1985 02 22

T i l b u r g s H o g e s c h o o l b l a d - 22 f e b r u a r i 1985 - j a a r g a n g 22 - n u m m e r 23

Deetman knijpt studentenvoorzieningen Minister drs. W . J . Deetman heeft een nota in zijn tas waarin hij aankondigt het grootste deel van de studentenvoorzieningen te willen opheffen. Voor studentensport, culturele vorming en medische en psychologische hulp voor studentenm, wil hij geen geld meer beschikbaar stellen.

Slechts een beperkt aantal mensen hebben deze Nota Studentenvoorzieningen geheel of gedeeltelijk mogen inzien; vandaar dat er zich een wolk van geruchten rond deze nota heeft gevormd. Volgens die geruchten wil Deetman de studentenvoorzieningen splitsen in drie categorieën.

In de eerste categorie valt de studiefinanciering, onder de directe verantwoorde-

Raden en besturen mogen groeien Het college van bestuur en de faculteitsbesturen van instellingen voor Wetenschappelijk Onderwijs moeten toch uit vijf mensen gaan bestaan. De universiteits- en faculteitsraden moeten groter worden dan de door minister Deetman voorgestelde 25 respectievelijk 15 vertegenwoordigers. Er zal geen inspectie komen voor het hoger onderwijs, en hoogleraren worden door het CvB in plaats van door de Kroon benoemd. Dat zijn enkele van de belangrijke wijzigingsvoorstellen op de nieuwe Wet op het Wetenschappelijk Onderwijs, die de oude W W O uit 1960 en de uit 1970 daterende Wet Universitaire Bestuurshervorming (WUB) moet gaan vervangen.

Onden/vijsspecialisten van de verschillende kamerfracties dienden eerder deze week hun amendementen in ter voorbereiding op de behandeling van de W W O , die maandag 25 februari begint.

BB/UP "Een fraai gebouw, goed geschikt voor de toegewezen functies". IVIet deze woorden nam M. Rijk, lid van het College van Bestuur, vorige week donderdag het nieuwe deel van gebouw H officieel in gebruik. De opening van de nieuwbouw was helemaal een feit toen Rijk na een korte rede een bord onthulde met daarop geschreven 'Het " R i j k " Alleen', waarmee de nieuwbouw en met name de multifunctionele ruimte een nieuwe naam gekregen heeft. Zoals reeds eerder geschreven hebben het KRIS en het dictatenmagazijn in de bijbouw van H inmiddels een goede huisvesting gevonden. Wat echter nog steeds niet duidelijk is, is wat er met de multifunctionele ruimte gaat gebeuren. Ook Rijk kon dat in zijn openingsrede de aanwezige KHT-medewerkers en studenten niet vertellen. In ieder geval is het een ruimte voor de studenten, zo zei het collegelid, maar het beheer en onderhoud is in handen van de hogeschool om alles "fatsoenlijk en gesmeerd te laten verlopen".

Volgens twee leden van de voorlopige beheerscommissie van de ruimte, die vlak voor de opening van de nieuwbouw vergaderde in de multifunctionele ruimte over de multifunctionele ruimte, moet er binnen drie weken een bestemmingsplan op tafel liggen. Als we het dan niet weten, weten we het nooit, aldus de commissieleden. In zijn openingstoespraak zei Rijk dat op maandag 25 februari opnieuw overleg zal plaatsvinden.

af

lijkheid van de Minister zelf. In de tweede categorie zitten studentenvoorzieningen die de minister "gedoogt" als de universiteiten zelf betalen. Hieronder vallen bijvoorbeeld de studentendecanen; elke universiteit is wettelijk verplicht om minstens één studentendecaan in dienst te hebben.

Tot de derde categorie behoren studentenvoorzieningen als sport, cultuur, medische en psychologische hulpverlening.

De universiteiten mogen, wat Deetman betreft, voor deze voorzieningen geen geld, personeel en accommodatie meer beschikbaar stellen. Het betekent volledige privatisering van deze voorzieningen.

Verleden week zijn vertegenwoordigers

van de universitaire sportcentra in Utrecht bij elkaar geweest om zich te beraden over de gevolgen van deze nota.

De heer P. Tilstra van het Groningse Sportcentrum Paddepoel: "Het is verdraaid ernstig wat de Mihister van plan is. De geruchten zijn inderdaad waar. Als de twee ton aan subsidie van de ACLO wegvalt, dan l(unnen we daar nog wel overheen komen door de bijdragen van de gebruikers te verhogen. Als ook personeel en accommodatie van de begroting worden geschrapt, dan is voor ons de situatie hopeloos".

De voorlichtingsdienst van het Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen kon geen mededelingen doen over de nota: "Er wordt op het ogenblik nog aan de nota gewerkt. Het is moeilijk te zeggen wanneer zij verschijnt. Laat ik zeggen: vrij binnenkort".

UP/Groningen

8 / 9 De

studentenbeweging: 'Out' of opnieuw 'in'?

3

De high tech-race Volgens Prof. Zegveld nnoeten universiteiten en hogescholen meedoen aan de snelste race aller tijden. Als we het laten afweten zal het bedrijfsleven de opleiding van toponderzoekers zelf organiseren.

7

Kantoorautomatisering Wentink en Zanders over de resultaten van een onderzoek naar de gevolgen van kantoorautonnatisering.

11

Studievaardigheid blijft rammelen. Boekje, cursussen, trainingen, heeft het zin? Volgens de club van cursusgevers wel, maar dat is nergens bewezen.

Eén salarisniveau voor alle assistenten in opleiding De assistenten in opleiding moeten allemaal hetzelfde, lage salaris krijgen. Van differentiatie van de beloning op grond van verschillen in marktwaarde van de verschillende categorieën afgestudeerden kan geen sprake zijn.

Woorden van deze strekking sprak Minister drs. W . J . Deetman op maandag 4 februari in de W.O.-kamer tot de verzamelde bestuursvertegenwoordigers van universitair Nederland. De W.O.-kamer is, sinds september '84, het nieuwe overlegorgaan tussen Ministerie en universiteiten.

De vertegenwoordigers van de universiteitsbesturen kregen deze reactie op hun vraag waar de regeling van de rechtspositie van de assistenten in opleiding (aio's) toch bleef. Deze nieuwe personeelscategorie moet de tweede fase onderzoekersopleiding bevolken. Aanstellingen van twee tot vier jaar liggen in de bedoeling.

Het Ministerie leverde tot nu toe alleen planmatige becijferingen waaruit zou blijken hoeveel 'donskuikens' de universiteiten kunnen aanstellen voor een minimaal netto-salaris, oplopend van 1400 tot 1850 per maand in vier jaar. Zulke aanstellingen leveren een gemiddelde personeels-

last van 40.000 gulden per jaar.

In een rechtspositieregeling voor de aio's willen de universiteitsbesturen vooral lezen of ze, afhankelijk van de marktwaarde van de afgestudeerden, ook de mogelijkheid krijgen de goede mensen met hogere salarissen aan de universiteit te binden. Deetman liet weten dat de instellingen in dat geval 'een zeer stugge M wsfer'tegenover zich zouden vinden.

In vroegere beschouwingen rond de' nieuwe personeelscategorie van de aio's verdedigde Deetman de lage salarissen nog al eens door te wijzen op gesprekken die hij met het bedrijfsleven voerde om dat te bewegen ook hun aanvangssalarissen voor academici drastisch te verlagen.

UP/Groningen

Belangstelling voor rechten daalt Volgens opgave van het Centraal L ireau voor Aanmelding en Plaatsing is de belangstelling voor de rechtenstudie dit jaar véé Kleiner dan in voorgaande jaren. In januari hadden 4878 scholieren te kennen gegeven dat zij na hun eindexamen rechten willen studeren. Vorig jaar waren dat er op hetzelfde moment 6172. UP

Open Universiteit dicht tot september De Open Universiteit zal zo snel mogelijk de inschrijving stopzetten voor alle leerstofgebieden tenzij eerder voldoende studiemateriaal klaar komt. Vervolgcursussen voor studenten die al met de studie zijn begonnen krijgen voorrang, vooralsnog tot 1 september. Dit heeft minister Deetman de Tweede Kamer meegedeeld na een onderhoud met het College van Bestuur van de Open Universiteit. De maatregel moet verdere teleurstellingen voorkomen. Ook zal Deetman, na informatie van de Open Universiteit, de instellingen van wetenschappelijk onderwijs een "niet stigmatiserende" brief schrijven over de cursusproductie. Het wetenschappelijk onderwijs levert de meeste cursusschrijvers. Dat gebeurt op contractbasis, waarbij de instellingen het geld krijgen. De Open Universiteit had de suggestie gedaan, de cursusschrijvers zelf te betalen om hen tot grotere ijver aan te zetten. i j /yp

INGEZONDEN

In Memoriam, Prof. J.W. van Belkum Op 21 december 1984 overleed op 63 jarige leeftijd zeer onverwacht Prof. Johannis Wilhelmus van Belkum, buitengewoon hoogleraar in de Accountancy aan de Faculteit der Economische Wetenschappen van de Katholieke Hogeschool Tilburg.

Op 1 januari 1966 wordt hij aan onze hogeschool benoemd tot buitengewoon lector in de Accountancy. Dit lectoraat wordt op 1 september 1968 omgezet in een buitengewoon hoogleraarschap in hetzelfde vakgebied. Op 1 januari 1974 wordt Prof. van Belkum benoemd tot gewoon hoogleraar. Hij zal dit blijven tot 1 september 1980. Op zijn verzoek wordt hij dan weer buitengewoon hoogleraar, daarmede onder meer formatieruimte scheppend voor een eerste volledige medewerkersplaats in de vakgroep Accountancy. Ook wordt daarmee de herbezetting van een eerder ontstane vacature op hoogleraarsniveau mogelijk.

Prof. Van Belkum blijkt geen theoreticus pur sang te zijn. Dat neemt niet weg dat men in zijn pubUcaties zeer principiële en fundamentele beschouwingen over onderwerpen uit het vakgebied kan aantreffen. Prof. Van Belkum stelt de toepasbaarheid van de ontwikkelde gedachten echter centraal. Zijn pogingen een schakelfunctie te vervullen tussen theorie en praktijk kunnen als goed geslaagd worden beschouwd.

Zijn publikaties kenmerken zich niet alleen door een grote kennis van zaken van de onderwerpen waarover hij schreef.

Hij had een bijzonder fijn ontwikkeld gevoel voor Nederlands taalgebruik en voor de stijl van schrijven. Hij besteedde bijzonder veel aandacht aan de leesbaarheid van zijn publicaties. Het was hem een doorn in het oog, dat te veel Nederlandse publicaties over automatisering mank gaan aan een weinig fraai taalgebruik, vooral door de vele slecht of in het geheel niet vertaalde Engelse vaktermen en afkortingen.

Prof. van Belkum heeft grote betekenis gehad voor het onderwijs aan onze Hogeschool. Vele jaren heeft hij zijn beste krachten gegeven aan de accountantsopleiding, die mede daardoor is uitgegroeid tot öe op één na grootste van Nederland.

Een hoogtepunt voor van Belkum was de viering van het 50-jarig bestaan van de accountantsopleiding aan onze instelling op 12 november 1981.

Ter gelegenheid hiervan werd onder zijn leiding het symposium 'Toenemende verscheidenheid in het accountantsberoep' gehouden.

Prof. van Belkum heeft een belangrijke inbreng in de programmacommissie ter voorbereiding van een aparte studierichting op het gebied van informatiesystemen. Enkele jaren geleden bedenkt en introduceert Prof. van -Belkum de term Bestuurlijk Informatiekunde ter aanduiding van dit nieuwe vakgebied. Deze term heeft inmiddels in Nederland algemene ingang gevonden. Door dit alles is Prof. van Belkum de grondlegger en de grote stimulator geweest van onze nieuwe experimentele studierichting Bestuurlijke Informatiekunde.

Prof. van Belkum heeft een belangrijke bijdrage gehad in de vorming van veel studenten. Hij was voor hen een groot

Tilburgs Hogeschoolblad

door Prof. Drs. J.A.M. Oonincx leermeester. Ik heb dat zelf zo mogen ervaren omdat ik het voorrecht had één van zijn studenten te zijn. Hij droeg studenten een warm hart toe en stond steeds voor hen klaar. Zijn studenten gingen hem voor alles.

Hij was bereid extra colleges te geven buiten het normale programma om, in zijn eigen tijd, wanneer hij merkte dat studenten in niet-verplichte onderwerpen waren geïnteresseerd. De extra belasting deerde hem niet.

Hij bleef de afgestudeerden in hun verdere loopbanen ook zo goed mogelijk volgen.

De gedachte dat het aantal afstudeerders bij de vakgroep beperkt zou moeten worden vanwege een te geringe begeleidingscapaciteit was voor hem een onverdraagbare.

Prof. van Belkum was en bleef een actief kennisoverdrager. Hij beperkte zich daarin niet alleen tot studenten. In zijn oratie wees hij reeds op de behoefte aan voorlichting en opleiding van de leiding van bedrijven en instellingen, die het toepassingsveld vormen van automatische informatieverzorging. Hij stelde dat de verschillende niveau's van leiding een duidelijk inzicht dienen te hebben, enerzijds in de mogelijkheden die geautomatiseerde informatiesystemen bieden ten dienste van de leiding en de bedrijfsvoering en anderzijds in de eisen die de realisering van deze mogelijkheden en hun toepassing in de praktijk met zich brengen.

Van Belkum bleef steeds bereid tot het geven van deze voorUchting en het meewerken aan deze opleiding. Veel ondernemingsdirecties en besturen van stichtingen, verenigingen en andere instellingen hebben daarvan gebruik gemaakt door hem uit te nodigen voor het houden van lezingen, het deelnemen aan confe-

renties, het meewerken aan interne cursussen of het geven van adviezen.

Vooral de beleidsaspecten rond het bouwen van informatiesystemen en de aspecten van beveiliging en controle in geautomatiseerde informatiesystemen hadden daarbij zijn bijzondere aandacht. Van Belkum was immers een ontwerper en bouwer, geen controleur van informatiesystemen.

In de vakgroep Accountancy nam Prof. van Belkum een bijzondere plaats in. Nadat op 15 juni 1973 de Vakgroep Accountancy is opgericht is hij daarvan gedurende korte tijd secretaris en plaatsvervangend voorzitter. Op 1 januari 1974 neemt hij het voorzitterschap over van de nu 80-jarige Prof. Drs. G.L. Groeneveld. Gedurende een periode van meer dan 10 jaar blijft hij als vanzelfsprekend de natuurlijke voorzitter. In deze functie werd hij zodanig geaccepteerd en vooral gewaardeerd dat de vakgroepleden zich geen andere voorzitter konden indenken.

Het voorzitterschap gaat hem op het laatst echter te zwaar wegen vooral door de toenemende druk van boven, door de bezuinigingen, door de toenemende bureaucratisering rond onderwijs en onderzoek, door het vele commissiewerk en door het grote aantal nota's en rapporten waarop reacties van de vakgroep worden verwacht.

Dit alles vervulde Prof. van Belkum met bijzondere zorg. Hij waarschuwde dan ook voor het toenemend gevaar dat dit ten koste dreigt te gaan van tijd die beter kan worden besteed aan onderzoekprojecten, publicaties, onderwijsontwikkeling en de begeleiding van studenten.

Na de fusie met een andere vakgroep heeft Prof. van Belkum het voorzitterschap van de nieuwe gevormde vakgroep Informatiesystemen en Accountancy overgedragen. Dit betekende echter geen vermindering van zijn werkzaamheden voor de Hogeschool en evenmin een verminderde belangstelling voor het werk binnen de vakgroep. Integendeel, Prof. van Belkum bleef actief, met grote interesse voor de vakgroepactiviteiten en de vakgroepleden.

Letterlijk tot op de laatste dag van zijn leven is zijn betrokkenheid bij en zijn invloed op het vakgroepgebeuren groot gebleven.

Prof. van Belkum heeft de hoge verwachtingen die de Hogeschool'destijds bij zijn benoeming van hem had nog verder overtroffen. De Hogeschool is hem daarvoor dank verschuldigd.

De gegeven schets van het leven en de activiteiten van Prof. van Belkum zou te onvolledig zijn wanneer niet wordt gesteld dat Jan van Belkum in zijn menszijn nog van veel grotere betekenis is geweest.

Opvallende eigenschappen die Jan van Belkum zo sierden waren zijn beminnelijkheid, zijn hartelijkheid, zijn menselijkheid, zijn opgewektheid en vooral zijn absolute integriteit. Dit maakte hem tot een hoogstaand mens.

Wij zullen hem missen.

^iHim a t s e r t j e S B I ^ 'Matsertjes' kunnen worden opgegeven bij de redaktie. Tot 30 woorden kosten z e / 5,—; onder nummer ƒ 2,50 extra. Reakties op advertenties onder nummer naar de redaktie sturen.

GEZOCHT: Studente SNWV Leiden zoekt studente om eind '85 onderzoek onder vrouwen in WestAfrika te doen. Tel: Marieke 071-134538, Oude Rijn 102 Leiden.

TYPEWERK: Al Üw typewerk keurig verzorgd, snel en accuraat op een electronische typemachine. Rapporten, referaten (incl. formules), in Ned., Engels, Duits, Frans. Tegen billijk tarief! Telefoon: 01859-16307.

TE KOOP: Windsurfplanken om zelf af te bouwen. Kan iedereen, want is reeds volledig voorgevormd.

Al v.a. / 150,— bij 2.50 m. Bel 013-355154, of 550148, ook "Custom Made".

CONTACT: Je studieboek gaat ook wel eens dicht: leef mee in een andere wereld, woensdagavond vanaf 21 uur. Koestraat 73a Tilburg. Informatie 013-554717 (Manneke) of 013-683308 (Anton). Kom naar het ho(mo)-jongeren-kafé!

RECHT VOORUIT: Studentenfractie Recht Vooruit behartigt de belangen van de juristen in de faculteitsraad.

Ook die van jou! Interesse in dit werk, bel 013-662625 of bezoek ons op kamer B702!

tilburgs hogeschoolblad weekblad voor de katholieke hogeschool tilburg redaktie eddie vaes (hoofdredakteur) twan geurts, lennart kik, angela lodder (assistente) medewerkers wouter van gils, henk zomer, edwin van den oetelaar, ben beljaars, marijne van der jagt, bert haagsman, gerard rütten, monique van blijswijk, amee de schipper, hugo backx, bert peters, astrid tates samenstelling redaktieraad prof mr p van seters (voorzitter), dr h van erp, m ackermans (adviseur), a de laaf, drs th schouw, dr m van hoorn, mevr j a m j . jansen, h van kleef, drs. c.p.m broekhof officiële mededelingen buro pers en voorlichting cartoonist ad van haandel, henk van de berg advertenties angela lodder kopij alle kopi| moet uiterlijk op donderdag de week vóór het verschijnen in het bezit van de redaktie zijn redaktie-adres/advertenties hogeschoollaan 225, tilburg, telefoon (alleen voor thb) 662277 en 662506 intern 2277 en 2506 kamer 207 en 208 (gebouw b) foto rien siers landelijk samenwerkingsverband universitaire pers (up) waarbij verder aangesloten ad valvas (vu amsterdam), wagenings hogeschoolblad, utrecht universiteitsblad, delta (delft), thberichten (eindhoven), tht nieuws (twente), observant (maastricht), uk (groningen) en ku-nieuws (nijmegen) druk drukkerij em de jong bv, baarle-nassau abonnementen voor niet-hogeschoolleden /^ 15, - per jaargang

Prof. Jan van Belkum

22 februari 1985

Tl

Prof. Zegveldi

"Universiteiten en hogescholen moeten meedoen aan de high technology-race'' Prof. Ing. Zegveld startte zijn voordracht met de waarschuwing dat een te laag innovatieritme het Nederlandse bedrijfsleven op den duur kansloos maakt in de concurrentie op de wereldmarkt. "We mogen niet de weg opgaan van het Verenigd Koninkrijk. Dat land stond aan de wieg van de eerste industriële revolutie maar bevindt zich thans in de technologische achterhoede. De Britse export concurreert met het exportassortiment van een land als India. Landen zoals Zweden en de Bondsrepubliek liggen de Britten een straatlengte voor". Zegveld, samensteller van het rapport "Naar een op de marktsector gericht technologiebeleid" laat er geen twijfel over bestaan dat ons land moet kunnen beschikken over de modernste produktieprocedés. Het is nodig dat bedrijven hun produktietechnologieën voortdurend vernieuwen. Een belangrijk hulpmiddel daartoe is wetenschappelijk onderzoek dat zich nadrukkelijk rekenschap geeft van de noden van het bedrijfsleven. In 1984 gaf ons land ruim 7,5 miljard uit aan Research and Development (R&D).

Dat is ruim 2 percent van het BNP. Ruim 4 miljard komt voor rekening van het bedrijfsleven, de rest 3,5 miljard betaalt de overheid. Universiteiten besteedden bijna 1,5 miljard aan speur- en ontwikkelingswerk (R&D) zodat 2 miljard overblijft voor onderzoek door o» erheids- of semi-overheidslaboratoria. Verder blijkt het speur- en ontwikkelingswerk sterk geconcentreerd te zijn bij de vijf grote multinationals: Shell, Philips, Akzo, Unilever en DSM. Deze sterke concentratie leidt ertoe, dat kleine en middelgrote ondernemingen betrekkelijk weinig uitgeven aan R&D. Van al het onderzoek dat in Nederland wordt verricht neemt de industrie 46 percent voor haar rekening. In de VS bedraagt dat percentage 45 maar daar betaalt de overheid nog eens voor 22 procent mee aan het industriële onderzoek. In Duitsland, Frankrijk en Engeland bedraagt die overheidssteun 12, 13 en 19 procent. Ons land steekt daar met een kleine 3 percent wel mager bij af. Nederland geeft minder aan industrieel onderzoek uit dan haar belangrijkste concurrenten op de wereldmarkt. Het kabinet Lubbers vindt, dat in ons land de uitgaven voor R&D vooral van het bedrijfsleven omhoog moeten.

