke stofje krijgt.

"Met een beetje goede wil moet het lukken mijn studie in vijfjaar af te krijgen. Nog twee j a a r te gaan en tachtig studiepunten.

"Veertig u u r per week zou ik nooit halen. Eerlijk gezegd vooral omdat ik het niet leuk genoeg vind. Mijn huis, mijn vriendin, mijn tennisvereniging en de Smeetskring vind ik allemaal leuker. Behalve in tentamenperiodes, gaat vrije tijd bij mij altijd boven studeren, tenzij ik een opdracht krijg.

Toch zie ik mezelf later wel 50 u u r in een bedrijf werken. Maar ja, geld is nu eenmaal minder abstract dan studiepunten."

centreren. Dat is een psychologisch proces. Vergelijk het met het lezen van een boek: het eerste kwartier ben je afgeleid, daarna komt de concentratie vanzelf.

4. Is veertig uur een kwestie van wel kunnen maar niet willen?

Motivatie is uiteraard belangrijk, Tom Reukers (verkorte opleider bedrijfseconomie) ervaart dat aan den lijve. Vorig jaar haalde hij 54 studiepunten, met een werkweek van bijna 27 uur. "Ik ben niet superintelligent, wel een doorzetter. Dankzij mijn HEAO-vooropleiding, waarbij ik ook al stage heb gelopen, en kan ik leerstof als 'kwaliteit van informatiesystemen' veel beter plaatsen in een bedrijfscontext. Vorig jaar heb ik met een groepje reguliere studenten aan een case gewerkt. Zij waren heel snel afgeleid, zaten er veel tussendoor te kletsen, terwijl ik de instelling heb: ga er nu even voor zitten dan kun je daarna weg."

Niemand. Niet als je de twin- Eveline Plomp (verkorte opleiding tig dagboeken als leidraad Personeel wetenschappen) maakt de neemt. Hoe divers de studie- langste studieweek met bijna 34 uur. patronen ook zijn, aaneenge- "Met minder kun je hier de tentasloten achturige werkdagen mens halen", zegt ze, "want hoofdkomen niet voor. De twintig lijnen kennen is voldoende. Maar ik s t u d e n t e n doen wel elke wil meer dan alleen stampen." week iets aan zelfstudie Hoe langer je studeert hoe serieuzer (maar pieken allemaal in ten- je wordt, is de ervaring van Bregje van tamenperiodes), maar binnen Bragt. Haar propedeusejaar sociologie de week is het studiepatroon was "heel gemakkelijk". Daarna, bij heel onregelmatig. Iedereen BOW, viel het aanvankelijk tegen. Ze studeert in het weekend, ie- haalde bijna niks, dacht erover om te dereen studeert ook 's switchen. Maar vanaf het derde jaar avonds. De dagen vallen in gaat het goed. Ze heeft een richting brokjes uiteen. Al is het maar gekozen (overheid), die maar weinig omdat er gaten in de college- andere studenten zien zitten, en daarroosters zitten. "In tussen- om heeft ze nu college in groepjes van uren kan ik me niet echt con- niet meer dan vijftien studenten. Dat centreren", luidt de verkla- stimuleert, zegt ze. Ze blijft niet meer ring van Cindy van Rijswick standaard te lang in bed liggen. (vierdejaars economie), die op Bij studeren hoort meer dan alleen bijval van medestudenten boven de boeken hangen. Het is vaak mag rekenen. gezegd en ook uit de dagboeken komt Studentenpsycholoog drs. Jos het naar voren. Bregje van Bragt over Haarbosch verwijst dit echter de 'onvatbare tijd': "Als ik veertig uur naar het rijk der smoezen: zou studeren, had ik geen tijd meer "Met die redenering zie ik voor andere dingen. Je bent ook beveel studenten in een vicieu- zig met jezelf te ontplooien. Ik praat ze cirkel terechtkomen: ik veel met vrienden over persoonlijke kan het toch niet, dus ik pro- ontwikkeling en religie bijvoorbeeld. beer het maar niet. Maar ook Dat hoort ook bij de studententijd." in tussenuren kun je je con-

3. Maakt iemand ooit een werkdag van negen tot vijf?

Studenten niet vies van traditioneel onderwijs Het ouderwetse hoorcollege heeft nog lang niet afgedaan. Studenten oordelen veel gunstiger over deze onderwijsvorm dan de beleidsmakers denken. Over nieuwe zaken als computer-ondersteund onderwijs zijn ze juist sceptisch. Dat blijkt althans uit een enquête in Utrecht. Maar er zit misschien wel een addertje onder het gras: krijgt elke opleiding de studenten die hij verdient?

Aan duizend studenten van de Universiteit Utrecht is deze zomer gevraagd naar wat zij belangrijk vinden aan hun studie. Uit dit onderzoek, dat deze week gepresenteerd is op een symposium, komen per faculteit verschillende resultaten. Maar over een aantal zaken heeft een grote meerderheid van de studenten dezelfde mening.

Verrassend vinden de onderzoekers vooral de opinies over onderwijsvormen. Traditionele onderwijsvormen zoals hoor- en werkcolleges worden nog steeds het belangrijkst gevonden.

Zelfstudie en een scriptie schrijven zijn ook nog oké. Maar van nieuwe zaken zoals computer-ondersteund onderwijs wordt men warm noch koud. "Dat werpt een ander licht op de grote investeringen daarin", vindt onderzoeksleider prof.dr. E. Eibers, "want leiden die wel tot onderwijsverbetering?"

Eibers denkt niet dat hier sprake is van het "wat de boer niet kent"-effect. Zijn universiteit loopt niet voorop met de toepassing van nieuwe onderwijstechnologie. Maar ook bij de Utrechtse opleidingen die er wél aan doen, zouden studenten zich maar matig enthousiast tonen.

Uit het onderzoek blijkt verder dat de meeste studenten hun studie vooral uit algemene 'interesse' kiezen en dat de helft van hen graag vakken in het hbo wil volgen. Het onderscheid tussen universiteit en hbo moet overeind blijven, maar veel wetenschappelijke interesse heeft de gemiddelde student evenmin.

Op dit vlees-noch-vis-beeld zijn per faculteit duidelijke uitzonderingen te zien. Bèta's tonen meer wetenschap-

pelijke interesse, terwijl de medici gewoon klaargestoomd willen worden voor hun beroep. Alfa's komen vooral voor de 'algemene vorming'.

Verrassend is vooral dat die verschillen in motivatie hier en daar ook leiden tot sterk uiteenlopende voorkeuren voor de organisatie van het onderwijs.

De alfa's willen naast gewone tentamens ook beoordeeld worden op mondelinge voordrachten en essays.

Beta's zijn gekant tegen multiple choice. En de Utrechtse medici blijken juist voorstander te zijn van simpele toetsing, terwijl ze weinig zien in essays of scripties.

Als het om werkvormen gaat, komen dezelfde verschillen naar voren. De alfa's tillen zwaar aan kleinschalige werkcolleges, de medici juist het minst. Ook in andere opzichten bevestigen de studenten bij geneeskunde met hun voorkeuren het beeld van een schoolse studie.

Het is overigens de vraag hoe absoluut die voorkeur van medische studenten voor schoolsheid is. Zo oogst geneeskunde in Maastricht al jaren succes met 'probleemgestuurd onderwijs' dat veel meer nadruk legt op zelfwerkzaamheid. De studenten ter plekke blijken dit zeer te waarderen.

Om die reden wees de deze week verschenen Keuzegids Hoger Onderwijs Maastricht zelfs als 'beste universiteit' aan.

De Limburgse rector prof.mr. J. Cohen wees er maandag bij de presentatie van de Keuzegids op dat zijn universiteit relatief veel studenten trekt die bewust voor de Maastrichtse zelfwerkzaamheid gekozen hebben.

"Laat anderen ons systeem daarom vooral niet copiëren", betoogde hij.

"Want er zijn zeker ook groepen studenten die zich daarin niet thuis zouden voelen." Met andere woorden: 'elke opleiding krijgt de studenten die hij verdient.' Maar als dat zo is, neemt de waarde van dit soort enquêtes voor beleidsmakers wel af. Want de interesse voor ingrijpende onderwijsvernieuwing is dan vooraf heel moeilijk te peilen. [PS/HOPj

De werkweek van SILVIA V A N

DOOREN,

derdejaars psychologie: 14 uur.

"Met deze studietijd denk ik psychologie zeker in vier j a a r te halen. Ik ben van plan het vijfde jaar, als ik toch nog studiefinanciering heb, te gebruiken voor extra vakken. Ik vind het leuk als ik een acht heb, maar met zessen en zevens voor het tentamen ben ik tevreden. Die had ik vorig jaar. Ik heb precies 42 studiepunten gehaald.

"Extra vakken zou ik er bij kunnen doen, zoals het nu gaat. Ik heb vrij weinig colleges. Ook in de tentamentijd zit ik geen weken zwaar te blokken.

"Ik ga naar alle colleges, maar ik bereid ze niet echt voor. Dat komt er niet van. Wel probeer ik al voor de t e n t a m e n p e r i o d e alle stof een keer doorgelezen te hebben. Van elk boek maak ik een uittreksel. Die lees ik voor het tentamen door, ook mijn aantekeningen kijk ik nog twee keer over. Uit mijn hoofd leren doe ik niet.

"Ik kan me het best concentreren van negen u u r 's morgens tot drie

u u r in de middag. Ik studeer dan ook bijna nooit 's avonds. Alleen als ik echt zin heb, luidt mijn regel.

Maar dat is eigenlijk bijna nooit.

"Als ik niet studeer, vul ik mijn tijd met theedrinken, kletsen, veel tv kijken. Vorig j a a r zat ik in de pr-commissie van studievereniging Complex, maar dat kostte niet veel tijd; een keer per week vergaderen, soms wat posters ophangen.

"Vooral in boodschappen doen gaat veel tijd zitten. Ik ga altijd samen met een huisgenote, en we blijven nogal lang in d e winkel h a n g e n .

Meestal maken we ook van de gelegenheid gebruik om langs kledingzaken te lopen.

"Regelmatig zet ik mijn studie opzij voor andere dingen. Als ik meer zin heb in een dagje winkelen, gaat dat voor. Ik moet ook een halve dag achter elkaar kunnen studeren, want in een uurtje tijd kan ik me niet concentreren. Eigenhjk heb ik maar een regel: ik leer als ik echt zin heb, anders kan ik het beter niet doen."

2 6 SEPTEMBER 1 9 9 6

UNIVERS

2 6 SEPTEMBER 1 9 9 6

Matsertjes zijn be doeld voor mede­ werkers en studen ten van de KUB Mits de lengte de dertig woorden met te boven gaat be­ draagt de prijs vijf il gulden Tot zestig woorden kost een matsertje tien gul­ den Berichten met een (para) commer cieel karakter kos ^ ten f 50,­ en mogen met meer dan dertig woorden be­ dragen Maximaal twee matser tjes per activiteit Inleveren tot do 13 00 uur Niet op woensdag.

■BM|

(■' ■

SC

STEP In-house dagen Alle (voor)laatseiaars studenten opge­ let schrijf |e nu in voor de STEP IN­ house dagen dit najaar Ca 60 topbe­ drijven op het gebied van financiële dienstverlening, accountancy, finan­ ce, marketing en sales, IT, belasting­ advies, juridische dienstverlening en notariaat doen mee Vraag de brochu­ re aan via STE P, tel 020­4449464 of ga langs bij Integrand, ISABEST, Juris­ ten 2000 of SBIT

Kuddedier?

Ben JIJ de herder in plaats van het schaap' Word dan actief bij de MA­ KUB en organiseer in teamverband booming activities Kom voor meer informatie naar de MAKUB kamer (R­ 25)

Jongensdroom "Van Tilburgse s t u d e n t tot miljo nair", deze jongensdroom werd wer kelijkheid voor de E xact­eigenaren Wil JIJ dit succes van dichtbij meema­ ken, ga mee met de E FACT­excursie naar E xact op 1 oktober

Film: Underground CINEMA presenteert woensdag 2 oktober de film 'Underground' van regisseur E mir Kusturica Aanvang 19 30 j') uur in YZl, voor Cinema­le­ Bundel 'Behavioral Finance' De deelnemers aan het symposium den IS de toegang gratis, voor met­le­ 'Behavioral Finance' kunnen de bun­ den bedraagt de toegang f 5 , ­ del afhalen bij Mercunus, kamer R7

ING stagevoorllchting.

Opgelet, 2e en 3e jaars docteraalstu­ d e n t e n ' O p 9 o k t organiseert E FACT de internationale stagevoorllchting van ING om 15 00 uur in QZ 203

Business Course Schrijf je nu in voor de Business Cour­ se Account­ en Relatiemanagement en vertrek 4 t/m 6 december 1996 naar landgoed E ngelenburg te Brummen om daar met Philips, DSM en ING Groep van gedachten te wisselen over sales­en accountmanagement Dead­ line 1 oktober Inschrijfformulier ver­ krijgbaar bi| de Marketing Associatie of bel 010­4527599

Gratis bier!

F A T Mercunus organiseert maan­ dag 14oktobereen excursie naar bier­ brouwerij Heineken Inschrijving is gratis, kamer R7 MAKUB lustrumcongres 1996 Op drie oktober organiseert de MA­ KUB haar jaarlijks congres Met dit keer als onderwerp, de laatste ont­ w i k k e l i n g op m a n a g e m e n t g e b i e d , massa­customisatie Deze strategie wordt in de VS al met succes toege­ past De volgende topmannen zullen ondermeer aanwezig zijn. Algemeen Directeur PTT­Telecom, Directeur Rabobank Nederland en de Directie­ voorzitter van de Postbank Tevens ontvang je bij inschrijving een gratis promotiepakket Inschrijven kan op de MAKUB kamer |R­25) of in gebouw A (10 00­14 00)

CV-neukers?

Die zoeken we met maar wel mensen Kamer voor onderhuur voor de nieuwe commissies van con Ga je op reis, stage of staat je kamer gres en verre reizen Loop even de zomaar een paar maanden leeg, bel E F A C T ­ k a m e r ( R l / R 2 ) b i n n e n en dan AIE SE C' Wij zoeken namelijk vraag naar Frank of Gijs kamers voor buitenlandse stagiairs die naast een paar maanden werken ook Redactie-medewerkers gezocht! graag een plaats zouden willen om te slapen Natuurlijk kun je ook even Interesse om een artikel te schrijven langs k o m e n op de AIE SE C­kamer voor een economenblad of de lay­out R19 van 10 00­12 00 en van 14 00­ voor je rekening te nemen, kom langs 16 00 uur bij E FACT|RI/R2) ,Frank of Gijs Algemeen Economen EFACT IS er ook voor algemeen eco­ nomen Daarom organiseren wij op 4 november een Bedrijvenmiddag voor Algemeen Economen Houd 4 novem­ ber vast vrij en lees verdere info m Uni­ vers

EFACT-congres gemist?

Organiseer dan komend jaar zelf het EFACT­congres en word actief bij EFACT Loop binnen op de E FACT­ kamer(Rl/R2) Frank of Gijs

ING-excursie Op 10 oktober organiseert E FACT een excursie naar ING met een financie­ Jos Verstappen Ga met de excursie met marketing­ rings­case voor doctoraalstudenten Vergoeiling case mee naar E xact op 1 oktober om Mis deze kans met en kom je inschrij­ Voor goede aantekeningen van han­ uit te vinden wat het nul voor E xact ven E FACT­kamer|Rl/R2) Trein gemist? delsrecht A en internationaal privaat­ Zorg dan dat je de lezing van E FACT IS om Jos Verstappen te sponsoren In­ recht 1 van lopend semester Bel 030­ door dhr Den Besten van de Neder­ schrijven E FACT(R1/R2) Algemeen Economen 2510902 landse Spoorwegen op 17 okt o m EFACT IS er ook voor algemeen eco­ 15 00 15.00 uur in AZ 8 niet mist nomen Daarom organiseren wij op 4 nov een Arbeids­onentatiedag voor Algemeen E conomen Houd 4 nov vast vrij en lees verdere info in de Univers

A<^

■^/j

\J /

Hoeveel is genoeg?

Hoe hard wil jij eigenlijk lopen in je leven' Of loop jij ook voortdurend achter jezelf aan en heb je nooit genoeg tijd' Druk, druk, druk, is steeds vaker het antwoord dat je van vrienden krijgt.

Hoeveel is voor onze samenleving als geheel eigenlijkgenoeg? Moeten we wel steeds meer consume­ ren? Wat zijn eigenlijk de ecologische grenzen van de groei van onze welvaart? Wat heb je nu eigenlijk echt nodig om gelukkig te zijn' Misschien is 'genoeg' ook een antwoord.

Wales '96 Als je nog mee wil naar Wales van 19 tot 25 o k t , dan kun je je nu inschrij­ ven bijVITE RI5 Prijsslechtsf4I0,­ ­ voor leden en f 450,­­ voor met leden en dat is incl reis, overnachtingen, ontbijt, excursies, bedrijfsbezoeken, heel veel gezelligheid en evt studie­ punten Studentenkoor Contrast Dit semester staat de Spaanstalige muziek centraal In december zal de Misa CrioUa van Ramirez worden opgevoerd tijdens het kerstconcert Nieuwe leden kunnen nog meedoen' Geef je op bij Stijn013­4638653 of Saskia 013­5351896

Wintersport Be cool, Ski Avalanche! Supervoordelige ski­ & snowboardreizen voor (ex)studenten. Frankrijk, Oostenrijk, Andorra. Al vanaf f 3 3 9 , ­ (bus/app/skipas).

Speciale groepskortingen. Info: Avalanche 030­ 2769204 Skireizen Goedkope skireizen naar Frankrijk, Italië, Oostenrijk en Tsjechië. Bus, app./hotel en skipas vanaf f 1 9 9 , ­ .

Speciale kortiingen voor groepen. GoGo Tours 010­ 2802100 ANVR/SGR, http:/www.gogo.nl RTL4 pag.

531.

Afgestudeerde psychologen Wil je in de toekomst een eigen psycho­theraplepraktijk beginnen? Volg dan de BOLT­Gestalttherapie­opleiding en/of de opleiding Lichaamswerk. Vraag info: BOLT, Waalbandijk 43, 5313 AK Nieuwaal. Tel.: 0418­ 671718.

Notebooks High performance; minder dan f 6 0 0 , ­ . Tel.: 010­ 4528536.

Geld bijverdienen?

Wij zijn op zoek naar part­time kandidaten voor telemarketeer­actlviteiten. Heb jij een goede overtuigende telefoonstem? Bel E uro­Partners Informatici: 073­6145826 (Pascal Prins).

LHUMP zoekt twee bestuursleden Landelijk Hogeschool & Universitair Milieuplatform (LHUMP) zoekt twee bestuursleden. Het LHUMP overkoepelt 26 lokale milieugroepen die de onderwijsinstellingen milieuvriendelijker proberen te maken. Bel voor informatie JMA/LHUMP: 030­ 2316566. LHUMP: Postbus 1407, 3500 BK Utrecht.

Nachtportier gezocht Hotel Restaurant De Swaen in Gistenwijk zoekt per direct een representatieve ambulant nachtportier. Zoek je een leerzame, uitdagende bijverdienste op korte termijn en heb je bij voorkeur ervaring in de horeca, neem dan contact op met Hotel Restaurant De Swaen en vraag naar de heer Verhoeven. Schriftelijke reacties: Hotel Restaurant De Swaen, De Lind 4 7 , 5 0 6 1 HT Olsterwijk.

cofftfcentex THE PRINT TOT II NOVEMBER 1996 (op v e r t o o n van s t u d e n t e n ­ of ov­jaarkaart)

Proefschrift?

Denken en Doen in de Oisterwijkse bossen Met deze vragen zullen we aan de s l ^ gaan tijdens een door het CWL georganiseerd werkweekend in de Oisterwijkse bossen.

Behalve DEN)KEN zullen we ook vooral veel DOEN Wat te denken van bijvoorbeeld toneel, dans­ expressie, verslaggeving. Zen, Tai Chi, ecologisch koken en een natuurwandeling tot slot?

WAT

T

/ cent per kopie (A4)

T

l y ï U per kleurkopie (A4)

T

LJ cent per laserprint

WIJ VERDER

NOG DOEN:

l a s e r ­ p n n l e n op 6 0 0 D P I , T ­ s h i r t s b e d r u l ( ) ( e n , Scannen in k i t u r en z w a r t / w i t . K ) e u r i n p r i n t e n , K l e u r l ( o p i e e n , L i j m e n , Ringbanden, Pialiken, Knippen, Kastercn, 400% vergroten, 25% v e r k l e i n e n , l a s e r k o p i e e n , G e k l e u r d p a p i e r , K a f t e n , Thermische mappen, Kopieerabonnementen, Plastic f o l i e , Ifouwen/nieten, snijden, etc.

Nieuwsgierig?

Haal de informatiefolder bij het Centrum voor Wetenschap en Levensbeschouwing, R­37 tel 2043 of3217. E­mail­ mermans@kub.nl ofc.e.a.deWaele@kub.nl of in het Stiltecentrum,

Uw jarenlange opofferingen verdienen een professionele grafische afsluiting.

Bel voor onze informatieve (jocumentatie met prijzen.

Drukkerij E linkwijk Postbus 11061 3505 BB Utrecht

030­2444921

Besterdring 99 5014 HJ Tilburg Tel. (013) 536 54 47

el voor informatie

Proefschrift?

