1979 11 16

Nee

n

tiiburgs hogeschoolblad 16 november 1979 jaargang 17 ­ nummer 12

R [srs . . . d a n ier derwijs met uur: ' met onder Pleuni BER .30 u u r : 'an de

tegen de inkorporatie van de Theologische Fakulteit in de hogeschool, was het unanieme oordeel van de Hogeschoolraad in mei dit jaar. T oen volgde er een gesprek met de bisschoppen van Den Bosch en Breda.

Annemiek Decock vroeg de fraktievoorzitter of ze het na dit gesprek nog bij nee zullen laten. Pagina 3.

IVIentoren van de Juridische Fakulteit hielpen een jaar lang eerstejaars op weg. Een evaluatie op pagina 6.

.B, ts: Dmmelvolk'. ïk uit d e

Stress

udenten sr onderwijs de jaren

is de laatste decennia een wijdverbreide ,ziekte' geworden. Prof. dr. Andries Sanders werd onlangs aan de KHT benoemd tot buiten­ gewoon hoogleraar in de psycho­sociale stress.

Een interview op pagina 5.

BER hten v a n a Pais'' uur: tl durf te re Jules

ER Aula, anisatie 10,

■ Augustus

Hoog Chinees bezoek op Hogeschool

ft er nog achtingen m hoger' ding op de

Een vierkoppige delegatie uit de Ciiinese Volksrepubliek brengt momenteel een bezoek aan een aantal Nederlandse universiteiten en deed als eerste Tilburg aan. De delegatie wordt aangevoerd door niemand minder dan Yu Guangyan, vice­president van de Chinese Akademie voor Sociale wetenschappen, tevens vice­minister belast met de Staatskommissie voor wetenschappen en technologie.

uur: oliste: )oU. ^BER 1 groepen­ leer kansen tachtiger :MBER L bier­ iiluskerk.

CZ­23,

[oquium ngen (THT) ring.

AZ­8, Betere irtiaire .udium matha­ len ouderen ranatha ap en zin uur: f' m e t lO,

agendoorn

!R

ret­

ring ,Moet in de van de Eindhoven uur:

I

De heer Yu komt net als de andere leden van de delegatie uit het Mao Zedong Instituut voor onderzoek naar de gedachte van Marx en Le­ nin. Na de lunch en voor de lezing, vroegen wij de heer Yu wat die de­ legatie n u precies in Nederland komt doen. ­ Yu Guangyuan: Wij zijn voor het eerst in Nederland. Het eerste en voornaamste doel van dit bezoek is om hoogte te krijgen van de werke­ lijke situatie a a n de Nederlandse Instituten voor Wetenschappelijk Onderwijs, meer bepaald met be­ trekking tot het onderzoek in de sociale wetenschappen.

In de tweede plaats willen wij vriendschap sluiten met die Neder­ landse wetenschappers die zich met de sociale wetenschappen bezig houden. Wij zien dat als een nieuwe start voor toekomstige uitwisseling.

Verder is het zo dat ik niet alleen gekomen ben, de andere leden van de delegatie zijn allen leidende figu­ ren van het Instituut voor Marxis­ me, Leninisme en moderne gedach­ te. Dat is een nieuw instituut. En

dat is meteen de derde reden waar­ voor we hier zijn: het Amsterdamse Instituut voor Sociale Geschiedenis heeft een massa authentieke ge­ schriften van Marx en Lenin. Wij gaan d a a r op bezoek en zullen d a a r ook hulp vragen bij het opzetten van een onderzoeks­dokumentatie­ centrum voor de sociale fakulteit.

Overigens blijven een p a a r leden

van de delegatie nog een p a a r da­ gen langer om zo een aantal origi­ nele dokumenten te kunnen bestu­ deren. ­ THB: Waarom deed u ook Tilburg aan? ­ Yu Guangyan: Tilburg heeft mij uitgenodigd, en de heer V ackers van de V ereniging Nederland China, die ik in Beying zag, vond dat een uit­ stekend idee. Tilburg is nog een jonge universiteit m a a r heeft toch al heel wat verdiensten op het ge­ bied van de sociale wetenschappen.

Dat is nog eens gebleken in het fo­ rumgesprek met een aantal hoog­ leraren ekonomie en sociologie.

ADC

Drinken voor Nicaragua In het kader van een landelijk ge­ voerde aktie ten behoeve van het onderwijs In Nicaragua zal hst T HB in haar volgend nummer een speciale bijlage wijden aan Nicaragua.

In de reeks van akties die het Buro Buitenland heeft gepland om de be­ nodigde financiële middelen los te krijgen, heeft ze Inmmiddels de steun gekregen van de Dieskommissie, die zich bereid heeft verklaard in het kader van het lustrumfeest op de

drankenbonboekjes één gulden extra te vragen voor de Nicaragua aktie.

Ook het Kollege van Bestuur heeft hieraan haar toestemming gehecht: ,De Drinker betaalt'.

Geheelonthouders hoeven deze aktie overigens niet te betreuren, want ook zij kunnen hun bijdragen kwijt op gironummer 4475500 ten name van Universitaire Aktie Nicaragua In 's­Gravenhage.

verschijnt wekelijks

Vrouwen zijn voor de Roomse kerk nog steeds poorten tot de heJ. Een historische schets van deze gruwelijke beoordeling op pagina 7.

