1985 11 29

Tilburgs Hogeschoolblad ­ 29 november 1985 ­ jaargang 23 ­ nummer 14

Verdwijnt de kunstkermis?

Ondanks alternatief van de raad

Katholieke Universiteit in Rome Wie met meer katholiek IS vliegt er uit.

Het Stichtingsbestuur houdt vast aan term 'loyaliteit' 'Er is niet gezegd dat de katho/ieke signatuur van de instelling bij het benoemingsbeleid geen rol zou spelen. Van ieder perso­ neelslid wordt verwacht dat eigen overtuigingen loyaliteit ten opzichte van die signatuur niet in de weg staan.' Aldus een sleutelpassage uit de definitieve versie van de reactie die het Stichtingsbestuur van de KHT jongstleden vrijdag vaststelde naar aanleiding van het ontwerp­document over katholieke uni­ versiteiten uit Rome. Het Stichtingsbestuur ging daarmee in te­ gen de nadrukkelijke wens van de Hogeschoolraad de term 'loyaliteit' te vervangen door 'respect'. Afgelopen vrijdag had het presidium van de raad in een overleg met Stichtingsbestuur en College van Bestuur nog eens onderstreept geen enkele be­ hoefte te hebben aan de term 'loyaliteit'.

I

Donderdag 22 november besprak de Ho­ geschoolraad een eerdere versie van de reactie van het Stichtingsbestuur op de Romeinse nota. Uit de eerste reacties van het presidium, de buitenuniversitaire leden en de commissie personeel, orga­ nisatie en infrastructuur was al duidelijk "■geworden dat de Hogeschoolraad in gro­ te lijnen zou instemmen met het Stich­ tingsbestuur. Maar de raad toonde zich ook 'onaangenaam verrast' door enkele passages over het personeelsbeleid. Het was dan ook weinig verwonderlijk dat het debat van afgelopen donderdag zich vooral toespitste op de gewraakte passa­ ges, waarin de raad niet een voortzetting maar een aanscherping van het huidige personeelsbeleid meende te kunnen le­ zen.

Rector De Moor verzekerde de raad dat het Stichtingsbestuur bij het opstellen van de tekst geen enkele discussie heeft gevoerd over eventuele beleidswijzigin­ gen. 'Het is dan ook weinig zinvol achter de woorden allerlei interpretaties te gaan zoeken,' aldus De Moor. 'Het Stichtings­ bestuur wilde de katholieke signatuur van de KHT op bepaalde plaatsen in de tekst ook tot uitdrukking laten komen.

Je kunt natuurlijk moeilijk stellen: het is wel een katholieke instelling maar je mag het nergens aan merken.'

Er IS absoluut geen sprake van een gewij­ zigd personeelsbeleid, bezwoer de rec­ tor, die de gelegenheid te baat nam het hogeschoolbeleid bij de aanstelling van personeelsleden nog eens uiteen te zet­ ten. Het Stichtingsbestuur, dat de hoog­

leraren benoemt, hanteert het kwaliteits­ criterium als absolute zeef, aldus De Moor. Alleen bij de keuze uit twee gelijk­ waardige kandidaten kan de signatuur een rol spelen: de keus zal dan eerder op een kandidaat met een 'positief­christelij­ ke' levensopvatting vallen dan op ie­ mand die neutraal staat tegenover de signatuur van de KHT. Bij de benoemingen van de overige per­ soneelsleden maakt het College van Be­ stuur een onderscheid tussen meer en minder 'signatuurgevoelige' functies.

Volgens de rector spreekt het vanzelf dat aan een representatieve functionaris als de secretaris van de hogeschool op dit punt andere eisen worden gesteld dan aan de kandidaat­directeur van het re­ kencentrum.

De rector ontzenuwde eveneens de vrees van de commissie personeel, orga­ nisatie en infrastructuur, die meende dat de passages in de tekst van het Stich­ tingsbestuur de huidige medewerkers van de hogeschool in 'gewetensnood' zouden kunnen brengen, 'ledere sollicitant die hier binnenkomt weet dat hij met een instelling met een bijzonder karakter te maken heeft. Maar de hogeschool legt ook geen enkele be­ perking op aan gewetensvol handelende mensen: wanneer iemand zich vanuit z'n geweten genoodzaakt voelt dingen te zeggen die indruisen tegen de officiële katholieke leer zal hem hier geen stro­ breed in de weg worden gelegd.' vervolg op pag. 7

Samenwerkingsverband met Costa Rica van start

5

Elke universiteit heeft contacten met an­ dere universiteiten of hogescholen. De contacten beperken zich niet tot de na­ tionale universiteiten, maar strekken zich veelal uit over de gehele wereld. Uitwis­ selingsprogramma's, studiereizen en gastdocentschappen vormen een onder­ deel van die samenwerkingsverbanden.

Sinds drie jaar heeft de KHT zo'n samen­ werkingsverdrag met het Departemento de Economica de la Universidad National te Heredia in Costa Rica (DEUNA). Het instituut voor Ontwikkelingsvraagstuk­ ken (IVO) vertegenwoordigt de KHT hierbij. Het samenwerkingsverband be­ staat uit twee projecten. Het eerste is een postacademische opleiding, die maandag 25 november jongstleden van start ging. De andere is een academische opleiding, die in juli 1986 zal beginnen.

Om de onderhandelingen over dat laats­ te project af te ronden waren woensdag 20 november Dr. Carlos Olivera, direc­ teur planning, en mevrouw Maria Olive­ ra, assistente van de vice­rector van on­ derwijs uit Heredia in Tilburg.

Het initiatief werd drie jaar geleden geno­ men door de DEUNA 'We wilden ons opleidingsniveau verbeteren om de pro­ blemen die in Centraal Amerika spelen beter te kunnen aanpakken', aldus Dr.

Olivera. Gezocht werd naar instanties die de docenten konden opleiden om zo­ doende het onderwijs te verbeteren.

'We maakten contact met het I VO, om­ dat zij de ervaring hebben met dit soort projecten. Het I nstituut heeft een goede

staat van dienst als het gaat om het ver­ beteren van de opleidingscapaciteit in onderontwikkelde landen. Het hele pro­ ject was ook een soort strategie. Het zou inspirerend kunnen werken voor andere universiteiten in Centraal Amerika', ver­ volgt Dr. Olivera.

8/9

De Amerikaanse universiteiten komen opnieuw in be­ weging. Twintig jaar na Berkeley.

10

Woonruimte in Tilburg is ongelijk verdeeld zegt sociaal geograaf Musterd Indonesische juristen gaan voor hun oplei­ ding naar Den Haag

11

De diesrede van Prof. Peeters.

Er werd een ontwikkehngseconoom ge­ zocht om seminars en dergelijke te gaan verzorgen. Die ontwikkelingseconoom moest de aansluiting van het onderwijs op de bestaande problemen mogelijk maken; een zeer praktijkgerichte oplei­ ding derhalve. Vanuit het IVO werd W i m Dierchxsens gecontracteerd, die al 10 jaar werkzaam is in Centraal Amerika en in Tilburg is afgestudeerd.

Het nieuwe academische project is van­ uit een ander standpunt opgezet. 'We wilden hiermee een prikkeling doen uit­ gaan naar de studenten die nog in oplei­ ding zijn. Zij voelen na de invoering van dit post­academische project veel meer de noodzaak om zichzelf ook te verbete­ ren. Hetzelfde geldt voor de docenten.

Bovendien dienden hiermee alle deelne­ mers op een gelijk niveau gebracht te worden, daar de verschillen in ons land heel groot kunnen zijn', vertelt mevrouw Olivera.

In dit nieuwe project participeren naast de KHT ook de Universiteit van Utrecht en de Landbouwhogeschool te Wage­ ningen. Het Nuffic is de overkoepelende organisatie, die tevens de financiering van het geheel verzorgt. Het eerste en al functionerende project werd gefinan­ cierd door het Ministerie van Ontwikke­ lingssamenwerking. vervolg op pag. 3 Maria en Carlos Olivera naast Wim Pelypessy.

INGEZONDEN

real^tionaj, "Reaktionair" is een rubriek waarin reakties van iezers^worden geplaatst Naam en volledig adres van de schrijvertsl dient bij de redaktie bekend te zijn. Anonieme brieven verdwijnen in de prullemand.

Hogeschoolkoor zoekt versterking Bij deze k o m e n wij terug op de Diës­ vlering van 21 november j . l . Zoals u in het T H B van vorige weel< kon lezen w e r d de Diesrede ditmaal uitgesproken door Prof. Peeters.

W a t de schrijver v a n het bedoelde T H B artikel niet kon w e t e n , maar w e l bleek uit reacties na afloop v a n de

Zelfreinigend Is het jullie ook opgevallen dat er op dit moment verbazingwekkend veel over de kwaliteit van het onderwijs wordt ge­ schreven in ons eigen THB? Zo las ik enkele weken geleden dat men bij de juristen de aankomende en nieuw aangenomen docenten zelfs gaat ver­ plichten zich didactisch te laten scholen via cursussen van het ORC. Voorwaar geen kattepis, zeg nou zelf.

En zelfs op de Sociologische Faculteit is men driftig onderwijsplannen aan het maken; men heeft er zelfs de euvele moed om voor te stellen de studenteneva­ luaties 'mee te nemen' als het, overigens nog in te voeren, jaarlijkse functione­ ringsgesprek plaats vindt. Een stok ach­ ter de deur? 'Nou nee, zei een van de do­ centen, dat bepaald niet, wij zijn vrijwel onaantastbaar door onze sterke rechts­ positie'. Een eerlijk man, dat wel.

Toch zie ik er wel iets in; het lijkt me vrij­ wel onmogelijk dat docenten de signalen van hun studenten kunnen blijven nege­ ren, in de hoop dat die moderniteiten wel overwaaien, als zij jaarlijks geconfron­ teerd worden met eigen falen. Theore­ tisch ga ik er nog steeds dapper vanuit dat docenten goed onderwijs willen ge­ ven, en zelf ook donders goed weten dat kwaliteitsverhoging van het onderwijs hun eigen baan ook interessanter maakt.

Maar dat kost tijd en moeite.

Ach, vele discussies heb ik over dit punt al met medestudenten gevoerd de afgelo­ pen jaren, maar vrijwel niemand deelde zijn optimisme; erger nog, er heerst wat dat betreft een algemeen wantrouwen t.o.v. docenten. Maar goed, het zijn dan wel mannen, maar het zijn toch ook • mensen denk ik dan maar, dus ik houd hardnekkig vol dat ééns de tijd zal ko­ men dat ook zij ontdekken dat goed on­ derwijs geven leuk én efficient is! (Denk aan de rendementcijfers, boys!) En de stroom van publicaties de afgelopen maanden wijst toch warempel wel op het feit dat dit onderwerp leeft.

Toch moest ik even een lachkriebel weg­ sUkken bij de kop 'Zelfreinigende klach­ tencommissie moet angst voor docenten wegnemen.' in het THB nr. 12.

Ongewild schoot mij een sterreclame­ spotje te binnen: een met een piepachtig damesstemmetje pratend w.c.tje zegt dat zij zóóó blij is met haar niéuwe blokje fris zodat zij nu bij elke spoeling de on­

Tilburgs Hogeschoolblad

feestelijke plechtigheid is het feit d a t ons Hogeschoolkoor o p n i e u w bewezen heeft voor een verantwoorde e n gedo­ seerde hoeveelheid muzikaal entertain­ ment t e kunnen zorgen. Desalniettemin en zoals op meer terreinen v a n de non­ profit sector kampt het koor m e t o n ­ derbezettingsprobiemen. M e t name t . a . v . de alt­partij zijn kwantitatieve te­ korten duidelijk voelbaar.

Dit artikel is dan ook een oproep aan al diegenen (zowel student als perso­ neel) die denken m e e t e kunnen zin­ gen, o m (actief!) lid t e w o r d e n van ons koor.

W a t is hierbij slechts nodig?

Tijd, op elke w o e n s d a g v a n 12.30­ 13.15 uur en enthousiasme, en de r est (inclusief bezielende dirigent) komt vanzelf.

T o t ziens!

A n n e k e De Koning Bert M e i j b o o m

TE BERDE

gerechtigheden zélf kan doorspoelen.

Foei, Gerda, verman je, zei ik tegen me­ zelf, dat is vast niet zo bedoeld; dapper drong ik de giechel terug en zette mij aan het lezen.

Ha, daar zou een Klachtencommissie Studenten worden opgericht begreep ik eruit. Dit om 'een klimaat te bevorderen waarin de student als een gelijkwaardige partner in het onderwijs wordt be­ schouwd'. Zie je wel, riep ik mijn on­ zichtbare discussiepartners toe, we zijn op de goede weg; ik kreeg er warempel rooie koontjes van.

Over het algemeen is de rechtspositie van de student zo slecht nog niet, gaat het ar­ tikel blijmoedig verder, behalve dan als er klachten zijn over slecht geregelde sta­ geplaatsen, gebrekkige studiebegelei­ ding, tekortschietende voorlichting, slechte kwaliteit van het onderwijs, on­ bereikbaarheid van docenten of een te hoge studiebelasting. Of je een emmer leeggooitü En daar studenten vaak bang zijn voor represailles en dus hun klep dicht houden (d.i. het niet durven spelen via formele procedures) dienen er nu in­ formele wegen bewandeld te gaan wor­ den om 'het zelfreinigend vermogen van de instelling te activeren'.

Nu kon ik het echt niet meer tegenhou­ den, ik proestte mijn koffie uit over kat en THB. Waar haalden ze 't vandaan?

Weer niet terecht, verweet ik mezelf, toen ik doorlas, want, jeminee, eerst gaan de vakgroepen, de faculteitsbestu­ ren, de studieadviseurs en de decanen zich in onderling overleg beraden over hoe het probleem de wereld uitgeholpen zou kunnen worden. Hè, miste ik niet ie­ mand in deze groep??? Mocht dit zwaar overleg nog geen zoden aan de dijk zet­ ten dan moest er de mogelijkheid van een formele'procedure zijn om tot uitspraak over het geschil te komen. Dit diende dan te gebeuren door een onafhankelijke in­ stantie, juist je raadt 't al, de Klachten­ commissie Studenten. En dit wordt niet zomaar een commissie, want zelfs de Rector Magnificus komt dit clubje op­ luisteren.

Nu was ik, eerlijk gezegd, door het ver­ dwijnen van de student(e) in de eerste overlegfase al wat wantrouwig gewor­

■■im a t s e r t j e

SI^H

'Matsertjes' kunnen worden opgegeven bij de redaktie. Tot 30 woorden kosten ze ƒ 5,—; onder nummer ƒ 2,50 extra. Reakties op advertenties onder nummer naar de redaktie sturen.

TE HUUR: Dubbele kamer met schuifdeur in vrij stud, huis voor 2 personen, ƒ 550,—. Tel. 013423115.

TE KOOP: Wegens overcompleet: IBM-compatible PC, (640K-geheugen, 2 diskdrives, toetsenbord en monochrome monitor). Alles z.g.a.n. Incl. originele Nederlandstalige software-pakketten, o.a. Word Star en Calc Star, en uitgebreide documentatie. Tel. 013-552530.

WINTERSPORT: Wintersportaanbieding van de Rotterdamse Studenten ski- en Alpenclub. 1 Week Zei! am See, halfpension ƒ 175,—. Voor meer informatie: Wintersport RSS&AC, Postbus 4341, 3006 AH Rotterdam, tel. 010-330837.

WINTERSPORT: Supervoordelige wintersportreizen, perfect verzorgd en lage prijzen. 10-Daagse reis incl. half-pension v.a. ƒ 339,—. Vraag de folder, 050-120100/133068.

WINTERSPORT: 10-Daagse busreis naar het schitterende skigebied van Fugen in Tirol (35 liften). Hotel Tirolerhof op basis van halfpension. Vertrek iedere vrijdag. Prijs ƒ 339,— (carnaval ƒ 60,— toeslag). Voor meer informatie: STO, Beverloweg 27, 5628 Eindhoven, tel. 040-480033.

TE KOOP: Basgitaar, merk Ario Pro II, kleur zwart; synthesizer z g a n , Polyfone, Roland junoI06 Volledig programmeerbaar, 128 geheugens, talloze effecten enz. Met alluminium lichtgewicht flightcase, prijzen n.o.t.k. Tel. 040450434.

TE KOOP: Bouvierpups waarvan de ouders beiden goede papieren hebben. De vader is reserve kampioen en de moeder is uitmundend gekeurd. Ze zijn mooi gestroomd met een zwart masker.

Inl. tel.: 04116-75992.

Rectificaties In het vorige T H B {nr. 13, pag. 6) is in het artikel over de studiemiddag van de Vereniging voor Onderwijsrecht een hinderlijke drukfout geslopen. In de eerste volzin van de t w e e d e kolom had in plaats van 'centralisatie' het w o o r d 'decentralisatie' moeten staan.

Aandachtige lezers van het artikel zullen begrepen hebben dat het C D A juist (decentralisatie van onderwijswetgeving w i l tegengaan.

Een andere drukfout staat op pag. 5 van hetzelfde n u m m e r . In de eerste alinea staat het percentage negenenzestig vermeldt in plaats van zesennegentig. H e t foutief vermelde percentage brengt enige verwarring aan bij het verder lezen van het artikel.

den, maar ik werd door een uit wanhoop geboren schater overvallen toen ik las 'dat de uitspraken van deze commissie overigens niet bindend zouden zijn; een docent mag zelf weten wat hij ermee doet en zou de uitspraak eventueel aan zijn laars kunnen lappen. De behandeling van de zaak komt toch niet in de openbaarheid.'

Opeens begreep ik dat zelfreinigend: ik vroeg me straks al af waar de student toch was gebleven in die eerste fase van overleg, nu wist ik het, het zelfreinigend systeem had hem gewoon doorgespoeld!

Gerda Schapers Studente Sociologie

29 november 1985

TAALCURSUS: 'Taalcursus in Salamanca, Spanje: 2-21 dec. ƒ 735,—; 8-31 jan. ƒ 900,—; maandel. cursussen ƒ 1050,—, alles incl. Gehele jaar, alle nivo's, ook beginners! Colegio de Estudios Hispanicos, Begijnhof 25, Schiedam. Beperkt. Tel. bereikbaar: 010-735767.

TYPEWERK: Voor het snel, correct en goedkoop uittikken van scripties, verslagen, etc. 01608-34620 vóór 12.00 uur, ma t/m vrijdag, tegen speciale studententarieven.

PROEFSCHRIFT?

i^

Drukkerij Elinkwijk staat klaar! ook voor dissertaties en andere publicaties.

Drukkerij Elinkwijk is: • • • •

gespecialiseerd concurrerend snel en stipt centraal gelegen

Bel: 030-444921 en wij sturen u vrijblijvend de gratis documentatiemap.

Drukkerij Elinkwijk B.V. Amsterdamsestraatweg 554 3553 EN UTRECHT Tel.: 030 - 444921

tilburgs hogeschoolblad vi/eekblad voor de katholieke hogeschool tilburg redaktie eddie vaes (hoofdredakteur) twan geurts, lennart kik, angela lodder (assistente) medewerkers wouter van gils, ben beljaars, marijne van der jagt, bert haagsman, gerard rutten, monique van blijswijk, hugo backx, astrid tates, claartje van der grinten, hans de brouwer, angela jans, michel knapen samenstelling redaktieraad prof mr p van seters (voorzitter) dr h van erp, m ackermans (adviseur), a de laaf, drs th ^chouw, dr m van hoorn, h van kleef, drs c p m broekhof officiële mededelingen afd pers en voorlichting h w ) waiter B 203 cartoonist ad van haandel, henk van de berg advertenties angela lodder

kopij alle kopij moet uiterlijk op donderdag de week voor het verschijnen in het bezit van > de redaktie zi)n redaktie-adres/advertenties hogesohoollaan 225, tilburg, telefoon (alleen voor thb) 662277 en 662506 intern 2277 en 2506 kamer 207 en 208 (gebouw b) foto rien siers landelijk samenwerkingsverband universitaire pers (up) waarbi] verder aangesloten ad valvas (vu amsterdam), wagenings hogeschoolblad, utrecht universiteitsblad, delta (delft), t h berichten (eindhoven), tht-nieuws (twente), observant (maastricht) uk (groningen) en ku nieuws (nijmegen) druk drukkerij em de jong bv, baarie nassau abonnementen voor niet-hogeschoolleden f 1 5 , - per jaargang

\

Bundel 'Trias Automatica' uitgegeven

'De computer maakt veel, maar niet alles mogelijk' Bij Kluwer verscheen onlangs het boek 'Trias Automatica: automatisering in wetgeving, bestuur en rechtspraak. Het boek bevat de gebundelde lezingen van een symposium in januari 1985 aan de KHT gehouden.

Op donderdag 24 januari 1985 vond aan de Katholieke Hogeschool Tilburg een symposium plaats waarin de opvattingen van de Commissie Overheidsbestedingen en Informatietechnologie werden aangevochten. In het eindrapport van deze zg. Commissie-Pannenborg werden de hooggestemde verwachtingen ten aanzien van de informatietechnologie niet onder stoelen of banken gestoken.

Er werd een vreedzame omwenteling naar een betere toekomst aangekondigd die zelfs zover gaat dat bijv. de overheid in 1995 geen papier meer gebruikt, maar slechts uitsluitend communicatiedata.

Op de Tilburgse studiedag bleek niet iedereen het hier mee eens. 'Er verandert ook iets onder de oppervlakte'.

Het symposium, dat 'Trias Automatica' genoemd werd, was georganiseerd door de sectie Bestuurskunde en Informaticarecht (vakgroep staats- en administratief recht) van de KHT. De lezingen zijn onlangs gebundeld en uitgegeven bij Kluwer in Deventer. Dit boek, onder redactie van prof. mr. E. Hirsch Ballin en drs. ing. J . Kamphuis, kreeg als titel: 'Trias Automatica: automatisering in wetgeving, bestuur en rechtspraak'.

