1983 10 28

Mm Uj ^ 1 Tfl Il 1 re

j H^^^^l

r^i'nil

UM i' M ■■il m IL ■HVf TvHiTi ^ T ï l l

u

ilburgs H o g e s c h o o l b l a d ­ 28 o k t o b e r 1983 ­ j a a r g a n g 21 ­ n u m m e r 9

Onderzoek wetenschapswinkel

Overleg over sociaal beleid tvc hervat Ambtenarenbonden en ministerie heb­ ben deze week het overleg hervat over de mogelijke verruiming van het sociaal beleid bij de taakverdelingsoperatie. H et overleg was vorige maand afgebroken, nadat minister Deetman in het COPWO had geweigerd een voorstel van de cen­ trales in overweging te nemen om de in het sociaal plan opgenomen garantie­ regeling voor 55­jarigen en ouderen uit te breiden.

Maar na het kamerdebat over Deetman's beleidsvoornemens, waarin met name de PvdA te kennen gaf toch wel wat te zien in het voorstel van de bonden, is de lucht weer geklaard en toont de minister in elk geval politieke bereidheid om verder te praten over een oplossing in de zin van het vakbondsvoorstel.

Het oorspronkelijke aanbod van Deet­ man was een betrekkelijk gunstige af­ vloeiingsregeling voor 55­jarigen en ou­ deren die vrijwillig vervroegd wensen uit te treden. Die regeling zou echter wel moeten vervallen op het moment dat de rijkswachtgeldregeling definitief wordt herzien. Over die laatste voorwaarde struikelden de bonden. Zij willen de af­ vloeiingsregeling gehandhaafd zien tot aan het einde van de tvc­operatie. In fei­ te komt dat erop neer dat de groep van werknemers die er gebruik van kan ma­ ken wordt vergroot: zij die nu 52 jaar en ouder zijn vallen er dan binnen. De extra kosten die dat meebrengt willen de bon­ den bestrijden met de opbrengst van de komende herstructurering van rangen en salarissen in het wetenschappelijk corps (buwp en hos). Deze opbrengst is echter al gereserveerd voor de afbouw van de 1,85 procent onderwijskorting. Deetman wil daaraan vasthouden want hij heeft uitdrukkelijk aan de kamer beloofd dat die korting een tijdelijke zaak zal zijn. Nu is hij echter wel bereid om de gelden, bestemd voor de afbouw, in een apart fonds te storten. De politieke belofte wordt dan nagekomen en tegelijkertijd komt hij tegemoet aan de wens van de ambtenarenbonden.

Hoe groot dat fonds moet worden is ech­ ter nog de vraag. Dat is afhankelijk van het exacte tijdstip van herziening van de wachtgeldregeling en de vraag hoeveel mensen zich zullen melden voor vrijwilli­ ge vervroegde uittreding. Om dat pro­ bleem op te lossen is afgelopen dinsdag een werkgroep ingesteld van vertegen­ woordigers van de bonden en het depar­ tement, die voor de volgende copwo­ vergadering op 9 november het nodige cijferwerk moet verrichten.

Goirie is tegen kernwapens

^m

In Goirie, 17.000 inwoners, is een meerderheid van de bevol­ king zonder meer tegen kernbewapening. Dit bleek uit een on­ derzoek van de Wetenschapswinkel Tilburg. In nauwe samen­ werking met de groep 'Goirie kernwapenvrij' hielden zij een a­ selecte steekproef onder 657 gezinnen. De medewerking van de Goirlese bevolking verliep naar wens. O p 29 oktober zullen er ook uit Goirie bussen richting Den Haag vertrekken.

"Er bestond geen objectieve standaarlijst voor een onderzoek naar de meningen over kernbewapening. De Wetenschaps­ winkel heeft nu zo'n lijst gemaakt en wij zijn van plan die na 29 oktober aan te bie­ den aan het Interkerkelijk Vredesberaad (IKV). Zij kunnen de lijst op hun beurt doorspelen naar de basisgroepen in de diverse gemeenten", zegt Ricus Tim­

mers van de Wetenschapswinkel. Tim­ mers en de groep 'Goirie kernwapenvrij' vinden het onderzoek geslaagd en ook wel verassend. De resultaten van het on­ derzoek in vogelvlucht.

Een meerderheid van de Goirlese bevol­ king is zonder meer tegen kernbewape­ ning. Een kleine dertig procent is voor­ of vervolg op pag. 6

8/9

Weinig discussie over wetensciiapsbudget 1984 Er is een grens aan de inkomsten uit contractresearch. Univer­ siteiten en hogescholen moeten behoedzaam zijn bij het sturen van de rekening naar bedrijven, want ook het bedrijfsleven heeft het moeilijk en juist bedrijven in financiële nood zouden profijt kunnen hebben van onderzoek. Dit zei minister Deetman maandag tijdens de vergadering van de vaste Kamercommissie voor het Wetenschapsbeleid. Besproken werd het Weten­ schapsbudget voor 1984, waarin alle overheidsuitgaven voor onderzoek zijn opgenomen.

Dat budget zal vrijwel ongewijzigd aan­ vaard worden. Slechts de drie grote par­ tijen traden aan. Zij verloren zich in dé­ tails over de spin­off van de kleine defen­ sieïndustrie voor de burgermaatschappij en de waarde van een fundamenteler bo­ demonderzoek. Uit het debat sprak zo weinig wetenschappelijke toekomstvisie dat de vraag zich opdringt of de weten­ schap in politieke kringen werkelijk ge­ zien wordt als de motor van het econo­

Uitgevers klagen altij(j. Maar ze boeren nog zo slecht niet.

Schrijvers en uitgevers nnet elkaar in debat over de toekomst van het boek.

MKB

misch herstel. De belangstelling van ka­ binetswege laat ook al niet te wensen over. Eerst werd de wetenschapsmi­ nister afgeschaft, vervolgens diens be­ leidsterrein verdeeld tussen de departe­ menten van onderwijs en economische zaken. Toen is ook nog minister Deet­ man belast met de coördinatie van het door de overheid betaalde onderzoek.

Interview met professor Roos, mede­ organisator van het Eu­ ropees Congres over midden­ en kleinbedrijf (MKB).

vervolg op pag. 6

11

Prepensionering "ledere zichzelf respec­ terende instelling zorgt dat oudere werknemers zich op hun pensioen kunnen voorbereiden."

7

M e t of Zonder katholieke signatuur?

Weer twee bijdragen in de verhitte discussie.

4

Ruilen van studieplaats? Ver­ geet het maar.

JS/UP

Van links naar rechts: In 't Veld, Van Spiegel, minister Deetman en commissie­ voorzitter Dijkman, (foto Werry Crone)

.1

BRIEVEN PERS

"Reaktionair" is een rubriek waarin reakties van lezers worden ge­ plaatst. Naam en volledig adres van de schrijver(s) dient bij de redaktie bekend te zijn. Anonieme brieven verdwijnen in de prullemand.

Motie Farla Uw weergave van mijn interventie tijdens de hogeschoolraadsvergadering van 17 oktober In het THB van 13 oktober 1983 is deels onjuist deels tendentieus. U schrijft: 'Bij de tegenstanders van de mo­ tie viel vooral het Bullen­lld Prof. Dr. G. Bouman (sic) op.' De waarheid Is, dat ik mijn Interventie begonnen ben met de verklaring, dat Ik vóór de motie was. Ik heb alleen bezwaar gemaakt tegen de koppeling van de motie aan de gebeurte­ nissen op de Theologische Faculteit, om­ dat de weergave daarvan voor een groot deel op veronderstellingen berustte en In

Ander Leesvoer Scripsi, het faculteitsblad van de psycho­ logen, is blij! De redactie werd onlangs uitgebreid met een vierling. Het redactio­ neel is dan ook zeer optimistisch. "De winter is op komst, maar voor Scripsi lijkt nu de lente reeds (of pas?) aange­ broken". Het oplagecijfer (186 stuks) van het vorige nummer noemt de redac­ tie "redelijk". Men heeft het idee op de "goede weg" te zijn. Wij moeten dit bea­ men. Scripsi doet een gooi naar het beste faculteitsblad van de Hogeschool.

De pas geïnstalleerde rubriek "ons dorp" (lees: de faculteit) is weer erg grappig. "Ons dorp" constateert dat de column van Soudijn in het THB ("likge­ drag van de rat") de gemoederen in be­ weging heeft gebracht. Soudijn stelt in zijn column dat het pas aangelegde die­ renverblijf niet wordt wegbezuinigd maar blijft Juist omdat het "een zinloos, geldverslindend project" zou zijn. "Rat­ tenkoning" annex projectleider Jan Weijnen vond dit te ver gaan. Hij vroeg de Dorpsraad om een standpunt. De Raad ging daar echter niet op in. Volgens sommigen omdat Weijnen nog steeds niet door heeft "dat ratdieren knaagdie­ ren zijn en geen likdieren". "Ons dorp" noemt een aantal suggesties voor ver­ volgonderzoek zoals het vlieggedrag van regenwormen en het zwemgedrag van struisvogels. "Misschien kan Weijnen ook eens onderzoeken welke substantie Je op Je hielen moet smeren om likgedrag uit te lokken".

Jaap Croonen, eerstejaars, brengt zijn ervaringen aan de Hogeschool in kaart: "Zouden ze ons allemaal voor de gek houden?". Ook een groepsbegeleider na de introductie heeft het er moeilijk mee: "Een groepsbegeleider zonder groep is verloren". Hij kan slechts met andere begeleiders de kroeg induiken. "Er is dan weliswaar een groep gevormd maar dan een groep waarin iedereen elkaar om boodschappen stuurt, voorlichting geeft over 2­fasen en uitleg geeft over het rooster". Verder een groot artikel over de studieadvisering aan de faculteit.

L.v.W. Tilburgs Hogeschoolblad

elk geval onvolledig was. Bij de stem­ ming heb ik dan ook niet tegen gestemd maar mij onthouden, zoals Ik trouwens In het verleden altijd gedaan heb, wanneer de Theologische Faculteit In het geding was en ik dus 'partij' was. Voorts schrijft U, dat Ik het niet correct vond, dat de theologen­raadsleden de beslotenheid van deze benoemingszaak hebben door­ trokken en vervolgens, dat Ik het niet uit­ gesloten acht "dat men hier (?) op de Theologische Faculteit zegt dat deze fa­ culteit stilaan onbestuurbaar Is gewor­ den". U suggereert daarmee, dat beide opmerkingen samenhangen. Wat Ik ge­ zegd heb Is: (a) dat het feit dat de student­raadsleden de beslotenheid van de benoemingszaak hebben verbroken voor mij geen aanleiding zou zijn hetzelf­ de te doen door hun weergave te corri­ geren of aan te vullen. Vervolgens (b), dat Ik me kon voorstellen, dat het curato­ rium bij het nemen van zijn beslissing re­ kening heeft gehouden met het feit, dat Dr. Weren over bestuurlijke ervaring op universitair niveau beschikt, omdat er op de Theologische Faculteit grote behoefte Is aan mensen met deze hoedanigheid en de faculteit daardoor onbestuurbaar dreigt te worden. Belde opmerkingen stonden volslagen los van elkaar.

G. Bouwman.

Uit de universiteitsbladen Binnenkort bestaat het Universiteitsblad van de Universiteit van Amsterdam, FO­ LIA CIVITATIS, vijfendertig Jaar. Op 2 november aanstaande verschijnt het Rot­ terdamse QUOD N OVUM met een spe­ ciaal lustrumnummer. Dat zal in het te­ ken staan van de "historie van de Rotter­ damse Universiteit en die van de sa­ menstellende delen".

Quod N ovum wordt tegenwoordig, zo blijkt uit een mededeling van de redactie, via het blad "Het Vrije Volk" verspreid. Politicolo­ giestudenten eisen dat hun studiepro­ gramma zwaarder wordt. In een brief aan hun vakgroep schrijven zij dat het programma opgewaardeerd moet wor­ den om weer op een "verantwoord aca­ demisch peil" terecht te komen. Binnen één Jaar is dit al de derde brief. Eerder schreven doctoraalstudenten en veront­ ruste eerstejaars al brieven. Jan de Jong, medewerker aan de vakgroep politicolo­ gie, schreef in de Volkskrant een artikel over de noodzaak van een wetenschappe­ lijke analyse van het succes van de Cen­ trumpartij. Quod N ovum voelt hem hier­ over aan de tand. Volgens de Jong is een analyse nodig omdat de benadering van het verschijnsel Centrumpartij bepaald wordt door de etikettering: "de CP­ kiezers zijn racisten". De Jong heeft een afkeer van dit moralistische wijsvinger­ tje.

In de Groningse N U IVERSITEITS­ KRA NT kritiek op een sexualiteitsenquê­ te van de gynecoloog prof. Kremer. Mid­ dels de enquête hoopt Kremer inzicht te krijgen in de effecten van anti­conceptie op het sexuele functioneren van de vrouw. Bij twee preventiemedewerkers in de Geestelijke Gezondheidszorg kwam de enquête hard aan. Volgens hen wordt er uitgegaan van een "hele specifieke vi­ sie op sexualiteit". Zo wordt er voortdu­ rend gesproken over "mijn man". Ook methodologisch bestaat er kritiek. "Een eerstejaars zou zich voor een dergelijke kwaliteit schamen". Bovendien werkt de

MATSERTJES KOLOFON ■iHm a t s e r t j e

SHHI

'Matsertjes' kunnen worden opgegeven bij de redaktie. Tot 30 woorden kosten ze / 5,­; on­ der nummer / 2,50 extra. Reakties op adver­ tenties onder nummer naar de redaktie sturen.

TE KOOP: Modern macro economics­ hadjimichalakis (1982). Frank Berkhout 013­365398.

TE KOOP: VW Golf geel, bouwjaar 1975. Vraag­ prijs ƒ 1.950,—. Postelse Hoeflaan 96, Tilburg. Tel.: 013-670302, maandag tot vrijdag.

ADRESSEN-SERVICE: Verkrijgbaar elk gewenst zakelijk adres over geld, subsidies, studietoelagen, garanties, fondsen, beleggingen, credieten, financieringen, commissariaten, enz. enz. Redelijk tarief per adres. Inl. AVBM, pb. 5147, Maastricht; svp. pz.

70 ent. V. antw. bijvoegen.

enquête "veldbederf voor dergelijke onderzoekingen in de hand", zo menen de preventiemedewerkers. Van veldbederfis volgens Kremer geen sprake. "Slechts van twee of drie vrouwen heb ik een brief met kritiek gekregen".

In Groningen ondertekenden medewerkers en studenten van de Universiteit een advertentie waarin wordt opgeroepen tot deelname aan de Grote Demonstratie in Den Haag. Onder de ondertekenaars o.a. Degenkamp, Röling en Tromp. De Delftse Hogeschoolraad heeft ook een dergelijke oproep gedaan. In de motie werd gesteld dat de "HR het streven naar afschaffing van kernbewapening onderschrijft en dat Universiteiten en Hogescholen duidelijk moeten proberen de kernbewapening terug te dringen". Aan de Delftse Hogeschool tot 21 oktober de tentoonstelling "Vrede, een kunst". Er valt onder meer een 450 meter lang spandoek te zien waar 500 mensen aan hebben gewerkt. Op dit doek staan kruizen getekend die megadoden vertegenwoordigen. Een megadode staat voor één miljoen doden. Zoveel kruizen staan er ook op het spandoek. Zij verbeelden de slachtoffers van een atoomaanval (DELTA).

Plannen aan de Universiteit van Amsterdam om een uitzenddoctorandus te creëren zijn van de baan, zo meldt Folia Civitatis. Het Bureau Tijdelijk Personeel/De Vliegende Brigade mag haar diensten dus niet met academici uitbreiden. Dit Bureau is destijds opgezet om te besparen op de "miljoenen die de Universiteit jaarlijks uitgaf aan externe uitzendbureaus". Er hoeft namelijk geen BTW te worden doorberekend en ook het loon ligt zes a zeven gulden per uur lager. In Folia ook aandacht voor het bestaan van de Socialistische Uitgeverij Amsterdam (SUA), destijds opgericht als exponent van de studentenrevolte. In AD VALVAS een bespreking van de 100ste SUAuitgave "Racisme in schoolbanken".

Het Leidse MARE meldt dat er een regeling rond is voor haar medisch specialisten. Verder een artikel over een onderwijskundige die is aangetrokken om de "Leidse docenten te leren doceren".

Volgens de onderwijskundige is het werk meteen "hoge frustratiedrempel". Hij is namelijk geheel afhankelijk van de bereidwilligheid van de docenten. In het 28 oktober 1983

HYPOTHEEK: U wenst een hypotheek te nemen, doch het duizelt U van de aanbiedingen? Stort ƒ 5,— op gironr. 3464232 t.n.v. AVBM, pb. 5147, Maastricht en wij zenden U een adres van een instituut dat kosteloos adviseert, ook over andere financiële aangelegenheden. Tevens elk gewenst zakelijk adres tegen redelijk tarief.

BELEGGINGEN: U wenst supersnelle informatie aangaande Uw beleggingen? Stort ƒ 5,— op gironr. 3464232 t.n.v. AVBM, pb. 5147, Maastricht en wij zenden U een adres van een financiële databank. Tevens elk gewenst zakelijk adres tegen redelijk tarief.

TE KOOP: LADA 1200, 1978, in prima staat; nieuwe banden en nieuwe uitlaat. Prijs ƒ 2.250,-.

Wasmachine Indesit. Prijs ƒ 125,—. Tel. 365724.

WAGENINGS HOGESCHOOLBLAD houdt de plaatselijke studentenvakbond een pleidooi om de voor volgend Jaar aangekondigde collegegeldverhoging te boycotten. De Commissie Studentenvoorzieningen van de Hogeschoolraad wil laten onderzoeken of de Landbouwhogeschool in zo'n geval "gederfde inkomsten kan compenseren".

L.v.W.

tilburgs hogeschoolblad weekblad voor de katholieke hogeschool tilburg redaktie eddie vaes (hoofdredakteur) twan geurts, lennart kik, angels lodder (assistente) medewerkers paul emonts, wouter van gils, peter pennartz, henk zomer, wilma okkerse, sjef stoop, klaudie biemans, john versieyen samenstelling redaktieraad prof mr p van seters (voorzitter), dr j koning, dr h van erp, drs j de net, f hummelman, m ackermans (adviseur), a de laaf, drs th schouw officiële mededelingen buro pers en voorlichting cartoonist ad van haandel, henk van de berg advertenties angela lodder kopij alle kopij moet uiterlijk op donderdag de week vóór het verschijnen in het bezit van de redaktie zijn reilaktie-adres/advertenties hogeschoollaan 225, tilburg, telefoon (alleen voor thb) 662277 en 662506 intern 2277 en 2506 kamer 207 en 208 (gebouw b) foto nen siers landelijk samenwerkingsverband universitaire pers (up) waarbij verder aangesloten ad valvas (vu amsterdam), wagenings hogeschoolblad, utrecht universiteitsblad, delta (delft), ttiberichten (eindhoven), tht-nieuws (twente), observant (maastncht), uk (groningen) en ku-nieuws (nijmegen) druk drukkerij em de jong bv, baarle-nassau abcmnamenten voor niet-hogeschoolleden /■ 15,— per jaargang

TAAKVERDELEN In de reeks Taakverdelen en de KHT heeft Bert Haagsman het deze week over de bezuinigingsoperatie aan de letterenfaculteit.

In de discussie over de disciplineplannen voor Algemene Taalwetenschap en Algemene Literatuurwetenschap zal de faculteit haar stem wel degelijk moeten verheffen. Secretaris drs. A. Verhagen daarover: "Wij zullen de andere instellingen duidelijk moeten maken dat wij in Tilburg bepaalde zwaartepunten hebben, waarmee ze rekening zullen moeten houden." Over het geheel genomen echter blijft de letterenfaculteit buiten schot.

Een paar andere kwesties brengen de gemoederen zo nu en dan wat meer in beweging. Een daarvan is de vraag, wat er gaat gebeuren als aan de experimentele status die de Tilburgse letteren nu nog vrijwaart van bezuinigingen, een eind komt. Het experiment zal dan getoetst worden aan zijn oorspronkelijke uitgangspunten en doelstellingen, zoals die zijn geformuleerd in het Voorstel tot Inrichting (Vtl). Hoe zit het eigenlijk met die toetsing? Volgens drs. Verhagen is daarover nog niets geregeld: niet wanneer er zal worden getoetst (vermoedelijk omstreeks 1986), niet door wie, en al evenmin op welke manier. Bespiegelingen over de toekomst van de subfaculteit hebben daarom noodgedwongen een speculatief karakter.

Over de mate waarin het Voorstel tot Inrichting, de toetssteen dus, op dit moment wordt nageleefd of "gehaald", valt wel iets te zeggen. In juni jongstleden verscheen namelijk het eerste rapport van de Interne Evaluatiecommissie, dat daarvan uitgebreid verslag doet. De (onafhankelijke) commissie stond onder voorzitterschap van prof. H.Pinkster, die in de eerste vier jaren van het bestaan van de subfaculteit de functies van coördinator en dekaan vervulde. Het rapport geeft een overwegend positief beeld te zien; volgens de Evaluatiecommissie is er "een gezonde basis gelegd voor het welslagen van dit experiment". Toch stelt het ook een aantal punten van min of meer ernstige kritiek aan de orde.