.Reaktionair' is een rubriek waarin reakties van lezers worden geplaatst

Imperialisme en onderontwikkeling In het THB van 12 oktober 1979 werd bericht over de touwtrekkerij om het rapport van de kommissie ad hoc van de Hogeschoolraad, inzake de kwestie Ontwikkelmgssociologie Dit rapport is verschenen nadat op 23 augustus een oplossing was gevonden voor deze al lang slepende affaire een halve permanente formatieplaats door middel van externe sollicitatie + 3'/2 dag student-assistentie Omdat zowat iedereen aan het evalueren is geslagen, willen WIJ ook een bijdrage leveren door na te gaan wat deze .oplossing' nu heeft opgeleverd Voorop moeten we stellen dat de kursus Imperialisme en Onderontwikkeling met 13 begonnen in september en dat een twintigtal studenten nog steeds zitten te wachten wanneer ze aan de slag kunnen gaan Als in januari begonnen kan worden, moet er door hen wel extra tijd in gestoken worden, wat problemen kan geven in verband met tentamenplanning Voorts zijn twee student-assistenten, die per 1 oktober zijn aangenomen, met een flinke dosis onzekerheid bezig de kursus voor te bereiden wanneer komt de nieuwe medewerker(ster)? (De benoemingskommissie IS namelijk pas sinds kort

van start gegaan) Wanneer kunnen we met de kursus beginnen? Hoe moet een jaar projektonderwijs in een half jaar worden gepropt' Wat betreft de nieuw aan te trekken medewerker(ster) deze moet onmiddellijk beginnen en heeft geen tijd zich in te werken, wil de kursus tenminste niet op de nog langere baan geschoven worden Omdat de benoemingsprocedure nog loopt, ondervinden afstudeerders nog steeds vertraging, evenals het lopende onderzoek van de vakgroep Laten we nu de ,oplossing' op zich bekijken De tijdelijke hele formatieplaats IS teruggeschroefd tot een permanente halve plaats Dit betekent een extra druk op de overige leden van de vakgroep omdat de werkzaamheden met verminderd zijn De student-assistentie IS toegenomen van 2 dagen tot SVa dag Dat betekent V/2 dag in ruil voor een halve formatieplaats van 2'/2 dag Hier hoort wel de aantekening bij dat student-assistentie per definitie een tijdelijke zaak is en elk half jaar opnieuw moet worden toegewezen Dat wil zeggen dat de onzekerheid met betrekking tot het voortbestaan van een stuk uniek progressief onderwijs met weggenomen is door de geboden .oplossing' Onze konklusie moet dan ook zijn dat de ,oplossing' geen oplossing in de ware zin des woords is Deze heeft slechts een tijdelijk karakter omdat de fakulteit makkelijk in kan grijpen in de toegewezen student-assistentie Bovendien blijft de werkeenheid Imperialisme en Onderontwikkeling onderbezet De ,oplossing' is slechts aangegrepen als laatste redmiddel om te voorkomen dat de brokken over een tijd helemaal met meer te lijmen zijn

waarom in Nederland deze verzuiling van de overheidsinstellingen zo welig tierde Men moet dat zien in het licht van wat heet de .katholieke emancipatie' gedurende de hele negentiende en delen van daaromheenliggende eeuwen hebben de Nederlandse katholieken gestreden om de onderdrukking op te heffen die zij hadden opgelopen in de tijd van de schuurkerken in de tijd van de Republiek der zeven verenigde provinciën weet u wel In de tijd namelijk voor de .Franse tijd' was de hervormde eredienst hier staatsgodsdienst en de roomsche eredienst was m haar hoedanigheid van afgoderij verboden Met name mocht er in dit gebied, in StaatsBrabant geen katholiek onderwijs worden gegeven, en dat hervormde onderwijs dat er wel gegeven werd. dat vermeden de inboorlingen zorgvuldig om te volgen Vooral omdat de plaatselijke bevolking wel exorbitante belastingen en heffingen mocht betalen was ZIJ zeer arm. en omdat een volk m een dergelijke koloniale situatie met de kuituur van de overheersers overneemt maar, zeker als zij geen onderwijs volgt, strak vasthoudt aan de eigen vormen van bijgeloof, daarom is Brabant in de zeventiende en achttiende eeuw zo verschrikkelijk katholiek geworden Maar evenals men tegenover deze godsdienst-onderdrukking met met bekwame spoed een afschaffing van alle godsdiensten stelde maar een zeer langdurige katholieke emancipatie, zo berustte eigenlijk die hele onderdrukking van de katholieken ook op een vergissing BIJ de vorming van de Nederlandse staat was het eigenlijk helemaal met de bedoeling van haar grondleggers dat het calvinisme staatsgodsidenst zou worden Frederik Hendrik met name, die toch zorg heeft gedragen voor de verovering van zuidelijk Nederland voor de Hollanders in 1629 en 1632, wilde behalve zijn grootste streven de vestiging van de huis-macht van de Oranje s, met een staatsgodsdienst, maar heeft bij de verovering van 's-Hertogenbosch persoonlijk mogelijk gemaakt dat de stad katholiek kon blijven Later echter hebben de hervormden, met via de Oranje's, maar via de Staten Generaal, al die ,plakaten' uitgevaardigd en de hervormde eredienst tot staatsgodsdienst gemaakt En Willem de Zwijger al wilde niet een godsdienstoorlog voeren tegen zoiets als de paus, maar zag zich genoopt in opstand te komen tegen de koning, namelijk de politieke leider van het Spaanse imperium Dat dte man toevallig een godsdienstwaanzinnige was daérom zou Nederland nu nog verzuild moeten zijn? Zo simpel ligt het natuurlijk niet helemaal, maar iets dergelijks Is er toch wel aan de hand hier Men weigert al eeuwen lang de tachtigjarige oorlog te zien als een glasheldere anti-imperiallstische oorlog, en op grond van deze misvatting denken de christelijk historischen dat dit land een christelijke natie Is Bovendien hebben die beperkte geesten in naam des evangeliums hun eigen imperialisme bedreven onder andere door in zuidelijk Nederland het roomse onderwijs te verbieden En op hun beurt hebben degenen die aldus kultureel onderdrukt werden en misschien wel daarom met beter wisten In de tijd van de liberale politiek hun eigen staatsgodsdienstje binnen de staat der Nederlanden gevestigd in dier voege dat de geëmancipeerde Nederlandse katholieken nu al meer dan zestig Jaar In de regering zitten om daar met een religieuze tronie de kluit te belazeren Overigens Is het niet rampzalig dat tegen de wil in van haar grondleggers