Universiteitsdrukkerij TU Eindhoven U N I V E R S MSM 26 SEPTEMBER 1996

I^Q

2 4 7 2 2 6 5 (vraag naar Geert Bressers)

DenDolech2 5612 AZ Eindhoven Fax 040.245 74 30 E­mail: G.M.Bressers@REPRO.TUE.NL WSf

Aan de voorbereiding ligt het niet bij E )e IVIeet

Hoe rapper je rijdt, hoe korter je lijdt Proper planning and preparation prevents poor performan­ ce, luidt een Engels gezegde. Voor sporters geldt dit bij uit­ stek. Zonder goede fysieke en mentale voorbereiding valt weinig te verwachten.

Univers besteedt dit jaar om de week aandacht aan die voorbereiding in Voorspel­Naspel. Hoe bereiden sporters zich voor? Hielp de peptalk van de coach? Liep de hardlo­ per sneller dankzij de massage? E n bracht de meditatie de nodige rust?

Deze week aandacht voor de Tilburgse Studenten Wielerver­ eniging De Meet. "Ik leef al een week lang op pasta en bami."

Quirijn M e t z

/ia

■ Zondagochtend, half acht. De Jongens van De Meet bevestigen hun fietsen op de auto's [Foto: Enk van der Burgt]

I

n ieder geval heeft n i e m a n d h e t i n zijn hoofd gehaald o m zich te verslapen. Een m a n een man, een woord een woord bij D e Meet, de Tilburgse wielerclub voor studen­ ten. O m 7.30 u u r vertrekken vanaf h e t Sport­ c e n t r u m betekent ook echt o m 7.30 u u r ver­ trekken. E n dus zijn alle acht wielrenners die het op deze druilerige zondag m o e t e n gaan doen pünktlich.

Straks k o m t het misschien ook aan op een m i n u u t of zelfs op een secon­ de, w e t e n ze. Twee t e a m s van D e Meet ne­ m e n deel aan de ploegentijdrit op de Neder­ landse Studenten Kampioenschappen Wiel­ rennen. Herenteams, w a n t een damesteam is bij gebrek aan voldoende d a m e s moeilijk van de grond te krijgen. Met twee auto's ­ de fiet­ sen stevig verankerd op de imperiaal ­ begint de gang naar de polder. E indbestemming is Almere­Buiten, of all places.

"Ik heb al twee w e k e n geen druppel alcohol meer gehad", zegt Lars Streefkerk. D e vier­ dejaars s t u d e n t fiscale economie is voorzit­ ter van De Meet en weet als geen ander wat wielrennen bovenal betekent: afzien. Tijdens de wedstrijd, maar ook al daarvoor. "Ik kan wel iedere avond in de kroeg gaan hangen, maar daarmee benadeel ik de andere jongens.

O m fit te zijn is h e t zaak o m voldoende te eten, niet te drinken en op tijd naar je nest te gaan. Want één van de vier hoeft h e t maar te laten afweten in zo'n tijdrit en het is m e t e e n

gebeurd m e t de hele ploeg." N a de zoveelste banaan voegt hij eraan toe: " D a a r o m is dit voor ons ook niet zomaar een of ander leuk uitje. We gaan wel degelijk o m te presteren.

O m iets terug te krijgen voor al die ontberin­ gen."

Ter voorbereiding op h e t studentenkampioen­ schap hebben ze zich bij D e Meet de laatste w e k e n tot in h u n allerkleinste poriën in het zweet gewerkt. Conditioneel gezien zit h e t dan ook wel goed n a de dagelijkse verplichte kost: een paar uurtjes lekker gassen, zoals het in loepzuiver wielerjargon heet. " N u de v o r m nog", meldt Wilco Zevenbergen, tweedejaars sporteconomie. "Maar zoals Louis van Gaal zegt: v o r m is een ongrijpbaar begrip.

Al heb je nog zo hard getraind, geen enkele sporter weet hoe hij zich tijdens de wedstrijd voelt en hoe het loopt. Het is onze vaste op­ zet o m in een waaier t e rijden. E entje vangt de wind op en de anderen zitten in zijn wiel."

Zijn credo is simpel: "Verstand op n u l e n gaan."

Volgens zevendejaars bedrijfseconomie Jeroen van Teefelen ligt het een tikkeltje gecompli­ ceerder. Lukraak beuken w e r k t niet in e e n tijdrit; zoiets m o e t m e t overleg gebeuren. " H e t allerbelangrijkste is o m in één t e m p o te rijden. We m o e t e n goed afspreken wanneer we gaan versnellen en wanneer we gas terug­ n e m e n , zodat iedereen weet waar hij aan toe

■■ ■ ■ ■ 1 ■ ■■■ ■■■ ■ 1 ■ 11 ■ 1 11 ■■ ■■ r■ -m ■ ■ ■ ■ ■ ^m

'w

E

R

E

'R

C

A

M

A

M

w

E

10 J

R

L

E

o

K

R

K K

K

O

R

'L

r

R

V

0

'O V

A

4 "A

•K

E

E

H

"C

E

IN

E

R

E

N

"E

T

A

"T

T

K

LL

R

N

E

R

E

0

E

T

F

R

S

G

P

A

"H

R

N

M

R

K

E

"I

N

*S

"A

"V

"F

1 'A

'E

C

"A

I­

G

R

M

" F,

E

A

,

A

A

E

N

G

P

K

'R

R

S

L

O

P

11

1 1 "C

"H

T

"L

A

L

E

A

K

R

"A

K

N

"D "R

U

T

I

T

E

^ A ^^^^^^^^^H

Meerdere inzenders vulden het cryptogram uit Univers 3 goed in.

Winnaar na loting: W. Baan.

1

.

N C

is. Die beslissing n e e m t als h e t goed is San­ dor, onze k o p m a n . " I n de Flevopolder m o e t h e t allemaal gebeu­ ren. Het parcours ­ één groot vierkant van in totaal r u i m 41 kilometer ­ ligt midden in een oneindige vlakte. Troosteloosheid is troef in Almere­Buiten. D e h e m e l huilt onophoude­ lijk en de haastig opgezette tent kan slechts m e t de grootst mogelijke m o e i t e alle deelne­ mers herbergen. In dat e n e zinnetje in h e t p r o g r a m m a b o e k j e schuilt veel waars. H e t staat er zwart op wit: "Hoe rapper je rijdt, hoe korter je lijdt."

"Ik hou het op een korte broek", zegt Sandor N o o r d e r m e e r n i e t t e m i n tijdens h e t omkle­ den. "E en lange gaat alleen maar p l a k k e n . " D e vijfdejaars s t u d e n t b e d r i j f s e c o n o m i e smeert zich van top t o t teen in m e t balsem o m zijn spieren zoveel mogelijk op te war­ m e n . D e andere renners doen hetzelfde, o m zich vervolgens naar de start te begeven. Bij gebrek aan een coach ("Hebben w e wel ge­ had op h e t Sportcentrum, maar dat werd t e duur voor de KUB") w e n s e n de jongens van D e Meet zichzelf maar succes. Z e w e t e n wat ze aan elkaar hebben. E n heeft Lars Streef­ kerk h e t niet zojuist nog verkondigd? "Wij zijn bikkels. D i t weer is in ons voordeel. Er kan eigenlijk niets meer misgaan."

Dat laatste is de goden verzoeken, w a n t op

S Po R T

I k

weg naar de start krijgt Sandor N o o r d e r m e e r een lekke band. De tijd tikt genadeloos door.

Snel verwisselen, nog een paar minuten... Met een vers wiel spoedt de Tilburgse formatie zich alsnog naar de start. Die is gelukkig iets verlaat, zo blijkt. " O n z e redding", aldus een opgeluchte Streef­ kerk na afloop. Zijn t e a m eindigt als zesde van de dertien in een tijd van iets meer dan een uur: een m i n u u t of zeven langzamer dan winnaar Tandje Hoger uit Groningen. Naar omstandigheden is er volgens h e m goed ge­ reden. "Over h e t resultaat ben ik tevreden.

Kijk, die jongens van Tandje Hoger zijn pure semi­profs. Die hebben h e t duurste van h e t duurste materiaal e n daar verlies je het altijd van. Maar deze omstandigheden waren ook niet normaal. Wind, regen, kou, een kapotte teller. Tot overmaat van r a m p kreeg ik ook nog zand in m ' n lens. E cht, ik zag geen hand voor ogen. Alsof ik nog niet genoeg op de jon­ gens had gescholden. Maar dat hoort bij h e t spel. Vooral bij b o c h t e n vallen er nogal wat k r a c h t t e r m e n . Als je je m o n d niet opendoet, lig je zo in de berm. Je vraagt nu e e n m a a l niet of i e m a n d zo vriendelijk zou willen zijn o m alsjeblieft even plaats t e m a k e n . " Komende week gaat Streefkerk m a a r weer eens lekker stappen. E n vanavond eet hij weer voedsel m e t zo m i n mogelijk koolhydraten.

"Ik leef al een week lang op bami e n pasta."

a

k

Al sinds de introductie praten de studenten Anton en Bert over niets anders dan drinken. Meer specifiek: wie kan het meeste innemen? Caroline stelt ten einde raad voor een heuse drinkwedstrijd te organi.seren. Op drie achtereenvolgende avonden wordt e r gedronken in bar Diekstra, in café l'Universe en in kroeg Pino: iedere avond is één café het decor van de confrontatie. Op één avond wordt er louter bier gedronken, op een andere avond schenkt men alleen maar wodka en de resterende avond staat er whisky op het menu.

1. De tweede confrontatie vindt plaats in kroeg Pino, ten minste, als de derde confrontatie niet plaatsvindt in café l'Universe.

2. Als er bier gedronken wordt tijdens de strijd in kroeg Diekstra, dan wordt er geen wodka geschonken in café l'Universe.

3. Als e r geen whisky wordt gedronken tijdens hel eerste gevecht, dan wordt e r geen wodka gedronken in de tweede confrontatie.

4. Als er geen whisky wordt gedronken in de confrontatie in café l'Universe, dan drinken Anton en Bert bier in b a r Diekstra.

5. Wodka wordt niet gedronken in het tweede gevecht, tenzij bier niet in het derde gevecht wordt gedronken.

6. Als de eerste confrontatie niet in het b a r Diekstra wordt gehouden, dan vindt het tweede gevecht plaats in Pino.

Waar dronken de studenten op de eerste, tweede en derde avond, en wat dronken ze?

Oplossingen van de kraker kunnen gestuurd worden naar Univers, kamer A 16. Mailen kan ook: M.A.M.Knapen@KUB.NL. De inzending sluit 10 oktober, 10.00 uur. De winnaar (na loting) ontvangt een boekenbon van 25 gulden.

UNIVERS

2 6 .SE PTE MBE R 1 9 9 6

tieve bestuursleden Heb jij zin om verschil dat in het eerste semester deeltoetsen van de propedeuse in 09-10 '96 (Economie, geslaagd per mee te helpen bij de centrale boemet gedoceerd wordt in PZ 203 maar okt /nov a s nogmogelijkist/mvr aug) keninkoop van de juridische facul in SZ 35 De medelingenpagi 27 sept a s Aanmeldingsformulie10-10-'96 (BIK) Economische t e i t , geef je d a n snel op als be ren zijn verkrijgbaar in gebouw C na wordt verzorgd Aanvang op alle data 16 30 uur m stuurslid Deponeer in de witte kast tegenover de balie van bureau exa- Internationaal Privaatrecht Wetenschappen de aula Familie en vrienden zijn door de afd Pers & m gebouw B een papier met daarop mens welkom Ben je geslaagd en heb je Voorlichting (gebouw jenaam, adres, tel nr enstudierich De docent, m r L T h L G Pellis, een week voor de u i t r e i k i n g nog ting Schrijf anders een briefje naar, B. kamer 10, tel houdt komend studiejaar (d i 1996geen uitnodiging ontvangen, neem Herkansing Privaatrecht B Bereikbaarheid Onderwijs stichting CeBoJuF, R6, Pb 90153, 1997) spreekuur op do van 12 00 2001) Diensten en dan contact op met m w R Lukkebureau 5000 LE Tilburg 13 00 uur in Y 237 U wordt vrienRecidivisten propedeuse 1995/1996 naer, B 1118, tel 466 20 23 faculteiten leveren delijk verzocht alsdan persoonlijk of kunnen, voor wat betreft de herkanStudie-adviseur Economie, m w drs via een centraal telefonisch contact met betrokkene Tilburg Foreign Law Review sing van het tentamen Privaatrecht E de Ponti heeft op ma-wo-do tel On volledige propedeuse/toch punt (het secretaop te nemen, indien en voor zover u (TFLR) B, meedoen aan het tentamen Prispreekuurvan9 30-10 30u,zijheeft doctoraal tentamens riaat) kopij z.s m vragen over de door de docent vervaatrecht BI -1- B2 voor de deeltijdop ma di-wo-do inloopspreekuur IS een tijdschrift over buitenlands en aan, uiterlijk donder studenten op 9 jan 1997 Dit tentazorgde vakken mocht hebben (tel van 10 30-12 30u In de week 40 is D e n k eraan wanneer je nog niet vergelijkend recht, samengesteld, m e n veronderstelt kennis van de er alleen op wo 02-10 inloopspreek 013-4662984) dag voor 13 00 uur eerder toestemming hebt gekregen bewerkt en uitgegeven door rechtennieuwe stof, zoals aangegeven m de uur, tel spreekuren gaan gewoon voor het afleggen van doctoraaltenvoor het verschijnen studenten Het tijdschrift wordt vier syllabus 'Privaatrecht B voor de pro- Studeren in Zweden of Finland door V a 16 10 vervalt op de woenstamens en je hebt wel 21 of meer van de nieuv^e Uni maal per jaar uitgegeven en behan pedeuse, werkcolleges 1996/1997' dagen zowel het tel - als inloops t u d i e p u n t e n van de propedeuse delt zowel nationale en internatiovers Recidivisten die meedoen aan dit spreekuur van E de Ponti' Voor het tweede sem van het stubehaald, dan moet je voor l o k t 1996 nale juridische kwesties Ook protentamen van 9 jan 1997 en die in Studie-adviseur BIK/Econometrie, diejaar '96/'97 zijn nog een aantal I V m beperkte ruim een f o r m u l i e r i n d i e n e n bij h e t beren WIJ ieder jaar een buitenlandhet studiejaar 1995/1996 voor het mw drs Ch v d Vorst heeft op ma- Onderwijsbureau Spelregels en forErasmus-beurzen beschikbaar voor te IS het zaak be se studiereis te organiseren Voor paper Privaatrecht A het cijfer 5,5 di-vr tel s p r e e k u u r v a n 14 00de universiteiten van Uppsala (Zwemulieren in de kast bij B 1108. richten kort en kerndegene die nog iets naast de studie of hoger hebben behaald, zijn ont15 OOu, ZIJ heeft op ma-di-do-vr inden) en Turku (Finland) Beide biewillen doen, dan ben je bij ons aan achtig te formuleren De redactie heven van de paperverplichtmg voor loopspreekuur van 11 00-12 OOu den een studieprogramma m het het juiste adres Wij zijn op zoek naar tentamens dec. 9 6 / Privaatrecht B Voor recidivisten die Afwezig op 27-09, 04-10 en 10/11- Deelname kan het bericht vïijzigen Bij teveel Engels aan Wie hiervoor belangstelenthousiaste medewerkers (ong 2 dit tentamen later herkansen geldt 10 jan. 97 Imgheeft, wordt verzocht om z.s m kopij krijgt de hoogste actuauur/week) die willen meehelpen aan deze ontheffing m e t contact op te nemen met de coordiCoordinator Onderwijszaken, meliteitswaarde voorrang Mocht blijken dat je op een dag aan het vervaardigen van dit tijdschrift nator internationalisering f rw, m w vrouwR Lukkenaer heeft op di-do meerdere t e n t a m e n s wil deelneWil je meer weten, k o m dan naar Y Renée Rijkens, Y 306, tel.

466 3141 tel spreekuur van 9 30-10 30u, zij m e n , dan k u n je dat schriftelijk Werkcollege Privaatrecht A 431 of mail ons op S876275@KUBheeft op ma-wo-vr inloopspreekuur melden bij M Lukkenaer-Louer |B (voltijds) NL van 9 30-10 30u Afwezig op 04-10 1118) Studeren in bet buitenland in en 07-10 Het werkcollege p r i v a a t r e c h t A, Let op kijk regelmatig op Internet 1997/1998 Secretariaat Onderwijsbureau voor gegevenaan wg6, o p m a van 15 45naar eventuele wijzigingen in het Dit studiejaar studeert bijna 5 % van vragen van algemene aard dagelijks 17 30 uur wordt verplaatst van CZ tentamenrooster Wijzigingen worde voltijdse doctoraal rechtenstuvan 08 30-17 OOu Woensdagmiddag 112 naar YZ 7 den ook nog in Univers vermeld denten in het buitenland Wie volgt is het onderwijsbureau gesloten C u r s u s Derde wereld in m h e t studiejaar 1997/1998' Studen Sociale Criminologie, empirische Extra werkcollege ten k u n n e n zich weer aanmelden verandering Groepsleiders gevraagd voor aspecten van strafrechtspleging Financial Accounting voor Socrates/Erasmusbeurzen Een W e t e n s c h a p p e n Ook dit collegejaar organiseert het voorlichtingsdagen overzicht van de beschikbare beurVanaf 12 sept jl geldt voor CrimiBIJ Financial Accounting wordt een IVO weer diverse c u r s u s s e n De zen is te vinden in de studiegids op nologie, empirische aspecten van Voor WO 23 okt 1996, ca 10 00- extra m o g e l i j k h e i d geboden h e t nieuwe cursus 'Derde wereld in verp 140 e V Voordelen van Socrates/ Groepsbegeleiders gezocht s t r a f r e c h t s p l e g i n g h e t volgende 14 30uzoekenwegroepsleiders|eerwerkcollege te volgen Naast de vijf andering' behandelt in 10 biieenErasmus. een Erasmusbeurs, een steen ouderjaarstudenten) om ± 15 rooster donderdagochtend 10 45reeds bestaande werkgroepen wordt komsten de economische, politieke extra subsidie van de faculteit, verDatum do 24 oktober 1996 tijd VWO-leerlmgen (evt m e t ouders) 12 30 in AZ 05 N B Hierop zijn een extra werkgroep gevormd M i v en culturele diversiteit van de Dergoedingvoor de maanden dat de OVvan 10 00 tot 14 30 uur Taak een rond te leiden op de campus Jouw 25-09-1996 op WO-avond van 17 45- twee uitzonderingen, nl op 3 okt de Wereld Deze cursus start op ma jaarkaart m e t wordt gebruikt, geen groep van ongeveer 15 VWO-leerlin taak vertellen over je ervaringen, 19 45 uur in C Z 112 De inhoud van dan IS IS het college in SZ 25 en op 30sept en staat open voor iedereen collegegeld betalen aan de buitengen (evt m e t ouders] rondleiden vragen beantwoorden, gastvrouw/het WC loopt parallel m e t de reeds 17 okt IS het college in YZ 7 111 die zi)n k e n n i s en i n z i c h t in de landse instelling, huisvesting wordt over de campus Je vertelt je eigen heer van de KUB zijn Beloning een gegeven colleges, er wordt dus m e t hetgeen in de studiegids staat is de achtergronden van de Derde Wereld geregeld, volledige erkenning van m ervaringen met betrekking tot stu mooie rode KUB-sweater Studenten van vooraf aan begonnen Studiebelasting van dit vak 4 studiewil vergroten Kosten f 125,het b u i t e n l a n d behaalde vakken, die en studentenleven die al een rode KUB-sweater hebben, punten.