Centrale vraagstelling in deze bundel: • wat verandert er in het juridische werk als gevolg van de automatisering. Karakteristiek aan dit boek is, dat 'het juridische werk' niet als één geheel opgevat wordt. In de bevoegdheidsuitoefening van de staatsorganen wordt onderscheid gemaakt tussen de wetgevende, de uitvoerende en de rechterlijke macht, of - in moderne technologie - wetgeving, bestuur en rechtspraak. De gevolgen die automatisering heeft voor het juridische werk in deze drie staatstaken hangen af van de technische mogelijkheden die de computer biedt ter vervanging van mensenwerk. Het blijkt al snel dat deze mogelijkheden beperkt zijn. Niet iedere handeling is programmeerbaar, de omvang en de tijdsduur van de te automatiseren activiteit kent economische randvoorwaarden (het kostenaspect) en de centralisatie van systeembouw - het logische gevolg van een adequate toepassing van electronische gegevensverwerking - tast de autonomie van de gebruiker aan. Terecht stellen de inleiders Hirsch Ballin en

vervolg van p a g . 1

Samenwerking met Costa Rica Het antwoord op de vraag of dit meer ontwikkelingshulp is dan ontwikkelingssamenwerking, blijft Olivera schuldig.

'Toen we begonnen was er sprake van hulp. Tilburg zorgde voor de mensen met de benodigde vakkennis en het Ministerie van Ontwikkelingssamenwerking voor het geld. Onze Tilburgse collega's verzekerden ons echter dat zij op deze manier heel veel nuttige ervaring opdoen'. Wim Pelupessy, medewerker van

Tilburgs Hogeschoolblad

'routine' en leent zich daarom niet voor automatiseren. Prof. mr. M. Scheltema, hoogleraar bestuursrecht aan de Rijksuniversiteit van Groningen vindt dat automatisering een hulpmiddel moet vormen om de toegankelijkheid tot de wetgeving

(het netwerk tussen de bestuurslagen), als politieke organisatie (verantwoordelijkheden en politieke verhoudingen) en als publieke organisatie (onderworpen aan regels van rechtszekerheid en -gelijkheid); binnen het openbaar bestuur moet nu gelijktijdig aan verschillende normen worden voldaan, normen waar automatisering vaak niet aan voldoet.

Mr. J . van Kreveld (directeur Wetgeving van het Ministerie van Economische Zaken) schrijft: 'In onze rechtsstaat wordt er vanuit gegaan dat de overheidsbevoegdheden door redelijk denkende, wikkende en wegende mensen wordt uitgeoefend'. Zelfdenkende computers gaat voor hem te ver, automatisering binnen het bestuur dient beperkt te blijven tot de informatievooAZ/en/ng'. Het is een instrument tot verbetering van de organisatie en het functioneren van het openbaar bestuur.

RECHTSPRAAK

Kamphuis dan ook: 'De computer maakt veel, maar niet alles mogelijk'.

Minstens zo belangrijk is de vraag van welke activiteiten het wenselijk is dat ze met een automaat uitgevoerd worden.

Voor- en nadelen worden hier nauwkeurig afgewogen. Automatisering verbetert de dienstverlening: de afhandeling geschiedt sneller en de kans op fouten neemt af. Dit alles houdt een overbrugging in van de afstand tussen overheid en burger wat ontegenzeggelijk een pluspunt is. Maar aan de andere kant steken tegengestelde ontwikkelingen de kop op, met als nadelen formalisering en verschraling van de onderlinge communicatie. Een tweede kanttekening bij de wenselijkheid tot automatiseren betreft de zg. rechtstatelijke legitimiteit. In dit kader is de toename van de rechtszekerheid en -gelijkheid als een positief punt te waarderen - een computer is net zo blind als Vrouwe Justitia. Daar staat weer tegenover dat de persoonlijke levensfeer van de burger meer aangetast wordt.

Voor mr. P. Hustinx (raadsadviseur bij het Ministerie van Justitie) heeft automatisering bij de wetgeving slechts een

ondersteunende rol. De besluitvorming binnen het wetgevingsproces kenmerkt zich door het ontbreken van het element te verbeteren. Hij signaleert ook een nadeel: 'Indien computers slechts een ondersteunende rol hebben, kan het degenen die daarvan het beste gebruik weten te maken, een relatief voordeel verschaffen. Dat verleent hun dan een sterke positie in het wetgevingsproces'. Als algemeen gevaar van automatisering wijst hij op een verdergaande bureaucratisering en in dit verband noemt hij het woord 'bestuurscentrisme'.

Prof. mr. H. Tjeenk Willink, buitengewoon hoogleraar politieke en bureaucratische besluitvorming aan de KHT en regeringscommissaris voor de reorganisatie van de rijksdienst, geeft in z'n artikel duidelijk weer dat over automatisering van openbaar bestuur zeer verschillend gedacht kan worden. 'Tegenover de. angst van een Kafka-achtige bureaucratie, die met computers het dagelijks leven van burgers beheerst, staat de hoop op een verhoging van de kwaliteit van de besluitvorming door meer en snellere informatie'. Naar openbaar bestuur kan verschillend gekeken worden. Men kan het zien als bureaucratische organisatie

het IVO en docent economie van de ontwikkelingslanden, vult aan: 'We brengen in praktijk wat we geleerd hebben en tevens biedt het diverse collega's de mogelijkheid hun vakgebied te verrijken. Ik denk daarbij aan Openbare financiën'.

Heredia heeft nog contacten met andere universiteiten in diverse landen, vooral in de Verenigde Staten. 'We willen de contacten met Europese universiteiten vergroten, omdat onze wortels in Europa liggen. Er zijn Spaanse, Franse, Duitse en ook Engelse invloeden te bespeuren in ons land. Onze manier van denken sluit ook beter aan bij Europa dan bij Noord-Amerika', zegt Dr. Olivera hierover.

Het onderwijssysteem in Costa F|ica vervult een centrale rol in Midden-Amerika.

Dit komt doordat het politieke en economische klimaat stabiel is. De overheid besteedt 30 % van haar budget aan de verbetering van het onderwijs en heeft als één van haar doelstellingen dat iedereen moet kunnen studeren. De universiteiten zijn goedkoop en men hanteert een beurssysteem, waarbij wordt gekeken naar de sociaal-economische status.

Er zijn 50.000 universiteitsstudenten, waaronder veel studenten uit politiek onrustige landen als Nicaragua, El Salvador en Honduras. 'Zij voelen zich hier veiliger dan in hun eigen land. Bovendien hebben wij een beter ontwikkeld onderwijs systeem in vergelijking tot omliggende landen', benadrukt mevrouw Olivera.

De universiteiten zijn onafhankelijk van de overheid in het brengen van onder-

WETGEVING

Ook de derde staatstaak, de rechtspraak, ontkomt niet aan de automatisering. De afdoening van veel voorkomende 'bagatelzaken' (bijv. in de strafsector) zou met behulp van een geautomatiseerd systeem kunnen geschieden; beslisprocedures van rechters zouden kunnen worden vergemakkelijkt door het werken met standaardteksten. De toegankelijkheid van de rechtsspraak zal door jurisprudentie-databanken aanzienlijk 'verbeterd worden. Mr. K. de Vries, Voorzitter van de Raad van Beroep en het Ambtenarengerecht te Utrecht schrijft daarom: 'Van computerrechtspraak, het schrikbeeld van velen, zijn we nog vrij ver verwijderd'.

In de nabeschouwing van het boek stelt prof. mr. Tjeenk Willink dat de algemene opvatting over automatiseren, een positieve is. Men legt sterk de nadruk op wat er allemaal beter zal gaan. Organisatorische, financiële en personele problemen zijn obstakels die oplosbaar worden geacht. Het gaat bij automatiseren niet alleen om een snellere en handigere werkwijze, er verandert ook iets onder de oppervlakte. In de 17 beschouwingen die deze bundelt telt laten juristen, bestuurskundigen en informatiekundigen vrij uitgebreid zien wat er allemaal verandert in de aard en inhoud van het wetgevende, uitvoerende en rechterlijke werk. De bundel, die 35 gulden kost, geeft daarmee een vrij compleet beeld van deze problematiek.

Michel Knapen wijs. De overheid financiert het slechts.

De Raad van Midden-Amerikaanse Universiteiten (CSUCA) behartigt de belangen van alle universiteiten en ziet toe op deze onafhankelijke status.

In 1990 hoopt Heredia zelfstandig en onafhankelijk te zijn van Tilburg. Een uitwisselingsprogramma voor studenten behoort dan tot de mogelijkheden. 'We willen graag jonge Europeanen ontvangen. Dit kan tevens de Amerikaanse invloed neutraliseren. Wij zijn niet zo blij met de eenzijdige belangstelling van de V. S. Tegen een land als Nederland bestaat in Costa Rica ook geen wantrouwen. Nederlanders komen hier uit idealisme en om te helpen, bij de Amerikanen ligt dit anders' besluit Dr. Olivera.

F. Soonieus

29 november 1985

R

K

Regering wil studenten niet in verpiiclit ziekenfonds Volgens Staatssecretaris van Volksgezondheid drs. J.P. van der Reijden komen studenten niet' in het verplicht ziekenfonds. 'In de filosofie van de regering kan daar geen sprake van zijn', zo zei hij woensdag in een debat met de vaste kamercommissie voor volksgezondheid over de herziening van de ziektekostenverzekeringen.

Van der Reijden wees daarmee een wens van PvdA en D66 'ten principale van de hand'. Volgens PvdA-woordvoerder I. Muller-van Ast is opname van studenten in het verplicht ziekenfonds heel goed mogelijk met de middelen die Deetman voor de ziektekostenverzekering in het stelsel van studiefinanciering ter beschikking heeft. Zij schatte dit bedrag overigens op 200 miljoen. In werkelijkheid ligt het minstens de helft lager, omdat slechts een deel van de studenten in aanmerking zou komen voor een vergoeding tegen ziektekosten. Volgens staatssecretaris Van der Reijden is het ook allemaal principieel niet mogelijk: Studenten zijn geen werknemers en vallen evenmin onder de 'calamiteiten', op grond waarvan bijvoorbeeld uitkeringsgerechtigden wel verplicht verzekerd worden. Dr. A . Lansink, behalve voor studiefinanciering ook CDA-woordvoerder voor de ziektekosten, wilde niet uitsluiten uiteindelijk voor verplichte verzekering te zullen kiezen.

Hij sprak er echter een voorkeur voor uit om alle studenten een verzekering te laten sluiten bij de SSGZ, die dan wel binnen de werking van de ziekenfondswet zou moeten vallen. Lansink wil de studentenverzekering in die vorm gebruiken als 'proeftuin' voor een door hem nagestreefde volksverzekering tegen ziektekosten-nieuwe-stijl, waarin gewerkt wordt met de eigen risico's en differentiatie van het pakket (wel of geen tandarts). De SSGZ kent die beide elementen ook nu al.

Volgens staatssecretaris Van der Reijden bestaat daartoe echter geen aanleiding.

Met hun ouders in het verplicht ziekenfonds meeverzekerde studenten kunnen

dat volgens hem gewoon blijven. Anderen kunnen zich dan bij de SSGZ of elders op de particuliere markt verzekeren, ook de studenten die nu nog vrijwillig bij het ziekenfonds verzekerd zijn. De vrijwillige verzekering wordt opgeheven, waartegenover een relatief goedkope particuliere verzekering zal ontstaan.

Van der Reijden beloofde de kamer op korte termijn contact op te nemen met minister Deetman van onderwijs. Beide bewindslieden verwezen tot dusver naar elkaar als de kamer vroeg om een oplossing voor het vraagstuk van de ziektekostenverzekering voor studenten. Het kabinet gaat daar nu een standpunt over innemen, waarschijnlijk al op vrijdag 29 november.

BB/UP

Geen vooruitbetaling aan student van collegegeld In het nieuwe stelsel van studiefinanciering zal ook het collegegeld in 12 maandelijkse termijn aan studenten worden overgemaakt. Minister drs. W . J . Deetman heeft zijn wetsvoorstel in die zin aangepast.

Aanvankelijk was het de bedoeling het collegegeld - volgend jaar 1604 gulden eens per jaar vooruit te betalen, zoals dat ook in het huidige beurzenstelsel gebeurt. Deetman wil echter dat de totale toelage per maand en niet per jaar berekend gaat worden, zodat met bijverdiensten van studenten meteen rekening kan worden gehouden. Dit voert hij met ijzeren consequentie door zodat ook het collegegeld per maand uitgekeerd zal worden.

Voor studenten, waarvan de ouders een laag inkomen hebben, kan dat problemen opleveren, want het collegegeld moet in principe wel in z'n geheel aan het begin van het studiejaar betaald worden.

Dit probleem wordt door onderwijs overigens onderkend. Bij navraag zei een woordvoerder van het ministerie dat momenteel bekeken wordt wat hieraan kan worden gedaan.

VSNU vóór visitatie, tegen inspectie

Een werkgroep van de VNSU, de vereniging van samenwerkende Nederlandse universiteiten, heeft enige tijd geleden een pre-advies op de HOAK-nota (Hoger Onderwijs, autonomie en kwaliteit) uitgebracht. Deze VSNU-notitie gaat in op de inrichting van het onderwijs en op de kwaliteitsbewaking.

'De student', zo stelt de HOAK-nota, 'zal in hoge mate de eigen leerweg moeten kiezen.' Een mooi uitgangspunt, vindt de V S N U , maar het staat enigszins op gespannen voet met de traditionele taak van het wetenschappelijk onderwijs: voorbereiding op de wetenschapsbeoefening. De universiteit is geen supermarkt, hetgeen betekent dat het onderwijsaanbod moet worden opgedeeld in afgeronde cursus-onderdelen, die elk een aantal studiepunten opleveren.

De VSNU-werkgroep stelt dan ook voor drie typen programma's in te stellen: een disciplinair programma, zoals dat tot nog toe aan universiteiten heeft bestaan, een facultair programma, dat de student zelf mag invullen, en een dossierprogramma, dat geen doctoraal oplevert, maar waarbinnen de student gelegenheid krijgt certificaten te verwerven.

Een en ander moet geregeld worden binnen de 'sector', de eenheid van landelijke planning en bekostiging, die dus naast de faculteits-indeling komt te staan. De faculteit blijft de organisatorische eenheid waarin onderwijs en onderzoek worden ondergebracht. Op dit punt wijkt de VSNU dus niet af van het gestelde in de HOAK-nota.

Visitatiecommissies moeten onafhankelijk zijn, en hun organisatie zou in handen moeten zijn van de Vereniging van Samenwerkende Nederlandse Universiteiten (VSNU). Dat staat in een pre-advies dat vorige week verscheen, van de Werkgroep Deregulering van de VSNU. Het pre-advies is bedoeld om het gezamenlijke standpunt van de universiteiten over de nota Autonomie en Kwaliteit voor te bereiden. In die nota, ook wel HOAK-nota genoemd, staan plannen om de universiteiten meer vrijheid te geven.

Maar er staat ook in dat ze de kwaliteit van hun onderwijs beter moeten bewaken. Volgens de HOAK-nota moet er daarom ook voor het hoger onderwijs een inspectie komen, die bij de kwaliteitsbewaking een belangrijke rol gaat spelen. Daarmee is de Werkgroep Deregulering het niet eens: dat zou de universiteiten maar van hun vrijheid beroven.

Beter zou het zijn als de universiteiten zelf een bewakings-apparaat zouden opzetten, en wanneer de VSNU dat zou coördineren.

Wat de kwaliteitsbewaking betreft ziet de VSNU in haar notitie het meeste heil in de interne evaluatie door de instellingen zelf, op vakgroeps- en facultair niveau. Deze kan worden aangevuld met regelmatige visitaties, die de instellingen in VSNU-verband ter hand kunnen nemen. De rol van de verschillende, door de minister in te stellen Inspectiecommissies, kan daardoor worden teruggedrongen.

Visistatiecommissies spelen daarin een belangrijke rol, maar zo'n commissie moet dan wel voorgezeten worden door iemand die zelf niet aan een universiteit werkt. Om de vijfjaar moet zo'n commissie een faculteit doorlichten, maar als blijkt dat het nodig is mag de commissie ook tussentijds terugkomen. Naast een visitatiecommissie moeten er dan ook programma-erkenningscommissies komen, die permanent zijn. Zo'n commissie bekijkt of de onderwijsprogramma's die een universiteit aanbiedt, wel goed genoeg zijn. En hij erkent een programma voor de duur van vijf jaar.

Het kan niet de bedoeling zijn, vindt de werkgroep, dat een universiteit verandert in een supermarkt waarin een student zelf uitmaakt wat er van zijn gading is. Het onderwijs-aanbod moet wel degelijk in afgeronde cursussen plaatsvinden.

AH/EH/UP

AH/UP

BB/UP

De Hegemonie van hei Mainframe

Hij is een vertrouwde verschijning geworden op het terrein van de hogeschool. Geen plekje werd door hem nog niet bezocht: Roy, de buizenman die met zijn terminals op het boodschappenkarretje onder weg is om iemand een aanpassingsperiode te bezorgen; even omschakelen op het nieuwe systeem. Overal wordt driftig gereorganiseerd.

Het split-level bureautje staat al op zijn plaats, de kaartenbak is versjouwd, de typemachine staat voorlopig nog binnen bereik, het micro-fiche apparaat kan zolang nog wel blijven staan. Waar de computer tot voor kort het domein bij uitstek was van de techneut en elke bureaucraat of onderzoeker zijn eigen programmeur had, daar staan nu de administrateurs, de secretaresses en de beleidsmedewerkers te dringen om een aandeel in het prestige. Want wie achter een terminal zit, die doet serieus werk. De experts die hier al wat langer achter zitten, doorkneed in FORTRAN, of ALGOL en zeker SPSS, die ook BMDP hebben geleerd of SAS of GLIM, die jaren hebben geïnvesteerd in foutloos formatteren en goochem debuggen, die zien zich plots omringd door het andere soort, van die denkers die zwam verhalen schrijven of klerken die wat boekhouderij willen plegen. De terminalkamer is niet veilig meer, de deskundigheid ligt te grabbel. Aanvankelijk werd schouderophalend getracht de nieuwe kwalitatieve gebruikers te negeren, maar de dromen bleven komen en bedierven de stemming.

Soms was het zelfs zó erg dat een echte gebruiker, ter voorbereiding van een echt sta-

Tilburgs Hogeschoolblad

VSNU wil geen universitaire speeltuin

tistisch college niet op zijn eigen stekkie kon zitten, omdat zo'n halve zachte daar een beetje aan het spelen was met een hogere generatie nieuwlichterij van het één of ander. De gebruikersruimte wordt een pretpark.' De rekenaar wordt een drukkerij! Waar zijn de ernstige gezichten van weleer, waar het decoderend vernuft, het weten wat ie bedoelt met kryptische foutmelding nummertje zoveel?

Het tegenoffensief van de deskundigen van de oude garde is reeds ingezet: centraliseren, regelgeven. Iedereen doet alles op dezelfde manier, hiin manier. Het euvel is eigenlijk begonnen met die PC's, waar je zonder de kenner te raadplegen achter kon gaan zitten, zonder de typiste te storen je verslag kon doen, zomaar autonoom zonder gepaste tegenwerking van de menselijke factor. De documentatie, de administratie, de correspondentie, de papers, dat alles dient voortaan dus zo mogelijk centraal te worden verwerkt, via de VAX of de PDP. Zo heeft de operator weer greep op het gebeuren, heeft iedereen zijn eigen gebruiksnummertje, is het systeem down als het systeem down is; en is de CPU-limiet weer alom van toepassing. PC's worden aangesloten op het mainframe en als 't kan bij elkaar gezet zodat het collectieve karakter van de arbeid goed tot zijn recht komt. De tekstverwerkers werden in zweetkamertjes geconcentreerd waar de jongere generatie vrouwelijk personeel doet wal ie kan. Als de wetenschappelijke medewerker met zijn artikeltje komt ligt er altijd nog voor twee weken werk te wachten. Elders ontstaan terminalkamers als fabriekshallen waar de voorman in het wetenschappelijk onderwijs lussen de rijen noeste sludeiiten door kuiert. Soms zie je hier en daar het vertrouwde beeld van een opgestoken hand. De meester, gids in het wonderland achter het koude scherm, heeft 'm al gezien, hij komt er zó aan, maakt eerst een grapje dat aan de leerling-insider een obligate glimlach ontlokt. De zaal is gereserveerd voor insiders. En de outsiders, de easy-writers die een grafisch scherm handig vinden, wat gaan die doen? Die gaan bij Ed en Ron kijken in de demonstratieruimte waar je de XT, ZHM, MAC, 2E, Rainbow en wat dies meer zij op hun merites kunt beoordelen. Er is namelijk wat geld beschikbaar in hef project.

Een paar honderd k, wat megabytes op harde schijf, een printertje, een aansluiting op de VAX voor't incidentele grotere werk en u bent zo vrij als een vogeltje. De decentralisatie is niet te stuiten.

'•""^:;=^fï=

29 november 1985

•f

r

I

Bum Buitenland

De EG: tomaten en democratie

R. Morgan

Een lid van het Europees Parlement zei eens ooit: 'Voorspellen is mooi, maar je zou het niet moeten toepassen op de toekomst'. Volgens R. Morgan van het Londense 'Policy Studies Institute' is deze stelling helemaal van toepassing als we de gevolgen moeten beoordelen van de toetreding van Spanje en Portugal tot de Europese Gemeenschap.

I

Op donderdag 21 november hield Morgan een voordracht in het kader van een lezingencyclus over het 'Europa van de twaalf, dat georganiseerd was door Euro Buitenland van de KHT. Deze lezing, de zesde en laatste in de reeks was getiteld 'Political Balance of Power in the European Parliament and the European Commission'. Slechts acht (I) mensen vonden hun weg naar zaal AZ 114, de plaats van handeling.