Bovendien moeten de uitgaven voor onderzoek van de overheid meer op het bedrijfsleven worden afgestemd. Ontstaat zo niet het gevaar dat-in ons land (waar de multinationals zo sterk vertegenwoordigd zijn) technologische monopolies ontstaan die vanuit puur economische motieven opdracht geven tot onderzoek en het verder niet zo nauw nemen met de ethiek van het onderzoek? Zegveld verklaarde, dat ook research in laboratoria van de overheid onder auspiciën van ambtenaren geen sluitende garanties biedt voor ethischer toepassingen van de resultaten van onderzoek en grotere waarborgen voor openbaarheid. "Het waren ambtenaren in het Franse overheidscircuit die de stoot gaven tot ontwikkeling van het Franse kernwapen. Later bleken de atoomplannen te passen in de defensiepolitiek van de Franse regering die wilde beschikken over een van Amerika onafhankelijke Force de frappe". Dit illustreert volgens Zegveld dat vraagstukken van onderzoeksmoraliteit en wetenschappelijke onafhankelijkheid ook actueel zijn als de overheid het onderzoek betaalt.

Leidt een te grote zeggenschap van het

Tilburgs Hogeschoolblad

Universiteiten en tiogesctiolen moeten meedoen aan de tiigti technology-race. Als ze het laten afweten zal het bedrijfsleven de opleiding van toponderzoekers zelf ter hand nemen. Dat voorspelde Prof. Ing. W.C.L. Zegveld die in opdracht van de Minister van Economische Zaken een kleine 2 jaar heeft bekeken wat er in Nederland op technologie-gebied moet gebeuren om uit de achterstandssituatie weer een concurrerende positie in te nemen. Zegveld zette zijn opvattingen uiteen in een lezing onder de titel Technologische revolutie en vernieuwingspotentieel die hij voor Studium Generale op 12 februari j.l. aan de Hogeschool hield.

Prof. Zegveld bedrijfsleven op de besteding van R&D gelden er niet toe, dat er steeds minder geld beschikbaar wordt gesteld voor fundamenteel onderzoek waarvan de winstgevendheid onzeker is? Zullen straks alleen wetenschappers die voor het bedrijfsleven bruikbare technologieën ontwikkelen een goed belegde boterham verdienen? Zegveld maakte duidelijk, dat dit dilemma zijn scherpe kanten heeft verloren. Het onderscheid tussen wetenschap en technologie is aan het vervagen. De wetenschap wordt met andere woorden steeds technologischer en de technologie steeds wetenschappelijker.

De uitvinder van de stoommachine (technologie) wist niets af van de structuur van de watermolecuul. Dat de tech-' nologie steeds wetenschappelijker wordt blijkt uit de ontwikkeling van de chip die zijn uitvinding mede te danken heeft aan vorderingen in fundamentele wetenschappen zoals de wis- en natuurkunde (vaste stoffysica).

Voortbordurend op de relatie overheid en bedrijfsleven hield Zegveld zijn gehoor voor, dat de versterking van het vernieuwingspotentieel van het bedrijfsleven alleen maar kan slagen als overheid, bedrijfsleven, universiteiten en Technische Hogescholen met elkaar samenwerken.

Het woord technologie is weliswaar nauw gekoppeld aan het bedrijfsleven maar de overheid moet de kar mee helpen trekken. Ervaringen in het buitenland wijzen dat uit. Bij de opkomst van de Japanse industrie heeft vooral het Japanse ministerie van handel en industrie (Miti) een scharnierfunktie vervult. De opkomst van de electronische industrie in de VS werd mede mogelijk door bestellingen van het Amerikaanse ministerie van defensie en de ruimtevaartorganisatie Nasa.

CENTRES D'EXCELLENCE Zegveld trok een parallel tussen het bedrijfsleven en het wetenschappelijk onderwijs. Het bedrijfsleven moet aan steeds hogere kwaliteitseisen voldoen.

De automobielindustrie bijvoorbeeld moet niet alleen gehoor geven aan strengere eisen van gebruikers zoals zuiniger rijden, stillere motoren en aërodynamische vormgeving maar moet zich ook onderwerpen aan een striktere regelgeving van de overheid op het gebied van produktaansprakelijkheid en milieuhygiëne (loodvrije benzine). Ook universiteiten zullen worden aangesproken zowel op de kwaliteit van hun onderzoek als op de doelmatigheid van hun interne functioneren. Uit de context van het betoog viel op te maken, dat Zegveld ook dacht aan meer industrie-gericht onderzoek. Als universiteiten en TH's die draad niet oppakken dan zal het bedrijfsleven meer initiatieven ontplooien om Centres d'excéllence op te richten. "In de Bondsrepubliek zijn er al drie geprivatiseerde universiteiten waarvan de gevestigde universiteiten een zekere mate van concurrentie kunnen verwachten". Overigens heeft de industrie in de Bondsrepubliek voor de resultaten van fundamenteel onderzoek of voor nieuwe technologieën traditioneel hoge verwachtingen van nauwe relaties met universiteiten en hogescholen. Ook op het gebied van nieuwe produkttechnologieën (proces-innovatie, de toepassing van CAD/CAM, de ontwikkeling van industriële robots) spelen de universiteiten van Berlijn, Aken, Hannover, Stuttgard en Munchen een grote rol.

JAPAN Managers zullen leiding moeten geven het omvangrijke industriële aanpas-

singsproces in goede banen te leiden.

Zegveld schetste het profiel van de manager in het innovatietijdperk. "Managers moeten breken met het status quo denken en traditionele bureaucratische paradigma's afzweren. Het coördineren, beheren en het routinematig superviseren verliezen in dit profiel aan betekenis". Maar ook hier geldt, dat managers de kar niet alleen kunnen trekken. Noodzakelijk is een gunstig innovatieklimaat waarin het personeel bewust is van het economische belang van technologische vernieuwing.

In veel publicaties wordt Japan als voorbeeld gesteld van een nieuw industrieel élan; het Japanse bedrijfsleven zou een leerschool zijn voor Westerse ondernemers. Baangarantie voor het leven, besluitvorming op basis van concensus, beloning volgens senioriteit en een uitstekende verstandhouding tussen werkgevers en werknemers zouden de Japanse onderneming het aanzien geven van een hecht familieverband. Zelfs in deze tijd van economische neergang paart de Japanse economie een hoog investeringstempo aan een indrukwekkend exportoverschot. Nuchtere statistieken maken duidelijk dat Japan na de VS en de Sowjet Unie de derde industriestaat is. Ondanks deze economische successen kunnen de Japanse successen geen directe bron van leerervaring zijn, liet Zegveld doorschemeren. Ook de vergelijking van de verhouding werkgever/werknemer met een vader/zoonrelatie ging Zegveld te ver. "Baangarantie voor het leven komt slechts voor bij de grote ondernemingen waar nog geen 30 percent van de Japanse beroepsbevolking werkt" benadrukte Zegveld, die er verder op wees, dat de Japanse economie een grote mate van flexibiliteit bezat.

Maar ook dat aanpassingsvermogen had schaduwzijden. De Japanse economie is een duale economie met enerzijds bedrijven die technologisch geavanceerd produceren en anderzijds een min of meer achtergebleven sector met minder vergevorderde produkttechnieken. Die sector bestaat hoofdzakelijk uit kleine en middelgrote bedrijven die als stootkussen fungeren voor de ups and downs van de grote Japanse exportondernemingen.

Om die reden bieden die kleine en middelgrote bedrijven minder gunstige arbeidsvoorwaarden dan hun 'grotere broers' die zoveel bijval in het Westen oogsten. Het Japanse bedrijfsleven ontleent zijn concurrentiekracht ook aan de vaardigheid van Japanse managers om op tijd de industriële bakens te verzetten.

De Japanse captains of industry zijn ervan doordrongen dat alleen door omschakeling naar een kennisintensieve nijverheid met produkties met een hoge toegevoegde waarde de koopkrachtige afzetmarkten in het Westen voor Japan behouden blijven. Zegveld weersprak dat de Japanse industriële successen voornamelijk zijn toe te schrijven aan de grootscheepse invoer van Westerse technologie. "Die opvatting moeten we herzien. In het verleden heeft Japan veel know how in het Westen gekocht maar Japan ontwikkelt zich steeds meer als een exporteur van technologie. De uitspraak dat Japanners op listige wijze gebruik hebben gemaakt van de resultaten van Westers speur- en ontwikkelingswerk, vond Zegveld overtrokken. "De Japanse uitgaven voor R&D vertonen een duidelijk opgaande lijn. In de jaren 50 besteedde Japan ongeveer een half percent van haar BNP aan research. In de vervolg op pag. 4 22 februari 1985

K

'Reserveerbibliotheek' kan studiekosten drukken Studenten van de juridische en economische faculteit zijn meer geld kwijt aan literatuur dan studenten van de overige faculteiten. Dit is op te maken uit een enquête die de dienst Studentenzaken en Welzijn (DSW) en de bibliotheek vorig jaar gehouden hebben onder 73 doktoraalstudenten. Maar liefst 23% van de ondervraagde rechtenstudenten zegt in een jaar meer dan 800 gulden aan boeken uit te geven. Bij de economen is dat 17% en bij de psychologen 10%. Letterenstudenten en sociologen deelden mee nooit boven de 800 gulden uit te komen.

Het opinie-onderzoekje van bibliotheek en DSW ging over de aanschaf van een zogenaamde reserveerbibliotheek. Dat is een bibliotheek waarin een faculteit alle per vak verplichte en aanbevolen literatuur in een pakket bij elkaar brengt. Studenten kunnen een dergelijk pakket voor een bepaalde tijd (kosteloos) reserveren.

Boeken uit het pakket moeten echter wel in de leeszaal bestudeerd worden. De verwachting is dat een reserveerbibliotheek een meer efficiënt en frequent gebruik van boeken met zich meebrengt en dat het de studiekosten van de studenten helpt drukken.

De belangstelling voor de reserveerbibliotheek is redelijk te noemen. 41 % van de respondenten wil er gebruik van maken.

Opvallend is dat bij faculteiten waar men

Universiteitsbladen Vanzelfsprekend bericht het fVAGENINGS HOGESCHOOLBLAD uitvoerig over de bezetting van het hoofdgebouw van de landbouwhogeschool en de daaropvolgende ontruiming. De bezetting door zo'n 300 studenten vond plaats uit protest tegen de WWO'84. Uit verschillende artikelen wordt duidelijk waarom de acties tegen de WWO'84 in Wageningen zo ongekend fel zijn. De landbouwhogeschool bestaat uit slechts één faculteit. De Wageningse hogeschoolraad en faculteitsraad zijn dus allebei organen die de héle hogeschool betreffen. Het kabinet wil in de WWO'84 voor de LH een aparte status in het leven roepen waardoor er voortaan slechts één topraad zal zijn die de hogeschoolraad en faculteitsraad vervangt. Deze topraad zal samengesteld worden als een faculteitsraad. Een dergelijke samenstelling geeft studenten en niet-wetenschappelijk

het meeste geld aan boeken besteedt, de belangstelling voor een reserveerbibliotheek relatief gering is. Bij de economen en juristen zegt respectievelijk 26 en 36% gebruik te willen maken van de bibliotheek. Bij de sociologen en letterenstudenten ligt dit percentage respectievelijk op 54 en 55%. Een van de redenen om eigen boeken te blijven kopen is, dat ze na de studie als naslagwerk gebruikt kunnen worden. Bovendien vinden sommige studenten het prettig dat ze in hun eigen boeken aantekeningen kunnen maken.

Ook de vraag of een bibliotheek 's avonds of op zaterdag toegankelijk moet zijn werd de studenten voorgelegd. De belangstelling daarvoor bleek gering.

64% Van de ondervraagden zegt op zaterdag zelden of nooit gebruik te zullen maken van de bibliotheek. De avonden zijn volgens de studenten meer geschikt, maar ook dan zal het gebruik niet optimaal zijn. 45% geeft te kennen de bibliotheek 's avonds zelden of nooit te zullen benutten.

De ondervraagde studenten kregen tevens de gelegenheid opmerkingen, wensen en ideeën over de bibliotheek naar voren te brengen.

Daaruit bleek dat studenten niet altijd wegwijs raken in de huidige bibliotheeksystemen. Ook het uitleensysteem wordt

personeel aanzienlijk minder invloed.

Ook de in de WWO '84 gecreëerde studierichtingscommissies krijgen als uitzondering in Wageningen minder zeggenschap.

Met de toch al slinkende invloed van studenten in de WWO'84 én een onwillig Wagenings CvB om naar de plaatselijke protesten te luisteren, was deze uitzonderingspositie reden voor bezetting. In een gesprek dat een aantal Wageningse raadsleden (de bezetters bleven thuis omdat zij over de héle WWO'84 wilden praten) afgelopen week met enkele kamerleden over Wageningen hadden, bleek dat de nadelige uitzonderingspositie van de LH niet zomaar door de Kamer geaccepteerd zal worden. ***** Gelijktijdig met Wageningen werd in Leiden het Academiegebouw bezet uit protest tegen de studiefïnancieringsplannen van Deelman.

De minister bezocht op de dag van de bezetting de Leidse universiteit vanwege het lustrum aldaar. Het Leidse universiteitsblad MARE meldt dat een aantal mensen zich nogal bedrogen voelt door de actievoeders. Universiteitsraadsvoorzitter

Gek

Wetenschapsbeoefening impliceert een zeker sociaal isolement. Ik wil niet beweren, dat je een dissertatie alieen kunt schri^en als je je onvoorwaardelijk terugtrekt uit het openbare leven. Maar toch komt zo'n onderneming neer op noeste arbeid tussen vier wanden, waar men gedurende twee, drie of vier jaren z'n leven kleurloos verzit.

Het dagelijks leven flakkert koortsig aan het studeervertrek voorbij. Zelfs Hilversum UI dringt niet door in deze heilige hal. Degene die op het wetenschappelijk vlak eenzame hoogte bereikt, bezit niet zelden een groot gebrek aan sociaal vermogen. Geen wonder. Wie zwemt in z'n vrienden, lid is van een fanfare en een plaatselijke biljartvereniging, komt er niet toe zijn intermenselijke contacten dicht te schroeien enkel en

omslachtig gevonden. Een student merkte op dat het belangrijker is dat een bibliotheek een groot aantal verschillende boeken en tijdschriften heeft, dan een groot aantal verplichte boeken die studenten veelal zelf kopen. Meerdere ondervraagden stelden voor de bibliotheken waar studietafels staan langer open te stellen tijdens tentamenperiodes.

M.V.B. vervolg van pag. 3

High technology-race jaren 70 is dat percentage de 2,5 gepasseerd. In dezelfde periode nam het Japanse BNP jaarlijks sterk toe, groeivoeten van 8 è 10 percent waren geen uitzondering. Praktisch komt het erop neer dat de uitgaven voor R&D om de vijf jaar verdubbelen. Opmerkelijk is ook dat in de Verenigde Staten steeds meer patent wordt aangevraagd op Japanse uitvindingen.

inspelen op technologische lacunes en (bijgevolg) op gaten in de markt. Deze bedrijven ontlenen hun concurrentiekracht aan de creativiteit van hun stichters en aan een hoge mate van flexibiliteit. Ze zijn vaak een schakel in een keten van high techbedrijven en uit dat specifieke relatiepatroon putten ze vaak nieuwe ideeën. High tech bedrijven missen het wijdvertakte distributienet van de grote ondernemingen maar ze kunnen door samenwerking met de groten daarin voorzien. Groot- en kleinbedrijf zijn op elkaar aangewezen en er zijn ontwikkelingskansen voor samenwerking variërend van pure toelevering tot functionele samenwerking.

Henk Zomer.

De race is al begonnen

Tegen het slot van de bijeenkomst ging Zegveld in op de vraag of er op de lange termijn wel voldoende ontwikkelingskansen zijn voor het (kleinschalige) high techbedrijf als grote ondernemingen het grootste deel van de R&D middelen opslokken. Zegveld vond dat we ons niet moeten begeven in het zwart-witdenken.

High techbedrijven zijn "scanners" die

Kouijzer had enkele dagen voor de bezetting bij Deelman bewerkstelligd dat deze met de Landelijke Studentenvakbond (LSVB) zou overleggen over de grieven tegen zijn studiefinancieringsplannen.

Hierop hadden de actievoerders toegezegd niet te bezetten. Voorzitter Kouijzer heeft, toen er toch bezet werd, zijn lidmaatschap van de plaatselijke studentenvakbond, opgezegd. In Leiden is de raadsvoorzitter een student. ***** Inhet Nijmeegse KU-NIEUWS wordt het CDA-kamerlid Lansink geciteerd. Hij nam in Nijmegen aan een forumdiscussie over studiefinanciering deel. Lansink hield zijn gehoor voor dat studenten zich met het nieuwe studiefinancieringsstelsel op den duur "rijk" rekenen. Lansink: "Wanneer we nu zorgen dat we de minister voor het nieuwe stelsel van studiefinanciering vastleggen op dat bedrag van drie miljard, komt er bij teruglopende studentenaantallen per student meer geld beschikbaar. Maar misschien is het niet zo verstandig om dat nu al in de openbaarheid te brengen". Vele toe-

hoorders in de zaal vreesden echter dat Deelman bij lagere studentenaantallen uit bezuinigingsoogpunt het budget zal verlagen. ***** De U-KRANT uit Groningen bericht over een onderzoek van de uitgeverij "Educaboek" naar lesmateriaal over anti-racisme. Veel anti-racisnte materiaal is volgens de onderzoekers veel te moraliserend om ook maar enig effect op leerlingen te hebben, en als het al effect heeft, dan averechts. Onderzoekster Nine Nooter: "Er gebeuren eigenlijk de meest verschrikkelijke dingen, met de beste bedoelingen hoor, maar toch erg. Dan hoort een leraar een mop over buitenlanders in de gang, die helemaal zo kwaad nog niet bedoeld is, en dan hup: komt hij er in de klas met een paar zware lessen overheen dat dat niet mag". Het is moelijk goed te doen.

Zucht.

H.B.

alleen om een meesterwerk uit de grond te stampen, dat over vijƒtig jaren vergeeld de vergetelheid haalt. Grote wetenschappers zijn dus vaak een beetje gek. Het is een proefondervindelijk vaststaand feit, dat sommigen onder het universitair personeel deze bevinding omdraaien. Zij ontwerpen en cultiveren een vleugje "particuliere gekte", in de hoop dat anderen hierin een symptoon van grote geleerdheid ontwaren. Een hoogleraar, die schichtig en knipperend tegen het felle daglicht, de collegezaal betreedt, verhoogd daarmede de innerlijke waarde van zijn mededelingen aanmerkelijk.

Hoe vreemder, hoe geleerder. Vooral de kleding kan hierbij goede diensten bewijzen.

Bijvoorbeeld: een stropdas, handpalm breed met ballen, strepen en sterren in vloekende kleuren, als vod om de nek gedrapeerd, bewijst dat de drager sinds de vijftiger jaren niet meer bij CS-A is^ geweest. Wat heeft hij dan gedaan? Gestudeerd natuurlijk.

Deze Olympiër wordt niet geacht modetrends te volgen. Subtiel is het aroma van een zeer beperkt aantal verschoningen. Wie daarmee overhuifd is moet wel een grote diepgang vertonen. , Lispelen en stotteren doen het ook goed. Een aarzelende, hakkelige spreektrant suggereert een breed spectrum aan nuanceringen, een relativeringsvermogen, dat volstrekte ondeskundigheid heilzaam camoufleert. Zelf leg ik mij toe op ouwelijke kleding. Effect sorteert het al. Hierover een andere keer meer.

El

De faculteitsbladen:

''We letten beter op onze woorden Binnen de hogeschool opereert er een heuse underground pers. Min of meer regelmatig leuren student­activisten met hun 'min of meer' onafhankelijke faculteitsbladen. Zij zijn de stencil­ cultuur inmiddels ontgroeid en worden gedrukt in de huisdruk­ kerij van de hogeschool of door een drukker in de stad. Dank­ zij subsidies gaan de bladen gratis of tegen spotprijzen van de hand. De oplages schommelen, evenals het aantal redacteuren.

De bladen boksen dapper op tegen de grote studiedruk en de "algehele desinteresse" van studenten. In dit eerste artikel ko­ men Nondejure, Kappataai en Blanko aan bod, de faculteitsbla­ den van respectievelijk de juridische, de economische en de let­ terenfaculteit. V olgende week staan de andere bladen in de schijnwerper.

NONDEJURE We beginnen met een tragisch bericht.