In de loop van het collegejaar starkennismaken met een ander rechtsWie eerste-en ouderjaarsstudenten en die ook dragen op 23-10, krijgen t e n o o k nog de t h e m a c u r s u s s e n stelsel, een andere c u l t u u r , etc Beloning een m o o i e rode KUBeen beloning v a n f 25,-- Info en Derdejaarsscriptie Duurzame Ontwikkeling en OntZaalwijziging Bestuurskunde Kortom studeren m het buitenland sweater m e t een geheel nieuw deD2-studenten opgave studenten-adviesbureau N 2 BIK w i k k e l i n g s s a m e n w e r k i n g en een IS een kans die je met mag missen A/Bestuurskunde I sign Degenen die a l m het bezit zijn (tel 2841/28431, open 10 00 12.00 cursus speciaal gericht op studenten BIK D2-studenten die hun derdejaarsDe faculteit hanteert een systeem van een rode KUB-sweater en die en 13 00-16 OOu Opgeven tot uitermet studieplannen naar een ontwik De colleges Bestuurskunde A/I zijn scriptie in het Ie semester willen van doorlopende a a n m e l d i n g en tijdens de voorlichtingsdag dragen, lijk 10-10 Instructiemiddag op do kelmgsland schrijven en zich nog niet via CO- m 1 V ma 16 sept t / m 14 okt van doorlopende selectie Wacht dus krijgen een financiële vergoeding 17-10 9 45-12 30 in PZ 12 Daarna vinden MAP hebben ingeschreven dienen met te lang met aanmelden, want van f 25,-- Info en opgave Rob Voor meer informatie kom langs m ZIJ weer plaats op het zelfde tijdstip z s m contact op te nemen met de die h e t eerst k o m t , die h e t eerst Maas, Medewerker Externe Betrek B 1103 of bel 01 466 25 56 in Y Z 7 coordinator (Peter Flach@kub nl) maalt' Deadline voor aanmelding is kingen, P 313, van ma t / m do 13 00Uiterste aanmeldingsdata 1 febr 1997 Voor meer informatie 15 00 uur Instructie do mi 17 okt tentamens Rekencentrum over studeren in het buitenland kan Wijzigingen tentamendata 1996 G e ï n t e r e s s e e r d e s t u d e n t e n Inzage herkansingen Propedeuse E c o n o m i e / E c o n o m e c o n t a c t worden opgenomen m e t kunnen zich aanmelden tot uiterlijk Cursusinformatie Rekencentrum 11 t hetgeen in de studiegids staat m w Renee Rijkens, coordinator tne/BIK Statistiek I, Statistiek 2, Regressied o l O o k t 1996 Maar ben op tijd, de Het Rekencentrum verzorgt diververmeld is er in aug 1997 geen teninternationalisering frw, Y 306, tel tentamen-/toetsperiode - aanmelAnalyse, Statistische M e t h o d e n / inschrijvmgsmogelijkheid stopt zo se cursussen, waarin u bijv leert hoe tamen Europees recht A Studenten 013-4663141, spreekuur di t/m vrij den t/m okt '96 - 30 sept. 1996 Statistiek BIK, Kwantitatieve Medra genoeg gastvrouwen en -heren u een bepaald software-pakket het die vorig jaar met de opleiding Euvan 14 00-15 00 uur gevonden zijn dec '96/jan '97 - 14 nov 1996 t h o d e n Algemene Economie Op beste kunt gebruiken Er zijn cursus ropees recht zijn begonnen en dit mei/jum ' 9 7 - 3 1 m r t 1997 ma 30-09 kan men in kamer B 1005 sen met open inschrijving en cursusvak nog met hebben gehaald, dienen juh/aug ' 9 7 - 3 0 juni 1997 van 13 30-16 00 uur voor bovengesen op aanvraag Wilt u een cursus aan te sluiten bij Europees gemeen- Afstudeerscriptie algemeen bij vakgroep Doctoraal Doctoraal AE/BE/FE/ETRIE/BIK noemde vakken zijn tentamen inmet open inschrijving volgen, dan schapsrecht Dit t e n t a m e n wordt Privaatrecht kunt u zich hiervoor inschrijven aan tentamen-/toetsperiode - aanmelzien Intekenen is m e t nodig Inschrijving werkgroepen SPSS (2e afgenomen op vr 13 juni 1997 en wo de balie in C 245 Het inschrijfforden t / m oktober '96 - 30 sept 1996 blok) 27 aug 1997 Daarnaast vindt het Studenten die een privaatrechtelijmulier van medewerkers kan ook dec '96/jan '97 31 okt. 1996 Studenten PSY, VTW en PEW dietentamen Leer van de internationake afstudeerscriptie willen schrijven automatisch gestuurd worden naar mrt '97 - 14 febr. 1997 nen zich m 1 V. 26 sept in te schrij le betrekkingen niet plaats op 16 k u n n e n zich a a n m e l d e n bij m r uw intern KUB-adres Alle cursusm e i / j u n i ' 9 7 - 3 1 mrt. 1997 dec 1996, maar op I I dec 1996 ven voor de werkgroepen via COM A B Chao-Duivis, tel 013-53sen worden verzorgd door docenten juh/aug '97 - 30 juni 1997 MAP Eentoehchtmgligtmderoos42318 van de afd Voorlichting & Services Rechtsterkast bij P306 van het Rekencentrum Werkcollege strafrecht A Wijzigingen tentamendata Meer informatie hierover vindt u op CeBofuf zoekt bestuursleden geleerdheid (deeltijdse opleiding) KUB WEB (324 0491 AccountingalsControlinVervolg op pagina 14 CeBoJuF zoekt enthousiaste en acHet werkcollege strafrecht A van 21 strument, tentamens op 16-12 en 07Dankzij 'campus wide licenties' kan 08 nov a s wordt verplaatst van YZ 3 het Rekencentrum de nieuwste verGroepsbegeleiders gevraagd naar YZ 4 (34AE18/3SAE57) Econometrie Mesies van diverse softwarepakketten thods A-i-B d d 23-05 wordt 22-01 T b V de voorlichting van de rechvoor slechts f 1,50 ter beschikking I35KF26) Empirie van Financiële tenfaculteit op do 24 okt a s zijn Handelsrecht A stellen aan alle m e d e w e r k e r s en Markten; tentamens op 11 -06 en 18wij op zoek naar een groot aantal studenten van de KUB Bij elk pak08 111 hetgeen de syllabus vermeldt, enthousiaste rechtenstudenten om ket krijgt u een handout waarin u is de herfstvakantie in week 43 De tijdens h e t vrije p r o g r a m m a v a n (330 023) G e s c h i e d e n i s v a n h e t leest hoe het programma geïnstalw e e k i n d e l i n g voor week 43 leze 10 00-13 3 0 u u r e e n g r o e p v a n c a 15 Economisch denken geen schrifleerd moet worden VWO-leerlingen met ouders rond te men in week 42 telijk tentamen Er zijn ook pakketten van Microsoft leiden Het is de bedoeling dat je (35EC36) Informatie Econ en Corp beschikbaar vertelt over je eigen ervaringen met Handelsrecht A voor fiscalisten Finance d d 28 01 wordt 25-06 De voorwaarden waaronder u de studie en studentenleven etc Een |346 2201 Inleiding M a n a g e m e n t software kunt kopieren u maakt zelf Science geen t e n t a m e n op 31-01; 111 hetgeen in de studiegids op pag bezoek aan de bibliotheek, studenuitsluitend kopieën van de software dus 2x t w 20-06 en 08-08.

81 IS vermeld vangen de hoorcolletenflats etc , staat op het programom een back-up te h e b b e n , u ge(328 253) Intern Marketing datum ges voor Handelsrecht A voor fiscama Als b e l o n i n g verdien je een bruikt de software niet voor com23-12 vervalt, in overleg m e t do listen aan op di 8 o k t |week4I) De mooie rode KUB-sweater (als je al merciële doeleinden,u verkoopt of cent/studenten nieuwe dag gepland werkcolleges vangen aan in week 42 een rode sweater hebt k u n je evenverhuurt de software niet aan der(600 186/610 024) Internationaal (de week van 14 okt ] De hoor-/ tueel een financiële vergoeding krijden Recht wordt afgenomen op 15-01 gen, maar alleen wanneer je de oude werkcolleges voor deeltijdstudenMeer informatie hierover vindt u op (i p V 16-01] en verlengd tentamen trui ook draagt) Gezien de te verten fiscaal recht vangen aan op ma KUBWEB op 05-02 strekken informatie gaat de voor7okt (week41) In tegenstelling tot De URL is: " h t t p : / / c w i s k u b n l / keur uit naar rechtenstudenten die hetgeen de syllabus vermeldt, valt (325 038) Ruimtelijke Bedrijfseco-drc/drc/" minimaal 1 jaar aan de rechtenfacul- de herfstvakantie in week 43 De nomie wordt afgenomen op 14-01 teit studeren (doctoraal of vergevori p v . 08-01 w e e k i n d e l i n g voor week 43 leze Kubit derde propedeuse-studentenj Info Regressie-Analyse - S t a t i s t i s c h e men m week 42 en aanmelding balie studentenzaMethoden en Kwantitatieve MethoWil je tijdens je studie bijverdienen? Wij hebben In deze Kubit (electronisch magaziken, N 24, tel 4662211 Aanmelden Hoorcollege den tentamen wordt afgenomen op bedrijfseconomie regelmatig werk voor gemotiveerde studenten in ne over informatietechnologie op de IS mogelijk tot uiterlijk do. 10 okt 22-05 i p V 21-05 KUB) o m aandacht voor revolutiodiverse branches, waaronder de horeca. Overdag, a s Op do mi 17 okt a s is er een De hoorcolleges bedrijfseconomie Herkansing Voortgezet Voorraadnaire ontwikkelingen op het World instructie bijeenkomst Degenen hele of halve dagen, maar ook in de avonduren m a n a g e m e n t kan na overleg m e t gegeven op m a 15 45-17 30 uur Wide Web, nieuwe bibliotheekprodie zich aanmelden ontvangen hierdocenten dr R H e u t s e n i r F Jansworden verplaatst van YZ 7 naar C Z En zowel op doordeweekse dagen als in her weekend. jecten, de studentenchipkaart, en over tijdig bericht. sen (dus m e t schriftelijk) 112 e l e k t r o n i s c h e o n d e r s t e u n i n g via Cursussen van prof dr J Biasing Eva Kubit is te bekijken via KUB Dus ben je nu op zoek naar een leuke baan? worden na het semester schriftelijk Europees en Internationaal web zaalwijziging getentamineerd en i o evt herkan- Eenmalige Neem dan snel contact op met Uitzendbureau Start De URL IS " h t t p / / c w i s k u b n l / Milieurecht I sing, maar niet in augustus Op do av. 26 sept. a s vmdt het colm Tilburg, tel. (013) 543 90 90.

-kub/kubit/index h t m " I t t wat vermeld staat op pag 171 lege burgerlijk recht A eenmalig in Voor het inschrijven van cursussen QZ 1 plaats m plaats van in YZ 2 (tijd van de studiegids wordt h e t vak - IIIJMMiil-Hllsl^VI propedeuse-diploma en het kopieren van softwarepakket- Uitreiking Europees en Internationaal Milieuongewijzigd van 18 45-21.30) ten kunt u terecht in het CIC, C 245 recht 1 gegeven in het eerste semesGeslaagd voor de propedeuse per Tel 013 466 3111 O p e n d a g van ter van dit studiejaar Europees en mei/juni of per aug , dan wordt het Aanmelden 9 00-12 30 en van 13.00-17 00 uur tentamens Internationaal Milieurecht II wordt diploma uitgereikt op Alexanderstraat 1, 5038 XW Tilburg, tel (013) 543 90 90 Ma ochtend gesloten propedeuse in beide semesters gegeven E e a 24-09-'96 (Economie, geslaagd per staat correct vermeld in het keuzemei/juni) Wellicht ten overvloede wordt erop Start. De kruiwagen voor gemotiveerd personeel. vakkenrooster op pag 281, met dit 08-10-'96 (Econometrie) gewezen dat aanmelding voor de

Faculteit

Algemeen

Faculteit

Jubil

Bt

In I79<

Tweeh vendel: meestt onderi geven i ontwik maar d

Z

eld£ sieli festivite derdjari, bant als: een zelfj vaardigi woordij verrees vergezel Brabant' ten die j door he en fietst dreven, werd Of kunsten;

Faculteit

I VIncen

StartTijdens en na ie studie de Icruiwagen naar een ieuice baan!

UNIVERS

2 6 SEPTEMBER 1 9 9 6

i

C

U

L

T

U

jubileumtentoonstelling in vier steden

Brabantse kunst bestaat niet In 1796 w e r d N o o r d - B r a b a n t een zelfstandige provincie.

T w e e h o n d e r d jaar l a t e r w o r d t d a t feit gevierd m e t vendeizwaaiers op het binnenhof, fietstochten m e t burgemeesters en e e n g r o t e expositie in vier Brabantse steden onder de t i t e l ' D e M u z e als M o t o r ' . H i e r m e e w o r d t aangegeven d a t de kunst een drijvende kracht is geweest in de ontwikkeling van Brabant. M a a r of d a t w a a r is, blijft nog m a a r de vraag.

Z

elden is een feestje zo fantasieloos georganiseerd als de festiviteiten rond het tweehonderdjarig bestaan van Noord-Brabant als zelfstandige provincie met een zelfgekozen bestuur en een afvaardiging in de volksvertegenwoordiging. O p het provinciehuis verrees kolossaal het getal 200, vergezeld van een al even enorme Brabantse vlag, allerlei prominenten die gewoonlijk per limousine door het land zoeven wandelden en fietsten voor een keer langs de dreven, aan de provinciegrenzen werd op vier plaatsen door een kunstenaar een artistiek bord langs

de snelweg geplaatst, en op prinsjesdag kon Den Haag genieten van het typisch Brabantse v e n d e l zwaaien. Aan financieel gebrek kan het niet gelegen hebben, w a n t Brabant staat er economisch gezien heel wat beter voor dan 200 jaar geleden en er was dan ook een flinke zak met geld beschikbaar.

Eerder lijkt het ongeinspireerde karakter van het feest v o o r t te vloeien uit het ontbreken van een Brabantse identiteit, hoezeer daarnaar ook gezocht is.

O o k in de grote vierdelige tentoonstellingvan beeldende kunst, in Den Bosch, Eindhoven, Breda en

Tilburg, is getracht om iets zichtbaar te maken van een Brabantse culturele identiteit. Het Noordbrabants Museum in ' s - H e r t o g e n bosch dookdiep in de historie met een expositie over de beeldende kunst en de ontwikkeling van Brabant tussen 1796 en 1940. Niet alleen kunst w e r d uit de kast gehaald; o o k een oud kanon, een breimachine, een kistmetstembiljetten en de mijter van bisschop Zwijsen dienen o m de ontwikkeling van het gewest te illustreren.

Maar dit alles resulteert nog niet in een tentoonstelling met typisch Brabantse kunst. Als er al iets Brabants aan te wijzen is, dan is het misschien het feit dat het lange tijd een behoorlijk culturele armoede geweest is. Zelfs Brabants grote zoon Vincent van Gogh, met veertien werken vertegenwoordigd, was in zijn Brabantse tijd nog niet gek genoeg om geniaal te kunnen schilderen. De expositie is zeker

niet oninteressant, als historisch overzicht, maar het w o r d t toch pijnlijk duidelijk dat er veel middelmatigs gewrocht werd.

Voor een goed kunstklimaat is een goed economisch klimaat nodig.

Dat blijkt o o k uit de tentoonstellingen in de andere drie steden. De Beyerd in Breda behandelt de periode 1945 t o t 1990. Daar is te zien hoe de kunst eindelijk doorbreekt,

R

los komt van de beperkingen van een achterlijke omgeving en dus ook los komt van regionale grenzen. In het Van Abbe in Eindhoven en in het Tilburgse De Pont komt de jongste generatie aan bod, kunstenaars die al helemaal maling hebben aan provinciegrenzen en zelfs aan landsgrenzen. En zo toont deze mega-manifestatie eigenlijk vooral aan dat kunst, goede kunst,

zich niets aantrekt van grenzen, en dat Brabantse kunst niet (meer) bestaat. [CB]

'De Muze als Motor', t/m 1 december in het Noordbrabants Museum, t/m 24 november in De BeyetTi, Van Abbemuseum en De Pont.

Suver Nuver 'omarmt het spook in zichzelf'

^Nachtwerk': antitheater als strafoefening ' B e e t j e raar' b e t e k e n t suver nuver in h e t Fries. Z o h e e t t e de eerste voorstelling van h e t t r i o Peer van d e n B e r g , D e t t e Glashouwer en H e n k Z w a r t o n d e r regie van T o n Lutgerink in I 987. D a a r m e e p a k t e n z e m e t e e n de M i m e - p r i j s . En z o heet dus de groep. T h e a t e r d a t tegelijk o n d e r z o e k w i l zijn naar t h e a t e r , soms raak, o o k w e l eens mis. M o e t kunnen. ' N a c h t w e r k ' , o o k o n d e r Lutgerink, is o p z e t t e l i j k (?) m i s .

W o e n s d a g 2 o k t o b e r in de studiozaal van de Tilburgse schouwburg.

E

I Vincent van Gogii. KiiuLWiigen mei uiiuer^ddnue £on [ruLu luiTi nddr Lbenj

U

en thriller belooft het programma. Over 'de hallucinerende werking van het donker', over 'heimelijke verlangens die aan de oppervlakte komen'. 'Suspense vult de atmosfeer.' Blabla dus, want Suver Nuver experimenteert nu meer dan ooit. Dus w o r d t de thriller en daarmee alle gangbare theatervormen, plus het theater in het algemeen en Suver Nuvers doelstelling zelf (is theatermaken) te kakken gezet. G e f r u s t r e e r d bloot komen ze op, want gestoken in goudglanzende bodystockings die alle erotiek smoren, lopen stijfjes als onnozele clowns op hoge sportschoenen en hebben een microfoontje voor hun mond dat nergens op slaat. Peer en Dette zijn een paar en Henk pikt Dette van Peer weg. O f zoiets. Even later trekt Henk en Dette een carnavalsmasker van de dikke en de dunne over hun kop. Koddig. Er worden wolken stoom geproduceerd.

Henkgeeft een raadseltje op waarin hij een lange rij moordwapens opnoemt. V r o u w en man vechten, een doodkist komt meedoen waar Henk en Dette in verdwijnen, er w o r d t stuntehg gefilosofeerd over pijn en dood en kosmos, met zwarte schotten gewandeld, een duet tussen bewegende panelen gekweeld waarin men mooi vals zingt hoe men elkaar maar niet kan bereiken, er w o r d t met een dode kat gegoocheld en een pas de deux (Henk op hoge pumps) gepersifleerd. Het is dus van het begin t o t het eind de bedoeling dat het geen en zeker geen verantwoord theater w o r d t . En dat houdt het t r i o heel nauwgezet een uur vol, want 'Suver Nuver omarmt', volgens het programma, 'het spook in zichzelf.

En dat is een verdomd schizofreen spook want wat doe je op de bühne als je opdracht is geen theater te maken en toch alle theatrale trucs de revue moet laten passe-

ren! Methodische bezinning in uitvoering, destructie ten einde weer te kunnen scheppen, vrees ik.

Is zoiets leuk? W e l , het hangt er helemaal vanaf hoe je kijkt. Er zat een jongetje van ongeveer IO jaar op de eerste rij en dat genoot, als ik naar hem keek wist ik waarheen en hoe ik moest kijken. W e e r kind worden dus. O o k de rest van het publiek bleef verwonderlijk aardig bij de les. Als je even wil doordenken is die aandacht best wel te verklaren vanuit het harde feit dat de massa buiten de theaterzaal dag en nacht overvoerd w o r d t met verantwoord theater, waar men achteloos en geroutineerd kennis van neemt. Maar mij bevredigde dit 'antitheater' niet. Kan best interessant zijn als het goed gebeurt. Maar zelfs dat, zo heb ik de indruk, wilde Suver Nuver niet echt. Dit 'Nachtwerk' is geen theater, maar een strafoefening voor acteurs die het acteren moet worden afgeleerd en een onderzoek naar hoe het publiek daarop reageert. Radicaal modernistisch, dat wel. [BH] 'Nachtwerk'. Suver Nuver.

Woensdag 2 oktober 20.30 uur.

Scudiozaal Tilburgse scliouvrburg.

Entree 19,50 gulden.

Advertentie

iuB-CulTu"rkaart agenda ' Schouwburg Tilburg

vrijmetselaars op zolder Razend spannend en met cult-achtige allure.

Regie: Lars von Trier Denemarken 1994, kleur, 280 min

Middenzaaltheater DeVorst

do 26 en vr 27 sept 20.45 uur Jan van den Berg 'Lief, blind, egoïstisch verliefde mens. Alle drie de episodes betreflfen de ontmoeting met een potendo 26 sept 20.30 uur Les Enfants Terribles: 'Tales from a traveller'tiële (geheime) geliefde Een meisje verdenkt haar vnend van bedrog; een ge- licht' naar en over Ossip Mandelstam UNICart en KUBcultuurkaart fl.

Toneel en bewegingstheater. Geïnspireerd op 'Alle mensen zijn ster- trouwde vrouw houdt een minnaar aan het lijntje die van zijn kansen overtuigd 7,50; voorverkoop fl 5,felijk' van Simone de Beauvoir. Ontmoeting met een reiziger die is; een jonge schilder wijst een ware liefde af en jaagt een onmogelijke na. Niet 'Metropolis' van Fritz Lang, muziek Tjerk van der Ham 20 45 uur, nog een uur te gaan heeft voor zijn vijfhonderdste verjaardag Op dit de liefde bepaalt de afloop, maar leugentjes, misverstanden en toevalligheden. UNICart en KUBcultuurkaart fl 7,50, voorverkoop fl. 5,za 28 sept 20.45 uur Stan: 'Pick-Up/Kanker' Een tweede deel na tijdstip moet hij beslissen of hij nog vijfhonderd jaar wenst door te Regie Ene Rohmer Franknjk 1995, kleur, 100 min KUBcultuurkaart fl. 5,leven of wenst te sterven. In dat laatste geval zal hij de stap zelf moe- vr 27 en za 28 sept 22.00 uur 'Omo Aguci Para Choculale'Tna is de jonge Gerardjan Rijnders' eerste Ziekte wordt werkelijkheid en dat maakt alle ten zetten. Herinnenngen, zonder melancholie, met een zekere wel- dochter uit een familie waarover een strenge matriarch de scepter zwaait Als conversatie onmogelijk. UNICart en KUBcultuurkaart fl. 7,50, voorlust. In soms komische, soms tragische gebeurtenissen wordt het pu- jongste dochter moet zij voor haar moeder blijven zorgen Haar buurjongen en verkoop fl 5,bliek deelgenoot van zijn verleden en zijn twijfels over de wel heel zij worden hevig verliefd; om in haar buurt te zijn trouwt hij haar zus. Tita wo 2 okt 20.45 uur De Eerste....{ml de sene Nieuwe Theatermakers) Rutger nabije toekomst. Tekst en spel van Erwm Kokkelkoren, zelf seropositief: verwerkt al haar liefde en passie in de meest betoverende maaltijden. Dan wor- le Poote: 'Jezus van Oldenzaal', Mirjam Bos: 'X' en Jesse van Ruller: "hij geniet zichtbaar van het komende grootse moment" den de zus en haar man naar Texas gestuurd. Vele jaren later ontmoeten de 'jazzconcert' Drie kleine voorstellingen (theater, dans en muziek) op een KUBcultuurkaart fl 10,geheven elkaar weer Regie. Alfonso Arau. Mexico 1992, kleur, 113 min avond UNICart en KUBcultuurkaart fl 7,50, voorverkoop fl. 5,wo 2 okt 20.30 uur Suver Nuver: 'Nachtwerk' Suver Nuver bereidt u KUBcultuurkaart fl. 5,voor op de nacht Wat is de werkelijkheid van de nacht? Dromen en ma 30 sept 19.30 uur Lesfilmsdu paradis: 'Le journal d'une femme de chambre'Paradox nachtmerries, hoe werkelijk zijn die verhalen? Suver Nuver gaat poeren Een bijtende aanval van Luis Bunuel op maatschappelijke, morele en religieuze do 26 sept 21.00 uur Dewey Redman Quartet (USA). Een der grootsten in in het afval van de dag, zoekt het avontuur op en gaat nachtbraken. De huichelachtigheid De komst van een kamermeisje in een Normandisch huis- de jazz. Speelde met Omette Coleman en Keith Jarret, Carla Bley en Don spelers nodigen u uit uw zintuigen wagenwijd open te zetten. Een bruhouden legt verzwegen frustraties, ondeugden en geheimen bloot. Regie Luis Cherry Een opwindend, uniek muzikant die op onnavolgbare wijze vertale, zeer persoonlijke voorstelling die je met snel vergeet. In een andere schillende stijlen, ritmes, emoties en tempo's in zich opneemt. UNICart en Bunuel Frankrijk, 1964, zw/w, 98 mm KUBcultuurkaart fl. 5,uitvoering gespeeld tijdens het Festival aan de Werf. KUB-cultuurkaart fl. 10,di 1 en WO 2 okt 19.30 uur -avondvullend- 'The kingdom' In het Deense zie- KUBcultuurkaart fl. 10,kenhuis The Kingdom waart de geest rond van een meisje Enigszins gehinderd Filmtheater Louis door de dagelijkse ziekenhuisrealiteit probeert een oudere dame haar eeuwige Musea do 26 t/m za 28 sept 19.30 uur 'Les rendez-vous de Pans'Een licht dne- rust te geven. Ondertussen woedt er een stnjd tussen rationalisme en spintisme Nederlands Textielmuseum, De Pont, Noordbrabants Natuurmuseum luik met seneuze ondertoon over de kwetsbaarheid en wreedheid van de onder de medici, wordt er gerotzooid met orgaantransplantaties en vergaderen en Scryption als vorige week. KUBcultuurkaart fl 1,-

KUBcultuurkaart verkrijgbaar bij de balie van het Studentenadviesbureau, gebouw N, openingstijden maandag t/m vrijdag 10.00-12.00 uur en 13.00-16.00 uur.