Hoewel de EG zich voornamelijk met economische zaken bezig houdt, is de toetreding van Spanje en Portugal uiteindelijk een politieke kwestie, zo betoogde Morgan. Evenals dit het geval was met Griekenland (toegetreden in 1981) staat het stabiliseren van de democratie in Spanje en Portugal op de voorgrond.

Een andere belangrijke factor die tot de toetreding geleid heeft is de versterking van de zuidelijke vleugel van de NAVO. Veranderingen binnen de EG zullen slechts van numerieke aard zijn. Het aantal leden van het Europees Parlement zal toenemen van 434 naar 512, zestig mensen zullen Spanje vertegenwoordigen en Portugal stuurt er vierentwintig. Politieke

veranderingen zullen er niet plaatsvinden, daartoe is dit instituut te zwak. Deze zwakte wordt overigens door de lidstaten zelf in de hand gewerkt omdat ze niet graag hun macht overdragen aan het Parlement. Van belang is wel dat Frankrijk, Italië en Spanje-Portugal nu als een sterk zuidelijk blok kunnen optreden.

Het Europees Parlement is geen parlement in de eigenlijke zin van het woord.

Dit komt omdat de wetgevende macht in feite in handen is van de Ministerraad (hier bevindt zich dus het echte machtscentrum) en omdat haar budgettaire macht uiterst klein is. Van de toch al lage begroting gaat tweederde rechtstreeks naar de post landbouw, zodat het bedrag dat voor andere doeleinden bestemd is, niet veel voorstelt. Het Parlement heeft voornamelijk een representatiefunctie.

Het kan de banden tussen de vele EG-

institüties en de burgers in de EG verduidelijken. Verder is het een plaats waar leden van verschillende politieke systemen elkaar ontmoeten en dat kan de onderlinge communicatie en verstandhou<^lng verbeteren. Ook kan het op deze wijze een bijdrage leveren aan externe relaties, onder andere met de Derde Wereld. Tot slot heeft het Parlement een planningsfunctie: Als denktank kan het tijdig problemen signaleren en oplossen.

Volgens Morgan is een verdeling van het Parlement tussen links en rechts onbelangrijk, evenals een verdeling in een groep die de EG invloedrijker wil maken en een groep die de macht het liefst in eigen land behoudt. Als Spanje en Portugal toetreden zal de grootste politieke fractie, die van de socialisten, nog groter worden, hoewel er sprake zal blijven zijn van een kleine meerderheid. Politieke

Kunstkermis in het gedrang In juni van dit jaar trok de kunstkermis naar schatting zo'n 7000 a 8000 bezoekers. Enthousiasme alom voor dit geslaagde evenement dat voor de tweede keer georganiseerd werd door de Tilburgse Evenementen Stichting Tilburg (TEST). Voor het volgend jaar echter is de stichting TEST niet meer in staat de organisatie op zich te nemen. TEST bestaat uit een aantal hogeschoolstudenten die bij de afgelopen kunstkermis al een waarschuwend geluid lieten horen in de opmerking dat een manifestatie als de kunstkermis in de toekomst niet meer zou kunnen met alleen vrijwilligers.

Nu de TEST niet langer de zorg draagt voor de organisatie, dreigt de kunstkermis in 1986 niet door te gaan. J . Backbier, secretaris van de kunstcommissie, is er vrijwel zeker van dat er in 1986 geen kunstkermis zal komen, hoe spijtig hij dat ook zou vinden. De kunstcommissie heeft geprobeerd andere organisatoren te vinden, waaronder bijv. studentenvereniging Olof en de Stichting Muzische Vorming. Het probleem is dat beiden wel bereid zijn hun medewerking te verlenen, maar niet om de verantwoordelijkheid van de organisatie op zich te nemen.

Voor de hogeschool geldt in feite hetzelf-

Tilburgs Hogeschoolblad

de. Het College van Bestuur besloot op 29 oktober dat de hogeschool wel wil meewerken en een bepaalde financiële

garantie wil geven plus mensen beschikbaar wil stellen voor zover dat binnen hun functie kan. Maar de verantwoorde-

consequenties hiervan zullen gering zijn, want het is maar de vraag of de Spaanse socialisten het zelfde willen als de Portugese.

Wel gelooft Morgan dat steeds meer de nadruk op de positieve integratie komt te liggen. Engeland wil de groei stimuleren door vrijere concurrentie, dus door het opheffen van handelsbarrières (negatieve integratie) terwijl Frankrijk en nu ook Spanje en Portugal een beleid van technische en industriële stimulering nastreven. Het Eureka-project is een goed voorbeeld van positieve integratie. Deze stimuleringspolitiek houdt voor de aankomende lidstaten in, dat ze heel wat geld uit de EG-pot (hopen te) krijgen.

Naast het Parlement ondergaat ook de Europese Commissie een numerieke verandering. Nu is de situatie zo dat de vier grootste landen (Frankrijk, Groot-Brittannië, Duitsland en Italië) elk twee leden, en de overige landen ieder één lid leveren. Na de toetreding van Spanje en Portugal zal de Commissie 17 leden hebben, omdat Spanje er twee mag afvaardigen. Maar de Commissie vindt zich zelf dan weer veel te groot - en een op stapel staande verandering zal er wel in resulteren dat ieder land voortaan één afgevaardigde mag hebben. Deze twee extra leden uit de Baskische landen nemen wel zo'n 1000 ambtenaren mee naar Brussel.

Veel zal er na de toetreding, die op 1 januari 1986 gepland is, niet veranderen, al is het nog vroeg om dit helemaal te kunnen beoordelen, is de strekking van Morgans verhaal. Spanje en Portugal blijven voor ons goedkope vakantielanden; aan de onderhandelingstafel zullen het toch weer economische aangelegenheden zijn, waarover gesproken zal worden, hoewel een bekende kreet uit het Parlement luidt: 'We praten dan wel over tomaten, maar we hebben het eigenlijk over democratie'.

Begin volgend jaar zal er een boek verschijnen waarin de zes lezingen, die in deze cyclus uitgesproken zijn, opgenomen zijn.

M.K. lijkheid van de organisatie moet bij anderen liggen. De hogeschool verleent slechts bepaalde faciliteiten zoals het beschikbaar stellen van ruimte; verder ziet zij het niet als haar taak om de hele organisatie op zich te nemen.

Ook prof. Stalpers, voorzitter van de kunstcommissie, gaat het aan het hart dat de kunstkermis in 1986 waarschijnlijk niet door gaat. Betekent dit dan tevens het einde van dit evenement? Prof. Stalpers denkt van niet. Hij overweegt de 1<unstkermis misschien eens in de twee jaar te organiseren in plaats van jaarlijks, als middel om de kosten te spreiden. 'Ik vind het heel, heel jammer als het niet meer zou plaatsvinden. Het is immers veel te aardig om op de lange baan te schuiven.'

Tenslotte een reactie van Willem Kerkhof van de stichting TEST. 'Het zou bijzonder jammer zijn als het niet doorging, maar het kost ons gewoon teveel tijd.

Andere activiteiten van TEST zoals het straatfestival gaan overigens wel gewoon door'. Willem Kerkhof vindt dat de samenwerking van de diverse betrokken stichtingen en instanties duidelijk te wensen over laat, terwijl een evenement als de kunstkermis tenslotte ook hun eigen belang betreft. 'Naast persoonlijke belangen zou je ook het gezamenlijk belang moeten verdedigen, zou je meer moeten samenwerken'.

Y.T.

Een restant van de kunstkermis van 1985

29 novennber 1985

TRIBUNE

'Ik wil het gezin niet blind verdedigen. Ik kan me gewoon niks beters voorstellen' 'Ja, het huwelijk is weer helemaal in.

Op dat symposium in Amsterdam heb ik gewezen op het actuele feit dat zo­ veel bekende trendsetters weer gaan trouwen. Popartiesten als Ria Valk, Rob de Nijs en Ben Cramer en de voetballers Gullit en Kieft. Mijn zoon zegt dat ik ook F rank Rijkaard van Ajax had moeten noemen'.

'Ik pleit niet voor een terugkeer naar het traditionele gezin of voor een her­ stel van het recente verleden. Ik con­ cludeer alleen, op­grond van een histo­ rische analyse, dat het gezin de beste kansen verdient. De persoonlijkheids­ vorming die er uit kan gaan van de ou­ ders, daar zie ik geen betere vervan­ ging voor. Ik wil het gezin niet blind verdedigen. Ik kan me gewoon niks beters voorstellen. Een beetje triviaal om de vergelijking te maken, maar naast alle automatische sigarette­ aanstekers zijn de eenvoudige lucifers nog steeds volop in trek'.

'De opvoeding van kinderen staat mo­ menteel erg onder druk. Er zijn veel moeilijkheden thuis en ook op school botert het niet. Er is een geweldig ge­ brek aan motivatie zowel bij leerlingen als bij leraren. Ik denk dat dat komt omdat er in de gezinnen geen traditie is geleerd om op beperkte terreinen met zeer grote zorgvuldigheid wat langduriger bezig te zijn. W a t jongeren nodig hebben bij de vorming van alle belangrijke eigenschappen en vaardig­ heden is een duurzame aanwezigheid in een gezelschap waar men met elkaar een kleine wereld opbouwt en ver­ zorgt. Een wereld waar serieus werk te doen valt, een beetje zoals kinderen vroeger meehielpen in het bedrijf van hun ouders. Daardoor leerden ze ver­ antwoordelijkheid en zorgvuldigheid.

Nu beperken de taken thuis zich tot in­ timiteit en geborgenheid, maar het in­ houdelijke leven voltrekt zich in de vrij­ blijvende flitserigheid van de tv en de disco'.

'Die overconcentratie op de intimiteit is zeker ook een gevolg van de werkloos­ heid. Eerst was er de obsessie van het arbeidsethos die het gezinsleven be­ heerste. Er was geen tijd voor hobby

Universiteitsbladen Deze week is het 45 jaar geleden, name­ lijk op 26 november 1940, dat op de Leidse universiteit prof. Cleveringa zijn rede hield waarin hij protesteerde tegen het ontslag van zijn Joodse collega E.M. Meijers. Daarmee en met de erop volgen­ de studenenstaking begon het verzet te­ gen de Duitse bezetter. Aanleiding voor nogal wat universiteitsbladen (o.a. DEL­ TA en WAGENI NGS HOGESCHOOL­ BLAD) om stil te staan bij het verzet op de Nederlandse universiteiten in de Tweede Wereldoorlog. Jan van der Haar schrijft in het Wagenings Hogeschool­ blad dat het daadwerkelijke verzet be­ perkt bleef tot Leiden en Delft. Deze bei­ de instellingen werden na de november­ acties in 1940 door de Duitsers gesloten.

Leiden bleef de hele oorlog dicht. Delft mocht na een half jaar alweer open. De

Tilburgs Hogeschoolblad

en cultuur. Toen kwam de verzor­ gingsstaat met zijn grootschalige voor­ zieningen, ook voor het onderwijs. Van Kemenade, Pais en nu ook Deetman, ze hebben allemaal meegewerkt aan de vergroting van scholen tot macro­ lichamen. Het gezin zelf is door die ontwikkeling leeg van zorg geworden.

Daarbinnen is er geen echte belangrijke bezigheid meer voorhanden'.

'Dat zou moeten veranderen. Niet on­ der morele druk, maar door het schep­ pen van voorwaarden. Mijn voorstel is de invoering van een 25­urige werk­ week. Dan kan de man ook eens thuis­ blijven en voor het huishouden zorgen, de vrouw kan een baan zoeken. En ze krijgen allebei de tijd om ernst te ma­ ken met de opvoeding van hun kinde­ ren en met hun vrije tijd.'

'Het plan lijkt op het eerste oog mis­ schien dwaas, maar ik ben ervan over­ tuigd dat de structurele werkloosheid van nu erdoor kan worden opgelost. Ik heb aan prof. Schouten gevraagd of zo'n voorstel economisch haalbaar is.

Tot mijn geweldige verrassing zei hij: jazeker, dat is precies wat we nodig hebben. De arbeidstijdverkorting naar 36 uur zet volgens Schouten geen zo­ den aan de dijk. Bij een 25­urige werk­ week en met een tweeploegendienst kan een bedrijf vijftig uur per week draaien. Die opzet is alleszins betaal­ baar en organiseerbaar. Ik merk dat er vanuit verschillende hoeken belangstel­ ling is voor zo een drastische ar­ beidstijdverkorting. ' 'Dat zou dus een zeer gunstige weer­ slag kunnen hebben op het gezinsle­ ven, vooral door de toename van vrije tijd voor iedereen. Mensen hebben be­ hoefte aan een serieuze invulling van hun vrije uren, ze willen een ruime rand aan hun leven en alles zo'n beetje kunnen meemaken. Maar wel met een kern van deelgebieden waarin men zich kan specialiseren, een identiteitskern.

In voortdurend vrij consumeren kun je geen kern opbouwen.'

feiten. Anderzijds is het ook geen blin­ de uitwerking van een wensgedachte.

Je maakt een analyse van de huidige toestand, vormt daar een oordeel over.

Prof. dr. J . Stalpers is hoogleraar cultuurwetenschappen aan de KHT. Vorige week sprak hij over de toe­ komst van het gezin op een sym­ posium van de sociaal­wetenschap­ pelijke raad van de Koninklijke Ne­ derlandse Academie van Weten­ schappen in A m s t e r d a m . Stalpers' conclusie dat het gezin weer de toekomst heeft haalde alle kranten.

Maar ook de opvatting van zijn col­ lega Weeda uit Wageningen zorgde voor krantekoppen. Zij denkt dat er in de toekomst vooral vriend­ schapskringen zullen zijn en geen vaste man­vrouw­relatles. Stalpers: 'Weeda stuurt aan op een ruilver­ houding'.

'Tja, wat zijn dergelijke uitspraken over de toekomst waard? Als ik zeg dat het gezin toekomstkansen heeft is dat ze­ ker geen prognose op grond van harde

vermoedt dat een aantal dingen scheef zullen gaan lopen en dan moet je heel nadrukkelijk gaan bekijken of daar toch niets aan te doen valt. Op gegeven

overige universiteiten en hogescholen roerden zich minder. I n een manifest aan de Utrechtse studenten schreef rector Kruyt: 'Ook al voelt men zich gewond, daarom slaat men toch niet de hand aan zichzelf'. I n Utrecht bleef alles rus­

tevergeefs zoeken'. Van interviews houdt Vuijsje niet: 'Het is een vaak misbruikte en luie vorm van journalistiek. De infor­ matie komt uit één bron en dat vind ik voor de meeste onderwerpen onvoldoen­ de'.*****

tjO

♦ !1C ïfE 3(C #

In AD VALVAS deze week een artikel over het weekblad I ntermediair.

Bij 140.000 academici ploft het blad weke­ lijks geheel gratis op de deurmat. Het gaat goed met I ntermediair. De econo­ mie trekt aan en dus nemen de adverten­ ties toe. En daar moet I ntermediair het van hebben. Ruim twee derde van de ruimte wordt in beslag genomen door ad­ vertenties en die leveren in top weken een bruto omzet van een slordige miljoen gulden op. De artikelen in het blad moe­ ten vooral degelijk zijn. Hoofdredacteur Flip Vuijsje: 'Human interest, roddelru­ brieken, gratuite columns, interviews met Bekende Nederlanders zul je bij ons

Het UNI VERSI TEI TSBLAD uit Utrecht had een interview met de nieuwe voorzit­ ter van het Utrechtse CvB, drs. Jan Veld­ huis. Veldhuis was tot voor kort direc­ teur­generaal Diensten en Onderwijs en Inspectie op het ministerie van Onder­ wijs. Zijn benoeming m Utrecht liet de afgelopen weken toch nog op zich wach­ ten. Reden daarvan blijkt nu geweest te zijn dat Veldhuis, die momenteel in Voorschoten woont, geen zin heeft naar Utrecht te verhuizen. Hij eiste daarom een auto met chauffeur die hem van en naar Utrecht zou vervoeren. Kosten: 100.000 gulden op jaarbasis. Wie dit luxe­grapje van Veldhuis betaalt is nog

ogenblik schuift er een subjectief en normatief element naar binnen. Maar dat vind ik nu juist wezenlijk. Wil je vanuit de wetenschap ergens naar toe gaan dan komt er altijd een moment van wishful thinking om de hoek kij­ ken'.

'Over de veronderstellingen van mijn theorie ben ik nog in debat gegaan met de Wageningse sociologe Weerda.

Zij denkt dat het gezin vervangen zal worden door vriendschapskringen.

Maar dat geeft geen relaties van kwali­ teit. Weeda stuurt aan op een ruiltheo­ rie: nemen en geven in gelijkwaardig­ heid, do ut des. Maar zo werkt dat niet, de liefde rekent niet.'

'Ik denk dat we geleerd hebben dat een hyperwelbevindingstoestand er voor ons niet in zit. Het is juist de kunst om met ambivalenties te leven.

Het is gewoon teveel gevraagd om mensen van pure relaties te laten le­ ven. Ik beweer uitdrukkelijk niet dat het gezin de exclusieve samenlevings­ vorm moet zijn. Veel andere vormen zijn net zo legitiem en hebben hun bestaansrecht bewezen. Maar de over­ heid moet wel een beleid gaan voeren dat het gezin een gelijkwaardige kans geeft en dat niet, zoals nu het geval is, de alternatieve vormen bevoorrecht.

Typisch Nederlands om de alternatieve, of progressieve ontwikkelingen te koesteren ten koste van iets wat men vanuit meer traditionele lijnen wenst door te trekken.'

Twan Geurts

Nieuwe directeur Drs. S.H.J. Veling (40) is door het Colle­ ge van Bestuur van de KHT benoemd tot directeur van het Rekencentrum.

De nieuwe directeur studeerde natuur­ kunde aan de Rijksuniversiteit van Gro­ ningen, volgde een studie voor Weten­ schappelijk Rekenaar aan de TH Eindho­ ven en studeerde wiskunde in Nijmegen.

Veling, sinds 1984 hoofd Wetenschappe­ lijke Toepassingen van het Computer In­ stituut Woudestein van de Erasmus Uni­ versiteit in Rotterdam, zal op 1 februari 1986 in dienst treden van de hogeschool. niet duidelijk. Wel duidelijk is dat Veld­ huis inmiddels zijn chauffeur heeft.

De uitlatingen die de Tilburgse rector De Moor heeft gedaan over Utrecht (De Moor vindt dat het bestaansrecht van de kleine universiteiten gewaarborgd moet worden ten koste van de grote universi­ teiten, waaronder Utrecht) worden aan de nieuwe Utrechtse College­voorzitter voorgelegd. Veldhuis (lid van het CDA), die zich een typisch voorbeeld van de ka­ tholieke emanciaptiebeweging noemt, is het niet eens met De Moor: I' k begrijp zijn pleidooi, maar ik kan ook het omge­ keerde pleidooi houden. Als de overheid een terughoudend beleid wil voeren ­ en ZIJ zegt dat ze dat wil ­ dan moet dat soort dingen aan de krachten van de markt worden overgelaten. Wat concur­ rentie kunnen we in het Nederlandse bestel best gebruiken'.

H.B. j^r­M­^A

29 novennber 1985

De Katholieke Universiteit van I talië: respect voor grondslag absolute

voorwaarde ■s^^i

■?f­

Wie niet meer iiatholieli is vliegt eruit Een paar kilometer bulten Rome ligt op een riant landgoed de Katholieke Universiteit van Rome. Althans, het medische ge­ deelte ervan, want de hele universiteit ligt verspreid over I talië met als hoofdzetel Milaan. Op het 37 hectare grote terrein I s tevens het academisch ziekenhuis Gemelll gevestigd: katholiek tot I n de wortels, maar met een geneeskundige reputatie die ver uitstijgt boven de andere ziekenhuizen I n de omgeving.

Datzelfde kan gezegd worden van de faculteit der geneeskunde en tandheelkunde: meer dan 90 procent van de studenten haalt het doctoraal­examen en vindt ook een baan. Dat percentage Is driemaal zo hoog als het landelijk gemiddelde.

Twan Geurts en Ruud KeuIers spraken vla tolk Kees Notten met dekaan I ng. dott. Gulseppe Morgante en diens voorlichter Gulseppe Pellenell.

Een enigszins wonderlijke situatie van de 55 Italiaanse universiteiten draagt er slechts één het predikaat 'katholiek' en die ligt dan ook nog versnipperd over het hele land. Het resultaat van een razend­ snel om zich heen grijpende secularisatie of een handige vorm van studentenpun­ tenbeleid? Geen van beide: we hebben hier te~"maken met een historisch ge­ groeide situatie. Tot het einde van deze eeuw waren namelijk alle universiteiten onder controle van de Kerk, die ze trou­ wens ook vrijwel allemaal had gesticht.

Na 1878 werden de instellingen onder in­ vloed van een snel toenemende anti­cle­ ricale houding onder de bevolking één voor één overgenomen door de Italiaan­ se staat. Dat geschiedde uiteraard niet onder de pauselijke zegen, zodat er in 1920 weer voorzichtige plannen werden gesmeed om concrete uitwerking te ge­ ven aan de behoefte aan een eigen ka­ tholieke instelling. Die zou dan geen re­ gionale functie moeten krijgen, zoals bij de meeste andere instellingen het geval is, maar een duidelijk nationale. Vandaar de spreiding over een groot deel van Ita­ lië: sociale wetenschappen, rechten en letteren in Milaan, exacte wetenschap­ pen In Brescia en medicijnen in Rome.

Deze laatste vestiging, die dateert uit het begin van de zestiger jaren, is overigens tot stand gekomen op verzoek van paus Pius XII. Die was weliswaar zo vriendelijk om het Vaticaanse landgoed ter beschik­ king te stellen van de wetenschap, maar verbond daaraan tevens de voorwaarde dat er een medische faculteit op gehuis­ vest diende te worden waar toekomstige missionarissen terecht konden voor een elementaire cursus eerste hulp bij onge­ lukken.

