1992 09 24

• Weekblad van de Katholieke Universiteit Brabant

JNIVERS

24 september 1992 jaargang 30

Beminnelijk en invloedrijk De secretaris van de universiteit vertrekt: 'Een man die veel te aardig is om ruzie mee te maken', zegt de voorzitter van de universiteits­ raad. Maar wel een man met met 'betrekkelijk' grote invloed.' Een afscheid.

De emancipatie van het dier De plaats van het dier moet volgens cul­ tuurfilosoof Corbey herzien worden: 'Het rechtop lopen van de mens is eeuwenlang als bewijs van de menselijke waardigheid gezien, maar het Is een toevallige eigenschap om te overleven.'

Van Sartre naar Madonna Een kleine 2500 studenten kwamen af op het KUB­diesfeest dat traditioneel op de deide donderdag van september wordt gehouden. Daarmee was het feest ­ disco, jazz, cabaret en covers­ uitverkocht, meer mensen mogen van de brandweer niet naar binnen. Personeelsleden waren er welgeteld 30 (inclusief aanhang), en het merendeel daarvan hield het na het cabaret voor gezien.

(Foto: Erik van der Burgt]

De helden van studenten zijn dezelfde als die van welke willekeurige jongere dan ook. Sartre is al sinds tijden 'uit'. Als er al sprake is van een eigen studentencultuur, dan spelen Madonna en Goede Tijden, Slechte Tijden daarin de hoofdrol.

±u Een bange toekomst

Meerderheid universiteitsraad lijkt voor opheffing van OC In een poging te redden wat er te redden valt, heeft het Onderwijskunclig Centrum (OC) een nieuw voorstel gedaan om opheffing en decentralisatie van taken te voorkomen. Een meerderheid in de universiteitsraad lijkt de opheffingsplannen van het college inhoudelijk te steunen. De Commissie Personeels Overleg (CPO) dringt er echter bij de raad op aan de behandeling een maand uit te stellen. Ook enkele fracties sturen hier op aan. reactie op het voorstel van I nheteenCollege van Bestuur om het Onderwijskundig Centrum op te heffen, zijn de OC­medewerkers be­ gin deze week met een eigen voor­ stel gekomen. Zij willen de taken van het OC splitsen om zo het huidige centrum te behouden ter­ wijl de poot onderwijsinnovatie (Studentgericht Onderwijs) in het plan ondergebracht wordt bij het Bureau van de Universiteit. Het gaat feitelijk om een opvatting die het OC al eerder ventileerde.

De formatieplaats die het OC aan het Bureau zou afstaan moet vol­ gens het voorstel ­ waarin de getar­ te medewerkers van het OC een­ drachtig de rijen gesloten hebben ­ gecompenseerd worden. De nieuwe functionaris zou als taak krijgen de contacten met de faculteiten en vakgroepen te onderhouden. Even­ tueel zou een 'bemiddelaar' voor het OC aangesteld kunnen worden, zo staat in de notitie van het OC. Het nieuwe voorstel is een reactie op het begin deze maand gelanceerd plan van hetcoUegeomhetOCtoch op te heffen, de SGO­poot onder te brengen bij het Bureau van de Uni­ versiteit en de andere OC­taken te decentraliseren en bij de faculteiten onder te brengen. In juni had de universiteitsraad ­ tegen de zin van het college ­ echter besloten om het OC intact te laten en een interim­ manager te zoeken.

Het college motiveerde de omme­ zwaai door te stellen dat het raads­ besluit 'onuitvoerbaar' is. Uitvoe­

Gerard Rutten ring ervan zou tot rechtspositione­ le problemen bij OC­medewerkers leiden en ook zou de invoering van het SCO in de knel komen. Daarbij is het college er niet in geslaagd een geschikte interim­manager te vin­ den. Er bleek een geschikte kandi­ daat van het Nijmeegse onderwijs­ kundig bureau lOWO, maar deze stuitte op bezwaren van de OC­ medewerkers.

Het OC is niet onder de indruk van de pogingen van het college een interim­managervinden. Nogvoor het raadsbesluit van juni hebben zij het college op vier mogelijke kandi­ daten geattendeerd. Daarna is er nog een vijfde persoon aangedragen.

Volgens de OC­notitie zijn van deze vijf personen er minstens drie niet benaderd.

I n de week voor behandeling in de * universiteitsraad heeft de Abva/ Kabo uit de Commissie Personeels ♦ Of het OC wei of met behandeld zal worden in de nieuwe zaal waar de universiteitsraad 24 september bijeenkomt was daags voor die vergadering nog met bekend. Fracties morden over de onvoldoende onderbouwde collegestukken; het college werkte koortsachtig aan een laatste aanvullende notitie die de fracties zou moeten bewegen het OC in elk geval niet van de agenda te voeren. De raadszaal ­ die als naam Ruth Firstzaal zal behouden ­ wordt donderdag officeel in gebruik genomen.

[Foto: Enk van der Burgt]

Overleg (CPO) er middels een brief aan de raad van de hand van Lou Keune op aangedrongen de besluit­ vorming over het OC een maand uit te stellen. Verschillende fracties uit de CPO vonden dat een dergelijk vergaand besluit over het OC eerst voorgelegd moet worden aan het personeelsoverleg. Op woensdag 16 septembervolgdespoedoverlegvan de dienstraad van de Dienst Studentenzaken (DSO), waar het OC onder ressorteert. Die dienst­ raad kwam evenwel niet tot een advies omdat dit orgaan alleen rea­ geert op voorstellen van het DSO­ diensthoofd en niet op die van het college. De dienstraad schoof de kwestie weer op het bord van de CPO, die pas medio oktober bij el­ kaar komt.

voor de zigeuners I n West­Europa. Voor de zoveelste keer In de geschiedenis wordt jacht op hen gemaakt. Het leven en cultuur van de zigeuner bij Studium Generale.

De studiezaal in de kelder van gebouw A, beter bekend als de 'bunker', wordt mogelijk ver­ bouwd. Hoewel het College van Bestuur heeft verzekerd dat de studiezaal behouden blijft, be­ staan er bij de Dienst Bouw­ en Huishoudelijke zaken (DBH) plannen om de stu­ dieruimte te vertim­ meren tot kleine ver­ gaderruimtes ter on­ dersteuning van con­ gressen. Dit zegt Pe­ ter Kersten, hoofd DBH, desge­ vraagd. Hij ontkent dat er al te­ keningen zijn voor de eventuele nieuwe functie. DBH bekijkt momenteel of er al afspraken zijn gemaakt over de bestem­ ming van de studiezaal. 'Als die er zijn dan zal ik die respecteren', zegt hij. Hij oppert de mogelijk­

beid dat de studenten 'dezelfde faciliteiten krijgen op een ande­ re lokatie'. Eerder werd door het Tilburgs Studenten Overleg in het presidium al vragen gesteld over een mogelijk verdwijnen van de benedenverdieping van gebouw A als studiezaal. Hoe­ wel door het college verzekeringen zijn afgegeven blijven ge­ ruchten over herbes­ temming van de stu­ diebunker de kop opsteken. Student bedrijfs­ economie Maurice Boot, een geregelde gebruiker van de ruim­ te, wil in het geweer komen als de bij studenten de polulaire stu­ dieplek mocht verdwijnen. 'Mis­ schien komt er een handteke­ ningenactie om het belang van de bunker te onderstrepen.' [GR]

Bunker

Hier rees het probleem, immers het OC is bij de universiteitsraad gea­ gendeerd voor donderdag 24 sep­ tember. Lou Keune, voorzitter van de Abva/Kabo­fractie: 'Het is de vraag of een eventueel raadsbesluit

over het OC rechtsgeldig zou zijn.

In het KUB­reglement staat dat dit soort zaken eerst aan het perso­ neelsoverleg voorgelegd moet wor­ den.'

De medewerkers van het OC zijn niet helemaal gerustgesteld door de mededeling van het College van bestuur dat er geen gedwongen ontslagen zullen vallen. 'In elk ge­ val dient de reorganisatiecode in acht genomen te worden en de dien­ straad DSO en het CPO te worden geraadpleegd, omdat wij hoe dan ook te maken hebben met een re­ organisatie.'

De behandeling in de raad staat of valt feitelijk met de informatie die het College aan de raad verstrekt.

De meeste fracties vinden de toe­ gezonden stukken te weinig onder­ bouwd om besluitvorming op te baseren. Toch lijkt zich bij de frac­ ties gaandeweg een meerderheid af te tekenen die het voorstel van het college steunt. >>^

24 september 1992

^UNIVER^gl-

heeft vele onbekende sterren hel pen rijzen, zoals Youp van 't Hek, Adeüieid Roossen, Jack Spijkerman Ingezonden brieven kunnen tot en Seth Gaaikema, door hun onder uiterlijk maandag 1 7 00 uur op de redactie (B 12) worden andere benodigde gelden beschikingeleverd. De redactie behoudt baar te stellen, die van overheids zich het recht voor ingezonden wege vaak achterwege bleven Dit brieven in te korten. maakt van PePijn natuurlijk een interessante onderneming Daar Paul van Vliet meester in de rech ten IS en dus sterke affiniteit heeft met de studentenwereld was het Namens studievereniging Efact PePijn dat Efact het voorstel gedaan zou ik graag willen wijzen op een heeft om een poging te wagen Carpaar onvolkomenheden die in het re te vullen Paul van Vliet-artikel op pagina 10 Carre zat met vol om een aantal van nummer 3 zijn geslopen redenen Efact had hier mets mee Zo wordt door de auteur die even- van doen Ten eerste was door een als de fotograaf van Univers op verbouwing een groot aantal plaatkosten van Efact de voorstelling sen onverkoopbaar geworden De heeft bijgewoond de illusie gewekt bewuste avond was de eerste van dat wi) uit wmstbetag en voor het een rij voorstellingen tijdens de opfleuren van onze cv's een 'dalen verbouwing Hierdoor zijn er een de ster' hebben gevraagd om te paar fouten geslopen m de zaalm helpen de onze te laten ri)zen deling, waardoor er bijvoorbeeld Winstbejag rijmt op zijn zachtst gaten vielen in de stalles gezegd met echt met een korting Ten tweede heeft de datum ons van twintig gulden op de entree parten gespeeld Van mei tot en met Met een prijs van dertiggulden voor augustus valt er door tentamens en een voorstelling in het meest vakanties met goed te promoten gerenommeerde theater van Neder Inderdaad, met een andere cabare land zet je studenten niet af CV tier hadden we wellicht tot op de neukers vmd je overal, misschien dag van de voorstelling kunnen ook bij Efact, maar dat is niet iets wachten met de verkoop In dit wat je Efact kunt verwijten geval is dit met mogelijk gebleken WIJ willen graag hier een en ander Ten onrechte, naar onze mening even toelichten De voorstelling is Als laatste zouden wij willen op voortgekomen uit een verzoek tot merken dat het artikel een beetje een excursie naar PePijn bv Naast flauw IS Dylan van Eijkeren heeft Herman van Veen is Paul van Vliet ogenschijnlijk wat tegen economen de enige cabaretier met een bedrijf en m het bijzonder Efact Hij prowaarin allerlei activiteiten rond de beert met de voorstelling als kapshow zijn ondergebracht PePijn stok en ten koste van Efact zijn

INGEZONDEN

Paul van Vliet (1)

MATSERTJES Matsertjes zijn bedoeld voor medewerkers en studenten van de KUB. Mits de lengte de dertig woorden met te boven gaat bedraagt de prijs vijf gulden Tot zestig woorden kost een matsertje tien gulden. Berichten met een (para) commercieel karakter kosten 25 gulden en mogen met meer dan dertig woorden bedragen Maximaal twee matsertjes per activiteit

OP REIS MET EFACT!: Op 1 oktober kun je je inschrijven voor de studiereis van Efact naarTsjecho-Slowakije en Hongarije Studenten die hun 3ejaars scriptie bij de vakgroep Organi satie KWW Financienng of Geldwezen willen schrijven kunnen hieraan deelne men Inschrijven kan vanaf 10 00 uur bij de stand in gebouw A Voor meer infor matie kun je terecht op de Efact kamer 0-50

TE KOOP: Telefoontikker met rood/wit knop Enk tel 020-6766018

SCHAAK: Vrijdag 23 okt om 14 00 uur is er voor alle studenten en docenten een schaak simultaan m m v internationale groot meesters Inschrijven vanaf 12 okt bij de stand, gebouw A van dispuut Die Blauwe Schuite Kosten fl 5 (incl bor rel), info 013-363796

DEBAT CLXJB TILBURG: Debatteren eloqueren Benje{nogg)een prater' Kom naar achterzaaltje Marijnen maandagavond om 20 15 uur voor ken nis making met de Debat Club Tel 347144 (Arnoud) of 7 0 0 1 7 1 (Bart)

'AT YOUR SERVICE!': 1 hele dag entertainment 6 fusten Brand bier 12 wereldberoemde sprekers 600 ligstoelen 1800 koppen koffie 3600 borrelhapjes op donderdag 8 oktober Inlichtingen O 52 Tel 013-663044

KWALITEIT!:

Dat krijg je geleverd tijdens het At your service' marketingcongres op 8 oktober Kom eens kijken en oordeel zelf Inlich tingen O 52 Tel 013-663044

JURISTENFEEST: Let op' Het eerste Juristenfeest van dit jaar komt er weer aan en wel op donder dag 1 oktober a s m het Noorderligt Ditmaal met de band The Raspers ' N B er wordt een voorverkoop gehouden van af 28 september van 12 00-14 0 0 uur in de hal van gebouw A Aanvang 22 00 uur Vvk fl 3 50 zaal fl 4 50

SCHAAK: Vrijdag 23 okt om 14 00 uur is er voor alle studenten en docenten een schaak simultaan m m v internationale groot meesters Inschrijven vanaf 12 okt bij de stand gebouw A van dispuut Die Blauwe Schuite Kosten fl 5, (incl bor rel) info 013-363796

HET KOMT ERAAN' Op 22 oktober organiseert Efact haar jaarlijkse congres Ditjaar heeft het con gres als thema Bank en Onderneming Kop of M u n t ' Efact leden betalen fl 12 50 met leden fl 15 00 Meld je aan bij Efact kamer O 50

PODIUMCAFE 'LICHAAM': Wat IS lelijk' Op 6 oktober aanstaande van 19 00 tot 2 1 00 uur een discussiea vond in de PUF over uiterlijk ijdelheid en twijfel Iedereen is van harte welkom

GRATIS BIER:

spreekt moet nog bedacht worden Wat echter veel meer opviel - en dat vmden wij met terug m het gelamenteer van onze Pompeuze Pennevnend - was dat het overgrote deel van de bezoekers zich kostelijk had geamuseerd Paul van Vliet Magiel Tak mag dan geen idool van studenten Hans Wagelmans (Efact) zijn, de meesten kwamen toch over rompeld door vakmanschap en ambiance naar buiten Niet gek voor een eminence grise Niet gek voor welke cabaretier of conferen Wie echte roem wil vergaren op de cier dan ook burelen van Universitair Weekblad Wat ik met zo goed begrijp is waar Univers moet verbitterd afgeven op om deze Gesjeesde Geweldenaar studenten en hun wereldje zal zijn negatieve oordeel over een Dylan van Eij keren hebben gedacht voorstelling moet omlijsten met toen hij door de hoofdredacteur opgeblazen banaliteiten 'De konen werd gevraagd om een artikel te van de Efactianen begonnen te bloschrijven over hoe het is om met zen', schrijft hl) en 'Dit project zou studievereniging Efact naar een hun c V 's tot meta-proporties op blazen' Of 'EfactjongensenEfactculturele voorstelling te gaan meisjes bevolken de eretribune' Met die gedachte m zijn achter hoofd toog dit Minne Mannetje vol Blijkbaar is het oordeel van deze hoogmoed naar Carre De kans dat druiloor afhankelijk geweest van de deze Pretentieuze Pluizebol zich in vereniging die de organisatie op zich had genomen Zou hij enthouhet hoofdstedelijke theater zou la ten verrassen door de kwaliteit van siast geweest zijn als Duivenclub het gebodene was daarmee al tot Tilburg de voorstelling georgani seerd had' Het valt te vrezen verwaarloosbare proporties gesion ken Mij krijgen ze met klem moet Ook het uiterlijk van de bezoekers hij van Brabant tot Holland hebben 18 van een duister, maar wezenlijk belang 'Men gaat voorzover het gemurmeld budget dat toelaat, vanavond op En dat kregen ze dan ook met sjiek' Schijnbaar is hij een 'alterNu is natuurlijk iedereen vrij om natieve student', want dispuutskle te vinden wat hij wil Ik was ook in ding, linnen colberts en band Carre op die bewuste avond en er plooibroeken zijn 'vieze' dingen waren inderdaad mensen die de Zou hij zijn haren wel kammen' voorstelling weliswaar amusant, Laat deze 'Alwetende' Analfabeet maar t e l e u r s t e l l e n d vonden - want wat is m 's hemelsnaam 'het Vreemd is dit niet, de voorstelling toedienen' van een mager applaus waarover iedereen m superlatieven

gram te halen op een wereldje dat hij verafschuwt Van Eijkeren ver bindt Efact met een opgeblazen wereldje van corpsballen en onzm nige mores Efact hoort daar net zo mm bij als deze 'alternatieveling'

Paul van Vliet (2)

GITAARLESSEN-

Door bevoegde docenten Tel 013 684516 . „, , ,, ,,

LUSTRUMGALA- ~' Net als in de film een gala en Ene Mesie wat wil je nog meer'

LOSOP ZOEKT: Enthousiaste deelnemers aan het lande lijk psychologie studentenoverleg Dus mensen die buiten hun studie nog infor matie willen opdoen over de leukste stu die van de wereld Bel voor info Hilke 013 356590 en voor opgeven Bart 013353248 (Zie ook memo)

verstrekken we met aan humor ontbreekt het ons klaarblijkelijk ook maar wel zoe ken we enthousiaste jongelieden voor de redactie van het Podiumcafe (U weet wel van de discussie avonden) Tel 013 663067/639604

TE KOOP:

BEAUTY AND THE BEAST

GEZOCHT:

IS de titel van een discussie avond van het Podiumcafe Streef je naar een schoonheidsideaal zo ja hoe ziet dat er dan u i t ' 6 oktober, PUF 19 00 tot 2 1 00 uur

CONTRAST: Douche- en Badpavarotti s opgelet U kunt nu nog lid worden van Studentenkoor Contrast Bel voor meer info Arjen, tel 013-562706' 4,50

KINDER- EN JONGERENTELEFOON: Tilburg zoekt vrijwilligers (m/v) voor 8 uur per week gedurende minimaal iy2 jaar De werkzaamheden bestaan uit te lefomsche hulpverlening aan kinderen en jongeren en ondersteunende taken zoals het uitvoeren van publiciteitsaktivitei ten Het uitgebreide inwerkprogramma start half oktober Interesse' Bel voor 28 september 365686 (tussen 4 en 8) voor een informatiepakket en een uitnodiging voor de informatieavond

LUSTRUMGALA:

Nog nooit naar een gala geweest' Gnjp nu je kans Kaartverkoop bij Tigeak stand gebouw B, 29 september t / m 1 oktober

STAPPENVolslanke brunette lange benen lieve donkere ogen paardestaart zoekt spor tieve ruiter m/v om mee te stappen dra ven en galopperen Zin in paardrijden' Bel TSR Cave Ne Cadas Tel 0 1 3 437736 Martijn of 013-638532 Andrea

CEBOJUF:

CONTRAST Wat voor een soort stem heb j i j ' Bij het Tilburgs Studentenkoor Contrast kom je er achter Repetities Maandavond in het Maranatha-complex, Prof Cobbenhagen laan 19 van 19 45 tot 22 00 uur

Belastingwetten, Kluwer Managenal fi nance eight edition studyguide mana gerial finance management control sys tems sixth edition Tel 013 680345 (Wiebe) Meerijders vanaf Bergeyk Eersel en Ha pert naar KUB-Tilburg Tel 04975-1150

VERVOER GEZOCHT: Twee medewerkers van de universiteit zoeken vervoer (tegen vergoeding) van Gilze naar Tilburg en terug Onze werktij den zijn van 08 3 a i 7 00 uur Tel 016153 1 2 9 of tijdens kantooruren 0 1 3 662315

10 % korting' Bestel je boeken bij Cebo juf Deze week bestellijst inleveren vol gende week boeken ophalen op de KUB kamer O 25 Openingstijden di 13 002 1 00 uur WO en do 13 00 18 00 uur Afhalen vanaf 1 september Tel 013 663360

LUSTRUMGALA Een lustrumgala' Don t miss it' kaart verkoop Tigeak stand gebouw B, 29 september t / m 1 oktober

TE KOOP AANGEBODEN:

3-Zits lederen bank fl 50 groot ijzeren buro met afsluitbare laden fl 100 Tel 013 436814(Bart)

CEBOJUF: 10% korting' Bestel je boeken by Cebojuf Bestellijsten hal gebouw B U kunt ook een bestellijst laten opsturen Stuur ons een aan u zelf geadresseerde ge frankeerde envelop en wij sturen u een lijst terug Tel 013 663360

WALKING DINNER Zin in etentje gezelligheid en TAOP' Doe dan mee aan het walking dinner van TAOP op woensdag 7 oktober Bel Anita 670208 of Barbara 440792

BIJLES GEVRAAGD: Bijles Statistiek gevraagd periode oktober november Bel Froukje 013-426505 na 12 00 uur

TE KOOP: Kostenteller voor telefoon' Nieuw met garantie' Slechts fl 65, Bel 368433 (Ester)

JURISTENFEEST:

LUSTRUMGALA:

Stiekem dansen' Koop kaarten voor het Lustrumgala in gebouw B

VRIJWILLIGERS GEVRAAGD: De Kinder en Jongerentelefoon Tilburg zoekt vrijwilligers (m/v) voor 8 uur per week gedurende minimaal IVs jaar De werkzaamheden bestaan uit telefonische hulpverlening aan kinderen en jongeren en ondersteunende taken zoals het uitvoeren van publiciteitsaktiviteiten Het uitgebreide inwerkprogramma start half oktober Interesse' Bel voor 28 septem ber 365686 (tussen 4 en 8) voor een informatiepakket en een uitnodiging voor de informatieavond

Let op' Het eerste Juristenfeest van dit jaar komt er weer aan en wel op donder dag 1 oktober a s m het Noorderligt Ditmaal met de band The Raspers ' N B Er wordt een voorverkoop gehouden van af 28 september van 12 0 0 1 4 00 uur in de hal van gebouw A Aanvang 22 00 uur Vvk fl 3 50 zaal fl 4 50

ZEILEN: Ook Nautikos heeft zich weer op het wa ter begeven Zeilzondagen op 27 septem ber en 4 oktober Sportkaarthouders kun nen mee opgeven op het sportcentrum Kijk voor informatie bij het sportnieuws

PIANOLESSEN:

LUSTRUMGALA:

Door bevoegd docente Tel 013-356299

Nog zoveel te d o e n ' Maak tijd vrij voor het Lustrumgala op donderdag 19 novem ber

LUSTRUMGALA

GEZOCHT: Aantekeningen en uittreksels bestuurs recht B I decentralisatie i v m ziekte Hoge beloning' Tel 013-711214

r^*

De KUB bestaat 65 jaar Tijd voor een feestje' Haal nu kaarten voor het lustrum gala in gebouw B

je'' zijn gemodder m de marge staken Alsjeblieft 'Handen geschud en zoenen bedeeld'' Ach heden Kan deze lamstraal, om zijn eerzucht te belonen, met aangesteld worden als Hoofd Distnbutiebakkenvuller van Univers' Chef Propjesveger van de Interne Druk kerij dan' Stefan Mol

Kunstwerk Plato vertelt ons en hij staat hier mee m een zeer lange Hermetische traditie - dat de ons bekende stoffelijke wereld de afspiegeling is van een diepere, werkelijke realiteit Hoe verrukkelijk is het om te vernemen, dat het onderdeel van het kunstwerk van Ron van der Ven, dat het graven m de diepte van de wetenschap symboliseert, nu is opge heven Inderdaad, diepte impliceert de mogelijkheid tot vallen En wat te zeggen over het suggere ren van diepte door op de begane grond de aarde op te hogen, zoals bij de bibliotheek en het stiltecentrum 18 gebeurd' Ik struikel trouwens regelmatig over fietsen Petei van Kolverschoten

UNIVERSITAIRE AGENDA VRIJDAG 25 SEPTEMBER Promotie mevr mr UFA van Vijf eiken Promotor prof dr J E A M van Dijck Titel proefschnft Vruchtge bruikvan prive-vermogen in de inkom stenbelasting Aula KUB, 16 15 uur MAANDAG 28 SEPTEMBER Congres Katholieke Raad v Kerk en Samenleving Aula KUB DINSDAG 29 SEPTEMBER Afscheidsbijeenkomstdrs RH AM Kraakman Aula KUB 16 00 uur DONDERDAG 1 OKTOBER Congres Ethiek van de overheids voorlichting Org Kon tekst Aula KUB

UNIVERS tilburgs universiteitsblad REDACTIE pieter siebers hoofdredacteur a i michel knapen gerard rutten angela van schendel assistente VORMGEVING gertjan bloemers MEDEWERKERS mark van assen kees bals ilona b a s t i a a n s e enk van der burgt pascalle cappetti hugo duneux dylan van eijkeren roland enthoven m o n i q u e mulder bart padberg m a u n t s sep i a u r e n t j a n van der v/esten REDACTIERAAD drs j roebroek voorzitter a esmeijer prof dr ir a kapteyn p van kolverschoten drs e poppeliers f t e u n i s s e n d Vi'ijsbroek mr p zoontjens f allers maurice ackermans adviseur FOTO nen siers enk van der burgt j o k e backx ADVERTENTIES angela van schendel kamer b 1 2 tel ( 6 6 ) 2 2 7 7 OFFICIËLE MEDEDELINGEN afd pers en voorlichting kamer b 1 0 t e l (66) 2 0 0 1 KOPIJ alle kopij m o e t uiterlijk op donderdag 1 2 0 0 uur in de week voor het verschijnen in het bezit van de redactie zijn REDACTIE ADRES/ADVERTENTtES warandelaan 2 5 0 3 7 ab tilburg telefoon 6 6 2 2 7 7 en 6 6 2 5 0 6 intern 2 2 7 7 en 2 5 0 6 kamer b 1 2 en b 1 3 fax nr 6 6 2 8 1 1 LANDELIJK SAMENWERKINGSVERBAND hoger onderwijs persbureau hop waarbij verder aangesloten ad valvas vu amsterdam cursor eindhoven delta delft fo\\a uv amsterdam ku nieuws nijmegen mare leiden observant maastricht u biad utrecht uk grontngen en universiteitsblad twente REDACTIE HOP frank s t e e n k a m p pieter evelein DRUK drukkerij de j o n g baarie nassau ABONNEMENTEN studenten f 1 5 per jaargang voor met universiteitsleden f 4 0

24 september 1992

HÜNIVERSBI­

Meerderheid Kamer steunt verlaging wachtgelden De uitkeringen aan ontslagen personeel (wachtgelden) in het hoger onderwijs kunnen heel goed omlaag, vinden de regeringsfracties CDA en PvdA. Ook tegen de invoering in 1993 van een tempobeurs na het eerste studiejaar en de bezuiniging op 27­plussers bestaan bij CDA en PvdA geen serieuze bezwaren. D66 is daar wel kritisch over. De WD heeft nogal wat moeite met de voorstellen van minister Ritzen.