Het onafhanl<elijl< blad van de juridische faculteit, Nondejure, is niet meer. "Hetis het slachtoffer geworden van de algehe­ le desinteresse bij studenten voorkritiese fakulteitsbladen", schrijft het zusterblad Kappataai. Let op de spelling uit de jaren zeventig. E lf jaar lang heeft het blad ge­ leefd als luis in de pels van de juridische faculteit. Om roemloos tenonder te gaan. In tegenstelling tot diverse andere faculteitsbladen verheugde Nondejure zich lange tijd op een vaste kern van me­ dewerkers. In de hoogtijdagen kende het blad een oplage van 500 maar na 1979 stierf het een langzame dood. De oplage­ cijfers kelderden en kwamen de laatste jaren niet boven de 200 uit. Van de laat­ ste twee nummers gingen er niet meer dan 100 over de tafel. "E en paar keer eerder dreigde het blad tenonder te gaan "maar er kwamen telkens nieuwe redac­ teuren bij", vertelt Pieter Schmits, re­ dactielid van wijlen Nondejure. "Nu is het definitief afgelopen. De bezieling is er uit. De mentaliteit van de studenten blijkt anders geworden te zijn. Men vond het te links, schopperig, negatief". De ene na de andere redacteur pakte zijn biezen. Het handjevol overblijvers merk­ te al gauw dat het zo niet door kon gaan.

Er werden oproepen geplaatst voor me­ dewerkers maar zonder effect. Noodkre­

De op een na laatste Nondejure.

ten leverden niets op. Het laatste num­ mer ­ een collectors item ­ verscheen in september 1984. De redactie had van te­ voren aangekondigd in december het schip te zullen verlaten. Niemand diende zich aan om het roer over te nemen. Het bleek een zinkend schip. "De animo voor een studentenblad is er niet", aldus een gedesillusioneerde Pieter. Maar hij blijft er van overtuigd dat een blad een functie te vervullen heeft: "Wie weet nu nog wat er zich in de faculteitsraad afspeelt?"

KAPPATAAL Kappataai, het "onafhankelijk fakulteits­ blad der ekonomiese fakulteit", gaat het beter af. E erder deze maand presenteer­ de de redactie het 75­ste nummer. Vanaf 1973 is er "geschreven, gedacht, gepie­ kerd en geschopt", meldt het redactio­ neel van het feestnummer. Kappataai heeft nog een reden tot feestvieren. Een oproep in een van de vorige nummers le­ verde maar liefst vier nieuwe redactiele­ den op waardoor het aantal tot negen steeg. E en ongekende luxe in de wereld van de faculteitsbladen. "Een grotere re­ dactie betekent wel dat de meningen verder uit elkaar liggen", vertelt Arthur van de Meerendonk, redactielid van Kap­ pataai. "Hierdoor verandert het karakter van het blad". Vroeger was het blad zwaar politiek gekleurd, maar dat is nou anders. De artikelen zijn pluriformer.

"Niet links, wel kritisch", aldus Arthur.

"Het blad is niet opgericht als spreekbuis voor de linkse studenten maar dat is het door de jaren heen wel geworden. Vroe­ ger was het fel links en werd er meer te­ gen dingen aangeschopt. Dit leidde tot scheldpartijen, met name tussen Kappa­ taai en Schouten. Nu is het meer sociaal­ democratischer. We leveren op dezelfde dingen kritiek maar we letten beter op onze woorden". Ter illustratie vertelt hij dat zelfs een docent, ­ Sijben ­ liet weten het blad beter te vinden dan vroeger.

"Maar als Schouten naar ons toe zou ko­ men met de mededeling dat hij het een goed blad vindt, dan zijn we iets te wei­ nig kritisch", vertelt hij met een lach.

"Op deze manier bereiken we meer men­ sen. Een onafhankelijk faculteitsblad hoeft nog niet te betekenen dat het slechts voor een kleine groep bestemd is". "Het blad gaat rond en er wordt over gepraat", vertelt hij. "Het is heel belang­ rijk dat er wat tegenwicht bestaat en dat de mensen op de hoogte blijven van wat er op de faculteit gebeurt".

Hij weidt uit over een onlangs gehouden enquête. De docenten van de Economi­ sche Faculteit waren verplicht de studen­

Mïï

ten een enquête over de studie en de be­ geleiding voor te leggen. De studenten vulden de vragenlijst driftig in en zagen reikhalzend uit naar de resultaten. Maar die bleken niet openbaar te zijn. De re­ dactie van Kappataai vindt dat de stu­ denten recht hebben op de resultaten.

Bovendien dreigt de enquête een vrijblij­ vend karakter te krijgen. "Samen met de Tilburgse Studerenden Bond willen wij dit semester een alternatieve enquête houden waarvan de resultaten wel open­ baar worden gemaakt. Dan is het nuttig dat er een blad als Kappataai is". De re­ dactie van Kappataai bestaat, op één fis­ caal­econoom na, alleen uit sociaal­eco­ nomen. Studenten bedrijfseconomie zal je er tevergeefs zoeken. "Dat komt tot uiting in de artikelen", aldus Arthur.

"Voor bedrijfseconomen zijn de artikelen ■ minder interessant. Ze kopen de krant niet en ze komen niet in de redactie".

Een mogelijke verklaring wil hij wel ge­ ven: "Het is een tendens dat sociaal­ economen meer begaan zijn met wat er in de wereld gebeurt. Bovendien zijn stu­ denten minder maatschappijkritisch ge­ worden. V eel mensen komen hier stude­ ren om later zoveel mogelijk geld te ver­ dienen en willen zo snel mogelijk weer weg zijn". Daarbovenop komt nog de zware studiedruk vanwege de twee­fa­ sen structuur. "Maar", zo zegt Arthur, "die moet je niet de schuld geven, dat wordt veel te gemakkelijk gedaan. Dit geeft de mensen een excuus om niet ac­ tief te zijn naast de studie".

BLANKO Van een heel ander kaliber dan de voor­ afgaande bladen is Blanko. Dit is het offi­ ciële orgaan van de Letterenfaculteit. De faculteit betaalt het blad, het kan gratis verspreid worden. Vanaf de start van de studierichting zijn er 17 nummers van de persen gerold. Mét dichters­ en roddel­ hoek en officiële mededelingen van de faculteit. "Gortdroog", erkent de redac­ tie in het redactioneel van het derde nummer. Het werk aan Blanko nummer 7 werd uitbesteed aan een gastredactie.

Het blad doet de naam eer aan: het moet nog nader worden ingevuld. "Wij von­ den het een saai blad", zegt Süsanne

Jubilerend leesvoer Het 75­ste nummer van Kappataai, het onafhankelijk blad van de economische faculteit, is verschenen. De redactie blikt even terug naar "vervlogen tijden" om dan over te gaan tot de orde van de dag.

In een uitgebreid artikel volgt Kappataai de ontwikkelingen die hebben geleid tot de oprichting van de Tilburgse Studeren Bond (TSB). Het waren "woelige we­ ken", meldt de kop van het artikel, wel­ licht verwijzend naar de roferige jaren van studentenprotest. Kappataai ging een middagje op bezoek bij Wim Jansen en portretteerde deze "kleurrijke" student.

Hij heeft als enige student zitting in het faculteitsbestuur en heeft daarnaast nog bezigheden bij Polek en de TSB. Reden genoeg om hem aan de tand te voelen.

Ook in Kappataai een impressie van de verschillende faculteitsbladen, uitmon­ dend in de hartekreet: "Lees de diverse bladen a.u.b. kritisch en toon je interesse door ook eens te reageren op een artikel.

Janssen, een van de huidige redacteu­ ren. Samen met een aantal andere stu­ denten beraamde zij een "coup". "Wij wilden er een levendig blaadje van ma­ ken. Een faculteitsblad moet weerspie­ gelen wat er op de faculteit leeft", aldus Susanne. Vanaf nummer 8 kwam er epn nieuwe redactie, die het blad een funda­ ment gaf in de vorm van statuten. Het le­ ge kader dat zeven nummers lang de voorkant van Blanko sierde werd door de redactie ingevuld. Ook inhoudelijk timmert het blad aan de weg. Thema's die gericht zijn op de vakken of vakgebie­ den staan centraal, zoals tekstweten­ schap, literatuursociologie en taal en in­ formatica. Ook verscheen er een vrou­ wennummer, een boekenspecial en werd de focus gericht op de interactie in de fa­ culteit. Het blad kent vaste rubrieken zo­ als Postvak voor de brieven en Kreaktief voor de poëtische bijdragen. Een leeson­ derzoek moest aangeven of de j­edactie op de goede weg is. Uit dit onderzoek blijkt dat driekwart van de ondervraag­ den het blad regelmatig leest en dat 94 procent "tevreden" is met de thema­ nummers. Ondanks de beperkingen van het onderzoekje is dit een positief signaal naar de redactie. Het feit dat de faculteit het blad betaalt betekent nog niet dat zij iets in de pap te brokkelen heeft. Susan­ ne: "We zijn vrij om te doen en te laten wat we willen en de faculteit betaalt het.

Een ideale situatie". De officiële mede­ delingen moeten er in, dat is de voor­ waarde voor financiering, maar totnog­ toe heeft de redactie er geen last van. Er verschijnen regelmatig info­bulletins met de officiële berichten. Ook is er ruimte voor kritiek op de faculteit. Maar die be­ hoefte lijkt niet zo sterk aanwezig. Het is een jonge, kleine faculteit die eigenlijk nog in oprichting is. De deuren staan open als je op of aanmerkingen hebt, vertelt Suzanne. Wel is er een groep op­ gestaan die meer aandacht wil voor lite­ ratuur. Deze groep, Polet, krijgt dan ook de gelegenheid om in Blanko te publice­ ren. "Als wij niet kritisch zijn", aldus Su­ sanne, "dan kan dat aan alles liggen, be­ halve aan de faculteit".

G.R.

De faculteitsbladen hebben dat hard no­ dig". In een kort artikel spreekt Kappa­ taal zijn teleurstelling uit over het weg­ blijven van grote getalen docenten op de studiedag over rendement. Het blad ging achter de resultaten aan van een onlangs gehouden enquête over de studie en wat daar mee samenhangt maar de gegevens bleken niet openbaar. Wel kreeg Kappa­ taal de gegevens in handen van de pro­ pedeuseresultaten van de studentenge­ neraties '82/'83 en '83/'84. Tussen de ar­ tikelen door vindt de lezer van Kappataai de strip Simon de econoom. Simon is een jongen van eenvoudige komaf die met zijn nastrevenswaardige idealen de wereld gaat verbeteren, opklimt tot mi­ nister en ontdekt dat hij niet in staat is de structuren omver te werpen. Teleurstel­ ling alom maar toch staan er steeds weer nieuwe idealisten op. "Moge jij de vol­ gende zijn", wenst Kappataai de lezer toe.

G.R.

Inschrijvingsgeld buitenlandse studenten mag niet

Europees Gerechtshof veroordeelt Belgische regering Studenten uit andere lidstaten van de Europese Gemeenschap, van w/e de ouders niet in België wonen, hoeven geen extra inschrijvingsgeld te betalen. Het opleggen van een extra inschrijvingsgeld is in strijd met artikel 7 van het Verdrag van Rome, dat binnen de Gemeenschap iedere discriminatie op basis van nationaliteit verbiedt.

Dit blijkt uit een arrest dat het Europees Hof van Justitie op 13 februari in Luxemburg velde.

De Franse studente Franpoise Gravier kwam in 1982 naar Luik en liet zich daar inschrijven aan de afdeling striptekenen van de "Koninklijke Academie voor' Schone Kunsten". Zij vroeg vrijstelling van het betalen van het inschrijvingsgeld, dat 1450 gulden bedraagt voor vreemde studenten aan Belgische HBOinstellingen. Haar verzoek werd later verworpen en zij kreeg de rekening voor de schooljaren '82-'83 en '83-'84 gepresenteerd. Omdat ze niet tijdig betaalde werd haar een collegekaart '83-'84 geweigerd en daardoor verloor ze haar verblijfsvergunning in België.

Frangoise stapte naar 'de rechtbank van eerste aanleg' in Luik en stoelde haar klacht op artikel 7 van het EG-verdrag en op artikel 59 dat de vrije uitwisseling van diensten waarborgt. De rechtbank van Luik kwam er niet uit en vroeg het advies van het Europees Hof van Justitie in Luxemburg.

Formeel veroordeelde het Europees Hof

Wat is het toch dat vooral werkstudenten weerhoudt te protesteren tegen slecht onderwijs? Te protesteren tegen een cursus die alles belooft, maar niets geeft.

Het zal wel weer iets met macht te maken hebben.

Macht, las ik eens ergens, is het vermogen dingen te laten gebeuren zo als jij dat wilt.

Nu heb ik persoonlijk al moeite genoeg om mijn lief en mijn nageslacht een beetje te beïnvloeden, laat staan dat ik het onderwijs op de KHT naar mijn wens kan laten verlopen.

Bovendien, protesteren kost tijd: discussies, in commissies zitten, bij docenten mekkeren, etc. etc. En tijd is een schaars artikel voor de gemiddelde werkstudent.

Maar we willen ook geen macht.

Wij durven onze nekken niet uit te steken om risico's te nemen, o nee, die tijd hebben we gehad. Wij laten ons liever onderdrukken dat is veilig én vertrouwd. Alles is beter dan smadelijk te erkennen dat je je op deze leeftijd nog door docenten op je kop laat zitten.

Tijdens de koffiepauze, als we ons een goed eind uit de buurt van de docent hebben opgesteld, begint het gekanker: "Wat een klote cursus", "Zou hij wel weten dat deze cursus over onderwijs gaat?". Edoch, de week erop zitten diezelfde kankeraars weer braaf en vol verwachting op hun stoeltjes, met zo'n blik van "misschien.valt het vanavond wel mee".

Ikzelf op de eerste rij.

Het viel af en toe ook wel mee. Want tijdens het verbaal geweld van ene Heer Extra is er niemand in slaap gevallen, ook Heer Klerk hield een boeiend, helder betoog en had zelfs af en toe de lachers op zijn hand. Maar hoe L 22 februari 1985

op 13 februari '85 het doen betalen van inschrijvingsgeld door studenten uit andere EG-landen die in België beroepsonderwijs volgen, maar uit de argumentatie zou duidelijk blijken dat de veroordeling ook voor andere - zoals universitaire - onderwijsvormen geldt. Verwacht wordt dat de Luikse rechtbank het arrest van Luxemburg zal overnemen en dat studente Gravier haar studie striptekenen kan afronden zonder extra kosten.

Rectoraat RUCA-Antwerpen. Uitspraak van het Hof in Luxemburg slaat ook op EG-studenten aan universiteiten.

Evaluatie van een cursus

Waartoe zijn wij op aarde? dit betoog paste binnen de doelstellin- • gen van de cursus was niet zo duidelijk.

Over welke cursus heeft dat mens het in Godsnaam zult u denken.

Wel, de cursus waar ik van spreek was een cursus onderwijskunde met een multidisciplinair karakter, met een inbreng vanuit drie subfaculteiten, t.w.

Psychologie, Letteren en Sociologie.

"Een lofwaardig streven", dacht ik enkele maanden geleden toen ik de doelstellingen van de cursus onder ogen kreeg: Kennis en inzicht met betrekking tot: * de positie van ethnische minderheden in het Nederlands basisonderwijs, * het leren van een eerste vs tweede taal, * het simultaan leren van twee talen, * tweede taal onderwijs vs tweetalig onderwijs, * intercultureel onderwijs.

Voor mezelf zag ik al de rode draad die de docenten, allen mensen van naam, door de cursus zouden weven.

Wat verkwikkend nu eens een cursus te kunnen volgen die direct betrekking had op de problemen waar ik binnen mijn werksituatie mee werd geconfronteerd.

Enthousiast schreef ik op deze cursus in.

Als vanzelfsprekend nam ik aan dat multiculturele jongens uren met elkaar om de vergadertafel hadden gezeten.

O, ik zag het vóór me: sociologen, psychologen en letterkundigen als een grote familie bij elkaar, broedend op een goed leer- en werkplan voor de cursus.

Dit kon niet fout gaan.

Het zou deze cursus niet meer zo zijn dat ieder predikte voor eigen gemeente; deze drieëenheid zou zorgen voor volledige integratie van de drie aspecten.

Maar helaas, of het nu de invloed nog is van het Rooms etiket, deze wetenschappers bleken, net als de geestelijken die ik me herinner, slechts in één ding uit te munten: het presenteren van eigen visie en/of onderzoeksresultaten.

Wij studenten, hun 'gelovigen', dienden in veel meer goed te zijn; elke keer proberen te achterhalen wat de preek nou met het geloof te maken had.

En aan je geestelijke leidsmannen vertellen dat je het eigenlijk niet zo ter zake doende vond wat zij daar stonden uit te galmen, was hetzelfde, als je gouden stoeltje in de hemel der Wetenschap mislopen.

We keken wel uit!

We bogen de hoofden, zwegen, en ploeterden voort: 1250 bladzijden lang.

Maar, optimistisch van aard als ik ben. zag ik tijdens de voorbereidingsperiode van het tentamen opeens wat de 'Boodschap' was.

Wat wordt er tenslotte van a.s. wetenschappers verwacht?

Nieuwsgierigheid, inventiviteit en creatief denkwerk, nietwaar? Natuurlijk, dat was het, onze geestelijke begeleiders wilden dat wij zélf op zoek gingen naar de weg van de waarheid. Zélf de rode draad zoeken, in dit geval, sociologische, psychologische en letterkundige aspecten van het multicultureel basisonderwijs als een legpuzzel in elkaar schuiven.

Het Hof van Luxemburg laat er in zijn antwoord aan de Luikse rechtbank geen twijfel over bestaan dat de Belgische regeling een discriminatie is. De Belgische staat kreeg in deze zaak de steun van de Britse en Deense regeringen. Zij beweerden dat artikel 7 de lidstaten niet verbiedt hun onderdanen een gunstiger behandeling op onderwijsgebied te waarborgen.

Het percentage EG-studenten is het hoogst in België. Dat geeft begrotingsproblemen voor de Belgische regering. Het eisen van een inschrijvingsgeld aan studenten uit andere EG-landen die in België geen belastingen betalen, is volgens de Belgische overheid geen discriminatie, maar plaatst die studenten op gelijke voet met de Belgische.

De uitspraak van de Luikse rechtbank kan gevolgen hebben voor een 250-tal andere HBO-studenten uit EG-landen.

Een veertigtal heeft bij plaatselijke rechtbanken al een verzoek tot terugbetaling ingediend. Advocaten die deze gedupeerde studenten verdedigen zijn van mening dat de term "beroepsonderwijs" ook slaat op hogere opleidingen aan universiteiten, die tot uitoefenen van een beroep leiden. Uit de logica van het arrest volgt ook dat studenten uit EG-landen recht hebben op de terugbetaling van de inschrijvingsgelden die ze de voorbije jaren betaalden, aldus de betrokken juristen. (Zie ook THB van afgelopen week).

—TE BERDE^ Gerda Schapers, mede namens Mare Vermeulen Paula Willemse Bernadette Klerckx Marie-José Schrasser Ik geloofde er weer in en ging aan het werk.

De tentamendag was daar en samen met een medestudent reed ik naar Tilburg. Onderweg vertelde ik hem van mijn zwoegen, en de resultaten ervan.

Hij was er stil van.

Maar bij de KHT aangekomen sprak hij droef: "Helemaal misgegokt, wedden dat het feitenneukers zijn?". Hij kreeg gelijk; het tentamen deed mij denken aan de wekelijkse katechismusoverhoring in de zesde klas.

"Wie is God?" "God is onze vader die in de hemel woont."

"Waartoe zijn wij op aarde?"

"Wij zijn op aarde om God te dienen en daardoor hier, en in het hiernamaals gelukkig te zijn."

Wie niet kon memoriseren was geen goed kathoUek. Nadat ik een stief kwartiertje dom naar de vragen had geloerd, besloot ik dan maar géén goed katholiek te zijn en stapte op. Op de terugweg naar Eindhoven zei ik tegen mezelf: "Wat ben je toch een verschrikkelijke trut.

Schapers, dit had je kunnen weten. Die KHT-heren hebben toch zelf het bewijs al geleverd van de onmogelijkheid van een geïntegreerde cursus? Het is hen toch ook niet gelukt de eerder genoemde vakgebieden in te passen in een 'multicultureel plan'.

Wie denk je eigenlijk wel dat je bent, om dat te proberen? Je bent God niet."

22 februari 1985

I [

ONDERZOEK

Invoering tekstverwerkers en terminals in kantoor

onderzocht

Nieuwe technologie nog niet flexibel genoeg toegepast De belangstelling van Wentink en Zanders voor het verschijnsel 'kantoorautomatisering' dateert al van een jaar of vijf terug. In 1980 kwamen beide heren in contact met de Vereniging van importeurs en fabrikanten van kantoormachines (VIFKA), een branche-organisatie van computerleveranciers en -producenten. Beide partijen kwamen snel tot een deal: de VIFKA zag er wel brood in de Tilburgse onderzoeksresultaten onder haar relaties te verspreiden, terwijl de samenwerking de twee sociologen in de gelegenheid stelde hun toenmalige onderzoeksproject 'Technologie en Arbeid' nader toe te spitsen: technologie werd 'kantoorautomatisering' en arbeid 'kantoorarbeid'.

Anno 1985 is het bedje van de Tilburgse wetenschappers gespreid. Op gezette tijden worden de onderzoeksresultaten in de reeks VIFKA-publicaties uitgebracht en vervolgens door de VIFKA verspreid.

De opinion leaders op automatiseringsgebied, waaronder veel kamerleden en hoge ambtenaren van diverse departementen, blijven zo op de hoogte van de voortgang van het project. Bovendien slaagden V\/entink en Zanders er in het project onder te brengen bij het Voorwaardelijk gefinancierd onderzoeksprogramma 'Economie en Samenleving'. En nu is er dan de uitstekend verzorgde hardcover uitgave van hun boek 'Kantoren in actie'.