BIJVAKKEN Niet alleen in de opleiding van missiona­ rissen komt het eigen karakter van de in­ stelling tot uiting, het hele onderwijs en onderzoek is ervan doordrenkt. Veroor­ zaakt door ­ alweer ­ de historie: universi­ teiten in Italië mochten tot voor kort geen eigen theologische faculteit heb­ ben, dus zat er voor de katholieke univer­ siteit niets anders op dan de theologi­ sche cursussen door alle studieprogram­ ma's heen te weven in de vorm van bij­ vakken. Verplichte bijvakken wel te vér­ staan waar geen enkele student zich aan kan onttrekken. Daar is ook geen be­ hoefte aan, want vrijwel alle studenten zijn overtuigde katholieken. En de weini­ gen die dat niet zijn hebben slechts toe­ stemming gekregen om de universiteit te betreden na het overhandigen van een burgemeestersverklaring uit de plaats van herkomst. Bovendien moeten zij een schriftelijke verklaring tekenen dat doel­ stelling en grondslag van de instelling ge­

Tilburgs Hogeschoolblad

ze studierichting uitermate groot. Jaar­ lijks spuien de veertig medische facultei­ ten zo'n 10.000 afgestudeerden de maat­ schappij in. Hetgeen uiteraard de vraag opwerpt waarom de overheid niet in­ grijpt bij een dergelijke vorm van kapi­ taalverlies. Voorlichter Pellenell: 'Dat wil­ len ze misschien wel, maar ze kunnen het niet door al die tegenstrijdige belan­ gen van christen­democraten, socialis­ ten en liberalen. I n I talië bestaat nog steeds de mythe dat je, als je maar een­ maal dokter bent, op den duur een hele­ boel geld gaat verdienen. En er zijn ge­ noeg families die het heerlijk vinden om overal rond te bazuinen dat zoon of dochter arts is.' Ook artsenverenigingen en universiteiten adviseren iedereen die zich inschrijft voor medicijnen om zich

Als ik iemand de toelating tot de faculteit weiger, dan wordt dat gezien als een be­ perking van de keuzevrijheid.'

Eenzelfde zotte situatie begint zich in Ita­ lië ook voor te doen bij andere studierich­ tingen, hetgeen voor de katholieke uni­ versiteit ­ wederom als enige ­ reden was om ook daar een numerus fixus in te voe­ ren. Waarom gaan al die Italianen eigen­ lijk zo graag naar de universiteit als ze er later toch geen droog brood mee kijnnen verdienen? De voorlichter: 'Om een aan­ tal redenen. Het kost weinig, zo'n 300 gulden collegegeld bij de rijksinstellin­ gen, je kunt je dienstplicht uitstellen tot je 26e en je krijgt financiële hulp. Boven­ dien zit er natuurlijk een flink stuk verbor­ gen werkeloosheid onder al die studen­ ten: je kunt toch geen werk vinden, dus ga je maar op de universiteit zitten.'

NOTA

^»»l»*»«»

J_ respecteerd zullen worden. Dat laatste geldt ook voor het wetenschappelijk per­ soneel, dat daarnaast in het bezit moet zijn van een Vaticaanse 'nihil obstaf­ verklaring, die onmiddellijk vervalt wan­ neer de desbetreffende ophoudt katho­ liek te zijn. Valt dat eigenlijk te controle­ ren? Morgante: 'Dat merken we meteen aan de manier waarop de docent onder­ wijs geeft. 'Waarna de decaan het recen­ te voorbeeld aanhaalt van een hoogle­ raar filosofie in Milaan, die onmiddellijk de laan uit vloog nadat gebleken was dat hij van zijn geloof was gevallen.

COLLECTES Financieel wordt de universiteit sinds een aantal jaren voor dertig procent onder­ steund door de Italiaanse staat.

Voor die tijd moest al het geld komen uit de collegegelden van studenten en de opbrengsten van kerkelijke collectes.

Nog steeds wordt eenmaal per jaar in alle Italiaanse kerken geld ingezameld voor de universiteit, die daar dan ook vijftig procent van haar financiële middelen uit­ haalt. Een kleine twintig procent opge­ bracht door de collegegelden van de 1600 studenten en een gelijk aantal post­ doctorale ingeschrevenen. Die studen­ ten betalen voor hun opleiding overigens zes maal zoveel als aan de reguliere uni­ versiteiten, circa 2000 gulden. Als ze ten­ minste een plaats krijgen want de katho­ lieke universiteit kent als enige in Italië een numerus fixus voor medicijnen. En niet ten onrechte, want van de ruim hon­ derdduizend artsen in Italië zijn er op dit moment duizet^den werkeloos. Desal­ niettemin blijft de belangstelling voor de­

driemaal te bedenken, maar veel effect sorteert dat niet: Morgante: 'Het komt eigenlijk allemaal neer op een misplaatst ideaal om iedereen de vrijheid te geven om dat te studeren wat men graag wil.

Van die problemen heeft de katholieke universiteit geen last. Bijna iedereen die begint haalt ook de eindstreep en ­ wat belangrijker is ­ vindt redelijk snel een baan. Vandaar waarschijnlijk dat de iden­ titeit van de instelling geen moment ter discussie staat. Zeker niet naar aanlei­ ding van de nota die de Pauselijke Con­ gregatie voor het Katholiek Onderwijs in mei van dit jaar afscheidde. Alles wat daar in staat wordt, in ieder geval in de Romeinse dependance van de katholieke universiteit, al in praktijk gebracht. De nota is dan ook, aldus Morgante, be­ stemd voor universiteiten die nog niet zo ver zijn. Dat vermoedden we al. Toch zit er wel een gunstig aspect aan die nota, vindt de voorlichter: 'Voor ons is van be­ lang, dat er expliciet in staat dat de ka­ tholieke universiteiten over een theologi­ sche faculteit dienen te beschikken. Die hebben wij nog niet en we willen graag de zielzorg binnen de faculteit uitbou­ wen. Daarnaast is het natuurlijk van be­ lang dat er voor al de bijzondere instellin­ gen in de wereld een vast normenstelsel wordt ontwikkeld.'

En ook daar waren we al bang voor.

Ruud Keulers Twan Geurts/UP

vervolg van pag. 1

Wie niet katholiek is, mag blijven Het college had geen enkele moeite met het voorstel van PSF de term 'loyaliteit' te vervangen door 'respect'. 'Ik heb de indruk dat we daarmee hetzelfde bedoe­ len,' aldus De Moor. 'Als het woord 'respect' minder vragen oproept, dan is dat geen enkel probleem wat ons be­ treft.'

Ook met twee andere tekstwijzigingen ging het college akkoord, al voorzag de rector wel praktische problemen bij een amendement van Breed F ront: 'Tevens dient ernaar te worden gestreefd dat bin­ nep de hogeschoolgemeenschap een draagvlak voor de invulling van de katho­ liciteit van de instelling aanwezig is,' al­ dus de tekstwijziging van Breed F ront, waarin de term 'personeelsbestand' moest wijken voor 'hogeschoolgemeen­ schap'. De rector noemde het prachtig om ook de studenten erbij te betrekken, maar hij zei erbij niet goed in te zien hoe je zoiets kunt effectueren.

Het Stichtingsbestuur ging afgelopen vrijdag in grote lijnen akkoord met de voorgestelde tekstwijzigingen. Alleen aan de term 'loyaliteit' wilde men beslist vasthouden, én omdat 'loyaliteit' en 'respect' toch onderling verwisselbaar

zijn én omdat 'loyaliteit' wat duidelijkheid betreft in dat geval volgens het Stich­ tingsbestuur de voorkeur verdient.

'Daarmee staat er met in de brief aan Ro­ me dat er nu een loyaliteitsverklaring komt,' meent hogeschoolraadsvoorzitter Hans Geleijnse. 'Ik ga er vooralsnog van­ uit dat deze zinsnede geen enkele bete­ kenis heeft voor het interne personeels­ beleid van de hogeschool.

Met het debat in de hogeschoolraad is wel nog een keer duidelijk geworden dat de raad zeer gevoelig is voor elke wijzi­ ging in het personeelsbeleid. Het Stich­ tingsbestuur hoeft echt niet met een aanscherping aan te komen'.

Kunnen de schriftelijke vragen die PSF heeft ingediend bij het college (o.a. naar aanleiding van een passage in de aanstel­ lingsbrief van hoogleraren waaruit blijkt dat die de verzekering moeten geven te kunnen functioneren in een katholieke instelling) de discussie over signatuur en personeelsbeleid weer op gang brengen?

Hans Geleijnse denkt van niet: 'Als het college duidelijk kan maken dat er mets is veranderd, is er geen enkele reden de strijdbijl weer op te graven.'

L.K.

29 novennber 1985

Amerikaanse studenten beginr en weer opstandig te worden De studentenreisgids 'Let's Go USA' meldt niet zonder enige teleurstelling dat de Universiteit van Californië te Berkeley niet langer bevolkt wordt door activisten en hippies, maar door preppies en yup­ pies (de Amerikaanse Nike­, Madonna­, Gucci­ en sukiyaki­bewuste kakker; yup staat voor Young Urban Professional).

Geschreven in 1984, meldt Let's Go dat het Ware Activisme heden ten dage slechts gepraktiseerd wordt door geset­ telde dertigers. Deze constatering wordt gestaafd door een opiniepeiling van de degelijke Wall Street Journal, die weet te melden dat vorig jaar slechts een kwart van alle jongeren tussen de 18 en de 24 jaar zijn stem uitbracht en dat dit percen­ tage onder studenten van UCB zelfs la­ ger dan tien procent was. Kan er dan zo­ veel veranderen in een jaar tijd?

ARRESTATIES Vijfhonderd studenten van de universi­ teit van Nebraska houden een mars in de hoofdstad van hun staat om aan te drin­ gen op hogere subsidies voor het onder­ wijs. Duizenden blokkeren een gebouw in Berkeley waar het Bestuur van de Uni­ versiteit van Californië vergadert. Op de campus van de Universiteit van Colorado worden 487 studenten gearresteerd, na­ dat in een massaprotest ClA­agenten die studenten probeerden te ronselen van het terrein waren verwijderd.

Een fragment uit een geschiedenisboekje over het studentenverzet in de jaren zestig? Nee, de gebeurtenissen vormen een kleine greep uit wat zich in de lente van 1985 afspeelde. Van kust tot kust gaan studenten opnieuw de straat op; geïsoleerde protestacties, die de afgelo­ pen jaren amper opgemerkt werden, zijn kennelijk toch krachtig genoeg geweest om in een golf van protest op meer dan honderd universiteiten in de VS de pu­ blieke opinie wakker te schudden.

Ook in de VS dachten velen, vaak met een zucht van verlichting, dat het protest gesmoord was in de zonden van het ik­ tijdperk. Brood en spelen, mooie kleer­ tjes en Prince en Madonna konden het studentenvolkje rustig houden, werd al­ gemeen aangenomen. Niettemin konden Zuid­Afrika, Nicaragua, Reaganomics, het milieu en de wapenwedloop studen­ ten zo ver krijgen de spandoeken en spreekkoren uit de mottetDallen te halen.

Sommigen beweren dat de vernieuwde vorm van protest pover afsteekt bij het origineel uit de zestiger jaren, toen de studentenleiders met gemak tienduizen­ den deelnemers voor een demonstratie op de been kregen.

Anderen stellen dat de wedergeboorte van het protest met zo'n duizelingwek­ kende snelheid geschiedt, dat het niet onredelijk is te veronderstellen dat dit nog maar een aanloopje is tot Het Echte Verzet. De vraag is natuurlijk of de nieu­ we beweging de komende jaren verder aan sterkte zal winnen, of dat ze weer weg zal ebben. Velen zijn ervan over­ tuigd dat het laatste niet snel zal gebeu­ ren en zij verwijzen daarbij naar de kracht van het activisme in de lente van 1985: sit­ins, blokkades, burgerlijke ongehoor­ zaamheid, knokpartijen en bezettingen waren vrijwel aan de orde van de dag en tussen april en juni werden drieduizend studenten gearresteerd.

MAFKEZEN Twee journalisten van de Daily Emerald, het nieuwsblad van de Universiteit van Oregon, geven toe dat deze nieuwe golf van protest geheel onverwacht komt.

Scott McF etridge: 'Ik werd er echt door verrast; ik geloofde voor honderd pro­ cent wat iedereen over studenten zei, dat ze apatisch waren en zo. Ik had het echt bij het verkeerde eind'. En Diana El­ liot: 'Ik weet niet hoe het komt, maar dit jaar zijn er voor het eerst weer grote de­ monstraties. In ieder geval zijn de stu­ denten die ik ken veel meer politiek be­ wust dan een of twee jaar geleden'.

Hoewel de grote universiteiten aan de oostkust (Columbia, Harvard) en west­ kust4UCLA en Berkeley) traditioneel de bronnen zijn van studentenactivisme, en ook dit jaar als zodanig in het nieuws wa­ ren, is de lente van 1985 in meer opzich­ ten bijzonder. Wat studentengroeperin­ gen zoals SDS (Students for a Democra­ tie Society) in de jaren zestig niet voor el­ kaar konden krijgen, is nu wel gelukt: ook aan de universiteiten in de meer con­ servatieve delen van het land is het acti­ visme ontloken. Zo klonk het protest op in Wyoming, Nebraska en Texas. Met name de laatste staat Is berucht om haar conservatieve en vaak reactionaire ka­ rakter. Ellen Williams van de Daily Texan, dagblad van de University of Texas: 'Liberalen (­het Amerikaanse eu­ femisme voor progressieven­) worden door velen nog steeds gezien als zwe­ vende, rare, bebaarde mafkezen'.

Niettemin waren er vijfhonderd studen­ ten aanwezig op een protestbijeenkomst van de Black Student Alliance en de­ monstreerden tweeduizend studenten tegen verhoging van het collegegeld in Austin, de hoofdstad van Texas.

Studentenverzet in jaartallen 1962 Students for a Democratie Society opgericht 1963 200.000 studenten nemen deel aan een protestmars op Washington voor burgerrechten 1964 Tree Speech Movement' opgericht in Berkeley 1965 'Teach­ins' op honderden campussen als protest tegen de Vietnam­oorhg en dienstplicht 1967 Grootscheepse anti­oorlogsdemonstraties in het hele land. Onlusten.

1968 De SDS­afdeling New York bexgt Cobimbia University. Duizenden studenten nemen deel in ge­ vechten met de politie tijdens de Democratische Conventie in Chicago.

1969 Anti­oorlogsdemonstratie en 'Power to the People'­acties door het hele land.

1970 Op 4 mei doodt de National Guard vier studenten tijdens een actie aan Kent State University; 1350 universiteiten in oproer. Acties ontwrichten Washington.

1971 Acties van terroristengroep 'Weathermen'.

Anti­oorlogsactivisme komt nog sporadisch voor.

1973­1984 Geen protest van betekenis.

1985 150 universiteiten betrokken in demonstratie en protest.

Tilburgs H o g e s c h o o l b l a d

Karey Murakami, reporter van The Mi­ chigan Dailyh, houdt het erop dat er een lange lijst van grieven is onder studen­ ten, die uiteindelijk uitmonden in het nieuwe activisme: 'De meeste studenten werden het gewoon zat te horen hoe conservatief ze wel niet geworden wa­ ren, en allerlei gebeurtenissen in de we­ reld zijn de katalysator voor actie gewor­ den: het politiegeweld in Zuid­Afrika, de CIA die mijnen legt in de Nicaraguaanse havens... studenten konden er niet meer om heen'.

Maurice Zeitlin, hoogleraar in de sociolo­ gie aan de University of California in Los Angeles, waar honderden studenten we­ kenlang in een zelf getimmerde 'Mandela City' op de campus protesteerden, heeft een andere verklaring: 'De huidige pro­ testen kunnen plaatsvinden omdat de hele Zuidafrikaanse affaire een ideale aanzet is voor de nieuwe rebellie: wat be­ treft de apartheid moet je een absolute morele keuze maken, daar kun je niet om heen. Dat is cruciaal in onze cultuur. Een zaak die het eigenbelang van de student raakt is belangrijk, maar niet alleen dat.

Belangrijker is een bepaalde morele woe­ de'.

SUCCES Of het huidige activisme het lang kan volhouden, is afhankelijk van vele facto­ ren. Het meest belangrijk is de vraag of de studenten overwinningen kunnen be­ halen. Op dat gebied is er zeker vooruit­ gang merkbaar. Niet alleen Is de publieke opinie gemobiliseerd, waardoor pressie op het Witte Huis kan worden uitgeoe­ fend, belangrijker is nog dat een groei­ end aantal universiteiten en overheden geïnvesteerde fondsen uit Zuid­Afrika te­ rugtrekken. Voor een Nederlander mag het vreemd in de oren klinken, maar ie­ dereen in de VS investeert. Een aande­ lenpakketje is voor een 21­jarige beslist een gewoon verjaardagscadeau, terwijl ook overheden en privé­ en staatsuniver­ siteiten volop investeren. De Universiteit van Californië is zelfs de grootste beleg­ ger in Zuid­Afrika met een fonds van drie miljard dollar. En hoewel de Columbia University in New York onlangs al haar fondsen uit Zuid­Afrika terugtrok, blijft het voor het universiteitsbestuur in Cali­ fornië een kennelijk onmogelijke beslis­ sing dat voorbeeld te volgen.

Behalve overwinningen heeft het stu­ dentenactivisme ook een emotioneel ge­ laden onderwerp op de lange termijn no­ dig om succesvol te blijven, zegt Scott McFetridge van de Daily Emerald: 'Viet­ nam kreeg het de laatste keer voor el­ kaar. Nu hangt het ervan af, of dit land oorlogje gaat spelen in Midden­Amerika.

Kijk, Reagan's bezuinigingen zijn niet ge­ noeg reden om de mensen kwaad te houden'.

Een laatste factor die zeker niet verwaar­ loosd mag worden is de steun die het ac­ tivisme krijgt van de zogenaamde 'Asso­ ciated Students' groeperingen, in Berke­ ley bijvoorbeeld de ASUC (Associated Students of the University of California).

Oorspronkelijk opgezet als een idealisti­ sche groepering om democratische in­ spraak van studenten in het universitaire beleidsvormingsproces te stroomlijnen (van formeel geregelde studentenpartici­ patie, zoals in Nederland, is aan Ameri­ kaanse universiteiten geen sprake) en als service­instelling voor diezelfde studen­ Amerikaanse studenten tegen de oorlog in Vietnam. De jaren zestig. (F oto; Camera Press LTD/London) 29 novennber 1985

Het Echte Amerika zul je in Berk y niet vinden, verzelceren insiders, zelf authentieke VS'ersi j. Niet voor niets is het koosnaampje voor de Universiteit ~ ­ ­ ­ (UCB) The People's Republic of Amerika moetje de binnen/and&\ n, met andere woorden: twintig mijl naar het oosten, in i I nut Creek, daar vind je stra­ ten bedekt met Cadillacs, hambis Iers en neo­conservatisme.

En inderdaad, Berkeley is maf, vj 'Jagen knettergek. Op Sproul Plaza, Biko Plaza, is het mo_ m broederlijk naast elkaar de Amerikaanse Christen Actie'gn)p, een experimenteel poëet, Jews for Jesus, het Palestijnse 'dentencommittee (Nol to Meir Kahane!), de Jonge Repuh iinen, een jongleur, een Chi­ nees Volkscommittee en een tea verkopers van Apple­ computers aan het werk te zien. ?/? bont gezelschap, dat vreedzame idealen uitvent. I s dit,I de universiteit waar in 1969 de soms bloedige studenten tlusten woedden? I s het stu­ dentenactivisme in de VS net é t Europa doodgebloed of met de mantel der liefde bedekt! lisschien wel, maar als we de pers en de FBI mogen gelom is 1985 een keerpunt: het Nieuwe Activisme bloeit op. ten, in de ASUC in de geest van free en­ ken, zoals de administratie en ruim een terprise verworden tot een commercieel I liiljoen kan uiteindelijk worden besteed studentenwarenhuis. Zij runt een tiental jan ondersteuning van diverse vormen winkels, waar je zaken als autotelefoons, jan studentenservice en ­activisme. studieboeken en zuurtjes kunt kopen, en heeft een jaarlijkse omzet van meer öaix PAMPUSPOLITIE zeventien miljoen dollar. Studenten ziir\ \ iJiet al dat geld wordt uitgegeven aan het automatisch verplicht, lid van de associ­ Dure actievoeren. Groepen van zeer di­ atie zodra ze het collegegeld betaald ■^erse p/uimaqe pikken hun graantje mee hebben. Het lidmaatschap is daarbij in­ wras lawvMRdfiepot. Aan de ene kant" tref begrepen. Van de omzet van 17 miljoen e er groepen aan als de 'UC Sports Club dollar blijft drie miljoen over voor andere üouncil', de 'Engineers Joint Council',

de 'Jewish Student Board', 'Berkeley Sky Diving' en de 'UC Hiking Club'. Aan de andere kant komen ook meer subver­ sief ingestelde groepen aan bod zoals de UC Demonstratie (kommissie, de 'Gay/ Lesbian/Bisexual Alliance', 'Students Against Intervention in Central America', 'Students Against Reaganism' en de 'Democratic Socialists of America', wel­ ke laatste door velen gezien wordt als een staatsgevaarlijke communistische organisatie, die met een Nederlandse bril bekeken echter niet veel meer voorstelt dan een D'66­achtig clubje.

Berkeley staat van oudsher bekend om zijn activisme, en ook hier was de weder­ geboorte in de lente van dit jaar alom te bespeuren. Honderden studenten hiel­ den veertig dagen lang een sleep­in op de trappen van het bestuursgebouw om het bestuur ertoe te bewegen de investe­ ringen uit Zuid­Afrika terug te trekken.

Eind oktober hielden vierduizend studen­ ten een betoging voor hetzelfde doel.