Pieter Evelein/HOP

Versobering van de wachtgelden in rechtspositie van werk­ het onderwijs vergroot volgens dit een fantastische begroting', nemer, het ander is een PvdA­woordvoersterT. Netelenbos juicht Netelenbos over de 'enorme onderwerp van politiek de kans dat iemand weer een baan prestatie' van Ritzen. 'De komen­ beleid. Ritzen heeft zich vindt. De uitkeringen zijn nu zo de jaren komt er één miljard in het volgens F ranssen laten hoog dat de prikkel om weer aan het onderwijs bij. Dat is in geen twin­ gebruiken om de korting op de werk te gaan volgens Netelenbos tig jaar gebeurd.' wachtgelden nog eens bij de vak­ niet erg groot is. Zij meent wel dat Ook het CDA is verheugd dat mi­ bonden aan te kaarten, nadat dit alle uitkeringen aan rijksamb­ nister Ritzen het ontslagen perso­ minister Dales is mislukt. F rans­ tenaren meer marktconform moe­ neel wil prikkelen. De bestaande sen: 'Deze begroting gaat veel te ten worden. 'Het onderwijs mag regeling is 'veel te mooi', aldus on­ veel over salarissen in plaats van on­ wel het voortouw nemen, maar derwijsspecialist A. Lansink. Hij is derwijs. Ik mis duidelijke uitspra­ minister Dales (Binnenlandse Za­ er minder over te spreken dat de ken over onderwerpen als de basis­ ken) zal er alles aan moeten doen bezuinigingen op de uitkeringen vorming of de problematiek van de om ook andere overheidssectoren aan personeel uit het hoger onder­ allochtonen.' zo ver te krijgen.' wijs worden gebruikt om de sala­ Eerder slaagde Dales er niet in met rissen van leraren te verhogen. 'Ik de vakbonden overeenstemming te ben het wel eens met de klacht van De regeringsfracties PvdA en CDA bereiken over een versobering van universiteiten dat zij moeten bloe­ steunen het plan van minister Rit­ zen om reeds volgend studiejaar de wachtgelden. Netelenbos is vol den voor de leraren.' lof over het initiatief van (PvdA­ De W D wijst de koppeling tussen voor de gehele studie een tempo­ )minister Ritzen om door een ver­ wachtgelden en salarissen van de beurs in te voeren. Zowel Lansink laging van de wachtgelden te inves­ hand. Het gaat om onvergelijkbare als Netelenbos willen daarmee niet teren in de leraren, kernpunt van de zaken, aldus onderwijswoordvoer­ wachten totdat vaststaat dat alle begrotingvoorvolgendjaar. 'Ikvind der J. Franssen. Het een betreft de programma's in vier jaar kunnen worden voltooid. Studenten klagen

Gebouwen Y en Q in de maak Het blijft zoeken naar oplossingen voor het nijpende ruimtegebrek op de universiteit. Werd in het voor­ jaar nog bekendgemaakt dat bij de

mensa een nieuw gebouw (Y) moet komen, nu al zijn die plannen weer gewijzigd. Of beter gezegd, in twee­ ën geknipt. Gebouw Yzalnamehjk

kleiner worden dan gepland en in plaats daarvoor moet voor gebouw S een nieuw complex verrijzen, dat dan Q gaat heten.

Gebouw Q moet plaats gaan bieden aan één grote collegezaal voor 360 personen en acht kleinere werkcol­ legezalen voor veertig personen ieder. Dat levert de universiteit aan pure onderwijsruimte duizend vier­ kante meter op. Het complex komt midden in het collegezalengebied, bij de gebouwen C en S. Volgens hoofd bouwzaken van de KUB, R. Hijmans, komt dat de concentratie van onderwijsruimten ten goede.

Bovendien vindt hij de bebouwing van S 'niet de allerfraaiste' en bete­ kent de nieuwbouw op de kop van S een verbetering van het aange­ zicht van de campus. [MS] A^ ♦ Op de lege plek links is gebouw Q gepland.

[Foto: Rien Siers]

Onderwijskundig Centrum v « ' A l s het voorstel van het colle­ ge aan de orde komt dan zullen we het steunen. Maar het getuigt niet van goed personeelsbeleid om op het ene moment het OC centraal te willen houden en op een ander moment te willen decentraliseren', aldus H. Timmers van Breed Front.

Ook de fracties Onafhankelijk Appèl en studentenfractie TSO hebben zich op voorhand voor­ stander verklaard van het college­ voorstel.

De Progessieve Studentenfractie (PSF)is tegen. 'Dit collegevoorstel is niet door onze keel te krijgen want er staan geen argumenten in om het OC te decentraliseren', al­ dus B. Hoogendoorn. De PSF zal tijdens de vergadering op 24 sep­ tember voorstellen het punt van de agenda af te voeren en een maand later te agenderen, zodat het Colle­ ge met een nadere toelichting kan komen. Breed Front zal dit uitstel steunen om het personeelsoverleg alsnog een kans te geven zich over het collegeplan uit te spreken. PLM zal zich waarschijnlijk op dit punt

onthouden van stemming.

Ook als het tot behandeling mocht komen zal PLM zich onthouden van stemming, zo verklaart K. van Helvert. 'Wij vinden dat de beleids­ voorbereiding onvoldoende is ge­ weest. De stukken zijn van onvol­ doende niveau om er een besluit over te kunnen nemen.' Het ont­ houden van stemmen betekent volgens haar niet dat er impliciet ingestemd wordt met het college­ voorstel.'Wij weten dat de politieke realiteit is dat het collegevoorstel aangenomen wordt, maar dat kan je ons niet in de schoenen schui­ ven.'

Door de kritiek van de fracties zag het College zich genoodzaakt woensdag nog een aanvullende notitie te publiceren. Hierin staat dat het College na een besluit van de universiteitsraad, over de 'nade­ re uitwerking' nog met het CPO en de dienstraad zal overleggen. Uit de eerste reacties van enkele fracties valt op te maken dat het nieuwe collegestuk de standpunten niet fundamenteel verandert.

A

PSF en TSO in de weer tegen 'verderfelijke' maatregelen De Progressieve Studenten Frac­ tie (PS F) en het Tilburgs S tu­ denten Overleg (TS O) noemen de tempobeurs en de 27­plus­ sersmaatregel 'verwerpelijk' en 'onrechtvaardig'. Middels een motie, op 24 september in de universiteitsraad ingediend, willen de fracties bereiken dat de KUB de ongenoegens lande­ lijk onder de aandacht brengt.

'De tempobeurs kent een onre­ delijk zware straf', vindt Berno Reitsma (TSO).

Dat studenten de maatschappe­ lijke plicht hebben dóór te wer­ ken, zoals Ritzen vindt, wijst Hans Damen (PSF) van de hand.

Het is volgens hem de taak van de universiteit kritische mensen op te leiden en alleen blokken om aan een norm te voldoen past daar volgens Damen niet in.

[MS]

daar te makkelijk over, vindt Lan­ sink. 'Laat ze maar aantonen dat niet kan.'

D66 stelt zich gematigder op. Nuis verzet zich tegen de hoge norm die minister Ritzen gezien de geboek­ te opbrengst van de maatregel voor ogen heeft. Het gaat om 45 miljoen gulden in 1994 en 95 miljoen in 1995.Dekoppeling tussen beurs en studietempo moet volgens Nuis geleidelijk sterker worden. Ritzen heeft geen argumenten voor zijn uitspraak dat alle programma's over een jaar in een vlot tempo kunnen worden doorlopen, aldus Nuis. 'Bo­ vendien zou het goed kunnen dat een aantal technische studies meer tijd nodig hebben. Dan durft een

♦ WD­er J. Franssen: discussie wordt omzeild.

[Foto: Bram de Hollander]

Student daar helemaal niet meer voor te kiezen.'

W D ­ e r F ranssen is 'heel kritisch' over de snelle invoering van de tem­ pobeurs na het eerste jaar. De stu­ denten dreigen het slachtoffer te worden van programma's die niet goed in elkaar zitten en van een gebrek aan begeleiding. Dat wijst hij af. 'Je zou je eerst moeten afvra­ gen welke eisen je aan studenten wilt stellen. Of je niet moet selec­ teren. Die discussie wordt zo om­ zeild.' ^

Studenten willen vechten voor hun O(ranje) V(riend) De O V­jaarkaart moet blijven, vin­ den drie op de vier studenten. Dat blijkt uit een onderzoek dat is uit­ gevoerd in opdracht van de O V­Stu­ dentenkaart BV. Wat twee jaar geleden nog als een ordinaire bezuinigingstruc werd be­ schouwd, lijkt inmiddels een suc­ cesnummervan de eerste orde. Van de ouderejaars vindt 70 procent dat de kaart moet blijven. Zij waarde­ ren de kaart met een 7. Van de jonge­ rejaars is zelfs 85 procent tegen afschaffing. H u n gemiddelde­ rapportcijfer is een 7,6. Waarschijn­ lijk is dat cijfer zo hoog omdat zij niet persoonlijk hebben meege­ maakt dat de beurzen werden ge­ kort toen de kaart op 1 januari 1991 werd ingevoerd, zoals de onderzoe­ kers opmerken. Uitwonende stu­ denten betalen maandelijks 65 gul­ den voor de kaart, thuiswonende 41.

Aan het onderzoek namen 1400 scholieren en (ex)studenten deel.

Zes op de tien studenten is bereid maandelijks maximaal een gulden meer voor de kaart te betalen als deze een soort CJP­functie zou krij­ gen. De schouwburg van Breda geeft bij voorbeeld al een korting op ver­ toon van de OV­kaart. Volgens een woordvoerder van het ministerie van Onderwijs zal minister Ritzen daar niet aan meewerken. Hij wil studenten slechts voor het gebruik van het openbaar vervoer laten be­ talen.

De BV meent dat de kaart gunstige effecten heeft op het milieu. Een op de vier oudere studenten zegt na zijn studie meer met het openbaar vervoer te zullen reizen. Van de jongeren is dat zelfs de helft; onder hen bleek niemand een auto te bezitten. Na de invoering van de OV­kaart is volgens openbaar ver­ voerbedrijven ook het vandalisme

onder reizigers gedaald.

Met de kaart wordt weinig gefrau­ deerd. Toch zal fraude nog in­ tensiever worden bestreden. Met ingang van volgende maand zullen de Nederlandse Spoorwegen de controle uitbreiden. Daarvoor zijn dan 50 'handterminals' beschik­ baar. Het strenge incasso­beleid blijft gehandhaafd. De BV slaagt erin om zo'n 80 procent van de schulden te innen. Die ontstaan omdat studenten hun kaart te laat inleveren.

Inmiddels zijn meer dan anderhalf miljoen kaarten aan studenten en scholieren verstrekt. Onlangs is begonnen met de uitreiking van 600.000 nieuwe kaarten. De eerste, ditmaal oranje­kleurige, werd vo­ rige week donderdag door commis­ saris Van der Doef van de BV over­ handigd aan de Leidse student Ro­ gier Amtz. Hij is voorzitter van het comité Vecht mee voor onze OV. Een afkorting die Amtz vertaalde in 'Oranje Vriend'.

Het is onduidelijk hoe vaak de 'Vriend' nog van kleur zal ver­ anderen. De Nederlandse Spoorwe­ gen willen de prijs van de kaart verhogen. Het contract tussen mi­ nister Ritzen en de openbaar ver­ voerbedrijven loopt af op 1 januari 1994. Meer dan een trendmatige prijsverhoging willen studenten niet betalen, denkt de BV. De BV meent dat het onverstandig zou zijn om haar bij een overheids­ orgaan onder te brengen. Minister Ritzen suggereerde eind juni dat de BV onder directere controle van de overheid moet komen te staan nu de problemen met de invoering van de kaart achter de rug zijn. Volgens commissaris Van der Doef zit de kracht van de BV juist in haar zelf­ standigheid en kleine omvang IPE/HOP] A

24 september 1992

Monique Mulder Als ik haar kamer hoog in gebouw B binnenstap, is ze verdiept in een boek met op de glossy groene kaft een appel met een hap eruit. Het blijkt haar eigen proefschrift Vruchtgebruik van privé­vermo­ gen in de inkomstenbelasting te zijn. 'Ja, ik lees het maar weer eens door', zegt mr. Inge van Vijfeijken (33). 'Ik heb steeds het gevoel dat ik iets moet doen, maar wat weet ik eigenlijk niet goed. Behalve dan me proberen rn te leven in de vragen van de promotiecommissie.'

Vrijdag de 25e z­il Inge, meester in het belastingrecht, haar dissertatie verdedigen, die over het volgende probleem gaat. 'Het vruchtgebruik is oorspronkelijk opgezet om de langstlevende echtgenoot het ge­ bruik van bijvoorbeeld een woning te garanderen. Door jurisprudentie van de Hoge Raad is dit zorgsysteem verworden tot een fiscaal aantrek­ kelijke belegging, wat niet de be­ doeling was. Sommige belasting­ juristen zeggen dat het huidige, objectieve belastingsysteem daar­ vandeoorzaakisenpleitenvooreen nieuwe, subjectieve benadering.

Van Dijck en ik vinden dat dat ge­ zien de huidige wetgeving niet mogelijk is.'

^UNWËRSQ­

'Op feestjes ben ik befaardenverpleegster' rijtje zetten. Toen ik eenmaal het overzicht had, bleek dat binnen het objectieve systeem een goede oplos­ sing voor de problemen met vrucht­ gebruik te vinden was.'

Zij is geen assistent­in­opleiding (aio), zoals veel promovendi tegen­ woordig, maar universitair docent (ud). 'Er zijn bij ons nooit aio's ge­ weest. Dat paste niet bij de menta­

liteit, ledere student droomde van een carrière bij een belastingkan­ toor inclusief auto. Dat kon ook, want de markt was fantastisch. Net zo moeilijk was het om ud's met ervaring te krijgen, want niemand was zo gek drie keer minder te ver­

dienen dan in het bedrijfsleven.

Bovendien studeerden hier vooma­ melijk mannen af, vaak kostwin­ ners, die niet zo'n stap terug wil­ den doen. Sommige ongebonden types deden dat wel.'

'Mij heeft zo'n droombaan nooit getrokken. Ik wist sowieso niet wat ik wilde, maar nu ik iets van het bedrijfsleven geproefd heb, weet ik

NIJD

:^

'Het huidige systeem schiet inder­ daad op veel punten tekort. Maar mijn standpunt is dat je niet zomaar de basis van het systeem kunt ver­ anderen. Om een echte subjectie­ ve benadering in prak tij k te kunnen brengen, moet je de hele wet IB (Inkomsten belasting) veranderen.

Wat ik heb gedaan in mijn promo­ tie­onderzoek, is de fiscale aspec­ ten van het vruchtgebruik op een

dat ik het niet full­time wil.

Arbeidsvreugd vind ik belangrijker.

En ik vind het hier vreselijk leuk.

Nooit ben ik met tegenzin naar de KUB gegaan. Als het me hier niet meer zou bevallen, zou ik niet zo snel weten wat ik dan zou moeten doen. Ik heb nergens verstand van, behalve van belastingrecht.'

Ze vertelt op een zekere, opgewek­ te en vooral ordelijke wijze dat ze de combinatie onderwijs, onder­ zoek en af en toe een opdracht voor een belastingadvieskantoor ideaal vindt. 'Dat maakt het levend. Ik blijf op de hoogte van de praktijk, wat belangrijk is wanneer je voor studenten staat. Een nadeel is dat ik moet oppassen dat ik niet doorlo­ pend werk. Scripties kijk ik bij­ voorbeeld altijd thuis na, dus ook thuis heb ik het gevoel: ik moet iets doen. Maar ik ga wel drie keer per jaar op vakantie. Reizen maakt je zo lekker relativerend. Wanneer ik bijvoorbeeld door Guatamala trek, vind ik het heel banaal worden wat ik doe op de KUB. Wat maken we ons toch druk over onze inkom­ stenbelasting. Maar ja, als je terug bent, verval je weer langzaam in de normen om je heen. Iedereen kan­ kert en klaagt hier. Vooral over belastingen. Daarom zeg ik op feestjes ook altijd dat ik verpleeg­ ster ben in een bejaardentehuis.

Dan krijg ik tenminste geen vragen als: mijn buurman heeft zijn trai­ ningspak afgetrokken. Mag datl' ♦ Foto: Joke Backx

Hoger onderwijs kan weer samenwerken met Indonesië Minister Ritzen heeft in Indonesië forse stappen l<unnen zetten naar nieuwe samenwerking met dat land. Met minister Habibie van wetenschapsbeleid kwam het tot afspraken over vliegtuig­ bouwkunde en milieuvraagstukken. En met diens collega Hassan van ondenwijs stelde Ritzen vast dat er 'geen belemmeringen meer' zijn voor samenwerking van universiteiten en hogescholen in beide landen. De financiering zal echter per geval bekeken moeten worden.

Frank Steenkamp/HOP Afgelopen maart verbrak de Indo­ nesische president Suharto de steunrelatie met ons land, veront­ waardigd over de bemoeienis van minister Pronk met schendingen van de mensenrechten. Tientallen ontwikkelingswekers en mensen van universiteiten moesten het land verlaten.

Kort daarna klonken echter al be­ richten dat het land de universitaire banden wilde herstellen, als het maar los van de begroting van mi­ nister Pronk kon. Deze zomer, toen minister Van den Broek het land bezocht, bleek de wens tot samen­ werking nog duidelijker.

Aan Ritzen deze week dus de taak om de vriendelijke verklaringen in heldere afspraken om te zetten. In een brief aan het Algemeen Dag­ blad, vanuit zijn hotel in Jakarta, waarschuwde hij eind vorige week nog voor 'te hooggespannen' ver­ wachtingen. Maar sindsdien trof hij vele deuren geopend. Zelfs presi­ dent Suharto wilde direct met hem praten, en kwam verrassend met een voorstel voor hernieuwde ont­ wikkelingssamenwerking ­ maar dan wel op voet van gelijkwaardig­ heid.

♦ Minister Ritzen: veel geopende deuren in Indonesië [Foto: Rien Siers]

De meest concrete afspraak die Ritzen begin deze week in Indone­ sië maakte, ging over toegepast onderzoek. Het was nog slechts een eerste memorandum met zijn col­ lega B. Habibie, maar de onderwer­ pen zijn duidelijk. De nu tien jaar oude samenwerking van de TU's in Delft en Bandung, twee vliegtuig­ fabrieken en twee nationale labo­ ratoria in de vliegtuigbouwkunde wordt weer opgepakt ­ vooral met geld van F okker.

D

aarnaast komt er samenwer­ king in milieu­onderzoek. Een gezamenlijke werkgroep van des­ kundigen gaat daarvoor een plan op­ stellen. Onderdeel wordt in elk geval het samen met andere landen opzetten van een Zuidoost­Azia­ tisch centrum voor milieu­onder­ zoek, in Indonesië. Dit centrum moet vooral een regionaal coördi­ nerende rol krijgen in internationa­ le onderzoeksprogramma's over klimaatverandering, waterbeheer en beheer van tropische bossen.

Over onderwerpen zoals agro­ en biotechnologie, milieu­ en energie­ technologie, zullen later afspraken worden gemaakt. Hetzelfde geldt voor een reeks andere vakgebieden, waarover Ritzen sprak met de In­ donesische onderwijsminister F .

Hassan. In november willen beide ministers in Nederland in elk ge­ val afspraken maken over een pro­ gramma in de sociale en geesteswe­ tenschappen. Ook over bèta­ en

^

Een aantal gevluchte Joegoslavi­ sche studenten probeert in Ne­ derland hun studie voort te zet­ ten. Sommigen kloppen voor hulp aan bij de stichting voor vluchtelingen­studenten UAF .

Vorige week hadden zich daar acht Kroaten en negentien inwo­ ners van het voormalige Joego­ slavië gemeld.

Zij hebben bij het ministerie van Justitie asiel aangevraagd, maar het minis­ terie weigert vooralsnog hun aanvraag in be­ handeling te ne­ men, omdat zij hier slechts tij­ delijk zouden blijven. Het UAF helpt hen wel, als de stichting zelf meent dat zij als politieke vluchtelingen kunnen worden aangemerkt. Het UAF vult de asieluitkering van de studenten aan tot het niveau van een stu­

diebeurs. Het is echter lang niet zeker dat dit zoblijf t. Volgens de woordvoerder zit het UAF krap bij kas.

Andere gevluchte studenten proberen zonder hulp van de stichting toegang te krijgen tot een Nederlandse universiteit, zoals in Delft is gebeurd. Bij de KUB is dat nog niet het geval ge­ weest. Wel wordt er regelmatig geïn­ formeerd naar de mogelijkheden die er zijn en aan wel­ ke eisen moet worden voldaan.

Afgezien van het betalen van het normale colle­ gegeld is er volgens R. Melis van Studentenzaken slechts één ver­ plichting: de student moet een toets Nederlands afleggen. Hij kan daarvoor bij het Talencen­ trum van de KUB een éénjarige cursus volgen. [MS/PE/HOP]

Joegoslavische vluchtelingen willen studie voortzetten

technisch onderzoek willen ze nieuwe programma's opzetten.

Zowel universiteiten als ­ meer dan in het verleden ­ hogescholen in de beide landen kunnen volgens Has­ san en Ritzen weer onbelemmerd met elkaar gaan samenwerken.

Over het hbo zullen ze in novem­ ber zelfs een aparte overeenkomst sluiten. Daarnaast is nog eens dui­ delijk gezegd dat Indonesië door blijft gaan met het sturen van stu­ denten naar ons land. Ze worden vrijgesteld van collegegeld, net als Nederlandse studenten die naar Indonesië gaan.

Over de financiële kant van de nieu­ we samenwerking is nog niet alles duidelijk. Indonesië wil meer op basis van gelijkwaardigheid gaan samenwerken. In dat kader past ook de vaststelling van Hassan en Rit­ zen dat hogescholen zelf de finan­ ciering van hun samenwerking moeten regelen. Toch is de vraag of het ook weer mogelijk wordt om vanuit Nederland projecten te fi­

nancieren uit het budget van de eerder door Soeharto taboe ver­ klaarde ontwikkelingssamenwer­ king. De 270 miljoen gulden die minister Pronk dit jaar voor Indo­ nesië gereserveerd had, is overigens al opgegaan aan noodhulp voor Somalië.