TECHNOLOGIEDEBAT Vertrekpunt van de studie van Wentink en Zanders vormt het zogenaamde technologiedebat. Rond 1980 werd uitgebreid gediscussieerd over de invloed van de micro-electronica op de hoeveelheid arbeidsplaatsen en de kwaliteit van het werk.

Pessimisten staan in het debat lijnrecht tegenover optimisten. De pessimisten zien de 'chip' vooral als een job-killer, die zeker het in kantoren veel voorkomende routinewerk drastisch zal reduceren.

In de onlangs gereedgekomen nieuwbouw van Bureau van Spaendonck aan het Reitseplein is sinds kort het Informatiecentrum voor Kantoorinnovatie gevestigd. Het Centrum, een gezamenlijk initiatief van Van Spaendonck, de Wolters Samsongroep (uitgeverijen) alsmede Dijker en Doornbos, is uniek voor Nederland. De staf van het centrum adviseert over alle aspecten van kantoorinnovatie.

Daarnaast informeert het IVK over opleidingen, terwijl men ook over onderzoek op het gebied van kantoorautomatisering adviseert. ""Managers die hun kantoororganisatie willen vernieuwen kunnen hier kennis maken met het kantoormodel van de toekomst. We hebben van verschillende fabrikanten apparatuur in huis", zegt drs. F. van Kleef. "We geven onder meer informatie over integratie van tekst en dataverwerking, telex, teletex, toepassing van microfilm, electronische agendering en persortal computing".

Er is overigens geen sprake van dat het IVK zelf onderzoek gaat uitvoeren. Van Kleef: "Universiteiten en hogescholen zijn kenniscentra bij uitstek en zijn als zodanig belangrijker voor ons dan als Tilburgs Hogeschoolblad

Wentink (links) en Zanders: technologie biedt interessante uitdaging.

'Kantoren in actie'. Zo heet tiet onlangs gepubliceerde boek van twee medewerkers van de sociale faculteit van de KHT, dr. Ton Wentink en dr. Harrie Zanders. In hun boek presenteren Wentink en Zanders de resultaten van een onderzoek naar de invoering van kantoorautomatisering en de gevolgen daarvan voor de organisatie van het kantoor. Bijna driehonderd kantoorwerkers, waaronder zowel managers en staffunctionarissen als de gebruikers zelf, werden ondervraagd over hun ervaringen met uiteenlopende vormen van automatisering. Hoe denken kantoorwerkers over de invloed van de computerisering op hun dagelijks werk, op hun positie en vooruitzichten? En vooral: wat zijn de gevolgen voor de kwaliteit van hun werk?

Het kantoor van de toekomst staat in Tilburg klant". Hij wijst erop dat bezoekers aan het informatiecentrum vaak met vragen komen die best een onderzoek waard zijn. "Wij formuleren dan een probleemstelling voor een onderzoek en leggen die voor aan instellingen waarmee we nauwe contacten onderhouden. Als die instellingen belangstelling hebben voor een onderzoek vragen wij daarvoor een bedrag. Stel: er doen 10 bedrijven meg, dan hebben we een aardig budget waar een onderzoeker van bijvoorbeeld de hogeschool een tijdlang mee aan hét werk kan".

In het kantoor van de toekomst zoekt men te vergeefs naar ordners of potjes Talens inkt. Inkjet-printers spuiten via magneetvelden kleine inktdruppeltjes tot letters op "cleane" sheets. Secretaressen hoeven ook de bloemen geen water meer te geven want een "hydro-onderhoudsabonnement neemt alle plantenzorgen uit handen". Op de kunststofwanden van het kantpor van de toekomst is geen plaats voor een beduimelde verjaardagkalender. Vista-word, Vis-

ta-mail, Vista-agenda en Multiplan van Datapoint nemen alle rompslomp uit handen.

"Bedrijven zijn onder meer geïnteresseerd in de sociaal-psychologische factoren van kantoorautomatisering", zegt Van Kleef. "Dat vraagstuk is hoogst actueel nu de opmars van de automatisering al tot op de werkplek gevorderd is.

In de jaren 60 was vooral sprake van data-automatisering, die voornamelijk beperkt bleef tot de loon- en financiële administratie. Binnenkort hebben ook staffunctionarissen een personal computer op hun bureau staan om data- en gegevensbestanden te raadplegen". Het centrum krijgt daarnaast veel economische vragen zoals: hoeveel gaat de aanschaf van een batterij personal computers kosten, welke voordelen biedt hun onderlinge koppeling, hoeveel besparing levert telex-automatisering op enz.

Vooral de laatste tijd groeit volgens Van Kleef de belangstelling voor de juridische aspecten van automatisering die spelen bij het opstellen van contracten, bij af-

Verschillende onderzoekers komen in die jaren tot dramatische uitspraken over de gevolgen voor de werkgelegenheid. Tot op heden heeft echter niemand het realiteitsgehalte van die voorspellingen gecontroleerd, stellen Wentink en Zanders vast.

De optimisten schatten de relatie tussen technologie en arbeid heel anders in. In dit kamp wordt vooral de flexibiliteit van de chiptechnologie benadrukt. De flexibiliteit leidt weliswaar tot aanzienlijke veranderingen op de werkplek, maar, zo luidt hier de redenering, de nieuwe technologie kan juist in positieve zin benut worden en leiden tot een betere kwaliteit van het werk.

De Tilburgse sociologen maken in hun studie uitgebreid werk van de kwaliteit van de arbeid in het hedendaagse kantoor. Ook daarover blijken uiteenlopende verwachtingen de ronde te doen. De auteurs rtoemen drie stromingen. Sommige onderzoekers voorzien een verlaging van de kwaliteit van de arbeid, volgens anderen ligt daarentegen juist een verhoging in het verschiet. En dan is er nog een derde groep die wijst op een tendens tot polarisatie, waardoor vooral het middenkader onder druk komt te staan.

In hun onderzoek vroegen Wentink en Zanders 170 kantoorwerkers op uitvoerend niveau naar hun ervaringen met tekstverwerkers en terminals en de gevolgen daarvan voor de kwaliteit van het werk. "Van de drie gangbare hypotheses vond er niet een steun in onze onderzoeksresultaten", zegt Harrie Zanders die z'n sporen vooral op dit gebied van onderzoek heeft verdiend. "Op het uitvoerende vlak zie je wel een tendens tot convergentie: degenen die arbeid met een laag kwaliteitspeil hadden zijn er beter op geworden, terwijl mensen die aan de bovenkant zaten er naar hun mening op achteruit zijn gegaan".

"Het werk zelf wordt in vergelijking met de vroegere situatie wel positiever gevervolg op pag. 10 spraken over de levering van hard- en software bij de beveiliging. Een ander vraagstuk vormt de verkoop van in Taiwan nagemaakte IBM-personal computers. De rechter kan daar een stokje voor steken als een verkooporganisatie niet alleen 'het kastje' verkoopt, maar er ook teveel systeemprogrammatuur bijlevert.

Maar wat is teveel? Daarover kun je steggelen, meent Van Kleef.

"Wij organiseren niet alleen informatieve bijeenkomsten maar organiseren ook seminars in samenwerking met professionele gebruikers zoals bedrijfsarchivarissen en statistici", vertelt Van Kleef.

Verder zegt hij prijs te stellen op goede contacten met de Hogeschool. "We onderhouden banden met de vakgroep arbeid, beleid & organisatie en knopen ook graag betrekkingen aan met de nieuwe opleiding betuurlijke informatiekunde.

Wanneer het Informatiecentrum vanuit ervaringen van onze cliënten een praktische dimensie aan het informatica onderwijs kan toevoegen, zijn we graag van de partij", aldus Van Kleef.

H.Z. 22 februari 1985

De studentenbeweging op z| >k naar de verloren achterban &

^M

"«■^sro

Ps'

Erik Hardeman en Lin Tabak (UP/ Utrecht) nodigden Daniël E ngelsman van de Amsterdamse A S V A en Bas van Adri­ chem voorzitter van de USF (de Utrecht­ se studentenbond) uit om met drie stu­ denten te praten over de toekomst van de studentenbeweging. Jeroen Zaal­ berg, lid van de Delftse Hogeschoolraad voor de Centrum Groepering, Paul Boe­ ding, student geschiedenis en Ineke Steetskamp, studente geografie, discus­ sieerden eerst met Bas van Adrichem over de strategie van de studentenbewe­ ging en luisterden later naar een betoog van Daniël E ngelsman.

"Studenten denken nog wel degelijk na over onderwijs en onderzoek en over de maatschappelijke implicaties daarvan, maar dat gebeurt tegenwoordig veel meer op het niveau van faculteiten en vakgroepen. Daar zijn ze nog steeds ac­ tief en je kunt dan ook niet beweren dat de studentenbeweging niet meer be­ staat. Maar ze is versplinterd en heeft daardoor het contact met de bestaande organisaties verloren".

Paul Boeding is één van de niet meer zo talrijl<e studenten, die zicti nog drulc l<an maken over de teloorgang van de eens zo machtige studentenvakbonden.

Want ook al zijn hier en daar tekenen die op herstel wijzen, de weerklank van recente acties, zoals de drempelactie tegen de studiefinanciering, was in de meeste uni­ versiteitssteden nihil. En waarom zou je als student nog belangstelling hebben voor clubs, waarvan je alleen maar de oude afgeleefde leuzen tegenkomt en waarvan nauwelijks meer uitstraling uit­ gaat?

Ineke Steetskamp ziet nog wel brood in een studentevakbond. " O p dit rnoment, en helemaal als de W W O in werking treedt, zijn de vertegenwoordigers van studenten in de universiteitsraad toch een beetje machteloos. Ze mogen wat zeggen, maar een meerderheid krijgen ze nooit en ze hebben dus weinig invloed.

Daarom vind ik een studentenorganisatie waar ook raadsfracties deel van uit ma­ ken nodig, om druk te kunnen uitoefe­ nen. Maar op dit moment heb ik vaak het idee dat het in de bonden en in de raads­ fracties alleen nog gaat om het gefreak van enkelingen, die geen enkele moeite meer doen om hun achterban te vergro­ ten".

Jeroen Zaalberg is zo'n raadslid: " D a t idee van jou is waarschijnlijk niet hele­ maal onterecht, maar het is verschrikke­ Tilburgs Hogeschoolblad

,1 t « !.t.«

•»»»♦(•.!<»

lijk moeilijk om mensen te bereiken en aan te spreken; je kan nauwelijks genoeg reklame maken".

Bas van Adrichem heeft hetzelfde pro­ bleem. " W e zijn in het verleden tekort geschoten in het vormen van kader.

Daarom kunnen we de studenten nu moeilijk bereiken. Maar dat betekent vol­ gens mij niet dat er bij studenten geen in­ teresse meer zou bestaan voor een stu­ dentenorganisatie".

Alle aanwezigen zijn het er over eens dat een studentenbond zowel landelijk als plaatselijk nog steeds niet kan worden gemist. Hoe kun je anders standpunten over studiefinanciering en democratise­ ring naar buiten brengen? Maar de vraag is hoe je de studenten weer geïnteres­ seerd krijgt. V olgens Jeroen is een groot aantal studenten afgeknapt op de steeds verder gaande politieke activiteit van de studentenvakbonden.

Alle studenten op één platform De studentenbewegingen, ­fracties, ­verenigingen en ­organisaties hebben elkaar gevonden. Ze zullen op 12 maart een landelijk platform oprichten, dat net als de werknemersorganisaties een se­ rieuze gesprekspartner moet worden voor het ministerie. Het platform wordt 'slechts een kanaal', iedere organisatie (LSVB, ISO, LOF,IKVV en NSSS) be­ houdt haar eigen identiteit. De studenten hopen op deze manier sterker te staan tegenover de minister.

Deze heeft overigens zelf aangedrongen op een dergelijke constructie, om niet met allerlei splintergroepen om de tafel te hoeven. Met dit verschil: de minister wil alleen informatief, vrijblijvend en inci­ denteel praten. De studenten verkiezen 'georganiseerd en regelmatig' overleg.

Ook de collegevoorzitters hadden op een platform aangedrongen. Zij laten zich in de nieuwe Vereniging van Samenwer­ kende Nederlandse Universiteiten advi­ seren door studenten, maar voor studen­ ten­belangenbehartiging is daar geen plaats. Dat was anders in de Academi­ sche Raad, die binnenkort als gespreks­ partner van Den Haag zijn congé krijgt.

In de Academische Raad waren de uni­ versiteits­ en hogeschoolraden vertegen­ woordigd, niet enkel de colleges.

Lin Tabak/UP " H e t is niet alleen een kwestie geweest van slechte presentatie en te weinig ka­ der, maar ook van te véél willen doen.

De studentenbonden zijn zich behalve met belangenbehartiging ook met poli­ tiek gaan bezig houden en dat heeft veel studenten afgestoten, die het met die linkse opvattingen niet eens waren. Ik heb zelf bedankt voor de VSSD in Delft toen die geld ging geven om acties als de bezetting van een kerncentrale te onder­ steunen".

Jeroen pleit voor meer aandacht voor concrete zaken, die de studenten direct aangaan, guerillapuntjes, zoals hij dat noemt. " I n onze fractie in de Hogeschoolraad zijn we bijvoorbeeld aan het uitzoeken wat je nu eigenlijk hebt aan die personal computers, die overal zo goedkoop wor­ den aangeboden, wat de plannen zijn voor het gebruik er van in Delft. Dan kom je er achter dat men zalen wil openstellen waar die dingen worden neergezet en dat er een computershop t I ( » » I > M M I « ^* » > J 1

komt, waar je ze met korting kunt kopen.

Maar je merkt ook dat het allemaal niet nodig is om er een te hebben. Over zulke dingen proberen.we de studenten met een folder in te lichten".

Ben je daarmee niet meer een consu­ mentenbond dan een studentenorgani­ satie? Is goed onderwijs niet een beetje belangrijker voor studenten?

Jeroen: " O ja, daar hameren we ook op.

W e hebben zelfs een onderwijsprijs in­ gesteld. Maar je moet mensen eerst zien te bereiken met dingen die hen aanspre­ ken. Je moet eerst met de studenten in contact komen en dan kun je zeggen: 'Kijk, we doen ook nog dat en dat'. Daar­ om stel ik persoonlijk belangenbeharti­ ging op het materiële vlak als prioriteit en daarbij denk ik ook aan dingen als een betaalbaar collegegeld. Daar is iedereen bij gebaat en je organisatie wordt er groot door. Daarnaast zou ik het een goede zaak vinden, als studenten zich er­ op bezinnen, hoe ze in de wereld staan.

Maar dat moet je niet in dezelfde organi­ satie doen. Daar moet je maar een soort debating­clubs voor instellen.

Geen politiek in de belangenbeharting dus, een standpunt dat door de andere discussiepartners niet wordt gedeeld.

Paul: " W a t ik mis in jouw redenering is het idee wat een universiteit eigenlijk is en wat studenten er doen. De kwaliteit en de oriëntatie van je onderwijs, dat raakt de belangen van studenten midden in het hart. Je moet je toch afvragen wel­ ke boeken je goedkoop gaat verkopen, anders blijft het een heel armoedig en sombermakend geheel. Het eerste be­ lang voor studenten Is goed onderwijs, dat betaalbaar is. Daar zijn we het wel over eens, maar jij laat het belang van goed onderwijs te makkelijk weg. Zo van, ach, als het maar betaalbaar is".

Jeroen: " J a , dat spreekt vanzelf. Maar materiële belangenbehartiging betekent voor mij bijvoorbeeld dat je dat onderwijs door zoiets storends als een hoog colle­ gegeld niet zou kunnen volgen. Daar­ naast heb je dan de ideologische belan­ genbehartiging".

Voor Ineke en Paul is een politieke opstelling onmisbaar.

Ineke: " J e moet volgens mij niet verge­ ten dat een studentenbond een middel kan zijn om mensen aan het denken te zetten en daarom vind ik, dat er wel de­ gelijk een standpunt mag en zelfs móet worden ingenomen in politieke kwesties, ook als ze niet de universiteit betreffen.

Ik vind alleen niet dat dat de hoofdmoot van je activiteiten moet worden.

Paul: " H e t is zeer te verdedigen dat alles wat op de universiteit gebeurt in een maatschappelijk kader wordt geplaatst.

Dat zou iets vanzelfsprekends moeten zijn binnen elke studentenorganisatie maar in de praktijk blijkt wel dat niet ie­ dereen daar zo over denkt. Toen de Utrechtse Vereniging van Geschiedenis­ studenten de titel 'vakbond' schrapte, steeg het ledental, zonder dat er iets aan de practische gang van zaken was veran­ derd, in één jaar van 40 naar 180".

Maar voor de meeste studenten is een politieke opstelling helemaal niet zo van­ zelfsprekend. Zij komen eerder af op lok­ kertjes, zoals goedkope dictacten en per­ sonal computers. De V SSD, de Delftse studentenbond, kan zich dankzij een flo­ rerende winkel nog steeds verheugen in een opvallend groot ledental. Is dat een toch niet een aan te bevelen koers voor wegkwijnende bonden?

Bas: "Ik vind niet dat je een achterban op andere gronden bij elkaar moet krij­ (Foto: Rein Heij, Wageningen)

'De studentenbeweging inmrlana staat er belabberd voor'. constateerden de university den eind november naar aan­ /e/ding van het congres van LSVB, de Landelijke Studenten­ vakbond. Nog geen vijftig gisten uit dertien universiteitste­ den hadden, op dat congreimUtrecht geprobeerd de illusie van een landelijke studentenbond levend te houden, maar de drempelacties tegen demiefinancieringsplannen in dezelf­ de tijd hadden duidelijk aarmond dat de studenten er niet meer in geloven. Zij lijkende hebben neergelegd bij het onvermijdelijke en zijn in gn. •etale naar de knusse besloten­ held van de studentenverer^ en getrokken. De actievoerders staan alleen op de nog slecl symbolisch opgetrokken barrica­ de.

Onzin, vinden de bonden a Acties in Amsterdam en Wage­ ningen tonen aan, dat er ni teeds actiebereidheid genoeg bestaat; de malaise van de ste jaren is vooral te wijten aan een wat ongelukkige preset door E. HarJ in en Lin Tabak/UP gen, dan waarvoor je staat. Ten eei belazer je de kluit naar de minister: tj eens, hoe groot we zijn. Terwijl jetj tweede de studenten belazert doon zeggen, dat ze er beter van worden, t­ wijl je ze voor je politieke karretje spa' Nee, mensen die lid worden van eenw bond of een studentenorganisatie rr; ten dat doen, omdat ze het met standpunten eens zijn of omdat ze over willen praten, maar niet omdat. cassettebandjes kunnen kopen". 1 Ineke: "Maar dan zul je dus nooit jl grote achterban krijgen".

Bas: " D a t is nog maar de vraag. Jetoj andere middelen gebruiken, middel die de studentenbeweging te lang hi laten liggen. Wij denken nu bijvoorbsi aan het inrichten van een ontmoetiti?

ruimte, waar studenten in contact kun­ nen komen met actieve mensen in de bond, en een praatje kunnen maken.

Maar dat moet geen must zijn. Het moet niet zo zijn, dat je nog voor je de drempel over bent, al drie mensen van de harde kern om je heen hebt die je met vragen beginnen te bestoken.

Toch is ook de studentenvakbond op zoek naar de verloren achterban.

"Ik denk dat er toekomst is voor een overkoepelend orgaan op plaatselijk ni­ veau, maar dat zal niet te veel pretenties moeten hebben. Ik denk aan een coördi­ nerend secretariaat met contacten in de universitaire bureaucratie in de universi­ teitsraadsfracties, in de faculteitsvereni­ gingen en ook met aandacht voor de be­ langenbehartiging. Dat kan steunen op

dingen als informatie over beurzen, stu­ dieregelingen, enzovoorts.

Je kunt er het poenboek krijgen, maar ook artikelen met korting, typemachines abonnementen, studiemateriaal. Ik heb nooit reden gezien om dat echt te schei­ den, zolang die belangenbehartiging maar een onderdeeltje blijft van wat je verder doet. E n je moet twee dingen voorkomen.

Je moet niet omringd worden door drie monsterlijk grote meneren, die je meteen een pamflet latere ondertekenen, én je moet zorgen dat de commercie niet je hoofddoel wordt en dat je snelle zaken­ jongens aantrekt, die alweer op weg zijn naar de volgende typemachinefabriek.

Maar je mag best over een winkel praten.

Daarover hoeft niet al te panisch worden gedaan.

Zo'n studentenbeweging is niet denk­ baar zonder een politiek geïnspireerde achtergrond. Maar dat betekent niet dat een bepaalde mening wordt voorge­ schreven, dat hoeft helemaal niet. Je kan het persoonlijk eens zijn met het standpunt van de organisatie over de W W O en over Nicaragua, maar je hebt toevallig een heel aardige tante in Zuid­ Af rika..."

Jeroen: "Maar waarom kan je dét nu niet vermijden. Waarom kan je die politieke uitspraken niet in een andere orgajiisatie doen en je in de studentenbeweging be­ perken tot studentenbelangen?"

Op dat moment komt Daniël Engelsman binnen en met hem het zelfbewustzijn van de politieke activist. Geen voorzichti­ ge afweging meer over wel cassette­ bandjes of geen cassettebandjes, maar een spraakwaterval, waarin geen plaats is voor twijfel. Heel zinnige opmerkin­ gen, maar tegelijkertijd een perfecte de­ monstratie van het manco van de stu­ dentenbeweging: naar de gewone stu­ denten wordt niet meer geluisterd. Ze zijn een soort decor geworden en hun

mening doet eigenlijk niet ter zake.