Ook in Berkeley waren er onlangs relle­ tjes vanwege de aanwezigheid van CIA­ ronselaars op de campus en er vonden grote knokpartijen plaats rond een kraampje waarmee het leger studenten trachtte te werven voor een opleiding tot reserve­officier. De acties verlopen zel­ den vreedzaam, niet in de laatste plaats omdat de campuspolitie, zwaarbewa­ pend met revolvers, geweren, knuppels en videocamera's de gebeurtenissen van dichtbij gadeslaat, hetgeen heel wat agressie in de hand werkt. De campus­ politie is een prive­politiekorps van de universiteit en heeft op de campus uitge­ breide bevoegdheden.

Evelyne de Leeuw/UP

De Morele Meerderheid NV Het idee werd in 1978 geboren in L ynch­ berg, Virginia, tijdens een ontmoeting van drie heren over de politieke strategie van Nieuw Rechts. Aan het eind van hun gesprek kwamen Ed McAteer, gewezen staflid van een tandpastaconcem, Ho­ ward Phillips, ideoloog van uiterst rechts, en dominee Jerry Falwell tot de conclusie dat een huwelijk tussen reli­ gieuze en 'morele' vraagstukken en een rechtse organisatie een politieke succes­ formule voor rechts zou kunnen opleve­ ren. Toen Phillips volgens de overleve­ ring de ontdek/cing deed: 'Eureka, er is een morele meerderheid in dit land', zag hij onmiddellijk de mogelijkheden van de­ ze uitdrukking in en nam hij er patent op: De Morele Meerderheid NV. Dominee Falwell, zoon van een godsdienstige moederen een ongelovige illegale drank­ stoker met de dood van z'n bloedeigen broer op z'n kerfstok, werd er de presi­ dent­directeur van.

Met de presidentsverkiezingen van 7980, die Ronald Reagan in het Witte Huis zou­ den brengen, kwam de politieke invloed van Nieuw Rechts voor het eerst duide­ lijk aan de oppervlakte. Met vaak uiterst agressieve methoden zetten Jerry Fal­ well en diens geestverwanten zich in voor de verkiezing van de voormalige Hollywood­acteur.

Bestrijding van de vrouwen­ en homobe­ weging, afbraak van sociale voorzienin­ gen, het verwijderen van hun onwelge­ vallige boeken uit openbare bibliotheken en de I nvoering van het gebed op open­ bare scholen zijn enkele van de doelen waar Nieuw Rechts voor tekent. Bij het propageren van deze doeleinden blijft geen mogelijkheid onbenut: zelfs voor onfrisse lastercampagnes tegen progres­ sieve politici via pers en brievenacties schrikt men niet terug.

Het is met voor het eerst dat uiterst rechts zich in Amerika zo duidelijk mani­ festeert. Een bekende exponent van de­ ze stroming was senator Joe McCarthy, die begin jaren vijftig een ware heksen­ jacht op 'communisten' ontketende, maar na vier jaar een smadelijke neer­ gang beleefde. Nieuw zijn ditmaal de sa­ menhang, de organisatie en de financiële ruggesteun, aldus de Amerikaanse politi­ coloog Saul Landau in een recent boek over Nieuw Rechts. Volgens Landau is Nieuw Rechts daarmee een zeer gevaar­ lijke machtsfactor in het politieke bestel van de Verenigde Staten.

De laatste tijd doet Nieuw Rechts ook aan Amerikaanse universiteiten van zich spreken, zo blijkt uit een bericht van NRC­correspondent Sytze van der Zee van 9 november. I n juni van dit jaar is de organisatie Accuracy in Academia opge­ richt, die zich als doel stelt kritische Imarxistische­leninistische) hoogleraren en docenten te ontmaskeren en aan de kaak te stellen. Volgens de oprichter.

Reed I rvine, zouden er aan Amerikaanse universiteiten zo'n tienduizend marxisten doceren, die door hun 'links­ideolo­ gische vooringenomenheid' een gevaar voor het geestelijk welzijn van de studen­ ten vormen. Studenten van meer dan honderd universiteiten, waaronder zeer gerenommeerde als Harvard en Vale, hebben zich als 'controleur' aangemeld met de bedoeling bandopnames te ma­ ken tijdens de colleges van verdachte do­ centen. 'Gedachtepolitie' wordt de nieu­ weorganisatie, George Orwell indachtig, wel genoemd.

Een eerste doelwit van de organisatie vormde dr. Mark Reader, een hoogleraar

in de politieke wetenschappen aan de universiteit van Arizona in Phoenix, die ervan wordt beschuldigd teveel nadruk te leggen op 'angst voor atoomoorlog, macht en wapens'. Verder zou hij teveel tijd besteden aan 'antinucleaire propa­ ganda' en zijn studenten een uiterst een­ zijdige literatuurlijst opgeven met enkel antinucleaire boeken. Literatuur over de (uiterst rechtse) Peace Through Strength­beweging zou daarentegen ge­ heel ontbreken, wat naar het oordeel van de organisatie een ernstige omissie is, omdat hoogleraren naar een evenwichti­ ge benadering zouden moeten streven.

Dr. Reader weigerde op de aantijgingen te reageren, een handelswijze waarin hij werd gesteund door de president van zijn universiteit en de American Association of University Professors. Ook in talrijke universiteitsbladen is het initiatief van Reed I rvine gehekeld. I n verschillende commentaren is de vrees uitgesproken dat dit het begin is van een nieuwe hek­ senjacht op hoogleraren en docenten die zich kritisch durven op te stelten. Met haar 'klikspanen' zou Accuracy in Aca­ demia proberen hen te intimideren en hun het zwijgen op te leggen.

Reed I rvine laat zich aan al die kritiek I n­ tussen weinig gelegen liggen. De ko­ mende maanden wil de organisatie haar activiteiten aan de universiteiten nog op­ voeren. Wat daarbij opvalt is de financië­ le ruggesteun die de groep zegt te geme­ ten: tot nog toe zouden al meer dan $ 50.000 aan giften zijn binnenge­ stroomd.

Vanuit Nederland is niet goed duidelijk hoe een organisatie als Accuracy in Aca­ demia moet worden ingeschat: moet je de vrees voor een heksenjacht op linkse hoogleraren nu serieus nemen of niet?

Uit een interview met New York Times­ journalist Sydney Schanberg in Vrij Ne­ derland van 16 november krijg je in elk geval de indruk dat de toegenomen in­ vloed van rechts ook z'n weerslag heeft gehad op de opstelling van de pers. 'We hebben nu geen McCarthy,' zegt Schan­ berg, 'maar wel iets, dat wellicht gevaar­ lijker is omdat het subtieler is. We heb­ ben een hele club mensen die door de verkiezing van Ronald Reagan aange­ moedigd is om uit hun schuilhoeken te komen. En wat ze willen is identiek aan het doel van McCarthy: censuur van boeken, beperking van persvrijheid en een nieuwe interpretatie van de grond­ wet. En net als in de tijd van McCarthy wordt de pers bang. (...) Deze lieden suggereren dat ze de Amerikaanse tradi­ tie zijn. Ze noemen zich conservatieven, maar ze conserveren niet, ze vernietigen.

En daarom heb ik juist nu een slagvaardi­ ge pers nodig, in plaats van de timide en bedeesde journalistiek die ik om me heen zie.'

Schanberg, die een reputatie als top­ journalist heeft maar toch door z'n werk­ gever als columnist aan de dijk werd ge­ zet, kreeg onlangs ook te maken met Reed I rvine, die het uit naam van de or­ ganisatie Accuracy in Media ook voor­ zien blijkt te hebben op kritische journa­ listen. Schanberg noemt I rvine een 'laak­ baar soort persoon, die zijn tijd door­ brengt met iemands goede naam te be­ vuilen, reputaties te bezoedelen. I n een andere tijd zou deze man geen geloof­ waardigheid hebben maar nu drukken kranten zijn brieven af.' vervolg op pag. 11

Sociaal geograaf Musterd in proefschrift:

Woonruimte in Tilburg ongeiijic verdeeld De woonruimte in Tilburg is in versctiillende opzictiten on­ evenwiclitig verdeeld. Vooral groepen die sociaal­econo­ misch zwak zijn, blijken hier­ van de dupe te worden. De gemeentelijke overheid zou daarom een groteire) rol moeten spelen bij de verde­ ling van woonruimte. Dat blijkt uit het proefschrift 'Ver­ schillende structuren en ont­ wikkelingen van woongebie­ den in Tilburg', waarop Sako Musterd op 21 november aan de Vrije Universiteit in Amsterdam promoveerde tot doctor in de letteren.

De geograaf Musterd onderzocht in Til­ burg de ruimtelijke structuur van woon­ gebieden en de verliuisprocessen die zich daarin voordoen. Hij koos voor deze stad, onndat hij al goede contacten on­ derhield met de afdeling Onderzoek en Statistiek van de gemeente. Daarnaast is Tilburg één van de eerste steden in ISie­ derland met een geautomatiseerd bevol­ kings­ en verhuisregister en een geauto­

Flats in Tllburg­Noord. matiseerde woningcartotheek. Belangrij­ ke vragen bij het onderzoek waren de huisvestingssituatie van verschillende bevolkingsgroepen, de situatie binnen diverse woonmilieus, de verhuisproces­ sen die zich daarin voordoen en de ver­ klaring daarvoor.

De in Tilburg wonende Mediterranen blij­

ken er het slechtst voor te staan. Zowel in de particuliere als gemeentelijke wo­ ningsectoren blijven de woningen die voor hen het meest geschikt zijn buiten hun bereik. Volgens Musterd ligt dit deels aan de Mediterranen zelf, die veelal het liefst bij elkaar in de buurt willen wo­ nen. Verder trekken ze vaak bewust naar

Opleiding Indonesische juristen naar Den Haag De voorgenomen opleiding van het TlAS aan I ndonesi­ sche juristen gaat door de uitspraak van de Hogeschool­ raad niet in Tilburg van start.

De Raad voor de Juridische Samenwerking met I ndonesië heeft de opleiding nu onder­ gebracht bij het I nstitute for Social Studies in Den Haag.

Professor Hirsch Ballin van de juridische faculteit van de KHT zal als enige KHT­me­ dewerker aan de opleiding meewerken. Op 12 december komt de I ndonesiëkwestie ­ zo mogelijk voor het laatst ­ in de Hogeschoolraad aan de orde.

van Amsterdam. In januari zal de half­ jaarlijkse opleiding wetgevingsleer ge­ start worden bij het Institute of Social Studies in Den Haag. De initiatiefnemer van het project, de Raad voor Juridische Samenwerking met Indonesië, gaat de opleiding zelf uitvoeren, waarbij men de hulp van andere instellingen inroept.

Dit vertelt de heer Van Olden van de Raad voor de Juridische Samenwerking met Indonesië. Over het niet doorgaan van de opleiding in Tilburg zegt hij: 'Ik kan het goed begrijpen dat instellingen uiting willen geven aan de gevoelens naar aanleiding van de executies in Indo­ nesië, maar het is jammer dat dit gezocht wordt in het stoppen met de samenwer­ king.' Met samenwerking blijf je 'in dia­ loog'. Dat de opleiding in Tilburg niet doorgaat vindt hij 'een gemiste kans'.

Van Olden: 'Ik overschat de mogelijkhe­ den niet, maar als opleider kun je een in­ derecte bijdrage leveren aan processen die je wilt versterken. Die kansen moet je niet laten liggen.'

De juristen van de Indonesische over­ heid, die in januari bij het met de Hoge­ schoolraad verbonden Tilburgs Instituut voor Academische Studies (TIAS) een scholing in wetgevingsleer zouden vol­ gen, komen zaterdag 30 november in Nederland aan. Omdat de Hogeschool­ raad de opleiding blokkeerde vanwege de schending van de mensenrechten in Indonesië, zullen zij niet naar Tilburg af­ reizen. In plaats daarvan krijgen de zeven juristen in de maand december een cur­ sus in de Nederlandse taal aan de Univer­ siteit van Leiden en de Vrije Universiteit

De Hogeschoolraad dacht hier echter an­ ders over. Een ruime meerderheid (14 stemmen tegen en 8 voor) keerde zich tegen de noodzakelijke overeenkomst van de KHT met de Raad voor Juridische Samenwerking met Indonsie. Een kleine meerderheid (11 tegen 10 stemmen) schaarde zich achter de motie van Breed Front om activiteiten van KHT­medewer­ kers in Indonesië 'kritisch te toetsen'.

Tilburgs Hogeschoolblad

Volgens Van Olden heeft men door de raadsuitspraak de organisatie van de opleiding 'drastisch' moeten veranderen.

Aanvankelijk zou de KHT veel ingebracht .4l> ■s.'v

hebben maar dit is nu grotendeels van de baan. De coördinator van het geheel zou iemand van de KHT zijn maar die is nu teruggetrokken. Wel zal professor Hirsch Ballin van de juridische faculteit tijdens de opleiding als docent optreden. 'Til­ burg zal als institutie geen diensten verle­ nen', aldus Van Olden, 'maar het is niet de bedoeling om individuele medewer­ kers van de Hogeschool te verbieden medewerking te verlenen.'

W i m Dijkstra van de fractie Breed F ront vindt het in principe 'te billijken' als een enkel personeelslid van de KHT bij de opleiding betrokken is. Maar de vraag is op welke manier dat gebeurd. Dijkstra: 'Onduidelijk is of de wens van de Hoge­ schoolraad niet alleen formeel maar ook materieel wordt uitgevoerd.' De KHT zou 'naar de geest' van de uitspraak van de Hogeschoolraad moeten handelen.

Het is niet de bedoeling dat de opleiding elders plaatsvindt en dat de bemoeienis van de KHT evengroot blijft, aldus Dijk­ stra.

De scholingscursus zal een half jaar du­ ren en per cursus gevolgd worden door zeven hoofden van de wetgevingsafde­ lingen van het Instituut voor Nationale Rechtsontwikkeling, een directoraat van het Indonesisch Ministerie van Jusitie. Er zijn zes cursussen gepland, die dus in to­ taal drie jaar in beslag nemen. Zij worden betaald door het Nederlands Ministerie van Ontwikkelingssamenwerking. Voor de eerste scholingscursus is de goedkeu­ ring van dit ministerie al binnen. De vol­ gende tweeénenhalf jaar moet nog goed­ gekeurd worden. „_,

slechte woningen, omdat die het goed­ koopste zijn. Maar ook denkt hij, dat de gemeente en woningcoöperaties sommi­ ge gebieden bewust vrijhouden van Me­ diterranen, omdat ­ zo zeggen ze ­ er daar onvoldoende woningen voor hen zijn. Musterd is na zijn onderzoek echter niet zo overtuigd van dit argument.

De flats in Tilburg­Noord ondersteunen de theorie, dat veel woonruimte niet be­ woond wordt door de groepen waar ze voor gebouwd is, in dit geval gezinnen.

Nu wonen er veel alleenstaanden, onvol­ ledige gezinnen en gescheiden huishou­ dens. Eén van de oorzaken hiervan is, dat de flats op de verkeerde plaats ge­ bouwd zijn: te ver van het centrum. De plaats waarop een woning staat, is vol­ gens Musterd zeker zo belangrijk als het type woning, de prijs of de kwaliteit er­ van. Andere redenen waarom de gezin­ nen liever niet in de flats wonen, zijn het beheer, de overige bewoners, het type flat (galerijen) en de technische staat waarin ze verkeren, die vaak te wensen overlaat. Behalve in Tilburg doen deze verschijnselen zich ook voor in bijvoor­ beeld Den Helder, Middelburg en Hel­ mond, aldus de promovendus.

Sako Musterd werd op 28 november 1953 in het Brabantse Hooge Zwaluwe geboren. Hij studeerde Sociale Geogra­ fie aan de VU in Amsterdam. Na zijn doctoraal examen in 1978 werd hij daar wetenschappelijk medewerker bij de vak­ groep Stads­ en Plattelandsgeografie van de Westerse landen, onderdeel van het Geografisch en Planologisch Insti­ tuut Sinds september dit jaar is Musterd aan het Instituut voor Sociale Geografie van de Universiteit van Amsterdam.

H.d.B.

la,

#^J

ge ^

\

er

I

tw

In voeringsbeleid WWO De commissie evaluatie W U B , de com­ missie Slagter, is met de opheffing van de W U B , de Wet Universitaire Bestuurs­ hervorming, niet in rook opgegaan.

Integendeel: minister drs. W . J . Deetman vond dat de commissie het proces van invoering van de nieuwe wet op het we­ tenschappelijk onderwijs, de WWO'84, moet begeleiden. De universiteiten wa­ ren daar niet erg blij mee, toen de mi­ nister dat in de Memorie van Toelichting op het Wetsonderwerp W W O schreef: het lijkt er immers enigszins op alsof de minister zegt dat de universiteiten met in staat zullen zijn de nieuwe wet goed in te voeren!

Het gevolg is een enorm gehakktetak over de bevoegdheden van de commis­ sie Slagter, de VSNU en de afzonderlijke Colleges van Bestuur, waarin vele kilo's papier geproduceerd worden.

Eén ding is dus in ieder geval al weer mislukt: en dat is de efficiënte invoering van de wet die gemaakt is om de be­ stuursefficiëncy te verhogen.

Hans Kuné/UP

29 n o v e m b e r 1985

^

DIESREDE

De universiteit moet haar t w e e fasen in liericenbare icaveis verdelen 'De herkaveling van het universitaire veld. Een tiistorisctie beschouwing'. Deze titel - van agrarische origine - zette prof. dr.

H.F.M. Peeters boven zijn rede bij gelegenheid van de acht-envijftigste Dies Na talis van de Katholieke Hogeschool Tilburg op 21 november jongstleden.

Voor hij tot herkavelen overging schetste Peeters een historische analyse van twee veranderingsmechanismen die volgens hem van grote betekenis zijn geweest in de universitaire geschiedenis: het beginsel van de tegenspraak oftewel de dialectiek en de sociale vergelijking. Tegenstrijdige bewegingen zijn er legio in de recente universitaire geschiedenis. Zelfs in de onlangs verschenen HOAK-nota (nota Hoger Onderwijs: Autonomie en Kwaliteit) is de dialectiek in de kiem aanwezig.

De overheid wil de effectiviteit van de besturing verhogen door de instellingen meer autonomie en meer eigen verantwoordelijkheid te geven, maar tevens wil de overheid een betere bewaking en controle op de kwaliteit organiseren. Zou het niet veel verstandiger zijn, vraagt Peeters zich af, om - zoals in de Verenigde Staten - de instellingen zelf een systeem van kwaliteitsbewaking te laten ontwikkelen.

I

)

Prof. Peeters: 'Als de overheid in Nederland wil vasthouden aan door haar ingestelde en gecontroleerde commissies 0tuden deze organen toch geen bemoeienis moeten hebben met de grotendeels uit particuliere fondsen gefinancierde tweede fase. Hier lijkt het niet alleen logisch maar ook legitiem de beoordeling te laten geschieden door particuliere accrediteringsbureaus.'

Zo kan 'het spel der tegenspraken' ironischerwijs ook nog wel eens leiden tot een algeheel herstel van het vroegere.

Posthumus heeft 17 jaar later blijkens het zogenaamde Herenaccoord het gelijk toch nog aan zijn kant gekregen.

Ook verder in het verleden keert de dialectiek de rollen o m . De mooie idealen van het neo-humanisme en van Bildung, met hun eenheid van onderwijs en onderzoek, met hun verbinding tussen wetenschappelijke en praktische opleiding in één theoretisch en filosofisch kader, bleken op het einde van de negentiende eeuw te verwateren ten voordele van de natuurwetenschappens '...diezo druken naar het schijnt tevreden bezig zijn en zo'n groot deel van het overheidsgeld krijgen - want zijn dat niet de parvenu's en nouveaux riches van de universiteit, deze maar half ontwikkelde en nauwelijks uit hun woorden komende handwerklieden met hun grove of nog niet ontwaakte gevoelens, met wie je aan tafel nooit een goed gesprek kunt hebben?' Aldus de door Peeters geciteerde Peter B. Medawar.

De cultuur van de geletterden contra de cultuur van de natuurwetenschappen.

Bildung was voor de burger geleidelijk uitgegroeid tot wat voorheen de etiquette was voor de adel, een instrument om zich van anderen te onderscheiden.

De ideologie van Bildung kon geen weerstand bieden aan de verschrikkingen van het nazi-regiem en is zelfs daarmee al te gemakkelijk verenigbaar gebleken'a\éus Peeters. De humaniora humaniseren niet. Het was niet reëel van kunsten, letteren en filosofie te verwachten dat zij gevoelens van intellect in het

Tilburgs Hogeschoolblad i\

ïöCi

individu zodanig vormen dat daaruit rationeel, tolerant en wejcdoend gedrag in de samenleving zou voortkomen. Dit failliet van het humanisme is niet uitsluitend het gevolg van het inferno van het nazisme, het is evenzeer het gevolg van de dialectiek van de verlichting, die zich tot tegenstander van zichzelf heeft gemaakt.

Mens en samenleving zijn sinds de ontwikkeling van kennis en technische beheersing niet beter geworden..'Maar, zegt Peeters, denken is strategie en kennis is macht geworden, in de natuurwetenschappen en de technische wetenschappen evenzeer als in de mens- en de maatschappijwetenschappen.'

Amerikanen hadden honderd jaar geleden geen last van dit denken dat zich tegen zichzelf keert. Zij wilden zo snel mogelijk hun schrikbarende achterstand in het hoger onderwijs inhalen. Zij zochten het niet zoals de Europeanen in de dialectiek maar in de sociale vergelijking.