Stort fl.25,- bij de Kas in de hal van gebouw B en neem de kwitantie, een goede pasfoto en je bewijs van inschrijving mee.

UNIVERS

2 6 SEl'TEMBtR 1 9 9 6

FSW/BOW Openingsat den BOC (S13) Ma 15 30-17 30 Di 13 45-15 45 Wo 11 00-13 00 Do 13 30-15 30 Inschrijving tentamens probleemvelden Studenten dienen zich in tegenstelling tot een eerder b e r i c h t w e l in te schrijven voor de tentamens probleemvelden Dit inschrijven moet via COMAP

V Mol, 11 30 uur, PZ 210, onderwerp Ziekteverzuim E Scholten, 14 00 uur, PZ-210, onderwerp Arbeidsomstandigheden wet K Bruis, 15 15 uur, Y-353, onderwerp Toekomst mobiliteit en loopbaan beleid T de Vries, 16 00 uur, A-187, onderwerp' Management van professionals T Wolters, 16 30 uur, PZ-25, onderwerp Personeelsinformatiebeleid C V d Linden, 17 15 uur, A-129, onderwerp inzetbaarheid/mobiliteit Op 27 sept M Duijn, 10 30 uur, S-1, onderwerp Besluitvorming/werktijden Op 3 okt C. Slangen, 10 00 uur, S-1, onderwerp Mobiliteit

sen gaat op dezelfde manier als je PSY IS beschikbaar bij het secretari niek aangeboden worden Deze cur14 30 uur) een drietal studenten een aanmelden voor een schriftelijk ten aat, P705, tel 4662480 Studenten sus IS niet alleen bedoeld voor stuv o o r d r a c h t h o u d e n over ondertamen voor elke tussentoets afzon A&O-PSY die willen beginnen met d e n t e n die onder de regeling bezoeks- en stageactiviteiten Aan de derlijk moet je je bi) Bureau Examens hun stage of onderzoek dienen bij roepsvaardigheden vallen (Hieronorde komen de ontwikkeling van aanmelden, kamer C 82 Doe dit voorkeur deze brochure eerst door der worden enkel studenten gereeen communicatieplan bij de FNV, uiterlijk 27 sept 1996' te lezen voordat ze contact opnemen kend die al eerder onderdelen van een onderzoek naar de toepassing met de stage- en onderzoeks-coorberoepsvaardigheden h e b b e n gevan 'Lotus Notes' (group ware) bin dinator volgd') nen de adviestak van organisatieLetterenprijs 1996 b u r e a u s en een o r g a n i s a t i e Tevens wordt de mogelijkheid geboc u l t u u r o n d e r z o e k bi) een a a n t a l De Faculteit der Letteren stelt jaar den aan studenten die dit jaar derPropaedeuse Inl. VTW fuserende g e m e e n t e n De voorlijks een prijs van f 3 0 0 0 , - beschik dejaars vakken volgen, deel te ne d r a c h t e n z u l l e n worden gevolgd baar voor het beste reisplan van een m e n aan de cursus gesprekstechHet college van 30/9 w o r d t verdoor een discussie Studenten die student(e) voor een studiegebonden niek Voor deze laatste groep studenplaatst van 10 45-12 30 naar 15.45begonnen zijn aan DII zijn verplicht activiteit in het buitenland ten IS gesprekstechniek een onder17 3 0 i n Q Z 2 0 3 minimaal vijf presentatiemiddagen Ben JIJ in 1996 naar het buitenland deel van de cursus gesprekstechnieHet college van 2/10 w o r d t verbij te wonen en om eenmaal zelf een geweest of van plan om m 1997 naar ken Deze cursus bestaat uit 6 bijplaatst van 10 45-12 30 naar 15 45voordracht te houden Andere stuhet buitenland te gaan voor studie, eenkomsten gesprekstechniek en 6 17 3 0 i n AZ7 denten zijn van harte welkom stage of scnptie-activiteiten' b i j e e n k o m s t e n groepsdynamica Inl Manje Berting (tel 4662325, Ben JIJ d o c t o r a a l s t u d e n t ( e ) of Het onderdeel groepsdynamica P316). student(e) Verkorte Opleiding? wordt pas volgend collegejaar aanDien je reisplan uiterlijk 15 okt geboden 1996 in bij de coordinator interna Studenten kunnen zich voor de cur- Aei>0-psycbologie tionalisenng, Denise Lmdenau, B sus gesprekstechniek inschrijven op Letteren 207. Bij haar zijn ook de richtlijnen 9 okt 12 0O-17 0 0 i n P 5 0 1 a Stage en onderzoekscoördinator voor de aanvraagprocedure verkrijg De cursus gesprekstechniek beslaat Studenten die willen beginnen met baar 6 bijeenkomsten die verplicht zijn hun stage of onderzoek dienen zich en starten op 18 okt om 12 45 van te voren te melden bij de stage Tussentoetsen propedeuse en Meer informatie bij Gerda van Rosen onderzoeks-coordinator van de Groepsbegeleiders gevraagd Ie doctoraaljaar sum(stud-ass ),P501a,4668168(alsectie A&O-PSY, Drs Titia Meijer voor de voorlichtingsdagen leen wo ) of Marije Bertmg (docent) Studenten met vragen over de stuStudenten van de propedeuse en van P316, 4662175 die A&.0-psychologie kunnen zich het Ie doctoraaljaar (dus ook de eerZie mededeling onder Faculteit Soeveneens tot haar wenden Spreekstejaars van de verkorte opleidingen) ciale Wetenschappen N B ' ! ' De cursus gesprekstechniek uur (op afspraak via secr A&O-PSY, m o e t e n zich a a n m e l d e n voor de voor avondstudenten start op dl 15 tel 4662480, P705) elke ma tussen tussentoetsen van de vakken in het okt (ipv dl. 28 o k t ) 10 en 17 uur en elke di mo eerste semester De tussentoetsen Informatie-brochure Aet>0 PSY staan gepland in de periode van 14 Een brochure met de 25 meest get/m 25 okt 1996 (zie Studiegids pp Presentatie 3 okt stelde vragen over de studie A&O58-59) Aanmelden voor tussentoetDo 3 okt. zullen m PZ-12 (12 30-

cursus op WO 2 okt je wellicht hel pen En dan op do 3 okt het slotfeest van de Gesloten Tijd met het thema Rock around the Clock Dat houdt in dat om 7 uur 's avonds het dmer voor je klaarstaat, en 12 uur later voor de volhouders het ontbijt Tevens de laatste kans om je in te schrijven als jaarlid'

getest op hun toerekeningsvatbaarheid Een interessante en actuele activiteit dus Er zijn maximaal 25 plaatsen Belangstellenden dienen zich dus op te geven Dat kan in het postvak (Y 206) en telefonisch, 's avonds tussen 19 00 20 00 uur bij Remco Smith (013 5433712) Lijkt het JOU nu ook leuk om dit soort activiteiten te organiseren of het blad Penose in elkaar te draaien, dan kun je je bij bovenstaand nummer opgeven

Spreekuur studie-advi 'ieur Het telefonisch spreekuur van Wout Dons (studie-adviseur PEW, VTW doctoraal) is verplaatst van maandagochtend naar maandagmiddag Doctoraal ASZ 14 30-15 30 m i V 28 okt a s De eerste week van oktober gaat het Roosterwijziging Leer ASZ I spreekuur niet door.

Het college van do 26-9 zal worden gegeven in AZl 12 De daaropvolgende colleges zullen in YZ3 wor Doctoraal PEW den gegeven Afstuderen eind sept begin okt Op 26 sept Psy. doctaal B Dols, 9 00 u, PZ-210, onderwerp Leeftijdsbewust personeelbeleid Gesprekstechniek/Gesprekstecb |. v.d. Laar, 10 15 uur, PZ-210, onnieken (= Gesprekstechniek &> derwerp Personeelsbeleid Groepsdynamica) I t t wat er in de E V dr Wouden, 10 30 uur, YZ-7, studiegids of rooster vermeld staat, onderwerp Functiewaardering zal er nog een cursus gesprekstech-

De memoberichten zijn bedoeld voor studenten en gezelligheidsverenigingen plus instituten en afdelingen welke ac tiviteiten ontplooien op liet terrein van cultuur, ontspanning en sport Hou het kort en bondig De redactie behoudt zich het recht voor berichten in te korten Inleveren donderdags tot 13.00 uur. Niet op woensdag.

Studentenverenigingen

T.S.C. St. Olof Vandaag zullen onze kersverse eer stejaars zich, zoals elk jaar, inzetten voor de Nierstichting Vanaf 17 00 uur zullen zij beginnen met collecteren door heel Tilburg Op vr 27 sept kunnen we onze conditie weer eens testen op het jaarlijks terugke rende Pallieter Hockeytoernooi Voor alle nieuwe EC leden vindt de e e r s t e gezellige EC-vergadering plaats op ma 30 sept om 20 00 uur Op 2 okt is de speciaal voor alle eerstejaars van de AHC-veremgin gen georganiseerde MAF-dag" De perfecte dag om studenten uit verschillende steden van het land te ontmoeten Om 20 00 uur verzamelen we op de kroeg, waarna we na een korte borrel gezamenlijk naar Rotterdam vertrekken De dag erna IS de grote dag van de koehandel VIdar Aanvulling uitnodiging datum van Algemene Jaarvergadering, Diesvergadering en bestuurswissel is zo 6 okt Nog even en dan begint de Lustrum Slotweek Zo 29 sept beginnen we met het lustrumconcert in de aula v a n d e K U B m e t E m m y Verhey Wo buitendag en lustrumdiner Do av groots open feest met de volgende ochtend een katerontbijt Dan natuurlijk za gala en op zo de bestuurswissel Kaartjes voor concert en gala zijn nog te verkrijgen op do 26 okt Zo 6 okt is ook de Jaarvergadering en die begint om 13 OOuur, aansluiten de wissel en receptie Plato Vanavond (do 26 sept ) neemt de Accu alle intro leden mee op de foute kroegentocht Naderhand kun je bij Plato bijkomen van de doorstane ellende Di 1 okt heb je kans de liefde van je leven te ontmoeten op de Blind date avond Na de show kun je schuifelen of swingen op de 'Easy T u n e ' swmgavond Wordt de blind date geen succes, dan kan de versie-

UNIVERS

Studieverenigingen

Faculteit

ELSA STEP In-house dagen Alle (voor)laatstejaars s t u d e n t e n opgelet schrijfjenuinvoordeSTEP In-house dagen die de Stichting Student en Praktijk (STEP) dit najaar organiseert in samenwerking met ca 60 topbedrijven op het gebied van financiële dienstverlening, accountancy, consultancy, finance, marketing en sales, IT, belastingadvies, juridische dienstverlening en nota naat Bedrijven waarmee je gedurende een dag intensief kennis k u n t maken zijn o m Andersen Consulting, Shell, Hemeken, ING Groep, KPMG, OC&C, Akzo Nobel, Loeff Claeys Verbeke, Nauta Dutilh, De Brauw Blackstone Westbroek, O n gm, CMG, Cap Volmac en IBM. De In house dagen zullen plaatsvinden in nov , dec en jan '96-'97 en deelname IS geheel gratis Vraag de brochure aan via STEP (020) 4449464, kijk op Internet h t t p // www CS vu nl/~step of ga langs bij Integrand, Synergy, DESDA, Thalia of Nota Bene en schrijf je in voor 2 okt , want STEP zet je carrière in beweging'

Cicero Dl 1 okt om 20 00 uur starten we met een training presentatietechnieken Dhr Ard van de Steur zal ons gedurende 2 avonden begeleiden op de weg van de presentatie De cur sus zal wat tips leveren over houding, boeiend spreken, intonatie, spreektempo, structureel betogen en nog veel meer zaken die nuttig kunnen zijn bi| een presentatie Lijkt het je leerzaam om deze cursus te volgen, dan kun je voor informatie en opgave b e l l e n n a a r S a b i n e (4672943) De kosten zijn f 2 5 , - en voor leden van Cicero is het gratis' Dus kom langs di. om 20.00 uur m café Marijnen.

Peter Nol! Begin okt zal om 19 00 uur een lezing plaatsvinden over kinderporno in Nederland Verdere informatie over de datum en de zaal zal te vinden zijn in de glazen gang van gebouw B en in gebouw Y Is het in Nederland nu net zo erg als in Belg i ë ' Op wat voor m a n i e r w o r d t kinderporno opgespoord' Voldoende stof om een interessante lezing en discussie te laten ontstaan Op 28 okt organiseert Peter NoU een excursie naar het Pieter Baancentrum Daar worden verdachten

2 6 SEPTEMBER 1 9 9 6

Voor dit jaar staan er al verschillende lokale, n a t i o n a l e en i n t e r n a tionale activiteiten op het programma Te denken valt aan lezingen, congressen, b u i t e n l a n d s e reizen, uitstapjes m eigen land en natuurlijk niet te vergeten elke maand een enorm gezellige borrel Bovendien gaan we dit jaar van start met het zoeken naar en het aanbieden van buitenlandse stageplaatsen Elke dl houden we van 12 45 13 45 spreekuur in kamer Y309 Als je hd wilt worden of vragen hebt, aarzel dan met om even langs te komen' Ook kun je altijd een mailtje sturen naar ELSA@KUB NL Mercurius Op dl 15 okt organiseert Mercurius het lustrumsymposium 'Fmancie ringsprefs, financiering of bescher mmgi' Sprekers van o a de Rabobank, DSM, Nauta Dutilh en Interpolis zullen het gebruik van financ i e r i n g s p r e f s , in h e t k a d e r v a n bescherming tegen overnames, vanuit verschillende invalshoeken aan de orde stellen Inlichtingen en inschrijven op de Mercurius-kamer (R7) De bundel van het symposium 'Behavioral Finance' kan worden opgehaald Wil je informatie over Mercurius, of wil je lid worden' Wij zijn dagelijks tussen 11 00 en 16 00 uur te bereiken op kamer R-7, tel/ fax 4662992

tie Interesse' Kom langs m R14' Ook dit jaar verzorgt STEPS de verspreiding van sheets voor verschil lende colleges Deze zijn ook op te h a l e n op de STEPS-kamer Kantooruren ma 11 00-12 00 en do 14 00-15 00 Phoenix Als je voor 1 okt (aktief) Phoenixlid wordt, krijg je een boekenbon kado van maar liefst f 10,- Voor vragen inloopuur op ma en do van 13 00-14 00 uur Met je Phoenixpas krijg je ook korting op de drank in cafe de Voortuin Op 3 okt kun je deelnemen aan een GIW- cursus, je krijgt dan uitleg over de mogelijkheden van de computers op de KUB Tijd 14 00-16 00 uur, in CZlll 5 Okt 1 dag naar de Frankfurter Buchmesse' Het t h e m a dit jaar is "Ierland" Dat k a n m e t Phoenix voor het bedrag van ong f30, -(zonder overnachting) Dit bedrag geldt aleen voor leden, met-leden betalen iets meer Inschrijven kan in B333, voor 27 sept Op 9 okt IS er weer een ALV, om 20 00 uur m cafe de Voortuin Wil je je stem laten horen, kom dan zeker langs' VIte Er IS nog plaats' Al die mensen die er nog even over moesten nadenken moet gauw beslissen, er zijn nog een paar plaatsen over om mee te gaan naar Wales. Je kunt er studiepunten mee verdienen, best een leuke manier om je herfstvakantie door te brengen Opgeven kan op de Vitek a m e r R 1 5 Voor mensen die actie willen worden is er nog plaats in de congrescommissie, en m de redactie van het Vite-bulletin, heb je hier zin in, bel dan even met 4662722, of kom langs op de kamer, we zijn er elke dag van 10 30-12 30 uur Isabest

SBIT Ga m e e m e t h e t SBIT-weekend' Voor informatie kijk op onze posters in de glazen gang We organiseren weer een stagevoorlichtmg die geh o u d e n zal worden op 2 okt om 19.30uurinCZ 113 Eindsept komt er een case van Raet over RAD Heb je nog kleine wetenswaardigheden of andere gein voor in de Informail, s t u u r dan een mail naar SBIT@kub nl Voor de Landelijke BIK Bedrijven Dag kun je informatie krijgen en je inschrijven op de SBITkamer Bezoek ook eens onze homepage op http //kubstu kub nl 2080//studie/ sbit en kijk naar onze posters in de glazen gang STEPS STEPS staat ook dit jaar weer op scherp. We kunnen nog versterking gebruiken voor de Activiteiten & Promotie Commissie en de Redac

Isabest is nog op zoek naar enthousiaste actieve leden voor onze leukecommissies Benjegenteresseerd in een van onze activiteiten of wil je meehelpen onze activiteiten te organiseren, kom dan eens langs op de Isabest kamer Rl 8 Wij zijn altijd bereid om informatie te geven over onze activiteiten en over een eventuele loopbaan binnen Isabest Bellen kan ook Ons telefoonnummer is 013-466 26 62

blijven van wat er in managementland speelt, dan is het bezoeken van ons lustrumcongres een must Voor m e e r info k u n je t e r e c h t op de MAKUB-kamer (R 25) Hik ]ij ook nog steeds tegen die derdejaars scriptie a a n ' Dan bieden wij je de mogelijkheid om deze in Canada te schrijven Ook is het mogelijk om op een opdracht af te studeren Spreekt jou dit aan, kom dan naar de MAKUB-kamer voor meer info of om je in te schrijven voor de studiereis naar Canada die van emd mrt tot half apr zal plaatsvinden Mocht je zelf ook interesse hebben in het organiseren van activiteiten, kom dan langs op de MAKUB kamer, R-25 Hier IS altijd wel iemand aanwezig die jou te woord kan staan TEV Vanmiddag (do 26 sept ) wordt het TEV-voetbaltoernooi gehouden Inschrijven hiervoor kan nog tot 12 00 uur op de TEV-kamer of om 12 45 u u r op het sportveld van de KUB (zolang er nog plaats is) Het oude bestuur bedankt de TEV leden nogmaals voor hun inzet m het afgelo pen jaar en wenst het nieuwe bestuur veel succes m de k o m e n d e periode Als je zm hebt om actief te worden naast je studie, kom dan even langs op de TEV kamer, R27 Er zijn nog plaatsen vrij in enkele commissies Onder andere m de PR (onderhoud WWW-pagina) en de boekenmkoopcommissie

MAK Hetsmoelen boek met alle foto's van de eerstejaars aan de economische faculteit IS uit' Heb je er nog geen gekocht tijdens de colleges, dan bestaat voor jou de mogelijkheid (zolang de voorraad strekt) om als nog in het bezit van zo'n mega-han digsmoelenboektckomen Ditkun je doen door naar de MAK-kamer BlOl 1 te komen Dus kom zo snel mogelijk langs!