Daniël: "Ik denk dat de oude leus nog steeds geldt: alles is politiek. Je kunt na­ tuurlijk wel je eigen belangen laten pre­ valeren en je richten op kortingen en mis­ schien op studentenvoorzieningen, maar je kunt ook eisen stellen aan de omge­ ving waarin je leeft ­ dat is ook in je eigen belang ­ en zorgen dat je je daar zo be­ wust mogelijk van wordt. Je moet din­ gen inderdaad niet op de spits drijven, maar ik vind wel dat je stelling moet ne­ men. De vraag is dan of dat verstandig is. Ik denk wel dat dat verstandig is. E r gebeuren vreselijk veel dingen in de we­ reld en studenten kunnen daar toch niet buiten blijven. Het hoger onderwijs is een productiefactor, maar ook een heel belangrijke ideologische factor. Op het moment dat je daar niet meer naar wilt kijken en je er niet over wilt uitspreken, kies je voor de bestaande orde".

Jeroen: " J e kunt je ook uitspreken zon­ der dat je dat als studentenbeweging doet. Je kan als student lid worden van elke maatschappelijke organisatie".

Daniël: " D a t kan wel, maar dat is niet voldoende. Als je je alleen maar aansluit bij een partij of een actiegroep, dan laat je het hele strijdterrein, want dat is het voor mij, van het hoger onderwijs liggen, terwijl, zoals ik al zei, dat hoger onder­ wijs een belangrijke ideologische factor is. Alle politieke stromingen proberen hun stellingname wel te rechtvaardigen door het opvoeren van een academicus, of het er nou één is met geitenharen sok­ ken, die zegt dat de Markerwaard open moet blijven, of iemand met een strop­ das en een blazer, die zegt dat er wél moet worden ingepolderd, er worden al­ tijd experts bij gehaald. Daar kun je al aan zien dat het om een strijdtoneel gaat en daarvan moet je je zo bewust mogelijk zijn.

Ik weet dat ik met zo'n opstelling niet alle studenten achter me krijg, maar ja, als je dat wilt, kun je dus helemaal niets meer zeggen. E n naarmate je meer zegt, loop je het risico dat minder mensen mee­ doen. Nou, ik moet zeggen, ik geloof in mijn eigen verhaal en ik geloof ook dat je daar een meerderheid achter kunt krij­ gen, dat heeft het verleden ook aange­ toond. Wij hebben in Amsterdam nog steeds negen van de elf zetels in de uni­ versiteitsraad, dus ik denk dat de studen­ ten het ons niet kwalijk nemen dat we linkse uitspraken d o e n " .

Overigens hoef je de belangenbeharti­ ging niet van je af te gooien, maar het is wel goed om ook daar zeer nadrukkelijk politiek naar te blijven kijken".

En het gevaar datje op die manier de stu­ denten van je vervreemdt?

Daniël: "Daarvoor ga ik mijn principes niet overboord zetten, maar ik vind wel dat je moet afwegen of er een draagvlak is voor je politieke stellingname, zodat je niet als een maffe doorgedraaide voor­ hoede bezig bent".

Na een bezetting van bijna vier dagen werd maandag 11 februari in alle vroegte een einde gemaakt aan een studentenac­ tie in Wageningen. Deze vanuit de stu­ dentenbeweging georganiseerde harde acties waren de voorbije jaren eerder schaars. E nkele honderden actievoeren­ de studenten wilden met de bezetting kracht bijzetten aan hun ongenoegen over de op stapel staande wet op het we­ tenschappelijk onderwijs en aan hun eis om binnen de LH een brede democratie discussie op te zetten. In korte tijd ver­ wierven ze van veel kanten steun en be­ grip en veel studenten discussieerden over democratie aan de LH.

' i

Maar is dat nou niet precies wat studen­ ten denken?

Ineke: " O p mij komt het wel zo over. Ik ben er niet zo goed in thuis, maar ik krijg vaak het gevoel dat een groepje mensen bezig is met het uitspreken van politieke meningen. Dat groepje presenteert zich als landelijke organisatie, zonder de ach­ terban, waarop die zich zou moeten ba­ seren".

Daniël: " J a kijk, die achterban vind je in de plaatselijke bonden".

Jeroen: "Die voor een groot deel weinig voorstellen op dit moment".

Daniël:" Dat is zo, maar in mijn visie be­ gint de zaak weer op te bloeien. Je hebt de studenten landelijk jarenlang helemaal niet gezien, nu zie je ze weer, de organi­ satiegraad neemt bijna overal toe, de ac­ tiviteiten nemen toe. In Amsterdam zijn de afgelopen tijd een paar heel geslaagde acties gehouden, die leuk waren voor de deelnemers.

Paul: " J e zei dat jullie negen van de elf zetels hebben, maar hoeveel procent van de studenten stemt nog?"

Daniël: "Zo'n veertig procent, maar ik vind dat geen teken dat het slecht gaat, ik vind dat juist een goed teken. Die zestig procent die niet stemt vindt dus dat wij het goed doen. Die mensen erva­ ren het niet als dringend. Anders zouden ze op de oppositie kunnen stemmen".

Paul: "Of ze denken: ach, dat gelul inte­ resseert ons toch niet".

Daniël: Nou, dat moeten ze dan maar eens komen zeggen. Ik moet er wel bij zeggen, dat ik de macht en het belang van zo'n orgaan als de raad maar beperkt vind".

Paul: "Kijk, ik ben het wel met je eens dat de studentenbeweging zich bezig moet houden met maatschappelijke pro­ blemen. Ze mag zich gerust solidair ver­ klaren met allerlei acties en discussies aanzwengelen, maar dan houdt het op.

Het is niet de bedoeling dat ze zich verto­ nen in elke demonstratie: SVB doet ook mee".

Daniël: " D a t vind ik nogal onbevredi­ gend. Als de zaken waar het om gaat je echt aan het hart gaan, dan moet je niet alleen blijven praten, dan moet het ook consequenties hebben. Je bent tenslotte een sectorale organisatie, je organiseert een laag van de Nederlandse samenle­ ving. Het gaat erom hoe je met politieke tegenstellingen omspringt. Het moet niet zo worden dat een stel bonzen stand­ punten verzint, waar de rest achter moet gaan staan. Maar essentieel is wel, dat je er van uit gaat, dat er nog ideologische strijd bestaat en dat je studenten dus wel eens zou kunnen politiseren, van mening laten veranderen. Kijk, op grond van de bestaande meningen studenten bunde­ .len, dat wordt een heel slap machtje, dat hoogstens wat kortingen eist. Het idee dat studenten hun lot in eigen land kun­ nen nemen, dat mag wel eens wat gang­ baarder w o r d e n " .

Erik Hardeman/Lin Tabak 22 februari 1985

vervolg van pag. 7

Kantoorautomatisering waardeerd, maar daarnaast zie je dat de bureaucratie in organisaties toeneemt.

Rondom het werk ontstaan steeds meer regels en procedures. Op dit moment wordt de automatisering helemaal niet flexibel toegepast", moet Zanders vast­ stellen.

GERINGE PARTICIPATIE Een van de meest opvallende resultaten van het onderzoek is dat de inspraak bij de invoering van tekstverwerkende ap­ paratuur en terminals zeer gering is ge­ weest. "Zo'n twintig procent was er van tevoren bij betrokken, bij tekstverwer­ kers ongeveer de helft en bij terminals nog maar vijf procent. Bovendien vinden de mensen het helemaal niet erg dat ze niet bij de besluitvorming betrokken wa­ ren. Ik heb daar wel een verklaring voor: mensen die willen meebeslissen over een terminal moeten zich óók verdiepen in het grotere systeem waar zo'n apparaat aan vastgekoppeld is. Blijkbaar brengen veel mensen die inspanning niet meer op en laten ze de beslissing over aan hun chef of de directie", aldus Zanders.

"Aan de andere kant zie je dat organisa­ ties best bereid zijn om ruimte te schep­ pen voor participatie", zegt Ton Wen­ tink. "Dat valt toch wel mee. Het punt is: als je met geïntegreerde systemen gaat werken ­ en veel kantoren zijn daar on­ derhand aan toe ­ dan heb je als gebrui­ ker enorm veel kennis nodig om dat alle­ maal te overzien".

Over het algemeen beschikken automati­ seringsmensen en veel organisatiedes­ kundigen wel over de nodige technische kennis, stellen Wentink en Zanders vast.

Het is vooral de personeelsfunctionaris die kennis tekort komt, terwijl gebruikers die problemen hebben met automatise­ ring vaak in eerste instantie naar zo'n personeelsman toestappen. "Perso­ neelsfunctionarissen hebben zich tradi­

Luddieten Van kritiekloze aanvaarding tot gewa­ pend verzet: mensen reageren op zeer uiteenlopende wijze op de invoering van nieuwe technieken. In navolging van een Engels onderzoek onderscheiden Wen­ tink en Zanders vijf verschillende reac­ ties. Zo zijn er mensen die de nieuwe technologie zien als een speeltje, als een office toy, waarover ze erg enthousiast zijn. Probleem bij deze groep gebruikers is dat de vrijblijvendheid nogal eens de produktiviteit remt en blokkeert.

Een andere groep gebruikers is mogelijk nog meer gefascineerd door de mogelijk­ heden van de nieuwe technologie: een terminal junkie vindt geen rust voordat een programma volledig geperfectio­ neerd is. Ook hier is het volgens de Til­ burgse sociologen de kunst het enthou­ siasme van de gebruiker te koppelen aan de doelstellingen van de organisatie.

Aan de andere kant blijkt het ook voor te omen dat een negatieve houding van de .ebruikers samen gaat met een hoge prodükjiviteit. In dat geval worden de hoge prestaties door de rationaliserings­ strategieën van het management afge­ dwongen zonder dat de betrokkenen in­ houdelijk bij hun werk betrokken raken.

Wentink en Zanders spreken dan ook van een neo­Tay/oristische benadering.

Maar niet alle opposanten laten zich door het management ringeloren. De echt ra­

Tilburgs Hogeschoolblad

tioneel nooit met techniek bezig gehou­ den. Het gevolg is dan ook dat ze men­ sen met vragen niet de weg kunnen wij­ zen .

Het kan allemaal veel beter, meent Zan­ ders. "De technologie is nu flexibel toe­ pasbaar. Je kunt nu ook over alternatie­ ven gaan nadenken om het werk in te richten. Voorwaarde daarbij is wel dat personeelsmensen zich niet meer laten overdonderen door de technologie".

"Met de technologie in de hand kun je organisaties en ­ daarmee ­ taken gaan ontwerpen. Dat wordt een heel interes­ sante uitdaging", vindt Wentink. "Kan­ toren zijn traditioneel altijd zeer hiërar­ chisch opgebouwd. De technologie biedt nu de mogelijkheid om die rigide organisatiestructuur te doorbreken. Dat vereist natuurlijk wel enige creativiteit.

En die creativiteit zal vooral ingebracht

moeten worden door organisatiedeskun­ digen en personeelsmensen. Vandaar ook onze plannen om cursussen op het gebied van technologie en arbeid in te voeren. Immers: sociologen die tot voor kort hier afstudeerden hadden daar geen weet van".

Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat technologie de eerste vijf jaar over het al­ gemeen ontzettend conservatief wordt toegepast. Pas na die tijd leren mensen er op een flexibele manier mee omgaan.

Zanders ziet een mooie illustratie van dat ■onderzoek in de invoering van eeff geau­ tomatiseerd uitleensysteem in de KHT­ bibliotheek: "Als mensen gaan automati­ seren grijpen ze de kans om tegelijkertijd ook andere regels en procedures in te voeren die ze toeschrijven aan die auto­ matisering, maar daar in feite los van staan".

dicale opposant trekt met koevoet en houweel ten strijde tegen de nieuwe technologische systemen, zoals de Lud­ dieten dat begin vorige eeuw deden bij de opkomst van de mechanisering in de Engelse textielindustrie. De hedendaag­ se machinebestormers worden wel neo­ Luddieten genoemd. Hun radicale afwij­ zing van de nieuwe systemen wordt vooral ingegeven door de bedreigende werkgelegenheidseffecten.

In het ideale geval gaat een positieve houding van de gebruiker samen met een hoge produktiviteit. Volgens Wen­ tink en Zanders is er dan sprake van een socio­techniscfie symbiose. Het is trou­ wens hun bedoeling bij de voortzetting van het project meer aandacht te schen­ ken aan de produktiviteit van kantoor­ werkers. Daarbij begeven ze zich wel op nogal glad ijs; alleen al de­vraag hoe je zoiets moet meten heeft nog nooit tot echt bevredigende antwoorden geleid. ­ Echte neo­Luddieten zijn de sociologen tot nog toe niet tegengekomen in hun onderzoek, al kan Wentink zich wel een secretaresse herinneren die dreigde haar tekstverwerker het raam uit te gooien.

Als het aan Louis van der Kallen ligt komt daar snel verandering in. Van der Kallen kwam onlangs in het nieuws als de geestelijke vader van een nieuwe poli­ tieke partij, de Hollandse Democratische Luddieten (HDL). De piepjonge partij heeft maar één doel: te wapen tegen de

automatisering, zeker waar geen reke­ ning wordt gehouden met de maat­ schappelijke gevolgen van de arbeids­ besparende technieken.

Oud­hoofdbestuurslid van het voormali­ ge DS'70 Van der Kallen is niet tegen machines in het algemeen, maar selec­ tief tegen machines. Tegen zinloze ma­ chines. "Anderhalf jaar geleden is het balletje gaan rollen", vertelt hij in het Nieuwsblad van afgelopen zaterdag. "Ik was gewend om mijn flessen bij Albert Heijn af te geven aan een winkelbedien­ de achter een loket. Opeens stond ik met mijn neus voor een flessenautomaat. Een volstrekt nutteloos apparaat. Het ding neemt het werk van een arbeidskracht uit handen en zorgt nog niet eens voor een hogere omzet".

Willens en wetens speelt hij nu in op de geweldorganisatie. "Dat hebben we be­ wust gedaan. We staan geen geweld voor, maar je ziet het steeds meer om je heen. Als je niets verandert, draait het straks wel op geweld uit".

Het is trouwens niet de bedoeling van de Luddieten daadwerkelijk deel te nemen aan de kamerverkiezingen. Belangrijker is het volgens Van der Kallen een be­ wustwordingsproces op gang te bren­ gen. "Het gaat ons erom de mensen wakker te schudden waar de bestaande politieke partijen nauwelijks of niet heb­ ben nagedacht over de gevolgen van de automatisering ".

ORGANISATIECULTUUR In het onderzoek zijn Wentink en Zan­ ders nagegaan welke effecten managers en staffunctionarissen van kantoorauto­ matisering verwachten voor de structuur van de organisatie. Automatisering kan centralisatie in de hand werken, maar de nieuwe informatie­ en communicatie­ technieken kunnen ook het delegeren van bevoegdheden en verantwoordelijk­ heden ­ dus: decentralisatie ­ tot gevolg hebben. "Beide tendensen treden tege­ lijkertijd op", zegt Wentink. "Je ziet zelfs dat in een en dezelfde organisatie beide tendensen voorkomen. Technologie blijkt wel van invloed te zijn op de organi­ satiestructuur, maar er is een belangrijke interveniërende variabele: organisatie­ cultuut".

"Het organisatieklimaat en de manage­ mentstijl zijn veel meer bepalend voor de wijze waarop de technologie de struc­ tuur beïnvloedt dan de technologie zelf.

Dat betekent dat dezelfde technologie in een reorganisatie die al een centralistisch karakter heeft er makkelijk toe leidt dat centralisme te versterken en ergens an­ ders juist een stimulans zal bieden aan decentrale krachten. In de bankwereld blijkt dat duidelijk. De ABN heeft bijvoor­ beeld altijd een centralistische structuur gehad. Bij de invoering van de automati­ sering zie je daar de neiging het centra­ lisme nog strakker aan te halen. Daaren­ tegen heeft de RABO­bank van huis uit een zeer decentrale structuur: daar heb je 2000 zelfstandige filiaalhouders, die nu dankzij de automatisering nog onafhan­ kelijker van de centrale directie kunnen opereren".

"In ieder geval is één voorspelling over kantoorautomatisering tot nu toe niet uitgekomen", zegt Harrie Zanders. "We zijn niet minder papier gaan gebruiken.

Wanneer je zelf met een word processor werkt en je ontdekt ergens een foutje, is de verleiding veel groter een pagina op­ nieuw te laten uitprinten. Vroeger corri­ geerde je zo'n foutje gewoon met tipp­ ex".

Lennart Kik Waarmee we weer terug zijn bij de negentiende­eeuwse protestbeweging, die veel minder wereldvreemd was dan anno 1985 wel gedacht wordt. Hun op­ standigheid was zeker geen kwestie van conservatieve, emotionele anti­techniek­ woede. Het ging veeleer om een maat­ schappelijk protest tegen de botte poli­ tieke onwil om de gedupeerden en be­ dreigden tegemoet te komen. De afloop van het verhaal is bekend. Het protest bereikte rond 1812 een hoogtepunt om vervolgens door krachtdadig overheids­ optreden meedogenloos de kop inge­ drukt te worden.

L.K.

22 februari­1985

Studievaardigheid blijft rammelen Terwijl van geen kant duidelijk is of het enige zin heeft om een cursus studievaardigheid te volgen, zouden de mensen die zulke cursussen geven ze het liefst zien opgenomen in de studieprogramma's. Die paradoxale conclusie valt te hechten aan een op vrijdag 8 februari in Delft gehouden symposium van het Landelijk Overleg Studievaardigheid (LOS). Dat is de koepeldub van dergelijke cursusgevers. Een honderdtachtig mensen kwamen er bijeen om de toestand van hun vak te bespreken; maar een grondige evaluatie van de waarde ervan hoorde daar kennelijk niet bij. Studievaardigheid moet omdat het moet; en niet omdat bewezen is dat het zin heeft.

Een grove berekening leert dat er in de wereld van de studievaardigheid geen onaardig bedrag omgaat. Stel de kosten van een formatieplaats op 70.000 gulden per stuk en reken voor materiële middelen en huisvesting ook nog iets, en je zit al gauw op een miljoen of 25. Met uitzondering van de TH Delft hebben de gezamenlijke Nederlandse universiteiten dat over voor een activiteit waarvan niet duidelijk is of-ie wel zin heeft.

Dat laatste is tenminste de opvatting van socioloog dr. H. Israels, die in opdracht van de TH Delft onderzocht of je van studievaardigheidscursussen effect mag verwachten. Als er effect is, dan is dat tot dusver nog niet gemeten, was zijn conclusie. Die is neergelegd in een deze herfst verschenen boekje, dat ter discussie stond.

Israels onderzoek hield in het kort in, dat hij bekeek hoe cursussen studievaardigheid beoordeeld zijn: met welke criteria worden het goede of slechte cursussen genoemd? Als een enquête onder studenten ("heb je iets aan deze cursus gehad?") de maat vormde, dan was het volgens Israels niet voldoende. Elke student die een aparte cursus gevolgd heeft, zal na afloop beweren dat hij er iets aan gehad heeft - anders betekent 't, dat hij zijn tijd heeft zitten verdoen. Een andere manier om te zien of een studievaardigheidscursus iets heeft uitgericht is, te kijken naar de tentamenuitslagen.

Zulk onderzoek is wel gedaan maar, vond Israels, daar bleken de studenten die géén studievaardigheidscursus gevolgd hadden, betere resultaten te halen dan mensen die dat wel deden. Dat kwam dan doordat de niet-volgers aan het begin al beter waren - maar de studievaardigheidscursus had in elk geval geen verschil gemaakt. Ook een curieuze meetmethode dus.

Israels relaas komt eigenlijk neer op een opsomming van ondeugdelijk onderzoek. Dat is niet hetzelfde als beweren dat de onderzochte cursussen niet deugen. Maar voor een universiteit die zulke cursussen nog niet geeft en wil weten welke cursus nou eens een goede keus zou zijn, is Israels boekje een prima aanleiding om te zeggen: laat nog maar even zitten. We wachten nog wel even, tot zich een cursus aandient waarvan via goed onderzoek Is aangetoond dat het een goede cursus is.

Dat was dan ook het antwoord van de TH Delft: de enige instelling die op centraal niveau geen geld overheeft voor studievaardigheidscursussen.

Aanleiding om studievaardigheidscursussen op te zetten was altijd de onvrede met het rendement.

De cursusgevers redeneren anders, bleek vrijdag. Behalve hogere of met Tilburgs Hogeschoolblad

minder moeite behaalde cijfers gelden volgens hen nog andere criteria. De tevredenheid van studenten, bijvoorbeeld: ais 350 van de 900 Rotterdamse economiestudenten, zo'n cursus volgen èn beweren er "iets" aan te hebben, dan moet dat niet weggeredeneerd worden. En het feit dat statistiek een "vak" heet en een rapport schrijven tot de studievaardigheden gerekend wordt, wil niet zeggen dat het onzin zou zijn om goede rapporten te leren schrijven. Wanneer het reguliere onderwijs faalt, en er daarom cursussen studievaardigheid zijn opgezet, dan moeten die cursussen niet in hun eentje de schuld krijgen van dat falen.