Marga Genemans, Jan van Corven, Student-assistenten Ontwikkelmgssociologie

Hoezo katholiek?

tilburgs hogeschoolblad weekblad van de katholieke hogeschool tilburg redaktie annemiek deoock (hoofdredakteur), Jacques herraets paul spapens eddie vaes angela lodder (assistente) medewerkers toine asselbergs twan geurts frans godfroy clemens qraafsma, nel marquet vérontque nas tymen trolsky jace van der ven officiële mededelingen buro kommunikatie cartoonist ad van haandel fotografie n e n siers

tilburg

druk drukkerij j j a van der wee bv, tilburg abonnementen voor niet hogeschoolleden ƒ 1 5 — per jaargang advertentie acquisitie a p p lodder kopij alle kopij moet uiterlijk op donderdag de week voor het verschijnen In het bezit van de redaktie zijn redaktie adres/advertenties hogeschoollaan 225 tilburg telefoon (alleen voor thb) 662277 intern 2277 kamer 207 (gebouw b) telefoon hogeschool 669111

De hogeschool bezit een katholieke .signatuur , zoals zovele instellingen in dit land die toch eigenlijk slechts overheidsinstellingen zijn Dat is heel vreemd, want dat de hogeschool katholiek is betekent met dat er konfessioneel onderwijs gegeven wordt, betekent met dat de studenten of docenten tot die sekte behoren en betekent ook met dat het betrokken onderwijs door die kerk of haar lidmaten zou worden betaald Het betekent alleen dat deze school behoort tot de RK organisatorische subkultuur En die IS heel vreemd, zo vreemd dat de betrokken personen maar zelden begrijpen hoe die organisatorisch toestand zo gekomen is en hoe weinig dat eigenlijk betekent Deze twee kanten van de zaak worden hier nu hopelijk voor eens en voor altijd duidelijk gemaakt De hogeschool is al vanaf haar oprichting katholiek, maar daarmee is natuurlijk nog met gezegd hoe dat komt De oprichtende organisatie .de katholieke leergangen' en de daaromheen hangende regenten waren al een tijdig bezig allerlei roomse bolwerken op te werpen, in het onderwijs met name sinds in 1868 het mandement van de Nederlandse bisschoppen over het onderwijs verscheen, dus al veel langer dan sinds In 1929 de encycliek over de christelijke opvoeding der Jeugd verscheen, maar daarmee Is niet verklaard 2

de Nederlandse staat een staatsgodsdienst bezit in de hervormde eredienst, voor de Franse revolutie wist nagenoeg niemand beter, en zolang een dergelijke overheid gewoon haar taken, zoals de armenzorg, uitstrekt over idereen die zijn mond dicht houdt dan is het met eens fataal diskriminatoir.

En ook IS het met rampzalig dat sinds de negentiende eeuw .het partikulier initiatief', dat wil zeggen, die van de christelijke sekten, allerlei overheidstaken, zoals de ziekenverzorging en het onderwijs, naar hun eigen smaak inrichten, als die taken maar voor alle ingezetenen verricht worden en gezamehjk betaald, dan zijn het gewoon overheidstaken Maar dan moeten die christenen met de pretentie hebben natuurlijk dat dat iets met naastenliefde te maken heeft, of anderszins met christendom Er is nauwelijks een reëel bezwaar in te brengen tegen de konfessionele signatuur als het slechts een etiket IS Maar dan moeten ze ook met van ons verwachten dat we er inhoud aan geven, bijvoorbeeld door van docenten of studenten een bepaalde levenswandel te vergen Het is al erg genoeg dat we ons formeel met tegen die belachelijke katholieke signatuur mogen verzetten Aloys Aldenhuysen

Oogkleppen Er IS geen duidelijkheid over de .K' van KHT Ik vraag mij af. wear de K voor sta at 1 Is het de K van katholieke geloofsovertuiging of is het de k van katholiek instituut (onderdeel van het instituut r k kerk) Met de K voor katholieke geloofsovertuiging heb ik geen moeite, dan denk ik aan de leer die Jezus verbreidde, het . V W voor deze wereld, namelijk ..Maak jezelf en anderen VRIJ. leef m VREDE en VRIENDSCHAP (met andere woorden heb je naaste lief als jezelf) Dat kan dan ook gelijk mets anders inhouden, als een zekere flexibiliteit ten aanzien van andere mensen en hun geloofsovertuigingen/leefhoudingen Met de K van katholiek instituut, verlengstuk dus van het instituut r k kerk. wil ik mets te maken hebben Ze IS het teken voor mij van despotisme, uitbuiting en hanteren van negatieve macht, onderdrukking van mensenrechten Man en vrouw zijn niet gelijk als mens in dat instituut Eigen verantwoordelijkheid van de mens voor zijn handelen IS er alleen als hij zich onderwerpt aan ,de' leerstellingen Lees in de geschiedenis hoe de kerk de macht hanteerde en kijk hoe ze dat nu nog doet (onder andere de kwestie Schillebeeckx - Gijssen en Simoms en hun houding ten aanzien van de eigen verantwoordelijkheid van de gelovige Inzake geboortebeperking, sexualiteit. abortus) De wens dat de mensen, als een domme kudde met oogkleppen op. zich laten lelden op dat ene pad, wat de pausram aangeeft Nog maar ± 30 jaar geleden, lieten velen zich ook maar door een persoon ,leiden' Kortom eerst duidelijkheid wéér de K voor staat, voordat er gesproken kan worden over inkorporatiel