AEGEE Net teruggekomen uit Roemenie en we staan te popelen om naar Aken te gaan We hebben al heel wat aanmeldingen dus kom snel en schrijf je in voor onze Intro reis Dit is de m a n i e r o m Europa en haar studenten te leren kennen, ook de Tilburgse Kosten f 65,--all m, van 4 1 / m é o k t Kort daarna zal ons befaamde Walking Dmer plaatsvinden, 9 okt Verderhangt de lijst met andere activiteiten op kamer R3, ver gezeld van inschrijfformulieren Lijkt het je wat om mee te helpen met organiseren of wil je assisteren bij ons congres 'Euro-employment coming together' Meld je aan' Ter voorbereiding op dit congres zal op 15 okt een lezing worden gegeven door E Jansen van het Voorlichtingsbureau Europees Parlement Voor meer informatie loop even b i n n e n in R3, of k o m naar onze wekelijkse borrel m de Boekanier (wo av va 22 00 uur)

De Smeetskring Sevlo De ledenborrel en het Petanquetoernooi waren (vanzelfsprekend) een groot succes Ook de excursie naar Price Waterhouse Rotterdam was erg leerzaam, inaar daarnaast ook nog erg gezellig Het bestuur zal U op de hoogte houden van nieuwe excursies Morgen (27 sept ) zal in Leiden het twaalfde LOF-congres plaatsvinden met als thema "Grenzen aan (Non )Discriminatie" He laas is de inschrijftermijn verstre ken, maar met getreurd, de Smeets kring heeft voor haar leden nog veel m e e r geweldige a k t i v i t e i t e n en voordelen, zoals iedere maand gratis Forfaitair Schrijf je in als lid' De nieuwe Forfaitair-redacteur wil graag een correct adressenbestand, dus als je Forfaitair met of tweemaal per maand ontvangt, of je adres is veranderd. Iaat dan even een berichtje achter op de kamer (R9), dan komt alles in orde

Vanavond (26 sept) vindt het openmgsfeestvin Sevio en Versot plaats in stamcafé 'De Kroeg' op de Korte Heuvel Behalve Sevio-en Versotle den zijn ook mtroducees vanaf 21 00 u u r van harte w e l k o m Tot van avond' Wil je actief worden binnen Sevio' Neem dan voor info contact op met J Kapteijns@kub nl Polls Voor alle BOW-ers die zijn begonnen met afstuderen' Wordt voor f 15,lid van Tabor, Tilburgse Afgestudeerdenveremging Beleid- en ORganisatiewetenschappen, en geniet van de vele voordelen die de vereni ging biedt Polispeoples, inschrijven vooiPOLIScommissies is nog steeds mogelijk, alsmede het bestellen van faoe/centegen 10%korting Di l o k t

MAKUB De MAKUB is druk bezig met het organiseren van allerlei activiteiten voor het nieuwe semester Zo staat voor 15okt eenverkooptrainmgbij Randstad gepland Het congres "Let customers have it their way Van differentiatie naar massa-customisatie vindt plaats op do 3 okt in de aula Het o n d e r w e r p , massacustomisatie, is de laatste ontwikkeling op het gebied van management Dus als je op de hoogte wil

studieboeken ^ ^ ^ [VI -^^^m uit voorraad leverbaar

*1

Gianotten / Boeken, CD's & MuUimedta ' SCudentenboekhindel Prof VCTbn-neUan 100 Tilburg Tel (013) 4651111 Fix (013) 4635404 E-nuil CiJtwcad@euronrt nl Hoofd vCTtigjng Fax (013) 5355962 E - m « t Giinemnu@euronet nl

gaan we opexcursienaar TNO prodvktiecen tium Delft per trein, waar een algemene presentatie wordt gegeven en informatie wordt verk r e g e n o v e r de org structuur Ook krijgen we een rondleiding Kosten voor leden f 2,50 Ins c h r i ) v e n voor o n z e Landelijke Onderzoeks Dag/ 19 nov begint op ma 30 09' Voor inschrijvingen, suggesties of opmerkingen, k o m naar R i l , geopend van ma -vr tussen 12 30-15 00 uur Efact Alle studenten m het 2e of 3e docto raal opgelet' Efact organiseert op 1 okt een excursie naar Exact m e t een marketmg-case 'Watishetnut voor Exact om fos Verstappen te spons oren " en op 10 okt een financieringscase bi| ING Op 9 okt organiseert Elacteenvoorhchting Internationa Ie stage ING Ook dit jaar is er weer de lezingencyclus bij Efact met als eerste lezing op 17 okt Nederlandse Spoorwegen door dhr Den Besten In het voorjaar 1997 bestaat Efact 10 jaar Dit tweede l u s t r u m zal niet opgemerkt voorbij gaan De week van 17 21 mrt staat bol van de activiteiten, die voor iedereen toegankelijk zijn, met op 18 mrt een lezing en 19 mrt een optreden van Theo Maassen "Neuk het systeem ' De week wordt besloten met een grandioos gala in Kasteel Limbricht Hou deze week vast vrij en let op de inschrijfdata in de Univers Meer mfo Efact, R1/R2 tel 4662991 Ben je ook op het Efact-congres geweest en wil ji) ook een congres organiseren, kom langs op de Efactkamer |R1/R2| en vraag naar Frank of Gijs, want wij zoeken nog mensen voor Aenieuwe congrescommissie

JST: In rechte Op ma 30 sept 1996 zal de lezingcyclus van Juridische Studentenvereniging Tilburg starten Voor deze eerste lezing IS de heer Th H M Linssen van L i n s s e n c s A d v o c a t e n uitgenodigd D e heer Lmssen zal ingaan op de civiele rechtspraktijk Wat kun je als jurist verwachten m de praktijk en welke kennis en talenten zijn noodzakelijk De tijd en plaats zal nader op de posters worden vermeld Na de lezing bestaat de mogelijkheid om je m te schrijven voor de excursie naar een advocatenk a n t o o r die eind o k t zal plaatsvinden

Studenten

herhaalde en dringende oproep gedaan aan diegenen die nog geen foto hebben laten maken voor deze nieuwe kaart, dat op korte termijn te doen Daarvoor kunt u bij de Helpdesk SCK terecht De lokaties en openingstijden daarvan zijn CZ78|buitenzijdegebC) vanlOOO12 00 en van 13 00-15 00 uur, C 8 3 v a n 0 9 0 0 - 1 2 . 0 0 e n v a n l 3 0016 30 uur.

Op de dl 1 en 8 okt kunt u in C83 ook nog terecht tussen 17 45 -19 00 uurNadere informatie kunt u krijgen op telefoonnummer 2446 NIP/SPS De SPS zoekt enthousiaste psychologiestudenten uit Tilburg die een jaar plaats willen nemen in het bestuur De volgende functies staan nog open p e n n i n g m e e s t e r , vertegenwoordigers van Sector Jeugd en Sector Gezondheid Wil je je op beleidsmatig niveau bezig houden met de psychologiestudie en -beoefening en daarmee bestuurservaring opdoen ' Bel m e t Jefke Vink (0715142032) Tevens zijn er plaatsen vacant voor studenten in de volgende secties van het NIP Door de sectie Psychologen m Algemene Ziekenhuizen (PAZ| wordt een student gezocht die affiniteit heeft m e t dit vakgebied en die minimaal een jaar wil plaatsnemen in het sectie-bestuur Ook in het bestuur van de sectie Zorg voor Mensen m e t een Verstandelijke Handicap (ZMVH) is een plaats voor een student Heb je interesse ' Bel Isabelle de Wever (050-3141571) Verder wordt voor het bestuur van de sectie Beroepskeuzepsychologie een enthousiaste student gezocht die minimaal een jaar wil meevergaderen en activiteiten organiseren Bel hiervoor Maya (071-5142726) Ben je enthousiast geworden of wil je meer informatie ' Bel snel m e t Jefke Vink | 0 7 1 5142032) Tenslotte is het NIP-SPS platform van Tilburg ook nog op zoek naar enkele enthousiaste aktieve leden Bel voor meer informatie Helen Michielsen (0162-431489)

Sinds deze zomer heeft de KUB zijn eigen symfonieorkest Ananta Het orkest bestaat uit zo'n 40 studenten en medewerkers van de KUB en staat onder de b e z i e l e n d e leiding van Antony Hermus Het doel is om op een gezellige m a n i e r m u z i e k te maken van een hoog muzikaal niveau Elk semester studeren we een programma in Dit semester staan Schubert, Symfonie nr 8 en Beethoven, Ie pianoconcert opus 15 op het programma Woensdag 2 oktober vanaf 19 30 uur worden Beethoven deel 2 en deel 3 gerepeteerd Heb je zin om mee te spelen of om eens een kijkje te nemen op een van de repetities, bel dan naar Suzanne 013-4682645 of Kusten 013-5369823 Opfoep i.v.m. nieuwe chipkaart De invoering van de nieuwe chipkaart |de studentenchipkaart of sck) biJ de KUB loopt voorspoedig Ook de betaalfunctie zal in h e t vierde kwartaal van dit jaar operationeel worden Vanaf dat moment zal het gebruik van kontant geld binnen de KUB geleidelijk worden teruggedrongen ledere student en medewerker van de KUB zal dus, om gebruik te kunnen maken van een groot aantal voorzieningen op de KUB, over enkele maanden moeten beschikken over een sck Daarvoor is het allereerst nodig dat er van u een foto wordt gemaakt Met de aanmaak van de kaart zelf is een periode van enkele weken gemoeid Om die reden wordt dan ook een

NAVO Beurzen De NAVO biedt afgestudeerden en m sommige gevallen aan bijna afgestudeerden (in het kader van doctoraalscriptie) de mogelijkheid van studie en onderzoek m een der lid staten Voor de onderwijs-en onderzoekthema's k u n je terecht bij Bureau Buitenland Deadline voor aanvragen 31 dec 1996 Beurzen Erasmus Er zijn nog beurzen voor een studietijd m het buitenland' Informeer bij Bureau Buitenland of de coordinator i n t e r n a t i o n a l i s e r i n g van je eigen faculteit

In de oriëntatiecursus christelijk geloof wordt een overzicht gegeven van de hoofdlijnen van het christelijk geloof De cursus zal m e t alleen kennisoverdracht bevatten, maar ook aanzetten tot discussie De cursus duurt vier avonden, onderwerpen die behandeld worden, zijn De christelijke boodschap, de Bijbel, Jezus C h r i s t u s en Leven als een christen Data 1,8 en 15 okt Plaats KUB, zaal A Z l 13 Tijd 20 0 0 u u r Kosten f 1 5 , - , studenten f 10,-Info Bianca van O m m e n (4638794) of Wim O h e m a n (4639452)

Binnenkort begint de open kring Deze kring heeft als opzet dat je m e t een kleine groep mensen je gaat afvragen waarom je h e t christelijk geloof zou moeten aanhangen Iedereen die veel vragen heeft bij h e t christelijk geloof is hier op de juiste plaats. Deze krmg is een uitstekende aanvulling op de oriëntatiecursus die 24 sept startte Deelname betekent m e t dat je lid moet worden of iets verplicht bent, enkel en alleen je aktieve deelname is voldoende Bel voor i n f o r m a t i e Bianca van Ommen(4638794) of Cornehs van Putten(013-5426672)

Wetenschapswinkel

Afstudeerders gezocht De Wetenschapswinkel is op zoek naar afstudeerders voor drie, in sept ingediende aanvragen Het betreft drie behoefte- en leefbaarheidson derzoeken die resp betrekking hebben op de benutting van een gemeenschapshuis in Bladel, de behoeften van wijkbewoners in Wijchen (2 wijken), en de benutting van een wijkcentrum in Oss Alle drie de projecten komen in aanmerking als afstudeerproject De aanvragen kun nen, afhankelijk van het aantal sollicitanten en h u n voorkeur, gecombineerd bekeken worden, bestude rmg van meerdere projecten m duovorm behoort eveneens tot de mogel i j k h e d e n N a d e r e info bij Jakko Gunst (4662113), of bij Ricus Tim mers (4662819)

voorbeeld h e t schrijven van een w e r k s t u k , h e t s a m e n v a t t e n van studieteksten, spelling, het formuleren van o a t e n t a m e n v r a g e n , figuurlijk taalgebruik of uitspraak De taalbegeleiding is individueel en op maat een uur per week krijg je i n d i v i d u e l e begeleiding van een m e d e w e r k e r van h e t T a l e n c e n trum Houd er wel rekening mee dat je naast dit c o n t a c t u u r ongeveer drie uur per week aan zelfstudie moet besteden Als je meer wil weten over de begeleiding neem dan contact op met het T a l e n c e n t r u m 0 1 3 - 4 6 6 3 1 0 5 of b g g. 013-4662508 Je k u n t ook langs komen op het spreekuur van het secretariaat van het Talencentrum in B2I0 (ma t / m vr 10 3012 00 en 13 00-14.00 uur)

Sport

ISEP Paardrijden Je kunt m e t dit programma vakken volgen aan een van de 100 Amerik a a n s e u n i v e r s i t e i t e n van ISEP Wanneer je weg wilt in 1997/98 moet je er snel bij zijn, want de deadline is 15 nov ' Kom voor meer informatie langs bij Bureau Buitenland Boedapest Aan de Budapest University of Economic Sciences (BUES) k u n je in het tweede semester van dit jaar enkele interessante vakken volgen op het gebied van de Hongaarse taal, economie, politiek en sociale wetenschappen' Er wordt m het Engels gedoceerd, en bovendien krijg je een meer dan toereikende beurs Wees er snel bij w a n t er zijn al enkele plaatsen vergeven'

Studium Generale

Cursus christelijlt geloof

Ichthus Ananta

Bureau Buitenland

Vrijage met China Op 3 okt organiseert Studium Generale een programma over China De Volksrepubliek China mag zich verheugen in een toenemende belangstelling van de westerse wereld Er o n t s t a a n tal van contacten op economisch, wetenschappelijk en toeristisch gebied Sinds de openstelling van het land voor buiten landse investeringen maakt de Chinese economie een stormachtige o n t w i k k e l i n g door m e t jaarlijkse groeicijfers van gemiddeld negen a tien procent De schokkende gebeurtenissen van zeven jaar geleden op het Tien'anmenplein lijken zo nu en dan vergeten te zijn De contacten m e t China zijn daarom m e t zonder risico's en worden met veel omzichtigheid omkleed Je kunt gerust spreken van een vrijage m e t China Er staan immers net als in iedere an dere vrijage waardevolle en geliefde zaken op het spel.

Programma do 3 okt 13 3 0 u u r - I 5 0 0 u u r z a a l YZ 1 paneldiscussie over internationale betrekkingen met de Volksrepubliek China o 1 V dr Ronald Jeurissen, voorzitter Studium Generale en docent bedrijfsethiek KUB, m m V prof dr Piet Eykhoff (emeritus hoogleraar TUE en ere-voorzitter van de Vriendschapsvereniging Nederland China), prof dr Ad Kol naar (kroonlid SER en hoogleraar economie KUB), m r Bert Jaap Koops (China-coordinator van A m n e s t y International en aio strafrecht KUB), prof Pingleng Wang Ph D (hoogleraar filosofie en politiek vluchteling uit de Volksrepubhek China)

Talencentrum

Taaibegeleiding Allochtone studenten en medewet kers of studenten die m het buitenland een vooropleiding hebben gevolgd, kunnen op het Talencentrum van de KUB individuele taalbegeleiding krijgen Na een intake-gesprek wordt er in 10 bijeenkomsten gewerkt aan de taalvaardigheid Neder lands De nadruk ligt op de vaar digheden die tijdens de studie of het werk een probleem opleveren, bij-

^

Cave ne Cadas is een vereniging voor mensen die graag paardrijden Er worden zowel lessen voor begin ners als gevorderden gegeven en er worden ook nogal wat andere activiteiten georganiseerd zoals binn e n k o r t h e t herfstweekend (een keer lekker buiten rijden) en ontmoetingen m e t verenigingen u i t andere steden Voor meer informatiebel Freek 4672920ofMonique 5351327

s^ '§.

PENDRAGON

Shot (hoci<ey) Het tweede lustrum van Shot wordt de 19e okt gevierd Oh ja, als je je wilt opgeven, daarvoor moet je zijn bij Mark R Verdere details zullen later nog wel onthuld worden Nu we het toch over het Lustrum hebben Er IS een pre-lustrum feest op 5 okt i n T o t u s Waar?, hoor je veel m e n s e n dan al schreeuwen Nou mensen, dat is de altijd zo gezellige feesttent van de HTS (zit onder het h o o f d g e b o u w van de HTS) Als mensen zich nog gedreven voelen om te gaan hockeyen, kom dan een keertje gezellig trainen (•) Voor tijden moet je even bellen naar Petra (4631746) of Take (5360514)

een gezellige borrel Wij heten dan ook vooral al onze nieuwe leden en de ons al langer bekende leden van h a r t e w e l k o m D e n i e u w e leden kunnen alvast 10 okt in h u n agenda zetten als inauguratie avond Meer informatie hierover ontvangen jullie nog De al bekende leden zijn die avond dan ook van harte welkom Tot 3 en 10 okt en veel zeilplezier De IVIeet (wielrennen) Afgelopen zondag heeft in Utrecht h e t N e d e r l a n d s S t u d e n t e n Kampioenschap wielrennen individueel plaatsgevonden De Meet was met 6 leden sterk vertegenwoordigd Sandor Noordermeer behaalde een fantastische tweede plaats Lars Streefkerk won de sprint van het peloton, goed voor een twaalfde plaats Wilco Zevenbergen werd negentiende Ook Jeroen van Teeffelen, Rudolf Robben en Mark van Koppen eindigden in het peloton, dat een moyenne haalde van 42,5 Km per uur Ook geïnteresseerd 'Kom fietsen bij "De M e e t " , voor alle n i v e a u ' s Voor informatie bel Wilco (4673620) of Lars (5437848) Lancelot (squash)

Cameiot (handbal) Dl l o k t staat er een bowlingavond op het programma Aanvang 20 00 uur m bowlingcentrum Brimon aan de Spoorlaan Wil jij deze avond organiseren samen met de PR-commissie, meld je dan aan bij Charles (4637171) Als je je wilt aanmelden als postduif, doe dit dan bij Dion (4663012/4682557).

Lacoste (tennis) Wil je do.av. tennissen! Bel dan Olivier (4671987), Rogier (5358486) of iemand anders van de do av commissie Er IS nog een laatste moge lijkheid om je nog in te schrijven voor het Lacoste-weekend van 4 t/ m 6 okt Doe het snel en bel Luc (5446095) Ook zijn er nog plaatsen voor het Walking Dinner op di av l o k t Wil je nog h d worden, bel dan Bart (5440136) Nautikos (zeilen) Do 3 okt a s houdt TSZV Nautikos zijn jaarlijkse ALV Ook dit jaar zal deze weer plaatsvinden in Cafe l'Industrie op de Heuvelring Wij beginnen stipt om 20 00 uur en De avond zal afgesloten worden m e t

Ook al heb je nog nooit op schaatsen g e s t a a n , een goede t r a i n i n g w e r p t snel z ' n v r u c h t e n af' D e schaatstrainingC) voor beginners start vr 27 sept Tijd van 12 45 t/m 13 45 uur Plaats Pellikaanhal, Le Sage ten Broekstraat 30, Tilburg De t r a i n i n g geeft je de k a n s o m de schaatstechniek goed onder de knie te krijgen met behulp van onze enthousiaste en deskundige trainer Joop v/d Pol Schaatsen zijn tot 1 I '97 op de training aanwezig Detrai ning( *) voor (half )gevorderden start op do 17 okt Meer info over de trainingen en over de studentenschaatsv e r e n i g i n g BRAGA, bel R a c h e l (4681234) internet Wist u al dat het Sportcentrum ook op Internet te vinden i s ' Het adres van het Sportcentrum op het KUBWeb IS h t t p / / c w i s k u b n l / - d s o / sport/index h t m Via deze pagina kunt u informatie opvragen over het rooster, de cursussen en alle studentenverenigingen We proberen deze informatie zo actueel mogelijk te houden

Het squashseizoen is al weer enige weken in volle gang, zodat m e t de gezellige aktiviteiten begonnen kan worden Op wo 2 okt zal gestart worden met een avond bowlen Dit IS voor nieuwe leden de uitgelezen mogelijkheid om kennis te maken met de gezelligheid van Lancelot Inschrijven kan via de lijsten die op het Lancelotbord te vinden zijn Is de bowlingbal jou een paar maatjes te groot, kom dan op de clubavond een balletje slaan Deze is elke di van 18 30 t / m 24 00 uur Doe daarnaast ook eens mee met de interne com petitie, elke ma van 21 00 t/m 24 00 u u r Voor meer informatie k u n je terecht bij Jeroen (4562567) of Tjeerd (5444232)

menu Periode 30 september t/m 4 oktober Maandag

Studenten Kampioenschappen De komende NSK's zijn 26-1-27 okt rugby, eind okt zeilen, 2 nov '/i-raarathon,9 febr atletiek cross, begin febr schaatsen a l l r o u n d Latere data volgt in deze rubriek en natuurlijk kan je altijd voor verdere mfo bij d e P e n d r a g o n k a m e r t e r e c h t (4663012)

kippencrèmesoBp of heldere groentesoep kipfilet met kerrie orientalsaus of roomburger met vleesjus doperwten of witlof è la crème rijst of frites afgekookte aardappelen veg.: cajunburger met kerrieorentalsaus luxe: biefstuk met ui, paprika en champignons

Dinsdag kalfsboulllon of heldere preisoep runderstooflapje of gehaktbal In eigen Jus spinazie a la crème of ratatouille aardappelpuree of crinkle frites veg.: gevulde paprika met falfalla en vruchten luxe: varkenshaasje Bombay

Under Par (goif) Na de ALV van maandag avond is het volgende bestuur geïnstalleerd Te w e t e n de n i e u w e v o o r z i t t e r Anton Kuiper, secretaris Joel van Tergouw en p e n n i n g m e e s t e r Alexander van den Heuvel Volgende maandbeker is 10 o k t , daarvoor k u n je je o p g e v e n bij A n t o n (5434493) of Joel (5354376) Daarna volgt n a t u u r l i j k de b e r u c h t e Under Par borrel in de Korenbloem Zet deze datum dus maar vast m je agenda

Schaatsen

Roosterwijzigingen Hockey De hockeytraining niveau 2/3 heren van di start per 1 okt om 1845 i p v 19 00 uur Karate Niveau 3, ma , 16 50-17 50 uur (was niveau 3, ma 17.00-18 00 uur) Niveau 2 / 1 , ma , 17 50-18 50 uur, (was niveau 2, ma 18 00-19 00 uur) Niveau 3, dl., 17 55-19 10 uur, (was niveau 1, di 17 45- 18 45 uur) Basketbal extra training(') voor niveau 3 heren (-i-h4 TSBV Pendragon), ma , 19 30-20 45, Dit was een niveau 3 dames-traimng De dames van m veau 3 kunnen trainen op ma , 18 0019 30 Tennis Alle tennislessen (m u v niveau 5 en de kanon-trammg) worden tot aan de herfstvakantie m de kunstgras-KUlL gegeven i p.v in de zaal Korfbal De niveau 1 training op het sportveld wordt gegeven van 20 3022 00 uur (was 19 00-20 30) Honkbal alle niveau'ss, sportveld Theresialyceum, is van 17.30 -19 00 uur (was 16 00-17 30)

Woensdag kervelcrèmesoep of heldere aspergesoep bami goreng met kiploempia en China saus-kroepoek-atjargebakken uitjes of kipschnitzel-bietjes-gekookte aardappelen-piccalifysaus veg.: bami goreng met groentenloempla luxe: kalfsoesters In rode wijnsaus met champignons

Donderdag chinese tomatensoep of gebonden aspergesoep cotelet grand mère met koolsalade of beefburger met mosterdroomsaus gebroken sperciebonen en gekookte aardappelen veg.: grand mère van soja en koolsalade luxe: wiener schnitzel met slaboontjes en gebakken aardappelen

Extra volleybaltralning (*)

Vrijdag

ledere di en do mi van 16 00 t/m 17 00 uur kan er in zaal 2a in h e t KUB sportcentrum worden gevol leybald onder begeleiding D e z e extra mogelijkheid om te volleyen staat open voor ieder niveau, maar IS voornamelijk bedoeld voor de categorie ' m i x e d b e g i n n e r s ' . O n d e r begeleiding van een trainer wordt eerst een w a r m i n g - u p gehouden, soms een oefening, maar vooral veel spelen' Wil je meer weten', bel dan Michel Werts (4683888) of stuur een e-mail naar Jean Paul (J Soree®kub nl)

minestronesoep afgebonden kerrlesoep met appel braadworst met demi glacé af gebakken mosselen bloemkool met kaasroomsaus of wortelschijfjes met thym gekookte aardappelen of pommes décorées veg.: pasteitje met spinazienotenragout luxe: hele gebakken schol met ravigottesaus

UNIVERS

2 6 SEITEMBER 1 9 9 6

Marnix Jansen (26) Student aan North Carolina S tate University Een bericht uit Amerika. Na negen maanden zit mijn onderzoek er nu bijna op. Voordat ik terug naar Nederiand kom, ga ik eerst nog een maand of twee rondtrekken in dit land.