Voor iemand met een voorkeur voor kloppende methodologie als Israels is het antwoord op zulke bezwaren eenvoudig:

"Natuurlijk zijn gemeten studieresultaten een eenzijdig en beperkt criterium", zei hij. "Tentamens zijn een magere maatstaf voor inzicht in de stof; en het is duidelijk dat onderwijs méér omvat dan enkel tentamenresultaten. Maar als er dan meer is, is dat dan principieel onmeetbaar, of niet? Als studievaardigheidscursussen over onmeetbare dingen gaan, dan lijkt het mij een onzinnig soort vorming. En als ze over meetbare dingen gaan, dan wordt het tijd dat dat ook gemeten wordt. Mocht dan blijken dat er geen effecten gemeten worden, dan moet je er mee stoppen. Maar dat beloven de mensen in de wereld van de studievaardigheid nooit. Je hoort ze nou nooit eens zeggen: we willen x bereiken en daarvoor doen we y, en als dat niet blijkt te lukken dan doen we 't volgend jaar niet meer. Wanneer u vermoedt dat uw cursussen allerlei waardevols bevatten, dan zou u dat eens moeten expliciteren. Dat kan dan worden meegenomen in een échte test".

Maar ook daar valt wel weer wat tegenin te brengen. Het gebied van de studievaardigheden is nog jong, het onderzoek ernaar is ongecoördineerd verlopen, er zou een historie en onderzoekdesign moeten worden opgebouwd - dat zou de mankementen die Israels signaleert misschien beter verhelpen dan de wat botte constatering dat de cursussen misschien maar beter kunnen verdwijnen. En bovendien, deugt Israels onderzoek eigen-

lijk wel? Is het methodologisch eigenlijk niet onhoudbaar? Had Israels niet eens een eindje over de grens kunnen kijken, in plaats van zich te beperken tot in Nederland verrichte evaluaties waar het vakgebied nog zo jong is? En trouwens, heeft Israels zich eigenlijk wel aan de opdracht gehouden? Hij moest de waarde van de cursussen toch bepalen - waarom dan de waarde van de evaluaties bepaald? Hoe kwam de opdrachtgever er eigenlijk bij tevreden te zijn met zulk onderzoek?

De behoefte aan zelfkritiek bleek ook verderop tijdens het symposium klein.

Naast cursussen studievaardigheid bestaan er sinds jaar en dag ook de boekjes die bedoeld zijn om studenten beter te laten studeren. De laatste jaren verschijnen er zélfs steeds meer, niet in de laatste plaats dankzij uitgever Coutinho.

Die met grote regelmaat aan het einde van de zomer een nieuw boekje uitbrengt. Waarin è raison van een bedrag tussen de vijftien en veertig gulden grotendeels dezelfde adviezen te vinden zijn. Waarvan ook al onbekend is, of ze voor de studenten eigenlijk wel van enig nut zijn. Een veelgehoord bezwaar tegen zulke boekjes luidt, dat ze eigenlijk enkel de uitgever helpen.

Het LOS was dat bezwaar ook ter ore gekomen, en meende tot de discussie te moeten bijdragen. Op een wat vreemde manier: niet de critici van zulke boekjes waren achter de forum-tafel te vinden, maar de auteurs. Volgens forum-voorzitter drs. W. Smit: "Omdat het niveau van de critici te wensen overlaat".

De vijf auteurs brachten echter niet al te veel duidelijkheid over de waarde van de boekjes. Drs. M. Elshout-Mohr "Er zijn boeken waaruit je kunt leren hoe je moet koken, dus waarom zouden er geen boeken zijn waaruit je kunt leren hoe je moet studeren"?

"Bovendien is het goed dat er zulke boeken zijn omdat een student er iets uit kan leren vóór het misgaat? Zouden die boeken er niet zijn, dan zou leren studeren altijd geassocieerd blijven met het falen dat eraan voorafgaat".

Volgens drs. M. Mirande ("Studeren door schematiseren" en "Scriptieproblemen") konden er eigenlijk niet genoeg van zulke boekjes op de markt zijn. Om aan te geven in welke traditie ze staan had hij Leiddraad voor het verstand, een werk van de 17de eeuwse Schotse filosoof Locke meegebracht - en legde hij de zaal uit hoezeer dat werk eigentijds lijkt op de huidige adviesboekjes voor tobbende studenten.

En Pilot, auteur van Studiemethoden, als enige met wat skepsis: "Eigenlijk zou er op zulke boekjes een sticker moeten zitten dat de koper er niet te veel van moet verwachten. Ze vormen niet Het Middel tot goed studeren. Maar als ze niet helpen is er hooguit veertig gulden verspeeld. Dat is altijd nog een heleboel minder dan een jaar collegegeld". Elshout-Mohr: "Daarom is een goede flaptekst ook zo belangrijk. Dat de student goed begrijpt dat het geen wondermiddel is".

Mirande: "Maar wat is nou eigenlijk een goed advies?'' Ik heb jaren geleden iemand die erg in de put zat eens geadviseerd om die avond maar eens lekker naar het Songfestival te kijken. Dat was ik al helemaal vergeten, toen ze me tijden later bedankte voor dat advies, omdat ze toen zo'n leuke avond gehad had. Wat een goed advies is, weet je vaak pas achteraf, bedoel ik maar".

Esther Hageman/UP 22 februari 1985

Landelijke Studentenvakbond:

Democratie en doelmatigheid icunnen best iiand iiv iiand.

Minister Deetman gaat er in liet wetsontwerp WWO'84 van uit dat de universiteiten ondoelmatig functioneren. Hij wijt dat aan een te ver doorgevoerde democratisering en draait daarom in de WWO de universitaire democratie een forse slag terug. Volkomen ten onrechte: democratie en doelmatigheid kunnen wel degelijk hand in hand gaan.

Dat is de kern van de boodschap die de landelijke studentenvakbond LSVB deze maand aan de vaste Kamercommissie voor Onderwijs en Wetenschappen zond. De Kamercommissie vergadert 25 februari over het ontwerp van de wet op het wetenschappelijk onderwijs, beter bekend als de WWO'84.

In Haagse onderwijskringen heeft onwrikbaar het idee postgevat dat het in het wetenschappelijk onderwijs een zootje is, meent de voorzitter van de LSVB, de Groningse natuurkundestudent Harm Hartman. Hij veronderstelt .dat het rapport van de commissie Polak, die in het midden van de jaren zeventig de universitaire bestuurstructuur evalueerde, daar debet aan is. Wellicht dat de conclusie van het rapport in de tijd dat het uitkwam - de WUB was toen slechts enkele jaren oud - nog enigszins gewettigd was, maar nu is dat volgens de LSVB-voorzitter zeker niet meer het geval.

In de eerste plaats kun Je je afvragen of de universiteiten inderdaad zo ondoelmatig werken", zegt Hartman. "Als je kijkt naar de stortvloed van veranderingen die Den Haag de laatste jaren op het wetenschappelijk onderwijs heeft losgelaten, is de visie dat we het nog aardig hebben gered ook te verdedigen. Het lijkt ons eigenaardig om doelmatigheid en democratie voor te stellen als twee tegenpolen. Wij gaan er van uit dat een goed samenspel tussen raad en bestuur zowel de doelmatigheid als democratie bevordert. In de jaren zeventig is de situatie scheef gegroeid, maar dat waren voor zowel de universiteit als de hele maatschappij woelige jaren".

De LSVB is een landelijke organisatie waarin een groot aantal plaatselijke studentenbonden van progressieve signatuur is verenigd. De bedoeling is dat de LSVB als vakbond de gemeenschappelijke belangen van de studenten tegenover Den Haag verdedigt. Dat poogt men in de WWO-kwestie te doen via een nette nota waarin de gewenste veranderingen keurig per wetsartikel staan gangegeven.

De belangrijkste punten in de WWO'84

waar de studenten zich tegen verzetten zijn de verdeling van bevoegdheden tussen het college van bestuur en de universiteitsraad en het aantal zetels dat elk van de geledingen (studenten, wetenschappelijk en overig personeel) in de raad krijgt toegewezen. In het wetsontwerp worden de bevoegdheden van de U-raad limitatief opgesomd, alles wat niet in dat rijtje staat valt automatisch onder de verantwoordelijkheid van het CvB. Een omkering van het WU B-model dus, die overigens in Nijmegen altijd al is gehanteerd en hier met een zekere regelmaat problemen oplevert, de laatste keer bij de vraag wie nu het UHD-plaatsenplan mag vaststellen.

Ook tegen de samenstelling van de raad heeft de LSVB bezwaren.

Het wetenschappelijk personeel krijgt een veel zwaardere stem dan nu het geval is. "En dan zullen de argumenten het afleggen tegen de vastgelegde stemverhoudingen", vreest Hartman. De LSVB pleit voor een gelijke vertegenwoordiging van overige personeel, studenten en wetenschappelijk personeel. Want tenslotte, zegt Hartman, ontleent de universiteitsraad zijn legitimiteit aan de mate waarin hij representatief is voor de totale universiteitsbevolking.

En zo bevat de LSVB-nota nog een serie veranderingen die de studenten via amendementen van Kamerleden in de WWO willen aanbrengen. Komen ze er niet wat laat mee?

Harm Hartman: 'Wee; wat nu op papier staat is de neerslag van een reeks gesprekken die we met Kamerleden hebben gevoerd. Ze hebben ons gevraagd

onze wensen te vertalen in de concrete voorstellen zoals die nu op tafel liggen.

En we hebben goede hoop, want zowel de PvdA als het CDA hebben zich kritisch uitgelaten over het wetsvoorstel.

Het is dus alleen jammer dat we die WWO niet tot na de volgende verkiezingen kunnen uitstellen".

UP/Nijmegen

Interessante mogelykheid om een fiscaal-juridische carrière te starten Wisselink & Co BY. is een belastingadviesbureau, gespecialiseerd in het adviseren en het begeleiden van ondernemingen op alle terreinen van de nationale en internationale belastingpraktijk. De vennootschap heeft vestigingen in Amsterdam, 's-Hertogenbosch en Rotterdam en beschikt over een belangrijke internationale afdeling met een hecht netwerk van correspondenten in het buitenland.

In verband met de groei van de nationale en internationale praktijk, waarin zowel aan Nederlandse als aan buitenlandse ondernemingen adviezen worden verstrekt, is op onze kantoren plaats voor een aantal pas afgestudeerde, dan wel binnenkort afstuderende, (fiscaal)-juristen en/of fiscaal-economen die- na een verdere opleiding binnen ons bureau- een zelfstandig adviserende taak kunnen vervullen.

De functie vereist goede kontaktuele eigenschappen en een behoorlijke mate van inventiviteit en verantwoordelijkheidsgevoel en kan de start betekenen van een interessante carrière met een adequate honorering.

Goede beheersing van de moderne talen is noodzakelijk.

MINACHTING Het wetsontwerp WWO gaat uit van een onterechte minachting voor studenten, vindt de LSVB. Minister Deetman merkte ooit op dat hij het onmogelijk acht dat ooit een student lid zal worden van het college van bestuur. Bestuurlijke capaciteiten komen echter in alle geledingen van de universiteit in gelijke mate voor, stelt de LSVB. Verscheidene studenten hebben dat in verleden bewezen als voorzitter van de universiteitsraad. En wat voor het universitaire niveau geldt, geldt in nog sterkere mate voor de faculteit. In de besturen daarvan zouden de studenten een gegarandeerde zetel moeten behouden, zoals ook hun inbreng in onderzoekscommissies en benoemingscommissies voor hoogleraren ruimschoots gewaarborgd dient te worden.

Voor informatie nodigen wij u uit kontakt op te nemen met R. G. van Zanten, kantooradres: "Vijverdam", Dalsteindreef 71-75, Amsterdam-Diejnen.

(Postbus 4051,1009 AB Amsterdam), telefoon 020 - 90 3321.

Wisselink& Co BVjBelastingadviseurs Am^tcidam s Hertogenbosch RoUcidaiu

BEDRIJFSECONOMEN De voortdurende expansie van Coopers & Lybrand Nederland \, biedt interessante carrièremogelijkheden voor bedrijfseconomen, die verder willen gaan in de accountancy.

1*1

Coopers & Lybrand Nederland

Amsterdam- Eindhoven - Rotterdam

Coopers & Lybrand Nederland, WestblaaklQO, 3012 KM Rotterdam. Telefoon 010-13 06 80.

iB

MEDEDELINGEN

RECTIHCATIE WIJZIGING PROPEDEUSE HOGESCHOOLRAADSVERGADERING COMMUNIQUÉ VAN DE VERGADERING VAN DE HO GESCHO O L­ RAAD VAN 7 FEBRUARI 1985 1. De Hogeschoolraad besluit ter opvolging van dr. A. de Zeeuw te benoemen tot lid van de subsidiecommissie mevr. drs. J . Couprie en wel voor een peri­ ode van twee jaar.

2. De hieer L. Hilgers wordt benoemd tot lid van de emancipatiecommissie.

Mevrouw A. Vingerlioets wordt, onder dankzegging, ontslag uit die com­ missie verleend.

3. De Hogesclioolraad neemt een door de fractie Breed Front ingediende motie inzake arbeidstijdverkorting voor deeltijdwerkenden met algemene stem­ men aan. Het CvB zegt daarbij toe in maart een nota voor te leggen over arbeidstijdverkorting voor deeltijdwerkenden; liet College reserveert reeds voor 1985 f 174.999,­ voor dit doel.

4. De Raad besluit f 1.640.000,— ter beschikking te stellen ten behoeve van de ingediende (en door de Minister van O & W overgenomen) projecten ter bevordering van de informatisering: het CvB wordt daarbij gemachtigd con­ crete toewijzigingen te doen onder voorwaarde van goedkeuring door de fa­ culteiten. Wel wordt het College van Bestuur gevraagd maandelijks te rap­ porteren omtrent deze projecten en tevens een organisatorisch kader te for­ muleren waarbinnen aanstellingen in deze projecten kunnen plaatsvinden.

Toegezegd wordt dat 10% van de bedoelde projecten besteed zal worden voor aanstelling van student­assistenten. De l^aad wijst verder f 100.000,— toe ten behoeve van wervingskosten en f 60.000,— ten behoeve van n.w.p.­ondersteuning (machtiging aan het College voor de besteding van dit bedrag). Tot slot besluit de Raad het CvB te verzoeken voorstellen te . doen voor toewijzingen ­ aan tijdelijke projecten in het kader van informati­ sering; ­ aan (tijdelijke) oplossing knelpunten (o.a. als gevolg van ar­ beidstijdverkorting); ­ voor compensatie van arbeidstijdverkorting voor deel­ tijdwerkenden.

Het College zegt een rapportage over het geheel toe voor 1 juli 1985.

5. De Hogeschoolraad neemt ­ zonder stemming ­ een door de fractie PSF in­ gediende motie aan, waarin het CvB wordt verzocht er bij de gemeente Til­ burg op aan te dringen zodanige stappen te ondernemen dat op korte ter­ mijn het huisvestingsbeleid van de SSHT wordt ingepast in een integraal jongerenhuisvestingsbeleid. Het conceptbesluit, waarin voorgesteld wordt het 'Verslag van werkzaamheden' in 1983­1984 en uitgangspunten voor toe­ komstig beleid' van de SSHT voor kennisgeving aan te nemen wordt met O stemmen voor en 7 tegen verworpen; de gewijzigde statuten van de Stich­ ting worden met 14 stemmen voor en 4 tegen goedgekeurd.

Tot slot neemt de Raad ­ in besloten zitting ­ een besluit m.b.t. de herbe­ noeming van een bestuurslid van de SSHT. 6. De Raad stemt met algemene stemmen in met de voorgestelde gedragsre­ gels m.b.t. het KHT­lidmaatschap van de VSNU (Ver. van Samenwerkende Nederlandse Universiteiten).

7. De Hogeschoolraad besluit een samenwerldngsovereenl(omst aan te gaan op het gebied van de Wijsbegeerte met de Katholieke Universiteit te Nijme­ gen.

Tilburg, 7 februari 1985 PROPEDEUSE DEELTUDS

PROPEDEUSE FUNCTIELEER Roosterwijziging Het 2e practicum van Functieleer wordt gehouden op de volgende tij­ den en plaatsen: WG 1 t/m 4 di. 26/2 om 14.00 uur in SZ­37 (instructie, daarna ook in SZ­17). WG 5 t/m 8 di.

26/2 om 9.00 uur in SZ­37 (instructie, daarna ook in P­406). WG DOA 1 +2 WO. 27/2 om 18.00 uur in SZ­37 (in­ structie, daarna ook in SZ­11).

De werkgroepsbijeenkomst van de DOA­groep is in deze week op vrij­ dag 1 maart om 20.00 uur in SZ­37.

Het practicum duurt 3 uur. Het ver­ slag kunt u inleveren tot 22 maart, 17.00 uur, bij P­513.

Ook het project studievaardighe­ den is weer van de partij met de cur­ sus verslagen schrijven. Het rooster voor deze cursus is als volgt: WG 1 en 2 ma. 4/3 om 10.30 uur in SZ­35; WG 3 en 4 vr. 8/3 om 10.30 uur in PZ­31; WG 5 en 6 wo. 6/3 om 10.30 uur in CZ­218; WG DOA wo. 6/3 om 20.30 uur in SZ­28.

DOCTORAAL ECO NO MISCHE PSYCHOLOGIE De colleges economische psycholo­ gie van 26 februari zijn verplaatst naar SZ­11.

Tilburgs Hogeschoolblad

Voor de goede orde wordt er nog­ maals uitdrukkelijk op gewezen dat het vak Oriëntatie in de Historische Psychologie gelijktijdig met de voltij­ ders begin mei 1985 gevolgd dient te worden. Het eerder voor september geplande hoorcollege en de werk­ groep worden derhalve niet gegeven.

Het hoorcollege is nu op vrijdag 3 mei 1985 van 18.00­20.00 uur in AZ 10 en de werkgroepen op woensdag 8 mei 1985 van 20.00­22.00 uur in SZ 37.

DOCTORAAL 2­FASEN Het college Specifieke vraagstukken Klinische Psychologie (Neuro) van maandag 3 maart 1985 wordt ver­ schoven naar donderdag 7 maart 1985 om 13.30 uur in PZ 31.

Het hoorcollege van de cursus Psy­ che en Maatschappij wordt op 13 maart 1985 en 10 april 1985 in AZ 05 gehouden i.p.v. CZ 210.

De werkgroepen Psychosomatiek op dinsdag worden gehouden van 10.30­12.30 in PZ 41 i.p.v. PZ 31, 15.30­17.30 in SZ 30 i.p.v. PZ 31.

PSD­II wordt maandagmorgen van 10.30­12.30 uur gehouden in PZ 41 i.p.v. 13.30­15.30 uur.

De integratiecursus Doelgericht han­ delen en automatisering wordt ge­ houden op maandag van 10.30­12.30 uur in PZ 40 i.p.v. op donderdagmor­ gen.

De werkgroep DOA Statistiek in week 35 vindt plaats op woensdag­ avond 1 mei van 20.00­22.00 uur in SZ 32 i.p.v. vrijdagavond 3 mei van 18.00­20.00 uur.

bestuursrecht A en B behaald in het studiejaar 1983­1984, definitief ver­ vallen (voor zover ze niet reeds eer­ der vervallen waren). De in het stu­ diejaar 1984­1985 reeds behaalde, of nog te behalen bonuspunten blijven gelden tot en met de derde tenta­ mengelegenheid na het behalen van het bonuspunt; daarna zijn ze vervallen.

TENTAMENS STAATS- EN BESTUURSRECHT A EN B VACATURE Bij de vakgroep Privaatrecht van de faculteit der Rechtsgeleerdheid zijn vacant de functies van UNIVERSITAIR DO CENT M/V in totaal 2,4 formatieplaats en een

TOEGEVOEGD M/V

ONDERZOEKER

Informatie over deze vacatures bij de dienst Personeelszaken, kamer B 1028, el. 2464.

SPREEKUUR VAKGRO EP "LEER DER O PENBARE FINANCIËN" Met ingang van woensdag 27 februa­ ri 1985 zullen alle leden van de vak­ groep elke week op woensdagmid­ dag spreekuur houden. Dit gebeurt op de volgende plaatsen en tijden: Drs. W.J. van Braband 16.00­17.00 uur, B 329 Drs. F.G. van den Heuvel 16.00­17.00 uur, B 333 Dr. E .N. Kertzman, 16.00­17.00 uur B328 Prof. Dr. Th. A. Stevers, 16.00­16.30 uur B 330.

De tijden waarop tot 27 februari 1985 de spreekuren gehouden werden ver­ vallen per die datum.

Studenten worden verzocht om zo­ veel mogelijk van de spreekuren ge­ bruik te maken om afspraken over af­ studeeronderwerpen en kleine scrip­ ties e.d. te maken of een schriftelijk tentamen in te zien.

Buiten de spreekuren kunt U slechts voor, na en tussen de colleges met Uw vragen bij de leden van de vak­ groep terecht.

Alle afspraken over tentamens die­ nen met ingang van heden via Bu­ reau E xamens te lopen.

ROOSTERWMZIGINGEN 2e SEMESTER Het college Inkomstenbelasting (L^n­ gereis) voor dagstudenten van de ■ fiscaal­juridische studierichting Tweefasenstructuur, zal in het ver­ volg worden gegeven op maanda­ gen van 18.00­20.00 uur in zaal AZ 10.

Het college Inleiding Belastingrecht voor propedeusestudenten van de deeltijdse opleiding op de in het rooster aangekondigde maandagen van 18.45­22.30 uur is verplaatst naar zaal AZ 117.

De colleges Rechtsgeschiedenis A (1) voor deeltijdstudenten Neder­ lands recht tweefasenstructuur en nieuwe stijl (regulier en verkort pro­ gramma op woensdagen van 18.45­20.30 uur worden in het ver­ volg gegeven in zaal SZ 17. Op 27 fe­ bruari en 1 mei echter worden deze colleges gegeven in zaal SZ11.