Peeters vindt dat de Amerikanen het ver gebracht hebben. Ze hebben zich laten inspireren door de Duitsers met hun research, de Engelsen met hun liberaf education, de Fransen met hun grandes écoles en de Russen met hun ingenieursopleiding. Maar zij hebben er toch iets unieks van gemaakt. Prof. Peeters: 'Geen land heeft in zijn geschiedenis, met uitzondering van de Republiek van de Verenigde Nederlanden In het begin van haar bestaan, zoveel variaties en zoveel vrijheid gekend om eigen wegen te zoeken. Uit die differentiatie en vrijheid en uit daarmee gepaard gaande competitie, uit de combinatie - laten we dat vooral niet vergeten - van cultureel minderwaardigheidsgevoel, maecenaat, academisch ondernemerschap en een fiscaal systeem dat achterstand kon doen inha- ' len, uit die smeltkroes van vormen, praktijken en strevingen is gegroeid wat de Amerikaanse universiteit thans is, die als de Amerikaanse universiteit dus niet bestaat ' Daarna kwam Peeters bij zijn onderwerp: de 'herkaveling van het universitaire veld in Nederland'. Elke universiteit of hogeschool in Nederland wil nu een 'center of excellence' zijn of binnen de kortst mogelijke tijd worden. Maar vooraleer daar ook maar aan kan worden gedacht en voordat de onderlinge concurrentie kan beginnen, moeten we niet nog meer dialectiek in onze universitaire hervormingen stoppen. Universitaire hervormingen moeten niet zo gretig bepaald worden door modieuze trends. We moeten ook los van de rigide binding tussen opleiding en beroep. Door daaraan vast te houden kan de arbeidsmarkt voor vele academici alleen maar ontoegankelijker worden.

'Voor de universiteit is de tijd aangebroken, dat zij haar gebied in enkele herkenbare kavels verdeelt en duidelijk maakt wat op die kavels verbouwd wordt.' De twee fasen tesamen geven bij een juiste herkaveling de student vijf mogelijke opties. Het is een taak van de universiteit, overheid en particuliere sector om van die mogelijkheden ool< werkelijke keuzes

te maken en geen dilemma's, aldus Prof.

Peeters.

De eerste keuze valt samen met die voor de eerste fase van een bepaalde studierichting. Nu is deze in Nederland tot op heden vrij eng geformuleerd. Door vrije studiekeuze en mogelijke opheffing van het Bijzonder Deel van het Academisch Statuut kunnen de studierichtingen mettertijd ruimer geformuleerd worden. Peeters haalt het voorbeeld Cambridge aan waar studenten in de natuurwetenschappen in de eerste twee jaren kennis maken met drie takken van wetenschap. Ze specialiseren zich pas in het derde en laatste academische jaar, in natuurkunde bijvoorbeeld. Ondanks die 'brede' opleiding worden ze als gekwalificeerde wetenschappers afgeleverd en met gretigheid bij industrie, universiteit en overheid opgenomen zonder klachten over hun kwaliteit.

Als dat bij de gespecialiseerde natuurwetenschappen kan moet dat bij geestes-, mens- en maatschappijwetenschappen ook mogelijk zijn.

vulling nodig is kan dit gebeuren via het post-academisch onderwijs. Dit onderwijs zou geleidelijk ook meer het karakter moeten krijgen van scholing en herscholing in die vakken waaraan maatschappelijke behoefte bestaat'. Dit postacademisch onderwijs vormt dan ook de tweede optie in het universitaire bestel.

De derde optie wordt gevormd door de opleiding tot wetenschappelijk onderzoeker, post-doctoraal gesitueerd.

'Het is een dwaasheid in de wet vast te leggen - en te laten staan - dat alle studenten, nu ongeveer 160.000 opgeleid moeten worden'tot wetenschappelijk onderzoeker. Het getuigt van nog groter dwaasheid in die wet te geloven en daarnaar te willen handelen. Laten we de eenheid van onderwijs en onderzoek reserveren voor studenten die van wetenschappelijjk onderzoek straks ook daadwerkelijk hun beroep kunnen en willen maken'. De invoering van het aio-stelsel komt hieraan tegemoet, echter niet zonder meer, aldus Peeters.

Een meer direct op de praktijk gerichte onderzoeksopleiding is de vierde optie.

Twee jaren zijn voldoende, '...in nauw overleg met de betrokkenheid van de afnemers'.

Tenslotte de vijfde optie.

Peeters: 'Het doctoraaldiploma nieuwe stijl kan niet in alle sectoren van de maatschappelijke praktijk de vereiste specifieke kenmerken en vaardigheden aanreiken. Dit wordt ook in de Wet op de Twee Fasen-Structuur onderkend en het wordt tevens door verschillende beroepssectoren kenbaar gemaakt. Een op de eerste fase aansluitende systematische vervolgopleiding is in die gevallen onontkoombaar. ' Peeters besloot zijn diesrede met zichzelf gelukkig te prijzen dat hij deze herkaveling aan de KHT in de praktijk kon brengen. De drie laatstgenoemde opties welke betrekking hebben op de postdoctorale opleiding van studenten beginnen thans vorm te krijgen binnen het TIAS, het Tilburgs Instituut voor academische studies.

E.V.

Prof. H.F.M. Peeters De aldus verruimde studierichting maakt op zichzelf al een meer gedifferentieerde aansluiting op de arbeidsmarkt mogelijk.

Peeters onderbouwt zijn tweede optie aldus: 'Wij moeten dan ook niet tornen aan de idee van een eerste fase als volwaardige opleiding en als algemene voorbereiding op het beroep. Waar aan-

drukkerij

oo

uitgeverij

reclame-bureau

Em. de Jong b.v.

Postbus e - 5110 AA Boarie Nassau - Telefoon 04257 8922"

vervolg van middenpagina

De geest van McCarthy Op een buitengewoon onbeschofte aanval van Irvine in het New Yorkse weekblad Village Voice wilde Schanberg aanvankelijk met reageren omdat hij daarmee het risico liep de aanvaller respectabel te maken. Bij nader inzien heeft hij de brief toch maar beantwoord en iedere beschuldiging, hoe grof ook, weerlegd, omdat 'dit soort mensen er juist op uit is iedereen het zwijgen op te leggen die het niet met hun eens is'.

De herinnering aan de McCarthy-periode dringt nogmaals in volle kracht naar voren: ten tijde van de Koude Oorlog waren de progressieve intellectuelen zo slecht voorbereid op de onfatsoenlijke aanval van McCarthy, dat ze de wil of de middelen om deze te weerstaan niet wisten op te brengen. Anno 1985 ziet het er naar uit dat mensen zich minder snel laten intimideren. Maar laten ze toch maar wel op hun hoede blijven, daar in Amerika.

L.K. 29 n o v e m b e r 1985

IBM's Professional FORTR/^: snelheid, precisie en gebruikersgemak. industrial real time FORTRAN bit manipulatie-functies.

Minimale IBM PC Hardware voor Professional FORTRAN: . hoofdgeheugen 192 KB RAM • tweede diskette drive 360 KB of vaste schijf • mathematische co-processor 8087 of 80287.

U kunt nu op de IBM PC FORTRAN programmeren, zoals u dat op grotere systemen ook gewend b e n t Professional FORTRAN heeft een optimaliserende compiler, biedt een interactieve, symbolische debugger en maakt intensief gebruik van de mathematische co-processor.

Bovendien staat hij data arrays van meer dan 64KB toe.

Een library manager voor object files wordt meegeleverd.

IBM's Professional FORTRAN is volledig ANSl-77, inclusief de

Professional FORTRAN is een produkt van IBM's PC Engineering/ Scientific serie: . Professional FORTRAN • Data Acquisitie en instrumentatie • Hardware en software voor Professional Graphics.

Hardware en software produkten die van een IBM PC een professioneel systeem maken voor techniek en wetenschap.

Persoonlijk computergebruik voor ontwerpers, technici, constructeurs, onderzoekers, statistici, wetenschappers, financiële planners, enz.

Bezoek voor meer informatie of een demonstratie een van de nevenstaande dealers. = = ^ ^ =

G DE

AI DJ

A..

10.

02 Mi Ar Ov

Stc

101 02

n

Il ?

(

Tri

St< VI 10( 02 BI Ge Ini Al El

str Ks 07

Re El Ta 48 07 Dl PF Ce In, A. H(

L W W( 56 04

Er

Gr Er Tv 75 05 Hl

Mi

\

Ne M| str 04 U In Sy Na 12J 02 LI In B.>

23 07 W Vo Cc Pr 55 04

GEAUTORISEERDE DEALERS IBM PC/ES:

AMSTERDAM: Datex Systems B.V., A.J. Ernststraat 5, 1083 GP, 020-462601.

Microland Amsterdam, Overtoom l/Hoek Stadhouderskade, 1054 HA, 020-129765.

Storkdata B.V., Vlaardingenlaan 11, 1062 HM, 020-158834.

BREDA: General Electric Industrial Automation Europe, Druivenstraat 3, Nieuwe Kadijk,4816KD, 076-783000.

('.

Rodelco B.V. Electronics, Takkebijsters 2, 4817 BL, 076-784911.

DRIEBERGEN: PP Computer Centers, Ingenieursgroep Ir. A. Kooijman B.V., Hoofdstraat 119, aQ71 KG, 03438-21051.

EINDHOVEN: L-l-T Hardware BV., Winkelcentrum Woensel 84, 5602 BC, 040-411425.

ENSCHEDE: Greenock Engineering B.V., Twekkeler Es 26, 7547 SM, 053-306537.

HEESWIJK: Manudax Nederiand B.V., Mgr. van Oirschotstraat 1,5473 AX, 04139-8911.

LAREN: Inter Access Systems B.V., Naarderstraat 66, 1250 BE, 02153-13000.

LEIDEN: Infotheek Systems B.V., Overryn 5, 2315 KA, 071-215341.

WAALRE: Vollwood Computers B.V., Prunellalaan 3, 5582 HB, 04904-17575.

C O M M U N I Q U E V A N DE H O G E S C H O O L R A A D V A N 21 NOVEMBER 1985 1 De Hogeschoolraad besluit in te stemmen met de voordracht van de Ad viescommissie Wetenschapswinkel tot benoeming van drs W Dijkstra tot lid tevens voorzitter van die commissie 2 De laarverslag 1984 van Wetenschapswinkel en THB worden voor kennisgeving aangenomen Ook van de jaarrekening 1984 van de SSST wordt kennisgenomen 3 De Raad besluit tot de instelling van korte opleidingen Letterkunde en Taalkunde binnen de subfaculteit Letteren (uitsluitend in deeltijdse vorm) 4 De Raad aanvaardt een concept-besluit inhoudende het advies van het Stichtingsbestuur op de Nota Katholieke Universiteiten, Vooraleer het advies wordt vastgesteld worden er drie wijzigingen voorgesteld en zonder stemming overgenomen de aanduiding 'personeelsbestand' wordt gewijzigd in 'Hogeschoolgemeenschap', de term 'loyaliteit' wordt gewijzigd in 'respect' en de veelbesproken passage inzake het benoe mingenbeleid wordt geherformuleerd in 'Tevens dient ernaar te worden gestreefd dat binnen de Hogeschoolgemeenschap een draagvlak voor de invulling van de katholiciteit van de instelling aanwezig is En voor zo ver het Stichtingsbestuur betrokken is bij de benoeming van bestuur ders, zal het bestuurders moeten aanstellen die bereid zijn de invulling van een open katholieke signatuur te bevorderen in de geest zoals eer der in dit advies aangeduid' 5 De Raad besluit zonder stemming accoord te gaan met het standpunt van het CvB inzake het SURF-rapport (Samenwerkende Universitaire Reken Faciliteiten), daarbij wordt aangetekend - de KHT wijst de constructie van een volledig zelfstandige samenwerkingsorganisatie af en wenst de samenwerking onder te brengen bij de VSNU, - de financieringsstructuur ten aanzien van de personele en overige lasten dient zodanig gewijzigd te worden dat het voor de KHT (als alpha/ gamma-instelling) oök reëel mogelijk wordt in de SURF-activiteiten te participeren 6 De Hogeschoolraad besluit de voortgangsrapportage Emanciaptiebeleid voor kennisgeving aan te nemen Het CvB wordt daarbij verzocht a ernst te maken met het ontwikkelen van een gericht loopbaanbeleid en opleidingsbeleid, zoals bedoeld in de nota, b per kwartaal te rapporteren m b t activiteiten die ontplooid zijn ten behoeve van voornoemde ontwikkeling groep kleine bedrijven in Matagalpa (Nicaragua) Deze bedrijven zijn opgezet door de lagere overheid met als uiteindelijk doel het vormen van zelfstandige cooperaties De budrijven worden ge leid en beheerd door een soort 'hol ding' Er IS op dit moment nog een groot gebrek aan kennis wat betreft de economische gang van zaken Het eerste project betreft de financiering, organisatie en exploitatie van een VITE ORGANISEERT LEZING nieuw industriecomplex, waar zich DOOR PROF. DR. a j . F . t z t verschillende bedrijven zullen BOURITIUS vestigen Deze vraag kan vanuit Nederland onderzocht worden Het De Nederlandse Arabische Knng, tweede project betreft het opzetten A f d Zuid Nederland organiseert m van een eenvoudig (geautomatisamenwerking met de Vereniging seerd) informatiesysteem, dat zowel voor internationale Tilburgse Econo ten dienste moet staan van het ma men en Juristen, VITE een lezing nagement, de holding en het locale door Dr Prof G J F Bouritius geti bestuur, als van de arbeiders in de teld Jihad 'Heilige Oorlog' een factor verschillende bedrijven Voor dit provan betekenis vroeger en n u ' ject IS het echter noodzakelijk om G J F Bouritius, in 1920 geboren in voor een periode van minimaal zes Harlingen, studeerde vergelijkende maanden de situatie ter plekke te on godsdienstwetenschap, kulturele an derzoeken Hier liggen mogelijkhe tropologie en Afnkanistiek aan de den voor een Bik student of een be universiteiten van Nijmegen Leiden drijfseconoom In het laatste geval en Wenen en promoveerde in 1960 zal er samengewerkt worden met een HIJ IS nu hoogleraar in de Fenomeno ter plaatse aanwezige Nederlandse logie en de geschiedenis van de ingenieur met kennis van systeem godsdiensten aan de Theologische bouw Faculteit te Tilburg De lezing vindt plaats op 11 decern ber (woensdag) om 20 30 uur TENTAMINERING Plaats The Gallery, Heuvelring 37, PRIVAATRECHT 381.020 Tilburg Om zoveel mogelijk recht te doen aan de planning van af te leggen tenta mens wordt voor Privaatrecht 381 020 gelegenheid gegeven tenta mens af te leggen op 9 januan 1986 dan wel 30 januari 1986 WIJSGERIGE ANTROPOLOGIE 2e SEMESTER 1985/1986 Het IS niet toegestaan om zowel op 9 januari als op 30 januari 1986 tenta In het tweede semester zal een doe men af te leggen toraalcursus Wijsgenge Antropologie Studenten dienen vóór 27 november worden verzorgd op maandag 1986 bij Mevr M Timmers Oorvers 15 30 17 30 uur door P Moyaert in KHTB 4041 tel 013-662023) kenbaar zaal SZ 32 te maken op welke datum zij tentaNadere mededelingen m b t de in men willen afleggen houd van deze cursus volgen in THB Opmerking nr 16 of 17 De datum waarop voor fiscalisten tentamen wordt afgenomen voor Pri vaatrecht 381 221 blijft gehandhaaft op 17 december 1985 Het is voor fis calisten niet mogelijk tentamen af te leggen op 9 januan of op 30 januan INTERESSANTE 1986 AFSTUDEERPROJECTEN I N NICARAGUA VAKGROEP ORGANISATIE VACATURES BIJ de vakgroep Ontwikkelingspsychologie van de Subfaculteit Psychologie wordt gevraagd een WETENSCHAPPELIJK ASSISTENT (M/V) voor 0,4 van de werktijd Penode van aanstelling 1 januan 1986 tot 1 januari 1991 Inlichtingen tel 2636, kamer B 1028

BIJ de vakgroep 'Organisatie van de Onderneming' zijn twee onderzoeks vragen binnengekomen met betrekking tot de bedrijfsvoering van een

STRAFRECHT Ter voorbereiding op het tentamen Strafrecht C (d d 13 januan 1986) zal

op dinsdag 7 januan 1986 een repeti tiecollege worden gegeven Tijdens dit college kunnen aan diverse do centen vragen worden gesteld over de voor het tentamen te bestuderen materie Tevens zal tijdens dit college het in de syllabus, pag 275 e v , opgeno men tentamen worden besproken Plaats en tijd van handeling AZ 117, van 18 45 22 00 uur PRIVAATRECHT A EN B PROPEDEUSE Dit semester zal een extra werkcollege worden gegeven op de hieronder vermelde tijd en plaats Werkgroep 1 op dinsdag 3 decem ber van 10 30 12 30 in SZ 28, Werkgroep 2 op dinsdag 3 decem ber van 10 30-12 30 in SZ 30, - Werkgroep 3 op dinsdag 3 december van 10 30-12 30 in SZ 35, Werkgroep 4 op dinsdag 3 decem ber van 13 30-15 30 in SZ 28, - Werkgroep 5 op dinsdag 3 decem ber van 13 30-15 30 in SZ 30, - Werkgroep 6 op dinsdag 3 decem ber van 13 30-15 30 in SZ 35, - Werkgroep 7 op maandag 2 december van 15 30 17 30 in AZ 8, - Werkgroep 8 op maandag 2 decem ber van 15 30-17 30 in AZ 6, - Werkgroep 9 op maandag 2 decem ber van 15 30-17 30 in AZ 05, - Werkgroep 10 op maandag 2 december van 15 30 17 30 in AZ 113, Werkgroep 11 op maandag 2 december van 15 30-17 30 in AZ 6, - Werkgroep 12 op maandag 2 december van 15 30 17 30 in AZ 05, Werkgroep 13 op woensdag 4 december van 10 30-12 30 in SZ 32, Werkgroep 14 op woensdag 4 december van 10 30-12 30 in SZ 32, Het hoorcollege van mr Nieskens Isphording over de uitleg van over eenkomsten dat op vrijdag 6 decem ber wordt gehouden, vindt met plaats in CZ 101, maar in AZ 112 en wel op de volgende wijze van 9 (X)-10 00 uur voor de werk groepen 3, 4, 9, 10, 12, van 10 15 11 15 uur voor de werk groepen 1, 6, 7, 13, 14, van 11 30 12 30 uur voor de werkgroepen 2, 5, 8, 11 Voor de goede orde wijzen wij erop, dat hetgeen in de hoorcolleges wordt behandeld ook deel uitmaakt van de verplichte leerstof Ten behoeve van studenten die nog een laatste vraag hebben m b t de tentamenstof worden telefonische spreekuren gehouden en wel als volgt voor de studenten van M Chao op dinsdag 10 december van 10 0015 00 uur, tel 013 367994, - voor de studenten van P Schami nee op maandag 9 december van 10 00 15 00 uur, tel 04904 16168, voor de studenten van A Thomas sen op dinsdag 10 december van 10 00-15 00 uur, tel 013-662387, voor de studenten van H Vermeu len op dinsdag 10 december van 10 00-15 00 uur, tel 013 681888, deeltijdstudenten kunnen met hun vragen terecht bij A van Neer op dinsdag 10 december van 19 (X) 22 00 uur, tel 040 414560, recidivisten kunnen terecht op het spreekuur van hun docent van het vong jaar NIEUWE AVONDRECTOR Vooruitlopend op meer uitvoerige be nchtgeving in het eerstvolgend avondbulletin het volgende De ambtstermijn van de I e avondrec tor (1 september 1983 1 september 1985) IS verstreken en de voormalige avondrector drs A van Kalmthout is opgevolgd door een nieuwe avondrector Het faculteitsbestuur en de raad zijn gezamenlijk tot de conclusie geko men dat het avondrectoraat een zin volle zaak is Het bestuur geeft dan ook verheugd te kennen dat de facul teitsraad op 31 oktober jl unaniem een avondrector heeft gekozen in de persoon van mevrouw mr F de Koning-Klaassen (kamer B 708, tel 013 662708), haar ambtsperiode ein digt op 1 september 1987

f^^" ^

ta

C A P I T A SELECTA BURGERLUK RECHT (PAG. 100 STUDIEGIDS 1985-1986) 27 januari 1986, 16 00 uur is er een bijeenkomst waann de invulling van het vak nader wordt besproken - Vanaf 2 januan 1986 is er op kamer B 826 (secretariaat van de vakgroep privaatrecht) een stencil verkrijgbaar waann u w o r d t ingelicht over de plaats van de bijeenkomst van 27 ja nuari 1986, de organisatie van het vak, collegetijden en plaats, de te bestuderen literatuur, exameneisen JURIDISCHE INFORMATICA Komend semester zal de cursus 'juridische informatica' van start gaan De juridische informatica is de nog jonge wetenschap die zich bezig houdt met het gebruik van de computer in de wetenschap en praktijk van het recht De cursus is verplicht voor alle rechtenstudenten die in 1984 of 1985 voor het eerst aan de faculteit zijn ingeschreven, met dien verstande dat men vrij is in de keuze van het moment waarop men de cursus wil volgen (het mag dus ook in het laatste studiejaar nog) Ouderejaars rechtenstudenten mogen de cursus ook volgen, zij zijn daartoe met verplicht De cursus kent een studiebelasting van 75 uur en duurt 6 weken Daar een semester 12 weken lang is, wordt de cursus twee keer per semester gegeven de eerste zes weken van elk semester en de tweede zes weken van elk semester Er w o r d t geen tentamen afgenomen, maar in plaats daarvan geldt een deelnameverplichting aan Buro Examens zal worden doorgegeven wie aan de verplichting heeft voldaan en wie vrijwillig de cursus heeft gevolgd, zodat daarvan aantekening kan wor den gemaakt De inhoud van de cursus ziet er als volgt uit week 1 inleiding, wat is juridische in formatica en aanverwante disciplines week 2 informatie, onderscheid maken tussen gegevens en informatie, wat IS jundische informatie, hoe vinden w e juridische informatie week 3 computers, ontwikkeling van de automatisering, waaruit bestaat een computer, hoe werkt een computer week 4 toepassingen in de rechts praktijk, automatiseringsprojecten in wetgeving, bestuur en rechtspraak week 5 tekstverwerking en juridi sche databanken, juristen en tekst verwerking, jundische gegevensbestanden, zoekprooedure Kluwers J u ridische Databank week 6 prakticumvoorbeeld, on line search in Kluwer Jundische Data bank Hoewel het, helaas, met mogelijk is om iedereen zelf achter een computer te laten zitten zal toch zoveel mogelijk gedemonstreerd worden Literatuur Jan Smits Het recht uitgedaagd door de computer verschenen in de serie Recht en Welzijn bij Van Log hum Slaterus, Zwolle 1985 Reader Jundische informatica, bin nenkort verkrijgbaar bij het Dictaten magazijn Per cursus geldt een maximaal aantal deelnemers van honderd, die in drie groepen zullen worden verdeeld, waarvan er (tenminste) een uitslui tend voor propedeusestudenten zal zijn Voor avondstudenten geldt voorals nog geen maximaal aantal deelne mers U moet zich opgeven voor 14 december indien u een van beide cursussen wilt volgen die komend se mester worden gegeven Inschrijvingen voor de cursus kan bij Joan Hage of Hilde de Vos Kamer B 922 s morgens tussen 9 00 en 12 30 uur Avondstudenten kunnen zich ook opgeven op het avond spreekuur van woensdag 4 december a s van 18 00 20 00 uur in gebouw S kamer S 6 De tijden en plaatsen van de colleges worden nader bekend gemaakt op de intekenlijsten Voor meer informatie kunt u terecht bij mr S Nouwt, docent jundische informatica B 727 tel 013 662792

n

y:

MEMO

Bistro 'ESCARGOT

Vraag naar het C O L L E G E M E N U Wordt geserveerd op woensdag, donderdag, vrijdag van 17 30 tot 20 00 uur

MENU dagsoep hazepeper koffie

f 17,50 (Uw chefkok Geert Seebregis)

THE GALLERY

Geopend van dinsdag t/m zondag vanaf 20 00 uur Heuvelring 37 Tilburg

Studenten \ LEZINGENCYCLUS ONTWIKKEUNGSVRAAGSTUKKEN De Werkgroep Ontwikkelingsvraag stukken van de Universiteit van Amsterdam organiseert begin \986

Menu PERIODE 2 T / M 7 DECEMBER 85 M A A N D A G 2 12 champignonsoep mozaieksoep peperburger gemarineerd speklapje groene pepersaus snijboontjes witlofsla V e g e t a r i s c h 2 kaaskroketten snijbonen sla aardappelen DINSDAG 3 12 bruine bonensoep heldere selderijsoep tjap tjoy 2 stokjes sate pindasaus kroepoek Gelderse schijf spruitjes V e g e t a r i s c h tjap tjoy sate van soja kroepoek rijst

de jaarlijkse lezingencyclus, beho rend bij het doctoraal bijvak Ontwik kelingsvraagstukken Het centrale thema van de cyclus is de rol die kennis, techniek en wetenschap spelen bij ontwikkeling Het programma ziet er als volgt uit 9januari drs Jan Pronk Internatio nale economische relaties en ontwikkeling - 16januari drs Wicher Smit Nederlands ontwikkelingsbeleid, pretenties en realiteit - 23 januan prof dr Gerd Junne Biotechnologie invloed op internationale verhoudingen 30 januari prof dr Enno Hommes Aangepaste technologie voor de der de wereld - 6 februari dr Loes Schenk Sand bergen Technologie en de rol van vrouwen in India 13 februan prof dr P de Waart Juridische aspecten van technologieoverdracht - 20 februari prof dr Cees Hamelink Informatietechnologie in de NoordZuid verhoudingen 27 februari Md Anisur Rahman People's participation in rural develop ment - 6 maart prof dr Gerard de Zeeuw Participatie van wetenschappers in de derde wereld 13 maart Mrs Zen Tadesse (o v ) Participation of women in development - 20 maart Afsluitend College (o v ) De lezingen vinden plaats in het Oudemanhuispoort-gebouw, zaal D 118, van 15 00 17 00 uur Op 9 januan, 30 januan en 27 februari gaat een film vooraf aan de lezing, die dan om 14 00 uur begint Naast de lezingencyclus kan men ook nog kiezen uit een aanbod van 12 themagroepen, die elk een bepaald aspect van de ontwikkelingsproblematiek belichten Voor programmaboekje, aanmeldingen, informatie, enz kunt u zich wenden tot het Secretariaat van de Werkgroep Ontwikkelingsvraagstukken, t a v drs C J M Hacking, Spui 2 1 , 1012 W X Amsterdam (020525 4764)

DROMEN GEVRAAGD Voor de voortzetting van een lande lijk onderzoek naar droominhouden hebben wij nog een aantal droomseries nodig, elk bestaande uit 5 dro men Vooral droomsenes van man nen zijn zeer welkom omdat wij daar een groot tekort aan hebben Het materiaal wordt anoniem verwerkt De enige informatie die wij nodig hebben is geslacht, leeftijd, studie richting U kunt de droomsenes zen den naar dr M A de J o n g , Psycho logisch Laboratorium (kr834) Univer siteit van Amsterdam, Weesperplein 8, 1018 XA Amsterdam

WOENSDAG 4 12 kalfssoep oxtail claire hutspot klapstuk vleesjus gehakt in bladerdeeg postelein V e g e t a r i s c h hutspot hachee van soja sla DONDERDAG 5 12 peterseliesoep kippebouillonsoep spaghetti met tonijn kaas sla jachtschotel met appelmoes Vegetarisch spaghetti eieren met kaassaus gemengde sla VRIJDAG 6 12 tomatensoep chili con came seldenj v\/ortelsalade kalkoensteak jachtsaus savoye kool Vegetarisch' bruine bonenschotel selderij wortelsalade I V m Sint Nicolaas is het restaurant na 14 30 uur gesloten

Vrouweni TOEKOIVIST SLOV Op 12 december 1985 organiseert de Stichting Landelijk Overleg Vrou wenstudies (SLOV) een grote vergadenng in verband met haar voort bestaan De SLOV is vanaf september 1982 voor 3 jaar (experimenteel) gesubsidieerd door het Ministerie van Onderwijs & Wetenschappen O & W wenst echter verder geen verant woordelijkheid te nemen inzake de financiële toekomst van de organisa tie De Rijksuniversiteit Utrecht (RUU) heeft tot 1 januari 1986 voor een overbruggingskrediet zorg gedragen De SLOV IS nog steeds keihard aan

Tilburgs Hogeschoolblad

het proberen vóór 1 januan financiering rond te krijgen, hoe dit afloopt is nu nog onzeker Begin december hopen we hier meer zicht op te hebben Als er geld komt, HOERA', maar als het er met komt W A T DAN7 Gaan w e door en zo ja, hoe' Heel veel vrouwen hebben zich destijds ingezet voor de oprichting van de Stichting Wij hopen dat, nu w e wat betreft de toekomst van de SLOV op een kruciaal punt staan, er weer heel veel vrouwen zullen zijn die mee willen denken en mee willen doen Alle betrokkenen bij Vrouwenstudies worden dan ook nadrukkelijk uitgenodigd om aanwezig te zijniM Zegt het voort Info en aanmelding kan telefonisch of schriftelijk SLOV, Heidelberglaan 1 3534 CS Utrecht, tel 030 531381 12 december, 14-17 uur

Buro Buitenlands INTER-UIMIVERSITY CENTRE OF P O S T G R A D U A T E STUDIES D U B R O V N I K 1985/1986 Droit International et Relations Inter nationales 27 janvier 14fevrier 1986 .

Directeurs du cours Vladimir-Djuro Degan (Zagreb), Jan van Lith (Til burg) Sujets du cours Le droit international, droit volontaire entre Etats souverains (Cottereau) Les causes d'exoneration de la responsabilite internationale (Sal mon) Droit des traites, probièmes choisis (Vukas) Developpement de droit international economique aspects choisis (van Lith) L'integration economique dans le droit international public (la zone li bre echange, l'union douanière, l'union economique) (Martins) Le systeme de cooperation et inte gration entre les pays en developpe ment (Ayberk) Les droits de l'homme et la Croix Rouge internationale (Jakovijevic) L'application du droit international dans les conflicts non internationaux (Bierzanek) Le droit international nucleaire (Lamm) Problemes du droit international rela tifs è la radiodiffusion directe par les satellites (Vajic) La question du Moyen-Orient a la lu eur du probleme palestinien (aspects jundiques et politiques) (Obradovic) La Convention des N U sur le droit de la mer de 1982 et les Etats tiers (Degan) Einseignants Ural Ayberk (Geneve), Remigiusz Bierzanek (Varsovie), Gilles Cotte reau (Le Mans), Vladimir Djuro De gan (Zagreb), Bosko Jakovijevic (Belgrade), Vanda Lamm (Buda pest). Jan van Lith (Tilburg), Rudolf Martins (Vienne), Konstantin Obra dovic (Belgrade), Jean Salmon (Bruxelles), Nina Vajic (Zagreb) Bu dislav Vukas (Zagreb) Plan de travail Le vours dure trois semaines, cinq jours par semaine, six heures par jour Les lecons sont suivies par dis cussios et séminaires organises par les enseignants Les participants sont encouragees de contnbuer au travail en seminaire par tout expose ecrit ou oral qu ils desirent presenter Langue unique du cours est le fran cais La connaisance suffisante du francais est supposee pour tout parti cipant II n'y a pas d examens Un certificat d'assiduite est delivre a tout partici pant ayant presente un travail ècrit.

soit pendant la duree du cours ou apres sa cloture Les cours sont tenus au niveau d'etu des postuniversitaires Toutefois, ils sont accessibles aus etudiants speci element interesses n'ayant pas encore atteint ce grade de leurs études Verdere informatie en aanmelding voor 10 december Buro Buitenland, Kamer B 1011

Agenda NOVEMBER

Variaw

VRIJDAG 29 NOVEMBER Katholiel<e H o g e s c h o o l , 12 30 uur, aula Debat tussen de heren Van Ier sel (CDA), Woltgens (PvdA) en De Grave (VVD) over 'Economisch beleid in de verzorgingsstaat' Org Stud Gen

EXPOSITIE V A N iVIARGOT HOIVIAN O P K H T Waar de inspiratiebronnen van het sculpturale werk (ceramiek, brons, marmer) van Margot Homan (1950) liggen is zonneklaar de klassieke Helleense beschaving en de Florentijnse hoogrenaissance, beide oor sprong van de 'moderne' Westeuro pese beschaving

Farce-theater, 20 30 uur Muziek van Doedelier en Mare Zeegers S t a d s s c h o u w b u r g , 20 15 uur 'U spreekt met u w moordenaar' van Frederick Knott met in de hoofdrol Kees Brusse Regie J o Dua S t a d s s c h o u w b u r g , 20 45 uur Kanna Holla in ' S o l o / D u o ' Kanna Holla en Ingnd Kuijpers spelen ' S o l o / D u o ' in een regie van Rense Royaards

Margot Homan volgde haar opleiding aan de Academie voor Beeldende Vorming te Tilburg Gedurende 10 ja ren was zijn als docente Beeldende vorming verbonden aan de Sociale Academie Markendaal te Breda Ze houdt zich nu full time bezig met het scheppen van sculpturaal werk Onlangs was haar werk te bezichtigen bij galerie Husstege te 'sHertogenbosch Van dinsdag 3 december t / m 19 de cember is haar werk te zien in de ruimte voor de Aula van gebouw A (hoofdgebouw) van de Katholieke Hogeschool Zij zal hier haar sculptu ren en tekeningen tonen

Sport PENDRAGONNIEUWS E.S.T.D. Deelname aan het Eerstejaars Sport Toernooi Drienerio is nog mogelijk in oe volgende takken van sport hockey dames, volleybal dames/heren, zaalvoetbal heren Het E S T D vindt wederom plaats op het terrein van de TH Twente, op 12 en 13 december Het E S T D be tekent twee dagen sport en ontspanning, geef je dus zo snel mogelijk op op de studentensporthal Tel 671898 of 631873 Batavierenrace Vanaf nu is inschrijving voor de Bata vierenrace mogelijk De 14de Batavierenrace zal worden gehouden op 26 april 1986 Een ploeg moet bestaan uit 26 lopers, die ingezet moeten worden op 7 dames en 18 heren etappes Wil je inschrijven of heb je vragen kom dan langs op de Pendragonkamer, tel 671898 of 631873 Inschrijfprocedure taklien sport in cursusverband {2e semester)

van

Voor de volgende takken van sport in cursusverband dient men zich op nieuw in te schrijven 1 Fitness (nivo 3), 2 Badminton (ni v o 2 e n 3 ) , 3 Tennis (nivo 3) 4 Jazz gymanstiek (nivo 1 en 2) De overige takken van sport in cursusverband lopen het 2e semester normaal door De lessen van het I e semester lopen gedurende de maand januari '86 nog door' Vanaf maandag 20 januari '86 (12 00 uur) liggen de inschrijfformulieren in de studentensporthal klaar en op maandag 3 februari '86 kun je vanaf 9 00 uur zelf komen kijken in welke groep(en) je bent ingedeeld Het 2e semester' voor deze takken van sport begint derhalve op maan dag 3 februari '86 Bij het invullen van het inschrijfformulier dient men het sportkaartnummer te vermelden Zonder nummer géén inschrijving

BI

Stadsschouwburg, 22 15 uur Jazzconcert door Henbert Wagner (viool) en Ron Berendsen (Slagwerk) S t a d s s c h o u w b u r g , 20 00 en 22 15 uur Filmhuis 'Regno di Napoli' Werner Schroeter special ZATERDAG 30 NOVEMBER S t a d s s c h o u w b u r g , 20 00 uur Filmhuis 'Palermo oder Wolfsburg' Werner Schroeter special ( t / m 2 d e cember)

DECEMBER M A A N D A G 2 DECEMBER S t a d s s c h o u w b u r g , 20 15 uur Lim burgs Symfonie Orkest o I v Salva dor Mas m m v Edith Peinemann (vi ooi) Uitgevoerd worden werken van Franck, Bruch en Mozart DINSDAG 3 DECEMBER K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l , 20 15 uur, aula Kon Liedertafel met 'Hagan Kwartet' m m v Hatto Beyerie, alt viool S t a d s s c h o u w b u r g , 20 00 uur Film huis 'Die Generalprobe' Werner Schroeter-special ( t / m 4 dec ) S t a d s s c h o u w b u r g , 22 15 uur Film huis 'Das Liebeskonzil' Werner Schroeter special ( t / m 4 dec ) T I A S , 20 00 uur Nelly Heykamp en Annie v d Oever over 'Vrouwelijke personnages in de literatuur' Aansluitend discussie o I V Carol Lorde Org Polet K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l , 15 30 uur AZ 9 Lezing door Dr Jennifer Byrkitt over Decadent fiction of woman in woman's decadent fiction 'Rachilde' Org Coll Let WOENSDAG 4 DECEMBER S t a d s s c h o u w b u r g , 20 45 uur, stu dio Soliedair en 'Anne' DONDERDAG 5 DECEMBER K a t h o l i e k e H o g e s c h o o l , 14 (X) uur, CZ 213 Colloquium economie Dr J de Leeuw (RUL) over 'Multivariate analyse technieken met optimale transformaties' S t a d s s c h o u w b u r g , 20 00 uur Film huis 'Andrei Bublyov' van Andrei Tarkovski ( t / m 10 dec ) VRIJDAG 6 DECEMBER S t a d s s c h o u w b u r g , 20 15 uur Bewegingsgroep Bart Stuyf met de nieuwe productie 'Target' S t a d s s c h o u w b u r g , 20 45 uur, studio Het Trojaanse Paard met 'Kleur IS alles' naar script en regie van Jan Decorte m m v Carina Peeters en Sigrid Vinks

29 november 1985

i

.­é* ­V­'S"­. —'

HPt^O^ FILMHUIS

Werner

Schroeter: een theatergek in het filmhuis

Op dinsdag 3 en woensdag 4 de­ cember in het Filmhuis: 'Die Ge­ neralprobe'. Aanvang: 20.00 uur .

Toen Werner Schroeter in 1980 met zijn team het theaterfestival van Nan­ cy teisterde om er een aflevering te maken voor de tv­serie 'Junges Deutsches Theater' haalde hij zich de woede op de hals van organisatoren en aanwezige gezelschappen.

Schroeter manifesteerde er zich als een opvallende dandy met zijn lange lokken en grote zwarte borsalino; hij stelde aanvangsuren van voorstellin­ gen uit om de juiste camera­opstel­ ling te zoeken, liep met lampen en camera tussen publiek en acteurs en wist zich steeds zo ongelukkig op te stellen dat de helft van het publiek al­ leen maar de ruggen van Schroeter en co te zien kreeg. Kortom Schroe­ ter zorgde voor een eigengereide act en trok daarmee meer belangstelling dan menig festivalonderdeel.

Nancy 1980 was nochtans het laatste echt boeiende festival in een reeks

die ergens midden in de zestiger jaren uit een initiatief van het universiteits­ theater was ontstaan. Lange tijd was Jack Lang (nu Franse minister van cultuur! de motor achter het festival dat vooral in de jaren '70 toonaange­ vend was voor de theatervernieu­ wing. Het storende werk van Schroe­ ter in 1980 was in elk geval goed voor een prachtig werkstuk van anderhalf uur, vol persoonlijke gesprekken, muziekstukken en gedeelten uit de festivalproducties.

Hij gaf zijn werk de titel 'Die Generalprobe' met prachtige stukken uit 'Café MiJller' van Pina Bausch en de revelatie, van het festival 'Prometheus porte feu' van André Engel en het Theatre Nati­ onal de Strasbourg.

'Die Generalprobe' is een unieke film over het theater. Theaterfreaks krij­ gen er een portie levend theater te zien uit een festival dat toen nog naam had als het interessantse expe­ rimenteel festival ter wereld. Nadien ging het in Nancy snel bergaf. £ \/

Nog meer Werner Schroeter Werner Schroeter (1945) studeerde korte tijd psychologie en was enige jaren journalist. Aanvankelijk filmde hij op 8 m m en nam met succes deel aan het experimentele filmfestival van Knokke in 1968. Daarop volgden zijn eerste successen met films waar­ in opera een belangrijke rol speelde.

Sinds 1972 ensceneert Schroeter ook zelf opera's in Duitsland en Italië.

PALERMO ODER WOLF SBURG In het zuiden van Sicilië, in Palma di Montechiaro, is het begrip 'Duits­ land' een realiteit. Getuigen van deze realiteit zijn onder andere de terugge­ keerde gastarbeiders met hun auto's met Duitse nummerborden.

De jonge Nicola Zarbo komt uit een arm gezin. Zijn vader wil het land ko­ pen, dat hij zijn levenlang heeft be­ werkt. De grootgrondbezitter ver­ hoogt echter iedere keer de prijs. Zijn

broer observeert het verschil tussen arm en rijk heel precies. Nicola wil zijn familie helpen en besluit daarom naar het Noorden te gaan. Hij komt aan in Wolfsburg, de stad waar de Volkswagen wordt gemaakt. Enkele landgenoten helpen hem aan werk en onderdak.

Ondanks de dagelijkse teleurstellin­ gen, het zware werk, de taalbarrière, de eenzaamheid en het verlangen naar Sicilië is hij gelukkig. De verhou­ ding met zijn mooie Duitse vriendin Brigitte maakt alles op den duur draaglijk. Totdat op het bedrijfsfeest iets gebeurt wat Nicola niet begrijpt: z'n vriendin laat hem in de steek. Hij raakt hierdoor zeer in verwarring en doodt twee Duitse mannen.

Filmhuis: 30 nov. en 2 dec. 20.00 uur.

REGNO Dl NAPOLI In februari 1977 werkte Schroeter in Napels drie weken aan een scenario.

Hij kende de stad, met zijn armoede, zijn werkloosheidsprobleem, al vijf­ tien jaar. Hij kreeg het idee voor 'Regno di Napoli', het verhaal van een Napolitaans gezin over een perio­

de van dertig jaar, met zijn wil om vooruit te komen, de zorgen over de armoede, en zijn geloof. De leden van de familie hebben hoop en de film laat zien in hoeverre zij hierin wel of niet worden beschaamd.

Filmhuis: 28 en 29 nov. 20.00 en 22.15 uur.

LIEBESKONZIL Het toneelstuk 'Das Liebeskonzil' is van de hand van een in Nederland vrijwel onbekende Beierse auteur.

Oscar Panizza (1853­1921), die in de annalen van zijn geboortestad voort­ leeft als een querulant en godslaste­ raar. Hij schreef giftige satires tegen God en de godsdienst en lag zowel met de Kerk als met de Staat over­ hoop. Wegens 'Das Liebeskonzil', ei­ ne Himmelstragödie in fünf Aufzü­ gen, werd Panizza in 1985 tot een jaar gevangenisstraf veroordeeld in München, een stad die hij haatte als de pest. Blasfemie was de aanklacht.

Filmhuis: 3 en 4 dec. 22.15 uur.

Globe wil experiment en risico, schouwburgdirecteuren willen volle zalen Op 1 november jl. ging in de grote zaal van de Tilburgse Stadsschouw­ burg de Globe productie 'Hamletma­ chine/Egofiel' in première. Een voor­ stelling waarin regisseur Sam Bo­ gaerts een intelligent en helder com­ mentaar geeft op de spraakmakende schrijver Heiner Muller. In z'n eerste regie bij z'n nieuwe gezelschap zet ^Bégaerts vraagtekens bij de opvattin­ gen van Muller, die met zijn teksten bewust wil shockeren en een angst­ aanjagende wereld schept met ver­ krachtingen, verminkte lichamen, dood en verrotting. Volgens Bo­ gaerts wordt Muller langzamerhand veel te serieus genomen. Hij ver­ beeldt de teksten van Muller op het toneel met de grove middelen waar zijn teksten om vragen, maar voegde elementen toe die dit weer relative­ ren. Zo vertelt een clown wrange grappen met een toon van: 'dit is pas shockerend', en zette Bogaerts Mul­ ler zelf als een pervers gluurdertje op de bühne. Het is een voorstelling met veel bloot, ketchup, cynisme en kitch, zoals we die wel vaker van Glo­ be hebben gezien.