Ik wil met de auto The States van zuid naar noord doorkruisen door de Mississippi te volgen. Van New Orleans via Memphis naar Minneapolis. Maar misschien kan ik beter na Saint Louis rechtdoor gaan naar Chicago, in verband met de vlucht terug naar Nederland.

Daar ben ik nog niet helemaal uit. Door de drukte rond het onderzoek heb ik nog niet echt tijd gehad om die reis voor te bereiden.

Ik zit bier niet voor mijn lol. Niet alleen dan.

Ik weet ook nog niet hoe ik dat met mijn auto, een oude Chevrolet ga doen. Het is namelijk te ver om helemaal naar New Orleans te rij­ den. Het makkelijkste is natuuriijk om mijn Chevy eerst te verkopen en dan in New Orleans een nieuwe aan Ie schaffen. Een auto heb je bier snel genoeg gekocht, de vraag is

Deze week eet Univers mee met de drie Limburgse vrienden van Europalaan 29. Bijzonderheden: koken laten ze liever over aan de koks van de mensa. Maar echte humor vinden ze alleen thuis. Vooral om kap­ stokken lachen ze zich kapot.

biertjes thuis in de huiskamer. Elke avond zitten ze daar bij elkaar, want een beetle gezin zijn ze wel. Igor (sociolo­ ^ gie) en Maurice gaan Wiiybaci tot hun Limburgse jeugd­ schaakclub. Guy werd gerecruteerd via de buren van Maurice's ouders. En als je elkaar zo goed kent, blijft de gezamenlijke avond niet beperkt tot een domme co­ medy of zelfs een goede film. Nee, ze praten. Met Bou­ dewijn de Groot op de achtergrond. Over levensvragen, over relaties.

Tenminste, zo gaat het als ze zich zoals meestal "Lim­ burgs gemoedehjk" voelen. Maar soms speelt er bij een van de drie een vervelende tic op. Neem eerste)aars Guy, die valt steevast in slaap. Begon ermee tijdens de mtroductie. Deed een tukkie bij Olof, op het videofeest van de Tik en vetrekt nu ook m huis steeds onaangekondigd naar dromenland. "Laatst heb ik hem gewoon laten liggen op de bank", hoofdschudt Igor. Guy: "Ik had heus wel eerder bier gedronken. Moet een combinatie van bier en vermoeidheid zijn. Zo'n nieuw studentenleven is zwaar.." En wat te denken van de dooddoeners van Maurice: "Alles is relatief. De maat­ schappij weer, hè. Ooit gaan we allemaal dood."

3H|h^ ^^■^^ "^ ­

Igor wil best lachen tegen de camera. Maar als de foto is gemaakt schuift­ie zijn stoel stevig onder zijn bil­ len en wil­ic iets even heel duidelijk stellen: die pos­ ter met die topless blonde dame is met representatief voor hun huis. Als hij de foto's van de andere huizen ziet denkt hij altijd: "Rommel, kratten bier, seks. Ja, een echt studentenhuis." En dat hoeven mensen van hen niet te den­ ken. Voor de duidelijkheid: hii heeft niks tegen de poster op zich.

Maar het was een cadeautje, van een bekende uit de PUF. En, hij kan het niet genoeg benadrukken: hier in huis is het netjes, alle vrienden die langskomen zeggen dat ze mooi wonen. "Het zit hem dwars", grijnst Maurice (econometrie).

Even tevoren is de sfeer nog wat ze zelf noemen "Limburgs gemoe­ delijk". In de keuken maakt Guy (eerstejaars BIK) zijn kookdebuut, op de achtergrond voorbeeldig geassisteerd door Maurice. Guy: "Staat de rijst al acht minuten op?" Maurice: "Nee, vijf." Guy: "Deze pan bakt aan." Maurice: "Er zit geen boter in." Terwijl Guy op zijn hur­ ken voor de koelkast met bakvet en water hannest, schiet Maurice hem nog eens te hulp: "De rijst is klaar."

Het moet gezegd: de driepersoonsf lat ziet er keurig uit. En ze zijn nog wel een echt mannenhuishouden. Lui, zegt Maurice. Ze houden van een simpele boterham. Van de mensa, daarna een biertje in de PUF (waar ze elkaar vaak 'toevallig' tegenkomen), en daarna nog een paar

Gelukkig heeft Igor een leuk trekje, iets, waar ze allemaal iets aan hebben. Droge humor, en dat leidt me toch tot impulsen, ongeloof­ lijk. Vooral die actie met die kapstok. Ze moeten er weer om lachen, en met moeite komt het verhaal er tenslotte uitgeproest: Maurice is op zijn kamer. Plots komt Igor binnen. Hij zet de kapstok binnen. En vertrekt weer.

alleen of het me lukt om deze voor een re­ delijke prijs van de hand te doen. Misschien moet ik mijn Chevy gewoon naar Nederland sturen, hier een nieuwe kopen en ook die verschepen. Toen ik nog in Nederland was, hoorde ik van een student dat hij goed had verdiend door twee Amerikaanse auto's hier te verpatsen. Maar dat zullen wel heel bij­ zondere modellen geweest zijn: ik vraag me af of er in Nederland wel vraag is naar roes­ tige oude Amerikanen met automatische ver­ snellingen.

Voor mijn gevoel zit ik bier nu al zo lang dat ik straks weer zal moeten wennen aan bet leven in Nederiand. De dingen die ik bier in het begin nog vreemd vond, zijn inmiddels doodgewoon: de enorme bakken koffie, de overvriendelijke mensen. Maar dat geldt niet voor alles, sommige dingen blijven me verbazen. Zo hoorde ik gisteren van een student hier over een school voor bartenders in Connecticut. Zijn broer José had die opleiding gevolgd. Je schijnt daar echt alles te leren. Het mixen van cocktails natuurlijk, maar ook het tappen van een biertje, in­ schenken van een whisky en alles wat er komt

[Tekst: Lmda van Tübmg, foto: Eri k van dei Bmgt]

kijken bij bet runnen van een bar.

Dat leek me ook wel iets voor mij: met een diploma van die school vind je misschien ook in Nederland wel snel werk in een kroeg,

Get rich quick Een groeiend probleem op het net is dat van de junkmail. Op je brievenbus thuis kun je gewoon een stickertje plakken met de boodschap dat je geen ongewenste reclamewerken wilt ontvangen.

Simpel en redelijk effectief.

Bij email, Internet en dergelijke ligt dat echter iets moeilijker. Als je op het net rechtstreeks iets bestelt (zoals CD's, pindakaas of opblaaspoppen) is het probleem nog te overzien. Het contact is direct en je vraagt zelf om informatie of produc­ ten aan één producent. Die zal dan het materiaal wel willen leveren zonder je lastig te vallen met informatie over allerlei bijzaken.

Een andere, meer problematische, wijze om op het net aan producten te komen, is via de nieuwsgroe­ pen. Hier ga je kijken bij een onderwerp dat je in­ teresse heeft, bijvoorbeeld alt.CD.cheap of alt.sex.knaagdier.langharig en vraagt of iemand nog wat in voorraad heeft.

Deze manier van bestellen is echter vragen om moeilijkheden. Je zult overspoeld worden met dubieuze aanbiedingen van allerlei bedrijven. De CD's blijken met de porto erbij toch niet zo goed­ koop te zijn. De knaagdieren blijken scherpe tan­ den te hebben en niet zo langharig te zijn (kortha­

UNIVERS

26 S FFTEMBER 1996

rigen leveren problemen op bij het vasthouden).

Als dit het grootste probleem was, viel het echter nog wel mee. Je hebt tenslotte zelf gevraagd om zo'n soort aanbieding en je moet kunnen vergelij­ ken om de beste prijs te krijgen.

Het grootste kwaad in deze digitale stortvloed aan commerciële mededelingen zijn de andere aanbie­ dingen die je weg zullen kruisen. Er zijn talloze idioten die denken dal )i|, als je een knaagdier

tj€(/}f6'

U^

zoekt, ook wel geïnteresseerd zult zi]n in een py­ ramidespel, kettingbrief of iets dergelijks.

In alt.busmess, alt.bi z.mi sc en nog meer van dat soort groepen staat het er vol mee. Get Ri ch Quick, is hun devies. Miljoenen verdienen zon­ der er iets voor te doen, zelfs geen kettingbrieven

schrijven. Alles wordt via e­mail voor je gedaan.

Voor een paar honderd gulden zullen zij je de ma­ nieren vertellen om automatisch een paar duizend mensen mailen. Zo zal het geld binnen stromen van hetzelfde soort sukkels als jezelf. Mensen die in dat soort aanbiedingen hun toegangsbewijs naar rijkdom zien. S teeds minder mensen reageren te­ genwoordig op dergelijke berichten, dus hebben de pyramidebouwers en kettingbrief­opstellers beslo­ ten om iedereen aan te schrijven van wie ze het e­ mail­adres te pakken kunnen krijgen. Op het mo­ ment dat je om informatie vraagt, hebben ze je num­ mer en zit je mailbox vol met hun aanbiedingen.

Het concept is niet verkeerd, het kan inderdaad werken en iemand rijk maken. Maar dat zijn alleen de paar mensen die er zelf mee beginnen. Helaas zit ik altijd bij de grote hoeveelheid personen bij wie de ketting om de één of andere reden onmid­ dellijk stopt nadat ik het geld overgemaakt heb.

Vanaf nu trap ik er dan ook echt niet meer in, ook niet in al die gewone aanbiedingen. De volgende keer als ik een knaagdier wil, ga ik gewoon naar de dierenwinkel.

Dan hoef ik bovendien niet meer naar Schiphol om ze op te halen en hebben ze ook niet zoveel last van een jetlag als ze hier aankomen.

Jeroen Fiers

altijd handig. Jammer genoeg duurt de opleiding tien weken, zo lang zit ik hier niet meer.

Ik vraag me wel af wat ze al die tijd doen.

Drinken niet. José, die student, zei dat er in plaats van drank gekleurd water in de flessen zit waarmee ze shaken. Hoe kun je dan ooit weten of je wel een goede cocktail gemixt hebt?

Al met al ben ik blij dat ik bier nog een tijdje vakantie kan houden. Hoewel ik wel mensen mis, heb ik nog helemaal geen zin om naar Nederiand terug te gaan. Ook nu is bet eerste waar ik aan denk tempobeurs, studiepunten, tentamens inhalen, afstuderen. Daar ben ik even helemaal uit geweest.

DIT IS DE VIJFDE AKIEVERING VAN EEN RUBRIEK WAARl^ STIDENTEN EN MEDTOERKERS VANUIT VERS (:illl,l.EM)f LANDEN 1.ATEN WCTEN IHIE IICT HEN OP DE tNIVERS I­ TEIT ALDAAR VERGAAT.

1

5

t

n ew auto

d die was, had hier bijme oesver» OBv-ail van een gipsen engel, w«ars<.n,jo!i(k uit een ZuW-Nederiand!. itelier, ca. (690 plus twee laac-neeenf.enot eeuwse vaandels uit Tftbut-g

dat het m Iels de niet me

RELIGIEUZE VERBEEL

^ "«H m ^

jjw^^^BT ^^R w jsr^^^^

"W

een iders die alles lijk, inkomt een ook kroeg, de niet oen. erin flessen ooit gemixt

ijdje

mensen om naar eerste punten, ben ik

• Gipsen piëta, fa, Linssen Venlo, circa 1920 WAABI^

• Hani van Hoek, Bewening van iiet lichaam van ChriMus. aauarcl 1990

• Bidprenrje!., negentiende en twintigste eouw Mtt p ' t n t j e '.nksonder is ged)-uf<t in I»50 bij gelegenheid van het vormsel van Ruud Lut>bers tegenwoordig hooglei-aar aan de KUB.

tRSl-

I Bijlage van Univers bij de tentoonstelling Religieuze verbeeldingsvormen • Katholieke Universiteit Brabant •Tilburg. 26 september tot en met I oktober.

I Meester van Frankfurt, De Madonna m e t de peer, paneel, ISOO­1510

O

Ö

££N NIEUWE

DIESVIERING

<u ■»­>

Dit jaar en als het aan mij zou liggen vele komende jaren wordt gebroken met de traditionele dieswering Van oudsher heeft de diesvienng aan de KUB uit twee delen bestaan een wetenschappelijk deel rondom de diesrede en de academische zitting en daarnaast een viering voor studenten en personeel De met wetenschappelijke viering heeft de laatste jaren een wat armtierig karakter gekregen Personeelsleden en veel anderen voelden zich in steeds mindere mate aangetrokken door een type viering dat zich voornamelijk in volume een heden geluid en alcohol liet regisueren Ook de gasten bleken met altijd uitgenodigd Na enige schaderekeningen is beslo

I^

ten hieraan een einde te maken Na een denkpauze herrijst het fenomeen van de diesviering nu in een andere gedaante Het blijft een viering voor door en binnen de KUB gemeenschap al dan met vergezeld van een externe presentatie

en

De formule verandert Het concept dat dit jaar voor het eerst uitgeprobeerd wordt bestaat daarin dat jaarlijks een thema gekozen wordt en dat rondom de invulling van dat thema een feestelijke ontmoetingsmogelijléieid wordt gecreëerd Het zou daarbij steeds om kennismakingsevenementen moeten gaan met andere culturen met historische momenten met persoonlijkheden en dit jaar dus met Religieuze verbeeldingsvormen De keuze van mogelijke onderwerpen lijkt schier onbegrensd zij het dat enige verwantschap met de eigenheid van de KUB als universiteit voor de hand ligt De invulling zou steeds plaats moeten vinden rondom een concreet gebeuren een demonstratie een expositie een mam festatie De keuze daarvan zou een aanhechtingspunt voor een feestelijke vienng moeten bieden Dit jaar staat het thema Religieuze verbeeldingsvownen centraal In deze fomnulenng ligt een duidelijke verwijzing naar de identiteit van onze universiteit besloten Hoe pluriform de verbeelding van die identiteit wel is blijkt uit de diversiteit van de gekozen items van middeleeuwse sculpturen via 19e eeuwse devobonalia naar religieuze picturale verbeelding anno nu WIJ zijn het Museum voor Religieuze kunst te Uden dankbaar voor hun medewerking Maurice Ackermans en Ernest Peijnenburg vormden intern een voortreffelijk projectteam Waarvoor dank! Wij rekenen op grote geïnteresseerde belang

o

stelling Prof dr G Van Veldhoven voorzitter van het College van Bestuur

'T!

N

U H

• Vier foto's uit de reeks Miserere, the great

2 religieuze

verbeeldingsvormen

pilgrimages of penance in europe, Marrie Bet, 1984 De twee linker foto's tonen pelgrims op de Ierse berg Croagh P atrick, de twee rechter opnames komen

hout, 1470

on Fi­enken, Drieluik de uit de reeks Cimabue, olie op doek, 1 »95

Inleiding D E KL OOF TUSSEN KERK EN K U N S T eligieuze kunst is in deze eeuw eerder buiten dan Innen de l<erk te vinden, schrijft kunsthistoricus leter Siebers. En zoals de katholieke universiteiten net hun identiteit en vormgeving worstelen, zo tas«n de kerken in het duister over de religieuze kunst an vandaag.

I het voorjaar van 1985 vertelde ik in een Duits café aan de lijmeegse hoogleraar kunstgeschiedenis Cees Peeters over lijn afstudeerplannen. Hij keek me met grote ogen aan en pog naar me toe, de plaatselijke muziek overschreeuwend.

Over moderne religieuze kunst, zeg je?" zeeg terug en zweeg nogal lang."Heel mooi, maar ik ben me r niet van bewust dat er op dit moment ook maar fets van nig belang op dat terrein plaatsvindt". :elf \ms ik er ook allerminst zeker van, maar ik had een paar Jnwijzingen. Mijn vrouw, studerend aan de Bossche kunstaca­ emie, wees me op kunstwerken van nu, op schilderijen van lans van Hoek, beelden en doeken van Jacques en Ton renken, sculpturen van Henk Visch, en op de jonge Mare lulders. Zeer uiteenlopend werk, van de prachtige, volle, pas­ iuze werken van Mulders t o t de bijna breekbare, witte abs­ ■actie van Ton Frenken. let was alleen de vraag wat er nu precies religieus aan was. De en behandelde bijbelse themata, de ander greep terug op skende Christelijke iconografie, en bij weer een ander was er irake van zoiets als influistering, van een gevoeligheid voor itgene wat het aardse ontstijgt.

Keulen vond dat jaar een tentoonstelling plaats (met werk in onder andere Joseph Beuys, Barnett Newman en Mark sthko) v«ar religiositeit en spiritualiteit werden samenge­ ■acht onder de titel Raum, Zeit, Stille. es te meer je er over las, des te ingewikkelder het werd. >oral over abstracte kunst verschenen veel teksten, soms jna mystiek, waaruit niet anders afgeleid kon worden dan dat in veel gevallen sprake moest zijn van religiositeit, spirituali­ it Het waren hooggestemde exegeses. Het ene abstracte Hilderij (Piet Mondriaan) kon je rechtstreeks in verband bren­ in met de theosofie, het ander (Mark Rothko) moest plaatst worden in een exclusief Joodse traditie, terwijl weer were werken rechtstreeks zouden teruggrijpen op de Duitse 'mantiek, op de afwezigheid van een God, op de entgotterte ■It van de negentiende­eeuwse theoloog Schleyermachen In artikelen over abstracte kunst werd zware taai gebruikt, en kunstenaars zelf konden er ook wat van.

Amerikaan Barnett Newman bijvoorbeeld, van wie een paar

jaar geleden het doek Who's afraid of Red, Yellow and Blue in opspraak kwam door de onbarmhartige restauratietechniek.

Hem ging het om de confrontatie met het Goddelijke, om kunst die door middel van symbolen de fundamentele waarheid openbaart,zo verklaarde hij zelf:"De hedendaagse schilder ver­ diept zich niet in zijn eigen gevoelens, maar in het wereldmys­ terie waarin hij wil binnendringen. Met zijn imaginatief vermo­ gen probeert hij door te dringen in de metafysische geheimen.

In die zin houdt zijn kunst zich bezig met het Verhevene. Het is een religieuze kunst die door middel van symbolen de funda­ mentele waarheid van het leven, het gevoel van het tragische wil vangen."

Niet veel later kreeg ik een brief van professor Peeters waarin hij schreef korte tijd redacteur te zijn geweest van het tijd­ schrift Kunst en Religie. Het was een bescheiden, Nijmeegs periodiek waaraan ook W i m Beeren, de latere directeur van het Stedelijk Museum in Amsterdam meewerkte. Het tijd­ schrift, zo schreef Peeters, was aan het einde van de jaren vijf­ tig opgericht door studenten die probeerden kerk en heden­ daagse kunst nader t o t elkaar te brengen. In 1961 waren ze ermee opgehouden, lichtelijk moedeloos. Maar, en dat schreef hij ook op, dat mocht me er niet van weerhouden om deze zaak opnieuw te bestuderen.