De colleges Rechtsfilosofie A (1) voor deeltijdstudenten Nederlands recht en fiscaal recht worden in het vervolg gegeven op dinsdagen van 18.45»22.30 uur in zaal AZ9.

BONUSPUNTEN STAATS­ BESTUURSRECHT A EN B

EN

Per 1 februari 1985 zijn alle bo­ nuspunten voor de vakken staats­ en

Zowel het tentamen staats­ en bestuursrecht A als het tentamen staats­ en bestuursrecht B zal in mei 1985 worden afgenomen in de vorm van meerkeuzevragen.

GEEN WERKGRO EPEN PRIVAAT­ RECHT O P 18 MEI 1985 In tegenstelling tot wat eerder werd gepubliceerd zullen op 18 mei 1985 geen werkgroepen Privaatrecht voor Ie jaars deeltijdstudenten (propedeu­ se) worden gegeven.

In overleg met de studenten zal wor­ den besloten of deze colleges al dan niet naar een andere dag zullen wor­ den verplaatst.

Nadere publicatie volgt.

FACULTEITSDAG RECHTSGELEERDHEID Ook dit jaar zal er een faculteitsdag worden gehouden en wel op don­ derdag 7 maart a.s.

In het kader hiervan zal te 16.30 uur in de aula van de Hogeschool een academische zitting van de facultei­ ten worden gehouden.

Het programma van deze plechtig­ heid is als volgt: ­ openingswoord door de voorzitter van de faculteit, prof. mr. Ch. P.A. Geppaart. ­ rede door mevr. Mr. L. Betten, do­ cente aan de faculteit der rechtsge­ leerdheid in het internationaal en ver­ gelijkend arbeidsrecht, met als titel "De stakende ambtenaar in Europees perspectief".

Na afloop van de zitting ( ± 17.30 uur) zal in de ruimte vóór de aula een aperitief worden aangeboden.

Het faculteitsbestuur nodigt ieder bij deze uit tot bijwoning van de acade­ mische zitting. 's­Avonds zal het feestelijke gedeelte van de faculteitsdag worden gehou­ den in de Gallery­club. Deelname aan het koud buffet (tegen vergoeding) en aan de feestelijkheden daarna staat voor iedereen open. Mededelin­ gen hierover zullen worden gedaan in een van de volgende THB's.

tristen" is een door Stenfert Kroese verzorgde lustrumbundel, uitgege­ ven ter gelegenheid van de 15e Til­ burgse E conometristendag in suc­ cessie. Aan deze bundel hebben 39 medewerkers, afgestudeerden en studenten van de subfaculteit der Econometrie van de K.H.T. hun me­ dewerking verieend. De redactie van de bundel wordt gevormd door de hoogleraren Verheyen, Bemelmans, Kapteyn, Kriens en Ruys, en drs. Van Schijndel.

In de bundel zijn 26 artikelen op>geno­ men, verdeeld over vijf hoofdstuk­ ken: 1. Dynamische ondernemings­ modellen, 2. E venwicht en oneven­ wicht, 3. Algemene econometrie, 4.

Besliskundige toepassingen, 5. Infor­ matie­systemen.

Elk hoofdstuk wordt ingeleid door een lid van de redactie, waarbij niet alleen wordt ingegaan op de artike­ len, maar ook aandacht wordt be­ steedt aan belangrijke ontwikkelin­ gen binnen de econometrie­oplei­ ding.

De redactie heeft ernaar gestreefd een bundel samen te stellen, die lees­ baar is voor econometristen, bedrijfs­ kundigen, kwantitatieve economen en anderen.

De bundel geeft een beeld van de wericzaamheden die econometristen in theorie of praktijk verrichten. Zo zijn er artikelen opgenomen over zui­ ver theoretisch onderzoek ter verbre­ ding van wetenschappelijke kennis, zoals evenwichtstheorieën. Ook is er ruimte gereserveerd voor theoretisch onderzoek als fundament voor prac­ tisch handelen in ondernemingen (bijv. automatisering, marketing en financiering) en door de overheid (economisch beleid, gezondheids­ zorg, natuuriijke hulpbronnen).

Tenslotte is een aantal praktijk­geori­ ënteerde artikelen opgenomen, zoals subsidie aan dagbladen, het arbeids­ aanbod van vrouwen, de distributie van schoolboeken, het plannen van ambulancevervoer, de voorspelling van verkop>en van trucks en trekkers en het doorbelasten van computer­ kosten.

Deze 370 biz. tellende bundel is voor studenten en medewerkers van de Faculteit der E conomische Weten­ schappen en de subfaculteit der Eco­ nometrie tegen een sterk gereduceer­ de prijs verkrijgbaar. Studenten beta­ len f 10,— en medewerkers f 12,50.

De boeken kunnen tegen contante betaling worden afgehaald bij Geert­ Jan van Schijndel, kamer B 425. Per persoon geldt een maximum van twee boeken.

TEKSTCORRECTIE STUDIEGIDS

TECHNISCHE BEDRUFSORGANISATIE De kolleges Technische Bedrijfsorga­ nisatie van Prof. Kumpe op dinsdag­ middag 15.30­17.30 uur vinden voor­ taan plaats in SZ 17.

ORGANISATIE VAN DE ONDERNEMING 2 De kolleges van de kursussen 'Parti­ cipatie in de onderneming' en 'Orga­ nisatieverandering' (maart resp. april 1985) worden gegeven in AZ 7.

DE PRAKTUK VAN DE ECO NO METRIE "De praktijk van de econometrie, opstellen door Tilburgse econome­

Tekstcorrectie studiegids Centrale In­ terfaculteit Wijsbegeerte onder "Re­ gelen en richtlijnen, zoals bedoeld in artikel 12, lid 5 van de structuurrege­ ling vaji de KHT (propedeuse)".

1. De correctie van de tekst heeft be­ trekking op bIz. 60 vanaf a. Gelezen dient te worden: a. voor alle onderdelen die volgens artikel 2 van de nadere regeling deel uitmaken van het examen een beoor­ delingscijfer van tenminste zes is behaald; b. voor slechts één onderdeel dat vol­ gens artikel 2 van de nadere regeling deel uitmaakt van het examen het be­ oordelingscijfer vijf (en geen beoor­ delingscijfer lager dan vijf) werd be­ haald, terwijl voor de overige onder­ delen die deel uitmaken van het exa­ men een beoordelingscijfer van ten­ minste zes is behaald.

2. Zie tekst studiegids.

22 februari 1985

è MEMO

Buro Buitenlandm RECTIHCATIE BERICHT POLENREIS Na het vermelden van de voorwaarden voor deelname aan de reis volgde een NB; door 't wegvallen van een zin was dit echter tot een cryptogram verworden.

De correcte tekst luidt als volgt: "De verschillende aantallen studieblokken/cursussen die per studierichting genoemd staan komen voort uit 't verschillend aantal uren studiebelasting per sb/cursus".

Studente Dl BURO CARPOOLING/ LIFTCENTRALE Autobezitters Benut uw auto volledig. Neem betalend en verzekerd gezelschap mee van en/of naar uw woonplaats, werk of buitenland.

Meerijders Ook zonder eigen auto kunt u nu kostendelend, snel, gemakkelijk en verzekerd van en/of naar uw woonplaats, werk of het buitenland.

S.v.p. uw aanvragen tijdig indienen bij: Buro Carpooling/liftcentrale Molenstraat 15a Postbus 483 5201 AL 's-Hertogenbosch Tel.: 073-135646

'EUROPESE BEDRMFSKUNDEOPLEIDING' De E.A.P. is een Europese bedrijfskunde-opleiding met een driejarig programma dat zich afspeelt in resp.

Parijs (Ie j.), Oxford (2e j.) en Berlijn (3e j.), telkens in de taal van het land.

In ieder land maakt een stage tijdens het tweede trimester deel uit van het programma. Het eindniveau van het programma is te vergelijken met het Nederlandse doctoraal.

Deelname aan het E.A.P. programma is mogelijk na twee jaar universitaire studie, ongeacht de studierichting. Toelating geschiedt door middel van een vergelijkende toets, welke jaarlijks in alle E.G.-Landen wordt georganiseerd.

De Nederlandse toets vindt plaats op 14 en 15 maart a.s. te Breukelen.

Voor brochure en inschrijvingsformulieren: E.A.P., Service Concours 108, Boulevard Malesherbes 75017 PARIJS Telefoon: 766.51.34, tst. 486

TILBURGSE STUDERENDEN BOND In het THB van 25 januari 1985 is uitgebreid aandacht besteed aan de tsb die in oprichting is. Even nog kort samengevat: de tsb is een bond voor WO en HBO en is bedoeld om voor de studerenden de belangen te behartigen die o.a. op het sociaal-economisch vlak liggen zoals het inkomen van een student en de beperkte inschrijvingsduur. Ook moet er veel aandacht worden besteed aan de kwaliteit van het onderwijs, inspraak van studenten, goede en betaalbare studentenvoorzieningen, en zo zijn er nog genoeg dingen waar veranderingen en verbeteringen nodig zijn. Als jij ook vindt dat er in Tilburg veel meer activiteiten moeten worden ontplooid waar studenten baat bij hebben, word dan lid voor maar vijf gulden per jaar. Je kunt het geld overmaken op gironummer 5008967

t.n.v. penningmeester G. van den Buys, Gasthuisring 32 in Tilburg.

Graag je naam, adres en opleiding/studierichting vermelden.

DOEN!!!

Varia \ JEZUS EN DE JOODSE SABBATVIERING

OPROEP AAN JURISTEN De Faculteitsraadverkiezingen staan voor de deur!

Half april kennen we de uitslag. Maar voor het zover is...

De studentenfraktie RECHT VOORUIT heeft vooruitstrevende mensen nodig die in de raad de studentenbelangen willen behartigen.

Juist nu het ONDERWIJS meer en meer in de belangstelling komt te staan, is het nodig dat studenten meedenken en invloed uitoefenen op de weg die men wil gaan bewandelen.

Wij verwachten veel van je: belangstelling voor het faculteitsgebeuren, inzet, doorzettingsvermogen en een flinke dosis humor. Als je straks afgestudeerd bent, blijkt pas wat we je geboden hebben. Ontplooiingskansen en vaardigheden die overal voor te gebruiken zijn!

Met nadruk vragen wij geïnteresseerde vrouwelijke studenten contact met ons op te nernen.

ZIN OM MEE TE DOEN? Bel even naar: Fraktie Recht Vooruit, gebouw B kamer 702; 013-662625 of Liesbeth Danse 04108-3123 Nico van Eijk 04937-1699 Ben Beljaars 013-630462 Bert Hoeven 076-713744 Niek van Keulen 013-365670 Julien Brown 013-360331 Paul Hermans 013-563429

BIJEENKOMST ICHTUS In de multifunctionele ruimte bij de mensa organiseert Ichtus op 28 februari een bijeenkomst met als thema 'Jezus, realiteit of fantasie'. Na de inleiding over dit onderwerp kan er gediscussieerd worden.

Op maandagavond 25 februari wordt de vijfde avond gehouden van het Leerhuls t.b.v. het gesprek christenen en joden in Tilburg e.o. Op deze avond zal het opnieuw gaan over de vraag wat er in het christendom gedaan Is met zijn joodse wortels. Konkreet is de vraag op deze vijfde leerhuis-bijeenkomst: hoe ging Jezus volgens de zogenoemde Nieuw-Testamentische Geschriften, met name de Evangeliën, om met onderhouden van de sabbat? In zijn boekje 'Hij leerde In hun synagogen' schrijft Dr. Pinches Lapide: 'Als er één gebod Is, waarin zich de hele torah zinnebeeldig weerspiegelt, dan is het dit gebod van de sabbatsrust...' Wie de bijbelteksten over Jezus en de sabbat leert horen vanuit de joodse traditie, ontdekt dat christenen In hun keuze voor de zondag in plaats van de zaterdag als 'de dag van de Heer', tot een verkeerde interpretatie van Jezus' houding ten aanzien van het sabbatsgebod zijn gekomen.

Dit thema wordt ingeleid door Mevr.

Drs. I.M. Den Hartog, medewerkster van de B. Folkertsmastichting voor Talmudica te Hilversum.

De bijeenkomst van het leerhuis vindt plaats in de ontmoetingsruimte van de Opstandingskerk aan de Prof.

Cobbenhagenlaan en begint om acht uur (20.00 uur).

Behalve voor degenen die voor de hele cyclus hebben ingeschreven, is de bijeenkomst toegankelijk voor belangstellenden in dit thema. Als bijdrage in de kosten wordt f Q,— p.p. gevraagd (voor wie van een uitkering moet rondkomen geldt de halve prijs). In de zaal Is een boekentafel aanwezig met uitgaven van de Stichting voor Talmudica.

Kontaktadres: W. Kok, Mascagnistr.

235, 5049 BD Tilburg - tel.

013-564057.

Betaald matseren

Menu PERIODE 25 FEBRUARI T/M 1 MAART 1985 MAANDAG 25-2-1985 bruine bonensoep heldere aspergesoep saucijsje - kipchampignon schnitzel demi glacé - bloemkool met slasaus spitskool

Sportm

Voor f i,— vult u onderstaande ruimte boordevol, inclusief trefwoord hovenau De matsertjes kunnen enkel met deze leesbaar ingevulde bon (één letter, leesteken of spatie per blokje) bij de redactie worden ingediend.

Betaling kan per giro- of betaalkaart onder gesloten omslag of op de redactie. PENDRAGON/S.S.S.T. Vergeet niet ook naam en adres in te vullen.

X

DINSDAG 26-2-1985 minestronesoep - ossestaartsoep varkenslapje met perzik - bretonse schijf - macedoine legumes appelmoes WOENSDAG 27-2-1985 bouillonsoep - witte crèmesoep cordon bleu - rundertong madeirasaus - spruitjes - koolraap met melksaus DONDERDAG 28-2-1985 uiensoep - selderysoep goulasch - varkenvleesragoüt doperwten met mais rauwkostsalade VRIJDAG 1-3-1985 tomatenpaprikasoep kip grand mère - blinde vink gemengde sla

Naam: Adres: (Tel:

)

Tilburgs Hogeschoolblad

Nederlandse Studenten Kampioenschappen toestel turnen Op 4 mei zal de eerste NSK Toestel Turnen plaatsvinden op het Universitaire Sportcentrum te Nijmegen. De inschrijving kan geschieden via Pendragon op de studentensporthal. De voorinschrijving sluit op 28 februari a.s.

Internationaal Studenten Basketball Toernooi Op vrijdag 1, zaterdag 2 en zondag 3 maart aanstaande organiseert de Tilburgse Studenten Basketball Vereniging Pendragon een internationaal basketballtoernooi. Er zullen 16 ploegen deelnemen. De buitenlandse teams komen uit West-Duitsland, België, Schotland, Frankrijk en de Verenigde Staten. Nederland is vertegenwoordigd met ploegen uit Rotterdam, Delft en Tilburg. De wedstrijden beginnen op vrijdagavond om 20.00 uur en zullen op zondagmiddag rond 16.00 uur zijn afgelopen. Het toernooi zal worden afgewerkt in de studenten-sporthal (Academielaan 5) en in de HTS-sportzaal (hoek Academlelaan/Sportweg). De wedstrijden zijn vrij toegankelijk.'

Agenda FEBRUARI ZONDAG 24 FEBRUARI Stadsschouwburg: 12.30 uur: Koffieconcert van de S.M.E.T. door het Raphael kwartet bestaande uit Ronald Hoogeveen (violino). Rami Koch (violino), Henk Lambooy (violoncello) en Zoltan Benyacs (viola).

Stadsschouwburg, 14.30 uur, studio: Brabantse verhalen en liedjes.

Een Brabantse folkmiddag m.m.v. schrijver-verteller Willem Iven, liedjesverzamelaar Harrie Franken en de Brabantse volksmuziekgroep 'Ut Muziek'.

MAANDAG 25 FEBRUARI Gereformeerde Opstandingskerk, Prof. Cobbenhagenlaan, 20.00 uur: Leerhuis: 'Jezus en de sabbat'.

Inl. Mevr. I.M. Den Hartog, medewerkster B. Folkertsma-Stichting voor Talmudica.

Stadsschouwburg: 20.15 uur: Baal met "DIbboek'. Uitstekend ontvangen muziektheaterproduktle gebaseerd op het bekendste stuk uit de Jiddische theatergeschiedenis 'dibboek' van An-Skl. Regie: Leonard Frank. Muziek: Jef Hamburg.

Stadsschouwburg, 22.15 uur: filmhuis: 'De Droomproducenten' van Robbe de Hert, Willum Thijssen en Chris Verbiest (tot en met 2 maart).

DINSDAG 26 FEBRUARI Katholieke Hogeschool, 12.3013.30 uur, aula: 'De Herbestemming met Lichtsynthesizermuziek. Stud.

Gen. Cyclus 'Computers en de grote gevolgen'.

Stadsschouwburg, 20.15 uur: Dansprojekt 'Lijn voor lijn' in een choreografie van Kim van der Boon met 32 dansers, muzikanten en figuranten op muziek van Nedley Elstak.

Stadsschouwburg, 20.45 uur, studio: Tilburgse amateurtoneelgroep 'De Slrkul' met 'Plaza Suite' van Neil Simon. Regie: Frans Zonneveld.

WOENSDAG 27 FEBRUARI Stadsschouwburg, 20.15 uur: 'Zes uur! Niet later', blijspel van Mare Perrler. Regie: Lo van Hensbergen.

Stadsschouwburg, 20.00 uur: filmhuis: Film en experiment. Korte films van Frans Zwartjes, experimenteel filmer bij uitstek.

DONDERDAG 28 FEBRUARI Vidar: Algemene Ledenvergadering Katholieke Hogeschool, 13.30 uur, AZ-7: Lezing door Prof. Dr. J.A. Verhoeff, hoogleraar Methodologie van de Automatische Informatievenwerklng Erasmus Universiteit Rotterdam over "De grote doorbraak van de computer". Stud. Gen. cyclus "Computers en de grote gevolgen".

Stadsschouwburg, 20.15 uur: Brabants Orkest o.l.v. dirigent Thomas Sanderling m.m.v. de pianist Naum Grubert. Werken van Haydn, Schumann en Stravinsky.

Stadsschouwburg, 20.45 uur, studio: 'De Appel' met 'Wachten op Godot' van Samuel Beckett. Regie: Hugo Maarten.

Stadsschouwburg, 22.15 uur, theaterkelder: Jazzconcert door Huub Bogaerts (cello) en Marjolein Kempen (fluit).

Stadsschouwburg, 20.00 uur: Filmhuis: 'Le filet amérlcain'. Regie: Robbe de Hert. (tot en met 2 maart).

22 februari 1985

HO^pO^ STUDIUM GENERALE

De grote doorbraak van de computer Donderdag 28 februari, 13.30 uur, zaal AZ 7.

Door Prof. Dr. J.A. Verhoeff, hoogleraar Methodologie van de Automatische Informatieverwerking, Erasmus Universiteit Rotterdam.

Met de ruime mogelijkheden en toepassingen van de computer wordt het mogelijk om ontzagwekkende hoeveelheden informatie en gegevens in huis te halen. Naast de conventionele communicatiemiddelen (krant, radio, televisie, boeken) toveren de nieuwe media gegevens tevoorschijn via teletext, viewdata, telefoonverbindingen met databanken en andere opslagsystemen.

De vraag rijst hoeveel informatie we aankunnen, en hoeveel informatie en gegevens daadwerkelijk noodzakelijk zijn. Het blijkt dat 99% van de beschikbare informatie overbodig is, en dat tegelijkertijd 99% van de benodigde informatie onbereikbaar is.

De enorme doorbraak van het nieuwe medium leidt tot een nieuw verschijnsel dat wordt aangemerkt als "computer analfabetisme". De oudere generatie begrijpt er niets meer van, en vlucht weg van beeldschermen, toetsenborden en alles wat daar achter zit.

STUDIUM GENERALE

De Herbestemming Dinsdag 26 februari, 12.30-13.30 uur, aula.

Cyclus Computers en de grote gevolgen Nico Langenhuyzen bespeelt de vleugel, terwijl door middel van enkele computers de gespeelde noten worden vertaald in lichtimpulsen.

Hiermee wordt een absolute gelijktijdigheid in waarneming bereikt: je ziet wat je hoort.

De computer geeft daarnaast een oneindige reeks mogelijkheden om dit spel te beïnvloeden, waardoor telkens nieuwe combinaties ontstaan die toch slechts te ontlenen zijn aan het bespelen van de piano.

De Herbestemming maakt gebruik van elders afgeschreven apparatuur (sloopcomputers) die op deze manier een nieuwe artistieke en educatieve funktie krijgt.

CINECITTA

The Postman Always Rings Twice Film van Bob Rafelson uit 1981.

Donderdag 21 t / m woensdag 27 februari. Aanvang: 20.00 uur.

Film naar de gelijknamige roman van hardgekookt auteur James M. Cain, waarin een restauranthouder wordt vermoord door de vriend van zijn overspelige echtgenote. Anders dan in eerdere verfilmingen ligt de nadruk op openlijk verbeelde, soms nogal rauwe, sexualiteit en de typische sfeer van de film noir, die juist spanning creëert door suggestie en verhulling, is hier ver te zoeken. Jack Nicholson is de geile en tamelijk vieze minnaar.