Door een fout van THB-zijde is de naam van deze briefschrijver verioren gegaan Daarvoor onze ekskuses

Fnikties Hogeschoolraad evalueren gesprek met bisschoppen:

„Het gebrek aan beleidsruimte is tragischp maar nieuwe elementen zijn er niet" In mei sprak de Hogeschoolraad zich unaniem tegen de inkorporatie van de Theologische Fakulteit uit. Afgezien van het feit dat het gesprek met de bisschoppen van Breda en 's-Hertogenbosch vorige maand, heel wat emoties heeft losgemaakt, ziet het er toch naar uit dat de meeste frakties hun eerder ingenomen standpunt bevestigd weten. Bij het beraad in januari is alvast één ding duidelijk: de unanimiteit ,tegen' is weg.

Hieronder het antwoord van de verschillende fraktievoorzitters op de vraag: ,Ziet u na het gesprek met de bisschoppen een opening naar inkorporatie toe'.

Tilburgse Studenten Federatie

- Wouter van Gils, TSF: N a het gesprek met de bisschoppen is het binnen de fraktie wel duidelijk gewor-

den dat die synode in Nederland sterk onder de hoede van Rome staat, en dat er dus ook een grote invloed zal zijn op het rooms-katholiek onderwijs. Zo gelukkig zijn wij dus niet met dit gesprek: wij weten nu dat er twee progressieve bisschoppen zijn die in een groot isolement zitten, m a a r die voor ons tevens een teken a a n de wand zijn om op de hoede te zijn voor het in huis halen van een rooms-katholieke theologische fakulteit. Voor ons zijn er echt geen nieuwe aan wijzigingen gekomen om die inkorporatie plots wel door te laten gaan.

- THB: Wat vind je zelf?

- W. van Gils: Voor mij blijft de vraag: moet het per sé een roomskatholieke theologische fakulteit zijn? Dat is inderdaad de bedoeling, nou dat wordt voor mij een onaantrekkelijke idee. Als het een openbare theologische fakulteit zou zijn onder de hoede v a n een Rijksuniversiteit bijvoorbeeld, d a n zou ik d a a r veel minder moeite mee hebben. Maar dit wordt zo een centrum voor geloofsbelijdenis, vind ik: een rooms-katholieke theologische fakulteit op een rooms-katholieke hogeschool. Het enige wat nog ont-

breekt is een kapelletje op de elfde verdieping.

OndfhSnkSlijkBn

gehjk dat er bij ons geen gemeenschappelijk standpunt uit voort komt.

- THB: Wat vindt u persoonlijk?

- H. Bosman: Dat k a n ik n u nog niet zeggen. Dat hangt af van het overleg binnen de onafhankelijken en de gesprekken met eventueel andere frakties. Ik zou het echt niet verstandig vinden als de frakties zich n u al voor of tegen zouden uitlaten, want d a n pinnen ze zich natuurlijk vast. En dan heeft een gesprek geen zin meer.

Konstruktief

- H. Bosman, vertegenwoordiger onafhanhelijhen: Ik denk dat er nu, meer d a n vroeger, wel enige mogelijkheid voor een eventuele inkorporatie is. W a t dat betreft lig ik zo een beetje op de lijn van Danny Backx. Het gesprek met de bisschoppen heeft duidelijkheid gebracht, m a a r ik wil er wel meteen a a n toevoegen dat opening niet noodzakelijk betekent dat er tot inkorporatie wordt overgegaan.

Overigens k a n ik alleen m a a r voor mezelf spreken, er is nog geen ber a a d geweest, m a a r het is best mo-

- Marleen van Eijndhoven, Konstruktief: Uit het gesprek met de bisschoppen is nog eens duidelijk gebleken dat met name wat betreft de ontslaggrond wegens huwelijk en het ontslag bij heterodoxie, niets veranderd is en dat de fraktie dus precies hetzelfde standpunt inneemt.

- THB: Dat betekent niet doen?

- Marleen van Eijndhoven: Ik denk het, ja. Wij hebben het nog niet echt duidelijk over een standpuntbepaling v a n de fraktie gehad, we hebben het gesprek geëvalueerd. Het tragische van dit gesprek was eigenlijk dat we hebben ingezien dat de bisschoppen muurvast zitten: Rome legt h u n iets op, en hoewel ze zelf anders zouden willen, kunnen ze gewoon niet. Dat is het tragische van de zaak, m a a r in feite schiet je d a a r niets mee op.

- THB: Wat denk je zelf?

- Marleen van Eijndhoven: Ik vind (Vervolg op pagina 10)

»

Beter met rendementsverbetering: Eind oktober kregen, de leden v a n de Tweede Kamer de innovatienota van het trio Pais COnderwljs en Wetenschappen), Van Aardenne tEkonomische Zaken) en Van Trier (Wetenschapsbeleid) onder de neus geschoven.

Dit werkstuk onderzoekt de mogelijkheden en de noodzaak tot vernieuwing in het Nederlands bedrijfsleven. De overheid wil hiermee de problemen van werkloosheid en ekonomische stagnatie te lijf; rendementsverbetering in h e t bedrijfsleven dus. Grote bedrijven moeten weer grotere researchinspanningen leveren en de midden- en kleinbedrijven worden op het pad van de vernieuwingen gezet Kortom, het bedrijfsleven

krijgt met het geld v a n de gemeenschap een extra duwtje in de rug.