Voor een goed begrip daarvan roepen we eerst nog even de organisatiestructuur van de subfaculteit in herinnering.

De subfaculteit kent één vakgroep: die van de taal- en literatuurwetenschap.

Binnen die vakgroep functioneren zes thema's van onderwijs en onderzoek, waarbij even zovele zogenaamde werkverbanden horen. Werkverbanden zijn samenwerkingsverbanden van steeds één hoogleraar en een aantal medewerkers, die het grootste deel van hun tijd besteden aan het thema in kwestie.

Het belangrijkste punt van kritiek is nu, dat de samenwerking tussen en ook binnen deze werkverbanden minder goed verloopt dan gegeven het Vtl wenselijk is. De werkverbanden fungeren dikwijls als te zeer verzelfstandigde, "disciplinaire eenheden", ongeveer zoals de vakgroepen op de traditionele letterenfaculteiten. Gevolg hiervan is, dat zowel het onderwijs als het onderzoek in veel opzichten een verbrokkelde in plaats van een samenhangende indruk maakt. Volgens de Evaluatiecommissie komt de in het Voorstel tot Inrichting zo sterk bepleite integratie nauwelijks van de grond, en wordt er hier en daar ook anderszins van het programma afgeweken.

Drs. Verhagen: "Het is een feit dat er een grote verzelfstandiging is in de werkverbanden, maar ik zie niet hoe je dat kunt voorkomen. Omdat je te maken hebt met nieuwe gebieden in de taal- en literatuurwetenschap, ontstaat er een bijna vanzelfsprekende neiging het eigen vakgebied te "verdedigen", de eigen identiteit te benadrukken. Het probleem

Tilburgs Hogeschoolblad

Voor de subfaculteit Letteren zal de operatie Taakverdeling en Concentratie (TVC) geen financiële gevolgen hebben. Zo'n half jaar geleden v^as er nog sprake van een afslanking van anderhalve ton, maar die bedreiging kon v/orden afgewend door te wijzen op de bijzondere, experimentele status van de Tilburgse letterenfaculteit. Dit wil nu ook weer niet zeggen dat de subfaculteit zich van de TVC helemaal niets hoeft aan te trekken.

Bijzondere status spaart Letterenfaculteit

dat nu vrijwel niet gebeurt. De samenhang tussen de onderdelen en de link met de beroepsmogelijkheden, dat zijn zaken waarbij het rapport zich op de vlakte houdt. "Volgens Van Peer is er een ander beleid nodig: "Het traditionele denken moet omgebogen worden. De goede wil is er, dat blijkt uit de ai bestaande initiatieven op het gebied van de integratie."

Een paar maanden geleden is op voorstel van de studenten een aantal verplichte onderzoeksgroepen uit het doctoraalprogramma geschrapt. Professor Pinkster heeft zich daar indertijd nogal druk over gemaakt, omdat dit naar zijn mening een ongeoorloofde beknotting van het basisprogramma betekende. Hoe denkt men daarover in de Onderwijscommissie?

Dr. Van Peer: "Daar wordt verschillend over gedacht. Voor sommige werkverbanden is het geen probleem, maar het werkverband Tekstwetenschap tilt er weer zwaar aan, juist vanwege de brugfunctie die het vervult tussen de taalwetenschap en de literatuurwetenschap.

Het aantal uren dat de studenten nu nog verplicht aan tekstwetenschap besteden vindt men te gering voor een goede basis. Aan de andere kant is een grotere keuzevrijheid in het doctoraal in het belang van de studenten."

Deze kwestie van het al of niet aangetaste basisprogramma is illustratief voor de soms nogal uiteenlopende opvattingen over onderwijs en onderzoek op de letterenfaculteit. De constatering dat er op verschillende punten van het Vtl wordt afgeweken is vrij algemeen, maar het gewicht dat eraan wordt toegekend vertoont van werkverband tot werkverband, of van persoon tot persoon, verschillen. Professor Pinkster, die ook een van de opstellers van het Vtl was, betreurde de opgetreden "ontsporingen" nog het meest. In het rapport van de Interne Evaluatiecommissie is de kritiek al wat meer gedempt, en in de reacties van een aantal werkverbanden op dit rapport worden sommige punten nog verder afgezwakt.

Laatste vraag aan drs. Verhagen: Om nog eens terug te komen op de TVC: zouden de kritische geluiden die uit dit rapport opklinken in het disciplineplanoverleg geen roet in het eten kunnen gooien?

Verhagen: "Het zal wel een twistpunt zijn, ja. Maar je kunt natuurlijk tegelijk naar binnen kritisch zijn, en naar buiten een coherent geheel presenteren, en erop wijzen dat je in gunstige zin afsteekt bij anderen."

In hoeverre dit rapport een rol zou kunnen spelen bij de eindbeoordeling van het letterenexperiment, valt met geen mogelijkheid te zeggen. Daarvoor zullen we nog zeker drie jaar geduld moeten hebben.

Bert Haagsman.

Tjeenk Willinkprijs voor Strijards is ook: kun je je plan uitvoeren met de mensen die je kan krijgen, en zijn die mensen daartoe bereid?" En dr. W. van Peer, voorzitter van de Onderwijscommissie, voegt daar aan toe: "Er is bij de planning te weinig onderkend dat je de realisering moet controleren, sturen."

In een reactie op het rapport van de In-

Letterenbibliotheek terne Evaluatiecommissie zegt de Onderwijscommissie dat zij het geschetste beeld van het onderwijs "in sommige opzichten wat te rooskleurig vindt". Vraag aan dr. Van Peer: Waarop wordt daarmee gedoeld?

Van Peer: "Die kritiek geWt met name het denken in eindtermen van onderwijs.

Meester G.A.M. Strijards, wetenschappelijk medewerker aan de juridische faculteit van de Hogeschool, heeft dit jaar de H.D. Tjeenk Willinkprijs ontvangen voor zijn dissertatie "Facetten van dwaling in het strafrecht". In januari van dit jaar promoveerde hij cum laude op deze studie. De Tjeenk Willinkprijs wordt één keer in de twee jaar toegekend.

28 oktober 1983

piagR'i "i'^^X, \A,I1 ruilen met Niaas­i; reenten v u p .­,­,■ — ■■■­L­­,­^"^."­_"^et ••" 'u"er A'dam w l rune^T , ^^^ ^^^^ s t i i l ^ U Leiden Tel btuo 1e h i ^ ^ . ' t ' i ' y medicijnen, g e ^ gepl VU G U A d a m , wil ruilen m .?».jd <"CM Tel ^ ^ ■ ' ^^;^\ Tel M M l l f s t u d le jrs RË I Aankomend studerle­rccnroii dito sj^ri ' " ^ " " " ' ­ ' ­ ­ ■ I ' ——^^.^^^^^ 'Groninnan u/ii «.

IV U wil graag in Utrecht stu­ rechten in A dam­VU,­ ,TeTaarsrechteninAaam­vu.

I deren Wie wil ruilen"^ Tel 030 in Nijmegen Wit naar Utrecht . — ,Stud legraag graagruilen met Leiden Tel Tel 0 1 * " « » » * " » RUIL welke 1e )ts medi m ö * ^ii r u i l e i — " ^ nenstudent, Qepl ' " Leid Adam wil ruilen met student gepl Nijmegen Bel * * • ■ ■ ■ "

Ruilen van studieplaatsen is onmogelijic "Er zijn mensen die denken dat je als zoon van een professor wel goed terecht komt. O nzin. Er zijn zeer gedetailleerde instrukties om iemands plaatsing te be­ oordelen. Vriendjespolitiek is vrijwel uit­ gesloten. Ik heb ook studenten in mijn kennissenkring die zijn uitgeloot".

Dat zegt de chef van de afdeling plaatsing aan het CBAP in Groningen, de heer Be­ nes.

Zowel voor uitgelote als geplaatste stu­ denten geldt de mogelijkheid in beroep te gaan. De eerste kategorie kan een be­ roep doen op de hardheidsklausule (ie­ mand die vijf keer is uitgeloot heeft een aardige kans via die weg alsnog aan de bak te komen). De tweede kategorie kan een bezwaarschrift indienen, hetgeen dit jaar door ruim vijfhonderd eerstejaars is gebeurd. Daarvan zijn 280 gevallen toe­ gewezen.

VRIENDEN Bron van konflikt tussen de plaatsings­ kommissies en de beroepskommissie is dat de laatste, tegen de regels in, stu­ denten doorgaans de gelegenheid biedt nieuwe argumenten aan te dragen. Le­ den van plaatsingskommissies hebben daardoor vaak het gevoel veel werk voor niets gedaan te hebben. Elke aanmelding wordt afzonderlijk beoordeeld op moti­ vatie, maar niet elke aankomende stu­ dent weet die in januari (wanneer het eerste formulier de deur uit moet) zorg­ vuldig onder woorden te brengen. De konsekwenties daarvan kunnen groot zijn.

Zo dreigde een transseksuele student rechten, die zojuist van geslacht was ver­ anderd, zijn plaatsing in een andere stad mis te lopen, omdat hij als argument slechts had opgegeven "vrienden".

De student wilde weg uit zijn vroegere woonplaats om een nieuw leven te be­ ginnen, maar dat kon de plaatsingskom­ missie niet weten. In dit geval heeft een studieadviseur een lid van de plaatsings­ kommissie benaderd om de betreffende student toch een hogere skore (bij rech­ ten worden punten uitgedeeld) te geven.

Eén van de grootste misverstanden onder aankomende studen­ ten is iiet idee dat ze studieplaatsen /(unnen ruiten, als ze niet tevreden zijn met hun plaatsing. Elke zomer staan de kranten vol met ruiladvertenties. Maar zelfs in het uitzonderlijke geval dat twee mensen eikaars plaats willen innemen wordt hiervoor geen toestemming verleend door het Centraal Bureau Aanmel­ ding en Plaatsing (CBAP). Dat behandelt namelijk slechts indi­ viduele bezwaarschriften om te voorkomen dat minder urgente gevallen voorrang krijgen.

"Dat doen we alleen bij hoge uitzonde­ ring", zegt een lid van de kommissie.

Anders had de student via een bezwaar­ schrift zijn bijzondere situatie moeten uit­ leggen.

Rechten is voor het CBAP de meest pro­ blematische studierichting. Utrecht en Leiden zijn het meest in trek: er zijn bijna twee keer zoveel aanmeldingen als plaat­ sen. De VU en Nijmegen zijn het minst populair. Alle aanmeldingen voor deze studierichting worden door één persoon beoordeeld, die per argument punten vaststelt. Sociale redenen (partner met baan, al lang woonachtig in een bepaal­ de stad) wegen zwaar. Financiële rede­ nen tellen minder mee. Nagenoeg geen rekening wordt gehouden met de voor­ keur voor een bepaalde fakulteit omdat de studie daar beter zou zijn of omdat een bepaalde specialisatie alleen maar mogelijk is.

De strikte normen van het CBAP ontne­ men de eerstejaars wel de mogelijkheid zelf te bepalen welke argumenten zwaar wegen en welke niet. Een student: "Zo wordt mensen het initiatief uit handen genomen om zelf hun levensgeluk te be­ palen". H ij vindt dat studenten die zelf moeite doen, om via een advertentie, herplaatst te worden niet gefrustreerd moeten worden door menig dagblad.

Navraag bij een aantal adverteerders leert dat zelden iemand wordt gevonden.

Dat is niet zo vreemd, want iemand wordt niet tegen zijn zin op een fakulteit geplaatst waarvoor overweldigende be­

langstelling is. Er is duidelijk sprake van éénrichtingsverkeer. Bijvoorbeeld nie­ mand van de adverteerders wil naar de V U , daarentegen zijn er velen die van de VU af willen.

Soms bedenken studenten zich echter en dan doet zich een toevalstreffer voor.

Maar dan steekt de CBAP een spaak in het wiel. Een verontwaardigde vader: "Wij kregen een reaktie van een student die wel wilde ruilen met mijn zoon. Ze moesten beiden een bezwaarschrift in­ dienen. Toen werd die ander toegewe­ zen en mijn zoon niet. In Groningen zei­ den ze: "Dank U wel" en daar zit je dan".

Probleem voor de plaatsingskommissie is dat bij de plaatsingen nooit precies be­ kend is op hoeveel nakomers gerekend moet worden. Je kunt niet meteen alle plaatsen weggeven, want er zijn altijd la­ te aanmeldingen en urgente bezwaar­ schriften. Omdat niet alle plaatsingsbe­ wijzen op het eind kunnen worden uitge­ deeld (dan zou niemand veilig in septem­ ber aan zijn studie kunnen beginnen) zijn er meerdere ronden. H et leeuwendeel van de plaatsen wordt in de eerste ronde verdeeld.

Het toewijzen van bezwaarschriften is mede afhankelijk van de ruimte die er is.

Hoe vroeger de aanmelding, hoe meer kans op vervulling van de eerste voor­ keur. Gevolg is wel dat zware gevallen in een laat stadium soms niet meer ge­ plaatst kunnen worden, terwijl minder

urgenten hun bewijs al in handen heb­ ben.

Vooral bij rechten, dat jaarlijks tussen de zes­ en achtduizend aanmeldingen heeft, gaat de verdeling wel eens mis. Dit jaar verloor Maastricht plotseling 80 van de 210 studenten, toen bekend werd dat de deeltijdstudie niet doorging. Rotterdam kreeg er 80 bij. Bij studies zonder num­ meri fixi zijn zulke onvoorziene verschui­ vingen geen ramp.

Dat ligt anders bij medicijnen, waar de toegestane kapaciteit onder geen beding overschreden mag worden. In Utrecht is bij geneeskunde jaarlijks een groot over­ schot. Dit jaar waren er van de ingelote studenten tussen de 400 en de 450 die de Domstad als eerste voorkeur hadden op­ gegeven, terwijl de kapaciteit 265 is. Bij de VU kunnen 260 eerstejaars aanko­ men, maar daar lag het aantal meldingen dit jaar beneden de 200.

TOESTEMMING Voor het CBAP is de jaarlijkse plaatsings­ operatie nu voorbij. Né 30 september moet alles rond zijn. Wie vanaf oktober nog een studieplaats wil veroveren moet toestemming zien te krijgen van fakulteit en college van bestuur. Maar veel fakul­ teiten willen daaraan niet meewerken, omdat het onderwijsprogramma al te lang bezig is. Of de honderden studenten die in een plaats van hun tweede of der­ de voorkeur zijn geplaatst het goed^ma­ ken is nooit onderzocht. Eén slachtoffer meldt dat hij achteraf gelukkig is met zijn tweede voorkeur: een student uit De Bilt die in Utrecht wilde studeren omdat zijn vrienden daar wonen en omdat hij niet op kamers wilde. H ij werd geplaatst in Amsterdam. "Het blijkt dat ik minder geld aan boeken hoef uit te geven dan mijn zus die hetzelfde in Utrecht stu­ deert. Dat lost mijn reiskostenprobleem enigszins op. Bovendien vraagt de oplei­ ding in Amsterdam meer zelfstandigheid en dat ligt me beter".

UP/UU

Nog een voorbeeld. Kent u professor doctor P.D. Chantepie de la Sausaye nog? Waar­ schijnlijk wordt deze naam niet eens meer goed gespeld door degene die deze column moet zetten. Toch heeft die meneer Chantepie de la Sausaye echt bestaan; hij is zelfs hoogleraar geweest. Behalve een wijdse naam had hij ook een wijds inzicht in alles wat maar denkbaar is, want hij doceerde de encyclopedie der godgeleerdheid, de ge­ schiedenis der leer aangaande God, en de zedekunde. Wie dat allemaal kan, is niet van de straat. Het heeft hem niet mogen baten: niemand weef nu nog iets af van die professor; zijn naam wekt slechts de lachlust op. De Leidse almanakken van mijn tan­ te staan vol met vergane glorie. Je wordt er droevig van.

Maar er is nóg iets opvallends. Naast al die onbekende namen kom je in de almanak Eén van mijn tantes is jarenlang huishoudster voor dag en nacht geweest bij een rijke van 1913 ook een heel rijtje Nobelprijswinnaars tegen. Wie zeventig jaar geleden in familie. Toen de familie uitstierf (dat ging heel snelj kreeg mijn tante als loon en dank Leiden studeerde, kon ook tegen grote geleerden opbotsen die nog steeds beroemd via de notaris een stapeltje boeken cadeau: de jaargangen 97 tot en met 101 van de zijn. Als ik goed fel, doceerden er in 1913 niet minder dan vijf Nobelprijswinnaars in Almanak van het Leidsch Studenten Corps. Toen mijn tante de boeken uit had, heb Leiden. Aan een instelling die kleiner was dan de KHT in 1983.'

Hoeveel fpotentiëlej winnaars van de Nobelprijs doceren er momenteel eigenlijk aan ik ze maar ingepikt: soms is het verleden voor mensen een te zware belasting.

Leidse jaargangen 97­101: in Tilburg weef alleen de praesis van Olof uit zijn hoofd de Tilburgse hogeschool? Moeten we iemand als Schouten vergelijken met mensen als welke kalenderjaren daar mee bedoeld worden. Het zijn ­ ik zal hef maar verraden Kamerlingh Onnes en Ehrenfest, of is hij een eigentijdse Chantepie de la Sausaye? Op het moment dat ik dit schrijf, is de Nobelprijs 1983 voor economie nog niet toegekend. ­ de jaren 1911­1915.

Het is fascinerend om die oude Leidse almanakken door te bladeren. Zeventig jaar Elk jaar opnieuw ben ik benieuwd hoeveel van de eerbewijzen aan Tilburgse haantjes geleden was de hele universiteit in Leiden kleiner dan de Tilburgse hogeschool nu. In de voorsten ten deel vallen. de Almanak van 1913, bijvoorbeeld, staan 1511 studenten vermeld: "In deze getallen" Trokken de Leidse prijswinnaars in 1913 veel studenten? Welnee, de meeste studen­ ­ aldus een voetnoot ­ "zijn ook studenten begrepen, niet ingeschreven bij den rector­ ten lieten zich inschrijven in faculteiten, waar weinig te beleven viel. Van de 1511 magnificus, doch die vermoedelijk toch als te Leiden studeerend moeten beschouwd mensen en dames die in 1913 in Leiden studeerden fik pas me maar aan bij de toen worden." De 1511 studenten worden door de almanak over drie categorieën verdeeld: gebruikelijke terminologie], zaten er 571 in de faculteit der rechtsgeleerdheid. Stude­ ren deed je niet uit wetenschappelijke belangstelling, maar om toegelaten te worden corps­leden, niet­corps­leden en dames­studenten.

Hef is vreemd om de namen te lezen van degenen die zeventig jaar geleden in Leiden tot een maatschappelijke positie. De wis­ en natuurkunde­faculteit, waar je struikelde doceerden. Heel veel professoren uit 1913 zijn anno negentien­nu volslagen onbe­ over Nobelprijswinnaars, trok slechts 175 studenten. Geneeskunde, met één Nobel­ kend. Al die inspanning en geleerdheid: het leidt allemaal tot niets, je raakt snel weer prijswinnaar, was weer iets populairder: daar zaten 376 studenten.

Was hef onderwijs in 1913 in Leiden fantastisch goed? Uit verslagen in de almanak in de vergetelheid. Zand er over.'

Zegt bijvoorbeeld de naam van professor doctor L. van Itallie u iets? Nee, mij ook niet. krijg je de indruk dat de meeste docenten onverstaanbaar en saai stonden te mompe­ Toch was die man in 1913 hoogleraar in de vergifüeer. Misschien had hij met zijn len in slecht geventileerde zaaltjes met een erbarmelijke akoestiek. Wat dat betreft is er in de wereld der wetenschap wel enige vooruitgang te constateren, maar niet veel. proefnemingen te snel succes.

Naar de universiteit

Tliburgs H ogeschoolblad

28 oktober 1983

Europees congres over Midden- en Kleinbedrijf

Meedoen aan handicaprace of kiezen voor vrijbuiterij?

Volgens,de Europese definitie van het Midden- en Kleinbedrijf (MKB) die sinds kort opgeld doet behoort maar liefst 90% van alle particuliere bedrijven in de EG tot deze sector. Ruim 60% van alle werkenden in het 'Europa van de tien' verdienen hun brood in kleine en middelgrote ondernemingen. Van eenmansbedrijfjes tot ondernemingen met 500 werknemers in dienst, van eenvoudige ambachtslieden die werken voor eigen rekening en risico tot zeer kapitaalintensieve higii tecfi bedrijven: het midden- en kleinbedrijf is een uiterst heterogeen gezelschap.

In een tijd dat de grote en multinationale ondernemingen proberen door in eigen huis orde op zaken te stellen heelhuids door de crisis te komen, krijgt het midden- en kleinbedrijf een cruciale rol toebedeeld als het er om gaat de economie nieuw leven in te blazen en arbeidsplaatsen te scheppen voor honderdduizenden werkzoekenden. De bijdrage die het MKB kan leveren aan het revitaliseren van de economie moet echter zeker niet overschat worden. Prof.