Helemaal taboe is het woord 'ont­ wikkelingssamenwerking' voor de Indonesië in elk geval niet meer, zo merkte Ritzen vorige week direct bij het begin van zijn bezoek aan dat land. In een persoonlijk onderhoud maakte president Soeharto hem duidelijk, de recente botsing achter zich te willen laten. Soeharto, die zijn land een belangrijke rol in de regio wil geven, had zelfs een dui­ delijk voorstel. Met Nederlandse bijdragen wil hij ontwikkelingslan­ den in de regio gebruik laten ma­ ken van Indonesische know how.

Ritzen, zelf geen minister van ont­ wikkelingssamenwerking, heeft toegezegd dit voorstel in het kabi­ net te bespreken. <^

24 september 1992

­JUNI V E R S g l ­

'Nederland heeft nog steeds 700.000 'functionele' analfabeten' Naar aanleiding van het tienjarige bestaan van de Letterenfaculteit èn een lezingencyclus over de betrokkenheid van de faculteit met de regio, stelde het duo Ludo Verhoeven en Kees van Rees een boek samen met daarin bijdragen van zeven faculteitsmedewerkers. De titel: De Geletterde Mens. Het thema: geletterdheid.

'Het boek is bestemd voor de geïnteresseerde leek', zegt Verhoe­ ven die in het eerste hoofdstuk de ontwikkehng van de geletterdheid voor zijn rekening neemt. 'Er zijn nog ongeveer 700.000 mensen in Nederland die functioneel analfa­ beet zijn. Dat betekent dat ze wel kunnen lezen en schrijven, maar zo gauw ze een briefje naar de gemeen­ te of naar de school van hun kinde­

ren moeten sturen, raken ze in moeilijkheden.

'De basis voor dit functioneel analfabetisme wordt, vreemd ge­ noeg, gelegd op de basisschool. Daar wordt te zeer de nadruk gelegd op de techniek van het lezen en schrij ­ ven; aan woordenschat wordt bijna geen aandacht besteed. Zinnetjes als 'de aap eet een koek' hebben in groep 3 wel hun doel, maar daarna

moet je doorgaan. Er zouden meer kringgesprekken plaats moeten vinden, de leraar zou meer vóór moeten lezen. Hierdoor kunnen de kinderen, als ze het technische aspect van lezen en schrijven on­ der de knie hebben, terugvallen op een versterkte woordenschat. Zo niet, dan blijven ze stilstaan in hun ontwikkeling.'

Het vreemde is, dat iedereen weet

dat er op basisscholen zoiets bestaat als functioneel analfabetisme, maar 'toch niet bij mij op school?'.

Directeuren en onderwijzers zou­ den zich meer verantwoordelijk moeten gaan voelen.'

In het boek worden verschillende aspecten van geletterdheid belicht vanuit verschillende vakgebieden.

Henk van Riemsdijk behandelt het nut van grammatica­onderwijs ('Waar heb het allemaal voor no­ dig?' Antwoord: om te kunnen in­ zien dat voorgaande zin fout is); Jan 'Schrijfwijzer' Renkema laat de lezer zich afvragen of diens teksten het goed doen; Hugo Verdaasdonk gaat o.a. in op de relatie tussen le­ zen en het gebruik van beeldmedia; Jaap Goedegebuure richt de schijn­ werpers op, hoe kan het anders, de literatuurkritiek; Pieter Nieuwint wijst de lezer de weg naar het ge­ heim van het rijm; Hans van Driel ontkracht de stelling dat kijken en luisteren passieve activiteiten zijn.

die een geestelijke verarming tot gevolg zouden hebben en Hans Paijmans tenslotte pleit voor een brevet van vaardigheid en goed ge­ dragvoor computergebruikers. 'Het is allemaal zo nieuw' beaamt Ver­ hoeven volmondig, 'maar daar gaat het ook niet om. Het is meer een stand­van­zaken­overzicht van het gedachtengoed op de Letterenfacul­ teit. Doelstelling was een breed publiek daarmee kennis te laten maken. Daarnaast kan het boek bijvoorbeeld ook gebruikt worden als voorlichtingsinstrument in de regio.' Toch is het boek volgens Verhoeven geen PR­instrument: 'Het is een reguliere taakstelling van de faculteit om verankerd te raken in de regio. En er is duidelijk behoefte aan, dat blijkt wel uit de aanvragen die we al binnenhebben en uit de grote belangstelling voor de presentatie.'/MvA/ ^

Gevolgen van verdeelmodel houden gemoederen bij sociale faculteit danig bezig De invoering van het nieuw univer­ sitair intern verdeelmodel bij de fa­ culteit der Sociale Wetenschappen leidde donderdag tot felle debatten in de faculteitsraad. Met name de psychologen verzetten zich tegen het voorstel van het bestuur. De definitieve besluitvorming is daar­ om een maand opgeschort.

Het bestuur stelde voor om elke vakgroep een 'vaste voet' toe te ken­ nen. Elke vak­ groep zou dan het een bedrag van 3,5 ton krijgen en extra midde­ len op basis van het aantal studenten. De vak­ groep psychologie krijgt een dubbe­ le vaste voet vanwege de 'complexi­ teit' ervan. Op deze manier blijven in ieder geval alle studierichtingen gehandhaafd ondanks het lagere budget waarmee de FSW in de toe­ komst moet werken, aldus moti­ veerde het bestuur het voorstel.

Decaan prof. dr. J. Hagenaars wilde nog niet over de exacte bedragen praten die de vakgroepen tegemoet kunnen zien. Die komen bij de

begroting aan de orde. De psycholo­ gen vrezen er fors op achteruit te gaan, zo stelden zij tijdens de ver­ gadering. Dat schoot de decaan in het verkeerde keelgat waarop hij de psychologen van 'demagogie' be­ tichtte. 'De psychologen moeten de discussie zuiver houden. Bij het kiezen voor een model gaat het al­ leen om een principediscussie en niet om een definitieve verdeling van de centen.

Bovendien is uit de gege­ vens nog niet af te leiden in welke m a t e psychologie erop achteruit gaat', aldus Hage naars. Hij bestreed dat het facul teitsbestuur uit is op een reorga­ nisatie die ten koste gaat van psy­ chologie.

Vragen van enkele raadsleden die toch op bedragen betrekking had­ den werden door Hagenaars fel af­ gekapt. Op verzoek vanuit de raad zegde de decaan met tegenzin toe om voor de volgende vergadering met een model met een 'variëren­ de vaste voet' te komen. [RE] 4^

'Psychologen moeten discussie zuiver houden'

TER

PLEKKE Dylan van Eijkeren

De hunker Het verschil is tien passen en vijf­ tien treden, waaronder drie hoge.

Wie die hindernis neemt belandt in de studiebunker, het zweetpaleis van de Tilburgse universiteit. De grot van de uni heeft een klimaat­ beheersing van lik­m'n­vestje en een populatie die lichaamsvocht afscheidt in het tempo van multi­ transpirerende marathonlopers in Zuid­Iran. Kortom, echt fris is het allemaal niet, daar beneden onder de grond, ver weg van de bescha­ ving. Dat heeft hele colonnes stu­ denten er nooit van weerhouden zich in de diepe krochten te laten zakken en zich daar zwetend en stinkend voor te bereiden op waan­ zinnig ingewikkelde tentamens.

De bunker is geliefd bij studenten, omdat er vaak dezelfde gezichten zijn te zien, er er dus weinig aflei­ ding is. Voor wie wel wat afleiding wil, zijn er vaak dezelfde gezichten, en dus altijd wel een bekende om een potje koffie mee te drinken.

bijvoorbeeld in de nieuwe koffieka­ mer in gebouw A, die weliswaar iets minderdieponderN.A.P.ligt,maar nog steeds een goed thuislozenge­ voel ten beste weet te geven.

De bunker heeft een officiële naam: studiezaal. Maar dat weet nie­ mand. De bunker heeft zes vrij gro­ te ramen. Dat is nooit iemand echt opgevallen. In de bunker hangt een telefoon en een poederblusser. Nie­ mand die het weet. De bunker blinkt namelijk maar echt uit door één eigenschap: de faciliteit die

De bunker is niet steriel genoeg studeren tot de enige mogelijkheid verheft. Het is volslagen onmoge­ lijk in de bunker, om maar eens wat te noemen, aan sex te denken. In de nieuwe bibliotheek denkt iedereen aan sex, zoveel is wel duidelijk, maar in de bunker behoort dat niet tot de opties. Waarom niet?

Op veel rare en monstrueuze plek­ ken ter wereld is minstens nog iets van historie of aanzien of Pittores­ kisiteit te ontdekken, tenminste iets wat houvast biedt, al is het maar groteskheid, lelijkheid, boer­ tigheid of angstigheid, het maakt niet uit wat, maar er valt iets te zien.

Zelfs het centrum van Boekarest lijkt een exotisch annex erotisch

lustoord vergeleken met dit onder­ aards, betonnen mollengat.

In de bunker valt helemaal niets meer te zien, het licht licht de be­ zoekers zo lehjk uit dat ook daar geen opwinding meer door kan ontstaan. Helemaal steriel, als een ziekenhuis, is het er ook niet, zo­ dat de steriliteit niet kan worden

omgezet in geilheid. De bunker is helemaal niks, en daarom ideaal om in te studeren.

Notabene. In de jaren zeventig de­ den roddels op deze campus de ron­ de als zouden paartjes zich uit de bunker verwijderen om elders ­ namelijk op de dichtbij gelegen toiletten ­ de geslachtsdaad te ver­

♦ Foto: Rien Siers

richten teneinde de druk wat van de studieketel te halen. Dat verhaal werd deze week door een insider bevestigd. Misschien zag de bunker er toen sterieler, of juist gezelliger uit.

24 september 1992

lUNIVERS

'Mijn invloed is betrekkelijk gtoot geweest' belangrijke rol toebedacht. Het is dan immers niet meer zo dat facul­ teiten en diensten jaarlijks een be­ paald bedrag op hun rekening ge­ stort krijgen dat ze naar eigen goed­ dunken kunnen uitgeven. Nee, ta­ ken en middelen moetert­goed af­ gesproken zijn en achteraf beoor­ deeld worden of ze ook goed zijn uit­ gevoerd. Dit noopt tot nadere bezin­ ning over de inrichting van de dien­ sten, vindt Kraakman, en mogelijk tot een reshuffling ervan.

'Mijn persoonlijke opvatting daar­ over', vervolgt de vertrekkende se­ cretaris, 'is dat we de moed moeten hebben, hoezeer dat ook op weer­ stand zal stuiten, om te kiezen voor een organisatorische oplossing voor de planning­ en control­functie.

Dus in mijn ogen het clusteren van taken die nu nog voor een deel ver­ spreid zijn over de diensten.' Kraak­ man daarbij aan de afdelingen On­ derwijs &. Onderzoek en Personeel & Organisatie binnen het Bureau van de Universiteit. En ook de af­ deling Planning en Begroting van de Dienst Economische en Admini­ stratieve Zaken en een deel van Bu­ reau Buitenland zouden tot de nieu­ we cluster moeten behoren. 'Ik ♦ Vertrekkend secretaris Kraakman: 'Niet iedereen zal aitijd helemaal gelukkig geweest zijn met de wijze waarop ik meende dat iets moest worden aangepakt.' [Foto: Joke Backx]

'Onbegrijpelijk', zegt de vertrek­ kende secretaris van de universiteit achteraf. Hij is er nog zichtbaar van ontdaan. In gedachten verzonken ramde hij onlangs op een volkomen leeg parkeerterrein bij de KUB met zijn auto een lantarenpaal. Hijzelf liep geen letsel op maar de schade aan zijn Nissan Pnmera bedraagt 4700 gulden. Degeknakte lantaren­ paal is pal tegenover zijn bureau op het grasveld neergelegd waardoor hij dagelijks wordt herinnerd aan deze black out.

Een dergelijke frontale aanvaring ­ maar dan in figuurlijke zin ­ heeft de secretaris met mensen van de universiteit niet meegemaakt, zo zegt hij na enig nadenken. 'Niet iedereen zal altijd helemaal geluk­ kig geweest zijn met de wijze waar­ op ik meende dat iets moest wor­ den aangepakt. Maar dat er mensen echt uit hun vel gesprongen zijn of dat de verhoudingen permanent verstoord zijn geraakt, is niet voor­ gekomen.'

'Rob is veel te aardig om ruzie mee te maken', lacht Hugo Backx, voor­ zitter van de universiteitsraad. 'Hij is een beminnelijk man die voort­ durend bezig is overleg te plegen.

Dat kost hem veel tijd maar die investering levert hem wel wat op.

En als er al onenigheid is, bijvoor­ beeld als de raadsstukken er niet op tijd zijn, dan is hij altijd degene die actie onderneemt om het probleem op te lossen. Daar kwamen we altijd wel uit.'

De secretaris is uiterst betrok­ ken bij datgene wat er op de KUB gebeurt en correct naar gremia als de universiteitsraad toe, stelt Backx. 'Hij is een open man, heel eerlijk en straight. Er is absoluut geen sprake van een dubbele agen­ da.'

De hoogste ambtenaar van de universiteit, secretaris drs. Rob Kraakman (46), stapt met ingang van één oktober over naar het bestuur van 's lands grootste onderwijsorganisatie Ons Middelbaar Onderwijs (OMO). 'Mijn neiging om me met details te bemoeien zal ik echt moeten afleren en onderdrukken.' Een gesprek over invloed achter de schermen, de achterliggende reorganisatie van de diensten en een mogelijke nieuwe reshuffling van het ambtenarenapparaat.

Gerard Rutten echt om minor points'.

De secretaris van de universiteit is uit hoofde van zijn functie eerste adviseur van het College van Be­ stuur maar daarnaast ook nog hoofd van het Bureau van de Universiteit.

Hieronder vallen onder meer juri­ dische zaken, personeel en organi­ satie. Bureau Buitenland en een aantal secretariaten. Het verhaal gaat dat het hoofd van het Bureau van de Universiteit wel eens brie­ ven schrijft naar de secretaris van de universiteit. Ook schijnt het voor te komen dat hij als voorzitter van het Mandatarissenoverleg (vergadering van hoofden van dien­ sten en secretarissen van facultei­ ten) een advies aan het college doet toekomen, dat hij tevens als secre­ taris geacht wordt te adviseren.

Daarbij komt dat de universiteit uitdijt, meer studenten en perso­ neel aantrekt terwijl er van de an­ dere kant steeds efficiënter en be­ drijfsmatiger gewerkt moet wor­ den. Het lijkt er op dat deze dub­

niet tevens ook hoofd van een dienst is. Daar zou ik sterk voor zijn', aldus Kraakman.

Kort voor het aantreden van Kraak­ man bestierde de secretaris van de universiteit de diensten ook inhou­ delijk. Ontwikkelingen op het be­ stuurlijk vlak leidden ertoe dat de inhoudelijke sturing sindsdien tot de taak van de collegeleden kwam behoren. De huidige secretaris heeft vooral een coördinerende taak.

Kraakman haast zich te zeggen dat coördineren automatisch betekent inhoudelijk bezig te zijn. Maar het is waar dat de secretaris niet wordt geacht al te veel te sturen. Dat is primair een bestuurlijke taak en die ligt bij het college. En de secretaris zou ook niet willen dat er een span­ ningsveld ontstaat tussen zijn idee­ ën en de opvattingen van het colle­ ge. 'Dat geeft alleen maar sores.'

Maar een secretaris heeft genoeg mogelijkheden om zijn invloed te doen gelden. Als eerste advi­ seur van het college en tijdens gesprekken met diensthoofden blaast de secretaris een deun­ tje mee. F ormeel mag een secretaris zich weliswaar niet met het beleid bemoeien, maar informeel en dus achter de schermen heeft de hoogste ambtenaar nogal wat invloed.

Kraakman; 'Vanuit de positie waarin je zit ben je altijd bij de za­ ken aanwezig en mijn invloed is toch betrekkelijk groot geweest.

Dat bedoel ik niet verwaand. Het is alleen wat minder direct zicht­ baar naar buiten.'

'Het komt wel voor dat ik een idee inbreng dat overgenomen wordt en waarmee een bestuurder naar bui­ ten treedt. Dan is het niet zichtbaar waar het vandaan komt. Dat moet je lijdelijk toestaan. Dat is de rol van de ambtenaar. Een secretaris­func­ tie heeft weinig pr­waarde.'

'Mijn neiging om me met details te bemoeien zal ik ecint moeten afleren en onderdrukken'

D

e geluiden over de vertrekkend secretaris zijn over het alge­ meen positief. Een rondgang langs diensten levert steevast iets op in de sfeer van 'zeer plezierig om mee samen te werken, een aangenaam persoon'. Als er dan onvertogen woorden moeten vallen, wil een enkeling het nog wel eens zoeken in het 'soms lichtelijk chaotisch opereren' van de secretaris. 'Maar', zo zegt een zegsbron die anoniem wenst te blijven, 'dan gaat het toch

belfunctie niet meer bij de tijd is. Is het niet verstandig om de functies te scheiden?

'Ja', antwoordt de secretaris onom­ wonden. Het is bij de wet geregeld dat de secretaris tevens het hoofd van het Bureau van de Universiteit is. Die bepaling komt voort uit de tijd dat een groot deel van het dienstenapparaat onder het Bureau van de Universiteit ressorteerde.

'Maar je kunt best een secretaris hebben die deprimus inter parus is ten aanzien van alle diensten maar

In 1989iseenreorganisatievanhet dienstenapparaat aan de universi­ teit in gang gezet. Deze leidde tot veel beroeringbij zowel diensten als faculteiten. Van de circa vijftien zelfstandige eenheden is er nu een zestal over. Sommige werden opge­ heven, andere samengevoegd en een aantal bleef behouden en kwam gesterkt uit de strijd. Kraakman: 'Die schaalvergroting leidde ertoe dat we een geweldig stuk hebben kunnen ontbureaucratiseren. En ten tweede konden door die ontsta­ ne schaal de diensten als decentra­ le eenheid aangemerkt worden, waardoor de ruimte ontstond de eigen dienst te runnen. Dus verder af van het college als het gaat om het eigen inteme management. Als een dienst een budget heef t van drie ton en je hebt vier mensen perso­ neel dan heb je niet zoveel ruimte om nieuw beleid en opvattingen en dergelijke te realiseren.'

Hoewel de meeste diensten hun plaats in de organisatie hebben gevonden, is het nog niet afgelopen met de operatie. Kijk bijvoorbeeld naar het Onderwijskundig Cen­ trum, dat eerder de research­poot moest afstaan en nu verder wordt gedecentraliseerd. Maar er zit nog meer in het verschiet. Als verdere stap in het proces om de universi­ teit toe te snijden op de eisen van het moderne management, discus­ siëren de bestuurlijke gremia van de universiteit, onder leiding van de secretaris, over het besturingscon­ cept van de universiteit. Deze nieu­ we manier van managen gaat uit van verregaande decentrale verant­ woordelijkheden. Diensten en faculteiten krijgen welomschreven taken en de daarbij behorende mid­ delen, maar zij moeten geregeld uitdrukkelijk verantwoording af­ leggen aan het College van Bestuur.

Hierdoor wordt voor de planning­ en control­functie binnen de uni­ versiteit in toenemende mate een

denk dat je alle diensten systema­ tisch langs moet lopen en nagaan wat er aan elementen inzitten die voor die planning­ en control van belang zijn. Ik weet dat erbij dienst­ hoofden ook wel anders over wordt gedacht. Wat dat betreft is het een precair onderwerp. Maar ik vind dat we op centraal niveau in het dien­ stenapparaat een organisatorisch herkenbare eigen centrale staf voor de planning­ en control moet heb­ ben. Die moet je dan zodanig in de organisatie hangen dat dat dicht tegen de secretaris en daarmee ook dicht tegen het college aanzit.' ijn overstap van secretaris naar Z de post van voorzitter van het Hoofdbestuur van OMO, met 50 scholengemeenschappen en 45.000 leerlingen de grootste particuliere onderwijsorganisatie van Neder­ land, is niet ingegeven door onge­ noegens ten aanzien van de KUB maar zit 'm in het uitdagende van het nieuwe, benadrukt hij. Zenuw­ achtig wordt hij er niet van, bestuurlijk werk is de secretaris niet vreemd: ten tijde van zijn se­ cretarisschap bij de juridische facul­ teit was hij tevens wethouder van de Brabantse gemeente Terheijden en op dit moment is hij vice­voor­ zitter van de Onderwijsbegelei­ dingsdienst voor Breda en omstre­ ken.

Kraakman heeft niet uit eigen be­ weging gesolliciteerd maar is door anderen aangedragen. Bij zijn ver­ trek, waarvoor op dinsdag 29 sep­ tember een afscheidsbijeenkomst plaatsvindt, heeft hij op de kop af twaalf eneenhalf jaar een ambtelij­ ke functie aan de universiteit ver­ vult. De laatste viereneenhalf jaar bekleeddehij de hoogste ambtelijke functie van secretaris van de uni­ versiteit.

De bestuurlijke rol die hij gaat ver­ vullen is wezenlijk anders dan zijn ambtelijke. Hij krijgt minder te maken met de dagelijkse beslom­ meringen van een organisatie en moet zich meer wijden aan strate­ gische zaken, de grote lijnen in de gaten houden en het ontwikkelen en uitdragen van visies. Dat bete­ kent een radicale omslag in zijn houding, realiseert hij zich ook: 'Mijn neiging om me met details te bemoeien zal ik echt moeten afl^ ren en onderdrukken.'

V

24 september 1992

■fUNTVËRS

'Voor de hedendaagse filosofen is een duidelijke taak weggelegd om de emancipatie van het dier vorm te geven' De 'groene golf' die momenteel het westerse leven beheerst blijkt ook filosofische consequenties te hebben. Niet alleen het gescheiden huisvuil­ophalen en de 'rush' op het openbaar vervoer vloeien voort uit het groeiende milieubesef. Ook de toenemende uitvaartmogelijkheden voor het huisdier ­ in Amerika zijn er al aparte begraafplaatsen voor ­ zijn hier een direct gevolg van. Een graad hoger ligt de steeds kritischer wordende reflectie op het gebruik en de behandeling van proefdieren.

'Waren dieren ­ in emancipatorische zin ­ lange tijd een onderbestudeerd onderwerp, de afgelopen jaren is het dier bezig met een inhaalrace. Een inhaalrace met verstrekkende gevolgen: sommige dieren komen zelfs in aanmerking voor promotie naar de menselijke sfeer. Het uitdijende wij­besef van de westerse mens heeft na de vrouw en de slaaf nu de emancipatie van het dier op het oog.

» L i e t is niet zo dat de ontwikke­ r i l i n g van aap naar mens een logische opgang naar iets hogers is.

Het rechtop lopen van de mens is eeuwenlang als bewijs van de menselijke waardigheid gezien, maar in feite is het een puur toe­ vallige eigenschap die we nodig hadden om te overleven.'

Het citaat is van dr. Raymond Cor­ bey die in het kader van de filosofi­ sche lezingen op de KUB spreekt over de mens­dier relatie. Naast zijn interesse voor de prehistorische archeologie en de menselijke evo­ lutie bracht zijn studie hem op dit spoor: in zijn proefschrift behan­ delde hij de mens­dier verhouding in de filosofie van Scheler en Pless­ ner. Over de huidige emancipatie van het dier zegt hij: 'In de ge­ schiedenis van onze cultuur zie je dat aller­ lei groepen die voor­ heen als half­menselijk of sub­menselijk werden be­ schouwd nu volwaardige soort­ genoten zijn. Denk aan vrouwen, slaven, heidenen, mensen met een andere huidskleur. Indertijd lieten grote filosofen als Kant en Hegel zich erg negatief uit over vrouwen en Afrikanen. Voor de hedendaagse filosofen is een duidelijke taak weggelegd om de emancipatie van het dier vorm te geven.'

Op docerende toon: 'Die vormge­ ving kan onder andere via studies zoals Michel F oucault die gedaan heeft over de gevangenis en het gek­ kenhuis: we stoppen dieren in die­ rentuinen net zoals in de achttiende eeuw krank r zinnigen tegen betaling tentoongesteld werden Met andere woorden: het eurocentrisme en viricen­ trisme (man centraal) uit de achttiende eeuw is ver­ gelijkbaar met het specie­ sisme van nu: we stellen onze eigen soort op een voetstuk waardoor de be­ handeling van andere soorten te wensen over­ Jaat. Krankzinnigen krij­ gen nu het respect dat ze verdienen, maar ons ge­ bruik van dieren gaat on­ verminderd door. Daarin moet verandering ko­ men.'