Tilburgs Hogeschoolblad

FILMHUIS

Tegen de hamburgertaai

Videokunst in het TIAS

beeldtaal heeft misschien een duideokunstenaars wordt getoond. zendtal expressiemogelijkheden maar- Zaterdag 23 en zondag 24 februari in Daarbij is o.m. werk te zien van Jaide vergaderzaal van het TIAS, Stadaar worden er hooguit vier of vijf me Davidovich, Dieter Froese, Geoftionsstraat 19, Tilburg. Van 14.00 uur van gebruikt. Dat is de hamburgerfrey Hendricks, Maria Schoenmatot 17.00 uur videotheek 23 feb.: van taal van "Dallas" of "Dynasty". kers. Tevens zijn aanwezig de tapes 20.00 tot 22.00 uur videopresentatie Pas op, ik ben daar allemaal niet tevan 'Het Lumineuze Beeld' (Stedelijk van Raul Marrotfuin; 24 feb.: van gefi, zenne, ik ben een enorme fan Museum, A'dam) en 'De Golfbreker'.

20.00 uur tot 22.00 uur videopresenvan de Amerikaanse film. Ik ben ook Zaterdagavond wordt de videopretatie van Paul Muller. maar een consumptiekind en een sentatie in het TIAS verzorgd door Het TIAS (Tilburgs Instituut voor wees van Marx en Coca-Cola. Maar Raul Marroquin, die eigen werk toont Akademische Studies) gaat zich in de ik heb mezelf tenminste geleerd om en daarop toelichting geeft. toekomst ook manifesteren op cultuavant-garde films te appreciëren. " Zondagavond is een video-installatie reel gebied. Ter kennismaking wordt Ook tot zijn eigen spijt heeft De Hert van Paul Muller te bekijken, waarbij een videoweekend georganiseerd dit thema in "De Droomproducenhij eveneens een videopresentatie zal met een uitgebreid en divers proten" niet echt uitgewerkt, en zo zijn geven. Een en ander zal door Theo gramma. er nog wel een paar lancunes. Bij de v.d. Aa (Studio Agora, Maastricht) De twee middagen worden gevuld Nederlandse film bijvoorbeeld ligt de worden begeleid. met een 'videotheek': een grote vernadruk op de succesvolle, min of scheidenheid aan producties van vimeer commerciële film (Rademakers, Haanstra), die voor de Belgen in zekere zin als voorbeeld geldt. De "andere", meer artistieke Nedertandse STADSSCHOUWBURG film krijgt van De Hert en de zijnen weinig aandacht, en zo kan de indruk ontstaan dat het met de filnrfinanciering in Nederiand wel goed zit. Nu zijn de omstandigheden in Nederiand ballast" te spreken. Goethe beschrijft Voorstelling: "Egmond" van Goeinderdaad beter dan in België, maar de strijd van volksheld graaf Egmond the, door Theater. Regie: Gees ten tijde van de Beeldenstorm. Hij filmers als Frans Zwartjes, Johan van Linnebank. Met o.a. Gees Linnewas iemand die opkwam voor vrijbank en Helmert Woudenberg. Te der Keuken en Frans van der Staak heid en rechtvaardigheid en in die hebben het zeker niet makkelijk. Over zien: zaterdag 23 februari in de strijd letterlijk en figuurlijk zijn kop Stadsschouwburg, aanvang: hen geen woord, vermoedelijk omdat kwijtraakte. Om de precieze ontwikDe Hert hun werk niet kan uitstaan: 20.15 uur. kelingen in die tijd te kunnen volgen "Ik heb echt problemen met dat ' "Ruim baan voor de acteur!" Met deis juist die historische informatie nosoort films. Ik vind het te intellectuaze slogan onderstrepen Gees Linnedig. Het streven om Egmond als listisch. (...) Johan van der Keuken bank en Helmert Woudenberg het voorbeeld te stellen is gebaat bij zo'n vind ik een voorbeeld van snobisme, beleid dat zij willen voeren over hun precies verslag van wat er gebeurde. trouwens Eric de Kuyper ook. "Casta nieuwe gezelschap Theater. Zij toonTheater (en in het bijzonder dramaDiva" is een heel slechte film, ik vind den zich teleurgesteld over hoe de turg Marcel Ottenj heeft een wal het bullshit van dat soort films te maacteur de laatste tijd in status v^s halfslachtige positie ingenomen door ken twintig jaar na Andy Warhol". verminderd binnen het grote toneel vooral Egmonds persoonlijke leven Afgezien hiervan geeft "De Droomen willen hem de vrijheid terug geuit te beelden, bijna los van wat er producenten" een gevarieerd en onven, bij de vorige productie "Molièzich toen in die maatschappij, onder derhoudend beeld van twintig jaar re" resulteerde dit bewind in een de heersende bovenlaag afspeelde.

Nederlandse en Vlaamse filmgeschie- bont spectakel waarin die vrijheid voor acteurs duidelijk naar voren denis. Interviews met filmpersoonlijkkwam. Een hemelsbreed verschil met heden als Eric de Kuyper, Rob HouScènes tussen Egmond en zijn minde producties van het vroegere Theawer, Hugo Claus, Jan Blokker en nares worden heel rustig en gevoelig ter met z'n stijve - aan de tekst blijven Chantal Akerman worden afgewisuitgespeeld, waarbij het ingeleefde plakken voorstellingen. Nee, alles seld met fragmenten uit tv-programspel opvallend verbeterd is sinds de zou veranderen als het aan Woudenma's en speelfilms. Tegelijk is "De 'types'in de stukken van het vroegeberg en Linnebank lag: het grote toDroomproducenten" een persoonlijk re Theater. Ook Egmonds twijfels, neel zou zelfs weer politiek theater zijn negatieve kanten komen naar vopleidooi voor de "betere", geëngakunnen maken, de nadrukkelijk verren, maar de indruk die hij daar voorgeerde film, het soort film dat Robbe nieuwde en gemoderniseerde versie namelijk mee wekt is die van een gede Hert, nog een echte achtenzestivan Tartuffe in "Molière" zou daarvoelig idealist die zijn spel niet slim ger, de laatste jaren niet meer heeft toe de eerste opzet zijn.

Ook voor genoeg speelde. Je moet sterk in je kunnen maken.

"Egmond", de nieuwe productie, schoenen staan wil je je mooie woorA.J.H. kondigde het tweetal een maatden kunnen verwezenlijken. Als dat schappelijke relevante visie aan: "De de enige boodschap is die over zou STADSSCHOUWBURG Egmond heeft een bewerking ondermoeten komen, dan is "Egmond" gaan die het stuk heeft ontdaan van geslaagd. Maar het had veel meer niet-hedendaagse ballast waarbij kunnen zijn, al brengt een scherpe voor deze tijd relevante zaken zijn opmaatschappelijke analyse meer risico gepoetst". met zich mee dan een inleving in de betreurenswaardige persoon Eggezangen. Steeds kruipen de leden Voorstelling: "Dibboek" van AnHet is wat verwondertijk om met bemond. van de gemeenschap bij elkaar, waar trekking tot zo'n historisch stuk als ski, door Baal. Regie: Leonard er één verschijnt is al snel iedereen.

Frank. Te zien: maandag 25 febru"Egmond" over niet-hedendaagse M.v.d.J. Met versterking van professionele ari in de Stadsschouwburg, aanzangers wordt er prachtig gezongen vang 20.15 uur.

Gees Linnebank en Helmert Woualles is a-capella. Er is nauwelijks verdenberg in "Egmond".

Een dibboek is een ronddwalende schil tussen het spel van de zangers geest van een gestorven mens. Als en de zang van de spelers. De gezonLea's vriend Chanan sterft kan Lea gen dialogen doen niet onnatuurlijk niet geloven dat er niets meer van aan, maar accentueren juist de emohem over is. Ze waagt zich buiten de tie achter de woorden. Dat is gedeelpaden van haar geloof en roept Chatelijk te danken aan de poëtische vernan op, die in haar kruipt en zo voort taling door Judith Herzberg van het kan leven. Lea's gemeenschap, een Jiddische verhaal, maar ook aan de Chassidische (oud-joodse) gemeenmelodieën die naadloos aansluiten op schap zoals die er tussen 1648 en de Joodse gezangen. Opvallend lang 1940 in Oost-Europa waren, is geblijven sommige passages je bij, zoals schokt: zij had zich met het dagelijkhet "Hou me vast" van Lea en Chase leven bezig moeten houden en de nan en het einde, wanneer de laatste doden moeten laten rusten. Maar teactrice de rol van Lea op zich heeft gelijkertijd doen de oude volksverhagenomen en een dialoog zingt tussen len de ronde waarin de doden een aczichzelf en de Chanan in haar. Een tieve rol vervullen. perfecte synthese van muziek en draDie dubbelheid van het geloof en het ma, iets wat juist bij de vorige muverstikkende van de Joodse gemeenziektheaterprodukties van het Amschap zijn door toneelgroep Baal in sterdamse Baal wel eens moeilijkhehun nieuwste productie "Dibboek" den had opgeleverd. mooi weergegeven. De gemeenschap is een koor dat soms de handeM.v.d.J. ling leidt, soms begeleidt met Joodse Film "De Droomproducenten" van Robbe de Hert, Willam Thijssen en Chris Verbiest uit 1X4.

Maandag 25 februari t/m zaterdag 2 maart. Aanvang: 22. IS uur.

In "Room 666" stelde regisseur Wim Wenders vijftien van zijn collega's de vraag: heeft de film een toekomst?

De meeste ondervraagden waren het er wel over eens dat de televisie een belangrijke bedreiging vormt - zeker nu satelliet, kabel en videorecorder niet meer te stuiten lijken. In de woorden van de meest spraakzame onder hen, Jean-Luc Godard: "We kijken tegenwoordig liever van dichtbijnaar een klein beeld dan van veraf naar een groot beeld". Nu is het natuurlijk al lang geen nieuws meer dat het publiek onder andere door de televisie de bioscoop is uitgejaagd. Godard had echter vooral een andersoortige bedreiging op het oog: volgens hem is "de esthetiek van de televisie bezig de esthetiek van de film te vervangen", of anders gezegd: films beginnen steeds meer te lijken op tv-series.

Ook in "De Droomproducenten", een documentaire over de Vlaamse en Nedertandse film van Robbe de Hert, Willum Thijssen en Chris Verbiest, is deze problematische verhouding tussen film en televisie een belangrijk thema. De film gaat over de vele, vooral economische belemmeringen die een regelmatige filmproductie - met name de Vlaamse - in de weg staan, en wijst de televisie aan als een van de grootste boosdoeners.

Nu het bioscoopbezoek sterk afneemt, wordt (mede-)financiering van speelfilms door de televisie steeds noodzakelijker. De omroep voelt hier weinig voor, maar parasiteert er intussen wel vrolijk op los; het is immers veel goedkoper een speelfilm uit te zenden dan zelf een programma te maken.

De door Godard genoemde bedreiging van de esthetiek of taal van de film door de televisie komt in "De Droomproducenten" eveneens aan de orde, zij het niet zo uitvoerig.

Toen de film nog in productie was klaagde Robbe de Hert in de Haagse Post dat niemand zich bekommert om de kwaliteit van de beeldtaal: "De

'Egmond" in persoon

"Dibboek": synthese tussen drama en muziek

22 februari 1985

i

ACHTERKLAP Publieksvoorlichting De Nederlandse universiteiten en hogescholen hebben grote moeite met de nieuwe Stichting Publieksvoorlichting Wetenschap en Technologie die minister Deetman wil oprichten. In de nota Integratie van Wetenschap en Technologie in de samenleving (IWTS) kondigde de minister de plannen aan voor een stichting die de voorlichting over de betekenis van wetenschap en techniek moet gaan bevorderen. Op de ministeries van onderwijs en wetenschappen en van economische zaken zijn die plannen verder uitgewerkt en voorgelegd aan de betrokken instellingen op dit gebied. In een reactie daarop schrijft het college van bestuur van de Landbouwhogeschool Wageningen namens alle WO-instellingen aan de minister: "De doelstellingen, doelgroepen en boodschap van de stichting zijn in zo vage termen beschreven dat wij vooralsnog niet in staat zijn de levensvatbaarheid ervan te beoordelen en niet verder kunnen gaan dan de doelstelling in haar algemeenheid te onderschrijven". Alleen de Rijksuniversiteit Groningen stemt niet in met de inhoud van de brief. Nijmegen heeft nog geen besluit genomen.

De reactie van de universiteiten en hogescholen is de zoveelste stap op de moeizame weg naar meer en betere voorlichting over wetenschap en technologie. De eerste aanzet daartoe deed minister Deetman in juni vorig jaar met zijn IWTS-nota. Voor de IWTS-activiteiten reserveerde hij

Jachttaferelen 5

In de kustplaatsen rond de Middellandse Zee stijgt de verkoop van strandschoenen naarmate er meer zeeëgels het baden verstoren. Vooral in de buurt van rotskusten zijn deze kweldieren alom tegenwoordig. Zeeëgels, ook wel zeeappels genoemd, kunnen niet alleen vervelend prikken, ze kunnen erg lekker smaken als je er in slaagt tot de blanke pit door te dringen. Met bril en snorkel en stevige gummihandschoenen haal je in een uur een stevige portie boven water. Zoek ze dan wel bij de rotsen waar ze min of meer aan vast moeten zitten en laat de bij het strand drijvende schelpdiertjes voor wat ze zijn: dood of stervende.

Er zijn tientallen variëteiten. In Frankrijk heten ze 'oursin', in Italië 'camarodonta'. In die landen

voor dit jaar 2,5 miljoen gulden.

Met jaarlijkse stijgingen zou dat bedrag in 1988 op vier miljoen moeten uitkomen.

Los van het plan kwamen de drie technische hogescholen, samen met de werkgeversorganisaties, in november vorig jaar met de plannen voor een eigen voorlichtingsstichting. Die zou zich moeten richten op het 'technologieminded' maken van de bevolking en het in breder verband vergroten van de acceptatie van nieuwe technologische ontwikkelingen.

Het voorgestelde budget voor 1985, (1,2 miljoen gulden) zou voor de helft door de overheid en de andere helft door de TH's en de werkgevers betaald moeten worden.

Het ministerie ging tegelijkertijd verder met zijn plannen voor de Stichting Publieksvoorlichting Wetenschap en Technologie (SPWT). In december '84 verstuurde Deetman aan de belanghebbende organisaties de opzet en werkwijze van zo'n stichting.

De WO-instellingen hebben nu düs laten weten die opzet te vaag te vinden. Volgens Hans de Witte van de Voorlichtingsdienst Wetenschapsbeleid, is die reactie wat voorbarig. "Het is geen afgerond voorstel", zegt hij, "we hebben de instellingen om commentaar gevraagd en het plan moet nog ingevuld worden".

De universiteiten en hogescholen hebben in de brief gesteld dat zij slechts aan de stichting willen meewerken als de minister in zijn beleid rekening houdt met een serie opmerkingen die in de brief opgesomd worden.

H.v.A./UP is de kleur zwart tot purper met zwarte stekels en is vooral de kleine meloenvormige egel het meest geliefd in de keuken. Op de harde bodems van Noorwegen tot Portugal - dus niet aan onze zanderige kust - leeft de stekelige rode zeeappel en die is minstens zo lekker. Deze zeediertjes moet je voorzichtig aanpakken, je kunt ze best openklieven met een zwaar keukenmes of bijltje. Onder de stekelige huid zit nog een mooie maar harde koepelvormige schelp met gaatjes.

Wil je de schelp gaaf houden, om ze later als lantaarn van Aristoteles te gebruiken, pel dan de huid er af en haal de gonaden er langs de grote onderste opening uit.

Dat /s een heel gedoe, zodat de tweede of derde en volgende oursins toch weer onder het mes zullen komen. Maak ze klaar zoals oesters of rauwe mosselen, dus met peper en citroen. Je kan ze ook koken in een pan met veel selder, ui, peper en een glas witte wijn of gratineren met tomaat en kaas. Kortom alles wat met mosselen kan, kan ook met zeeëgels. Helemaal geen moeilijk diertje, alleen... een beetje stekelig.

Tch.

Hochschulrahmengesetz Diverse universiteitsbladen pakten de afgelopen weken uit met een achtergrondverhaal over het universitair landschap in de Bondsrepubliek. Daar is de roep om een elite-universiteit niet uit de lucht, aldus Ruud Rijpma van UK-Groningen.

Dus niet alleen in Nederiand, maar ook in de Bondsrepubliek worden de moeizaam verworven democratische rechten op universiteiten en hogescholen langzaamaan teruggedraaid.

Het West-Duitse zusje van de Nederlandse WWO'84 is de 'Hochschulrahmengesetz': een bezorgde reactie van de Centrum-rechtse regering op het karakter van de 'Massenuniversitat'. "Te massaal, te democratisch en geen kwaliteit". Er moeten daarom elite-universiteiten komen waar de crème de la crème hard studeert, en niets dan dat.

"Men probeert de professoren weer de absolute macht te geven", aldus de inleiding bij het verhaal.

De studenten moeten terug naar de studeerkamer om goeie cijfers voor hun tentamens te verzamelen. Het concept van de jaren zeventig heeft afgedaan in de Bondsrepubliek.

Progressieve professoren en studenten mogen dan nog achterhoedegevechten leveren, het staat buiten kijf dat ook in Kringen van de SPD het beeld leeft van te massaal en te democratisch geworden universiteiten die geen kwaliteit meer leveren.

De roep naar 'elite-universiteiten' wordt alom gehoord. Spookbeeld is dit keer niet 'Spoetnik' maar 'Japan'. Het weekblad 'Der Spiegel' begint dan ook een uitgebreid artikel over bovenstaande perikelen met de constatering: "De universiteiten worden steeds feller bekritiseerd door CDU of FDP die hen voor de technologische achterstand en kwalitatieve gelijkschakeling verantwoordelijk stellen. Zij eisen dan ook een systeem waarin universiteiten elkaar gaan beconcurreren".

Dat moet dan volgens de beginselen van de kapitalistische economie leiden tot produktverbetering, kortgezegd er moet een intellectuele elite gekweekt worden. Moge de inleiding van het artikel in 'Der Spiegel' suggereren dat slechts rechts deze opvattingen huldigt, het progressieve weekblad komt tot een conclusie die er dichtbij ligt: "De Duitse universiteiten zijn niet zo goed als ze zouden moeten zijn, willen ze intellectueel en technologisch mee kunnen blijven doen".

Duitsers krijgen nog maar zelden een Nobelprijs, Duitse vaktijdschriften hebben weinig prestige meer in vergelijking met de Angelsaksische, het aantal Duitse patenten daalt gestaag.

Tekening: Eric Kamp

auteur moest je twee uienschillen aan de olie toevoegen. Levi zag daar het nut niet van in: zonder ui kookt de olie ook wel, als je het vuur goed opstookt. Een oudere collega loste het raadsel op.

Toen bij het koken van lijnzaadolie nog geen thermometers konden worden gebruikt, was het moeilijk om de goede temperatuur vast te stellen. De één keek naar de samenstelling van de rook, de ander spuugde eens in de ketel. Een slimmerik ontdekte Indertijd leerde A.D. de Groot dat het handig was om een vork ons, dat publikaties een halve- met een stukje ui in de olie te ringstijd hebben, net als radio- houden. Als het stuk ui ging sisactief materiaal. Voor psycholo- sen, was de olie op de juiste temgieboeken schatte De Groot de peratuur. De noodzaak om met halveringstijd op vijfjaar: na die ui te koken verviel uiteraard toen tijd is de helft van het boek onzin er wél thermometers aan de kegeworden. Tien jaar na publika- tels bevestigd konden worden. tie staat nog slechts een kwart Toch bleef hier en daar het uivan het boek overeind. En zo idee als een loos ritueel voortbeverder. Overigens heeft De Groot staan. in Amsterdam geprobeerd om Een tweede voorbeeld levert de één van zijn eigen boeken niet psychoanalyse. Sigmund Freud minder dan 18 jaar op het pro- had een goede reden om tijdens gramma te houden. Hij vond het de behandelingen achter de paeen heel goed boek. tiënt te gaan zitten. Latere analyGraag zou ik een verzameling tici zijn die reden vaak vergeten; voorbeelden aanleggen van ken- ze zitten achter de patiënt omdat nisverval: goede ideeën die tot het nu eenmaal zo hoort. Volonzin verpulveren. Helpt u mee gens Erich Fromm zijn heel wat zoeken? Ik heb al twee voorbeel- analytici tijdens de behandeling den. in slaap gevallen, juist omdat de Primo Levi, een Italiaanse schei- patiënt toch niet ziet wat de thekundige, las eens een boek uit rapeut aan het uitspoken is.

1942 waarin stond hoe je lijnKarel Soudijn zaadolie moet koken. Volgens de

VALS FRONTJE

Verval

Rijpsma besluit: 't Is waar, ja; de huidige student is weinig geëngageerd. Berufsverbote bijvoorbeeld zijn nog steeds actueel. Op het ogenblik lopen er hier aan de Uni vier, vijf zaken. Maar geen student loopt er warm voor. Het hangt samen met de angst voor de eigen positie. Vroeger kon je als de overheid je weigerde altijd nog in het bedrijfsleven terecht.

Dat gaat nu niet meer op. En er heerst ook een gevoel van moedeloosheid; de acties tegen het nieuwe studiefinancieringssysteem, tegen het HRG, tegen de

kruisraketten, wat heeft het uiteindelijk opgeleverd?"

De messen worden geslepen.

Naar de protagonisten van democratisch onderwijs wordt niet langer geluisterd; het is een verre echo uit de jaren zeventig. De inzet nu is de technologisch uitdaging. Of die - volgens de technokraten - moeten worden aangegaan met veel geld en nog wat rudimentaire democratie, of - in de ogen van conservatieven met herstel van archaïsche verhoudingen, het antwoord daarop is nog open.

R.R./UK/UP