Maar wat krijgt de gemeenschap daar n u voor terug? Rendementsverbetering is voor het bedrijfsleven synoniem met de vergroting van de konkurrentiekapaciteit op de wereldmarkt. Dat k a n een gunstige weerslag hebben op de werkgelegenheid, m a a r dat k a n ook leiden tot een drukken v a n de loonkosten door invoer van geavanceerde technieken.

Minister Van Trier wil n u Transfert Punten oprichten, voorlopig aUeen a a n de TH's. Transfert Punten zijn bureautjes die industrieel interessante bevindingen doorspelen v a n de imiversiteiten n a a r het bedrijfsleven: een soort wetenschaps-

winkels voor het bedrijfsmanagement dus.

Sedert ,Le défi américain' v a n Jean-Jacques Servan-Schreiber is de rol van de universiteit en het wetenschappelijk onderzoek al meer dan eens ter diskussie gesteld.

Blijkbaar is de essentie van die diskussie nog steeds niet doorgedrongen: nameUjk de v r a a g of de innovatie zelf niet een deel v a n het probleem is, in plaats v a n een oplossing. Het gevaar is niet denkbeeldig dat op den duiu- fundamenteel onderzoek op sommige niet-rendabele terreinen wordt afgeremd, en dat kritische onderzoekers in de filosofie of de menswetenschappen rekening moeten houden met sterk ingekrompen

kredieten.

Anders gezegd: blijven de universiteiten de mogelijkheid krijgen om aandacht t e besteden a a n wat ten onrechte in kuituur of samenleving wordt verwaarloosd, of worden het getechnokratizeerde Instellingen waar het werk ondergeschikt is a a n de noden van de ekonomische orde?

Wetenschappelijke medewerkers zijn n u al geëvolueerd van het intiem-liberale onderzoekskader n a a r een technokratisch hoogrendementsteam Het zijn arbeiders geworden met h u n angst voor werkloosheid.

de redaktie thb 12 - 16 november 1979

SOS-dienst vraagt medewerkers Al sinds twaalf jaar wordt door de Vrijwilligerscentrale aan de Spoorlaan in Tilburg vraag en aanbod op het gebied van vrijwilligerswerk gekoppeld; daarnaast is in de loop van de jaren het aantal (telefoon) gesprekken met mensen in nood, de zogenaamde SOS-funktie sterk toegenomen. De vrijwilligerscentrale vervult ook op dat gebied een belangrijke funktie aldus Guus Bruggemeijer en Léon Theunisse, projektleiders van de centrale.

Guus Bruggemeijer: „Wij proberen een luisterend oor te zijn voor mensen in nood. Nu, wat dat betreft is ons opgevallen dat steeds meer mensen tussen zeven u u r 's avonds en negen u u r 's morgens een beroep op ons willen doen. Op ons telefonisch antwoordapparaat zijn de laatste weken 320 tikken in dat tijdvak geregistreerd."

De vrijwilligerscentrale gaat daar-

om ingaande m a a r t 1980 h a a r dienstverlening uitbreiden tot een dag- en nachtservice.

Léon Theunisse: „Nu is het nog zo dat op werkdagen van 's morgens negen tot 's avonds zeven door vrijwilligers vier diensten gedraaid worden op onze centrale. De bedoeling is dat we met een groot aantal nieuwe centralisten permanent bereikbaar worden."

- Aan welke eisen moetin centralisten voldoen?

Guus Bruggemeijer: „Ze moeten niet jonger dan 22 jaar zijn en zich onbetaald beschikbaar stellen voor een aantal diensten in een rooster van zes weken. In die periode draaien ze één dag- en één avonddienst van vier uur, één nachtdienst van tien u u r en twee weekenddiensten afwisselend overdag 's avonds en 's nachts. De diensten 's nachts worden met twee personen gedraaid en

bovendien zorgen wij voor goede faciliteiten."

- Wordt er iets gedaan aan de voorbereiding van de nieuwe centralisten?

Guus Bruggemeijer: „Ja zeker, tijdens een aantal bijeenkomsten krijgen de nieuwe vrijwilligers informatie over ons werk hier en worden ze wegwijs gemaakt in de wereld van het vrijwilligerswerk. Vanzelfsprekend zullen wij ook de nodige zorg besteden aan het helpend gesprek dat in dit werk zo belangrijk is. En ook als ze al volop meedraaien zullen ze regelmatig bijgeschoold worden."

Mensen die wat voelen voor het werk van centralist bij de Vrijwilligerscentrale/SOS-dienst kunnen kontakt opnemen met Léon Theunisse of Guus Bruggemeijer, Spoorlaan 320, Tilburg, tel. 013-434572 of 433584.

T. A.

' ;

Brief van 150 verontruste ouders aan paus en bisschoppen

Alting von Geusau spreekt niet voor groot publiek Naar aanleiding van de brief van de 150 verontruste ouders gericht aan de paus en bisschoppen die afgelopen week de pers haalde, heeft de kommissie kulturele zaken van de Theologische Fakulteit besloten om de hoofdondertekenaars van deze brief uit te nodigen ten einde hun uitlatingen te verantwoorden.

Immers in het bewuste stuk worden beschuldigingen n a a r de theologische fakulteiten gedaan.