Roland Enthoven gevormd door de aanzienlijke ver­ schillen tussen mens en dier. Eén van die verschillen is het veel gro­ tere reflectie­vermogen van de mens. Bovendien heeft de mens een bijzondere vorm van moreel besef, dat betrekking heeft op 'goed als zodanig.' Dat besef leidt tot vragen over de juistheid van het idee om alleen de belangen van de eigen soort te behartigen. En mede door die morele overweging is ons uit­ dijende wij­besef geïnspireerd. De vraag die Corbey stelt is of de alou­ de filosofische opvatting dat zulke verschillen principieel zijn, wel ge­ rechtvaardigd is.

Van cruciaal belang in de beant­

storven wezens die let­ terlijk half aap, half mens waren. Ik denk daarbij bijvoorbeeld aan de Homo Habilis en de Australo Pittecus soor­ ten. Door het bestaan van zulke tussenvormen dringt de en apen verdienen respect juist vraag zich op of de overgang tussen omdat ze op ons lijken. De cultuur­ ♦ Cultuurfilosoof Corbey: 'Het is nog maar mens en dier principieel of gradu­ filosoof: 'Stel dat er een principieel de vraag of onze zogenaamde beschaving eel is. Er is nog geen enkele filosofie verschil bestaat tussen mens en ook een morele suprematie inpliceert.' over deze aapmensen en de vraag dier dat gebaseerd is op zelfbe­ [Foto: Rien Siers] blijft: Waar plaats je ze?' wustzijn en moreel besef, dan Corbey: 'In de principiële opvatting impliceert dat helemaal niet dat de krijg je dan te maken met 'schadu­ mens een grotere waarde heeft. dierlijke driften ons parten spelen wen van menselijkheid' zoals de Misschien verdient het dier respect en dat we ze dus in toom moeten filosoof Buytendijk dat noemt. Bui­ juist omdat het net zoals het kind houden is zeker in deze tijd van ten de verzameling mensen (homo onmondig is. Toch zijn we druk ecologische bewustwording twij­ sapiens), buiten de biologische bezig het natuurlijk leefmilieu van felachtig. De negatieve conse­ grenzen van onze soort chimpansees, gorilla's en orang quenties van de menselijke domi­ blijkt ook menselijkheid oetangs te vernietigen. In de hele nantie zijn immers overduidelijk.' voor te komen. Bijvoor­ ecologische discussie staat de mens / \ orbey is momenteel druk met beeld bij chimpansees: centraal.' ^ d e organisatie van een filoso­ recent onderzoek toont fisch symposium over de relatie een sterk zelfbewustzijn tussen de aap en de mens. Behalve bij chimpansees, hetgeen filosofen en culturele antropologen bijvoorbeeld blijkt uit een verre­ maken historici, archeologen, bio­ gaande toekomstperceptie bij die logen en ethici hun opwachting bij dieren.' Volgens Corbey is zelfbe­ hetcongxssApe/man: interpreting wustzijn altijd een traditioneel ken­ our primate others, 1600­2000.Uet merk geweest waarmee de mens symposium valt binnen het zoge­ zich dacht te onderscheiden van het heten Pithecanthropuscongres dat dier: 'Als dat zo mocht zijn, dan in juni 1993 in Leiden en in au­ moet de grens van de menselijkheid gustus van dat jaar in Bandung in verlegd worden: naar chimpansees, Indonesië gehouden wordt. dolfijnen en zeker ook naar de vroe­ ge mensachtigen. Maar waar ligt die Het is Corbey opgevallen dat in de Die keuze is niet toevallig: met dat grens? Radicaal doordenkend ein­ westerse voorstellingswereld de congres wordt de ontdekking in monsterlijke aap, bijvoorbeeld de Indonesië van de Pithecanthropus dig je in verbijstering.' figuur van King Kong, regelmatig erectus (de opstaande aap­mens) in opduikt. Hij ziet daarin een analo­ 1893 gevierd. De Nederlandse arts/ ij het vaststellen van grenzen gie met Freuds perceptie van 'het bioloog Eugene Dubois hoorde via stuit de onderzoeker door zijn beest in de mens'. Freud symboli­ Darwins evolutietheorie van the mens­zijn op praktische seert dat beest vaak als een aap en missing hnk tussen aap en mens en problemen. Het ogen­ duidt daarmee op het wilde en het trok naar de tropen. Hij kwam, keek schijnlijk afwezige zelfbe­ brute in de mens. Volgens Corbey rond en vond daar de Pithecanthro­ wustzijn in het dierenrijk is F reud daarin beïnvloed door de pus erectus. De nadruk van het blijft een barrière. Uit evolutieleer: 'F reud gelooft in een wijsgerige symposium ligt op de proeven blijkt veel gedrag opgang naar beschaving, een voor­ status van die vroege mensach­ mechanisch en instinc­ uitgang die vanuit de wildheid en tigen. \ tief, dat ook voortgezet barbaarsheid van de aap leidt tot wordt wanneer het zin­ civilisatie. De dierlijke natuur van De huidige emancipatie van het loos is. Daarnaast is het de mens is bewaard gebleven en ge­ dier verheugt Corbey. De belang­ taalprobleem een noggro­ vernist met een laagje aangeleerde stelling voor de status van het dier ter obstakel. Misschien is beschaving. Die verhouding tussen is groeiende maar Corbey realiseert bij dieren zelfbewustzijn de beschaafde geest en de wilde drif­ zich de betrekkelijkheid daarvan: aanwezig zonder dat de ten van het lichaam wordt door 'Het is ons westerse Verlichtings­ mens in staat is het op te Freud geformuleerd in termen van denken waaruit de emancipatie van merken. De dolfijnentaal beheersing: sex en geweld zijn dier­ het dier en de daarmee gepaard is bijvoorbeeld zeer inge­ lijke driften die onder de geestelijke gaande uitbreiding van ons wij­be­ wikkeld en daardoor wei­ duim gehouden moeten worden. sef voortvloeien. Andere culturen nig toegankelijk.

Hierdoor ontstaat een voortduren­ in onze samenleving functioneren vanuit een ander standpunt en de­ Twee organisaties die vo­ de strijd. len die ontwikkeling absoluut niet. rig jaar de rechten van de mensaap opstelden, lijden 'Een zeer tijdgebonden vooroor­ Dat besef benadrukt de relativiteit volgens Corbey ­ als zo deel,' aldus Corbey. 'Het is nog van deze operatie, maar ontneemt vaak ­ aan antropocentris­ maar de vraag of onze zogenaamde haar niet haar waarde. We moeten me. De mens is maatstaf beschaving ook een morele supre­ doen wat we kunnen, te beginnen matie impliceert. Het idee dat onze in Nederland.'

A

Cultuurfilosoof Raymond Corbey over grenzen van menselijkheid

p e n groot filosofisch " p r o b l e e m bij de eman­ cipatie van het dier wordt

woording van die vraag is volgens hem de status van de vroege mens­ achtigen. Corbey: 'Het is natuurlijk gemakkelijk om te zeggen: aan de ene kant heb je de mens en aan de andere kant het dier, met chimpan­ sees en misschien ook dolfijnen als de meest 'menselijke' diersoorten.

Daartussen zitten echter uitge­ ♦ STRAUNGSPROEVEN MET APEN. Deze aap wordt in gefixeerde toestand blootgesteld aan zeer hoge doses radio­ actieve straling voor onderzoek van kanker en voor oorlogsdoeleinden.

'Het rechtop lopen van de mens is een puur toevallige eigenschap'

B

2 4 september 1 9 9 2

Met een knipoog naar Sherlock Holmes Vier heren zitten anno 1909 in een Weense villa ontspannen te keuve­ len totdat een van hen, de gastheer, een vreemde gebeurtenis ter spra­ ke brengt. Een jonge schilder, zo vertelt hij, was naar Wenen ver­ huisd om aan de hoofdstedelijke kunstacademie een opleiding te volgen. De begaafde jongeman had geld­ noch liefdesproblemen, was geestelijk gezond en pleegde deson­ danks zelfmoord. Hij liet geen brief achter en niemand in zijn omgeving was in de dagen voorafgaand aan zijn dood iets opgevallen. De broer van de schilder, een marineofficier, gelooft niet in zelfmoord en neemt verlof om in Wenen de zaak op te helderen. Hij gaat niet lukraak op zoek naar mogelijke oplossingen maar huurt het appartement waar­ in zijn broer woonde, sluit vriend­ schap met diens vrienden en schrijft zich in op de kunstacademie. Hoe­ wel hij uitstekend Italiaans spreekt bezoekt hij zelfs de cursus 'Italiaans voor beginners' die zijn broer volg­ de. Hij leeft, kortom, het leven van een ander en verwacht zo op het

idden jaren tachtig geeft de Britse regering precies aan hoe overheden met de milieuproblema­ tiek omgaan: het wordt eenvoudig­ weg ontkent. Verzuring, zo wordt er in die dagen geredeneerd, bestaat niet. En als het al bestaat dan komt het niet door zwavelemissies. Blijkt het wel door de SO^­uitstoot te ko­ men, dan niet door SO^ uit Enge­ land. Komt het toch door SO^ uit Engeland, dan is het technisch on­ mogelijker iets aan te doen. Kan het technisch wel verholpen worden, dan kan Engeland het niet betalen.

Kan Engeland het betalen, dan nog zullen andere landen goedkoper hun emissie terug kunnen dringen dan Engeland.

'Je ziet', zegt prof.dr. Wim Haf­ kamp, 'de Britten hadden een hele Maginotlinie van tegenargumen­ ten opgebouwd.' Hafkamp, die in de randstad woont en in Tilburg Mi­ lieumanagement voor Bedrijfs­ economen doceert, noemt het voor­ beeld aan de ontbijttafel van het hotel waar hij logeert. Het Aiesec­ congres Environmental Awareness as a Competitive Tool waar hij la­ ter op de dag een inleiding verzorgt, begint vroeg, vandaar zij logeer­ partij.

Die defensieve houding van over­ heden was exemplarisch voor het toenmalige denken over milieu. Bij bedrijfsleven en overheid begint dat nu een beetje te veranderen. Het milieubewustzijn is gegroeid, maar niet in alle sectoren even sterk.

Deze cultuuromslag is voor een

­lUNIVERSgl­ spoor te komen van de werkelijke oorzaken van de zelfmoord. Twee maanden later brengt zijn hospita hem op een avond een kop koffie.

Als zij een poosje later terugkomt om het vuile vaatwerk op te halen is de kamer leeg en staat het raam wijd open. Beneden op straat ver­ dringen de mensen zich om het lijk van de officier, die een minuut eer­ der naar beneden gespron­ gen is.

De gastheer leunt ontspan­ nen achterover en de overi­ ge drie heren zoeken naar mogelijke verklaringen voor de macabere gebeurte­ nis. Als de gastheer even later de kamer verlaat en vervolgens het revolver­ schot klinkt waarmee ook hij zich van het leven be­ rooft, is dat het begin van een hachelijke speurtocht. Een tocht waarin de heren beseffen dat de oplossing van het raadsel ook het einde van hun leven zou kunnen betekenen.

De Joods­Oostenrijkse schrijver Leo Perutz schreef de 'De Meester van de Jongste Dag'in 1922. Vanhet boek werden miljoenen exempla­ ren verkocht. Niet alleen in Oos­ tenrijk en Duitsland, maar ook in de Verenigde Staten en de Sovjet­ unie, in Scandinavië en Latijns­

ham Greene. Het was de Anschluss in 1938 die Perutz dwong Oosten­ rijk te verlaten en zich in Palestina te vestigen. Daar publiceerde hij weliswaar nog twee romans maar raakte na zijn dood in 1957 in ver­ getelheid. Dertig jaar later, eind jaren tachtig, ontstond er een ware Perutz­revival inclusief Perutz­ congressen, een nieuwe Perutz­ verfilming en in Nederland het begin van de vertaling van zijn zes beste romans.

'De Meester van de Jongste Dag'

over de speurtocht naar de oorzaak van de zelfmoorden ­ of waren het geniaal geplande moorden? ­ die deze maand in het Nederlands ver­ scheen doet regelmatig denken aan de beroemde roman 'De naam van deRoos'vanUmbertoEcouit 1980.

In beide boeken is er aanvankelijk sprake van zelfmoorden, die bij nader onderzoek toch wel onder bij­ zonder verdachte omstan­ digheden gepleegd werden.

In beide boeken worden de speurders bijna misleid door bovennatuurlijke verklarin­ gen, maar komt uiteindelij k toch een zeer rationele op­ lossing boven water. Maar niet nadat de mysterieuze killer nog enkele malen, vrijwel onder de ogen van de toegesnelde speurneuzen, toegeslagen heeft. Zowel Umberto Eco als Leo Perutz lijken hun amateur­detectives naar Sher­ lock Holmes gemodelleerd te heb­ ben. Want Umberto Eco noemde zijn eerste speurder William de Baskerville, naar 'Sherlock Holmes and the hound of BaskerviUes', en modelleerde diens knecht Adson naar Holmes' helper Watson. Pe­ rutz is wat minder expliciet maar geeft zijn speurder een pijp in de mond hetgeen als een knipoogje naar de beroemde detective opge­ vat kan worden. De werkelijke

'De overheid handelt tegengesteld aan wat ze van het bedrijfsleven verwacht' Overheid en bedrijfsleven beginnen zich steeds meer bewust te raken van het milieuprobleem.

Maar milieugroeperingen en consumentenorganisaties moeten de politici en ambtenaren wel op de nek blijven zitten, anders verandert er maar weinig. 'Dan zakt het milieu snel weg tussen andere beleids­ en bestuursprioriteiten', zegt prof. dr. Hafkamp naar aanleidingvan het Aiesec­ congres Environmental Awareness as a Competitive Tool. Een gesprek aan de ontbijttafel.

Michel Knapen gepleegd. Zo worden bedrijven ge­ dwongen stappen te nemen om hun aandeel in de milieuproblematiek terug te dringen. Grote levens­ middelengroothandels, weet Haf­ kamp, zijn allemaal bezig met een diepgaande review van hun produk­ ten: van welk materiaal is het ge­ maakt, wat betekent het als het gestort of verbrand wordt, kunnen ze ook andere verpakkingen gebrui­ ken. 'Doen ze dat niet, dan worden ze gepakt door de verwerkers van afval. Sommige materialen willen deze niet meer in de afvalstromen zien want daar kunnen ze niks mee.

Anderzijds doet het bedrijfsleven ook aanpassingen om wetgeving op dat terrein voor te zijn.'

Dat de overheid hier een voorbeeldfunctie heeft, is maar een kant van het verhaal. Haar taak reikt verder. 'Een overheid die zegt wat er op milieuge­ bied moet gebeuren en ook hoge verwachtingen heeft van het bed­ rijfsleven, maar ondertus­ sen wel doorgaat met plannen op het gebied van de infrastructuur zoals Schiphol en de Betuwelijn, geeft contraire signalen af. Ze han­ delt dan tegengesteld aan wat ze van het bedrijfsleven verwacht. Mijn stelling is daarom dat overheden over de hele linie wat actiever te werk mogen gaan.'

Een overheid die de Betuwelijn wil aanleggen geeft contraire signalen af groot deel te verklaren, zo consta­ teert Hafkamp, doordat milieu­ onderzoekers hebben aangetoond dat de effecten van milieuvervui­ ling emstig en onomkeerbaar zijn.

'Dat wordt steeds overtuigender.

De publieke opinie heeft daar heel responsief op gereageerd.' Het be­ drijfsleven ­ hoe kan het ook anders ­ toonde zich minder coöperatief.

Dat bedrijfsleven kan niet meer om de wensen van de consument heen.

Een onderneming die vervuilend produceert, wordt gemeden als de pest. Daarmee wordt een aanslag op de portemonnee van de ondernemer

Amerika. Ook andere boeken van Perutz bereikten een miljoenen­ oplage. Toch was Perutz niet lou­ ter een volksschrijver. Volgens de brochure die bij zijn recent vertaal­ de boeken gevoegd is, werd hij ook bewonderd door een high­brow fi­ losoof als Theodor Adomo, door de filmmaker als Alfred Hitchcock en schrijvers als Italo Calvino en Gra­

e gemeente Tilburg is daar een voorbeeld van. 'Deze gaat ver­ der dan een aantal andere gemeen­ ten van vergelijkbare omvang op ge­ bied van milieubeleid. Maar ook hier geldt: worden op lokaal niveau

de ambtenaren en de politiek niet voldoende op hun nek gezeten door milieugroeperingen, inwoners en kiezers, dan zal er ook te weinig gebeuren. Dan zakt het snel weg tussen andere beleids­ en bestuurs­ prioriteiten. Maar gebeurt het van­ uithetbesefvanpartijendathetóns probleem en niet hun probleem, zal er meer tot stand komen.'

Daarmee wil Hafkamp absoluut niet zeggen dat er niets gebeurt als er vanuit de basis geen initiatieven worden ont­ plooid. De overheid kiest nu ook al in concrete ge­ vallen voor dwangmaat­ regelen. De handhaving van wetgeving wordt geïntensiveerd. Justitie en Milieu­inspectie wor­ den beter op elkaar afge­ stemd. Daarnaast zijn er individuele managers tot voorwaardelijke gevangenisstraffen ver­ oordeeld omdat ze de mi­ lieuwetgeving hebben overtreden. Hafkamp: 'Het gaat om het alge­ meen belang en er is de verantwoordelijkheid van het openbaar be­ stuur. Maar valt de druk van de gewone burger weg, dan neemt ook de activiteit van de andere kant af.'

Dat heeft direct te ma­ ken met de visie van de overheid op haar eigen functioneren. Hafkamp: 'Overheden realiseren zich ook wel dat we niet

' | L

meer in de nachtwakersstaat van de 19e eeuw leven. Ze proberen meer tot afspraken te komen tussen par­ tijen die betrokken zijn bij een be­ paald milieuprobleem, en houden de dwang als stok achter de deur.

Kijk maar naar het Verpak­ kingenconvenant. Als dat niet goed wordt nageleefd kan er over een paar jaar veel striktere regelgeving volgen. Ga je met die strikte regel­ geving direct van start, dan heb je kans dat je kasplantjes dooddrukt ­

overeenkomst tussen Eco, Perutz en de Sherlock Holmes­boeken ligt echter in het feit dat de koele en logisch redenerende speurders de waarheid wel dicht benaderen maar dat hun ogenschijnlijk associatief en gevoelsmatig te werk gaande knechten het raadsel werkelijk oplossen. In beide romans is het uiteindelijk een boek en een che­ mische substantie die de sleutels blijken te zijn tot het rnysterie.

Tenslotte heeft Perutz een nawoord aan zijn roman toegevoegd die de uiteindelijke oplossing van de (zelf )moorden weer op losse schroe­ ven zet, dezelfde procedure die Umberto Eco volgde in zijn lange voorwoord bij de 'Naam van de Roos'.

Maar tegenover al deze overeen­ komsten staat één levensgroot ver­ schil en dat is dat in 'De Meester van de Jongste Dag' ook de lezer die gespeend is van elke theologische of historische interesse het hele boek door gegrepen blijft door die ene, alles overheersende vraag: wie deed het... ?

Leo Perutz De Meester van de Jongste Dag. De Arbeiderspers, f. 39.90

bedrijven die bezig zijn initiatieven te ontplooien ­ maar stel je dat uit, dan laat je bedrijven weglopen in een situatie waarin dat eigenlijk niet kan.' et vertrouwen in de overheid staat of valt met de naleving van de milieuwetgeving.

Bedrijven die terreinen verontreini­ gen worden daarvoor vaak hard aangepakt, maar zijn de terreinen van de overheid, dan komt deze meestal goed weg. Om te voorko­ men dat er met twee maten geme­ ten dreigt te worden, ziet Hafkamp wel iets in een uitvoeringsorgaan, dat enige afstand kan nemen naar overheid in bedrijfsleven toe.

Saneringsoperaties worden zo uit de sfeer van de politiek gehaald.

Daarnaast wordt onderzocht of er tot de instelling van een milieu­ schadefonds kan worden gekomen.

Hafkamp: 'Niet om mensen die schade door verontreiniging gele­ den hebben een vergoeding te geven maar om de schade te verhalen op de partij die dat veroorzaakt heeft.'

♦ Hafkamp: 'De publieke opinie heeft heel responsief gereageerd op de milieuproblematiek' [Foto; Joke Backx].

24 september 1992

■^UNIVERS

'Zelfs goede studenten geven grif toe geen romans meer te lezen' Is er nog een subcultuur van studenten, zo luidde de vraag bij het Podiumcafé. Nee, denkt de trendonderzoeken 'Studenten lijken steeds meer op werkende jongeren.' In vergelijking met de afgelopen decennia lijken de extraverte en archetypische figuren bijna uit het gezichtsveld van de universiteiten verdwenen. Trendonderzoeker Rohde: 'Helden van studenten zijn tegenwoordig geen intellectuelen meer. Madonna is in de plaats gekomen van Sartre.'

Dylan van Eijkeren en Bart P adberg I j e t laatste diesfeest van de KUB maakte duidelijk dat studenten niet langer pas uit hun bol gaan van high­brow avantgardistische mu­ ziek. Het is eerder een ratjetoe waarvoor de student valt: in 1992 wordt er even lustig op new­age, house, ABBA, Meneer Kaktus, de sirtaki als op zogenaamd verant­ woorde muziek gedanst. De stu­ dent maakt zich los van zijn eigen clichébeeld: alles mag, kan en wordt mooi gevonden.

Een immens verschil met vervlo­ gen dagen. Toen was studeren iets voor de elite en moest de smaak van studenten dat dus ook zijn. Nu is het universitaire decor veranderd en ieder nieuw decor vereist nieuwe acteurs. De ja­ ren negentig verdragen geen hyper­ individuele types zoals de Yuppie, die inmiddels een relict van de ja­ ren tachtig lijkt te zijn geworden.

De Tilburgse trendonderzoeker Carl Rohde (39) legt uit: 'Vroeger was de groep die elitair­uitzonder­ lijke dingen opzocht veel groter. Er is iets fundamenteel veranderd. Ik werd gefascineerd door de disco op het diesfeest dit jaar. Het verschil tussen de disco daar en een disco in de stad is nauwelijks meer te ma­ ken. Vroeger was dat anders. Iede­ re groep had zijn eigen uitgaansgele­ genheid. Werkende jongeren en studenten zijn qua gedrag steeds meer op elkaar gaan lijken.'

twintig jaar geleden on­ denkbaar geweest. Als je toen een liefde had voor iets dat in het studentenwereld­ je absoluut niet werd geac­ cepteerd, zoals luisteren naar ABBA, dan hield je dat angstvallig geheim. Nu mag alles.'

Toch is de subcultuur ­ als je dat woord nog mag ge­ bruiken ­ die studenten in de samenleving vormen

vroeger. Studeren is daarnaast niet meer voorbehouden aan de al ge­ noemde kleine, rijke elite. Mede daardoor begint de tijd voor alle stu­ denten te dringen, nu de studieduur is gelimiteerd. De lichtbundel uit de academische schijnwerpers wordt geconcentreerd op snel stu­ deren. De spaarzame vrije tijd moet vooral 'gezellig' worden doorge­ bracht. Rohde, die als onderzoeker is verbonden aan de Utrechtse uni­ versiteit: 'Studenten kijken tegen­ woordig veel naar 'Goede tijden, slechte tijden.' Maar dat gebeurt niet met het idee er iets wijzer van te worden. Studenten willen alleen nog maar vermaakt worden. Ook daarin Ujken ze meer op wer­ kende jongeren dan vroeger.

Zelfs goede studenten geven grif toe geen romans meer te lezen. En daar schamen ze zich ook met voor. Ze doen wat ze leuk vinden. Heel postmodern is dat, maar het houdt wel een zekere ver­ vlakking in. Zo waren Sar­ tre en De Beauvoir dè grote helden van mijn generatie, terwijl nu popsterren en voetballers worden aanbe­ den.' at is er dan aan de hand met de student? Is het een gewone jongere gewor­ den, die zich slechts onder­ scheidt van zijn werkende leeftijdsgenoten door zijn roodkleurige bankafschrif­ ten, de roze ov­jaarkaart, of een langer standhoudend maagdenvlies?

De Nijmeegse onderzoeker Joep de Hart constateerde eind 1990 al geen verschillen

Van een studentensubcultuur lijkt geen sprake meer

roeger experimenteerden stu­ denten veel meer', benadrukt trendonderzoeker Rohde zijn stel­ ling dat studenten toegroeien naar hun werkendeleeftijdsgenoten. 'Ze probeerden alles op het gebied van sex, reizen, alternatieve leefvor­ men en drugs. Studeren was veel elitairder dan het nu is. Nu is MTV even populair bij studenten als bij andere bevolkingsgroepen. Dat was

Filosofen houden zich niet alleen bezig met Plato en aanverwante oude Grieken, ethische afwegingen en sociaal­politieke vraagstukken.