Roos waarschuwt voor al te hoge verwachtingen: "Er zijn een aantal structurele elementen die averechts uitpakken als het gaat om het scheppen van werk.

Dat is met name de technologische ontwikkeling. Automatisering en robottisering gaan op de duur ten koste van arbeidsplaatsen, ook in het kleinere bedrijf.

Bovendien kunnen alleen de ondernemingen in groei-sectoren arbeidsplaatsen creëren, dan denk ik vooral aan startende bedrijfjes die met iets nieuws komen. Daar is momenteel van de zijde van het beleid ook veel belangstelling voor."

HANDICAP Volgens het aktieprogramma van de EG heeft het MKB op verschillende terreinen met handicaps te kampen. Niet zelden is er sprake van regelrechte achterstelling ten opzichte van het grote bedrijf. Neem bijv. de voorkeursbehandeling die grote bedrijven genieten als het gaat om financiering. Die moet ongedaan worden gemaakt, aldus het aktieprogramma. En dan de overheidsbemoeienis waar de ondernemer in het MKB mee geconfronteerd wordt: de winkelsluitingswet, de vestigingsbesluiten, de hinderwetgeving, de ontslagprocedures, allerlei maatregelen en arbeidsrechtelijk terrein, noem maar op. Dat brengt allemaal maar administratieve rompslomp voor de ondernemers met zich mee. Die hele overheidsregelgeving kan een stuk simpeler, vinden de EG-bonzen.

"Het MKB heeft inderdaad met een aantal problemen te maken die vooral samenhangen met de schaalgrootte", meent prof. Roos. "Hoe kan ik dat nu eens op een nette manier zeggen", vraagt hij zich af, om vervolgens op docerende toon door te gaan: "Naar mate een maatschappij ingewikkelder wordt, naar mate de ontwikkelingen - zowel technologisch als maatschappelijk - sneller verlopen en naar mate de onafhankelijkheid van de ondernemers meer wordt ingeperkt doordat de overheid zich meer met de gang van zaken gaat bemoeien, wat uiteindelijk uitmondt in voorschriften, aanvragen van vergunningen en beroepsprocedures, in die mate krijgt de kleine ondernemer het moeilijker. Als die ontwikkelingen zich voordoen zie je dat de communicatie op moeilijkheden stuit en dat de mogelijkheden van informatieverkrijging teruglopen; dan krijg je gewoon te maken met de handicap van de schaal".

Tilburgs Hogeschoolblad

mer uitkomt, bij z'n karakter of z'n misschien wat overdreven gevoel voor zelfstandigheid..."

DUIZENDPOOT

Prof. Roos: "Kleine ondernemer is vaak nagel aan de doodkist van een ambtenaar".

Het jaar 1983 is uitgeroepen tot tiet Europees Jaar van het Midden- en Kleinbedrijf. De Europese Gemeensctiap wil binnenkort een start maken met een stimuleringsbeleid voor bedrijven met een kleine en middelgrote schaal. Daartoe is in januari een aktieprogramma vastgesteld dat dit jaar op nationaal en supra-nationaal niveau ter discussie staat. Ook het Europees Congres dat op 8 en 9 november aan de KHT plaatsvindt moet daar een bijdrage aan leveren. In Tilburg wordt gesproken over klein en en middelgrote bedrijven in confrontatie met hun omgeving. Over het overbruggen van de informatiekloof en de noodzaak tot samenwerking. Bij wijze van voorbeschouwing een gesprek met prof. drs. H.A.M. Roos, hoogleraar middenen kleinbedrijf aan de KHT en één van de organisatoren van het congres.

Het Is overigens niet zo dat grote bedrijven bewust een voorkeursbehandeling krijgen, stelt Roos. "We moeten niet vergeten dat er in de tijd van wederopbouw na de oorlog een sterke groeifilosofie was. Productiviteitsontwikkeling, efficiëncy-bevordering, groeien, groot worden, dat was je van het. Het beleid was in die jaren sterk gericht op grote bedrijven. Dat is ook veel overzichtelijker voor een ambtenaar. Zo'n ambtenaar praat ook veel gemakkelijker met iemand van zijn niveau, met een vakbroeder-jurist bijv., dan hoeft hij niet telkens alle begrippen die hij gebruikt uit te leggen. De kleinere bedrijven zijn gewoon veel moeilijker grijpbaar voor de overheid, voor een beleid. Maar, er is zeker geen sprake van boos opzet, van een bewuste achterstelling van het MKB."

VOER VOOR PSYCHOLOGEN Het congres dat door de economische faculteit van de Tilburgse hogeschool wordt georganiseerd staat in het teken van de ontwikkeling van het MKB door informatie en samenwerking. "We kunnen natuurlijk niet op één congres het

hele veld uitgraven", zegt Roos. "Daarom richten we ons op de mogelijkheden om door samenwerking wat te bereiken en dan met name op het terrein van de export. De algemene filosofie is: als je klein bent en je zit met een aantal problemen die samenhangen met de schaal, waarom zou je dan niet door middel van samenwerking een aantal van die handicaps proberen te overwinnen?

Nu is er nog maar betrekkelijk weinig bekend over de oorzaken van het slagen en mislukken van samenwerkingsverbanden op het gebied van de export. Wij hebben gepoogd daar in het kader van dit congres een stukje onderzoek aan te verbinden, een soort verkenningsstudie om het wat meer onder de aandacht te brengen van de academische wereld. Je komt dan op een terrein waar je ook sociologen en psychologen in het onderzoek moet betrekken. Juist bij die kleinere ondernemingen Is de ondernemer zélf toch wel een doorslaggevende figuur. Als je boven water wil halen waarom samenwerking in het ene geval wel en in het andere geval niet lukt is het niet denkbeeldig dat je bij de persoon van de onderne-

Zoals gezegd is het MKB een waarlijk kakelbont gezelschap, waarbij activiteitenpatronen en organisatiestructuren enorm uiteenlopen. Dat maakt het zo goed als onmogelijk algemene uitspraken te doen, er zijn immers altijd wel gevallen te vinden die daar niet onder te vangen zijn.

Zo hebben ook niet alle segmenten binnen het MKB met dezelfde problemen te kampen. Wat een groot aantal ondernemingen in het MKB echter gemeen hebben is dat ze werlfnemers in dienst hebben. Het Jaar van het Midden- en Kleinbedrijf zou eigenlijk ook het Jaar van de Werl<nemers in tiet l\/lidden- en Kleinbedrijf moeten zijn, zo stelde de Duitse europarlementariër P. Schnitker al vast.

Hoe staat het met de arbeidsomstandigheden in het MKB, waarin onderscheiden die zich van die in het grote bedrijf?

"Er zijn inderdaad vrij objectief wel een aantal dingen aan te wijzen," meent Roos. "Het grotere bedrijf biedt natuurlijk veel meer mogelijkheden tot carrière maken dan het MKB. Het MKB kent meestal een vrije platte organisatiestructuur. Dat houdt in dat een jongeman die binnenkomt in zo'n bedrijf zich hooguit op kan werken tot de rechterhand van de ondernemer. Daar staat tegenover dat iemand die start in een klein bedrijf een veel bredere ervaring kan opdoen dan in een groot bedrijf. In het MKB moet je, om het wat overdreven te zeggen, een soort duizendpoot zijn.

Die platte structuur brengt wel met zich mee dat de verhoudingen in zo'n bedrijf veel persoonlijker zijn. Je hoort dan ook regelmatig van ondernemers in het MKB: 'we hebben geen ondernemingsraad nodig, we praten al dagelijks met elkaar.' Er is vaak ook minder behoefte aan openheid, aan beoordelingen, aan inspraak over beoordelingen. Er zijn echt een aantal karakteristieke verschillen, met name op het terrein van de humaniteit Man de arbeidsverhoudingen. Die zijn in een klein bedrijf veel subjectiever, veel meer persoonsgebonden, er zitten geen structuren achter, geen beroepsinstanties, er is geen paperasserie bij; maar dat maakt de communicatie natuurlijk wel een stuk gemakkelijker."

KLUSSENBUS De controle op het naleven van overheidsregelgeving is daardoor in het MKB een lastige zaak, erkent Roos. "Dat houdt het gevaar in dat die overheid dan de teugels strak gaat aanhalen en duidelijke voorschriften gaat maken om de zaak stevig in de hand te houden. Maar dan begint de ondernemer weer te piepen: 'daar heb je de overheid weer met al z'n regels en voorschriften, het is niet meer leefbaar voor ons...' Die heterogeniteit in het MKB heeft twee kanten: het houdt flexibiliteit in, de mogelijkheid om arbeidsplaatsen te scheppen; maar het heeft ook een schaduwzijde, dat merk je vooral als het overheidsbeleid ermee wordt geconfronteerd.

Die hele kwestie van de waardering van het MKB wat betreft het scheppen van arbeidsplaatsen is in Nederland in de mode gekomen door een onderzoek van David Birch die een nogal geruchtmakend rapport heeft geschreven waarin hij uiteenzet dat het met name de kleine bedrijven zijn geweest die in de VS werkgelegenheid hebben gecreëerd. Dat zijn eivervolg op pag. 10

28 oktober 1983

V

vervolg van pag. 1

Goirie tegenstander onder bepaalde voorwaar­ den. De belangrijkste voorwaarde Is dan: het machtsevenwicht tussen Oost en West mag niet doorbroken worden. De groep 'Golrie kernwapenvrij' vindt het opvallend dat ruim veertig procent van de CDA­stemmérs zonder meer tegen kernbewapening is.

De positie van het kernwapenvraagstuk.

Van alle problemen die zich in de wereld voordoen, maken de Goirlenaren zich het meest bezorgd over misdaad en ge­ weld, vervolgens milieuverontreiniging, daarna economische problemen, dan drugsgebruik, honger en armoede. Op de zevende plaats komt de kans op een kernoorlog. Bij nader onderzoek bleek dat degene die zonder meer voor kernbe­ wapening is, zich zelden zorgen maakt over de kans op een kernoorlog. Terwijl mensen die zonder meer tegen kernbe­ wapening zijn, zich wel regelmatig zor­ gen maken over een kernoorlog.

Over de gesprekken in Geneve zijn de Goirlenaren niet zo op de hoogte. Wel vindt een grote meerderheid dat Amerika en Rusland daar een overeenkomst moe­ ten sluiten over de beperking van kern­ wapens.

De ondervraagden zijn beter op de hoog­ te van de discussie over de plaatsing van kruisraketten. Toch weet twaalf procent van de ondervraagden niet dat Woens­ drecht is aangewezen als statione­ ringsplaats van de raketten. Een meer­ derheid, 56 procent, vindt dat de Neder­ landse regering de kruisraketten niet moet plaatsen.

Over het algemeen verwachten de men­ sen in Goirie niet dat er tijdens hun leven een kernoorlog uitbreekt. Toch ziet bijna negentig procent van de ondervraagden kernwapens als een bedreiging. vervolg van pag. 1

Wetenschaps­ budget Nee, van een onderwijsminister kan niet verwacht worden dat hij van alle markten thuis is en gelukkig heeft Deetman voor de wetenschap een ambitieus ambtena­ renapparaat. Maar helaas moest hij dat beleid zelf verdedigen en verkopen. Al­ leen, want zijn collega van economische ■ zaken gaf voorrang aan een vergadering over het midden­ en kleinbedrijf.

De belangrijkste verdienste van het We­ tenschapsbudget is, dat het de onder­ zoeksinspanningen van de verschillende departementen niet alleen onder elkaar zet, maar ook lijn erin brengt. Die lijn luidt voor 1984: Groei en Krimp. Ofwel: elke gulden wordt omgekeerd. H et uni­ versitaire onderzoek was al onder han­ den genomen. Nu is de beurt aan de overige instituten, die met elkaar voor 123 miljoen gulden doelmatiger moeten worden.

Slechts Jaques Wallage (PvdA) nam die grote lijn op de korrel. Hij noemde de uit­ voering ervan "te terughoudend". De minister loopt het risico dat agressieve elementen in het kabinet de overhand krijgen. "(...) Wat betreft Groei en Krimp: de krimp wordt keihard gemaakt, de groei slechts via globale indicaties aangegeven. De enige financieel hard gemaakte tendenzen oriënteren zich op de marktsector."

Tilburgs H ogeschoolblad

Tot slot, wie is verantwoordelijk? Een derde van de Goirlese bevolking denkt zelf iets te kunnen doen aan de dreiging die van kernwapens uitgaat. De belang­ rijkste middelen zijn dan: demonstreren, protesteren en politiek stemgedrag. Iets meer Goirlenaren, 39 procent, denkt dat de gemeente op kan komen voor de vei­ ligheid in de wereld als het gaat om kern­ wapens. Een kwart van deze 39 procent zegt spontaan dat de gemeente Goirie kernwapenvrij verklaard moet worden.

Timmers: "De opzet was een zo objec­ tief mogelijk onderzoek te verrichten.

Bovendien moest de vragenstelling zo eenvoudig zijn dat iedereen het kon be­ grijpen. We hebben eerst twintig proe­ ven gedaan en aan de hand van de uit­ slag is de definitieve enquête in elkaar gezet. De wetenschappelijke ondersteu­ ning van de vakgroep statistiek, metho­ den en technieken van de subfaculteit sociale wetenschappen, is erg belangrijk geweest. Verder hebben we gebruik ge­ maakt van onderzoeken die al eerder zijn verricht door het Studiecentrum voor vredesvraagstukken, de New York Times en CBS­onderzoekers. Ik denk dat het onderzoek geslaagd is. De respons was Zijn betoog werd door Deetman afge­ daan met: nieuw onderzoek moet nog helemaal opgebouwd en maatschappe­ lijk aanvaard worden. "Het is niet zo als ik zeg: er zij onderzoek. Er is onder­ zoek." Een verklaring waarom de ene prioriteit informatika, een extra stimulans krijgt van ruim 200 miljoen en het andere, onderzoek naar bodemverontreiniging, met 'een klein impulsje' wordt afge­ scheept kreeg de socialist niet.

De coördinerend minister voor het we­ tenschapsbeleid was meer in zijn ele­ ment bij het beantwoorden van feiten­ vragen.

De onderzoeksapparatuur, na tien jaar van bezuinigingen in veel onderzoeks­ instituten ontoereikend geworden, krijgt zijn aandacht. Misschien is 'pooling', ge­ meenschappelijk gebruik eventueel sa­ men met bedrijven, een oplossing. Ook bestudeert hij de mogelijkheid om de werkplaatsen in universiteiten en hoge­ scholen in particuliere en commerciële handen te geven. De Nederlandse bevol­ king zal, op verzoek van de Kamer, voor­ gelicht worden over informatiestromen in de aktie "Een stroom van informatie".

Over de 'sectorraden' komt nog dit jaar een wetsontwerp. Deze raden waarin wetenschap, samenleving en financiers zich kunnen uitspreken over de verschil­ lende terreinen van onderzoek, mogen van de meeste Kamerleden niet aan de kritiek ten onder gaan. De doelmatig­ heidsactie tenslotte kan best méér ople­ veren dan 123 miljoen. Dat geld komt dan ten goede aan het onderzoek.

groot; 75 procent van de ondervraagden werkte mee. Niemand kon achteraf kla­ gen over beïnvloeding of vooroordelen van onze kant".

De enquête is van te voren aangekon­ digd in de plaatselijke bladen. Bij het vra­ genformulier zat een brief ingesloten.

Daarin werd uitgelegd waarom de en­ quête gehouden werd. De belangrijkste reden was: de groep 'Goirie kernwapen­ vrij" wilde weten hoe de bevolking in Goirie dacht over kernbewapening.

Frans Vermeulen van de groep: "In fe­ bruari van dit jaar is de groep opgericht.

Wij willen de bevolking bewust maken van de dreiging die van kernwapens uit­ gaat. Maar hoe kun je dit doen als je niet eens weet hoe je doelgroep er over denkt? Vandaar dat wij naar de Weten­ schapswinkel zijn gestapt en ik moet zeggen dat de samenwerking uitstekend verliep. Ook merkten wij dat de bevol­ king vertrouwen had in het onderzoek omdat de Wetenschapswinkel er achter zat. Een objectief en wetenschappelijk bureau komt kennelijk geloofwaardig over".

Het uiteindelijke doel van de groep is dat de gemeenteraad Goirie via een motie kernwapenvrij verklaart. Deze motie zal voorlopig niet ingediend worden omdat de bevolking er volgens Vermeulen nog niet rijp voor is. Maar met het resultaat van het onderzoek kan de groep eerder een vuist maken. "Wij vinden de uitslag verrassend, omdat Goirie bekend staat als een conservatieve gemeente. Er is een hang naar het verleden. De dorpse gezelligheid mag vooral niet doorbroken worden met wereldse problemen als bij­ voorbeeld kernbewapening. De groep wil deze gemeenschap openbreken. Dat zal niet meevallen maar we hebben het onderzoek als hard gegeven".

De belangrijkste resultaten van het on­ derzoek zijn in een folder gezet en die is

huis aan huis verspreid in Goirie. De We­ tenschapswinkel wil verder de vragenlijst aan het IKV aanbieden. "We hebben het onderzoek nu vrij gesloten gehouden. Na de demonstratie van 29 oktober gaan we praten met het IKV. Op dit moment heb­ ben ze het te druk met de voorbereiding van de grote demonstratie. We weten nog niet precies wat we met het kosten­ aspect doen want als het IKV de vragen­ lijst inderdaad doorspeelt naar haar ba­ sisgroepen dan ondersteunt de Weten­ schapswinkel direct het IKV. Misschien moeten we het IKV laten betalen voor de vragenlijst maar daar zijn we nog niet over uitgepraat", aldus Timmers.

Eén van de belangrijkste taken van de Wetenschapswinkel is het onderzoek op wetenschappelijk niveau voor allerlei groeperingen uit de samenleving. Deze groeperingen mogen geen commercieel oogmerk hebben. Als zo'n vraag voor onderzoek binnenkomt zoekt de Weten­ schapswinkel studenten of medewerkers van de H ogeschool die aan het onder­ zoek willen meewerken. Dit gebeurt al­ tijd in samenwerking met de klant. H et onderzoek in Goirie is door Timmers zelf gedaan omdat de aanvraag net voor de zomervakantie kwam. Timmers was wel blij met het verzoek van groep 'Goirie kernwapenvrij'. "Wij doen vaak onder­ zoeken voor behoudende groeperingen.

Deze duren soms maanden en ze zijn vaak saai. Met het onderzoek in Goirie wordt iets gedaan. Het is actueel en het leeft bij de bevolking. De resultaten van het onderzoek worden op de H oge­ school ook weer gebruikt bij de cursus data­analyse. De kernwapenproblema­ tiek wordt dus in het onderwijssysteem geïntegreerd. Ik hoop dat het onderzoek naar meer gemeenten gaat. Tilburg heeft al belangstelling getoond. H opelijk vol­ gen er meer".

COMMENTAAR

commerciële dienstverlening van deze instituten in het gedrang".

Verder klaagt de vereniging over de stag­ natie bij de uitbouw van het stelsel van 'sectorraden' en wijst ze op het gevaar dat sectorraden via de band van de dere­ gulering kunnen verdwijnen. H et functi­ oneren van sectorraden moet worden verbeterd door een grotere onafhanke­ lijkheid van de vakdepartementen en een betere materiële toerusting.

"Wij beschouwen de sectorraden op dit moment als een van de belangrijkste in­ strumenten van het wetenschapsbeleid omdat daarin getracht wordt om de rele­ vante maatschappelijke groeperingen bij het onderzoeksbeleid binnen een sector te betrekken."

De maatschappelijke beoordeling in het kader van de voorwaardelijke financie­ ring is volgens de VWW tot op heden grotendeels een schijnoperatie geweest.

De vereniging pleit voor een alternatieve werkwijze: op landelijk niveau niet verder gaan dan globale prioriteitenstelling, waarbij universiteiten in hun discipline­ plannen zelf een uitwerking tot projectni­ veau realiseren, mits op instellingsniveau de inbreng van maatschappelijke groepe­ ringen wordt gerealiseerd. De VWW ziet ook lichtpuntjes in het "Wetenschaps­ budget 1984". "Vooral uit de veranderin­ gen in uitgaven voor gezondheids­ en milieu­onderzoek, en in mindere mate het energie­onderzoek, leiden we af dat ook deze regering in haar wetenschaps­ en technologiebeleid niet om een aantal maatschappelijke ontwikkelingen heen­ kan".

LT/EV/UP

De Vereniging van Wetenschappelijke Werkers (VWW) maakt in haar commen­ taar op het beleidsstuk "Wetenschap­ budget 1984" bezwaar tegen het feit dat van (bij­)sturing van het onderzoek uit andere maatschappelijke overwegingen dan commerciële maar zeer weinig spra­ ke is. De minister beweert wel oog te hebben voor de brede doorwerking van wetenschap en technologie in vele on­ derdelen van onze samenleving maar zijn concreet voorgestelde beleid is in de meeste gevallen eenzijdig georganiseerd rond de criteria "Kwaliteit en marktge­ richtheid".