Natuurlijk werd er wisselend op de voorstelling gereageerd; Müllers teksten zijn nog lang niet ingebur­ gerd in het Nederlandse toneelreper­ toire. De kritieken varieerden van 'vrolijk en decadent' (De Volkskrant) tot 'een stuitende vertoning' (De Te­ legraaf). Op 8 november verscheen er een persbericht, ondertekend door vier schouwburgdirecteuren uit het zuiden des lands, namelijk Leo den Brabander (Tilburg), Tom Odems (Den Bosch), Jan Reijs (Eindhoven) en Reg ten Zijthoff (Breda). In dit persbericht stellen de vier directeuren dat de voorstelling 'Hamletmachine/ Egofiel' tot zeer negatieve reacties heeft geleid bij pers en publiek. Zij vinden dat Globe 'niet heeft voldaan aan haar opdracht en contractuele verplichting om een grote­zaal pro­ ductie af te leveren' en dat de voor­ stelling niet voldoet aan 'de minimale eisen van kwaliteit en professionali­ teit'. Het liefst hadden ze de voorstel­ ling meteen van het Globe­repertoire gehaald, maar ze hebben met de hand over het hart gestreken en be­ sloten dat Globe met de voorstelling slechts één maal in de genoemde plaatsen mag optreden, op voor­ waarde dat er na afloop een discussie zou zijn met het publiek over 'motie­

Tilburgs Hogeschoolblad

ven, opvattingen en doelstellingen' van de productie.

Globe reageert woedend. En niet al­ leen Globe. De discussies­na­afloop, mondden uit in scherpe aanvallen in de richting van de directeuren, die hun gezicht bijna niet meer durfden te laten zien. De Tilburgse directeur Leo den Brabander liet, na de erva­ ringen elders, de discussie in zijn zaal op het laatste moment afgelasten.

Aanleiding voor de clown in de voor­ stelling om aan een gelegenheids­ mop nog een extra regel toe te voe­ gen: 'Zit ik van de week met Reg ten Zijthof, Jan Reijs, Leo den Brabander en nog wat schouwburgdirecteuren (of wat daar dan voor door mag gaan) in de Yab­Yum. Komt er zo'n vrouwtje naar ons toe met de vraag of we voor het neuken nog wat willen zien, een show of iets dergelijks.

Nou, zegt Reg ten Zijthof (al aardig in de olie, want het was tenslotte al 5 uur 's middags): geef mij maar zo'n moddergevecht tussen twee van die wijven. Zegt dat vrouwtje: nou, dat is best, maar onze directie heeft gezegd dat dat alleen kan als er na afloop dis­ cussie is met het publiek! Nou, zegt Leo den Brabander, als er eerst ge­ discussieerd moet worden ga ik liever gelijk neuken!'

Tijdens de discussie in Eindhoven, die overigens door een partijdige voorzitter geleid werd (van de partij van de schouwburgdirecteur Jan Reijs wel te verstaan), reageerde er een toeschouwer met verbazing over zo veel opwinding. 'Jullie toneelmen­ sen doen altijd zo dramatisch, alsof jullie een mes op de keel wordt gezet als Jantje Reijs een keer een streek uithaalt. Laat ze toch, zoveel aan­ dacht zijn die directeuren niet eens waard'. Maar de directeuren hebben argumenten.

Jan Reijs: 'Het is op het moment heel slecht gesteld met het repertoire­ toneel, en dat moeten we ons maar eens realiseren. Het repertoire­toneel is absoluut niet meer in staat om de grote zalen te vullen. Keer op keer moeten we voorstellingen afgelasten vanwege een gebrek aan publiek en sturen w e de mensen die er zijn weer naar huis. Ten minste, als de voor­ stelling niet al voortijdig van het re­ pertoire is genomen vanwege een ge­ brek aan kwaliteit. Nog even en er is helemaal geen publiek meer voor de­ ze vorm van toneel.' Aan deze kritiek kan Globe zich niet onttrekken. Een aantal grote­zaal producties die Glo­ be de laatste jaren heeft afgeleverd, waren uiterst oninteressant (Oronoo­ ko / De Redders) of werden als mis­ lukt beschouwd en afgelast (Moby Dick). Maar tegenover staan genoeg producties die wèl interessant waren, zoals 'In het tuinhuis', 'Wolfson' en iets verder terug 'De drie zusters', 'Het Chemisch huwelijk', 'Hofscè­ nes'... De ene productie trok vollere zalen dan de andere, en in de rand­ stad zullen de zalen voller zijn ge­ weest dan in het Zuiden, maar van een algemene stilstand of gebrek aan kwaliteit is absoluut geen sprake.

Globe is een gezelschap dat het ex­ periment aandurft en risico's durft te nemen. Maar dat is het 'm nou juist.

Risico's en grote zalen zijn twee be­ grippen die niet voor elke schouw­ burgdirecteur met elkaar te rijmen zijn.

'Natuurlijk hebben we wel eens mis­ gekleund', zei Gijs de Lange (de clown in 'Hamletmachine/Egofiel') in Eindhoven, 'er waren wel vaker pro­ ducties die totaal niet liepen. Maar dan gingen we samen met de direc­ teur van een schouwburg rond de ta­ fel zitten en dan bespraken we wat

we zouden doen. W e spraken dan bijvoorbeeld een grens af: zo veel be­ zoekers, anders laten w e de voorstel­ ling niet doorgaan'. W a t Globe ech­ ter zeer hoog opneemt is het feit dat nu de schouwburgdirecteuren eerst de koppen bij elkaar gestoken heb­ ben en vervolgens over de hoofden van de makers heen het persbericht hebben samengesteld met de ge­ noemde sancties. 'Echt katholiek', noemde een toeschouwer die sanc­ ties, 'eerst moeten jullie in het open­ baar biechten op zo'n discussie en dan boete doen doordat jullie de voorstelling daarna niet meer mogen spelen!'

dat hij de voorstelling te schockerend zou vinden, en bij de discussie­na­ afloop in Den Bosch verdedigde ook schouwburgdirecteur Tom Odems zich tegen dat verwijt. 'Er zijn geen morele waarden in het geding' zou hij volgens het Eindhovens dagblad ge­ zegd hebben. Na zijn woorden kwam er echter een Zeelandse theater­ programmeur in actie, die protest aantekende tegen deze voorstelling van zaken. 'Het gesprek over deze kwestie ging voor driekwart over de inhoudelijke aspecten van de voor­ stelling. Daar moet u voor uit durven komen. Ik vind het schandelijk, wat hier gebeurt!'

Tijdens de discussie in Eindhoven werd herhaaldelijk aan Jan Reijs ge­ vraagd waarom nu juist déze voor­ stelling het zwarte schaap moest worden van de algemene malaise in het repertoire­toneel, waar Reijs het steeds over had. Reijs bleef echter met cijfers gooien en kwam met zijn kritiek niet veel verder dan dat de voorstelling niet geschikt is voor een grote zaal. Op de vraag naar wat de voorstelling dan zo ongeschikt maakt voor de grote zaal, wist Reijs alleen het feit te noemen dat de tv­moni­ toren die op het podium staan opge­ steld, voor de toeschouwers achter in de zaal nauwelijks te zien zijn. En eigenlijk is dat het enige gerechtvaar­ digde kritiekpunt wat je tegen de 'Hamletmachine/Egofiel' in kunt brengen: de informatie die de video­ opnames geven is vrij essentieel en het is ronduit vervelend als je dat als toeschouwer ontgaat. In Eindhoven was dit bezwaar gedeeltelijk onder­ vangen doordat er een extreem grote monitor was toegevoegd. Maar afge­ zien van dat kritiekpunt is er verder qua gebruik van de ruimte en qua verstaanbaarheid niets op aan te merken. Er zijn echter meer aspecten aan het begrip 'grote zaal' dan alleen ^■toneeltechnische. Een grote zaal heeft in theorie ook een heel ander soort publiek.

De directeuren zijn veel te bang dat hun optreden gebrandmerkt zou worden als censuur, maar dat is het natuurlijk wel. Reijs verweet Globe dat het minachting toont voor zijn publiek.

Goed, 'Hamletmachine/ Egofiel' is ook niet de makkelijkste voorstelling waarin geshockeerd wordt om het shockeren, dat is juist iets wat Bogaerts in deze productie Heiner Muller wil verwijten, en dat is iets waar hij iets over wil vertellen aan het publiek. Door een publiek zoiets te willen onthouden, door te denken dat het publiek tegen dit soort zaken in bescherming moet worden geno­ men, tonen de schouwburgdirecteu­ ren juist een diepe minachting voor het publiek. Net als in Duitsland, waar bepaalde groeperingen menen dat het publiek niet in staat is on­ derscheid te maken tussen anti­semi­ tische teksten en teksten die iets ver­ tellen over anti­semitisme. Gelukkig zijn daar de schouwburgdirecteuren wèl van mening dat het publiek dat zelf moet kunnen beslissen, en zijn zij wèl in staat om het belang van een opvoering als die van F assbinders stuk in te zien. Een voorstelling als 'Hamletmachine/Egofiel' verdient juist een extra steuntje van schouw­ burgdirecteuren. Niet de groep, maar zijzelf zouden via uitleg en publiciteit het publiek tegemoet kunnen komen, in plaats van het publiek op deze ma­ nier te willen ontmoedigen.

En daarmee kom je dan op een es­ sentieel punt, dat in de discussies door de directeuren zelf steeds ver­ doezeld lijkt te worden: zij achten de­ ze productie niet geschikt voor hun publiek. Reijs schudde in Eindhoven zeer beslist zijn hoofd bij het verwijt W i m v a n der Grijn en F lip Ceule­ m a n s in de o m s t r e d e n G l o b e ­ productie

Marijn van der Jagt Wie de Hamletmachine/Egofiel nog wil zien moet daarvoor naar Den Haag (2, 3 december) of Rotterdam (16, 17 december) of nog verder weg. Op 11 december is er een voor­ stelling in Oss.

J 29 november 1985

ACHTERKLAP Beelden Charles

Hoe moet het verder met de arbeidstijdverkorting De vakgroep Organisatie van de Onderneming van de KHT heeft onlangs onderzoek verricht naar de gevolgen van de achtender­ tigste werkweek. De conclusies van het onderzoek, dat onder lei­ ding stond van drs. W . de Lan­ ge, zijn samengebundeld in 'Ar­ beidstijdverkorting­Hoe nu ver­ der?' Aan het hele project heb­ ben zes studenten van de hoge­ school en de rijksuniversiteit van Groningen meegewerkt. In totaal hebben vijf niet nader te noemen ondernemingen, allen afkomstig uit de industrie en gevestigd in verschillende delen van het land, loyale medeweking aan het on­ derzoek verleend.

Een van de belangrijkste conclu­ sies luidt dat de meeste onderne­ mingen weinig creatief met ATV

zijn omgegaan. Het lijkt erop, zo staat in het verslag te lezen, dat men gekozen heeft voor rooster­ vrije dagen, omdat dit een be­ kend fenomeen is. Ingrijpende reorganisaties naar aanleiding van arbeidstijdverkorting zijn vrij­ wel overal vermeden.

Tweede constatering is dat bij al­ le ondernemingen een toename van uitzendarbeid valt te bespeu­ ren en dat overwerk meer voor­ komt. Deze toename mag vol­ gens de onderzoekers niet alleen aan de ATV worden toegere­ kend. Ook groei, ziekteverzuim en mechanisatie liggen hieraan ten grondslag. Uit het onderzoek blijkt tevens dat steeds meer werknemers een tijdelijk dienst­ verband hebben, ofschoon het werken met tijdelijk personeel op enkele plaatsen tot een lagere

Betaald matseren Voor f i,— vult u onderstaande ruimte boordevol, inclusief trefwoord bovenaan De matsertjes kunnen enkel met deze leesbaar ingevulde bon (één letter, leesteken of spatie per blokje) bij de redactie worden ingediend.

Betaling kan per giro of betaalkaart onder gesloten omslag of op de redactie

kwaliteit van de productie of dienstverlening leidt.

ATV brengt voor alle onderne­ mingen organisatorische proble­ men met zich mee: de interne be­ reikbaarheid is verminderd en communicatie­, coördinatie­ en planningsproblemen doen zich voor. Met name de top van de onderneming signaliseert deze problemen.

Met een stuk gedifferentieerde invulling van A T V zijn niet alle or­ ganisatorische problemen opge­ lost, aldus drs. de Lange in zijn verslag. F lexibilisering brengt ook problemen met zich mee, met name bij het afstemmen van afdelingen die van elkaar afwij­ kende arbeidstijden hebben.

Hoewel de industriebond F NV het onderzoek financieel on­ dersteunde, is het hele project onafhankelijk verlopen.

Naar zeggen van de onderzoekers heeft de bond geen invloed ge­ had op de opzet, uitvoering of re­ sultaten van het onderzoek.

MvB

Q , ^

5^ 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1■ 1

Jachttaferelen 31

Naam: Adres: (Tel:

)

Wanneer veel lezers van Louis Couperus in 1906 door 'De Berg van Licht' geschokt blijken te zijn, is dat hoofdzakelijk toe te schrijven aan de grote vrijmoedigheid waarmee de auteur de intens perverse dood van de hoofdpersoon ­ Keizer Helegabaius van Ro­ me ­ weergeeft. Het is overigens aannemelijk dat men ook aan­ stoot neemt aan de manier waarop Couperus de jongeman tijdens een rituele dans als hogepriester in Syrië uitbeeldt, namelijk als: '...naakt in heel zijn heilige goddelijkheid; hij stond zilverwit naakt; oneigenlijk in felle zon, straalde zijn naaktheid tegen het als van zwart water vloeiende git des Steens; en goud waren zijn haren, goud was zijn mitra, goud was zijn halssnoer, goud was de gordel, die hem langs de liezen Uep en hem de illusie gaf van de sekseloosheid, daar de robijnen schulp hem het Ud ving en ver­ onzichtbaarde: goud waren de linten van zijn hoog tot onder de knie strengelend schoeisel...' (biz. 327/328, editie 'Verzamelde Werken', Band VI , 1952).

Tijdens de nacht die voorafgaat aan deze rituele dans heeft de dan nog steeds Bassianus hetende jongen een gesprek met Hydaspes, de Oppermagier en priester van de Syrische stad Emessa. Dat gespreü vormt de sleutel tot een volgend centraal thema in 'De Berg van Licht', naast de eerder in Deel 1 genoemde 'spanning tussen schoonheid en verval'. Dat volgende thema kan je samen­ vatten als 'de dubbelslachtigheid ('androgynie') als precaire basis ­ Ik zóu je wensen strevende terug tot de Oorsprong, die sekseloos was.

Tilburgs H o g e s c h o o l b l a d

te vormen. Bovendien zal het pu­ bliek nog op een andere manier kennis kunnen nemen van Char­ les' werkwijze en wel op de meest directe. Vóór 't Heks staat namelijk een blok marmer van 3500 kilo waaraan de beeldhou­ wer tijdens de tentoonstellings­ periode zal werken. Voor het pu­ bliek is dit een unieke mogelijk­ heid om het groeiproces van zo'n beeld in wording van nabij te kunnen volgen.

Zelf zegt Vergouwen over zijn werk: 'Mijn werken zijn momen­ ten van een proces. Een proces van ontwikkeling gaande van ge­ sloten naar volledige openheid, contact zoekend met de omge­ ving.'

Als de houtsnippen hun bocht met te ruim maken vliegen ze over Nederland, tot groot jolijt van de jagers, want die zijn dan de slome fazant en de voorspel­ bare patrijs beu De snip heeft een grillige als het ware radar­ bestuurde vlucht Een snip uit de lucht halen is een hele opgave.

Vergeet niet ook naam en adres in te vullen.

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

van "Het kan ook glad zijn zonder Vergouwen dat het vriest". Twee vrolijke In Atelier/Theater 't Heks loopt studenten (begin 20) hebben tijd over voor de dirigen die nog tot 20 december een exposi­ tie van Charles Vergouwen. Deze het leven zo aangenaam ma­ Hilvarenbeekse beeldhouwer laat ken. Reakties alleen voorbe­ in 't Heks niet alleen beelden zien houden aan dames. Br. m. maar zal ook inzicht geven in het ontwikkelingsproces. Op de ten­ foto en tel.nr. op erewoord toonstelling zullen ook tekenin­ retour. Br. o. nr. 167­15589 gen te zien zijn variërend van ru­ bur. v.d. blad. we schetsen tot meer uitgewerk­

1 1 II

Houtsnippen trekken in de herfst vanuit Rusland en het hoge noorden naar het zuiden Hoe krijg je zo'n houtsnip op je bord?

Volgens de bijbel verkocht een afstammeling van Abraham zijn erfdeel voor een bord linzensoep De absolute delicatesse houtsnip koop je voor enkele pilsjes uit eeuwige vriendschap geschon­ ken aan de plaatselijke boswach­ ter of jachtopziener Dit gaat zo

Voor jagers is dit pas echt jagen BIJ hun terugkeer in de lente ba­ kenen de houtsnippen hun broedgebied af, de jacht is dan verboden I n de herfst wordt dat verbod in sommige jaren voor een heel korte periode opgehe­ ven Maar de meeste houtsnip­ pen sneuvelen in de gesloten tijd 'toevallig' tijdens de drijfjacht op patrijzen en fazanten Bij jacht­ verbod is het gebruikelijk dat de jager een 'per vergissing'gescho­ ten snip bij de jachtopziener af­ geeft Voor hem telt alleen het schietplezier, de opziener krijgt

achterhaald 'De Berg van Licht', 1905/1906 (Deel 2) ­ Voor Het... ­ Schepping en Geboorte dacht, en belde seksen in zich borg... ­ Maar om te bereiken de zielstoestand van het sekseloze Licht...? ­ Moet de Uitverkoren Ziel eerst terugstreven tot die menselijker vorm: de vorm der Tweeslachtigheid... ­ I k begrijp. ­ Moet de Uitverkoren Ziel terug streven tot de androgynische ziel van de Man­Maagd. ­ I k begrijp...

De samenballing van androgynische schoonheid, theologische roe­ ping en op handen zijnde keizerlijke macht van Bassianus vindt zijn vervolg in een enorme populariteit bij het volk, door Coupe­ rus meestal 'De Menigte' genoemd. Die 'Menigte' wordt gedeelte­ lijk omgekocht door Bassianus' schatrijke grootmoeder. I n hel eerste deel van 'De Berg van Licht' bereikt de jeugdige Bassianus als Keizer Helegabaius de hoofdstad Rome. Zijn oogverblindende schoonheid blijkt daar echter een uiterste vergankelijke basis voor politieke macht te zijn. Losgerukt uit de vertrouwde omgeving van het Syrische Emessa, en slechts steunend op een door zijn groot­

'&ii^ um^.c^n'

ïecwu^ce­ ?io^ céue­ J^x.c^^z^­fv ­.

^

t^i^^

^^u^a^ie'Tv me/­ /

ufo^uS

Mta^/Tn^^

ü ^

u^a^

ufee^

z^ö^z­ e&n'

de buit Als JIJ dit weet kun je hem chanteren en de houtsnip met pils of jenever afkopen Wat een mens al met moet doen om aan heerlijk eten te komen.

Eerlijk kopen kan ook maar je zal de houtsnip of 'becasse' met zo makkelijk in de winkel vinden De meeste exemplaren verdwijnen naar de betere restaurants of over de grens De houtsnip wordt gebraden met ingewanden en al Alleen de krop wordt leeggemaakt Het zijn vooral deze ingewanden die veel smaak aan deze vogel geven Bij de houtsnip maak je dus best met te veel andere toestanden klaar Het braadsap (de karkas nog even uitpersen) mengen met wat cognac en een stukje ­ indien betaalbaar ­ ganzelever Leg de gebraden snip op een groot stuk in boter gebakken brood De in­ gewanden opdienen met wat ver­ se peper Tch

moeder afgekochte populariteit, valt het keizertje ten prooi aan zijn eigen mateloze hartstocht. Het 'HeiUge Evenwicht' uit de fdo­ sofie van Hydaspes is deflnitief verbroken. De jonge Keizer Hele­ gabaius, ooit die mooie en goudblanke jongeling uit Syrië, wordt niet langer gestreeld en vereerd door zijn volk. Met spiezen wordt hij door zijn onderdanen op bloedige wijze vermoord. Dit gebeurt in de slavenlatrinen van het keizerlijke onderkomen. Blind van haat rollen de moordenaars het lijk van de jongeman door de lau­ we en stinkende drek. Het perverse einde van een leven dat door Couperus is uitgebeeld als symbool van het niet bereiken van een ideaal dat hij zichzelf stelde: een evenwicht tussen hartstocht en gematigdheid... voor het bereiken van de menselijke volmaaktheid'. Louis Coupe­ rus presenteert dit thema onder andere via de theologische opvat­ tingen van Hydaspes. De Oppermagier vertelt aan Bassianus dat hij in hem de incarnatie van de zonnegod Helegabaius ziet. De verfijnde en bijna vrouwelijke schoonheid van de knaap, zijn glan­ zende en aristocratische dubbelslachtigheid beschouwt Hydaspes als een mogelijkheid om tot het oorspronkelijke, ongedeelde en sexe­loze 'goddelijke Licht' terug te keren. I k citeer een klein stukje van dat nachtelijke gesprek (blz. 295): Noot van de redactie 'Deel 2 van 'De Berg van Licht' had afgelopen week op deze plek moeten staan, aansluitend op 'Deel 1' dat in het THB van 15 november verscheen Sorry voor het op de proef stellen van uw geduld» 29 n o v e m b e r 1985