Ook het vak Inleiding Logica en Taalanalyse staat anderhalf jaar lang verplicht op het programma.

Voor sommigen een vreemde eend in de wijsgerige bijt, maar zeker niet weg te denken uit het brede terrein waarin de beginnend filo­ soof wegwijs wordt gemaakt.

Roland Enthoven Arbeid adelt, ook op donderdagoch­ tend om 9.15 uur in SZ 101. Filoso­ fen zijn een schaars goed maar wel punctueel van aard. Tien man/ vrouw sterk is de propedeusegroep op komen dagen, een score van bijna honderd procent. Op deze vroege ochtend vindt het werkcollege Logica plaats, dat in tegenstelling tot de hoorcolleges niet door hoog­ leraar De Swart wordt gegeven.

Over die hoorcolleges is men zeer te spreken, al worden ze door sommigen als 'te grondig' ervaren.

Aan s t u d e n t ­ a s s i s e n t e Maria Werkhoven de taak om de zelfwerk­ zaamheid der filosofen in goede

niet helemaal verdwenen.

Er zijn nog verschillen, al zijn het er niet veel en zijn ze soms tamelijk triviaal.

Rohde: 'Nog steeds heeft de student meer tijd om op stap te gaan dan een wer­ kende jongere. Een student kan best twee avonden in de week doorzakken. Dat kan iemand met een baan ge­ woonweg niet. En, hoewel studeren en student­zijn helemaal niks bijzonders meer is, blijven ze zich onderscheiden doordat ze intelligenter zijn. Jeziethet ook bij hun ontmaagding.

Die vindt later plaats dan bij bijvoorbeeld Mavo­scholie­ ren, omdat de VWO­ers nog wat andere, tijdrovende interesses heb­ ben dan alleen sex, drugs en rock 'n' roll. Maar wanneer het er op aan­ komt blijken de twee groepen even stom te zijn. Wanneer ze voor de eerste keer met elkaar naar bed gaan, doen beide groepen het zon­ der condoom.'

Rohde peinst om nog een verschil tussen studenten en hun genera­ tiegenoten boven water te krijgen.

♦ Enige oppervlakkigheid lijkt de moderne student niet te ontzeggen. Goed weer, pils en wat kletsen op het dak.

Misschien dat de keuze voor het dak nog wijst op een vorm van subcultuur, maar een eenvoudig gebrek aan tuin kan natuurlijk ook.

[Foto: Enk van der Burgt]

Dan: 'Ja. Kijk eens naar de nieuwe Camel­reclame. In normale tijd­ schriften staat een paartje zich te wassen, ergens in de wildernis. De vrouw heeft een bikinihesje aan.

Maar wie dezelfde advertentie in een studentenblad als SUM ziet, zal opvallen dat de vrouw daar plots­ klaps geen bovenstukje meer draagt. Studenten denken wat voor­ uitstrevender dan de rest van de bevolking, dat komt in die adver­

tentie tot uitdrukking. Het reste­ rende verschil is nog slechts een bikinihesje.'

Dat er nog slechts kleine verschil­ len resten tussen studenten en werkenden is wellicht ook te ver­ klaren uit het feit dat de eersten 'ge­ dwongen' zijn zich in het volle le­ ven te bewegen. Studenten worden tegenwoordig genoopt een bijbaan­ tje te nemen om hun beurs aan te vullen. Ze hebben het drukker dan

meer tussen werkende en studerende jongeren: 'Alle jongeren verlaten op dezelfde leeftijd het ouderlijk huis en willen allemaal een vaste partner en kinderen. Ze hopen op een goede baan en zijn dol op dure stereo's en sportschoenen.

De belangrijkste overeenkomst is evenwel van fundamentele aard: alle jongeren willen zélf bedenken hoe het moet in het leven. Er is geen behoefte aan kerken, politieke par­ tijen of spirituele bewegingen.'^

In de logica is op het eerste gezicht lang niet alles even logisch banen te leiden. Werkhoven fun­ geert daarin als speelbal van eenie­ ders onbegrip: overal waar men vast komt te zitten in de Logica­modder biedt ze een helpende hand. De opgaven staan in het door De Swart geschreven collegedictaat Logic: Mathematics, Language, Compu­ ter Science and Philosophy, waar­ van het Engels lastig wordt gevon­ den.

Op de opgaven reageren de studen­ ten ieder jaar verbaasd en lacherig, deze groep vormt daarop geen uit­ zondering. Al jaren staat in de openingshoofdstukken het liefdes­ en studentenleven van John op het programma: If John loves fane, then föhn is not simple, at least if he is going to school. Of: fohn loves fane, oriffohn is going to school, then he is simple. De filosofen in spé mo­ gen als eerste schreden op de weg der propositielogica dit soort zins­ constructies in de logische taal

BIJDF omzetten, een dankbare klus...

Vooral in het begin blijkt dat las­ tig. De symbolentaal schrikt bij eerste kennismaking af, zeker de­ genen die al lang geleden de wis­ kunde vaarwel zwaaiden en voor­ goed aan haar ontsnapt dachten te zijn. Logica mag zeker niet met wiskunde verward worden maar het abstracte karakter ervan jaagt

>

sommigen vergelijkbare vrees aan.

De eerstejaars worden in hun pogin­ gen de logica onder de knie te krij­ gen bovendien gehinderd door het eigen gezonde verstand. In de logi­ ca is echter op het eerste gezicht lang niet alles even logisch. Met name de oudere garde stelt vooraf een te groot vertrouwen in de intuï­ tie en vergeet dan de regels strikt toe te passen. De huidige prope­ deusegroep kent slechts één zo'n (behoorlijk) oudere jongere. Die neemt dan ook het merendeel van Maria's ­ zo gezellig zijn de werk­ colleges ­ tijd in beslag. Onover­ komelijk zijn die aanvangsproble­ men niet, want Werkhoven meldt: 'Elke dag een kwartiertje tijd erin steken heeft gegaradeerd succes.

Maar wanneer je het vak een maand laat sloffen raak je de draad kwijt.'

En een kwartiertje tijd per dag is gauw gevonden, menen ook de eer­ stejaars.

Het maken van de opgaves gebeurt in goed overleg met de buren. Maar ook andere vakken en niet­f ilosofi­ sche onderwerpen worden bespro­ ken, totdat Werkhoven een juiste oplossing op het bord tovert en ie­ dereen de eigen/gezamenlijke uit­ komst ter vergelijking raadpleegt.

Tegen de koffietijd (10.00 uur) ver­ slapt de aandacht. Het vroege tijd­ stip wreekt zich en brood en koffie worden genuttigd. De pauze wordt tijdens het tweede uur werkcollege voortgezet: de opgaves zijngemaakt en bij gebrek aan De Swart en nieu­ we stof beperkt men zich tot niets­ doen.

Het jaar is jong en dus is de opkomst nog groot: over enkele weken zal voor een aantal het bed aantrekke­ lijker blijken dan het vervolg op 'John en Jane' in SZ 101. Of die keuze voor het bed een logische is valt te bezien, begrijpelij k is ze wel.

24 september 1992

4UNIVERS

Weiss is zigeunerin, en daar Leigenalia is ze trots op. Ze staat voor haar cultuur, en ze kan genadeloos scherp zijn in haar kritiek op de Ne­ derlandse samenleving. En als ze dat doet dan vragen mensen haar: maar dat zigeunerleven, dat zal toch ook wel niet altijd rozegeur en maneschijn zijn?

'Nee', is haar antwoord dan ­ op een toon van hoe kom je erbij ­, 'nee, ons leven is bikkelhard. Het is toch triest zoals we hier gedumpt zijn? Aan de ene kant van het kamp loopt een snelweg, aan de andere kant ook een grote weg en voor het kamp het kanaal. De winkels zitten ver weg in het dorp. Waait de wind van het indus­ trieterrein, dan kunnen we niet naar buiten van de stank.'

De ligging van het woonwagen­ kamp in Best lijkt inderdaad sym­ bolisch voor de positie van de on­ geveer 4300 zigeuners in Neder­ land. Als er een bevolkingsgroep in Nederland zich echt aan de rand van de samenleving bevindt, dan zijn het de zigeuners. Geminacht en gewantrouwd. Hun opleidingsni­ veau is over het algemeen erg laag, er zijn veel analfabeten. Het werke­ loosheidspercentage loopt tegen de honderd.

Ze werden vervolgd door de nazi's, de Nederlandse regering zette hen in kampen zodat ze niet meer konden rondreizen en vorig week maakte de Duitse regering bekend 43 duizend zigeuners liet land te willen uitwijzen. De zigeuners zijn de verschoppelingen van de geschiedenis. 'Laat mij maar een zigeunertje zijn in een achterstandssituatie', zegt een van hen. Een gesprek over tolerantie, vrouwenemancipatie en de Nederlandse taal.

Kees Bals

laten vallen. Doordat ze ons een uitkering hebben gegeven hebben ze afgepakt dat we voor elkaar op­ komen, hebben ze gezorgd dat ze ons beter kunnen controleren. Voor die uitkering hadden we een vast adres nodig. Daarom hebben we in de jaren zestig getekend voor een standplaats, voor een grote wagen.

Daarmee hebben we ons zelf de das omgedaan.'

'Laat mij dan maar een zigeunertje zijn in een achterstandssituatie'

Waarom wilt u dat niemand bui­ ten de Sinticultuur de taal kent!

'Waarom zou je die taal willen ken­ nen? Wat heb je er aan om als Ne­ derlander Romanes te spreken, op vakantie heb je er niets aan? En wij spreken allemaal goed Nederlands.'

HetNederlandsiseen taalmeteen geschreven en eengesproken vorm.

Het Romanes wordt alleen gespro­ ken. Vanuit taalkundig oogpunt kan het interessant zijn om te zien hoe een taal die niet door een ge­ schreven variant wordt beïnvloed, zich ontwikkelt.

igeuners kwamen eind augus­ Z tus weer in het nieuws door de racistische rellen in de in het oos­

Bent u bang datiechts­iadicalisme ook in Nederland de kop zal opste­ ken f 'Natuurlijk' zegt Lala Weiss. 'Niet zo voor mezelf maar vooral voor mijn kinderen en voor mijn fami­ lie. Wat me vooral beangstigt is dat de mensen in Nederland heel wei­ nig over zigeuners weten. Ze den­ ken dat wij op blote voeten lopen, en met grote ringen in de oren. Ze weten het verschil niet tussen zi­ geuners en woonwagenbewoners.

E

van de Sinti. Maar op­ merkingen daarover weert ze af, daar wil ze niets over vertellen.

Nee, er zijn bepaalde zaken, zoals bijvoor­ beeld ook hun eigen taal Romanes, waarover de kennis tot de stam beperkt moet blijven.

'Als wij onze eigen taal zouden af­ geven, dan zou dat onze ondergang zijn.'

Lala Weiss (30) behoort tot de Sin­ ti, de grootste zigeunerstam in Nederland. Op uitnodiging van Stu­ dium Generale spreekt Weiss van de Landelijke Zigeunerorganisatie 'Sinti' op donderdag 24 februari op de KUB.

ten van Duitsland gelegen haven­ plaats Rostock. Georganiseerde rechts­radicale jongeren belegerden een opvangcentrum voor asielzoe­ kers, aangemoedigd door buurtbe­ woners. Het centrum was zo vol dat ongeveer tweehonderd vluchtelin­ gen in de wijk tussen de flats moes­ ten bivakkeren. Onder deze groep bevonden zich veel zigeuners, met name afkomstig uit Roemenië. Zij zijn een van de eerste slachtoffers van het toenemende nationalisme in Oost­Europa. In Rostock brand­ merkten de neo­fascisten hen als het grootste 'uitschot' onder de Asylanten. De Duitse regering lijkt ook de zondebok voor het vluchte­ lingenvraagstuk gevonden te heb­ ben. Eind vorige week maakte het ministerie van Binnenlandse zaken bekend de 43 duizend illegaal in Duitsland verblijvende zigeuners te willen 'repatriëren'.

'Angst', dat is Weiss' eerste reactie bij de naam Rostock. En onmiddel­ lijk verwijst ze naar de vervolging van de zigeuners door de nazi's in de Tweede Wereldoorlog, die in hun leven nu nog vrijwel dagelijks een rol speelt. 'Een vriendin vertelde me over haar grootvader die in het con­ centratiekamp heeft gezeten. Tij­ dens de rellen had hij geen controle meer over zijn zenuwen, kreeg hij last van hyperventilatie. Voor de oorlog is het precies zó begonnen, zei hij. Normaal ga ik twee a drie keer per maand mijn familie in Duitsland bezoeken, sinds Rostock ben ik er nog maar een keer ge­ weest. Mijn familieleden vragen me waarom ik niet kom, maar ik durf niet meer.'

de loop van het ge­ Idensprek komen we op eigen rechtspraak

Ze lacht. Die heeft ze eerder ge­ hoord. ♦ Zigeuners op het woonwagenkamp bij Best. Weggestopt tussen een snelweg, een spoorbaan en een kanaal (foto: Sake Rijpkema].

of reizigers zoals­wij ze noemen. Ze weten het verschil niet tussen Roma en Sinti. Het PvdA­kamerlid Verspaget heeft aan kamerleden gevraagd of ze wisten wat een Sinti is. Dat wist niemand. Wat een Tamil is weten ze wel, en die zijn nog maar een half jaar in Nederland.

Wij al 600 jaar.'

Het vluchtelingenbeleid in Neder­ land vindt ze 'een trieste boel'. Ze heeft het onder andere over de mensen die illegaal in Nederland verblijven. De manier waarop de overheid met hen omgaat karakte­ riseert ze met 'dumpen die boel'.

'Het is geen pretje om hier illegaal te verblijven, als illegale besta je niet eens. Die mensen zullen wel gegronde redenen hebben om hier te blijven.'

Het lijkt een die­ pe wens van zi­ geuners om ge­ woon rond te kunnen trekken.

Speelt dat mee in uw mening over vluchtelin­ geni 'Onze eigen nor­ men en waarden zijn inderdaad bepalend voor onze opvattin­ gen over vluch­ telingen. Ik vind dat je die men­ sen moet helpen.

Die mensen heb­ ben zoveel ellen­ de meegemaakt.

O m d a t ze dan geen papiertje met een stempel hebben stuur je ze toch nog niet weg? Waar zijn ze mee bezig?'

Tolerantie, bijvoorbeeld in de vorm van vrouwenemancipatie, lijkt in

jullie eigen samenleving geen gro­ te rol te spelen.

'Wij hebben heel sterke rollenpatro­ nen. Vanbuitenaflijkthet dat vrou­ wen weinig te zeggen hebben, en lijkt het dat ze door mannen verne­ derd worden. Maar dat is nonsens.

De man is er voor om een gezin draaiende te houden, om te zorgen dat er te eten en te drinken is. Voor de rest draait alles om de moeder.

Bij ons is een vrouw heel veel. Ze doet niet alleen het huishouden, ze regelt ook allerlei zaken om het gezin heen. Als we met elkaar aan tafel zitten dan zijn we gelijkwaar­ dig.'

De familieband staat volgens haar haaks op de Nederlandse maat­ schappij die ze 'koud, kil en een­ zaam' noemt.

'De mensen heb­ ben heel weinig interesse voor el­ kaar. Er zijn on­ noemelijk veel mensen die ver­ eenzamen. Als in een straat een alleenstaande vrouw haar geld kwijt zou raken, bij voorbeeld om­ dat het gestolen wordt, dan moet ze naar de socia­ le dienst voor een tijdelijke oplos­ sing. Bij ons zou zo'n vrouw bij ie­ dereen kunnen eten en drinken.

Als de nood groot is, dan verzinnen we wel iets, dan lappen we wel met zijn allen.

'Bij ons wordt een mens niet ge­ waardeerd naar zijn prestaties, maar als mens. Dat je mens bent is al goed genoeg. In de buitenwereld

7 ^ ^ ­

gaat het erom dat je een dik betaal­ de auto hebt en een alleenstaand huis, anders tel je niet mee. Die wereld is op ik, ik, ik gericht. Laat mij dan maar een zigeunertje zijn in een achterstandssituatie.

'Mijn vader is nu 64 jaar. Over tien jaar is hij misschien hulpbehoe­ vend. In totaal heeft hij twaalf kin­ deren. Het zou toch een schande zijn als hij dan in een tehuis zou moeten? Onder die kinderen zitten kerels als bomen.'

'Het is de regering die ons dwingt om onze cultuur te laten vallen' Betekent die onderlinge afhanke­ lijkheid ook niet dat u minder ruimte heeft om uw eigen weg te gaan' 'We zijn afhankelijk van elkaar, maar niet in de negatieve zin van het woord. Als die afhankelijkheid nadelig zou zijn, dan hadden we nooit zeshonderd jaar lang onze eigen maatschappij binnen een andere kunnen handhaven. Dat konden we alleen door onze afhan­ kelijkheid, doordat we elkaar rug­ gesteun geven, dat we elkaar hel­ pen als het niet mee zit. Dat is de kracht van de zigeuners.'

Komt die onderlinge onafhanke­ lijkheid misschienvoortuithet feit dat de zigeunersamenleving nooit geaccepteerd is ^s die emancipatie die jullie nastreven dan geen ge­ vaar voor het behoud van jullie eigen cultuurl Lala Weiss, fel. 'Het is de regering die ons dwingt om onze cultuur te

Is het omdat u in uw eigen taalkunt communiceren zonder dat anderen het kunnen volgen, dat er dingen geheimkunnen worden gehouden!

'Nee, maar zigeuners moeten wel iets geheimzinnigs om zich hou­ den. We zullen ons nooit helemaal bloot geven. Het is zoals mijn va­ der het zegt: "Zie de hele wereld als een tuin. De zigeuner is dat ene niet­geplante bloemetje dat hier en daar staat." We blijven een myste­ rie, dat zijn we altijd al geweest.'

U maakt u er zich daarentegen druk om dat Nederlanders niets over uw cultuur weten.

'Oké, we geven ons vrij. We geven voorlichting. We staan met stands op optredens van zigeunerorkesten.

Maar bepaalde dingen, zoals de rechtspraak of de taal, dingen die ik als een gevaar voel, daar zal ik nooit dieper op in gaan. Dat is een bescherming van de eigen cultuur.

Om het wij­gevoel intact te houden.

Bepaalde dingen kun je alleen de­ len met een zigeuner, omdat je el­ kaar zo goed aanvoelt.' ^ In Nederland wonen ongeveer 3500 zigeuners. Onder elkaar noemen ze zich naar de naam van de stam waartoe ze beho­ ren. Zo zijn er Sinti, Lovara, Kalderascha en Tschurara. De meesten, waaronder Lala Weiss die in nevenstaand arti­ kel aan het woord komt, beho­ ren tot de Sinti­stam. Op don­ derdag 24 september besteedt Studium Generale aandacht aan leven en cultuur van de zigeuners in Nederland. Niet alleen in het voormalig Oost­ blok, maar ook in eigen land wordt deze groep gediscrimi­ neerd.

-lUNlVi-KSBlDat beeld van het Nederlandse onderwijs rijst op uit Education at a glance', een Oeso­rapport dat de onderwijsstatistieken van de 24 lidstaten vergelijkt. Het is het eer­ ste boekje in zijn soort en daarom nog niet perfect. Maar door een we­ reldwrijde publiciteitsgolf ­ van CNN tot de Apeldoornse Courant Vrijwel nergens op deze aardbol zijn schoolbesturen zo zelfstandig, weet men zoveel van wis­ ­ zal het menig debat van nieuwe munitie voorzien. Ook stakende kunde, en zitten zoveel kleuters op scliool als in Nederland. Tegelijk heeft bijna geen ander leraren kunnen er wellicht steun in vinden. ontwikkeld land zulk geldverslindend hoger onderwijs, en zo weinig universitair opgeleide vrouwen, Het hoger onderwijs in ons land komt er nog het slechtst vanaf in dit eerste nummer van wat een land kosten studenten 5 keerzoveel Frank S t e e n k a m p / H O P Dit Oeso­rapport biedt stof voor reeks jaarrapporten met 'onderwijs­ als leerlingen op de basisschool. meer discussie dan over de kosten indicatoren' moet worden. Slechts Alleen Ierland en Groot­Brittannië zowel studiebeurzen als wachtgeld van hoger onderwijs. Zo verwach­ 30 procent van de achttienjarigen benaderen dit in de verte. In de en ziektekosten van personeel op gaat studeren, wat internationaal meeste landen kost een student de onderwijsbegroting drukken. In ten de rapporteurs in Amerika voor­ al een debat over de macht van de

Nederlands hoger onderwijs blijft relatief duur en elitair

12.000

Overheidsuitgaven in 1988 per student.

11.000 10.000 9000 8000 7000 g 3

6000

5000 4000 3000 2000 1000

é" \^

^ <<<■

< ^ ^ . ^„ # xjj

# <0^

Grafiek: Dirk Pauwels

A^-

^°

gezien niet veel is. Intussen slokt slechts het dubbele van een scho­ dat elitaire hoger onderwijs veel lier, terwijl Japan de overheidskos­ geld op: in 1988 besteedde Deetman ten per leerling zelfs in het hele er 28,8 procent van zijn budget aan, onderwijs constant houdt. wat in Europa alleen zijn Deense Enkele korrels zout zijn wel nodig collega nét overtrof. Zelfs in de VS, waar tweederde van de jongeren studeert, kostte dat maar 26,8 pro­ cent van de onderwijsbegroting.

Bij vergelijking van de'uitgaven per student' haalt ons land dus de we­ reldtop. Aan een student in het hoger onderwijs geeft de Neder­ landse overheid 9542 dollar per jaar uit. Slechts de Zwitsers, Denen en Luxemburgers zijn duurder uit.

Landen als Frankrijk of Duitsland hebben genoeg aan 4 of 5 mille per student. Nog opvallender is het verschil bij de verhouding tot uit­ bij de consumptie van deze statis­ gaven aan basisonderwijs. In ons tieken. De vergelijking wordt ver­ tekend doordat juist in Nederland

Oeso­cijfers over 24 landen laten hoge rendementsscores Nederland zien

'0^ Waarom kan een reclameposter, met daarop een bont en blauw ge­ slagen vrouwenoog en een werven­ de tekst ten bate van een Japans automerk, uit de openbaarheid worden geweerd, en mag een roman als Tuiks Fmit, waarin een man de billen van zijn echtgenote zo lang met de vlakke hand bewerkt tot ze vuurrood zijn, onderwerp van het eindexamen HAVO of VWO zijn? Wordt hier niet met twee maten geme­ ten? Ja. Maar afgezien van een enkele actievoerder die Jan Wolkers graag gekrui­ sigd wil zien naast de firma Mazda, juicht elk welden­ kend mens, van betrokken feminist tot cynische estheet, de ongelijke behandeling toe. Hoe is dat moge­ lijk?

De uitweg uit het dilemma is sim­ pel voor wie de regels kent. Het lastige is alleen dat het hier om ongeschreven regels gaat, en die pakken voor de Japanse auto­ fabrikant met de losse handen veel vervelender uit dan voor Jan Wol­

kers of Rutger Hauer. De twee Nederlanders verkopen artistiek verantwoorde billekoek, en dat niet vanwege het welgevormde achter­ ste van Olga of Monique van der Ven, maar omdat het verfilmde succesboek Turks Fruit een roman is, net als film een vorm van kunst.

Kunst is er om te behagen of te schokken, maar anders dan een reclameboodschap is kunst er niet

op gericht snoepgrage pubers meer turks fruit te laten eten. Hoe mooi vormgegeven en fraai van kleuren de gewraakte Mazda­poster ook is, hij valt niet in de categorie kunst.

Dat gebeurt pas als de fotograaf door een museumdirecteur of galerie­ houder is ontdekt, en een over­ zichtstentoonstelling of verzamel­ uitgave krijgt.

Sinds enige jaren geldt de column

test van tien jaar geleden aan, waar­ uit bleek dat de beheersing van wiskunde in ons land samen met Japan op internationaal topniveau ligt.

Het slechtst in wiskunde blijken overigens de jongeren uit de VS. Dat gegeven is niet louter symbolisch.