"Daardoor wordt in feite e//re terugkop­ peling op grond van sociale en ettiische argumenten buiten de hioofdstroom van liet wetenschaps­ en technologiebeleid gehouden. Negatieve gevolgen of falen van producten van het wetenschapsbe­ drijf zullen op deze wijze ook in de toe­ komst pas zeer laat aan het licht komen.

Wij achten dit ongewenst, maar menen ook dat zo'n beleid in feite zeer verspil­ lend is. De regering moet er daarom vol­ gens ons zorg voor dragen dat het beleid ­ op verschillende niveau's ­ een terug­ koppeling vanuit de maatschappij naar de wetenschap en technologie realiseert, welke niet alleen de commerciële dimen­ sie omvat." Aldus de \/W\N. Het stimuleren van contractonderzoek bij departementale onderzoeksinstituten kan de flexibiliteit van de instituten ver­ groten, maar "als deze winst vrijwel al­ leen benut wordt voor 'privatisering én commercialisering' komt de niet­

Amee de Schipper

28 oktober 1983

TE BERDE door Paul Horbach

Signatuur: met of zonder?

De notitie Katholieke signatuur" van het stichtingsbestuur (SB) heeft reakties opgeworpen van uiteenlopende aard. Oppervlakkig bezien lijkt deze notitie dus te voldoen als discussiestuk over het signatuurvraagstuk. Maar wordt de bedoeling van het stichtingsbestuur, namelijk een bijdrage te leveren "tot voortgaand (?) gesprek" bereikt? Ik heb daar zo mijn twijfels over.

D. Backx stelt mijn inziens terecht dat er "een nauwelijks te overbruggen kloof" ligt tussen de noodzaak om een inhoudelijke invulling te geven aan de signatuur en de behoefte binnen de Hogeschoolgemeenschap (?) aan gemeenschappelijk gesprek daarover. De notitie kan daarom beoordeeld worden vanuit de vraagstelling: draagt ze bij tot het overbruggea van deze kloof, dus tot het tot stand brengen van een begin van een gesprek?

De reakties tot nu toe overziende, moet het antwoord luiden: nee.

D. Backx blijft met de legitieme vraag zitten dat de signatuur weliswaar gezien kan worden als "een staf om te gaan", maar onduidelijk blijft "waarheen?", en daar gaat het om. De vier fundamentele en in tweeërlei opzicht ver-weg-liggende aspekten die door het stichtingsbestuur worden aangereikt, geven D. Backx klaarblijkelijk onvoldoende richtingsgevoel. Dit wordt hem kwalijk genomen door W. Schneider s.j. Als oud-bestuurder had Backx moeten weten dat de signatuur "een staf is, die met de nodige duidelijkheid ons afhoudt van richtingen, waarheen een katholieke instelling niet dient te gaan". De legitieme vraagstelling van D. Backx wordt mijn inziens niet ondergraven door zo'n vage en negatief geformuleerde richtingwijzer. Zeker niet als nagegaan wordt wat W. Schneider zelf te berde brengt over de vier gezichtspunten van het stichtingsbestuur: de scheppingsgedachte, de menswording Gods, de gemeenschapsge-

dachte en de traditie. W. Schneider onderneemt geen poging tot kritische verheldering en uitwerking van deze gezichtspunten. De enige inhoudelijke inbreng die ik kon vinden was de weinig verhelderende stelling dat een katholieke instelling wil "uitnodigen om wetenschap te beoefenen in het uiteindelijke uitzicht van de waarheid, zoals de katholieke kerk die kent, en dat is Christus".

De signatuur wordt verder door hem gemotiveerd als een bruikbare formele buffer tegen een te grote staatsbemoeienis met de wetenschap. "Zonder christelijke (?) signatuur" zal het volgens W. Schneider moeilijk zijn "onze fiere wetenschappelijke vrijheid" te behouden. Nu gaat het bij een gesprek over inhoudelijke in-

Opsteller van de omstreden signatuurnota, dominee van den Akker

Hoe open is katholiek?

'Zo open Is nu katholiek'. Met deze zin eindigt de 'bijdrage tot voortgaand gesprek' van het Stichtingsbestuur van de KHT. In deze nota wordt gekonstateerd, dat het sinds 1977 niet tot de vereiste Invulling van het signatuurbesluit gekomen is. Dan zou je toch op z'n minst mogen verwachten, dat men nagaat, waarom dat niet gebeurd Is. Het Stichtingsbestuur komt echter niet verder, dan het opwerpen van enkele vragen, die men niet eens probeert te beantwoorden en het noemen van 'bijkomende omstandigheden' die blijkbaar gezocht moeten worden in 1927 en het rijke roomse verleden In Brabant. Zijn de vragen retorisch?

Zijn het stellingen, die men vragenderwijs poneert om vooral niemand te kwetsen, of om er later niet op aangesproken te worden? Durft men wel te onderzoeken waarom het signatuurbesluit geen invulling gekregen heeft?

Geen analyse dus, maar wel een uitgebreid verhaal over katholiciteit, dat de nota het karakter geeft van een ouderwetse katechlsmus (waarin overigens een verklarende woordenlijst voor niettheologische geschoolden in hoge mate gemist wordt. Of wil men het gesprek alleen aangaan met theologen?) Als medewerker op de Hogeschool heb Ik echter niet het gevoel, dat de beantwoording van de vraag, hoe 'weteschapsbeoefe-

Tilburgs Hogeschoolblad

vulling van katholieke signatuur niet primair om de instandhouding van wetenschappelijke vrijheid in het algemeen (moeten alle wetenschappelijke instellingen een christelijke signatuur formaliseren?), maar het gaat veel meer om de wijze waarop van deze vrijheid gebruik zal (moeten) worden gemaakt.

Wat betreft de bezorgdheid over het voortbestaan van de wetenschappelijke vrijheid is W. Konijnenbelt in zijn reaktie konsekwenter. Na gesteld te hebben dat het stichtingsbestuur op een bepaalde wijze theologiseert en daarom om diverse redenen haar doel voorbij zal schieten komt W. Konijnenbelt tot een positief standpunt met betrekking tot de bijzondere status van de KHT. Niet vanwege de

nlng op levensbeschouwelijke grondslag' er dan wel uit zou moeten zien, er veel verder mee komt. Over dit laatste heb Ik slechts één zinsnede kunnen lezen. En wat voor een. (biz. 5) Blijkbaar moet ik mij in mijn wetenschapsbeoefening " w a penen met een gezond gevoel voor relativering, geduld en humor" tegen "benepenheid en bekrompenheid, die in elke gemeenschap van mensen voorkomt".

Het is of ik een opvoedkundig verhaal uit de dertiger jaren zit te lezen, waarin een patriarchale pastoor In de kursus voor achttienjarigen zit te vertellen, hoe een deugdzaam leven eruit moet zien.

Het staat er wel mooi. "Onze navolging van de Heer richt zich grensoverschrijdend op de 'minsten van zijn broeders': de onthechten, ultgeworpenen, rechtelozen, kortom 'de armen' die in het evangelie zo'n grote aandacht krijgen. In een milieu van de Hogeschool (...) zal dit aspekt van de katholiciteit toch minstens een relevant gegeven moeten zijn (...)." (bIz. 7) Wie terugdenkt aan de strijd die gevoerd Is moeten worden, om een Wetenschapswinkel van de grond te krijgen en de affaire rond de Indlo-koffie (om maar twee voorbeelden te noemen die me onmiddellijk te binnen-schieten. Prijsvraag: wie verzint de langste lijst met vergelijkbare voorbeelden van de afgelopen zes jaar.) springen de tranen bijna in

de ogen. Het Is mijns inziens hard nodig om de diskussie over de signatuur uit te breiden. Laten we het ook eens hebben over de Invulling van de katholieke signatuur in het bestuurlijk handelen op de Hogeschool. En als we dan toch aan het uitbreiden zijn, laten ze het dan ook eens over een andere groepering hebben. Ik denk dan met name aan de studenten.

Zij komen In de nota niet aan bod. Over studentenpastoraat bijvoorbeeld wordt nergens met een woord gerept. Dat brengt mij bij Maranatha.

De nadruk die in de nota gelegd wordt op 'openheid en verdraagzaamheid' (bIz. 2) en 'ruimte en openheid' (bIz. 5 en 10) Is verbijsterend, als men deze ziet tegen de achtergrond van de gebeurtenissen rond Maranatha van de afgelopen jaren en de rol die de KHT daarin gespeeld heeft. Daarbij wil Ik verwijzen naar twee zaken: het wegvallen van daadwerkelijke steun vanuit de KHT voor het studentenpastoraat, zowel Immaterieel als materieel, en de rol die de KHT gespeeld heeft bij de recente maatregelen van de bisschop Bluyssen tegen Maranatha. Voor wat de Immateriële kant van het eerste punt betreft wil Ik volstaan met te verwijzen naar het THB van 6 oktober. De materiële steun van de KHT is in de laatste jaren fors verminderd. Enige jaren geleden kreeg Maranatha nog een bijdrage van het zgn. 'Steunfonds' van de KHT. In het bestuur van dit fonds zitten ook enige bestuursleden van het Stichtingsbestuur van de KHT. Zonder dat daar-

mogelijkheden die een bepaalde inhoudelijke invulling van de signatuur voor de wetenschapsbeoefening biedt, maar evenals W. Schneider - omdat de formele status enige bescherming geeft tegen ongewenste staatsinvloed. Maar tegelijkertijd merkt W. Konijnenbelt op, dat de Hogeschool als bijzondere katholieke instelling "gelieerd is aan een in essentie centraal geleid machtsinstituut, de kerk van Rome" (Schneider, please note!) en dat daarom vanwege de mogelijkheid van een ongewenste bemoeienis van de Kerk de katholieke Hogeschool in juridische zin "losser moet komen te staan van de katholieke kerk". In dit licht begrijp ik ook de korte en zeer afwijzende reaktie van J. van der Straaten, die impliciet wijst op de negatieve invloed op alle levensgebieden van een dogmatisch kerkelijk machtsinstituut. Hoe dan ook, de vier aspekten van het stichtingsbestuur blijven buiten de discussie en ook worden geen alternatieve invalshoeken aangedragen voor een beginnend inhoudelijk signatuurgesprek gegeven een bijzondere formele status van de KHT. Als niet-lid van een christelijke kerkgemeenschap wil ik een bescheiden poging daartoe ondernemen. Voor mij is van belang het feit dat de aard van de wetenschapsbeoefening aan alle universiteiten in grote lijnen identiek is. Het louter bestaan van bijzondere instellingen leidt niet tot een eigen-aardig wetenschapspraktijk. Ook merk ik geen beslissende verschillen op ten aanzien van een gevoelde verantwoordelijkheid voor het bestaande (SB: de scheppingsgedachte), de solidariteit met zwakkeren óók binnen de instellingsmuren (SB: menswording Gods), een minder in zichzelf gekeerd individualisme (SB: de gemeenschapsgedachte) en een kiezende verantwoordelijkheid voor de toekomst (SB: de traditie!). vervolg op pag. 12

TE BERDE

voor, ondanks herhaald aandringen, ooit een duidelijke reden Is opgegeven. Is deze bijdrage volledig weggevallen. Daarvoor in de plaats kwam In eerste Instantie een hogere bijdrage van de Subsidiecommissie van de KHT, maar ook deze Is hard teruggelopen. In 1983 Is voor het studentenpastoraat nog slechts f 6.500,— beschikbaar gesteld. (Ter vergelijking: de Katholieke Universiteit Nijmegen heeft voor het studentenpastoraat een jaarlijkse bijdrage van f 8 0 . 0 0 0 , - over...)

Ook de rol van de KHT In de aktle van de bisschop getuigt niet bepaald van open-, held. Deze heeft gemeend, alvorens Maranatha 'op het matje te roepen' eerst de hoger-onderwijsinstellingen van Tilburg waaronder de KHT - te moeten consulteren. Dit gebeurde buiten medeweten van Maranatha. Hierover zijn ook achteraf nooit mededelingen gedaan vanuit de Hogeschool.

Zo open is nu katholiek.

28 oktober 1983

Boeren en uitgèjers klagen altijd

o T3 C

>

O '♦3 O (O «♦­ O

o D> O) O

De lezingencyclus had als thema d e toe­ komst van het boek. Twee uitgevers, twee schrijvers, een oud­bedrijfslelder en een wetenschapper bogen zich over het boek. Alhoewel enkele donkere wolken het hemelse bestaan van het literaire boek enigszins bedreigen, zal het wel nooit tot een orkaanuitbarsting komen.

Hierover waren de sprekers het unaniem eens. Niet alleen de toekomst, ook het heden en verleden werden onder de loep genomen. " J e kunt immers niets over de toekomst zeggen als je het verleden niet kent", aldus Per Gedin, de Zweedse uit­ gever en auteur van 'Literature in the marketplace', aan het begin van zijn cultureel­historisch overzicht. De ge­ schiedenis van het boek, even los gezien^ van tabletten en perkamentrollen, gaat terug tot in de 19e eeuw. Tegelijk met de industriële revolutie kwam het boek op de markt. De 'golden years' van 1870 tot 1914 bestendigden het bestaan van het boek. Na de eerste wereldoorlog ging het echter mis. Was het vóór 1914 nog zo dat het lezerspubliek zeer eenvoudig te karakteriseren was, een homogene groep vormde, na de eerste, en zeker na de tweede wereldoorlog werd dit beeld totaal verstoord. De avant­garde litera­ tuur was daarvan een veeg teken. In feite was dit een aanval op de gevestigde bourgeoisie, tot dan toe de enige sociale klasse die las en die ook moest lezen. Im­ mers, als men Dickens en Dumas niet kende, hoorde men niet bij de groe» en kon men niet meepraten. H et feit dat het lezers­ en koperspubliek tegenwoordig zo moeilijk grijpbaar is ­ er is geen duide­ lijk gemarkeerde klasse meer die dezelfde krant leest en in dezelfde kringen ver­ keert ­ heeft directe invloed op de status van het literaire boek, de literaire kritiek, maar ook op de risico­faktor van de uit­ gaven. Vroeger was de afname vrij constant en gegarandeerd, een uitgever wist waar hij aan toe was. Tegenwoordig moet hij veel meer gokken, met het ge­ volg dat de meeste uitgevers ook een do­ sis hulp in hun fonds stoppen om het f i ­ nanciële hoofd boven water te kunnen houden.

PULPi De wereld van het boek valt uiteen in twee circuits, aldus Gedin. Aan de ene kant het aloude culturele circuit, waar­ binnen een kleine groep mensen van schrijvers, uitgevers, critici en elitaire le­ zers zich bevinden. H et tweede, veel grotere, circuit is het populaire. Daarbin­ nen de lezers en kopers van massalitera­ tuur en ook instellingen als de boeken­ clubs. Met die twee circuits heeft iedere literaire uitgever te maken. En hij komt in grote problemen als hij alleen kan produ­ ceren voor het culturele circuit. H et is daarom zaak dat hij naar schrijvers en boeksoorten zoekt die door de massa worden gelezen. Zo heeft Gedin bijvoor­ beeld de schrijver Soltsjenitsyn uitgege­ ven, ook voordat deze vanwege politieke redenen in de grote publieke belangstel­ ling kwam. Eerst zat hij dus in het kleine circuit, is vervolgens overgegaan naar het populaire circuit (immense oplagen) en is tegenwoordig weer te vinden in het culturele circuit waar hij zelfs in vergetel­ heid dreigt te raken. De al eerder ge­ noemde boekenclubs hebben hun eigen populaire circuit gecreëerd: het aanbod is beperkt, de prijs relatief laag en de oplage hoog. H et schipperen tussen de­ ze twee circuits is een hachelijke zaak.

Niet alleen moeten uitgeverijen ervoor waken dat het goedverkopende pulp­ aandeel in hun fonds het gezicht van de

Tilburgs H ogeschoolblad

uitgeverij gaat bepalen; ook de interne f i ­ nanciering moet enigszins haalbaar blij­ ven: winst dus. Gedin besluit zijn betoog dan ook met de constatering dat het hoogst opmerkelijk is dat het literaire boek geen subsidiegelden ontvangt. Alle kunstvormen worden enorm gesteund, de meeste theaterproducties komen zon­ der die gelden beslist niet van de grond.

Kunst zou zonder de BKR alleen nog op vuilnisbelten worden aangetroffen. Uit­ gerekend het boek echter moet het stel­ len zonder ondersteuning, sterker nog, de verkoop ervan wordt enorm belem­ merd door het bestaan van de bibliothe­ ken. Zoals ook Sontrop later zal betogen is het 'weggeven' van boeken door de

drljfsvoerlng. En met het besef dat een uitgever niet kan bestaan van de uitgave van literatuur alleen. Zo zijn een aantal bedrijven in de belangrijke periode 1968­1972 gefuseerd. Toen zijn de gigan­ ten ontstaan als de NDU, Elsevier, Klu­ wer en Bührmann/Tetterode. Deze vier uitgeverijen verzorgen momenteel 38% van de totale omzet van alle schriftuur in Nederland. Op zich is er met deze con­ centraties niets vervelends aan de hand, meent Van den Brink. H et betekent geen verschraling maar eerder een verrijking.

Deze uitgeverijen zijn namelijk in staat van de winst van de bladen en tijdschrif­ ten hun boekuitgaven te bekostigen. In feite spelen ze dus zelf bankier en hou­ den ze financiën en organisatie centraal.

Wel blijft van belang dat de productie de­ centraal blijft, dat wil zeggen dat de vormgeving van verschillende producten moet blijven verschillen. Zo blijven de verschillende onderdelen inhoudelijk zeer gevarieerd en veriiest geen enkel product zijn gezicht.

Voor wie het Hogescho­ zen behoeven d e Old en Deze serie lezingen, ge' gie en het wer/cverbano /etteren i.o., werd en afi het mod erne gebouw S. 1970 in verschillend e hu geschool te Tilburg. Alk keer was hij groot voor^ binnen d e sociaal­cultut stander van het invoere dorre, d roge wetenscha.

.'"■[ober goed heeft gele­ . ­n introductie meer. ., d e subfaculteit sociolo­ :.­qie van d e subfaculteit n zaterd ag gehoud en in ^lae­idorff was van 1938 tot inaen aan d e Katholieke Ho­ er yan interdisciplinair ver­ her betrekken van d e kunst 'happen. Ook was hij voor­ 'ssa^'­ 'fi d e plaats van het

GEMAKKELIJK ^ ü ^ ^ a ^ ^ ^

staat een absurde zaak. Gedin pleit dan ook met verve voor de subsidiëring van het literaire product.

Alhoewel de oud­voorzitter van de Raad van bestuur van Elsevier, de heer van den Brink, het met name over de absur­ diteit van de gratis­weggeef­actie van de staat eens was met de analyse van Ge­ din, begon hij zijn lezing met de consta­ tering dat boeren en uitgevers altijd kla­ gen. Er kan dan sprake zijn van achteruit­ gang van de verkoop, van een structure­ le crisis door de ongrijpbaarheid van het kopers­ en lezerspubliek, veel belangrij­ ker is volgens Van den Brink het feit dat het boek in al die jaren van zijn bestaan nog steeds als een luxe wordt ervaren. " W i j zijn niet in staat geweest ervoor te zorgen dat het boek een secundaire funktie kreeg, in plaats van de tertiaire die het in het begin h a d . " Van den Brink wijst erop dat alle producten in beginsel een tertiaire funktie hebben op de schaal van de behoeften van de mens. D i t ' houdt in dat het aanschaffen van het product een pure luxe is. Dat was ook zo met de auto, met de radio, met de televi­ sie en de telefoon en met een mooie jurk.

Al die producten hebben echter na een periode van gewenning een secundaire behoefte gekregen, sommige zelfs een primaire. Zo niet het boek. Spreekt men tegenwoordig niet van "een auto kost veel" en blijft men niet zeggen "een boek is duur"? In deze twee kwalificaties zit precies dat belangrijke verschil. H et boek blijft luxe, de auto is noodzakelijk geworden. De consequentie is duidelijk.

Als er bezuinigd moet worden gaan eerst de dure producten eraan. Dan pas de producten die veel kosten. Volgens Van den Brink ligt daar een belangrijke taak van de boekenwereld: er zorg voor dra­ gen dat aan het boek een groter belang wordt toegekend dan tot nu toe gebeurt.

In het vervolg van zijn zeer heldere be­ toog bespreekt hij de micro­, meso­ en macro­economische aspecten van het boek. In het kort komt het erop neer dat de situatie van het boek niet zo somber is als vele uitgevers willen doen vermoe­ den. H et heeft alles te maken met de be­

In de periode waarvan Van den Brink ons zijn indrukwekkende cijfermateriaal laat zien, van 1938 tot 1981, valt duidelijk te constateren dat de naoorlogse periode de meest riante was voor de boekver­ koop. Die zogenaamde lage­lonen­ periode, waarin mensen nog geen bui­ tenlandse reizen gingen maken en waar­ in de auto nog niet tot heilige koe was uitgeroepen, zochten velen hun toe­ vlucht in de fantasiewereld van het boek.