Hij stuurde een mooie, maar niet erg opwekkende tekst mee die binnenkort uitgesproken zou worden op een studiedag in het Brabantse Uden.

De studiedag ging vooraf aan een expositie: Religieuze kunst in Noord­Brabant na 1952. Hij bestond uit twee delen. Een ogen­ schijnlijk onomstreden deel: beelden, schilderijen en beglazin­ gen die gemaakt waren voor kerken en prelaten, waaronder een aantal heel verdienstelijke dingen. Het andere deel van de tentoonstelling zorgde voor veel opgetrokken wenkbrauwen.

Was dit nu moderne religieuze kunst? E en gipsen corpus Christi dat door twee karrewielen vermalen dreigde te wor­ den. Een gekruisigde Christus als centrum van een schietschijf, een armoedig opgespannen stukje doek op twee kruisvormig verbonden takken?

De verantwoordelijke kunstenaars, in grote getale opgekomen, haalden hun schouders op. Zulke reacties viel het gros van de moderne kunstwerken te beurt, dus waarom zou het hier anders zijn.

Toch hadden ze enige angst. Ze hadden niet dan na grote aar­ zelingen toegezegd mee te doen. Want tentoonstellen in een museum voor religieuze kunst, dat was zoiets als vloeken in een kerk. De Amerikaanse abstracten mochten dan stevige taal bezigen, de Brabanders waren veel terughoudender.

Ze maakten wel religieuze kunst, maar dat mocht je eigenlijk niet zo zeggen. In de catalogus werd heel voorzichtig gesproken over "de vraagstelling of er bij de deelnemende kunstenaars een inspiratie herkenbaar was die voortkomt uit een grond­ houding van de kunstenaar die wezenlijke vragen stelt en tracht te beantwoorden vanuit de aanwezigheid van krachten en gege­ venheden buiten hem, en die van numineuze aard zijn?"

Religieuze kunst, te begrijpen in termen van "concentratie, reductie, intensiteit en meditatie." De Nederlandse variant van Raum, Zeit und Stille. De bescheiden vertaling van de Amerikaanse pretenties.

Religieuze kunst, zo leerde mijn vooronderzoekje, bleek voor een niet onbelangrijk deel een kwestie van definitie te zijn, een semantisch dilemma. Daarenboven was de eigentijdse "religieu­ ze" kunst zeker niet onomstreden, noch bij kunstenaars, noch bij de beschouwers.

De kunstwerken die ik t o t dan wat beter bekeken had, bevon­ den zich geen van allen in een kerk. Ze waren vaak op eigen ini­ tiatief gemaakt, sommigen waren in een museum of particulie­ re verzameling terecht gekomen. Hedendaagse religieuze kunst in kerken, die was schaars.

Zeker in Nederland bleek de Rooms­katholieke kerk. traditio­ neel een van de grootste opdrachtgevers, op het gebied van de beeldende kunst nauwelijks nog een opdracht te verstrekken.

Ik sprak mensen van de bisschoppelijke bouw­ en kunstcom­ missies. Die noemden een groot aantal oorzaken: Er was geen behoefte meer aan nieuwe kerken, het aantal gelovigen nam snel af. In de bestaande kerken waren eerder teveel dan te wei­ nig kunstwerken aanwezig. Na het tweede Vaticaans concilie, begin jaren zestig, werd de nadruk gelegd op versobering.

Het geld dat er nog was, werd gestopt in het onderhoud en de restauratie van kerkgebouwen. De toestand daarvan liep ach­ teruit, steeds meer kerken werden verkocht.

Daarbij, zo begreep ik, achtten de prelaten, de pastoors en de commissies de meeste moderne kunstenaars ongeschikt om voor kerken opdrachten uit te voeren. Niet dat ze technisch of artistiek niet aan de maat zouden zijn, maar het ontbrak hen aan 'religieuze gevoeligheid' en 'dienstbaarheid'.

Dat laatste is een heel gevoelig punt met een geschiedenis die teruggaat t o t 1853. In dat jaar vindt het zogenoemde herstel van de Bisschoppelijk hiërarchie plaats. De geschiedenis van de moderne kerkelijke kunst begint zonder twijfel in dat jaar Katholieken mochten zich, na een lange periode van illegaliteit, weer in het openbaar organiseren. E r werden bisschoppen

religieuze verbeeldingsvormen

3

t A t e l i e r Custers Eindhoven, de h o u t e n beelden Ecclesia (links) en Synagoge, ca. 1910

O R D E N A A R C H A O S EN W E E R T E R U G benoemd, kerken gebouwd, duizenden kunstwerken besteld.

Talloze katholieke verenigingen werden opgericht, het zelfbesef en de trots namen met het jaar toe.

Er volgde een indrukwekkend bouwprogramma om aan de behoefte aan nieuwe en grotere kerkgebouwen te voldoen.

Steunend op de theorieën van de Franse architect Viollet-LeDuc en op het gedachtengoed van de katholieke emancipator en latere hoogleraar kunstgeschiedenis J.AIberdingkThijm ontwikkelde vooral de Limburgse architect Pierre Cuypers een krachtige, op de gotiek geënte bouwstijl.Thijm beschouwde de dertiende-eeuwse gotiek van het lle-de-France als de meest zuivere en de voor zijn ontwikkelingsdoeleinden geëigende bouwstijl.

W i e terugleest wat de eminente Nijmeegse kunsthistoricus Frits van der Meer er in 1940 over schreef, komt de keuze van de negentiende-eeuwse Rooms-katholieken als welhaast natuurlijk voor "De kerk van zestien eeuwen staat in Frankrijk, want dé kathedraal is frans. Zij, daar in Frankrijk, is de eerste onder haars gelijken. Haar schaduwen vallen t o t Kantelberg en Kaschau, haar afleggers staan in Toledo en Upsala. Utrecht en Keulen zijn haar kleindochters, Maagdenburg en Paderborn haar boerennichten. Hebben andere domen twintig motieven, zij stalt er driehonderd, drieduizend uit; zij omvat het meeste en in volmaakter orde; zij staat in het kernland, zij is het begin, zij bewaart in haar grond de mystieke fontein."

De neo-gotiek van Cuypers maakte snel school en met de toename van het aantal katholieke kerkgebouwen steeg ook de behoefte aan beelden, schilderingen en beglazingen. Cuypers anticipeerde op die vraag en richtte mede daarom in 1853 het atelier Cuypers en Stolzenberg op, vooral bedoeld om de inrichting van de kerken in eigen hand te kunnen houden.

Natuurlijk kwamen er steeds meer van die ateliers. Soms werden daar uitstekende beelden voortgebracht, maar toch vervreemdde die kunst en de producten die er gemaakt werden meer en meer van hetgeen buiten de kerkmuren gebeurde. De neogotiek werd een taal van de herinnering, slechts af en toe flikkerde er nog iets van de grootsheid uit de dertiende eeuw.

Daarbij kwam dat voor veel toonaangevende kunstenaars de negentiende eeuw niet zozeer de eeuw was van herwonnen katholieke levenskracht, maar juist van de afwezigheid van God. De Duitser Caspar David Friedrich bijvoorbeeld zag zich, samen met zijn geestverwanten, rond de wisseling van de 18e en de 19e eeuw geconfronteerd met een entgótterte wereld, waarin atheïsme en scepticisme een belangrijke rol speelden.

Op een van zijn bekendste doeken, Mónch am Meer uit 1809 staart een monnik klein en nietig, zijn rug naar de beschouwer

4 religieuze verbeeldmgsvormen

gekeerd, vanaf het strand naar een zee die aan een lage einder verglijdt in de onmetelijke lucht.

In Robert Rosenblums Alodern Painting and the Northern Romantic Tradition wordt dit schilderij in verband gebracht met een Beziehung auf ein unendlisches Ganzes, een begrip dat ontleend is aan de protestantse theoloog en tijdgenoot Friedrich Schleiermacher De relatie tussen diens theologische vernieuwingen en de beeldtaal van Caspar David Friedrich vindt Rosenblum in de volgens hem overeenkomstige wil tussen Schleiermacher en Friedrich om een werelds beeld te bezielen met een religieuze ervaring: "leder echt kunstwerk", zo merkte Friedrich op, "wordt in een gewijd uur ontvangen en in een gelukkig uur geboren."

Het is de vraag of kerken iets hadden gekund met dit type opvattingen en schilderijen, maar het werd ook niet werkelijk overwogen. Met de neo-gotiek was bijna een eenheidsstijl in huis gehaald die de restauratiepolitiek kon schragen. Het leek veelbelovend, het greep terug op een prachtige geschiedenis, maar het stond buiten de tijd. Zonder het op dat moment te beseffen stevende kerk en kerkelijke kunst af op een geïsoleerde positie.

Er /eek in de tijd tussen pakweg 1853 en de Tweede Wereldoorlog in katholiek Nederland echter geen vuiltje aan de luchc Integendeel, de kroon werd in de jaren twintig op de katholieke emancipatie gezet met de oprichting van twee "eigen" wetenschappelijke instellingen: De Katholieke Universiteit Nijmegen en de Katholieke Hogeschool Tilburg, de voorloper van de KUB. Roomsen dat zijn wi) klonk het door de zuid-Nederlandse straten en Nijmegen luisterde naar de bijnaam Rome aan de Waal, zoveel congregaties als er zich hadden gevestigd. Het katholieke verenigingsleven barstte welhaast van levenslust, de kerken puilden uit.

In dat milieu werd het eerste verzet tegen de 'katholieke' kunst dan ook als niet meer dan een speldeprik ervaren. Terwijl de woorden toch stevig waren gekozen. De "schaalloze stijlimitatie of de zachte zoetelijkheid der kwezels regeert en op zi|n best de niemand ergerende leegheid en levenloosheid van het doodgestyleerde procédé." schreef de dichter en kunsthistoricus Jan Engelman in 1934 in het Nederlandse tijdschrift De Gemeenschap.

In datzelfde tijdschrift, en het kon met eens op zulke onorthodoxe opvattingen worden betrapt, omschreef de Limburgse glazenier Joep Nicolas de kerkelijke producten als "beleefdheidskunst", en "sacrosante beunhazerij".

De kritiek stond niet op zichzelf. In het voorwoord van Cingria's La decadence d'Art Sacré fulmineert de Franse dichter Paul Claudel bijvoorbeeld tegen de kloof tussen kerkelijke kunst en de vitaliteit van de kunst daarbuiten. De oorzaak legt hij niet alleen bij de gepropageerde bouw- of decoratiestijl, maar ook bij de leerstelligheid van het Vaticaan dat in de Osservatore Romano elke verandering en elk modernisme in de kerkelijke kunst van Noord-Europa afwijst.

Het was vooral de neo-gotiek die door critici van toen en nu in de verdomhoek werd gezet De geschiedenis zal waarschijnlijk uitwijzen dat er niet in alle gevallen met recht werd gefulmineerd, maar wie zich met eigen ogen op de hoogte stelt ir de parochiekerken van Brabant en Limburg weet dat de kritiek niet op toevalligheden was gestoeld.

De kloof tussen wat er in de kerkelijke- en de kunstwereld gebeurde werd groter en groter. Incidenten onderstreepten de gevoeligheid. In de jaren twintig werd de kruiswegstatie van Albert Servaes op last van Rome verwijderd uit het parochiekerkje van het Belgische Luythagen. Servaes zou Christus al te menselijke trekken hebben meegegeven, het leed van de eerste wereldoorlog was bijna voelbaar in het fel-expressionistische werk van de gelovige Servaes.

I In 1953, in een tentoonstelling, waarin de balans werd opge-i maakt van 100 jaar religieuze kunst in Nederland, was het al niet veel beter "Tussen kerkewerk en het werk van de kunstenaar is de verbinding verbroken die er zo lang en hecht is geweest.Voor de Kerk - de verkondiger van het Evangelie en* bedienaar van de sacramenten - is de kunstenaar, die zich niet laat binden en zich ongebonden wenst te gedragen, onaanvaardbaar geworden. Bij de kunstenaar is "die man van * Kerk" verdacht omdat hij remmend werkt en beperkend optreedt, waar hij - de kunstenaar - vrijheid opeist, en voor het valse en het plagiaat, de Kitsch, de "anti-kunst" de poorten wiF openzet."

Van moderne kerkelijke kunst Is de laatste decennia nauwelijks sprake.Voor een kunstenaar die zichzelf waarlijk religieus geinS' pireerd achtte, maar ook voor de talloze kunstenaars die reli gieuze thema's in hun werk behandelden, bleven de kerkdeuret vaak hermetisch gesloten.

W i e zich wil vergewissen van religieuze vitaliteit, hoe onorthodox die soms ook mag voorkomen, zal zijn heil moeten zoeke' in musea. Daar wordt niet alleen de herinnering levend gehou den, maar wordt al verzamelend een oprechte poging onder nomen om een luisterrijke en waardevolle geschiedenis bevragen, te becommentariëren, en zo in ere te houden.

Een van de meest opvallende hedendaagse schilders is de Tilburger Mare Mulders. Hoogleraar literatuurwetenschappen Jaap Goedegebuure, die m e e r d e r e malen of Mulders schreef, m e e n t dat de religieuze interesse van deze kunstenaar minder stoelt op zijn onderwerpkeuze dan op het schilderen zelf.

Als de'etymologie van het oorspronkelijke Latijnse woord juist is, en religie in diepste betekenis op een verbintenis teruggaat, dan IS het niet de vraag of en hoe de kunst ons kan redden, maar waarin de kunst ons kan doen opgaan.

Om te beginnen dan die gemeenschapskunst, charitatieve kunst, tendenskunst, ze zijn per definitie allemaal gezellig, knus, huiselijk, geruststellend. Buiten raast de storm, maar binnen brandt de kachel. Er is ook een kunst, en daar gaat mijn voorkeur naar uit, waarbij het veel minder behaaglijk toeven is. Met de ouderwetse drieëenheid van het goede, het ware en het schone heeft deze kunst niets van doen.

Het was Nietzsche die eerder nog dan Freud, en met veel meer begrip en respect dan deze, wees naar de gebieden jenseits von Gut und Bose waar het kolkt en gist, waar het heldere licht van Apollo niet kan doordringen omdat Dionysos er meester is, gebieden kortom waar het leven ontspringt. 'Die Kunst erinnert uns an Zustande des animalischen vigor, sie ist einmal ein Uberschuss und Ausstromen von blühender Leiblichkeit in die Welt der Bilder undWunsche;anderenseits eine Anreizung der animalischen Funktionen durch Bilder und Wunsche des gesteigerten Lebens - eine Erhohung des Lebensgefühls, eine Stimulans desselben', schrijft Nietzsche, die de kunst roemt ook waar ze 'vieles Hassliche, Harte, Fragwurdige des Lebens' aan de oppervlakte brengt.

Het is de kunst een verbinding t o t stand te brengen tussen het onbekende in onszelf en het onbekende buiten ons. Dat onbekende, dat ons angst aanjaagt, fascineert, t o t zich lokt en niettemin altijd vreemd moet blijven omdat het anders zijn beko•"ing en dus ook zijn bevruchtende werking verliest noem ik God. Ik ben me er van bewust dat ik ook, zoals George Steiner, zou kunnen spreken van de 'Andere Kant', of met de antropologen of godsdienstfenomenologen van 'het numineuze', maar ik geef de voorkeur aan het begrip God omdat dit altijd nog huiver en ontzag oproept. God is de richting waarin wij tasten, een tasten waarin de kunst ons voorgaat.

Maar m wat voor verhouding staan we t o t God? Zijn we schepselen, gemaakt naar het beeld dat God van zichzelf had? Zijn we niets meer dan een dolende gedachte in een reusachtig en alomvattend brein dat wellicht een aderverkalking lijdt, zodat

we straks worden opgesloten in een dichtslibbende hersencel?

Noch de orthodoxe noch de postmoderne voorstelling bevalt me. De god die schepper is moet wel het produkt zijn van een kunstenaar die zich een god in het diepst van zijn gedachten waande. En de gedachte van een god die ons droomt vormt de omkering van de zoveel redelijker veronderstelling dat een god er moet zijn omdat wij het niet kunnen laten er ons een voor te stellen.

Gods domein bestaat uit de woeste en onherbergzame leegte waaruit een absoluut tegendeel voortkwam: de kosmos, dat wil zeggen de geordende wereld. In den beginne is er niet God, maar de mens, die zijn bewustwording uitbeeldt in het verhaal van schepping en zondeval. De bijbel is niet Gods woord, maar een menselijke, al te menselijke poging de witregels in te vullen.

Orde is menselijk, chaos is goddelijk. Kunst die religie is in de ware zin van het woord, dat wil zeggen verbinding, gaat niet van chaos naar orde, maar breekt de gegeven en conventionele ordening open om ons weer oog te laten krijgen voor de ontzagwekkende baaierd van ongevormde mogelijkheden.

Ik zou kunnen zeggen dat bij welke stijlen of perioden mijn voorkeuren liggen; gotiek en barok zijn me liever dan het classicisme, ik voel meer voor de naar pathetiek neigende romantiek dan voor het hieratische symbolisme. Maar ik wil me hier concentreren op één enkel voorbeeld, en wel het oeuvre van de Nederlandse schilder Mare Mulders.

Er staan twee wegen open om Mulders in te lijven bij de gotische, barokke, romantische en neo-expressionistische kunstenaars die ik hiervoor heb genoemd. De gemakkelijkste weg bestaat uit het uitpluizen van de citaten en referenties waarin hij zijn affiniteit met hen kenbaar heeft gemaakt Rembrandts anatomische les van doctor Deyman wordt hernomen in een schilderij waarvan de titel Ecce homo een lijn doortrekt naar de Christus-thematiek die Mulders zo vaak heeft verwerkt in andere doeken. Er zijn toespelingen op Da Vinci's Laatste Avondmaal, op Mantegna, Duccio, Durer Er is een uitgesproken sympathie voor en verwantschap met Francis Bacon en Anselm Kiefer, die blijkt uit aanpak en materiaalbehandeling. Deze weg IS me te breed en te simpel. De erudiete beschouwer zet de motieven naast elkaar en constateert dat Mulders in de greep verkeert van de christelijke iconografie en metafysisch is angehauchtVeel crucifixen, pieta's, roosvensters, avondmaalstafels en altaren, veel symboliek en doorverwijzing. Gecompliceerder, moeilijker begaanbaar en ook veel boeiender is te kijken naar hoe Mulders schildert en niet w a t In de manier waarop hij met de verf is omgegaan verraadt zich een gedurige hang naar grensoverschrijding. Er is een orde v^raar de chaos doorheen

breekt als de lava uit een vulkaan die eeuwen heeft geslapen.

Duidelijk is dat te zien aan een schilderij als Siena, door Mulders ook wel aangeduid als Vleeswond. De heftige beweging van orde naar chaos is opgenomen als structurerend en tegelijkertijd dynamiserend element In Mulders' beste schilderijen ontbreekt dit element n o o i t Wanneer hij daarin tegelijkertijd gebruik maakt van, of zo men wil teruggrijpt op, symbolen uit de religieuze traditie, dan zijn die tekens altijd opgenomen in en bezield door de vitale dynamiek die zijn oorsprong heeft in een chaos die aan het schilderijen vooraf gaat en er tegelijkertijd zichtbaar in gebleven is. Wat deze kunst religieus maakt is niet de symboliek, maar de richting naar grensoverschrijding die ze suggereert Ik moet het begrip grens verduidelijken, omdat allicht de indruk zou kunnen ontstaan dat ik het bedoel m de beperkende betekenis van afgrenzing of zelfs kloof. Daarvan Is geen sprake. In Mulders's schilderijen Is altijd sprake van een wederzijdse doordringing van twee bereiken: chaos en orde, metafysica en realiteit, verleden en heden, traditie en eigenheid.

Grenzen worden getoond en tegelijk uitgewist zoals op het op deze tentoonstelling aanwezige schilderij Crack LA. waarop de bloedrode realiteit van de verf over Da Vinci's avondmaalstafel heendruipt Een ander voorbeeld dat in Tilburg te zien is, is Grond in Christus, waarvan de titel door Mulders zelf is geduid in termen van de oppositie tussen de kerk als bezielde geloofsgemeenschap en de kerk als verstard instituut Maar Grond in Christus kan evengoed betrokken worden op de stoffelijkheid van het schilderij dat het motief van het verhaal over dood en verrijzenis tastbaar maakt Z o het woord ooit vlees is geworden, dan hier wel. Er dient wel bij bedacht te worden dat het woord mensenwerk is, en het geverfde vlees zich verwijdert van de realiteit van taal en bewustzijn om te naderen in de richting van de natuur Gods.

Thematiek en behandeling gaan bij Mulders altijd in elkaar op.

Er is slechts een gevormde inhoud, net zoals in de beste en meest geconcentreerde poëzie, een inhoud die zich pas prijsgeeft aan die beschouwer die bereid is zich te verdiepen in de materie en te zien hoe ermee gewerkt is. Mulders zelf heeft in dit verband ooit gesproken van Verf als opengelegde spier, daarmee tegelijk aangevend dat het maken altijd raakt aan het doden, dat het vlees is als het gras, dat er een kringloop is van zich telkens omvormende stof, en dat vormen op de stadia van deze weg tekens zijn die verwijzen naar chaos en orde tegelijk.