De bezorgdheid over de 'ongecij­ ferdheid' neemt in Amerika een hoge vlucht. George Bush heeft in zijn national education goals nu gezegd dat de Amerikanen in het jaar 2000 weer de besten in wiskun­ de moeten zijn. Dat zal een harde dobber zijn. De kwaliteit van het onderwijs in Europa en Japan lijkt op dit moment hoger dan die in de VS. De vaststelling van de Oeso dat Europa qua opleidingsniveau 'ach­ ter ligt, maar inloopt' lijkt daarom al achterhaald. Maar als je naar de complete ­ in Europa sterk vergrijs­ de ­ beroepsbevolking kijkt en alle hoger onderwijs gelijkstelt, is hij formeel juist. In de VS is eenderde van de bevolking hoger opgeleid, en slechts een op de vijf heeft alleen lagere school. Japan benadert die cijfers een beetje. Maar Europese landen hebben nog een aanzienlijk aantal vergrijsde bouwvakkers en huismoeders. Ook in Nederland heeft 40 procent slechts lagere school. Die achterstand verdwijnt inderdaad snel, zo blijkt uit alle andere statistieken.

De Oeso­indicatoren worden ove­ rigens nog als experimenteel be­ schouwd. Hoewel er maandenlang overlegd is om eenduidige defini­ ties te vinden, blijken de resultaten soms nog tot scheve vergelijkingen te leiden. Genoemd is al het mee­ tellen van studiefinanciering als 'onderwijskosten', omdat diein ons land toevallig op de onderwijsbegro­ ting staat.

bureaucraten. Uit schattingen over de zeggenschap in het onderwijs blijkt dat scholen in de VS (na Zwit­ serland) de minste autonomie heb­ ben. De macht ligt er grotendeels bij besturen van 'school districts'.

Tegenhanger van de Amerikanen zijn Spanje en Nederland. De auto­ nomie van scholen is er het verst gevorderd; en dat terwijl in ons land de zeggenschap over geld en perso­ neel pas sinds 1988 tot stand komt.

Ook op andere punten slaat Neder­ land in het Oeso­rapport een be­ hoorlijk tot goed figuur. De onder­ wijsbegroting als geheel is met 11 procent van de overheidsuitgaven niet te duur. Tegelijk is de totale onderwijsdeelname hoog: 58 pro­ cent van de Nederlanders tussen 2 en 29 jaar volgt onderwijs. Alleen Belgen, F ransen en Spanjaarden zitten nog iets massaler in de schoolbanken. Onze koppositie ligt overigens meer aan de kleuters (waarvan 99,7 procent op de basis­ school zit) dan aan de studenten.

Deze tegenstelling keert overal in .^ # de Oeso­statistieken terug: Als .^' geheel is het Nederlandse onder­ r T ♦* ^•#^ <i^ r4." wijs niet te duur, bereikt het veel Een ander voorbeeld van kinder­ leerlingen en haalt het behoorlijke ziekten is de hoge score die onze resultaten. Alleen het hoger onder­ universiteiten halen op het punt wijs wijkt van dat beeld af. Kunnen van studierendement. Met een ab­ de volgende uitgave moeten zulke bestuurders van universiteiten en surde 8 7 procent studiesucces haalt zaken recht getrokken zijn. Ook Nederland hier de internationale dan blijven studenten in Nederland hogescholen aan deze statistieken top. Dit komt doordat men het dus weinig steun ontlenen, het echter driemaal zo duur als scho­ aantal eerstejaars uit '84 heeft ver­ lieren; dat houdt ons land aan de top omgekeerde geldt voor het basis­ en bonden met de afstudeerders in van de ranglijst. Geheel verrassend voortgezet onderwijs.

1988. En dat laatste was nu net het is dit niet: vorig jaar kwam het Vooral het voortgezet onderwijs in jaar waarin ons land een 'afstu­ ons land blijkt volgens de Oeso­ Studiecentrum CSHOB in Twente indicatoren onderbedeeld, maar deerbult' kende, als gevolg van de tot precies dezelfde conclusie. van hoog niveau. De groepsgrootte nieuwe inperking van de studie­ Het euvel van beperkte deelname van gemiddeld 20 leerlingen blijkt duur door de Harmonisatiewet. en toch hoge kosten blijkt overigens Volgend jaar november hoopt de meer bij de Nederlandse universi­ dertig procent hoger dan in de mees­ Oeso met eerlijker vergelijkingen te landen.

Ook de kosten blijven teiten te heersen dan bij de hoge­ te komen, toegepast op statistieken relatief laag.

Tegelijk maken wei­ scholen. Slechts 12 procent van de uit 1991. ^ jongeren gaat naar de universiteit; nig leerlingen zonder doublures de school af: 57 procent, tegen gemid­ in Oeso­verband scoren alleen Luxemburg en Turkije lager. De deld 77 elders. ♦ De Humboldt­universiteit in Berlijn. De HBO­deelname is met 18 procent Duitse overheid geeft per student 5000 Daartegenover staan echter teke­ internationaal gezien heel behoor­ dollar per jaar uit; in Nederland is dat nen dat de kwaliteit van die school­ 9542 dollar. lijk. verlaters hoogis. Zo haalt het Oeso­ [Foto: Rien Siers] rapport een grote internationale

y

als een genre dat in de krant een uitzonderingspositie heeft. Hij geeft geen feiten, en de gespuide meningen dienen uitsluitend het vermaak, dat niet zelden voort­ komt uit geschoktheid. De colum­ nist is kunstenaar en mag dus alles zeggen, bijvoorbeeld dat sommige ministers uit het kabinet Lubbers erger zijn dan de opgehangen nazi­ misdadiger Eichmann. Je kunt er zelfs een hoge literaire on­ derscheiding voor krijgen.

Geen wonder dat de literai­ re gemeente van Tilburg, altijd tuk op een nieuwe trend, na de Nacht van het Boek nu ook de Nacht van de Columnist organiseert. Het spektakel wordt nu zo'n beetje voorgekookt door Voermans en Van Diek, die weigerachtige en/ of onartistieke columnisten in een column achterop Univers mogen afschieten. Grof geweld en litera­ tuur, dat verdraagt elkaar goed.

Horen Voermans en Van Diek nu ook tot de literatuur? Vast wel; ze schrijven columns over columns, net als schrijvers die schrijven over het schrijven.

GOEDEGEBUURE^;:^

24 september 1992

24 september 1992

.j^

EDE DE L I N GE

V^

De mededelingenpagina wordt verzorgd door de afdeling Pers en Voorlichting (gebouw B, kamer 10, tel. 2001). Diensten en faculteiten leveren via één centraal punt (het secreta naat) kopij z.s.m. aan, uiterlijk donderdag vóór 13.00 uur voor het verschijnen van de nieuwe Univers.

I.v.m. beperkte ruimte is het zaak benchten kort en kern-

HUNIVERSMlHarvard graphics dBASE III Plus dBASE IV Euroglot (vertaalprogramma) Cardbox Plus WordPerfect 5 1 WordPerfect taalmodules Engels (UK en US), Frans Duits, Italiaans, Spaans en Russisch) Afbeeldingen bibliotheek (voor Word Perfect) Anti virus programma's Printer driver voor de printer in de bibliotheek Voor het inschr op een cursus en voor het copieren van software kunt U te recht bi) het Computer Inf Centrum geb C,2everd C243,tel 013 6631II Openingstijden dag van 10 00 tot 12 00 u en van 13 00 17 00 u ma ochtend gesloten ONBESTELBARE POSTSTUKKEN Geadresseerde: Afzender.

mw V van Cruchten Euroforum, E'hoven KZB Tilburg, t a v H vd Kies OVDB Wetenswaardigheden, Bunnik dhr van Ooyen Siemens Den Haag dhr f S Mayer TU Delft dhr J Boksebeld CAP Gemini Panda ta, Nieuwegem dr A Kemme RU Utrecht prof mr J M Barendrecht RU Gronin gen dhr M Oostra RU Groningen U kunt het betreffende stuk afhalen bi) Registratuur & Archief, A156, of even bellen (2808)

achtig te formuleren De redactie kan het bencht wijzigen. BIJ teveel kopij krijgt de hoogste actualiteitswaarde voorrang.

ALGEMEEN WORKSHOP GEÏNTEGREERDE WERKPLEK

Voor studenten van de KUB organiseert de bibliotheek m de periode van 15 sept t / m 30 o k t dagelijks w o r k s h o p s Geïntegreerde Werkplek (GI) (duur 2 uur) Voor deelname hieraan is geen speciale voorkennis vereist en er zijn geen kosten aan verbonden Speciaal voor avondstudenten is er een workshop op do avond De workshops zijn speciaal bestemd voor studenten die nog met met de GI bekend zijn Tijdens zo'n workshop wordt het werken met Windows, het starten van diverse applicaties en het uitwisselen van gegevens tussen de diverse applicaties behandeld Voor degenen die niet in staat zijn de workshops te volgen, is m het diktaten magazijn een diktaat Geïntegreerde Werkplek verkrijgbaar voor fl 5,Aanvangstijden ma en wo 14 00 u dl e n v r 10 00 u do 10 00 en 19 0 0 u Inl bij de helpdesk m de bibliotheek, L 120 tel (66)3142 Inschr bij de centra Ie balie op niveau 1 REKENCENTRUM

Cursussen en workshops in Okt Okt WordPerfect makro maand Basiscursus Kermit 5 okt 13 00 17 00 u - Basiscursus Harvard Graphics voor Windows 6, 7,13 en 14 okt 9 00 13 00 u Basiscursus Pegasus Mail (P Mail) 20 okt 13 00 17 0 0 u Workshops Inl makro's in W P 1 en 28okt van9 00 13 OOu en 16okt van 13 00 17 OOu Workshops Advanced makro's in W P 21 okt van9 00 13 OOu en30okt van 13 00 17 OOu Workshop Advanced P mail gebruik 9 okt van 9 00 13 00 u De prijs van cursussen en workshops bedraagt per dagdeel voor medewerkers fl 25, en voor studenten fl 5, De kosten voor het cursusmateriaal bedragen voor een cursus fl 10, en voor een workshop fl 2,50 Studenten kunnen zich een week voor aanvang van de cursus inschr (op de overgebleven vrije cursusplaatsen) SOFTWARE

De volgende PC Software is beschik baar op vertoon van college of KUB kaart SAS-PC (zowel de volledige als de gestripte versie) SPSS PC

FACULTEIT ECONOMISCHE WETENSCHAPPEN ECONOMIE VAN OOST-EUROPA

Het vak 'Economie van Oost Europa' richt zich met name op de overgang van een plan naar een markteconomie Aan de hand van recente ontwikkelingen m Rusland, Polen en Hongarije enerzijds en dt veranderende Oost West relaties anderzijds wordt aan deze overgang op theoretisch en empirisch niveau aan dacht besteed In het inleidende deel komen het staatssocialistische model, hervormingspogingen en de uiteinde lijke ineenstorting aan de orde Het vak wordt gegeven in het eerste semester, vr 11 10 12 50 u in AZ 7 docent drs N v d Li4ii- Een tweetal gastcolleges worden verzorgd door prof dr B leBlanc NB Het college van 25 sept vervalt RECIDIVISTEN PROP. ECONOMIE

Recidivisten van de prop Economie die het vak Statistiek nog met hebben be haald mogen het vak Statistiek a van de prop BIK volgen en het tentamen afleggen op 8 jan 1993 Echter het is met toegestaan meer dan twee tenta mens (voor hetzelfde vak) p j af te leg gen Aanmelden voor het tentamen op formulierstudierichting£conorme(Bu reau Examens) RECIDIVISTEN BIK

Recidivisten van de prop BIK die het onderdeel Statistiek B nog met hebben behaald mogen het vak Statistiek 2 (afgezien van de 70% regeling') bij doet Economie volgen en het tentamen af leggen op 29 jan 1993, U dient U voor dat tentamen aan te melden door bij schrij ving op het gele formulier voor de prop BIK Het is echter niet toegestaan om meer dan 2 tentamens p j af te leg gen voor Statistiek 2 en/of Statistiek B RECIDIVISTEN PROP. ECONOMIE, BIK EN ECONOMETRIE

Recidivisten van bovengenoemde props die 28 SP van de betreffende prop heb ben behaald mogen tentamen afleggen m doet vakken Hiervoor moet echter eerst een aanvraag worden ingediend voor 1 okt op een voorgedrukt formu lier wat verkrijgbaar is bij het Onder wijsbureau m de kast naast B 706 en in de brievenbus moet worden gedaan naast B 735 STUDIERICHTING ECONOMETRIE, PROP

Inzage Analyse 1 en 2 op wo 30 sept 14 45U m A Z O l

zocht zo spoedig mogelijk contact op te nemen met Sander Verberkt 013 554864 ONDERNEMINGSFINANCIERING

Realisatie Financieringsmodellen en (personal)computer (323 04E) voor doet BE algemeen programma met als afstudeervak Financiering en voor doet BE accentprogramma Financieel Eco nomische Management Overwogen wordt om voor hen die inschreven voor de cursus Financieringsmodellen en (personal)computer 323 04E van het eerste semester 1992/1993 maar bi| gebrek aan voldoende capaciteit (voors hands) niet werden geaccepteerd, de cursus te herhalen in het 2e semester (dus m het voorjaar 1993) Voordegoe de orde zi| erop gewezen dat ook dan de cursus voor 20 studenten kan worden opengesteld U wordt dringend ver zocht opnieuw voor de cursus m te schrijven via het vakgr secr B 609, na 1 nov B 634, tel 013 (66)3043/2315 Wellicht ten overvloede zij er op gewe zen dat inschr met open staat voor hen die Financieringsmodellen en (perso nal) computer als vrije keuze m het doet programma willen opnemen ONDERNEMINGSRECHT

Inzage m het tentamen van 11 aug jl IS mogelijk op do middag 8 okt tussen 1400 1 6 0 0 u u r i n B l l I 6 Ukuntzich hiervoor opgeven bij mw I Smit, ka merB 1007 (tel 013-662281)

FACULTEIT RECHTSGELEERDHEID SEMINAR RECHT EN BELEID

Het seminar Recht en Beleid (P Fris sen en P van Seters) is verplaatst van SZ 28 naar X 5 Dag en tijdstip blijven hetzelfde ROOSTERWIJZ. RECHTSGESCHIEDENIS B (STAATSRECHTSGESCH.) EN LEER VAN DE INTERN. BETREKKINGEN

Op WO 11 10 12 50 wordt voortaan kollege gegeven m rechtsgesch B (staatsrechtsgesch mevr Jacobs)mzaal PZ 208 en m de leer van de intern betrekkingen m SZ 28 ROOSTERWUZIGING JBW

Het werkkollege staatsrecht B voor JBW'ers is verschoven naar ma 15 45 17 25 in X 6 Het kollege bestuurskunde C zal wor den gegeven op do II 10 13 30u inCZ 105 ROOSTERWIJZ. KEUZEVAK BURGERLIJK PROCESRECHT

Het keuzevak burgerlijk procesrecht is verplaatstnaarzaalCZ105(ma 15 45 17 25) PROP. RECHTEN, STUDENTEN BEGONNEN IN 1 9 9 1 / 1 9 9 2 EN EERDER

dienen het oude'onderwijsprogramma van de prop rechten af te ronden Deel name aan SGO onderwijs staat voor deze groep studenten vooralsnog met open Met nadruk wordt gewezen op art 30, lid 2 van de nadere regeling, waarin wordt vermeld dat studenten, begonnen m 1991/1992 en eerder, die nog geen enkel voldoende resultaat hebben behaald of alleen vrijstellingen hebben geincasseerd verplicht zijn tot het volgen van SGO onderwijs Dege nen die slechts de onderdelen economie en vaardigheden hebben behaald wor den in de gelegenheid gesteld dtel te nemen aan het SGO onderwijs, met het daarbij behorende vakkenpakket Bei de kategorieen studenten ontvangen, zodra de resultaten van de tentamen periode aug zijn verwerkt, een schrij ven waarin een en ander wordt uitge legd Voor eventuele vragen hierover kunt u vanaf 13 okt terecht bij de stu die adviseurprop mw L van Wijk, tel 662502 Tevens is er speciaal voor de recidivisten een overzicht samenge steld met daarin verwerkt het voor hen verplichte onderwijsprogramma tentamendata e d Af te halen op BI 003 (bij afw B 1004) Het overzicht kan zonodig aan deeltijdstudenten, begon nen in 1991/1992 en eerder worden toegezonden GROEPSBEGELEIDERS GEVRAAGD

KOSTEN WAARDE WINST 2 RECIDIVISTEN STUDIEJAAR 91-92

I V m een mutatie in de verplichte li teratuur van KWW 2 m i v het studie jaar 1992 1993, worden recidivisten die daardoor mogelijk zijn gedupeerd ver-

T b V de voorlichtingsdag van de reeb tenfac op 29 okt a s zijn wij op zoek naar een groot aantal enthousiaste reeb ten studenten om tijdens het vrije programma van ca 1I 00 13 30 u een groepje VWO studenten met ouders

- ^ ^

onder de hoede te nemen Degroepsbe geleiders hebben als taak deelnemers aan de voorlichtingsdag rond te leiden over het universiteitsterrein en omge vmg waarbij bijvoorbeeld de biblio theek, collegezalen, het sportcentrum, de studentenflats etc worden bezocht Verder kunnen de groepsbegeleiders tijdens de rondleiding eventuele prak tische vragen m b t de studie, het stu deren m Tilburg etc beantwoorden Na afloop vindt er een gezamenlijke lunch plaats Men kan zich opgeven als groepsbegeleider t/m 28 okt a s bij DSZ, mw L van Dongen, tel 662843 b g g 662211 De groepsbegeleiders ontvangen een aardige attentie CURSUS CRIMINOLOGIE

Degenen die dit jaar de cursus crimmo logie willen volgen, kunnen terecht bij de KU m Nijmegen Nadere inf hier over kunt u ophalen bij de vakgr secr strafrecht,mwI Verhagen BI008,tel 2254 WIJZ. COLLEGEROOSTER DAGSTUDENTEN BURGERLIJK RECHT A

In het in de leidraad (blz 9ev)opgeno men collegerooster worden de volgen de wijzigingen aangebracht De herfstvakantie valt met m week 43 (19 t/m 23 okt ), maar week 44 (26 t/m 30 okt) Het in week 44 geplande hoor college zal nu worden gegeven in week 42 (14 okt ) De in week 44 geplande werkcolleges worden gegeven in week 43 (13 en 14 okt ) Voorts wordt op 4 nov een extra hoorcollege gegeven over het onderwerp algemene voorwaarden en koop RECIDIVISTENCURSUS BURGERLIJK RECHT A

Aan studenten die minimaal twee maal vruchteloos hebben deelgenomen aan het tentamen Burgerlijk recht A wordt een korte recidivistencursus aangebo den De cursus zal worden gegeven op drie avonden in jan voorafgaande aan het tentamen d d 26 jan Studenten die in aanmerking komen voor de cursus zullen binnenkort een brief ontvangen waarin wordt aangegeven wanneer de cursus wordt gegeven en welk studie materiaal wordt gebruikt Nadere inl bij de secr van de vakgr privaatrecht, mevr I Smit, tel 013 662281

FACU LTEIT SOCIALE WETENSCHAPPEN SPREEKUUR VISITATIECOMMISSIE

Op 1 en 2 okt komtdevisitatiecie naar de studierichtingen Sociologie, Perso neelwetenschappen, Vrijetijdweten schappen en Sociale Zekerheidweten schappen De visitatiecie zal met tal van medewerkers en studenten gesprekken voe ren De commissie biedt individuele studenten en docenten ook de mogelijk held met leden van de commissie over de betrokken studierichtingen te spre ken m een spreekuur op vr 2 okt van 9 00 10 00 u in S 1 Medewerkers en studenten dic van dit spreekuur gebruik willen maken worden verzocht zich voordo l o k t 18 OOu te melden bij de secretaris van de faculteit, drs C de Graaf CORRECTIE OP DE STUDIEGIDS

Tentamen prop Fysiologische Psycho logie Op bladzijde 236 staat bij DT 1 een verkeerde datum Dit moet zijn 29 okt PSY

Het tentamen voor de cursus Testdia gnostiek m dec gaat met door Op di 15 dec 1992 IS de derde gelegenheid van het tentamen van de cursus Methoden leer De tentamendata voor de doet cursus Statistiek in de studiegids zijn onjuist De correcte data zijn DT 1 12 nov I992,DT2 6jan I993,T2 9junil993 T3 24 aug PROP. AVONDOPLEIDING

De cursussen van de prop vinden van af 15 sept op dl in PZ 25 plaats Vanaf 23 sept vinden ook de wo colleges in PZ 25 plaats Dit geldt voor de periode tot het eind van blok 2 (eind jan ) De cursus Sociale Psychologie en Gul tuurpsychologie vindt vanaf 23 sept plaats op WO 19 30 20 45 u in SZ 25

dienen m plaats hiervan de cursussen Onderzoeksmethoden Dl en Inl Toets theorie te volgen Voor verdere mf contact opnemen met de studieadviPEW

Dr T Tailheu vraagt een ieder die zijn werkstuk (plus casette) van Skill lab Interview en enquête van het vorig semester nog met heeft afgehaald op S 171 dit alsnog, z s m voor 30 sept te doen PSY/SOC ONDER VOORBEHOUD

De 3e gelegenheid van de tentamens uit blok 4 van het collegejaar 1991 1992 worden verplaats van jan 1993 naar okt 1992 Inl Gul tuurpsychologie 26 okt 18 30 uur Persoonlijkheidsleer 22 okt 18 30 uur Sociale Psychologie 28 okt 18 30 uur Inl B&O 30 okt Inl VTW 26 okt Inl SZW 27 okt Onderzoeksmethoden P4 28 okt (ge hjk met Inl toetstheorie) TAOP

Op WO 7 okt vindt voor het eerst inde geschiedenis van TAOP een Walking dinner plaats Voor meer inf belAmta 670208 of Barbara 440792 B&O De cursus Beleidswetenschap 1 op ma 15 45 17 40u vindt voortaan plaats in SZ 17 in plaats van AZ 7 TENTAMEN PRACTICUM BELEIDSANALYSE (B&O)

De derde en laatste mogelijkheid om tentamen af te leggen voor Beleidsana lyse (practicum 1991 1992 en eerder) 18 21 jan 1993 Onderdelen bespre kmg van opdrachten t b v practicum en verplichte literatuur Opdrachten dienen uiterhjk 4 jan 1993 te worden ingeleverd (postvak docent, kamer S 155) Afspraak voor tentamen telefo msch maken met dr P vanHarberden 013 662111 TENTAMEN PRACTICUM BELEIDSEVALUATIE (B&O, OVERHEIDSVARIANT)

Studenten die het practicum Beleidse valuatie (1991 1992) nog moeten afron den worden daartoe m de gelegenheid gesteld m week 3, 18 21 januari 1993 Afspraakvoortentamentel makenmet dr P V Harbderden 013 662111 TENTAMEN COMMUNICATIE IN DE PUBLIEKE SECTOR

(B&iO, Overheidsvariant, JBW, Lette ren. Tekstwetenschap) Studenten die nog tentamen willen doen voor het vak Communicatie m de Publieke Sector worden daartoe in de gelegenheid gesteld m week 3, 18 21 jan 1993 Opdrachten dienen uiterlijk 4 jan 1993 te worden ingeleverd (postvak docent), kamer S 155) Afspraak voor tentamen tel maken met dr P v Harberden 013 662111 B&O Bericht bestemd voor de studenten Vakgr B&O i o Spreekuren docenten volgens afspraak Dr P van Harberden, dl 15 3 0 1 7 3 0 u Prof dr J Geurts, ma 13 00-15 OOu Prof dr A Wentink, ma 13 00 15 00 u Dr S Schruijer, wo 9 00 11 00 u (be halve 11/11 en 18/11) Dr F Heunks, WO 15 30 17 30 u Dr U Veersma, do 14 00 16 00 u Dr Drs J de Bruin, di 10 00 12 00 u Secr S 155 dagelijks bereikbaar 13 30 17 OOu SOCIOLOGIE

Bericht bestemd voor de studenten Vakgr Sociologie Secr S 155 dagelijks bereikbaar 13 30 17 00 uur

FACULTEIT LETTEREN CORRECTIE JAARAGENDA

Het eerste semester loopt tot en met 18dec,incl mhaalweek Het2esemester loopt tot en met 21 mei, mcl de mhaalweek

ONDERZOEKSMETHODEN

GROEPSBEGELEIDERS GEVRAAGD

Studenten die volgens hun programma de cursus MTO Hl moeten volgen, maar deze cursus nog niet gevolgd hebben

voor het vrije programma van de voor hchtmgsdag op 29 okt a s Opgave bij het informatiecentrum in geb N

24 september 1992

fUNIVERS

MEMO CWL/STILTECENTRUM

ophalen in O 74 Dinsdag 6 oktober is er om 15 00 uur in Amsterdam een lezing door Stichting Holland Sevilla over SeviUa '92 Opga ve in O 74 (max 25 personen) Donderdag 15 oktober is er een lezing in CZ105 over Center Parks Deze start om 13 50 uur

dia' van Breda hun toneelstuk voor de eerste keer ten tonele brengen En eindigt de avond met een stijlvol Gala in kasteel Limbricht Zondag bent U wel kom bij het The dansant ter societeite Maandag en dinsdag volgen de Rijjool en de Kroegjool Vergeet U dinsdag het congres 'Balance of Powers' op de KUB met om de week te eindigen met een schitterend f eest en de AHC slotdag in de Harmonie