Maar langzaamaan kwamen de andere media op de markt. En deze speelden voortreffelijk in op de ontwikkeling van de vrije­tijdsbesteding. Als we het boek karakteriseren als een selectief med ium, dat een breed aanbod kent, kunnen we andere media als radio, teevee en gram­ mofoon d istributieve media noemen.

Hun aanbod is klein, meestal aan de ac­ tualiteit aangepast en passief te consu­ meren. Die selectiviteit van het boek is voor cardinaal belang, al zien we die bij de boekenclubs niet terug. Ook daar gaat het immers om de distributie: wei­ nig titels aanbieden, veel verkopen. Maar juist die selectiviteit moet bewaard blij­ ven. En tot nu toe blijkt dat te lukken, te­ gen alle verdrukking van de andere me­ dia in, die bovendien nog ruim gefinan­ cierd worden door de reclame. Met deze bijzondere positie van de fictie en met de daling van de verkoop van dit luxe­ product moet iedere uitgever terdege re­ kening houden. Er is bovendien nog iets anders aan de hand. Er is niet alleen een crisis in de verkoop (mensen lezen wel maar kopen niet meer), maar ook een kwaliteitscrisis. En daar moet het boe­ kenvak voor waken. Want als die kwali­ teit verloren gaat verliest het boek zijn specifieke selectieve karakter. Dan wordt het eveneens een distributief medium en is de kans groot dat het door de andere media wordt verdrongen. Volgens de heer van den Brink zal het zo'n vaart ech­ ter niet lopen met de verdwijning van het boek. H et boek is immers bij uitstek een gemakkelijk medium. Alhoewel een boek lezen een a­sociale bezigheid is (waar­ mee niet gezegd wil zijn dat een a­sociale activiteit per definitie nadelig is), heeft het vele voordelen. H et scoort erg hoog wat betreft de vervoerbaarheid, de her­ haalbaarheid, de vrijheid van het tijdstip van consumptie en het associatief ver­ mogen. Maar het boek moet er wel voor uit de kast worden gehaald en wat dat betreft zijn we lui geworden. Van den Brink besluit zijn uiteenzetting met de

schap aan een uniek geval niets hebt.

Voor de literatuur gelden unieke voorval­ len als een symbool, voor de wetenschap als een toeval dat niet geoperationali­ seerd en dus niet onderzocht kan wor­ den. Via enkele anecdotes over de Leid­ se ex­hoogleraar Gomperts (die zou nooit iets hebben uitgevoerd, kwam 't H art tot de constatering dat het schrij­ versschap voor hem een ambivalente aangelegenheid is. Enerzijds zijn schrij­ vers trots op hun vak, voelen ze zich te­ veel om reclame te maken voor wiebert­ jes en zien derhalve 25.000 guldens langs hun neus voorbijgaan, anderzijds is hun positie marginaal. "Schrijver­zijn is geen baan hebben. En er zijn schrijvers, zoals Maarten Biesheuvel, die daar erge last van hebben", aldus 't H art. Schrijven is ook géén toevallig ambacht zoals Jeroen Brouwers pleegt te verdedigen, want dan zou die wiebertjes­kwestie geen en­ kel probleem opleveren. Als Maarten 't H art dan ook ergens een beroep moet opgeven, zegt hij altijd: wetenschappe­ lijk medewerker, of zoöloog of zoiets, maar nooit schrijver. Zoals Maarten 't Hart al suggereerde gaf de gast van de avond, H arry Mulisch, geen enkele blijk van een dergelijk ambivalent gevoel. In­ tegendeel, Mulisch scheen zeer tevreden en zelfverzekerd. Zijn status als schrijver is evident en het was dan ook niet ver­ wonderlijk dat de discussie die werd ge­ voerd zich meer toespitste op vragen met betrekking tot het werk van Mulisch.

MULISCH iwimMmnwrmtiffl^^

constatering dat het boek wel zal ulijven plaats, ornaat beide activiteiten in grote Zolang het voldoet aan de functionaliteit Innate met elkaar overeenkomen. In beide van selectiviteit en kwaliteit zal het een gevallen immers hangt veel af van de plaats blijven innemen in onze maat­ «creativiteit van de uitvoerder. In beide schappij, want het is nog altijd zo dat het gevallen moet ook gepubliceerd worden. veelzijdiger is dan de computer. €en wetenschapper bestaat niet als hij Met de komst van de Leidse bioloog en ïtiet publiceert, net zo min als een schrij­ schrijver Maarten 't H art ving het schrij­ , *er. Beiden moeten die ambitie hebben, versgedeelte aan van deze cyclus. In zijn *eiden zijn noodgedwongen dag en verhaal zetten 't H art uiteen wat voor nacht met hun idee bezig. Volgens hem het schrijversschap betekent in rela­ t H art bestaan er, althans in het beta­ tie tot zijn wetenschappelijke carrière en cluster, geen goede wetenschappers die vice versa. H ij was daar zeer duidelijk ook een respectabel oeuvre opbouwen. over: men kan geen twee muzen dienen I Maar er is ook een verschil. Dat ligt vol­ Volgens Maarten 't H art is een weten­ I gens de schrijver in het feit dat je in de li­ schappelijke carrière onverenigbaar met 'teratuur bij uitstek steunt op unieke een schrijverscarrière en niet in de laatste •voorvallen, terwijl je binnen de weten­

Geen lezing, maar vragen die " t e mooi zijn om een antwoord op te geven", vond de schrijver. Een van de vragen had betrekking op een door de vragensteller, Hugo Verdaasdonk, geconstateerde in­ consistentie in het oeuvre van Mulisch.

Deze laatste zou enerzijds beweren dat een kunstwerk niet positief of negatief mag worden beoordeeld omdat een kunstwerk eenvoudigweg is en ander­ zijds zou Mulisch juist wijzen op de voor­ treffelijkheid van het Japanse Zen­ theater dat alleen kan bestaan bij de gra­ tie van een diepe getroffenheid bij de toeschouwer. En dit laatste impliceert natuuriijk een oordeel. In zijn antwoord wees Mulisch op de essentiële scheiding die er binnen zijn oeuvre moet worden aangebracht. Alhoewel hij zijn gehele werk als totaliteit ervaart moet er toch een splitsing worden gemaakt tussen enerzijds de fictie­verhalen en anderzijds de discursieve non­fictie boeken. De eerste, de werken van de verbeelding, zijn in eerste instantie niet bedoeld als maatschappij­kritische werken. Mulisch zegt dan ook dat hij via deze boeken ab­ soluut niet wil communiceren met de le­ zer. "Ik d oe maar wat, er gaat geen ana­ lyse aan vooraf. Ik wil niets zeggen en zeker niet communiceren!"

Met betrek­ king tot de discursieve, rationele non­ fictie boeken, zoals de Zaak '40­'61, ligt het geheel anders. H ieraan gaat wel een analyse vooraf. Natuuriijk is er wel een bepaalde betrokkenheid van de auteur bij zijn fictie­verhalen, maar het is volgens Mulisch onzin om te veronderstellen dat poëzie en proza uitingen van emotie zou­ den zijn. Bij hem is dat niet het geval, sterker nog, hij schrijft deze verhalen juist om bepaalde emoties te krijgen: "Een schrijver is iemand met een constructiefout. H ij krijgt pas emoties als hij schrijft, niet daarvoor."

Schrijven is niet vertellen wat je hebt meegemaakt. Dat levert geen literatuur op. "De waarheid", aldus Mulisch, "is een literaire leugen". Wat een lezer uit­

eindelijk met een verhaal doet gaat Mu­ lisch niets aan. H et werk is dan af. Ter­ wijl de lezer leest, is de schrijver alweer met iets geheel nieuws bezig.

Ook naar aanleiding van 'De aanslag' ontstond een discussie. Mulisch heeft absoluut geen enkel idee over de moge­ lijke oorzaken van het grote succes. De reeds aanwezige Theo Sontrop ant­ woordde desgewenst vanuit de zaal: " A l s we dit raadsel konden oplossen zouden de uitgevers na tien jaar de deur van hun Cadillac met een zoef achter zich dicht kunnen gooien".

Mulisch wees er echter op dat de literaire kritiek volgens hem weinig invloed op de rush heeft gehad. Er waren al enorm veel

exemplaren verkocht voor er nog maar een artikel was verschenen. Naar aanlei­ ding van diezelfde kritiek zei Mulisch dat hij daar weinig meer mee te maken had.

Die kritiek is zo belangrijk niet, alhoewel het altijd leuker blijft om een positief arti­ kel te lezen dan een scheldkanonnade. " M a a r " , zo bekende H arry Mulisch, " d e criticus heeft mij niets meer te vertellen, leder idee dat hij aandraagt, iedere wijzi­ ging die hij voorstelt, heb ik natuuriijk al honderd keer overdacht. Ik heb alles van te voren overwogen, ieder woord zie ik zo'n tweehonderd keer. Ze kunnen mij echt niets meer vertellen."

Misschien heeft die kritiek Mulisch niets meer te vertellen, volgens de hoogleraar Verdaasdonk is ze, samen met andere li­ teraire instituties, bepalend voor wat de geschiedenis ingaat als literatuur en wat als pulp. In die zin is ze ook bepalend voor de boekkeuze van lezer en koper.

Professor Verdaasdonk gaf in zijn lezing een uitvoerige uiteenzetting over het be­ leid van literaire uitgeverijen. Tot spijt van vele toehoorders noemde hij geen namen, maar wijdde in zijn algemeen­ heid uit over programma en fonds van de desbetreffende bedrijven. Aangezien de vraag naar de eigen aard van het boeken­ aanbod van een bepaalde uitgeverij in voorbije jaren altijd kwalitatief is bena­ derd, was voor Verdaasdonk de grote vraag of deze probleemstelling ook langs kwantitatieve weg te benaderen was, en zo ja, op welke manier.

Een van de belangrijkste conclusies uit zijn onderzoek was dat de literaire uitge­ verijen onderiing niet zoveel verschillen.

Denken lezers en kopers volgens Ver­ daasdonk in termen van 'toneel vind je bij uitgeverij A, poëzie bij uitgeverij B en vertalingen bij uitgeverij C, van deze ver­ moedens is in het beleid van de desbe­ treffende uitgeverijen niets terug te vin­ den. Alle uitgeverijen doen wat aan ver­ halend proza, Nederlands en vertaald, aan essays en aan poëzie, in deze aflo­ pende reeks. De twee belangrijkste aspecten binnen het onderzoek waren: het zogenaamde programma van een uit­ geverij (het boekenaanbod) en de kwali­ teit daarvan.

De criteria die aangewend worden om uitspraken over kwaliteit te doen zijn al­ tijd uitermate vaag gebleven. De litera­ tuurgeschiedenis bijvoorbeeld doet daar geen expliciete uitspraken over. Ook de literaire kritiek doet nauwelijks moeite hier eenduidigheid over te krijgen, aldus Verdaasdonk. Deze vaagheid wordt hartstochtelijk vastgehouden door de bestaande literaire instituties. Al eerder in ander verband wees Verdaasdonk er­ op dat het vasthouden van deze vage waarden en normen ook binnen het lite­ raire circuit van groot belang is. ledere aanval hierop, iedere poging tot explici­ tering zou immers kunnen leiden tot de ontmanteling van de machtspositie van diezelfde institutiesl Zoals al is gezegd heeft het kwantitatieve onderzoek van Verdaasdonk uitgewezen dat de grote literaire uitgeverijen in Ne­ deriand onderiing niet zoveel verschillen.

Alle uitgeverijen drijven op de uitgaven van verhalend Nederlands proza. Alle uitgeverijen concentreren daarop hun beleid en alle houden zich marginaal be­ zig met uitgaven en essays en poëzie.

Geen enkele uitgeverij kan zich een mate van exclusiviteit permitteren: Bij concen­ tratie op uitgaven van poëzie uit het bui­ tenland bijvoorbeeld, een klein segment uit het aanbod, zou een uitgeverij over de kop gaan. Als het verschil tussen uit­ geverijen niet bestaat in het programma moet het welhaast zitten in de auteurs die aan de uitgeverij verbonden zijn. Zo neemt Verdaasdonk aan dat de keuze van de auteurs cruciaal is ü m die ver­ schillen in aanbod te kunnen realiseren.

En dan gaat het met name om de zoge­ naamde top­auteurs. Tijdens de discus­ sie die op zijn lezing volgde trokken vele de idee in twijfel dat lezers en kopers zich bewust zouden zijn van de verschillende uitgeverijen. Volgens Anton Zijderveld bijvoorbeeld, zal vrijwel niemand uitga­ ven van één bepaalde uitgeverij in het oog houden, maar eerder de uitgaven van een bepaalde auteur of een bepaalde serie. Naar die perceptie van de kopers zal overigens nog onderzoek worden ge­ daan, stelde Verdaasdonk zijn gehoor gerust.

OPPRIJZEN ^ ^ ^ M ^ ^ ^ ^ H Met de resultaten van dit kwantitatief onderzoek in gedachten ving de laatste spreker zijn lezing aan. Theo Sontrop, di­ recteur van de literaire uitgeverij De Ar­ beiderspers bestreed de conclusie van Verdaasdonk dat de uitgeverijen onder­ ling verwisselbaar zouden zijn. Dit is maar schijn, zei hij.

In zijn verhaal over het fondsbeleid van de laatste jaren constateert Sontrop met name een teruggang in de verkoop van buitenlandse literatuur. Alhoewel hij dit als een kwalijke uitwas van de democra­ tisering in het onderwijs ziet ("Iedereen mag nu eerste klasse reizen, maar we za­ gen er wel de bodem uit zodat u allemaal moet meelopen."), springt hij daar als uitgever natuuriijk met graagte op in. De door Sontrop geconstateerde cultuurte­ rugloop brengt met zich mee dat het be­ leid grondig gewijzigd moet worden. Bo­ vendien zien we dat de terugloop in de verkoop sinds 1982 manifest is. Maar, al­ dus Sontrop, zwartgallig pessimisme is niet op z'n plaats. Een uitgever heeft nog vele mogelijkheden om zich te weren. In de eerste plaats moet hij zorgen dat de omloopsnelheid van boeken toeneemt.

Verder kan hij de boeken opprijzen en kan hij zich meer gaan concentreren op goedkope edities, zoals de paperbacks, vervolg op pag. 10

28 oktober 1983

vervolg van pag. 5

PROGRAMMA EUROPEES CONGRES

Roos

Kleine en Middelgrote bedrijven in Confrontatie met hun Omgeving Ontwikkeling door informatie en samenwerking Congresvoorzitter: G. DELEAU (Frankrijk), lid van het Europees Parlement.

genlijk de ondernemingen die de nagel aan de doodskist van een ambtenaar zijn, een soort vrijbuiters die lak hebben aan voorschriften. Voor de overheid is een beleid ten aanzien van het MKB dan ook een hele moeilijke zaak," aldus Roos.

De overheid is anno 1983 best bereid een stap terug te doen, meent Roos. De re­ gelgeving kan in veel gevallen een stuk simpeler, niet voor niets heeft dit kabinet de deregulering hoog in het vaandel ge­ schreven. Dat neemt echter niet weg dat die deregulering soms op gespannen voet staat met in het verleden na­ gestreefde vormen van regulering ­waar­ mee de positie van groepen bedrijven be­ schermd werd. " D a t zie je bijvoorbeeld in het geval van de Klussenbus," zegt Roos. "Zo'n man heeft geen vestigings­ vergunning en geen vakdiploma's, maar hij vervult wel een nuttige maatschappe­ lijke functie en hoeft geen beroep meer te doen op de Sociale Dienst. De staats­ secretaris van Economische Zaken, Piet van Zeil, voelde er wel wat voor de situa­ tie rond de klussenbus te legaliseren, maar de gevestigde ondernemers liepen te hoop: 'het is toch een garantie voor de consument dat er alleen vakbekwame ondernemers zijn'. En: 'aan de galg met de staatssecretaris'. Ik kan je verzekeren dat Piet van Zeil deze dagen niet valt te benijden," aldus prof. Roos.

Programma Woensdag 9 november 1983 14.15 uur: Ceremoniële opening van het Europees Congres.

Hijsen van de Europese vlaggen. Toespraak namens de Europese Gemeenschappen.

14.50 uur: Welkomstwoord, door MR. R.S.J.M. VAN STRAATEN, Voorzitter van het College van Bestuur van de Katholieke H ogeschool Tilburg (K.H .T.), Nederland.

15.05 uur: Inleiding van het congres, door P.H. VAN ZEIL, Staatssecretaris van het Ministerie van Economische Zaken, Ne­ derland.

15.45 uur: Wat betekent Europa voor de Middenstand? door DR. K. VON WOGAU (Bondsrepubliek Duitsland), lid van het Europees Parle­ ment.

16.50 uur: Nieuwe materialen en technologieën, door PROF. DR. IR. M.H. VAN DE VOORDE (België), Hoogleraar aan de T.H. Delft, Nederland.

Donderdag 10 november 1983 10.00 uur: Welkomstwoord, door PROF. DR. R.A. DE MOOR, Rektor Magnificus van de K.H .T., Nederland.

10.15 uur: Techonologie, innovatie en het kleinbedrijf, door Col. b.d. H . CANDRIES (België), Adviseur van de Flanders Aerospace Group".

10.50 uur: De overheid luistert, maar hoort ze iets7, door M. STEWART (V.S.), hoofd van de "Small Business Advocacy" onder Presi­ dent Carter.

11.45 uur: Ondernemerservaring met de "Gemeenschappelijke" Markt, door A. COURTIAL (Frankrijk), ondernemer.

14.15 uur: Ondernemersvisies met betrekking tot exportsamenwerking. Presentatie van de resultaten van een pilot­study. "H et potentieel van exportsamenwerkingsverban­ den", door DRS. G. GEERAERTS (België), Instituut voor sociaal­wetenschappelijk onderzoek (I.V.A.) Tilburg, Nederland.

15.00 uur: De plaats van Kleine en Middelgrote Ondernemingen in onze samenleving en economie, door H . PAEMEN, Cabinet van Commissaris Davignon.

16.00 uur: Debat.

Voorzitter G. DELEAU, PROF. DRS. H .A.M. ROOS (K.H.T.) Nederland), L. DELLA CROCE (Voorzitter van het Centrum voor Onderzoek van Economie van de Arbeid, Italië), G. TZOANOS (Europese Commissie, D.G. Ill, Griekenland), A. MARGOT (Vice­voorzitter van het Economisch en Sociaal Comité van de E.G. België) 17.30 uur: Sluiting van het congres, door DR. W.F. VAN EEKELEN, Staatssecretaris van Europese Zaken, Nederland.

Lennart Kik.

Nieuw studenten­ blad en ­persburo De Landelijke Studenten Vakbond (LSVB) die in september is opgericht, gaat een opiniërend studentenblad uitge­ ven. Daarnaast wil de bond een studen­ tenpersburo oprichten "voor een ge­ coördineerd en effectief studentenpers­ vervolg van pag. 9

Het boek Door de toename van de aandacht voor Nederlands werk, de zogenaamde pro­ vincialisering, moet daar natuurlijk de aandacht naar toe gaan. H et binnenha­ len van Nederlands talent is echter geen

Afscheidscollege Löwensteyn Op v r i j d a g 21 o k t o b e r gaf p r o f . m r .

F.J.W. L ö w e n s t e i n een openbaar af­ scheidscollege in de aula v a n de T i l ­ burgse hogeschool. Löwenstein w a s hoogleraar in het b u r g e r l i j k r e c h t e n ­ het h a n d e l s r e c h t en het p r i v a a t r e c h t v a n de S c a n d i n a v i s c h e l a n d e n .

■ÏS^Jf* Restaurant

­i

"WILD FESTIVAL *'; 1983" T.g.v. de presentatie

_^

NIEUWE W I L D K A A R T ^^" °"^^ serveren wij wederom een grandioos 7 GANGEN WILDMENU Prijs per couvert

*

OO,—

Voor nadere informatie en/of reservering:

Restaurant «Den S chout» Oranjestraat 4 ­ Tilburg­Centrum (tussen Paleisring en Emmastraat) Telefoon 013­434512­674394

beleid". De eerste redactiebijeenkomst is op donderdag 3 november. H iervoor zijn alle studenten uitgenodigd die zin heb­ ben om aktief te worden binnen het pers­ buro, of bij het blad als correspondent, free­lance journalist, vormgever of re­ dactielid. De inhoud van het blad onder andere bestaan uit beschrijvingen van onderwijsinstellingen, achtergrondarti­ kelen over dingen die binnen de onder­ wijswereld spelen en dienstverlenende

informatie over bijvoorbeeld kinder­ bijslag en huisvesting.