In een voorbereidend gesprek-heeft de heer prof. jhr. dr. Alting von Geusau te kennen gegeven niet en

daarvoor noemde hij dat het niet korrekt zou zijn jegens de bisschoppen om h u n besluit om niet de publiciteit te zoeken eenzijdig terug te nemen. Het is duidelijk dat de brief wel een aanklacht inhoudt tegen de Theologische Fakulteit waar, „Vele docenten zich in leerstellingen en levenshouding uiterst vrijzinnig opstellen tegenover de katholieke kerk" en „een sfeer van anti-kerkelij kheid overheerst in deze instituten". Door te weigeren om in het openbaar te reageren op deze beschuldiging, terwijl we uit betrouw-

TE BERDE GEBRACHT door: THEO WIEREMA, JAN FRANKEN public te willen spreken over de inhoud van de brief, doch slechts in beperkte kring. Als formele grond

Reciiter verwijdert relsclioppers van studentenflat Een zevental studenten moet zo spoedig mogelijk h u n kamers ontruimen, omdat zij enige tijd geleden betrokken waren bij racistische en fascistische incidenten. Dit vonnis sprak de president van de arrondissementsrechtbank Den Haag, mr.

J. A. Blaauw, uit in het kortgeding dat de Stichting Leidse Studentenhuisvesting had aangespannen tegen zeven bewoners van de Klikspaanweg. Daarnaast is het hun verboden om gedurende een heel jaar het Klikspaan wegcomplex te betreden. De Stichting Studentenhuisvesting k a n het vonnis desnoods laten uitvoeren met behulp van de sterke arm.

Voor mr. Blaauw staat het vast dat dit vonnis gerechtvaardigd wordt door de betrokkenheid van ieder, ,,de een meer, de ander minder", bij een reeks van ,,ernstige incidenten". Die incidenten omschrijft het vonnis als „fascistische en racistische uitroepen, intimidatie en lastig vallen van medestudenten, belemmering van het doen en laten van

medestudenten, het maken van kwetsende opmerkingen, kortom het bederven van de onder studenten normale levenssfeer."

Niemand had eigenlijk verwacht dat de beslissing van mr. Blaauw zo simpel uit zou vallen. Er zitten nogal wat juridische haken en ogen aan

bare bron weten dat die publiciteit juist wél de bedoeling was, kunnen wij niet anders dan konkluderen dat het hier een oneerlijke, emotioneel gekleurde en niet voldoende onderbouwde aktie betreft. Zonder de motieven van velen van de ondertekenaars als ondeugdelijk te willen afdoen. De onrust bij hen is eerlijk m a a r de verdachtmakingen zijn niet juist. Wij vinden dat een gebrek aan kommunikatie hiervan de oorzaak is. Maar juist daarom is deze brief zo zwaar gevallen bij onze fakulteit.

vast om zeven bewoners kollektief verantwoordelijk voor genoemde za^ ken te stellen. „Wie de tijd verstaat moet begrijpen dat dit niet kan", zei mr. Blaauw over de gedragingen van het zevental.

Mare/GUPD/RBf

Zwaartepunten voor ontwil(l(elingssamenwerl(ing Op de begroting voor Ontwikkelingssamenwerking is voor universitaire ontwikkelingssamenwerking (PUO) 13,6 miljoen uitgetrokken, voor het internationaal onderwijsprogramma 43 miljoen en voor het onderzoekprogramma 30 miljoen gulden. Al deze posten vallen in de zogenaamde ,ODA-kategorie': official development assistance.

Daarnaast bestaat er ook nog ,nonODA-hulp' ter grootte van bijna 100 miljoen gulden als bijdrage in de kosten van de ,Infrastruktuur internationaal onderwijs en onderzoek', die vooral strekt tot steun aan studenten uit ontwikkelingslanden. Allemaal

uitgaven binnen ontwikkelingssamenwerking die minister Pais helpen om zijn onderwijsbegroting rond te krijgen.

Vergeleken met de begroting van vorig jaar zijn er geen spektakulaire wijzigingen. Onderzoeken richten zich nog altijd op plaatselijke omstandigheden, bijvoorbeeld de kleine boer in het ontwikkelingsproces.

Steeds meer aktiviteiten uit het onderwijsprogramma worden n a a r ontwikkelingslanden overgeheveld.

Zo verhuisden het afgelopen jaar twee kursussen van het Rotterdamse Bouwcentrum n a a r Indonesië en Tanzania.

4

In een nota ,Ontwikkelingssamensamenwerking in wereld-ekonomisch perspektief', die de begroting van ontwikkelingssamenwerking vergezelt, staan drie zwaartepunten voor het beleid. Primair is de opbouw en versterking van de eigen wetenschappelijke en technologische kapaciteit van ontwikkelingslanden.

Overdracht van kennis is een tweede zwaartepimt. In dit kader wordt gesproken van de oprichting van een Technologie Advies Centrum binnen TNO. Derde zwaartepunt is onderzoek in Nederland, gericht op de ontwikkelingslanden.

GUPD

Andries Sanders hoogleraar stress:

„Soms vraag ik me in verwondering af: mensen, mensen waar mdk je je druic om" Twee maanden geleden werd dr. Andries Sanders door de Stichting voor onderzoek naar de psycho-sociale stress benoemd tot buitengewoon hoogleraar met als speciale leeropdracht het bestuderen van het verschijnsel stress in relatie tot het menselijk handelen. Eén dag in de week geeft hij aan de KHT onderwijs aan psychologiestudenten, voor het overige werkt hij bij het Instituut voor Zintuigfysiologie (IZF) van TNO in Soesterberg.

Als onderdirekteur koördineert en stimuleert hij het door zijn medewerkers verrichte onderzoek en bekijkt het op kwaliteit.

Hij studeerde van 1951 tot 1957 psychologie in Leiden en promoveerde in 1963 in Utrecht op een experimentele studie over de funktie van het gezichtsveld. Een jaar lang vervulde hij een gasthoogleraarschap aan de Penn State University in Amerika.