Installatie van Ton Fienken De Brabantse kunstenaar Ton Frenken schilderde in de afgelopen zomermaan DEBAT CLUB TILBURG den twee grote composities naar aan Sinds twee jaar bestaat de Debat Club leiding vanhet strijkkwartet 'Fragmen Tilburg (DCT), een groepje studenten te Stille, an Diotima' van Luigi Nono, dat het leuk vmdt zich te oefenen in CONTRAST wiens muziek m het Holland Festival debatteren en andere welsprekend Het IS weer open tijd bij Tilburgs Stu1992 centraal stond De gelijknamige heidsvormen En het was met alleen dentenkoor contrast de gelegenheid installatie van Ton Frenken is op werkmaar 'leuk' en 'oefenen' een aantal dus om lid te worden Kom eens vrij dagen van 9 00 tot 17 00 uur te aan leden heeft de afgelopen jaren voor volle blijvend kijken bij een van onze repeti schouwen in het Stiltecentrum Tussen zalen gestaan en de eer gehad door grote ties in het Maranatha gebouw. Prof 13 30 en 14 30 uur is tevens het strijk namen als drs P ,Maartje van Weegen, Cobbenhagenlaan 19, van 19 45-22 00 kwartet van Nono te beluisteren Ria Beckers en Gerrit fan Wolffensperuur of bel voor meer informatie Arjen, AV producties van studenten ger beoordeeld te worden Ons nieuwe tel 013 562706 Word nu nog lid Twee groepen letterenstudenten heb jaar is weer begonnen Maandag 5 ok ben in het kader van hun AV praktikum tober IS 'open avond' iedereen, die progamma's voor het Stiltecentrum belangstelling heeft is welkom m het SPORT gemaakt Deprodukties'Opzoeknaar achterzaaltje van Marijnen, vanaf 20 15 stilte' en 'Shocking blue' worden van uur Daarna zullen we om de twee LACOSTE-TENNIS maandag 28 september tot en met vrij weken, telkens op maandagavond, dag 2 oktober dagelijks van 12 30 tot De Tilburgse Studenten Tennis Kam 20 15 uur in het achterzaaltje van 13 30 uur getoond in de ontvangstruimpioenschappen zijn in volle gang Doe Marijnen bijeenkomen om (parle te van het Stiltecentrum je zelf niet mee, zoek dan toch de gezel mentair) te debatteren of te eloqueren Wekelijkse voorlezing ligheid op en kom kijken op het Sport Onze bijeenkomsten zijn zowel bedoeld ledere maandagmiddag tussen 13 15 en centrum voor natuurtalenten (die zijn er maar 13 30 uur biedt het Centrum voor 7-9 oktober is htt interuniversitair toer Wetenschap en Levensbeschouwing weinig), als voor mensen die juist hun nooi in Rotterdam Een leuke gelegenvrees voor spreken m het openbaar belangstellenden de mogelijkheid een willen overwinnen Drempelvrees is heid om onze vrienden eens op te zoe tekst of fragmenten die hem of haar ken Als je snel bent, kun je nog mee met nodig' In november vindt ons gro hebben geraakt, voor te lezen of te la Kostenfl 55,-mcl T shirt Opgevenbij te open tournooi op de KUB plaats ten voorlezen Belangstellenden wor Paul (366739) Verdere informatie Arnoud Hassmk den verzocht contact op te nemen met Studenten die zin hebben om lid te (347144), Bart Kamp (700171), of Joes het CWL (662043) Maandag 28 sep worden kunnen dit doen door Nelleke Ruijgrok (674950) tember worden fragmenten uit 'Merk (432062) te bellen Een jaar hdmaat stenen', dagboekaantekeningen van schap kost slechts fl 45, Dag Hammarskjold, voorgelezen CONGRES MAKUB Lezing Thomas Molnar Op donderdag 8 oktober a s organiseert MELMAC-KORFBAL Thomas Molnar is emiritus hoogleraar de Marketing Associatie KUB haar jaar Het nieuwe collegejaar is weer begon van de City University m New York en lijkse marketingcongres met dit keer nen In dit nieuwe korfbalseizoen gaan doceert geregeld in Boedapest Zijn als titel At your service ' Met kwali we vol frisse moed verder Voor het belangrijkste thema's zijn filosofie van teit m dienstverlening meer toege eerst in haar driejarige geschiedenis de cultuur, van de politiek en van de voegde waarde gaat Melmac competitie spelen Daargodsdienst Thomas Molnar verzorgt Het doel van dit congres is om tot een om hebben we dit jaar2 tramingsuren, een lezing op maandag 19 oktober van integratie te komen van verschillende dit zijn af 19 30 uur in de Portrettenzaal wetenschappelijke disciplines mbt de maandag 19 00 20 00 uur in de zaal marketing van diensten, waarbij voor vrijdag 17 00 18 00 uur op het veld al aandacht aan de kwaliteit van de Iedereen is bij beide trainingen van dienst besteed zal worden Dit m com harte welkom Op maandag zal de na STUDENTEN binatie met ervaringen uit de praktijk druk liggen op de met competitie spe schept een kader voor het succesvol Iers Er zal dan voornamelijk een schot EFACT toepassen van een kwalitatief hoog traimnggegeven worden met een condi De controlebonnen voor de Centrale staande dienstverlening tie-en wedstrijdelement Op vrijdag Boeken Inkoop kun je tot 2 oktober Ook dit jaar is het gelukt een keur aan daarentegen zal op het veld een training inleveren gerenommeerde sprekers uit te nodi gegeven worden voor het competitie Inschrijfformulieren voor diverse busi- gen team ness courses van onder andere PTT, Prof dr T M M Verhallen, KUB, prof Maar ook met competitiespelers zijn DSM, Shell en AKZO zijn verkrijgbaar dr J D PKasper, Rijksuniversiteit Lim welkom De nadruk zal bij deze training opdeEfact kamer O 50 Ook kun je daar burg, prof dr B Schneider, University liggen op vaktrammg en op de condi inschrijfformulieren krijgen voor inter of Maryland, USA, dr J E G Bateson, tie nationale stages die o a door Unilever Gemim Consulting, UK, dhr R CorEr zijn nog enkele leden die graag op georganiseerd worden nelissen. Interpolis, dhr C M Paauwe, dmsdagavondrmdweekcompetitiezou Op 22 oktober vmdt het jaarlijkse Efact McKmsey & Company Zij zullen on den willen spelen, dus als je zin hebt congres plaats Het thema van dit jaar der voorzitterschap van dr J F AdeSoet om ontspannend inspannend bezig te IS Bank en onderneming kop of bet hoofdprogramma verzorgen zijn, kom een keer trainen of bel Bart munt!' Voor studenten die lid zijn van Verderzullen in de parallelsessies prak (367517) Efact bedraagt de entree fl 12,50 en voor tijkvoorbeelden uit verschillende sec met-leden fl 15,00 toren van het bedrijfsleven aan de orde NAUTIKOS-ZEILEN De jaarlijkse Efact studiereis staat dit komen Er zijn nog twee zeilzondagen en wel keer gepland voor maart 1993, moet je op 27 september en 4 oktober Ook je 3e-jaars scriptie nog schrijven, en wil Studenten toegangsprijzen voor het'At your service'' congres zijn f1 10, - voor sportkaarthouders kunnen mee De je dit doen bij een van de volgende leden en fl 20,- voor met leden kosten voor met leden bedragen f1 20, vakgroepen, KWW, Financiering, Orga Inlichtingen O 52 tel 013-66 30 44 of voor de hele dag Daarvoor krijg je ver nisatie of Geldwezen, dan is dit je kans' bij de stand in gebouw A voer, instructie, avondeten en een hoop Op I oktober start de inschrijving voor plezier Je kunt je opgevenbij het Sport deze reis bij de stand m gebouw A om AIESEC centrum t/m donderdagavond voor de 10 00 uur Heb je nog vragen omtrent Aiesec is een internationale studenten betreffende zondag De lijsten hangen deze reis of wil je meer weten over het vereniging met vestigingen in 74 lan op de borden naast de dameskleed congres, onze excursies of over de bu den kamer smess courses kom dan langs op de De doelstellingen van Aiesec zijn Efact-kamer O 50 of bel 662991 Toernooien 3 en 4 oktober Blauwe wederzijds begrip tussen landen en Schuit te Leiden, 17 en 18 oktober NSKvolkeren stimuleren, kloof tussen stu individueel op het Slotermeer POLIS dentenleven en bedrijfsleven overbrug Woensdag 30 september Algemene gen, theoretische kennis van studenten Overige aktiviteiten 24 september ALV, vrijdag 2 oktober is er weer een Ledenvergadering m AZ 7, vanaf 19 00 aanvullen met praktijkervaring Hier ledenborrel bij Marijnen vanaf 17 00 uur voor heeft Aiesec onder andere een uur en op 7 oktober een foto-avond Polis sport vanaf deze week zijn onze internationaal stageuitwisselingspro- Voor informatie kun je bellen met sportteams actief m de interne sport gramma opgezet competities zaalvoetbal, basketbal en In november organiseert Aiesec de Anne Marie(636687), Joost(639467)of Els (354316) v^leybal voorrondes van de Third Millenium vtflis T shirts zijn verkrijgbaar bij BarGames Dit is een spel dat gaat over PARCIVAL-ATLETIEK bara tel 013 352439 europese cultuur, politiek, economie en Donderdag 17 en donderdag 24 septem Aanmelden voor commissies zo snel wetenschap Je kunt hiervoor tot 1 ber zal onze bostrammg in het teken mogelijk bi) het bestuur' november inschrijven met een team staan van de Hart van Brabantloop Kun Wil je nog lid worden, bel dan Roel, tel van 5 KUB studenten JIJ, of misschien wel je hele team, nog 040 532794 Bovendien is Aiesec op zoek naar een wat training gebruiken, kom dan mee redacteur voor een nieuw op te zetten doen op onze 'open' training onder des TIGEAK ACTIVITEITENKALENDER nationaal magazine Voor meer infor kundige leiding en proef vast wat van 30 september Algemene ledenvergade matie Aiesec-kamer 0-53 (tel 013 deHvB-sfeer We verzamelen om 15 30 rmg van Polis, AZ 7, 19 30 uur 662573) uur op het Sportcentrum en trainen in 7 oktober Walking dmner TAOP van het Warande bos tot 17 00 uur Tot dan af 19 00 OLOF Info bij Heleen (632138) 16 t/m 19 November TIGEAK lus Maandag 28 september a s zal er een trumweek nieuwe instroom van het CCT plaats FITNESS vinden met aansluitend vestenavond Op maandag 21 september zal de nieu PRIORITIJD Dinsdag 29 september zal de Jaar we fitness ruimte van het SportcenPrioritijd organiseert op 25 september clubpresentatie '92 ter societeite zijn trum m gebruik worden genomen een excursie met o a een lezing en een Donderdag 1 oktober is het zo ver, het Vanaf die dag kun je deelnemen aan een rondleiding bij de Floriade Wil je nog XIIL Lustrum van hetT S C 'SintOIof' cursus (d m v inschrijven bij de fitness m e e b e l d a n z s m GerwinOl3-437466 gaat van start met een mis, de buiten ruimte) of lekker zelf aan de slag gaan Ook dit jaar komt er een walking meal gewone Corpsvergadering en receptie, tijdens de vele vrije tramingsuren die namelijk op 8 oktober vrijdag brengt de buitendag ons naar de beschikbaar zijn Ook kun je enkele Deelnemers aan het congres van 19 Ardennen Zaterdag 3 oktober worden tramingsuren nemen, waarbij een do maart 1992 die de congresbundel nog de Oudleden verwelkomd, zal het Olof cent aanwezig is, die je kan begeleiden met ontvangen hebben, kunnen deze toneel in de Stadsschouwburg 'Concor TevensisRobPauelopmaandag21 00

21 30 uur en woensdag 21 00 21 30 uur aanwezig om adviezen te geven ten aanzien van trainmgsschema's en ver enigingsfitness, aansluitend op de specifieke eisen van die betreffende tak van sport

weten over de sport, de squashveremgmg en zelf even een balletje slaan, teken dan in op de lijst in het sporteen trum

SAUNA

Sauna' Met je sportkaart' Dat kan vanaf heden in Sauna New Life aan de Groen straat in Tilburg Elke donderdagavond van 19 00 24 00 uur krijg je op vertoon van je sportkaart fl 7,50 korting op de normale toegangsprijs Je betaalt dan maar fl 17,50 voor het gebruik van zwembad, bubbelbad, stoombad, dompelbad en de rust en ontspanmngs ruimte De eventuele huur van een badset is fl 6,- (2 x badlaken + badjas) SQUASH

De squashbanen zijn klaar' Donderdag 24 septemberzijn ze officieel m gebruik genomen Je kunt nu dus inschrijven voorvnj squashen Speeltijden van een half uur De inschrijflijsten liggen bij de balie van het Sportcentrum (je kunt een dag tevoren inschrijven) Rackets zijn ook te huur bij de balie T.S.R. CAVE NE CADAS

Activiteitenkalender 3/4 oktober stedenontmoetmg van Parafrid, Groningen 31 okt /1 nov eigen stedenontmoetmg Cave Ne Cadas Voor de stedenontmoetingen kun je je opgevenbij Annelies, tel 013-437736 LANCELOT

29 september start squashveremgmg Lancelot op de twee nieuwe squashba nen van het sportcentrum Voor de contributie van fl 35, (incl T shirt) bieden wij aan enthousiaste, fanatieke of gezellige leden het volgende -clubavondop dinsdag 18 00 24 00uur training op donderdag 21 30 23 00 uur (inschrijving) club uren maandag 11 00 12 30 uur, donderdag 10 00-11 30 uur, vrijdag 1100 12 30 uur Deze uren zijn bedoeld om leden van een vergelijkbaar nivo tegen elkaar te laten spelen De beginners kunnen daarbij rekenen op begeleiding door gevorderde leden De twee hogere nivo's kunnen op eigen kracht probe ren hun spel en techniek op een hoger peil te brengen squashpartners van gelijk nivo racketweekends - laddercompetitie vanaf het tweede semester clubkampioenschappen binnenlandse en buitenlandse toer nooien uitwisselingen - feestjes en een slotbarbeque het Lancelot shirt Heb je interesse, kom dan naar de clu ba vond' SQUASH-KENNISMAKINGSAVOND

Op maandag 5 oktober houdt Lancelot voor alle sportkaarthouders een infor matie-avond over squash Wil je meer

MENU PERIODE 28/09 T/M 02/10 MAANDAG

heldere champignonsoep of kerriesoep pepersschnitzel of kipvmk groene pepersaus bloemkool of ratatouille pommes toupies of gekookte aardappelen veg schnitzel met pepersaus ratatouille gekookte aardappelen luxe holstemcr schnitzel DINSDAG

bami groentesoep of tuinkerssoep nasi goreng kroepoek seroendeng sate pindasaus oedang of rollade spinazie gekookte aardappelen veg nasi-kroepoek scroendengsate pindasaus ei luxe biefstuk stroganoff WOENSDAG

taugesoep of Servische bonensoep hawaiburger of zigeunersaucijs met currysaus spercieboontjes of flageolets palates frites of gekookte aardappelen veg hawaiburger currysaus flageolets-frites luxe varkensoesters DONDERDAG

heldere aspergesoep of goulashsoep gevulde paprika met tomatensaus-macaronirauwkost parmezaanse kaas of hachee rode kool met appel gekookte aardappelen veg gevulde paprika kaas tomatensaus-rauwkostmacarom luxe duitse biefstuk met spek en men VRIJDAG

tomatengroentesoep of vermicellysoep gepocheerde vis met bĂŠarnaisesaus of kipkerrie-ragout worteltjes of doperwten aardappelkroketten of rijst of gekookte aardappelen veg gierst groenteschotelkemesaus-doperwten luxe scholrolletje met verse rode zalm

CINECITTA WILLEM U-STRAAT 29 TILBURG 013-421379 (

filmcyclus HOLLYWOOD: DE AANTREKKINGSKRACHT VAN DE PASSIE m a . 28 s e p t

lezmg 1 film 1

HET MELODRAMA G O N E WITH T H E W I N D

ma 5 okt

lezmg 2 film 2

S E X U A L I T E I T E N MORAAL BODY HEAT

m a . 12 o k t

lezmg 3 film 3

DE EENZAME HELD D A N C E S WITH W O L V E S

ma. 19 okt.

lezmg 4 film 4

SPIELBERG E N DE SENSATIE R A I D E R S OF T H E L O S T A R K

Passe-partout verkrijgbaar aan de kassa van Cinecitta Tot 28 september f 30,-, d a a r n a f35,LOSSE KAARTJES f 11, per voorstelling Aanvang 19 30 uur

ELKE MAANDAG- EN DINSDAGAVOND

f 3,50 STUDENTENKORTING

24 september 1992

<^«

SP REEKUUR

Marijke Loots heeft op vr. 25 sept. geen spreekuur.

4TJNÏV¥RS

DE LEZINGENCYCLUS: 'ARABISCHE TAAL EN CULTUUR'

vindt plaats b i n n e n het college 'Vervolgcursus Arabisch' maar is vri) toegankelijk voor alle belangstellenden WIJZIGINGEN IN HET ROOSTER die deze specifieke cursus niet volgen.

Taaiattitudes wordt gedoceerd door Tom van Boven (i.p.v. Roeland van De lezingen worden gehouden in geb.

S, zaal 22 en vangen elke wo. aan om Hout).

14.45 u. (let op, college 11 vindt plaats T2­verwerving vindt plaats in AZ 6 op do. 26 nov. om 09.30 in geb. S, zaal 21). Voor meer inf. over de cyclus (Ta­ (i.p.v. CZ 103) lencentrum) tel. 013­662508 of de do­ cent (J.J. de Ruiter) 030­710182.

Voor overige wijzigingen in zalen, do­ 9 sept. 1992 Inl. Arabische taal en cul­ centen en tijden, raadpleeg de borden tuur. bij B 319.

16 sept. 1992 Het Arabisch: standaard en dialect.

STATUS ONDERZOEKSGROEP EN De cursus 'Sociale en Culturele Aspec­ 23 sept. 1992 gastcollege door drs. Pe­ ten' behoort niet tot het thema van tra Bos van de KUB over het onderwerp: De taalsituatie in Marokko.

TGL. Nadere inf. bij Mari)ke Loots.

30 sept. 1992 De taalsituatie van Ma­ rokkanen in Nederland.

TENTAMENUITSLAGEN 7 okt. 1992 Gastcollege door drs. A. El De 'groene' kopieën van de mond. ten­ tamenbriefjes krijgt een student niet Aissati van de KU Nijmegen over het onderwerp; Berbertaai en cultuur. thuisgestuurd, maar hi)/zi) moet deze 14 okt. 1992 Klassieke Arabische lite­ bij Bureau Onderwijszaken, B 319 op­ halen (speciaal postvakje voor studen­ ratuur.

21 okt. 1992 Moderne Arabische lite­ ten). Bureau Examens stuurt geen be­ richt van deze uitslagen naar de student. ratuur.

4nov. \991Hetontstaanvandeislam.

11 nov. 1992 De vijf zuilen van de is­ TENTAMENDATA Detentamendata zijn vanaf 28 sept. bi) lam.

18 nov. 1992 Gastcollege door drs. J. Bureau Onderwijszaken bekend (raad­ Nawas van de KU Nijmegen over het pleeg de borden bij B 319). Deze data onderwerp: Sunnieten en Shi'iten. zullen in de KIK worden vermeld.

26 nov. 1992,09.30 u. in geb.S, zaal 21; gastcollege door prof. dr. H. Beek van de Theologische Facte Tilburg over het

REPACC Repetitiecolleges Accountancy 20 jaar ervaring in het geven van repetitiecolleges, t.b.v. de NIVRA­ en Universitaire examens (o.a. te Tilburg) * CONTROLELEER * ADMINISTRATIEVE ORGANISATIE Door de ondersteuning die Repacc biedt (colleges, correctie eigen lesmateriaal) verhoogt men de slagingskansen.

REPACC Westerpk 75, 5042 MH TILBURG Tel. 013­68.47.90

'DE

NIEUWWMRDE VAN UW . SPORTKOUSEN?

onderwerp: De volksislam.

2 dec. 1992 Klassieke wetenschapsbe­ oefening van de Arabieren.

TAALVERZORGING

Er wordt op onze universiteit veelvul­ dig geklaagd over de stijl en taaiver­ zorging in scripties van studenten. Ze schrijven 'runderproza met hanepoten' volgens K'^mrij.

Het Talencentrum wordt regelmatig geraadpleegd over spelling en inter­ punctie en andersoortige finesses van de Nederlandse taal door personeel en studenten. Om aan deze deficiënties en belangstelling tegemoet te komen or­ ganiseert het Talencentrum een weke­ lijks taalverzorgingsuur. Op dit uur zullen uiteenlopende problemen van de Ned. taal en taaiverzorging worden besproken aan de hand van voorbeelden uit recente academische en journalis­ tieke teksten. U kunt de vragen die u behandeld wilt zien, sturen naar M. Westermann, B 110.

Plaats: CZ 109, 13.00­13.30 u.

mann ­ 9 nov.

Germanismen ­ F. Beersmans ­16 nov.

Het groene boekje ­ H. van Driel ­ 23 nov.

Conditionele zinnen ­ P. Nieuwmt ­ 30 nov.

(Juridische) vaktaal ­ F. Maes ­ 7 dec.

GRAMMAR COURSE ENGLISH

Plaats: SZ 37, 13.00­13.50 u.

Onderwerp + Datum ­ Verb I: Continuous/Non­continuous; 29 sept. State/Event verbs ­ Verb II: Past vs. Perfect; Dutch & English 6 okt. Perfect contrasted Per­ fect Simple vs. Perfect Continuous ­ Verb in: F uture; Infinitive / Gerund 13 okt. (verbs like forget, regret, try etc.) ­ Auxiliaries I: can ­ may; could ­ might etc. 20 okt. ­ Auxiliaries II: used to, need, dare, 3 nov. had better; translations of Dutch laten ­ Passive: Translations of Dutch men, er; 10 nov. passive infinitive ­ Positions of adverbs; adverbs ­ adjec­ tives; 17 nov. adverbs ­ conjunctions; inversion Onderwerp ­ Docent ­ Datum ­ Adverbial Clauses: when ­ if; condi­ Verwijzingen in teksten ­ F. Maes ­ 28 tionals 24 nov. Model past in English sept. and Dutch Inversie en samentrekking ­ M. Wes­ ­ Nouns ­ pronouns: some ­ any; asser­ termann ­ 5 okt. tive ­ 1 dec. non­assertive; countable ­ Interpunctie ­ M. Ficq ­ 12 okt.

Tang en wigconstructies ­ M. Ficq ­ 19 non­countable; it is ­ it are ­ Relatives: restrictive &. non­restricti­ okt.

Engelse invloed op het Nederlands ­ H. ve 8 dec. relative clauses; relatives & prepositions / pronouns.

Verhulst ­ 2 nov.

Enkele taalveranderingen ­ M. Wester­

Een muur van woorden en zinnen in 'Kaspar' ' G e w o n e m e n s e n vervelen zich een aap bij abstracte Kaspar', zo conclu­ deerde Volkskrant­recensent Mar­ tin Schouten, nadat hij zich ander­ half u u r lang h a d z i t t e n afvragen w a a r o m hij niet thuis w a s gebleven.

En a a n g e z i e n i e d e r e e n graag een gewoon m e n s wil zijn, was erbij mij enige reserve vóór de uitvoering.

Daar k w a m nog bij dat de Oosten­ rijker Peter H a n d k e , schrijver van h e t s t u k en o.a . b e k e n d van 'Die Angst des Torwartsbeim Elfmetei' (verfilmd door W i m Wenders), in h e t v o o r w o o r d over Kaspar zegt: ' H e t s t u k zou ook 'spreekfoltering' k u n n e n h e t e n ' . D a t belooft n i e t veel goeds en inderdaad, al na een paar m i n u t e n worden de overdon­ derde t o e s c h o u w e r s gegeseld door h e t verbale geweld v a n de z e v e n actrices, eindexamens tudentes van de T h e a t e r s c h o o l Eindhoven. Een m o m e n t eerder nog in stilte opge­ k o m e n , verbaasd o m zich heenkij­ k e n d als pasgeboren kinderen, bar­ sten ze los in een gekrakeel waarbij je je afvraagt of je toch niet beter naar M a r t i n Schouten had m o e t e n luisteren.