De LSVB behartigt de belangen van alle HBO­ en WO­studenten, en wil alle bestaande studentenorganisaties binnen het hoger onderwijs bundelen. De eerste redactiebijeenkomst wordt gehouden in het U­huis, Lepelenburg 1 in Utrecht, ka­ mer 2 1 . H et duurt van half acht tot kwart voor tien 's avonds. Vanaf negen uur staat het persburo op de agenda. Als je

wel belangstelling hebt maar niet kunt komen, kan je de LSVB even bellen: 030­316464. De LSVB heeft aan de H BO­ en WO­instellingen gevraagd of zij reis­ kosten van de journalisten­in­spé willen betalen, omdat ze daar zelf niet genoeg geld voor heeft. Op de H ogeschool is daar echter geen budget voor, volgens de Dienst Economische en Administra­ tieve Zaken. Declaraties hebben dus geen zin.

eenvoudige zaak. De manuscripten die over de post binnenkomen geven een treurige blik op schrijvend Nederland: " J e licht een deksel van de put en krijgt vervolgens een blik op de waanzin", al­ dus Sontrop. De auteurs die reeds in het fonds zitten zijn wat dat betreft de beste informanten. Vaste auteurs moeten gestimuleerd worden, want het beruchte 'writing­block' bestaat wel degelijk. En als laatste moet je bladen als Propia Cu­ res niet vergeten. Zo beweert Sontrop dat Beatrijs Ritsema, die momenteel vrij­ wel wekelijks in PC te lezen is, de op­ volgster wordt van Renate Rubinstein.

Adverteren heeft geen zin wanneer de auteur niet goed verkoopt. In zo'n geval kun je het beste uit solidariteit met de schrijver waar je je vertrouwen in hebt gesteld, zo lang mogelijk wachten met het werk in de ramsch te gooien. En maar hopen op beter. Zo is het Geert van Oorschot met de publicatie van het eerste werk van W.F. H ermans tenslotte ook vergaan. " D e God onverkoopbaar", was de titel die Van Oorschot aan "De God denkbaar, denkbaar de G o d " mee­ gaf. Als laatste tip vermeldde Sontrop dat met vertalingen en herdrukken voor­ zichtig moet worden omgesprongen.

Met name herdrukken kunnen niet zo­ maar geproduceerd worden. Dat huma­

ne beleid van vroeger is tegenwoordig niet meer haalbaar. En het geeft absoluut niet, zegt Sontrop, dat mensen lang moeten wachten op een herdruk. Laat ze er maar om vragen. Pas als er voldoende indicaties zijn dat een herdruk goed zal lopen moet een uitgever daartoe beslui­ ten.

referenten hadden gedaan. Zo werd in het cultuur­historische verhaal van Per Gedin duidelijk dat men vroeger zeer veel waarde hechtte aan de oordelen van en­ kele critici. (Zo sprak men in Frankrijk lange tijd van 'Ie rol' Sainte­Beuve). Vol­ gens Gedin zijn de critici tegenwoordig niet of nauwelijks meer van belang.

Maarten 't H art erkende gesteld te zijn op positieve kritiek. Volgens Mulisch kunnen de critici hem al nauwelijks meer raken. Er waren immers al duizenden exemplaren van 'De Aanslag' verkocht voor er nog maar één artikel was ver­ schenen. Professor Verdaasdonk daar­ entegen, kent een zeer belangrijke rol toe aan de literaire kritiek. Deze is in hoge mate (samen met de literatuur­historici en andere literaire instituties) van invloed op de zogenaamde literaire consumptie.

Theo Sontrop tenslotte verwacht een toenemende belangstelling voor de critici van de kant van de televisie en de radio.

Op dit moment zijn slechts enkele critici van belang, de zogenaamde kanonnen waar uitgevers met graagte gebruik van maken om nieuwe auteurs naar voren te schuiven. En dat laatste gebeurt vaak op schaamteloze wijze. "Maar dat is abso­ luut niet onbehoorlijk", aldus Sontrop, "het hoort er gewoon b i j " .

Theo Sontrop besloot lezing en discussie met een opmerking over de literaire kri­ tiek, zoals de meeste van zijn co­

Wilma Okkerse Harry Mulisch: "Ik doe maar w a t " .

Voorbereiding op pensionering lean problemen later voorkomen Gerrit Goossens: "Door het huidige nononsense beleid worden ouderen een bedreigde soort. Er worden tegenwoordig veel hogere eisen aan de flexibiliteit op het werk gesteld, en daarvan worden de ouderen al snel de dupe. Ik was laatst op een receptie hier op de Hogeschool, en toen schrok ik echt van het aantal oudmedewerkers die nu in de WAO lopen, dus die niet op de normale wijze met pensioen zijn gegaan. Eigenlijk is dat een afschuwelijk grote groep waar we de laatste jaren plotseling mee te maken hebben. Dooreen bepaald personeelsbeleid kan je voorkomen dat mensen vroegtijdig af moeten haken. Maar wat is eraan gedaan? Op het ogenblik komen alleen individuele gevallen via de bedrijfsarts of een afdelingshoofd naar Personeelszaken toe. Voor die mensen proberen we dan een oplossing te vinden, bijvoorbeeld door het aanpassen van de functie. Maar ik vind dat als de oorzaak van die problemen binnen de Hogeschool ligt, dat de KHT dan ook verantwoordelijk is voor het oplossen daarvan".

Annelies van de Zande van de SBT is ook bij het gesprek aanwezig: "Het scheppen van extra voorzieningen lijkt ook erg betuttelend", zegt ze, "maar als iemand erom vraagt moeten ze wel aanwezig zijn". Gerrit Goossens: "Zo zie je dat de nu zo populaire functioneringsgesprekken voor ouderen het paard achter de wagen spannen. Er wordt al snel gedacht: 'voor oudere werknemers zijn die niet interessant, want ze werken misschien nog twee jaar hier: laten we ze daar niet mee lastig vallen". Maar het leven houdt na de KHT niet op, die mensen hebben nog een hele toekomst voor zich".

"ledere zichzelf respecterende instelling zorgt er tegenwoordig voor dat oudere werknemers zich op de pensionering kunnen voorbereiden". Dit zegt Gerrit Goossens van Dienst Personeelszaken. Samen met Barth Noordzij en Annelies van de Zande van de Stichting Bejaardenwerk Tilburg (SBT) organiseert hij binnenkort bijeenkomsten voor oudere werknemers van de Hogeschool. Zij kunnen zelf een programma opstellen om zich te verdiepen in het ouder worden en de toekomst nĂŠ hun baan aan de KHT. De SBT helpt bij de organisatie omdat het de enige stichting in Tilburg is die ervaring heeft met voorbereiding op de pensionering. Ze is met dit werk begonnen omdat ze bij haar eigenlijke doelgroep veel problemen tegenkwam die daarmee te maken hebben.

UITGESTELD Al jaren geleden vond de Hogeschool dat er meer aandacht besteed moest worden aan de oudere werknemer. Gerrit Goossens: "Iedereen op Personeelszaken zit zich altijd blauw te schrijven op rapporten en notities die afmoeten, daarom is het telkens weer uitgesteld. Maar sinds kort ben ik belast met speciale projecten.

Eerst heb ik een dag georganiseerd voor gepensioneerde werknemers van de KHT en die was bijzonder geslaagd.

Daarna heb ik aandacht besteed aan langdurig zieken en aan prepensionering.

Voor dat laatste heb ik dus contact opgenomen met de SBT en die gaat nu bijeenkomsten opzetten waarbij de mensen zelf een grote inbreng hebben."

Annelies van de Zande: "Als je ophoudt met werken, kom je opeens in een heel andere situatie terecht. Je hebt acht uur extra die je op moet vullen, je status en 'het nuttig zijn' vallen weg, je ziet je collega's niet meer met wie je toch iedere

dag contact had, ook al was dat misschien niet zo diepgaand. Veel mensen vallen helemaal terug op de eigen partner, die daardoor veel minder zelf een programma kan draaien. Als je gepensioneerd bent is er meer om voor te zorgen dan de besteding van je vrije tijd. Als je niet meer werkt heb je geen structuur in de dag. Je hebt geen vrije tijd meer, alleen maar tijd. Je moet proberen om weer een structuur in je dag aan te brengen, en met je hobby's lukt dat niet. Het kan een stapel problemen opleveren.

Door de bijeenkomsten die we organiseren willen we de mensen een beetje waarschuwen en op een denkspoor zetten. Het is zeker geen cursus om mensen aan hobby's te helpen."

Gerrit Goossens: "We hebben 45 mensen vanaf de 59 jaar (met 61 kan je op de Hogeschool in de VUT) aangeschreven voor die bijeenkomsten. We kregen maar 13 positieve reakties, maar het schijnt dat dit nog boven het gemiddelde ligt. Er

waren ook mensen die me belden dat ze het nog veel te vroeg vonden om mee te doen, die waren voorlopig niet van plan om te stoppen met werken. Maar ik hoop, en verwacht ook wel een beetje dat er meer belangstelling komt als er een uitgewerkt programma op tafel ligt, en de mensen kunnen zien dat het ook op hun situatie slaat". Annelies van de Zande: "De mogelijkheid bestaat gewoon om mee te doen. Ik vind dat we niet de sfeer moeten kweken van: o jee, als je oud wordt krijg je problemen, want dat gaat voor veel mensen niet eens op".

Gerrit Goossens: "De mensen die meedoen hebben het nu zelfs allemaal zo druk dat het niet mogelijk was om dit jaar op een middag bij elkaar te komen. Daarom is de eerste bijeenkomst 's avonds".

[D

BEDRIJFSARTS Annelies van de Zande: "De deelnemers bepalen het programma, maar we weten uit ervaring dat er altijd bepaalde thema's naar voren komen, zoals vrijetijdsbepaling en gezondheid. Daarom hebben de bedrijfsarts en de welzijnssocioloog professor Stalpers al hun medewerking toegezegd. Vaak is er ook behoefte aan psycho-sociale zorg, maar we merken toch dat de gesprekken met elkaar tijdens de bijeenkomsten het meest functioneel zijn. Onze taak bestaat alleen uit het leiden van de dagen." Gerrit Goossens: "We gaan gewoon rond de tafel zitten en zeggen: vertel maar wat jullie willen. Als de mensen dan vragen om een foldertje over dit of dat, dan krijgen ze het. Ze kunnen ook een heel eigen programma maken. Als de mensen een partner hebben is het belangrijk dat die er ook bij aanwezig is. Eventuele resultaten kunnen geĂŻntegreerd worden in het personeelsbeleid. Zo is het mogelijk dat iemand de zaken rondom de VUT of het ABP eens keurig op een rijtje gaat zetten, en dat later ook bijhoudt".

Annelies van de Zande: "Je ziet bij andere bedrijven vaak dat mensen aan het programma meedoen omdat ze dan een paar dagen iets anders kunnen doen dan werken. Op de Hogeschool is het werk veel minder productie-gericht, dus die reden is hier veel minder aanwezig".

De eerste informatiebijeenkomst over voorbereiding op de pensionering wordt gehouden op 2 november, 's avonds om 20.00 uur in de Portrettenzaal. Er is koffie en er wordt ook een borreltje geschonken. Ondanks de stakingen bij het openbaar vervoer, die dan waarschijnlijk nog niet afgelopen zijn, hopen Dienst Personeelszaken en de SBT op een grote belangstelling. Het is de bedoeling dat deze bijeenkomsten ieder jaar georganiseerd worden.

K.B.

Als ja niet meer werkt heb je geen structuur in de dag.

Tilburgs Hogeschoolblad

28 oktober 1983

■wettenreeks

TE BERDE

VERMANDE vervolg van pag. 7

MET of ZONDER Hoe deze uniformiteitstendens in de (westerse) wetenschapsbeoefening te ver­ klaren? Wetenschapsbeoefening vindt plaats in de maatschappij en niet daar­ buiten, en dit leidt ertoe dat het domine­ rende, waarden­ en normencomplex van de maatschappij als vanzelfsprekendheid een stempel drukt (en heeft gedrukt) op de wijze en de richting van de weten­ schapsbeoefening binnen die maatschappelijke­culturele kontekst. Dit waarden­ en normencomplex is niet rigi­ de, is niet ongevoelig voor maatschappe­ lijke en wetenschappelijke ontwikkelin­ gen, maar verschuift in "normale" om­ standigheden slechts heel langzaam.

De zogenaamde onbevangen wetenschap zit als het ware gevangen in een door dit complex bepaalde en tamelijk statische "ruimte", waarbinnen weliswaar een ze­ kere verscheidenheid van handelen, zijn, spreken en denken mogelijk is, maar waaruit de wetenschap moeilijk kan ont­ snappen. Mijn stelling is dat deze rich­ tingbepalende maatschappelijke waar­ den en normen een belangrijke wortel hebben in de christelijk­kerkelijke tradi­ tie. Vanuit deze gedachte kan de westerse wetenschap christelijk­kerkelijke weten­ schap worden genoemd; de subjectieve overtuigingen van de afzonderlijke we­ tenschappers zijn eigenlijk niet belang­ rijk.

De westerse mens heeft zich dankzij deze wetenschap ontworsteld aan de dwang der natuur en heeft op de natuur een stuk vrijheid veroverd. De mens wordt niet meer hoofdzakelijk bedreigd door "ho­ gere" natuurmachten.

De eerder genoemde "ruimte" bepaalde de wijze waarop de mens zich vrij maak­ te van deze hogere natuurmachten, maar daarvoor werd een hoge prijs betaald.

Enerzijds werd het doorleefd gevoel van verbondenheid met de natuur doorbro­ ken en anderzijds werd door extreme in­ dividualisering ook het besef deel te zijn van een gemeenschapsgeheel ondergra­ ven.

Hierdoor kon de verworven macht een bedreigende macht worden voor natuur en mens. Het verschrikkelijke bewijs er­ van is wereldoorlog I I . Op wetenschap­ pelijk­systematische wijze werden in een

zich christelijk noemende cultuur, zoals de onze, zes miljoen joodse mensen ver­ moord in vernietigingskampen. Voor het eerst in de geschiedenis bedreigt de mens­ heid zichzelf met "holocaust", niet al­ leen door de druk­op­de­knop­atoom­ oorlog, maar ook door de industriële overproduktie van zeer giftig afval en de lichtzinnige verkwisting van resterende grondstoffen. We beleven de tijd van het uitsterven van vele soorten dieren en planten, het kappen van de grote regen­ wouden, de groei van de woestijnen, de hongerdood van talloze üonge) men­ sen,...

Ik kom dan met betrekking tot de signa­ tuur tot vragen als: 1. Kan deze krisis (wereldoorlog I I ,...) gezien worden als (mede)veroorzaakt door "christelijk­kerkelijke" normen en wetenschapsbeoefening en zo ja, moeten we dan ook niet spreken over een krisis van die wetenschap, dat wil zeggen een fundamentele vernieuwing is nodig?

2. Kunnen de christelijke kerken ­ en met name de katholieke kerk ­ nog wel worden gezien als dragers van de boodschap van Jezus Christus van 2000 jaar geleden? Moet niet gezocht worden naar een andere "kijker" om de betekenis van de persoon Jezus Christus te achterhalen (bijvoorbeeld via de joodse geloofstraditie)?

3. Moet een instelling van katholieke sig­ natuur niet juist proberen vanuit schuldbesef èn verantwoordelijkheid een gemeenschap te worden, waarbin­ nen dit soort vragen worden beleefd, gesteld en besproken (los van de staat èn kerk) teneinde de bevangenheid van de onbevangen wetenschap (en de konsekwentie ervan voor mens en sa­ menleving) zichtbaar te maken?

4. Moet niet gezocht worden naar een an­ dere "ruimte" voor wetenschapsbeoe­ fening waarin een uitweg kan worden gevonden voor de bedreigingen door vernietiging, manipulatie en uitbuiting van de natuur?

5. Moet niet nagegaan worden welke voorwaarden konkreet binnen de in­ stelling moeten worden gecreëerd om een zekere onderlinge verbondenheid te doen ontstaan en groeien?

En moet niet worden nagegaan of de feitelijke interne organisatie van onderwijs­ en wetenschapsbeoefening een belemmering vormt voor de m.i. essentiële, maar tevens zo­ver­weg lij­ kende verbondenheid?

juridische en andere informatie ­ opletdingsmateriaal ­ handboel<en ­ formulieren ­ tijdschnften • computerdiensten ­ databanken ­ drul<werl< ­ mailmgservice ­ adressenbestanden ­ speciaie projecten

koninklijke vermande bv Bel 02550 ­ 1 90 13 voor nadere informatie of toezending catalogus Postbus 548­1970 BA IJmuiden

50.000 studi eboeken op nog geen 5 minuten lopen van de Hogeschool Dat is de ongelofelijke augustus­voorraad van onze studentenboekhandel. Een voonraad die ook overigens het hele jaar door uitstekend is. Zodat u bij ons niet op uw boeken hoeft te wachten!

En erg dichtbij: onder de 5e studentenflat.

Gemakkelijker kan het bijna niet!

P. Hor bach

BESTEL NU DE KALENDER1984 VAN HET MEDISCH COMITÉ NEDERLAND­VIETNAM. Foto's van H annes Wallrafen over het Vietnam van nu. Daar­ bij informatie over het werk van hef medisch comité.

Formaat 40­30 cm. De prijs is f 8,50. Te bestellen door f 12,75 (incl f 4,25 porto) over te maken op postgiro 1090400 tnv Medisch comité, Amsterdam.

Ook verkrijgbaar in de boek­ handel of op het secretariaat: Weteringschans 32, Amster­ dam, telefoon 020­250147

tweedehands­boeken Gianotten start nü met de in­ en verkoop van 2e hands­studieboeken. Laat de studieboeken die u niet meer nodig heeft door ons beoordelen.

Meestal geven wij u eenderde van de nieuwwaarde terug.

N.B. "Start nu" betekent uiteraard dat we nu bezig zijn een voorraad op te bouwen!

boekhandel gi anotten b.v. studentenboekhandel Prof. Verbemelaan 20. (Onder de 5e studentenflat).

MEDEDELINGEN

COMMUNIQUÉ VAN DE VERGADERING VAN HET PERSONEELSOVERLEG (PO) D.D. 21 OKTOBER 1983 1. College deelt mee dat, met Inacht neming van de aanbevelingen uit het ppb-rapport " Personeelsbeoordeling en Functioneringsgesprekken", de daarop ontvangen reacties en de voorstellen uit een rapport van het Ministerie van Binnenlandse Zaken terzake, een regeling opgesteld zal worden voor het houden van functioneringsgesprekken en personeelsbeoordelingen binnen de Katholieke Hopgeschool; het is de bedoeling dat deze regeling, waarin de nodige differentiatie is voorzien, voor alle personeelsleden zal gelden. De regeling zal te zijner tijd voor advies aan het Personeelsoverleg worden voorgelegd.

2. Het Personeelsoverleg staat in principe positief tegenover continuering van het project werkoverleg doch kan de gevraagde instemming (nog) niet verlenen. Het verzoekt het College de eerstvolgende vergadering met een plan te komen zodat inzicht verkregen kan worden op welke wijze het College het gereserveerde bedrag van f 150.000,— denkt te gaan besteden en dit aan het CPO voor te leggen. Het College zegt dit toe.

3. Het College zegt desgevraagd toe bij de faculteit der sociaal-culturele wetenschappen informatie te zullen inwinnen over de gang van zaken omtrent uitgebrachte bezuinigingspatronen, hierover een standpunt in te nemen en hierover met het Personeelsoverleg in de eerstvolgende vergadering overleg te plegen.

4. Het Personeelsoverleg dringt er bij het College unaniem op aan om, gelet op de invoering van de dienstcommissie nieuwe stijl, na te gaan welke instemmingsbevoegdheden op het gebied van het personeelsbeheer kunnen worden toegekend aan de binnen de instelling bestaande c.q. nieuw op te richten organen.

BEZOEK AMBASSADEUR ISRAËL De ambassadeur van Israël Jaacan Nechusltan zal op dinsdag / november a.s. een bezoek brengen aan de Katholieke Hogeschool Tilburg.

Het doel van zijn bezoek is aan de bibliotheek van de katholieke Hogeschool officieel de volledige "Encyclopaedia Judaica" aan te bieden.

Voor deze officiële aanbieding die om 17.30 uur zal plaats hebben, houdt de

heer Jaacon Nechusltan een korte voordracht over "De toestand in het Midden-Oosten". Deze voordracht vindt plaats in A 29.

Aansluitend zal hij vragen van de aanwezigen beantwoorden.

VERSTREKKING MACHTIGING PERSOONSGEGEVENS Ingekomen is een verzoek van de Stichting Juridische E.H.B.O. voor een lijst van adresetiketten van studenten van de juridische faculteit die hun propedeutisch examen onlangs hebben behaald.

Het verzoek ligt ter inzage op de griffie.

Elke geregistreerde kan, indien en voorzover het verzoek betrekking heeft op hem betreffende persoonsgegevens gedurende 30 dagen na de bekendmaking van deze mededeling in het THB schriftelijk bezwaar maken tegen de inwilliging van het verzoek bij de Commissie van Toezicht, kamer B 1117.

COLLEGE VAN BEROEP VOOR DE EXAMENS Ter voorziening in enkele vacatures in het COLLEGE VAN BEROEP VOOR DE EXAMENS roept het college van bestuur kandidaten op. Het beroepscollege behandelt beroepen ondermeer tegen beschikkingen van examencommissies en examinatoren en tegen de behandeling tijdens examens. Taak en inrichting zijn geregeld in artikel 55 Structuurregeling en hoofdstuk FF van het bestuursreglement. Verdere informatie is verkrijgbaar bij de secretaris, kamer B 1113, tel. (66)2248.