Van het begrip stress, dat de laatste jaren te pas en te onpas gebruikt wordt, weet men in wetenschappelijke kringen eigenlijk nog niet zo veel af. Fysiologische reakties die bij stress een rol spelen zijn wel al bekend, m a a r n a a r de psychosociale komponenten van het verschijnsel wordt nog dnik onderzoek verricht. Stress is oorspronkelijk afkomstig uit de natuurwetenschappen waar het een term is voor de mate van belastbaarheid van metalen voordat er deformaties optreden.

- A. Sanders: Iets daarvan vinden we ook nog wel terug in ons sociale stress-begrip. Ik zou de volgende definitie van stress willen geven: een door de mens ervaren diskrepantie tussen zijn eisen en zijn aanpassingen. Zodra mensen merken dat ze zich niet meer kimnen aanpassen aan hun eisen of die vanuit h u n omgeving, is er sprake van stress.

Mensen roepen dus een heleboel stress over zichzelf af. En verder is natuurlijk het grote belang dat we aan die eisen stellen, een stress-bevorderende faktor.

- THB: Is stress een typisch verschijnsel van de welvaartsmaatschappij die zich in luxe baadt?

- A. Sanders: Nee, dat is gevaarlijk om het zo te stellen. Dat zou betekenen dat als we een einde aan de luxe zouden maken er ook een einde aan de stress zou komen. Nu, zo eenvoudig liggen die zaken niet.

Maar aan de andere k a n t vraag ik me in verwondering af mensen, mensen waar maah je je druk om.

Het grote probleem bij mensen is dat ze zoveel n a a r een ander en zo weinig n a a r zichzelf kijken. Als je bijvoorbeeld ziet hoe ze in een ontwikkelingsland met zo'n bestaansminimum leven. W a t zijn dat dan eigenlijk voor triviale problemen waar we ons druk over maken.

- THB: Zouden we dan minder stress ervaren als we ons die problemen wat meer bewust werden?

- A. Sanders: Ik geloof van wel ja, maar ik denk a a n de andere k a n t dat we gewoon te dom, te dwaas zijn om xiit die mondiale problemen konsekwenties te trekken. En dan kom ik eigenlijk op het terrein van de sociologie: wat bepaalt eigenlijk dat een samenleving bepaalde dingen belangrijk vindt. W a t zit d a a r achter? Machtsstrijden?

Ik denk dat we n a a r een versobering toe moeten. Als we zien dat in de jaren tachtig het aardgas opr a a k t en geen inkomsten meer levert. Dat is geen kwestie van een vraag m a a r van een weet. Toch sluiten we er ons op de één of andere manier voor af, want nu gaat immers alles toch nog goed.

- THB: Dat zou dan een nieuwe bron van stress kunnen betehenen?

- A. Sanders: Oh ja, dat mensen zich kwaad gaan maken wanneer ze merken dat ze bepaalde dingen die ze persé willen hebben niet meer kunnen krijgen.

Ploegendienst Op het Instituut voor Zintuigfysiologie van TNO in Soesterberg houdt Andries Sanders zich hoofdzakelijk bezig met het bestuderen van stress en menselijke verrichtingen. Zijn aandacht gaat daarbij speciaal uit n a a r de ergonomie, het aanpassen van de werk- en leefomgeving aan de mogehjkheden van de mens. Zo worden op het ogenblik de effekten van een tekort a a n slaap op het verrichten van werkzaamheden door de mens in het laboratorium in Soesterberg onderzocht.

- A. Sanders: Dat kan bijvoorbeeld van belang zijn voor mensen die in ploegendienst werken, die nogal eens te maken hebben met akkumulerende slaapdeprivatie. In hoeverre zijn die mensen nog in staat om werk te verrichten n a een tekort aan slaap? Dat is natuurlijk belangrijk om te onderzoeken, want stel dat slaapgebrek ertoe zou leiden dat er onveiliger gewerkt zou worden, dan moet je bepaalde soorten werk liever niet in ploegendienst verrichten. Ook als de produktiviteit eronder leidt. Ons onderzoek heeft tot n u toe opgeleverd dat door een tekort aan slaap de mens te maken krijgt met een vertraagde motoriek en dat de integratie van waarnemingen in de tijd onzuiver wordt.

Het verrassende daarbij is echter dat als je mensen extra motiveert b^ h u n werkzaamheden de effekten van slaapgebrek volledig verdwijnen. Die motivering bestaat bijvoorbeeld in het geval ze op de hoogte gehouden worden van de kwaliteiten van h u n prestaties. Kijk, een

verhoogde inspanning hoeft niet direkt te betekenen dat je onder stress staat. Pas als je merkt dat je het niet meer a a n k u n t ontstaat stress.

Bekend is bijvoorbeeld dat het kabinet-Biesheuvel destijds a a n nachtelijke uitputtingszittingen ten onder is gegaan. De ministers waren zo moe dat ze snel kwaad op elkaar werden.

- THB: Is werken in ploegendienst volgens u aanvaardbaar of niet?

- A. Sanders: We ontkomen niet a a n ploegendienst. Niemand zou willen verdedigen dat we de ploegendienst in ziekenhuizen bijvoorbeeld zouden moeten afschaffen.

Ook bij volautomatisch werkende bedrijven is het een noodzaak, omdat anders de kans op ongelukken veel te groot wordt. De vraag is niet ploegendienst wel of niet, m a a r veeleer hoe richt je die dienst zodanig in dat die de minste pijn voor de mensen kost. Je moet dus niet voortdurend aan het dag-nachtritme van mensen zitten te knoeien.

Niet om de dag overstappen van dag- op nachtdienst bijvoorbeeld.

- THB: Houdt het bedrijfsleven volgens u voldoende rekening met de negatieve effekten van ploegendienst?

- A. Sanders: Dat weet ik niet: sommige bedrijven wel, sommige niet.