'^^

♦ Woorden of geen woorden. Drie van de zeven actrices over Kaspar van Peter Handke [Foto: Chns de Deugd].

H e t is op h e t eerste gezicht v r e e m d o m een t o n e e l s t u k dat draait o m

taal d e n a a m 'Kaspar' m e e te geven.

Kaspar H a u s e r w a s ongeveer zes­ tien jaar oud toen hij in 1828 opeens in h e t D u i t s e N e u r e n b e r g opdook.

Hij k o n nauwelijks lopen, niet spre­ k e n en had geen enkele bezitting behalve een stukje papier m e t daar­ op zijn n a a m . Vijf jaar later werd hij

STUDIEBOEKEN V O O R DE KUB, het hele jaar door uit voorraad leverbaar bij: (...) bla bla met al die CD 's, boeken en sportkousen erbij opgeteld mevrouw meneer bent u onderverzekerd als u het al niet jaren was, voor ongevallen WA, braak, brand, schroei, zeng en u krijgt de nieuwwaarde uitgek eerd van uw bagagek offer blabla(...) intelligente mensen l<iezen nog steeds liever voor een inboedel-, aansprakelijl<heids- en ongevallenverzekering van P ro Civibus

pro civibus De hoogste graad in zekerheid voor academici en HBO-ers Amsterdam 020 ­ 570 82 08 Stadhouderskade 140 Groningen 050­18 41 14 Spilsluizen NZ 11

Boekhandel Gianotten Studentenboekhandel: Prof. Verbemelaan 100, Tilburg.

Ook gevestigd: Emmapassage 17, Tilburg.

Tel. (013) 651111.

VACATURES Vacatures, geplaatst In Univers, zijn uitsluitend bedoeld voor werknemers van de KUB.

Bij de vakgr. Privaatrecht van de Fac. der Rechtsgeleerdheid ontstaat per 1 nov. 1992 een vac. voor een STUDENT­ASSISTENT( E) voor 1 dag p.w. (vac.nr. 0324) Inl. over de functie­eisen en de inh. van de werkzaamheden kunnen worden verkregen bij prof .mr. J. Spier, tel. 013 ­ 662304.

Soil. schr. o.v.v. het vac.nr. op de enve­ loppe, aan mw mr. G.M.D. Peters­Van Gorp, Pb 90153,5000 LE Tilburg, o.v.v. het vac.nr.

HERHAALDE OP ROEP

Bij de vakgr. Belastingrecht bestaan twee vacatures voor de functie van STUDENT­ASSISTENT (m/v) voor 1 dag p.w. (vac.nr. 0325) In aanmerking komen doet. studenten/ ­studentes fiscaal recht of fiscale eco­ nomie die het tentamen Basiscursus Belastingrecht met goed gevolg hebben afgelegd.

Inl. kunnen worden ingewonnen bij prof.dr. A.C. Rijkers, F iscaal Instituut Tilburg, B 914, tel. 013 ­ 662330.

Soil. schr. o.v.v. het vac.nr. op de enve­ loppe, aan mw mr. G.M.D. Peters­Van Gorp, Pb 90153, 5000 LE Tilburg.

vermoord. H e t proces van taalver­ werving dat zich in die vijf jaar vol­ trok, heeft H a n d k e geïnspireerd tot het schrijven van h e t stuk.

D e zeven identiek gekle­ de a c t r i c e s ( s a m e n é é n Kaspar e n tegelijkertijd s a m e n de m a a t s c h a p p i j ^^.^ waarin Kaspar terecht *■ komt) doorlopen dat hele proces ook. Z e leren woor­ den, ze leren zin­ n e n en ze leren h o e mensen m e t taal de m a a t ­ schappij proberen te ordenen.

'Voor alle a n g s t e n , voor alle o n r e g e l m a t i g h e d e n zijn woorden o m die weg te n e m e n ' , zegt Kaspar.

Maar ze leren ook dat elke n i e u w e orde tot w a n o r d e leidt en hoe taal na verloop van tijd een verzameling plattitudes wordt: 'Armoede is geen schande', 'Elke n i e u w e schoen doet in h e t begin pijn', 'Ieder m e n s ver­ dient achting, ook een werkster', 'Je b e n t niet voor je plezier op de we­ reld'.

H e t is u i t e r m a t e boeiend o m die o n t w i k k e l i n g e n gade te slaan. N a h e t verwarrende en overdonderen­ de begin k o m t er langzaam m a a r zeker lijn in het stuk. Hoewel je lang niet alles k u n t verstaan en begrij­ pen, word je toch gegrepen door de s n e l h e i d van h e t v e r t o o n d e spel.

Never a dull moment. D e actrices praten, s c h r e e u w e n en lachen on­ afgebroken, terwijl de i n h o u d van de uitingen steeds verandert. O o k de actrices zelf (verkleedpartijen) en het decor (lichtval, requisieten) ver­ a n d e r e n n a a r m a t e 'Kaspar' ouder w o r d t . D e ongelooflijke hoeveel­ h e i d t e k s t e n de s t e e d s w e e r verschillende s t e m m i n g e n vergen een e n o r m e c o n c e n t r a t i e v a n de zeven. H e t is h u n grote verdienste dat ze zich in al dat geweld uitste­ kend staande k u n n e n h o u d e n . H e t s o b e r e d e c o r ­ z e v e n tafels, e e n m u u r en zeven microfoons ­ d u w t de a a n d a c h t v a n de t o e s c h o u w e r voortdurend naar de actrices en die w e t e n daar goed weg m e e . G e w o n e m e n s e n vervelen zich dus geen aap.

[MvA] Kaspar van Peter Handke.

Co­pio­ duktie Zuidelijk Toneel, Plaza Fu­ tuia en Theaterschool Eindhoven.

Regie Harrie Hageman. Te zien in Tilburg op 2 en 3 oktober in zaal 't Heks.

24 september 1 9 9 2

4UNIVERS

I Kunst Si Kuituur ^ Melodrama en heldendom: Hollywood in Cinecitta ÏÉÏ^^^ Cultuurredactie: Monique Mulder Bijdrage: Mark van Assen en Pascalle Cappetti

Lithwgie opz'n Borgers Afgelopen zaterdag werd er op het Tilburgse Theresialyceum door onder meer de Theologische Facul­ teit en de KRO een jongerenkoren­ dag georganiseerd. Reden van dit optreden was de presentatie van een CD met veertien lithurgische ge­ zangen voor jongerenkoren.

Wie het CD­boekje wat nader be­ kijkt, komt tot een verrassende ont­ dekking. Want welke naam prijkt er als schrijver van de muziek on­ der titels als 'Woorden van leven', 'Voorbede' en 'Drieluik voor de paastijd'? E. Borgers. Toch niet...?

Jawel, Bertus Borgers; popmuzi­ kant; saxofonist van wijlen Sweet d'Buster; passend in het rijtje Brood en Muskee. Is Bertus Borgers ineens in de Heer en bekeerd tot de reli­ pop?

'Welnee, ik ben per slot van reke­ ning beroepsmuzikant en toen ik werd be­ na d e rd voor deze opdracht heb ik die zeer zakelijk bekeken. Ik ben niet katholiek ofzo, hoewel ik geloof dat er 'iets' is. Mijn binding met het ka­ tholicisme is alleen maar terug te voeren op mijn jeugd in het soft­ swingende katholieke Brabant. , Maar zaken als binding of betrok­ .• kenheid zijn helemaal niet nodig ' voor het schrijven van muziek. Als 1 het moet voorzie ik een telefoon­ boek, waar ik toch ook niets mee mee heb, van een aantal akkoorden.

Bovendien vond ik het het heel apart, want muziek schrijven op lithurgische teksten is nog niet vaak gedaan door popmusici.'

En het resultaat ? 'Geen idee, ik heb de CD nog niet gehoord. Misschien is het wel heel anders dan ik op papier heb gezet, want mijn muziek is uitgearrangeerd door iemand van het koor. Het zal wel niet te heavy zijn, neem ik aan. De term 'reli­pop' is overigens helemaal niet van toe­ passing op deze CD. Het is muziek voor een jongerenkoor, waarvan de leden het fijn vinden om te zingen en te spelen. Het zijn geen popmu­ zikanten op hun retour die ineens staan te dringen om te getuigen.'

De CD bevat veertien nummers.

De door Bertus Borgers geschreven muziek is heel basaal: veel piano, wat blaasinstrumenten en synthe­ sizers. En het moet gezegd, de lit­ hurgische gezangen vallen, on­ danks de bijdrage van popmuzikan­ ten, absoluut niet onder de catego­ rie reli­pop en zijn daarom best om aan te horen. [MvA]

Films uit Hollywood hebben een eigen stijl en zijn vaak meteen herkenbaar. Ze behandelen groot­ se thema's waarbij de (tot in het sentimentele uitvergrote) emoties aan alle kanten van het doek drui­ pen.'Maar mensen zien dat graag, want de Hollywoodfilms blijken steeds weer te scoren.

Over dit succes wordt in Cinecitta een viertal lezingen gehouden.

Voorafgaand aan een Hollywood­ ♦ Borgers zonder sax toch hoorbaar op CD jongerenkoren.

Tussen vast en vloeibaar Het is kil binnen, moeizaam bestijg ik de honderden treden op weg naar het kloppend hart van de Waterto­ ren aan de Bredaseweg. Een adem­ pauze wordt me even gegund op de drie tussenliggende verdiepingen.

Genoeg om eindelijk eens te kun­ nen zien hoe de Watertoren er van binnen uitziet. Vanaf zaterdag krijgt iedereen die gelegenheid.

De Watertoren heeft er dan een tweede functie bij. Niet alleen her­ bergt zij dan ­ als vanouds ­ een miljoen liter water in het enorme reservoir in de nok, zij biedt tevens onderdak aan de expositie 'Hand­ stand tussen vast en vloeibaar', een project van de Amsterdamse beeldend kunstenaar Dik de Roon en de Alkmaarse componist Pé Okx. Geluiden van alledaagse dingen die met water en het huishouden te maken hebben, worden door de computer bewerkt en gecompo­ neerd tot een abstract, maar rit­ misch muziekstuk. Rommelende pannedeksels, klotsend water, de trillingen van stroken staal en glas moeten de bezoeker in een fanta­ siewereld laten geraken en hem 'een reis door een aangetaste, my­ thische werkelijkheid' laten ma­ ken. De wisselwerking tussen klank en aan de wer­ ♦ Beeld­ en geluidskunstenaars Pé Okx en kelijkheid Dik van Roon nemen de watertoren als ontleende uitgangspunt voor hun boodschaploze beelden, voorstelling lichteffec­ [foto: Erik van der Burgt]. ten en sub­

kraker beschouwen Claartje van der Grinten en Anke Coumans van het Nederlands Film Museum van­ af maandagavond 28 september de passies in de film en de verschui­ vingen die zijn opgetreden in de afgelopen zeventig jaar dat Holly­ wood bestaat.

'Wij kregen het idee voor deze le­ zingencyclus omdat we het zo raar vonden dat Hollywood nog steeds films maakt waarvoor massa's mensen naar de bioscoop komen', licht Claartje van der Grinten (afge­ studeerd op audiovisuele commu­ nicatie bij Letteren op de KUB) toe.

'Sinds 1917 is Hollywood een droomfabriek, waar ­ het liefst zo veel mogelijk ­ mensen illusies kunnen kopen. Met de komst van de TV en de video zou de filmindus­ trie, dus Hollywood, inklappen, zo werd verwacht. Dat is niet gebeurd.

Mensen blijven naar de bioscoop gaan, waarschijnlijk omdat de ver­ filmde passies beter uitkomen in een donkere zaal op een groot doek.

En Hollywood blijkt daar nog steeds successen mee te kunnen scoren, denk maar aan Children of a lesser God of Dances with Wolves.'

In haar eerste lezing bespreekt Van der Grinten, voordat gezwijmeld kan worden bij Gone with the Wind, het melodrama: onmogelij­ ke liefdes en verlangens die, naar­ mate ze minder bereikbaar zijn, des te heftiger worden. Geestelijke hartstocht staat hier centraal, het aardse, het lichamelijke wordt (angstvallig?) vermeden. Zo niet de tweede avond, waarin Anke Cou­ mans het heeft over seksualiteit en moraal. Body heat moet aantonen dat lichamelijke passie uiteindelijk ook de Hollywood­film heeft be­ reikt. Het heldendom bestaat nog steeds, zo blijkt bij lezing drie {Dan­

tiele bewegingen zorgen voor een compositie die gaandeweg de op­ waartse tocht wordt versterkt, 'Wij maken gedichten van beeld en ge­ luid en zaaien zo twijfel onder de mensen', vertelt initiatiefnemer Dik de Roon. 'Daarmee willen we de fantasie van mensen prikkelen.

Een boodschap aan de bezoekers hebben we niet. Het is niet onze taak technische uitleg over de Wa­ tertoren te geven. Het gaat er ons niet om het immense van het ge­ bouw te beconcurreren, maar om het te benadrukken. De toren ver­ telt zijn eigen verhaal. Wij maken alleen maar gebruik van wat de toren ons visueel en akoestisch te bieden heeft.'

Het is voor het eerst dat de Water­ toren voor een ander doel dan voor de opslag van water wordt gebruikt.

De titel van de klank/beeldsculp­ tuur, die speciaal voor deze ruimte is ontworpen, duidt op de wande­ ling vanuit een enorm stevig fun­ dament ('vast') naar de liters water in de top ('vloeibaar'). De twee kunstenaars hebben een 'hand­ stand' moeten maken om deze pres­ tatie te kunnen leveren. Arno van der Ven, voorlichter van het Til­ burgse Waterbedrijf, staat positief tegenover meer kunstenaarsinitia­ tieven in de toekomst, [PC] Van zaterdag 26 september tot en met zondag 4 oktober, behalve op maandag 28 september, zal om 15.00,17.00,19.00 en21.00uur een wandeling door de watertoren worden georganiseerd. Per keer kunnen maximaal 20 bezoekers worden toegelaten. De toegangs­ prijs bedraagt 10 gulden.

ces with Wolves). De vierde gaat over Spielberg {Raiders of the lost Ark], die technische studio­effec­ ten en romantiek op onnavolgbare wijze samen laat smelten. De lezin­ gen worden vergezeld van video­ voorbeelden uit diverse andere films. [MM] HoUywood­lezingen: opmaandag­ avond28­9,5,12, enl9­10om 19.30 umin Cinecitta, Willem U­straat.

Toegang per avond fl. 11,­. Passe­ partouts a 30,­tot 27­9 verkrijgbaar bij Cinecitta.

AGENDA MUZIEK ♦ 25­9 Studio Chateau, Goirkestr 153, 21.30 uur: The Yellow Roses ofwel de Gèl Roskes. Excentriek, Nederlandstalig en recht uit het hart. Toegang 2,50.

♦ 28­9 Café De Voortuin, Tuinstr4, 21.00 uur: Bebop-circult met nieuv^eling Alexander Beets & Friends. Toegang gratis.

♦ 29­9 Studio Chateau, 21.30 uur: Ander, blues­rock uit Goirle. Vijfjaar spelen ze al Gary Moore­ en ZZ Top­achtig.

Toegang 2,50.

FILM ♦ 28­9 Cinecitta bioscoop, Willem I I str, 19.30 uur: Gone with the Wind (zie elders op cultuurpagina), eerste lezing in Hollywoodcyclus over het melodrama in de film. Toegang lezing + film 11,00.

Filmtheater Louis, Louis Bouwmeesterpin 1 : ♦ P orciie van Pier Paolo Pasolini uit 1969, twee verhalen waarin oorlog, liefdebedrijving met varkens en kannibalisme, kortom dierlijk gedrag, centraal staan. 24 t / m 28­ 9 (beh. 27­9), 22.00 uur; ♦ The Garden van Derek Jarman uit 1990, na Edward I I weer een (eerder) werk van Jarman. I n het verloren Paradijs speelt homoseksueel stel martelaarsrol.

Ter sprake komt ook de rol van de kerk in de aidscrisis. Met Jarman en Tilda Swinton. 24 t / m 28­9 (beh.

27­9) 22.00 uur en 29 en 30­9, 22.30 uur; ♦ Once upon a time In the West van Sergio Leone, 1969. De beroemde film(mu2iek) met Charles Bronson, Claudia Cardinale en Henry Fonda. 29 en 30­9, 19.30 uur. Toegang alle films 8,50 (CJP 7,00).

THEATER ♦ 24 t/m 27­9 Zaal 't Heks, Lannerstr 1 , 21.00 uur: Bloedlink, eigen produktie van 't Heks over vnendschap in misdaad. Toegang 10,00 (met CJP 8,00).

♦ 2 en 3­10 Zaal 't Heks, Lannerstr 1 , 21.00 uur: Kaspar (zie recensie) van Peter Handke door het Zuidelijk Toneel, Plaza Futura en Theaterschool Eindhoven. Toegang 10,00 (CJP 8,00)

TENTOONSTELLINGEN ♦ 26­9 tot en met 4­10 (beh. 28­9) Watertoren, Bredaseweg, diverse tijden: Handstand tussen vast en vloeibaar (zie recensie), een klank/ beeldsculptuur binnenin de watertoren, rondleidingen 15.00 ­ 21.00 om de twee uur. Toegang 10,00.

♦ 25­9 t/m 8­11 Galerie Pjotr, Goirkestr 78, 13­18 uur: Tulpenkabinet, opening van tentoonstelling van Lon Willems op 25­9 om 18.30 uur.

SELECTIE

^24 september 1992

MULDER &) CAMPERT Hoe komt het uiteindelijk zover dat 35 bekende columnisten hun neus op dezelfde dag (20-11) in dezelfde richting (KUB, Tilburg) steken?

Schrijven, bellen, terugschrijven en nog eens bellen. Na een vriendelijk 'Houdoe-niks-aan-de-hand-goeiendag' de hoorn op de haak smijten en de Bond tegen het Vloeken vervloeken. Hopen en de hoop opgeven.

Manoeuvreren, geduld hebben en volharden. In weer en wind. Zoals in de hengelsport. Om een bepaalde vis (snoek? forel? karper? paling?) te vangen moet er telkens aangepast gehengeld worden. Met andermateriaal. Andere aas. Neem nou this fish called...

Jan Mulder, fenomenaal stukjesschrijver, kabbelt aan de telefoon al net zo fantastisch traag voort als in zijn columns achterop de Volkskrant, 's maandags.

Mulder: 'Och ja, uw brief. Al die uitnodigingen ook. Van zo'n clubhuis in Emmercompascuum tot een theekrans van bejaardencentrum Avondrust, ofzo. Ik vraag me af waarom ik niet gereageerd heb op uw verzoek.

Waarschijnlijk omdat ik niet zoveel trek heb in die happening van u. Al die nietszeggende praatjesmakers bij elkaar, ik geloof niet dat ik daar veel zin in heb.

Moet ik echt nog even over nadenken. Wie komen er eigenlijk allemaal? Oh jeetje, wat erg. Bel me vanmiddag terug. Ik moet even naar buiten, in de tuin zitten en tegen een boom aankijken.

Dan weet ik het.'

Dit loopt mis. Dit gaat niet goed.

Die Mulder is niet meer over te halen, vrees ik. Al bieden we hem nog zoveel. Toch is ie samen met Chabot en Campert vorig jaar het

^UNIVERS

theatercircuit rondgetrokken.

Dat was lijden, blijkbaar. Janmulderiaans lijden.

Weemoedige klaagzang met ironische smile.

Inderdaad.

De boom in Jans tuin knikte nee.

Mulder: 'Al dat Paradiso-achtige gedoe, een hele avond columnisten met armzalige kunstjes. Dat kan toch bijna niet? Je zult me wel een zeikerd vinden ofzo

'Voorlezen, poëzie enzo, je kent dat wel.' Ik springer als een Sportschool Ooms type bovenop. Ik stel voor dat-ie met zijn nieuwe programma onderdeel wordt van het festival.

Mulder fleurt op. Want mens Mulder wil in wezen de ander alleen maar een plezier doen. Neezeggen is niet z'n sterkste zijde. Jazeggen evenmin, deze Neeknikker. Die nieuwe theaterproduktie, dat is een aardig compromis. Janbelooft naar Amsterdam te gaan om met Rem^ co te overleggen.

Mulder: 'Ik heb overigens nog niet in de agenda gekeken of de datum wel schikt.'

Twee mooie zomerdagen later bel ik hem weer op.

Mulder: 'Ik heb Remco nog niet rij werd gevraagd: 'Weet jij welke te pakken kunnen krijgen. Hij kleur pet je op hebt?' Backx keek was niet thuis, ofzo. Hij zal toch naar de vier petten voor hem, liet niet op't strand liggen? Neeeehè, zijn gedachten gaan over wat er in zoiets doet Remco niet.' de doos zat, en moest het antwoord Na nog twee van dit type teleschuldig blijven. foontjes was het raak. Remco had Secretaris Kraakman, de op één na tegen Jan gezegd: 'Die jongens laatste, kreeg dezelfde vraag. Hij zitten ook al op mij te azen. Lakeek naar de drie petten voor hem, ten we 't maar doen.' en wist ook niet welke kleur hij op Twee kanjers aan één haak. had, zo zei hij. Ook vice-voorzitter Mulder: 'Maar jullie kunnen ons Van Berkom, de volgende in de rij pas tegen middernacht programschudde na enig nadenken zijn meren. We hebben twintig nohoofd, waarna rector De Klerk, de vember eerst nog iets te doen in nummer twee in de rij, zei het óók Diligentia Den Haag.' niet te weten.

No problem. En de beloning?

'Dan weet ik het', zei collegevoorMulder: 'Zo'n beetje hetzelfde als zitter Van Veldhoven, zich afvrawe elders vangen maar dan ietsje gend waarom zijn collega's zo weiminder omdat we na twaalven nig wisten. geen anderhalf uur meer gaan Welke kleur pet had Van Veldhostaan optreden. IXXX per man, ven op, en hoe wist hij dat? [MK, kan dat er vanaf?' met dank aan Bert Hamminga] Jawel hoor. Waren ze allemaal maar zo Janmulderiaans kamperfoelisch.

Oplossingen voor 1 oktoheiinleveren bij Univers, B 12. Onder de Voermans en Van Diek meest originele (en goede) antwoorden wordt een boekenbon van fl. 25,- verloot.

een buitenbeentje blijven, hoor. En nu gooien jullie de heleboel op een kluit. Een tijd geleden was er ook zo'n NRCbijlage met allemaal columnisten. Dat ik daar aan meegedaan heb, daar heb ik nu nog spijt van. Dat beschouw ik echt niet als PR voor mezelf ofzo.

Laat ik het niet doen.'

Tussen neus en lippen door meldt Mulder dat ie vanaf september met Campert weer een ronde langs de theaters gaat maken.

^i^^c^e^ z^an de !A/ac/it

Het was vijf uur en de vergadering van de universiteitsraad liep op z'n eind. De rector zuchtte, de voorzitter van het college van bestuur nam nog een chocomel, de secretaris bedankte de raad voor de prettige samenwerking, de voorzitter van de universiteitsraad deed hetzelfde ten overstaan van de vertrekkende secretaris en hamerde af. De griffier sloeg de map met raadstukken met een klap dicht.

Jaarverslag Wetenschapswinkel, Advies Inzake Aanvraag Startsubsidie Postdoctorale Beroepsopleiding, Bestemming Rechtspositionele Doelsubsidies, Statutenwijziging VSNU, Ontwikkelingsplan, Derde Tussenrapportage Besturingsconcept, Onderwijskundig Centrum... erwas weerveelbesproken en nog meer beslist, de afgelopen drie uur.

De rector zuchtte nogmaals, terwijl de Ruth First-zaal langzaam leegstroomde. Gevijven bleven ze achter, de drie collegeleden, de secretaris en de voorzitter van de universiteitsraad. Er werd nog wat nagebabbeld over moties, amendemen-

maar ik hoop dat je begrip voor me kunt opbrengen. Het is allemaal zo grachtengordel. De columnist moet ten en stemmingen - er werd zelfs een beetje geroddeld - maar de sfeer onder de bestuurders bleef zoals die hoort te zijn na een lange vergadering: bedrukt. De griffier zag dat ook wel en stelde voor een spelletje te gaan spelen. De ingrediënten had hij al mee genomen.

De dag ervoor had hij bij het uni-

ivM O ^

^

en^de SCHILDPAD versiteitswinkeltje vijf rode en vier groene KUB-petten voor 8 gulden 95 gekocht. Die zaten nu in een grote doos. Hij zette de spelers in een rij, met Van Veldhoven voorop. Iedereen kreeg een pet op z'n hoofd, met de klep naar achteren, zodat ze de kleur van hun eigen pet niet konden zien.

Aan Hugo Backx, de achterste in de

[foto: Erik van der Burgtj.