Er is één zetel te bezetten door een lid van het w.p. in vaste dienst en één zetel te vervullen door een student.

De benoeming geschiedt door de hogeschool raad.

Zij die belangstelling hebben of op geschikte kandidaten willen attenderen gelieve zich vóór 8 november schriftelijk te wenden tot het college van bestuur.

VERKOOP VAN DRANKEN Er schijnen nogal wat misverstanden te zijn ten aanzien van de verkoop van dranken aan medewerk(st)ers en studenten binnen de KHT. De dranken horecawet bepaalt n.i. dat het slechts toegestaan is binnen bepaalde, door de wetgever en haar uitvoerende instanties, goedgekeurde ruimten sterke drank en zwaar alcoholi-

sche dranken te verkopen. Het zondermeer verkopen van flessen drank is niet toegestaan, omdat wij geen slijtersvergunning hebben. Men moet dan ook niet van de RV verwachten dat zij voor inkoopprijs flessen drank aan studenten en medewerk(st)ers verstrekt. De prijs van een fles wordt bepaald door de inhoud; d.w.z. het aantal glazen dat men uit een bepaalde fles kan schenken. Het verkopen van een fles drank onder de prijs die gerelativeerd is aan het aantal uitschenkbare glazen is in strijd met de wet, omdat er dan sprake is van slijten. De wetgever zegt het met andere woorden, doch in de praktijk wordt dit kriterium gehanteerd.

Voorts is het niet de taak van de RV om niet alcoholische dranken tegen kostprijs + eventuele opslag te verkopen, omdat dit eveneens strijdig zou zijn met de afspraken die er liggen op het terrein van de paracommercie. De middenstand in Tilburg is voor de verkoop van drank in flessen. Dit betekent evenzeer dat de Drank- en Horecawet de vergunninghouder beschermt tegen niet gelegaliseerde verkoop.

Dat wil zeggen dat verkoop van dranken, snacks en maaltijden buiten de restauratieve voorzieningen en door medewerk(st)ers en studenten aan collegae niet toegestaan is. Dit geldt voor koffie en thee, broodjes, versnaperingen e.d.

Bovendien is het in het kader van de werkgelegenheid geen goede zaak om dit soort aktiviteiten te entameren.

DIZ

RECHTSFILOSOFIE Verschenen is, van A.W.W. Rieter, 'Het beginsel van de Moderne Staten, een hoofdstuk over Hegel en de mensenrechten', Berkel-Enschot 1983, 328 p. Het boek, verplichte literatuur voor het thematisch onderdeel van Rechtsfilosofie II (eerste halfjaar 1984) en Rechtsfilosofie B (tweede halfjaar 1984), tevens follow-up voor het historische en het thematische onderdeel van het vak rechtsfilosofie zoals gegeven in het studiejaar 1982-1983, is als volgt verkrijgbaar: - voor f 40,— uitsluitend in de week van 31 oktober tot en met 4 november 1983 van 8.30 tot 17.30 uur op kamer B 908, hogeschool, Tilburg, en op woensdag 2 en 9 november 1983 van 18.00 tot 20.45 uur in kamer S 6; - voor f 55, — plus eventuele verzendingskosten {f 6,50) door overmaking op postgiro 1228832 of ABN 52.23.34.598 van A.W.W. Rieter te Berkel-Enschot; - voor f 75,— via de boekhandel.

Verschenen is, van A.W.W. Rieter, 'Het beginsel van de Moderne Staten, een hoofdstuk over Hegel en de mensenrechten', Berkel-Enschot 1983, 328 p. Het boek is als volgt verkrijgbaar: - voor ^40,— uitsluitend in de week van 31 oktober tot en met 4 november 1983 van 8.30 tot 17.30 uur op kamer B 908, hogeschool, Tilburg, en op woensdag 2 en 9 november 1983 van 18.00 tot 20.45 uur in kamer S 6; - voor f 55, — plus eventuele verzendingskosten \f 6,50) door overmaking op postgiro 1228832 of ABN 52.23.34.598 van /K.W.VJ. Rieter te Berkel-Enschot; - voor f 75,— via de boekhandel.

Doctoraal 5-jarig programma TENTAMENS Persooniijkheidsleer, 6e semester, 3e gelegenheid: 15 december 1983, PZ 31, 09.30 uur.

Psychodiagnostiek, 6e semester, 3e gelegenheid: 8 december 1983, PZ 814, 14.30 uur.

Psychodiagnostiek, 7e semester, Ie gelegenheid: 5 december 1983, PZ 31, 14.30 uur.

Psychodiagnostiek, 7e semester, 2e gelegenheid: 5 januari 1984, PZ 31, 14.30 uur.

Tentamen Emotionaliteit, 3e gelegenheid is vastgesteld op donderdag 17 november om 14.00-16.30 uur, in PZ31.

REGELING M.B.T. PRIMAIRE UTERATUURLIJST

STATISTIEK

De VBC heeft op 13 oktober, na uitvoerige discussie in de Onderwijscommissie, een regeling vastgesteld met betrekking tot de zgn. literatuurlijst.

Deze regeling maakt het mogelijk dat studenten een deel van hun keuzecurriculum besteden aan het lezen van een aantal literaire werken. Deze inspanning komt dus in de eerste plaats voor een of twee keuzeblokken, althans wanneer de student daar behoefte aan heeft.

Het staat hem/haar vrij dit onderdeel af te leggen zonder daarvoor keuzeblokken te laten "vallen".

Voor het overige verwijs ik naar de inhoud van het besluit en de wijziging van de Nadere Regeling van het Doctoraal Examen.

In welk 13 van blok 2 wordt op vrijdag 13 januari 1984 een repetitie college verzorgd. 13.30-15.30 in AZ 10.

Let op de verplaatsing van de eerste Deel-Toets Fysiologie. Deze wordt afgenomen op dinsdag 29 november.

KRITISCHE THEORIE

ROOSTERWIJZIGINGEN PROPEDEUSE FYSIOLOGIE Het tweede practicum fysiologie, week 7 van blok 2, is voor WG 3 verplaatst naar dinsdag 13.30-15.30; en voor WG 1 verplaatst naar vrijdag 13.30-15.30. Dit i.v.m. de werkgroep Ontwikkelingspsychologie. En i.v.m. de verplaatste eerste deeltoets is het practicum voor de avondwerkgroep verplaatst naar vrijdag 19.00-21.00

RECHTSFILOSOFIE

tegenstelling tot een eerdere mededeling in THB d.d. 21 oktober 1983), op vrijdagavond in SZ 32.

Blok 3 Op vrijdagavond in SZ 32.

Blok 4 Op woensdagavond in SZ 28.

Op vrijdagavond in SZ 32.

DEELTUDSE OPLEIDING Lokaalwijziging avond-werkgroepen.

Blok 2 Op woensdagavond worden de werkgroepen gegeven in SZ 35 (dit in

Doctoraal cursus Algemene Sociologie.

Docent: P.L. van EIckren.

Op dinsdag 1 november zal weer een voorbereidingsbijeenkomst worden gehouden, van 18.00-19.00 uur in S 27.

emiel de jong b.v. de drukkers uit baarle-nassau gespecialiseerd in:

brochures

— boeken

— kranten

voor inlichtingen: telefoon 04257-8922, toestel 25, j . de jong Tilburgs Hogeschoolblad

28 oktober 1983

MEMO

Varia \ KONINKLUKE/SHELLPRIJS Het bestuur van de Hollandse Maatschappij der Wetenschappen maakt bekend dat de Koninklijke/ShellPrijs, groot f 50.000,-, over 1984 zal worden uitgereikt ter bevordering van de studie der maatschappijwetenschappen.

De prijs dient ter bekroning van oorspronl<elijk onderzoek en wordt in de regel toegekend aan één persoon, doch kan ook tussen twee of meer personen worden verdeeld. De prijs wordt toegekend aan Nederlanders, of aan anderen voor wat betreft onderzoek, verricht aan Nederlandse Universiteiten of Hogescholen.

Voor toekenning van de prijs komen in aanmerking onderzoekers of groepen van samenwerkende onderzoekers die een uitzonderlijke bijdrage aan de genoemde wetenschappen hebben geleverd. De prijs dient om de betekenis van deze bijdrage te onderstrepen en de voortgang van dit onderzoek te bevorderen. De begunstigde(n) is (zijn) vrij de prijs naar eigen goeddunken te besteden.

De prijs zal worden toegekend op grond van een advies door een Commissie, samengesteld uit leden van de Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen. Het bestuur zal het ten zeerste waarderen schriftelijke aanbevelingen voor toekenning van de prijs te ontvangen, die de Commissie bij haar werk van dienst kunnen zijn. Persoonlijke sollicitaties

naar de prijs zullen niet in beschouwing worden genomen.

Deze aanbevelingen, welke vóór 1 december 1983 worden ingewacht bij de Secretaris van de Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen, Professor Dr. A. Quispel, Spaarne 17, 2011 CD Haarlem, dienen te bevatten: a) naam van de persoon of personen aan wie men de prijs wenst te zien toegekend; b) een omschrijving van het door hem (hen) verrichte onderzoek en een curriculum vitae; c) een lijst van publikaties van de aanbevolene(n); d) zoveel mogelijk verdere informatie als van belang kan zijn voor de toekenning van de prijs.

De toekenning van de Koninklijke Shell-Prijs geschiedt door het bestuur, na advies van bovengenoemde, door de Voorzitter van de Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen gepresideerde Commis-

Indien u meer informatie wilt hebben over Radio Liberación is er voor f 3,75 de brochure "Radio Liberación - la voz de la 'Resistencia Popular Chilena" te verkrijgen bij de Vrije Boekhandel, het Krities Informatie Sentrum (KRIS) van de Hogeschool en bij de G.A.R.M.-Tilburg.

Tijdens de manifestatie werd tevens het binnenkort verschijnen aangekondigd van een bulletin genaamd "Liberación - de stem van het Chileense volksverzet". Dit bulletin komt deze week voor het eerst uit. Het zal aktuele informatie gaan geven over de gebeurtenissen in Chili. Tevens zal steeds enige ruimte gereserveerd worden voor informatie over aktiviteiten in Nederland en met name in Tilburg. Het bulletin zal in ieder geval voorlopig gratis zijn, en de eerste maanden onregelmatig, maar minimaal eens per maand, verschijnen.

Indien u geïnteresseerd bent in wat er op dit moment in Chili gebeurt en hierover op de hoogte wilt blijven kunt u zich opgeven als abonnee op "Liberación" bij de G.A.R.M.Tilburg, Postbus 9098, 5000 HB Tilburg. Giro 2154165. Tel. 366500.

BULLETIN "LIBERACIÓN" Op vrijdag 7 oktober jl. is er in het K.W.J.-gebouw een manifestatie gehouden voor Radio Liberación, de klandestiene radio in Chili. De manifestatie was georganiseerd door de pas opgerichte G.A.R.M.-Tilburg (steungroep voor het verzet van de M.I.R. in Chili) die met deze aktie een kampagne voor Radio Liberación startte.

Talencentrunrii CURSUS NEDERLAND VOOR BUITENLANDERS (GEVORDERDEN)

We willen u erop attent maken, dat I op 10 november 1983 een cursus Nederlands, georganiseerd door het Talencentrum van de K.H.T., van start zal gaan. In deze cursus zullen onder andere taalproblemen aan bod koHET KRIS BOEKTE VOOR U men, die u zult tegenkomen bij het Michael Howard, "Profits in Economic Tfieory" IVIacMillan London 1983, 225 bestuderen van wetenschappelijke teksten. pag., f 22,30.

De cursus zal iedere donderdagmid"Profits in Economic Theory" is het tweede boek, dat verschijnt in de serie 'Radag worden gegeven van 13.30-15.30 dical Economics', uitgegeven door MacMillan. Deze serie poneert een eigen visie uur in lokaal CZ 106. Nienke Wiemers op de huidige crisis en rekent af met de nog steeds gangbare conventionele ecoen Lysbeth Kraijenhoff zullen de curnomische theorieën. sus leiden. Wanneer u geïnteresseerd "Profits in Economie Theory' geeft een uiteenzetting en een kritische beschoubent, nodigen wij u uit om op donwing van de belangrijkste ontwikkelingen in de winsttheorie in de laatste twee derdag 3 november om 13.30 uur in decennia. Het boek start met een behandeling van de winst in de 'meerwaardelokaal CZ 106 een informatietheorie' (Ricardo, Marx, Sraffa), en het winstconcept in de vraag- en aanbodthebijeenkomst bij te wonen. Bent u orie (Walras, Marginalisten, de neo-klassieken, Schumpeter). Vervolgens geïnteresseerd, maar verhinderd om besteeds de auteur aandacht aan de kritiek vanuit het perspectief van de meerte komen, wilt u dat dan zo spoedig waarde-theorie op het winstconcept in de vraag- en aanbodtheorie en aan de krimogelijk doorgeven aan de secretatiek van vraag- en aanbodeconomen op het winstconcept in de meerwaarderesse van het Talencentrum, metheorie. De auteur besluit zijn boek met het winstconcept in de 'effectieve' vrouw Gonnie Jansen, kamer A 116, vraagtheorie en enkele bemerkingen met betrekking tot de rol/funktie van de tel. 662508. economische theorie in de kapitalistische maatschappij.

Christine Buci-Glucl<smann en Göran Therborn, "Der sozial-demol<ratische Staat", uitg. VSA-Verlag Hamburg, 1982, 300 pag., f 48,25.

Het sociaal-demokratische politieke model heeft o.a. de 'New Deal', de grote Skandinavische sociaal-demokraten en de keynesiaanse strategieën van de verzorgingsstaat opgeleverd.

Een rriarxistische analyse, die het ontstaan en de krisis van dit model, zijn tegenstrijdigheden, zijn massabasis en de zwenkingen van de burgerlijke politiek verPRIJSVRAAG STICHTING klaart, ontbreekt totnutoe nog. Buci-Glucksmann en Therborn hebben deze uitMR. N.G. PIERSON FONDS daging aangenomen en leveren dit boek af, onderverdeeld in 4 hoofdstukken; - Politiek en Geschiedenis Ter gelegenheid van de in 1984 we- een nieuwe theorievorming van Sociaal-demokratie derom te verwachten uitreiking van - praktijk: de Zweedseweg de Mr. N.G. Pierson penning stelt de - strategie: naar een post-keynesiaans socialisme Stichting Mr. N.G. Pierson Fonds tePaulKrijnen, "Zonodig met behulp van wapens", geschiedenis van rechtse paravens een afzonderlijke prijs ter bemilitaire organisaties in Nederland, uitg. SUA Amsterdam 1983, 144 pao schikking, groot f 2.000,— voor een f 17,90. ^ werkstuk van bijzondere kwaliteit van De politicoloog Paul Krijnen doet vanuit zijn betrokkenheid en de progressieve ten hoogste 20.000 woorden in de akties onderzoek naar de historische achtergrond van rechts-autoritaire organiNederlandse taal handelende over de saties in Nederland, zoals daar zijn: Bijzondere Vrijwillige Landstorm, de Ordeleer van de openbare financiën van Dienst, het Veteranen Legioen Nederland, het Oud-Strijders Legioen e.v.a. Krijhet geld of van de economische ornen plaatst hen in hun historische context en trekt algemene konklusies over het de, opgesteld door'een auteur die op karakter van deze organisaties en over het optreden van de overheid. Het boek het moment van eventuele prijsuitreiis een belangrijke informatiebron voor de progressieve en antifascistische beweking de leeftijd van dertig jaar nog ging op dit moment. niet zal hebben bereikt.

Om voor bekroning in aanmerking te Andere nieuwe uitgaven: komen dienen werkstukken niet eer'The World in their Web", the dynamics of textile multinationals, door Clairmonder gepubliceerd te zijn. Gedacht te and Cavanagh, uitg. Zed Press, London 1981, pag. f 43,25 wordt, onder meer, aan werkstukken "Centraal-Amerika", ontwikkeling van de produktieverhoudingen, door John vervaardigd ter voorbereiding van het Brahim en Claudine Correira, uitg. IVO Tilburg, 1983, 370 pag. f 17,50 doctoraal examen in de economische The antisocial Family" door Michèle Barrett & Mary Mcintosh, uitg. Verso Editiwetenschappen. ons London 1982, 164 pag., f 27,30

Studenten \

Tilburgs Hogeschoolblad

Inzendingen dienen, vergezeld van een aanbeveling van een hoogleraar aan een Nederlandse of Belgische instelling voor wetenschappelijk onderwijs, vóór 1 februari 1984 te geschieden aan de secretaris van de Stichting, p/a Fiscaal-Economisch Instituut, kamer H 11-24, Erasmus Universiteit Rotterdam, Postbus 1738, 3000 DR Rotterdam.

Het Stichtingsbestuur benoemt een jury uit zijn midden.

Namens het Stichtingsbestuur Prof. dr. F. de Roos, voorzitter Prof. dr. D.J. Wolfson, secretaris.

INFO-AVOND DIENSTWEIGEREN Dinsdag 1-11-'83 organiseert de W.I.D. (Werkgroep Informatie Dienstplicht) weer een info-avond over dienstweigeren. De avond zal gehouden worden op het JAC, Nieuwlandstraat 1, en zal beginnen om 20.30 uur.

Op deze avond kun je weer terecht met je vragen over de procedure.

Verder willen we de avond toespitsen op de volgende twee vragen: 1) Waarom doe je een beroep op de wet?

2) Wat denk je met je beroep te bereiken?

We realiseren ons dat de vragen geen pasklaar antwoord zullen hebben.

Toch lijkt het ons nuttig hierover in kleine groepjes van gedachten te wisselen.

Bij voldoende belangstelling wil die avond ook een gespreksgroep starten die gedurende een zes-tal zittingen verschillende aspekten van de procedure dieper zullen doorpraten.

Heb je belangstelling dan ben je dinsdagavond welkom. Mocht je vrienden weten die hierin ook interesse hebben, wijs ze dan op deze mogelijkheid.

VRIJWILLIGERS GEVRAAGD De Hulpcentrale/SOS-dienst is een vrijwilligersorganisatie die zich ten doel stelt: - een luisterend oor te bieden aan mensen in geestelijke en sociale nood; - spontane burenhulp te bevorderen door het koppelen van vraag en aanbod op het gebied van hand- en spandiensten; - een wegwijzer te zijn op maatschappelijk gebied.

Voor dit werk zoekt de Hulpcentrale op korte termijn: CENTRALISTEN (gezien de huidige samenstelling bij voorkeur mannelijk).

De centralist voert telefonische gesprekken, bemiddelt bij burenhulpaanvragen en ontvangt degenen, die persoonlijk op de centrale aankomen.

Er worden mensen gezocht die: - per 6 weken gemiddeld 6 diensten voor hun rekening willen nemen (1 avond-, 1 nacht-, 2 dag- en 2 weekenddiensten van pim. 4 uur); - bereid zijn deel te nemen aan vergaderingen (eenmaal per 6 weken) en kursussen; - bereid zijn, dit werk in principe minimaal een jaar te doen; - niet jonger zijn dan 22 jaar.

Als je geïnteresseerd bent in deze boeiende vorm van vrijwilligerswerk, die nogal wat kreativiteit vraagt, wordt je verzocht voor 15 november a.s. kontakt op te nemen met de projektleidster van de Hulpcentrale, Spoorlaan 320, Tilburg, tel.

(013)-43.35.84.

De Hulpcentrales/SOS-dienst is een onderdeel van de Vrijwilligerscentrale Tilburg.

Vrouwen x OPROEP De Vrouwenkrant Tilburg zoekt nieuwe redaktieleden. Vrouwen, die vanuit een feministische visie mee willen denken, praten en schrijven over zaken, die voor vrouwen belangrijk zijn, zijn welkom. Bel voor meer inlichtingen: Carla, tel. 557247 of Anne, tel.

423556.

Ook degenen die graag een proefnummer van de Vrouwenkrant willen hebben, kunnen bovengenoemde vrouwen bellen.

Menu PERIODE 30 OKTOBER T/M 4 NOVEMBER 1983 MAANDAG 30-10-1983 groentesoep - linzensoep saucijsje - kerrygehaktbal vleesjus - bloemkool met peterseliesaus - witte kool gekookte aardappelen div nagerechten DINSDAG 1-11-1983 heldere kervelsoep aspergesoep stoofvlees met ananas varkensvleesragoüt gemengde groente - appelmoes patates frites of gekookte aardappelen div nagerechten WOENSDAG 2 11-1983 kippegroentesoep - seldenjsoep kalkoensteak - kaasvink spruitjes - gestoofde bietjes jachtsaus gekookte aardappelen div. nagerechten DONDERDAG 3-11-1983 schotse boeresoep - uiensoep rookworst - uienburger demi glacésaus stampot zuurkool - tuinboontjes gekookte aardappelen div nagerechten VRIJDAG 4-4-1983 tomatengroentesoep gebakken mosselen gelderse schijf - gemengde sla gebakken of gekookte aardappelen div. nagerechten

28 oktober 1983

güpöE Er staat een levensgroot televisiescherm opgesteld zodat vanuit de Harmonie meegeleefd kan worden met wat zich in Den Haag afspeelt.