Het IS de kunst verbindingen te leggen, en hier zijn ze gelegd, op een - nooit was een modewoord zo op z'n plaats - spannende, dat wil zeggen de uitersten over-spannende manier.

religieuze verbeeldingsvormen 5

• Gerard Brom, kelk, goud en edelmetaal, 1941

• Detail van een gipsen engel, waarschijnlijk uit een Zuid-Nederlands atelier, ca. I8Ï0

Over het genereren

van hedendaagse

EEN VAN Moderne kunstenaars die zich m e t religieuze l<unst bezighouden lopen het gevaar te vervallen in spielerei en kunsthistorisch citeerwerk. Filosoof Daan Van Speybroeck gaat in op een uitspraak de Duitse kunstenaar Anselm Kiefer. Die m e e n t dat kunstenaars " m o e t e n werken aan iets dat tegelijk veel intiemer en veel algemener is dan de kunstgeschiedenis." Een hoge opdracht k o r t o m .

In een recent interview zegt de Duitse kunstenaar, Anselm Kiefer (1945): 'Maakt men iets op het gebied van het zichtbare, dan moet men nadenken over een situatie, de kunstgeschiedenis te buiten gaand, die verband houdt met een existentieel gevoel of met de geschiedenis van de wereld.' Zijn eigen v/erk is daar de uitdrukking van en W i m Beeren zal niet anders bedoeld hebben wanneer hij de grote Anselm Kiefer tentoonstelling in het Stedelijk Museum Amsterdam (1986) in de catalogus aankondigt met de woorden: '... bij Kiefer een nieuw tafereel, maar boordevol sombere herinneringen. Tragische landschappen, ondergesneeuwde graven, verlaten gebouwen, een crowd aan historische personages uit de Duitse geschiedenis, geschreven woorden die via Wagners helden moeten herinneren aan oeroude drama's in Historie en Mythos'.

Het feit dat deze kunstwerken de toeschouwer zo krachtig aanspreken en diep weten te raken, bewijst dat wat de kunstenaar beweert doeltreffend is bij het maken van kunst.

Op zich is Kiefers bewering evenwel niet nieuw: kunst is van oudsher een verhouding t o t de innerlijke gesteldheid van de kunstenaar of tot zijn omgeving - hoewel de toenmalige band met het meest scherp omschreven wordt met het woord 'nadenken'. Want in vroege kunstwerken diende de idee zich eerder aan onder een sensibele vorm, voorafgaand aan een waarlijk nadenken.

Bovendien bleef het register van gevoelens en geschiedenissen aanvinkelijk beperkt t o t magische en religieuze sentimenten, t o t objecten.

6 religieuze

verbeeldmgsvormen

kunst vanuit het

DE LAATSTE

religieuze

KEREN

dieren en planten als tekenen van Gods schepping, en t o t mensen naar de beeltenis van God en vrouwen naar deze van de Maagd Maria.

Maar bij deze symbolische taal is het in de kunst niet gebleven - vanaf de Renaissance wordt de wereld op zich een object van voorstelling.Voor de kunst komt daarbij dat van haar wordt verlangd hetzij een aangename, hetzij een edele voorstelling te zijn.

Zodra de religie - om zo te zeggen als gevoel en als geschiedenis - ophoudt het enige motief in de kunst te zijn, met andere woorden op het moment dat de kunst zich van de religie emancipeert, dienen zich voor de kunst nieuwe problemen aan. Die worden des te groter wanneer tegenwoordig in het spoor van Friedrich Nietzsche, de cultuur zich op 'de dood van God' beroemt. Wanneer Hij door zijn dood ons ontvalt, is meteen iedere standaard zoek en liggen alle mogelijkheden open.

Hiermee zijn de problemen voor de kunst schier onoplosbaar geworden en er is sinds enige decennia sprake van dat de kunst dood zou zijn. Getuigt in deze situatie de uitspraak van Anselm Kiefer van moed of van overmoed, zeg maar van naïviteit; is ze uiteindelijk niet een soort wanhoopspoging om nog iets te schilderen te hebben? Of is het de kunstenaar die nu ze/f t o t het scheppen van de wereld dient over te gaan: waar de wereld met zijn existentieIe gevoelens en zijn geschiedenissen eigenlijk niet langer te representeren valt, is het aan de kunstenaar hem daadwerkelijk present te stellen - op een wijze zoals de toeschouwer hem zonder het kunstwerk niet te zien zou krijgen!

In het recente verleden werd een verhouding tot de geschiedenis van de wereld, meermaals door kunstenaars verbeeld.Voor welke politieke partij of idee het ook was, doorgaans verzandden dergelijke uitingen al te vlug in doctrinaire kunst iets wat uiteindelijk weinig interessant is en ternauwernood als kunst te benoemen valt. # jean-Michel Alberola, Le corps de Christ de Naples, olie en houtskool op papier, 1989

Toch bestaan er werken die hieraan weten te ontsnappen Neem bijvoorbeeld Goya (1746-1828) wanneer hij twee jaar na het fusilleren van gijzelaars als vergelding voor de opstand van Spanjaarden tegen het Napoleontische bezettingsleger deze gebeurtenis onder de titel Drie mei 1808, op doek vastlegt. Daar wordt de realistische t o t visionaire vertelling van deze geschiedenis verstikt door de schreeuw van een der geëxecuteerden.

Door een dergelijk exces in het schilderij aan te brengen, wordt een definitieve stilte opgelegd die geen enkele partij zich ooit kan toeeigenen.

Wanneer Edouard Manet (1832-1883) zevenenvijftig jaar later het tableau onder de titel De terechtstelling van Maximiliaan in zekere zin herneemt, brengt hij de executie als executie (maar niet als schilderij!) met de grootste onverschilligheid - alsof het hier om om het even welk object gaat. Ook nu, door de onwaarschijnlijke onverschilligheid waarmee de geschiedenis verteld wordt, en dus anders dan bij Goya, legt het schilderi| zijn bevreemdende en dwingende stilte op. De kunst viert thans echter niet het exces maar de afwezigheid om t o t verstomming te komen. En waar deze overgang, reeds bij Goya aangekondigd, zich bij Manet feitelijk voltrekt, is terecht sprake van 'de geboorte van de moderne kunst'. Van nu af zal afwezigheid en leegte - wat elders als 'de dood van God' of het Niets wordt aangeduid - zich laten gelden.

Pablo Picasso (1881-1973) slaagt erin de emotionele geladenheid én betrokkenheid opnieuw direct in beeld te brengen Wanneer hij Guernica (1937) tijdens de Spaanse burgeroorlog schildert, drukt hij de afschuw uit voor het bombardement door de Duitse luchtmacht, van het gelijknamige baskische stadje.

Hoewel met Guernica duidelijk partij gekozen wordt, gaat dit schilderij op dergelijke wijze iedere politieke betekenis ver te buiten en te boven - om een soort onontkoombare universaliteit te proclameren.

Hoewel de hoger beschreven schilderijen met hun ingaan op een existentieel gevoel en de geschiedenis van de wereld, ethische en morele aspecten aan de orde stellen en daarbij impliciet of expliciet soms trefzeker de religie aanhalen, kan over de religieuze kunst en over Rome, niet gezegd worden wat Georges Bataille over de politieke schilderkunst en Spanje beweerde Bataille constateerde, hoe het hem ook bevreemdde, dat de schilderkunst 'haar hoogtepunt bereikt heeft in de politieke schilderkunst. [...] Het is niet de eerste keer dat de strijd van het Spaanse volk voor haar vrijheid, een kunstenaar t o t de

• Hans vati Hoei(vlcrti{d|!)ng,sU|t)aret, I9W

I

' Stanislaw Lewkowicz, 14 Nothelfer, schildering op plexiglas, 1991

hoogste graad van inspiratie bracht' - iets wat ik hierboven onder meer liet zien.

Immers de recente religieuze en kerkelijke kunst blijft meestal nietszeggend en weinig interessant.Als boodschap is ze zalvend of hol, als kunst is ze melig. Kortom het doctrinarisme, als lamentabel fenomeen, tiert weelderig bij zogenaamde kunstenaars die religie als onderwerp verkiezen.

Om verdere verv/arring te vermijden, is bezinning omtrent de verdere geschiktheid van het begrip 'religieuze kunst' noodzakelijk (iets wat overigens evenzeer geldt voor 'politieke kunst').

De keerzijde van dit alles is misschien dat - passend in het heersende cultureel klimaat - veel kunstenaars een tijd lang grote weerstand hebben gehad ook maar iets met religie, laat staan met de kerk, te maken te hebben. Religieuze thema's of inspiratiebronnen leken taboe te zijn.

Daarin is thans een kentering, mogelijk zelfs een omslag gekomen. Hoewel de opdrachten vanuit de kerk schaars zijn, gaan kunstenaars, als ze er al de gelegenheid toe krijgen, even gretig als ernstig op uitnodigingen in.

Hoe bedreven en vakkundig dit ook moge gebeuren en hoe genoeglijk het resultaat soms is, al te dikwijls mist het werk een oorspronkelijke gedrevenheid en intensiteit: hier wordt eerder kunst toegepast dan gecreëerd.

In deze context zijn de glas-in-loodramen van Pierre Soulages (1919) voorde kerk van Conques (Frankrijk) meer dan opmerkelijk. Hij stelde zich t o t doel het licht te vangen, en vooraleer het door te geven naar de ruimte van de kerk, het even vast te houden om het te hermoduleren. Niet tevreden met welk bestaand glas dan ook - omdat het niet aan de gestelde eis weet te voldoen - ontwierp Soulages samen met glazeniers, een nieuw soort glas.

nige intuïtie of een koppig volharden en niet in het minst, gesteund door bijzondere ervaringen - de moedwillige confrontatie met karakteristieke religieuze thema's aan. Christus is daarbij het onderwerp bij uitstek. Toen vorig jaar de tentoonstelling Jezus is boos - het beeld van Christus in de hedendaagse [Nederlandse] kunst - werd opgezet, was aan werk geen gebrek (hoewel de wederzijdse bevruchting van kunst en religie twijfelachtig bleef).

Wanneer begin september 1996 de jonge kunstenaars Paul van Dongen, Mare Mulders en Reinoud Van Vught samen de wanden van de kapel van het Centraal Museum, Utrecht, beschilderen, dient Christus zich tussen religieuze tekens uit de gelovige traditie en uit de kunstgeschiedenis, onder diverse vormen aan.

Even ernstig als speels, even fundamenteel als onbevangen combineren ze dit alles met wereldse beelden t o t verrassende composities die vage maar gebarsten religieuze reminiscenties oproepen. Paul Klemann van zijn kant laat in zijn tekeningen Christussen op de meest onwaarschijnlijke wijze in alledaagse situaties opduiken.

Een kunstenaar als Jean-Michel Alberola (1953) gaat onmiskenbaar verder wanneer hij beweert dat 'de kruisiging het laatste en tegelijk het eerst mogelijke beeld is' en in de praktijk probeert 'het kruis uit te wissen om het lichaam van Christus te bestuderen.'

De toekomst voor glas-in-loodkunst ligt thans achter ons, maar laten we niet vergeten dat het licht en zijn werking vol religieuze connotaties steekt, en dat bedoeld glas, binnen de muren van de kerk van Saint-Foy, op een eigentijdse wijze de sfeer, of eerder nog de geest van een geloofsbeleving weet op te roepen, te stimuleren en te laten heersen.

Het religieuze lijkt des te overtuigender in de kunst aanwezig naar gelang dit implicieter of meer zijdelings het geval is. Waar religie onder de vorm van symbolen of gebeurtenissen, ter/oops en context-gebonden in de beeldende kunst opdaagt, zoals bij Pierre Soulages gebeurt iets onverwachts: ze poneert zich even onvermijdelijk als fundamenteel. Hierbij weten zowel de kunst als de religie hun weg te banen en elkaar te bevruchten.

In dit spoor gaat een aantal kunstenaars - vanuit een eigenzin-

• Francisco Goya, de derde mei 1808, olie op doeic, 1814

Hij laat bovendien niet na te verwijzen naar het katholieke dogma van de reële aanwezigheid, maar tracht Christus onder de gedaante van een doek present te stellen. Niet langer terloops maar thans willens en wetens vindt een diepgaande en eigentijdse beeldende adaptatie van het lichaam van Christus plaats.

De mogelijkheid van een dergelijke uitzonderlijke geconcentreerdheid die de kunstenaar weet op te brengen, heeft alles te maken met een actief opdrachtenbeleid in Frankrijk, systematisch gestimuleerd vanuit het Comité National d'Art Sacré. Door Alberola ooit de opdracht te hebben bezorgd een eigentijds Evangeliarium van verluchtingen te voorzien, werd hij als kunstenaar immers dwingend en diepgaand geconfronteerd met een bron van het geloof en een actieve belijdenis; de marges van min of meer religieuze spielerei en kunsthistorisch geciteer slonken weg. Deze ervaring liet in zijn werk blijvende sporen na.

Ook bij Soulages, die via het genoemde Comité eveneens opdrachten kregen, is dit, zij het minder uitgesproken, het geval.

Met Anselm Kiefer werd de kunst beschouwd als 'werken aan iets dat tegelijk veel intiemer en veel algemener is dan de kunstgeschiedenis'. Bij zo'n opgave dient een existentiële of historische dimensie te worden beroerd en vormgegeven, en deze was ooit bij uitstek de religieuze.Thans is het religieuze kennelijk met langer op directe wijze in het geding, terwijl het terloops wel kan helpen een geschiedkundig verhaal te laten verstommen, een morele ervaring naar de keel te laten grijpen of aan de gedachten en bedoelingen van kunstenaars iets ongrijpbaar mee te geven.

Maar wanneer de kunstenaar als kunstenaar vanuit een opdracht zich diepgaand met de religie heeft moeten confronteren, heeft dit in hem iets teweeggebracht dat hem ooit buitengewoon met het religieuze kan doen werken - in het besef dat het niet enkel gaat om zijn kunstenaarschap op het religieuze toe te passen, maar dat in onze geseculariseerde tijd het misschien één van de laatste keren is dat nog te proberen valt om waarlijk vanuit het religieuze hedendaagse kunst te genereren.

religieuze verheeldingsvormen 7

• Interieur van hel Mu

De

bruikleengever

R E L I G I E U Z E K U N S T IS N I E T V E R D W E N E N , ZIJ IS V E R A N D E R D H e t museum heeft de rol van de kerk als hoeder der kunsten goeddeels overgenomen. Léon van LIebergen, directeur van het Museum voor Religieuze Kunst in U d e n , n o e m t zijn museum een refugie-oord. H e t is een museum m e t m e e r d e r e gezichten. H e t behoedt bijvoorbeeld veel negentiende eeuwse kunst voor de vergetelheid, m a a r koopt ook m o d e r n e werken waarvan niet iedereen het religieuze aspect onmiddellijk ziet.

Dat het Museum voor Religieuze Kunst juist in Noord-Brabant IS gehuisvest IS met zo verwonderlijk. Er zijn historische redenen. In 1972 werd in 's-Hertogenbosch een expositie gehouden over middeleeuwse beelden in Brabant. Bij die gelegenheid bleek hoe rijk de provincie nog was aan middeleeuwse beeldhouwkunst en kerkelijke kunst en werd tevens duidelijk dat de oudste museale collectie van Brabant, die van het het Bisschoppelijk Museum van 's-Hertogenbosch, geen onderdak had. Bovendien raakte steeds meer kerkelijke kunst door vernieuwingen, secularisatie, klooster-en kerksluitingen in het gedrang. Er was behoefte aan een refugie-oord met een museale status. Dat werd gevonden in Uden. Daar zat een cultuurminded burgemeester en stond een historische Birgittijnse abdij. Hier werd ruimte gevonden en met minimale middelen werd een klein maar even smaakvol als rijk museum ingericht.

Zwaartepunten vormden de collecties middeleleeuwse beeldhouw- en edelsmeedkunst. In een tweede fase volgde de opbouw van de collectie 17e, 18e eeuw en de afdeling neogotiek waarbij evenwel de verdere uitbouw van de afdeling middeleeuwen niet werd vergeten.

Mede onder invloed van de maatschappelijke ontwikkelingen kende het museum, bijna als een noodzakelijk kwaad, een ontstuimige groei. Zozeer zelfs dat dit uitzonderlijk crescendo de toenmalige commissaris van de koningin mr A. van Agt de uitspraak ontlokte dat het museum voor religieuze kunst geen puberteit had gekend maar meteen volwassen was geworden.

Deze mogeli)k te vroeg bereikte volwassenheid werd nog eens benadrukt door het feit dat in 1992 de collectie t o t Nationaal Monument werd verklaard en het vloeroppervlak van het museum werd verachtvoudigd.

Het Museum voor Religieuze Kunst wordt wel eens met een nostalgische ondertoon een echt Brabants, een echt katholiek museum genoemd. Daar zit iets in. De opbouw, de samenstelling van de collectie, het overwegend katholieke karakter daar-"on, het gebouw en zelfs de sfeer zouden daarnaar kunnen verwijzen. Zouden, v/ant het Zuiden in het algemeen en Brabant in

8 religieuze verheeldingsvormen

het bijzonder is natuurlijk niet slechts katholiek en Brabants is wel iets meer dan religie, kerkhistorie en devotie. Wel is het Museum voor Religieuze Kunst een museum gespecialiceerd in dat wat voor enkele decennia terug nog wel degelijk een wezenlijk trekje van deze zuidelijke provincie was. En dat schijnt door te werken. Religie, meer nog diep getrokken sporen van katholicisme sluimeren klaarblijkelijk nog steeds in de genen. En daar daagt misschien naast de zuiver historisch bepaalde redenen de verklaring voor het feit dat het Museum voor Religieuze Kunst juist in Brabant te vinden is als het enige instituut in Nederland sinds jaar en dag ook moderne religieuze kunst aktief verzamelt.

Recent, op vrijdag 13 (!) september jl. kopte DeVolkskrant boven de bespreking van een viertal tentoonstellingen georganiseerd ter gelegenheid van het 200 )arig bestaan van de provincie Noord-Brabant: 'Hang naar het hogere. Brabantse kunst vol religiositeit in vele gedaanten'.

En wat te denken van een disco in noordoost Noord-Brabant die zich de laatste weken breed afficheert met afbeeldingen van nog gekende gipsen, zoete beelden van Maria, Jozef en het H.Hart voorzien van teksten als 'Mariabeeld huilt. Is het een teken?, Jozefbeeld glimlacht. Is het een wonder?' en 'Jezus is gezien. In ons nieuw heiligdom'. De exploitant hoopt hiermee, naar ik veronderstel, een brede, nog jonge doelgroep te bereiken.

Het zijn signalen uit een sterk geseculariseerde samenleving die door het museum voor Religieuze Kunst geregistreerd worden en indien deze signalen zich vertalen in beelden vervolgens ook worden verzameld. De affiches van de disco-houder zijn al opgevraagd, het artikel in De Volkskrant veroorzaakt een glimlach en roept onwillekeurig het katholieke verleden van dit dagblad in herinnering. De verbeelding daarvan is o.a een bondsvaandel van de Bossche Diocesane Werkliedenbond bin-

I^H^^^^^^^H

k. *B

B^ ^^^^fS^ 'MU ^^^^^^^^^^Hr' wl^

t

• Kelken en monstransen, einde vorige en begin deze eeuw

nen de collectie van het museum. Onder dit vaandel schaarden zij zich waarvan pastoor J.de Kroon in 1925 zei : 'Arbeider is onze naam, maar R.K. onze bijnaam'. Dat waren de oprichters en lezers van De Volkskrant Het vaandel is tevens een verbeelding van katholieke emancipatie, zegt iets over de vooroorlogse verzuiling, over de verkokering van de toenmalige maatschappij.

In die dagen stonden de gipsen heiligenbeelden gewoon thuis, op het dressoir en brandde eerbiedig een rood opflikkerend kruisje onder een stolpje voor het H.Hartbeeld. Het waren beelden ontworpen door katholieke kunstenaars verenigd binnen een Katholieke Kunstenaars Verbond. Vaak zielloos, wel liturgisch en theologisch verantwoord, maar schijnbaar genadeloos door de kunstgeschiedenis achterhaald en herontdekt door disco-eigenaren en zwijmelaars.

Schijnbaar achterhaald, de kunsthistoricus kan zich deerlijk vergissen. De periode ligt nog vers achter ons, is nog niet uitgekristalliseerd. Middeleeuwse massa-produkten worden nu als kostbare kleinoden gekoesterd. En dat niet alleen. In de jaren '60 toen de gipsen beelden op grote schaal gedeformeerd werden t o t krijtjes waar kinderen mee konden spelen en veel neogotiek als inferieur, als teveel van het goede op grote schaal het kerkgebouw werd uitgewinkeld, was er al een kunstenaar die hun ziel herkende en hun historie erkende. Jacques Frenken zag hen langs de straten liggen, nam ze mee naar zijn atelier en schiep een nieuwe ikonografie. Een soort religieuze pop-art Hoon was zijn deel.

Frenken evenwel hield zijn omgeving een spiegel voor, mogelijk te moraliserend, te ironisch, maar hij respecteerde de devotionele waarde die deze produkten in de loop der jaren hadden verkregen.

Het theater van de katholieke emancipatie vroeg een ander decor dan de met scholastiek doortrokken hoog-middeleeuwen. De Borgia's, de Medici, in onze ogen misdadigers eerste klas, brachten' een Michelangelo en een Da Vinci voort, Zwitserland met zijn brave radenrepubliek de koekoeksklok om Orson Wells maar eens vrij te citeren. Frenken markeerde in de jaren '60 in Brabant een grens door beelden met een verloren gegane, gewaande functie te verzagen, te vertimmeren Jonge kunstenaars, met beladen met de tors van het moeten geloven, van de verplichte kerkgang dromen soms als Paul Klemann, interpreteren als Gijs Frieling of ageren, klagen aan als Mare Mulders. Allen evenwel erkennen hun wortels.

Ook de religieuze kunst is niet verdwenen, zij is verandefid, huist momenteel met alleen in kerkgebouwen. En de discussie hierover is niet slechts een kwestie van semantiek of voer voor theologen.

m