Muziekgezelschappen en liedjeszangers treden op, er is een kinderprogramma en er zijn informatiestandjes van vredesgroepen.

FILMLIGA

Charlotte

Foto 'Aardgas'. Uit de tentoonstelling Tien jaar Economische Crisis in Noord en Zuid door het Sociaal Foto-Kollektief. De collectie hangt in het kader van de Studium-generale cyclus in de ruimte bij de aula.

STUDIUM GENERALE EN BURO BUITENLAND "10 JAAR INTERNATIONALE ECONOMISCHE CRISIS" Lezing:

"Een dreigende crisis" door Drs. A. van 't Veer.

Donderdag 3 november, 13.30 uur, AZ 116 Besproken worden de huidige monetaire problemen. Het vraagstuk van de groeiende schuldenlast en renteverplichtingen en de gevolgen voor de wereldeconomie komen aan de orde. Wat is de positie van het Internationaal Monetair Fonds bij deze problematiek? Welke gevolgen kan een financiële crisis hebben voor het particuliere bankwezen, dat grote sommen geld aan leningen heeft uitstaan in landen die manoeuvreren aan de rand van een bankroet? Te denken valt aan Argentinië, Brazilië en Mexico. Welke maatregelen worden er genomen om een dreigende financiële crisis te voorkomen.

Drs. A. van 't Veer is afdelingsdirekteur van het Economische Bureau Buitenland van de AMRO-bank.

Kruisralcetten Nee Op zaterdag 29 oktober zal er in Den Haag massaal gedemonstreerd worden tegen de dreigende plaatsing van kruisraketten in ons land en tegen de plaatsing van kruisraketten in andere Europese landen.

Het Tilburgs PLATFORM 29 OKTOBER KRUISRAKETTEN NEE! zorgt voor vervoer naar Den Haag en organiseert plaatselijke aktiviteiten voor hen die niet mee kunnen gaan.

Vanaf het Centraal Station te Tilburg vertrekken op zaterdagochtend tussen half 10 en 10 uur ± 40 bussen naar Den Haag.

Buskaarten è f 1 1 , - (slechts elf piekl), kinderen tot 12 jaar tenminste f 2,50, zijn verkrijgbaar bij: het PLATFORM 29 OKTOBER, Watertorenstraat 61 Schoenwinkel Mesco Exquis, Heuvelstraat

Tilburgs Hogeschoolblad

Documentaire:

"De beurt aan de banicen" (najaar 1982; 30 minuten) De internationale financiële wereld verkeert in grote problemen. Deze documentaire vraagt naar de parallellen tussen de crisis van de dertiger en van de tachtiger jaren.

Als oorzaken van de huidige crisis worden naast de olieprijsverhogingen, de hoge lonen en het teruglopen van de investeringen genoemd, welke reeds hun aanvang namen aan het eind van de zestiger jaren. Aanvankelijk werd er met een inflatoir stimuleringsgebied op gereageerd. Door het toenemen van onproduktieve hoeveelheden geld (ook onder meer door de petro-dollars) werd het ontwikkelingslanden zeer gemakkelijk gemaakt om geld te lenen op de kapitaalmarkt.

De huidige monetaire politiek met zijn rente-stijgingen maakt het steeds meer landen moeilijker hun aflossingsverplichtingen na te komen.

Worden de banken het slachtoffer van dit monetarisme?

Boekhandel Gianotten, Heuvelpoort en Prof. Verbernelaan Wereldwinkel, Korvelseweg Vrije Boekhandel, Heuvelstraat (naast Hervormde Kerk) Café "De Eglantier", Boomstraat en op andere adressen.

De Nederlandse Spoorwegen laten vele extra treinen lopen. Retourtjes tegen de speciale prijs van f 19,— worden bij boekhandel Gianotten en bij de Vrije Boekhandel verkocht.

Het Tilburgse PLATFORM heeft ervoor gezorgd dat er ook voor degenen die niet naar Den Haag kunnen een plaatselijk alternatief is in de zaal van de Koninklijke Harmonie in de Stationsstraat. De Harmoniezaal is van 's morgens half 11 tot 's avonds 5 uur open. Er wordt een non-stop programma geboden. Op een open podium kan iedereen betogen waarom hij/zij deze waanzinnige bewapeningswedloop niet meer pikt.

Regie: Frans Weisz, seen. Judith Herzberg en Frans Weisz gebaseerd op het leven en werk van Charlotte Salomon.

Ambassade-bioskoop. Dinsdag 1 november. Aanvang 22.30 uur.

De Nederlandse filmer Frans Weisz staat niet bekend als iemand die veel films maakt. Hij wil niet minstens één film per jaar op het witte doek laten verschijnen. Wel wil hij goede films maken, of het nu commercials zijn (zoals bijvoorbeeld voor Drum) of speelfilms. Dit dus ook voor de film die hij maakte over het leven van Charlotte Salomon, een Duitse jodin die in 1943 door de Nazi's in Auschwitz werd vergast. Het begin van de film ligt al weer een aantal jaren terug nl. 1973. Hij ontmoette toen Judith Herzberg, welke ook een grote bewondering aan de dag legde voor het leven en werken van deze nog jonge Duitse vrouw die haar leven had vastgelegd in bijna duizend waterverfschilderijen. Zij maakte deze in nog geen drie jaar tijd in een poging om meer greep op haar leven te krijgen na de dramatische zelfmoord van haar grootmoeder.

De handeling in de film laat zich als volgt samenvatten: In 1939 verlaat Charlotte Salomon haar vader, haar stiefmoeder Paulinka en haar geliefde, de zangpedagoog Daberlohn, en vertrekt naar Villefranche-sur-Mer, een dorp aan de Zuidfranse kust. Het is niet bepaald een vrijwillig vertrek. Kort ervoor hebben de Duitse nationaalsocialisten in de 'Kristalnacht' hun rassentheorie in praktijk gebracht en joodse mede-burgers het leven onmogelijk gemaakt. In Villefranche krijgt Charlotte onderdak bij een rijke Amerikaanse weldoenster die al meerdere vluchtelingen, waaronder Charlotte's grootmoeder, onderdak heeft verschaft.

De film toont ons voortdurend twee lijnen: aan de ene kant haar vertrek uit Berlijn en haar verdere leven in Villefranche; daarbinnen, in voortdurende chronologische flash-backs, haar ervaringen met haar stiefmoeder Paulinka en de zangpedagoog Daberlohn. Deze laatste onderkent het talent van Charlotte en stimuleert haar daarin. Hierdoor en door haar liefde voor Daberlohn put zij kracht om zin te geven aan haar leven en te ontsnappen aan haar zwaarmoedigheid.

Als zij haar werk heeft volbracht voelt zij zich bevrijd en verlaat ze haar schuilplaats. Haar levenswerk geeft zij aan een bevriende arts. Korte tijd later werd zij opgepakt en op 2 6 jarige leeftijd in Auschwitz vermoord.

KONINKLIJKE LIEDERTAFEL

Peter Zazofsicy, viool en Alex Weiss, piano Katholieke Hogeschool, dinsdag 1 november, aula, 20.15 uur.

PETER ZAZOFSKY en ALAN WEISS, beiden 2e prijswinnaars van het Koningin Elisabeth Concours, resp in 1980 en 1978, vormen niet een

Agenda OKTOBER VRIJDAG 28 OKTOBER Katholieke Hogeschool, 16.15 uur, aula: Promotie drs. F.P.M, van der Kraaij. Promotoren: Prof. Dr. L.H. Janssen s.j. en prof. dr. Joh. de Vries. Titel proefschrift: "Liberia's Open Door Policy': An Economie history of modern Liberia".

Stadsschouwburg, 20.15 uur: "Aan het langste eind". Toneelstuk van Joe Orton met Kitty Courbois, Gerard Thoolen, Jaap Hoogstraten en Matias Maat in een regie van Walter Kous.

Stadsschouwburg, 20.00 uur: Filmhuis "Stalker", van de Russische regisseur Andrej Tarkowski uit 1979.

ZATERDAG 29 OKTOBER Stadsschouwburg, 20.00 uur: Filmhuis (zie 28 okt.)

ZONDAG 30 OKTOBER Olof, 21.30 uur: Film "Scorpio".

Stadsschouwburg, 12.30 uur: Koffieconcert van de SMET door Martin Vojtisek (piano) en Ivan Zenaty (viool). Werken van Janacek, Brahms en Vojtisek.

Stadsschouwburg, 20.15 uur: Slotmanifestatie Oktober Jazzmaand.

Stadsschouwburg, 20.00 uur: Filmhuis (zie 28 okt.)

Maranatha, 11.15 uur: Viering Eucharistie. Thema: Geen vrede hebben met de dood: de dood is je aartsvijand (1.Kor.15), ook bijeenkomst van de twee kindergroepen.

MAANDAG 31 OKTOBER Café Variëté, Langestraat 23, 21.00 uur: T.E.V.-feest vooralle studenten, docenten, medewerkers economische faculteit.

Theseus, 21.00 uur: Film "Life of Brian". Leden Theseus/film f 2,50.

Niet-leden ^ 5, —. Lidmaatschap aan de zaal è f 5,— tot aug. '84.

Olof, 18.30 uur: Maaltijd Vrouwelijke Gastronomen.

Stadsschouwburg, 20.(X) uur: Filmhuis (zie 28 okt.)

Maranatha, 20.00 uur: Start serie van 5 avonden rond de vraag: "Wat bedoel je nou met een basisgroep?"

Ambassade-bioscoop, 22.30 uur: Filmliga met "Charlotte". Regie: Frans Weisz.

Olof, 24.00 uur: Disputenavond.

Stadsschouwburg, 20.00 uur: Filmhuis (zie 28 okt.)

Stadsschouwburg, 20.30 uur: "De dans van de reiger", toneelstuk van Hugo Claus door de toneelaf. van de Kon. Liedertafel. Regie: Anny Ketelaars-Meulenbroek.

WOENSDAG 2 NOVEMBER Conservatorium, 16.00 uur, aula: De musicoloog drs. Eric van Griensven spreekt met de dirigent Witold Lutoslawski over diens werk.

Conservatorium, 20.00 uur: Kamermuziekconcert i.s.m. Brabants Conservatorium/Stichting Muziek Evenementen Tilburg.

Stadsschouwburg, 20.00 uur: Filmhuis (zie 28 okt.)

Stadsschouwburg, 20.15 uur: Chris Hinze combination m.m.v. Gerry Brown (drums), John Clayton (bas), Triolk Gurtu (tabla en perkussie) en Sigi Schwab (gitaar).

Stadsschouwburg, 20.15 uur: "De dans van de reiger" (zie 1 november).

DONDERDAG 3 NOVEMBER Katholieke Hogeschool, 13.30 uur, AZ-116: Stud. Gen. cyclus Internationale Economische Crisis. A. van 't Veer over "Een dreigende financiële crisis".

Maranatha, 20.00 uur: Open gespreksavond "Mensen afhelpen van hulpeloosheid". Tineke Boersma over "Therapeutische hulpverlening".

Katholieke Hogeschool, 14.00-16.00 uur, CZ-113: Colloqium bedrijfseconomie, B-serie. J.C.M, van Heesbeen (Ondernemend vermogen Nederland, Weesp) over "Ervaringen met het participeren in het eigen vermogen van ondernemingen".

Olof, 17.(X) uur: Inauguratie Jaarclubs.

Stadsschouwburg, 20.15 uur: Het Brabants Orkest o.l.v. de Poolse gastdirigent Witold Lutoslawski. Solist: Raphael Sommer (cello).

Stadsschouwburg, 19.30 uur: Filmhuis: "Hamlet" van de Russische regisseur Grigory Kozintsen uit 1964.

DINSDAG 1 NOVEMBER

VRIJDAG 4 NOVEMBER

Katholieke Hogeschool, 20.15 uur, aula: Koninklijke Liedertafel met Peter Zazofsky, viool en Alex Weiss, piano. Zij spelen sonates van Brahms, Beethoven (Kreuzer) en Ravel. Studenten gratis toegang op vertoon collegekaart.

Katholieke Hogeschool, 12.30 uur, SZ-17: Stud. Gen. cyclus 10 jaar Internationale Economische Crisis.

Film: "De beurt aan de Banken", documentaire over de internationale financiële wereld, de monetaire politiek en de ontwikkelingslanden.

Theseus, 22.00 uur: Optreden 'DDay', punk/skinhead band. Entree gratis.

Stadsschouwburg, 20.15 uur: Globe met "Richard UI" van Shakespeare. Vertaling: Gerrit Komrij. Regie: Peter de Baan. Vormgeving: Paul Gallis.

Stadsschouwburg, 20.30 uur: Nieuwe Dansgroep 'Vals Bloed' met de voorstelling "Usher".

Stadsschouwburg, 19.30 en 22.00 uur: Filmhuis (zie 3 november).

gelegenheidscombinatie, maar een prachtig op elkaar ingespeeld duo.

Zazofsky trad weliswaar veel op met top-orkesten, o.m. in Amsterdam (Concertgebouw Orkest), San Francisco, Philadelphia, Berlin (Philharmonlker), onder o.m. Eugen Jochem, Seigi Ozawa, Eugene Ormandy, maar heeft vooral hart voor de kamermuziek. In Tilburg is hij al eens te horen geweest met het Brabants Orkest. Alan Weiss speelde weliswaar ook met diverse orkesten (o.m.

English Chamber Orchestra), maar

zijn affiniteit voor de kamermuziek resulteert in een indrukwekkende concertpraktijk. Hij zoekt het niet alleen in solo-recitals, al leveren die lyrische recensies op, maar vooral in samenspel, o.m. met Rudolf Firkusny, Rudolf Serkin, Peter Zazofsky.

Beiden studeerden in de Verenigde Staten, Zazofsky aan het beroemde Curtis Institute in Philadelphia, Weiss aan de even vermaarde Juilliard School of Music (New York).

Zij spelen sonates van Brahms, Beethoven (Kreuzer) en Ravel.

28 oktober 1983

ACHTERKLAP Alle Nederlanders zijn alternatief Uitgesproken onburgerlijke mensen vind je in Nederland alleen onder de aanhangers van de kleine linkse partijen. De echte burgerman is in ons kleine landje bijna uitgestorven, je komt ze alleen nog tegen bij EO- en NCRVleden. Drie Nijmeegse sociologen hebben een onderzoek gedaan naar de burgerlijkheid van de Nederlanders. Prof. dr. A. Felling, dr. J. Peters en prof. dr.

O. Schreuder baseerden hun conclusies op een enquête uit 1979, die ze onlangs ook gebruikt hebben voor een rapport over de omroepen van hun achterban.

Volgens de onderzoekers is iemand burgerlijk als hij "familialistisch" en "economistisch" is.

Dat wil zeggen dat hij veel waarde hecht aan trouwen, kinderen krijgen, een goede baan, maatschappelijke zekerheid en welstand. Het toppunt van onburgerlijkheid bestaat uit veel maatschappijkritiek en hedonisme (altijd plezier maken en je niet storen aan allerlei bindingen). Veronica-leden en Privelezers maken echter anders lol dan de PSP-er: de laatste doet het volgens de onderzoekers met een duidelijke filosofie. Plezier is voor hem een "bevrijding van de oer-Nederlandse, calvinistisch getinte waarden van orde en plichtsbetrachting".

Uit het onderzoek blijkt dat alle Nederlanders maatschappijkritisch zijn. Bijna iedereen is medemenselijk, op de natuur gericht en heeft een moderne "bewustzijnsfilosofie". En iedereen vindt deze waarden "alternatief" en kritisch. De ouderen net zo goed als de jongeren. Alleen de Volkskrant- en Vrij Nederlandlezers en VPRO-leden zijn nog alternatiever dan de rest van Nederland.

Door het onderzoek worden heel wat illusies de wereld uit geholpen. Kerken zijn geen bolwerken van burgerlijkheid, van jongeren

Ambtenaren De werknemers bij de NS, het streekvervoer, de PTT en het Kadaster hebben niet gewacht op het startsignaal van de vakbondsleiding om met acties te beginnen. Volgens het scenario van de bonden moest er worden gewacht tot na het gesprek van de centrales van het overheidspersoneel met minister Rietkerk op 2 november. Ambtenaren zijn ook werknemers, en die plegen zich in hun verzet niet erg te storen aan draaiboeken van vakorganisaties noch aan de wensen van werkgevers of overheid. Ambtenaren kunnen jarenlang trouw de overheid en het algemeen belang dienen, maar als het hek eenmaal van de dam is

LEKKENDE KRANEN

siteiten en hogescholen?

Wij zijn nooit te beroerd om onze solidariteit te tonen met het verzet in Chili, Polen of Nicaragua voor onze nakomelingen. Daarom, en om de toch wel verassende resultaten, wordt een regelmatige herhaling van het onderzoek ook zeer warm aanbevolen.

K.B.

De échte burgerman is in ons kleine landje bijna uitgestorven.

of intellectuelen hoeven we geen culturele vernieuwingen te verwachten, en PvdA-ers, VARA-, Tros- en AVRO-leden vallen niet op tussen alle anderen. Alleen CDA-ers zijn een heel klein beetje burgerlijk te noemen omdat ze een beetje familialistisch zijn, en de WD-er is ook een piepklein burgermannetje omdat hij zo op

^VIKTOK VAARS ? : t r X )

Tilburgs Hogeschoolblad

reageren zijn net zoals andere arbeiders. Zij hebben in zo'n situatie dan ook geen oren naar juridische haarkloverij over de geoorloofdheid van stakingen in overheidsdienst.

De bevolking reageert sportief op de ongemakken. Een korting van 3,5% op de ambtenarensalarissen per 1 januari is een erg concrete maatregel die de meesten zich levendig kunnen voorstellen.

Toch wordt het gênant als straks blijkt dat sommige sectoren van ambtenaren en trendvolgers ook na 2 november passief blijven toekijken hoe anderen de kastanjes uit het vuur halen. Natuurlijk zijn acties in speerpuntsectoren spectaculairder en dat snijdt hout. Maar waar blijft de solidariteit, met name de solidariteit van de ambtenaren van onze univer-

zijn welstand en zekerheid gesteld is.

Wat is het nut van deze speurtocht naar burgerlijkheid? Volgens de wetenschappers heeft het onderzoek een spiegelfunctie: Nederland wordt erdoor met zichzelf en zijn eigen vooroordelen geconfronteerd. En het is een stukje culturele geschiedenis

Zuid-Afrika "De weg die men nu in ZuidAfrika gaat is een heilloze en leidt ongetwijfeld tot geweld. Een politiek die de apartheid versterkt is onaanvaardbaar en Nederland zou Zuid-Afrika economisch moeten boycotten, ook al ondervinden wij daar zelf schade door."

Deze woorden sprak prof. dr.

Van Boven, hoogleraar internationaal recht aan de Rijksuniversiteit Limburg en ex-voorzitter van de VN-commissie voor de mensenrechten tijdens een forumdiscussie die VITE dinsdagavond hield. Voor hem staat vast dat Nederland niet onverschillig mag blijven onder de apartheidspolitiek die de Zuidafrikaanse regering voert. De andere spreker, KHT-hoogleraar prof. dr. Bosman, was het niet eens met Van Bovens pleidooi voor een economische boycot. "Een boycot op grote schaal zal de hele Zuid-

en straks stapt de halve KHT door Den Haag achter vredesborden. Over acties tegen de 3,5% hoort men weinig. Alleen aan de LH-Wageningen heeft de plaatselijke Abva/Kabo zich duidelijk uitgesproken over demonstratieve werkonderbrekingen van vier of acht uur. Aan de KHT blijft het voorlopig windstil. Een plaatselijk Abva/Kabo bestuurslid klaagt moedeloos over het gebrek aan actieve leden om acties te organiseren. Een ander belangrijk lid wil afwachten wat 2 november zal brengen. Of zou het kunnen dat de bonden wat verveeld zitten met de CPO-verkiezingen en dat ze liever wachten tot begin november de koppen zijn geteld?

E.V.

M

afrikaanse bevolking treffen, en vooral de armsten; de zwarten", zo zei hij. Bosman bleek juist voorstander van een toename van de hoeveelheid investeringen, met name in de zogenaamde thuislanden. Hierdoor kunnen deze volgens hem dan onafhankelijker tegenover Zuid-Afrika komen te staan.

Er bestond dinsdag - niet alleen van de kant van Van Boven - hevige kritiek op de thuislandpolitiek en op de "hervormingen" van de regering Bötha. Deze bestaan uit het beschikbaar stellen van enkele universiteiten voor zwarte studenten en het mogelijk instellen van een nieuw parlementair stelsel. Dit stelsel moet drie kamers krijgen, één voor de blanken, één voor de Indiërs en één voor de kleurlingen. Zwarten vallen buiten de prijzen.

Net als met de politici in Nederland het geval is, kwamen ook de sprekers op deze avond niet tot overeenstemming. Al met al zit een economische boycot er voorlopig niet in, wat natuurlijk niet wegneemt dat het zinnig is je te blijven buigen over het apartheidsvraagstuk. Want, zoals de VN het eens omschreven: Apartheid is een misdrijf tegen de mensheid.

Karin Albers.

©F.Vtmminy'S?

28 oktober 1983