U moet het niet zien als een kwestie

hoeve van het leger is. „Ik zou het niet eerlijk vinden als ik dat voor u verborgen zou houden. Het instituut is een onderdeel van de Rijks-Verdedigings-Organisatie (RVO). Zestig procent van onze inspanning is ten behoeve van defensie, de rest richt zich op het bedrijfsleven en andere overheidsinstanties."

- THB: Hoe moet ik me dat werk voorstellen? Het aanpassen van het leger aan de eisen van moderne oorlogsvoe ring?

- A. Sanders: Wij proberen de bediening van allerlei a p p a r a t u u r waarmee het leger werkt wat te vergemakkelijken. Juist in de militaire sfeer doen zich een aantal problemen voor die moeilijker op te lossen zijn dan in de civiele sfeer. De sonar op een fregat bijvoorbeeld.

Het ontdekken van een minuskuul signaaltje van een onderzeeër op een scherm temidden van een hoop rotzooi. Dat zijn moeilijke en vervelende taken voor een mens. Wij proberen door verbeteringen aan dat apparaat die taak wat plezieriger te maken.

- THB: Aanpassingen voor een verdere perfektionering van de oorlogvoering?

- A. Sanders: Ik begrijp uw vraag.

Ik heb dit onderwerp zelf n a a r voren gebracht omdat ik het niet eerlijk zou vinden het te verzwijgen. Ik

van onwil. Men is gewoon niet op de hoogte van die negatieve effekten.

Het kost me soms heel wat praten om bedrijven te overtuigen van het slechte van het systeem van diensten dat zij hanteren.

wil één ding voorop stellen en dat geldt echt voor de hele Rijks-Verdedigings-Organisatie. Wij werken uitsluitend a a n de verbetering van defensieve taken van het leger. En dat is echt geen poging van mij om de zaken te verhuUen met het Invoeren van termen als defensieve en offensieve wapens.

- THB: Wat beschouwt u dan als een defensief wapen?

- A. Sanders: Nou, bijvoorbeeld het

Militair onderzoek Andries Sanders steekt niet onder stoelen of banken dat een belangrijk gedeelte van het onderzoek dat bij het IZF wordt verricht ten be5

(Vervolg op pagina 10) thb 12 - 16 november 1979

Het mentoraat van de juristen geëvalueerd In augustus 1978 werd binnen de Juridische Fakulteit gestart met een mentorensysteem. Precies een jaar later, augustus 1979, is daarvoor een eerste evaluatierapport gereed. Dat is zowat op hetzelfde tijdstip dat aan de Ekonomische Fakulteit een mentoraat het licht ziet. Naar verluidt zijn er ook op andere plaatsen plannen voor de opzet van een mentorensysteem. Vandaar de aandacht voor het eerste evaluatierapport van de juristen.

Bij juristen gaat niets vanzelf. Elk verschijnsel heeft een grond, niets verandert zomaar. Vandaar waarschijnlijk, dat er in het rapport vrij grote aandacht wordt besteed aan de geschiedenis van de totstandkoming van het mentoraat. Dit, met het doel „inzicht te verschaffen in de bedoelingen die men bij de oprichting van het mentoraat had."

Voor leken en andere buitenstaanders lijkt het dan interessant te vernemen waarom men voor een bepaald type mentoraat heeft gekozen.

Daarover bestaat voldoende materiaal, en het is jammer dat dat niet gebruikt is in de historische schets.

Voor het verschaffen van inzicht h a d het wellicht ook geholpen dat meer inhoudelijk was weergegeven wat er is afgediskussieerd vóór de definitieve start. Voor de aard en het gehalte van het historisch overzicht is echter de volgende weergave van een brief van 1 m a a r t 1978 betreffende het mentoraat typerend: „Ook hier wordt het op elkaar afgestemd zijn van mentorensysteem en eerstejaarsonderwijs zeer belangrijk genoemd. Men spreekt daarbij van een .harmonische samenhang'."

De lezer blijft men een knoeper van een vraagteken zitten. Is er iets problematisch in de verhouding mentoraat-eerstejaarsonderwijs? W a t is dat, een .harmonische samenhang'?

Dat er skepsis omtrent een op te richten mentoraat bestond, wordt in het overzicht niet vermeld. Evenmin k a n men er in terugvinden de vrees bij sommige vakgroepen voor een zogenaamde derde onderwij slaag en de argumenten die daartegen door de voorstanders zijn ontwikkeld.

Doelstellingen De juristen waren het er vrij algemeen over eens wat een mentoraat in beginsel moest inhouden. Dat is: begeleiding van eerstejaars studenten door oudere jaars, mentoren geheten, die ieder een vaste groep onder zich hebben, welke op gezette tijden bij elkaar komt.

Meer moeite was er met het vaststellen van het type mentoraat.

Moesten de mentoren bijvoorbeeld door de fakulteit aangestelde student- assistenten zijn die per groep een bepaald projekt zouden starten dat gewaardeerd zou moeten worden binnen het studieprogramma?

Nee, vond de fakulteit, er is geen behoefte aan nog een onderwij slaag naast de hoor- en werkkolleges.

De fakulteit kwam ertoe het men-

I

toraat te gedogen, men wilde zelfs een bescheiden vergoeding in de kosten verstrekken, m a a r de status moest primair zijn: initiatief van de studenten uit. Dat was de situatie, en de doelstellingen die in augustus 1978 werden geformuleerd, moeten dan ook eng worden opgevat: a het verschaffen van een kader waarop de student zowel in emotioneel als in sociaal opzicht kan terugvallen. b de opzet van een individueel studiebegeleidingssysteem waarbij de (stimulering van) zelfwerkzaamheid van de betrokken studenten centraal dient te staan.

Zo'n evaluatie van het mentoraat k a n antwoord geven op de vraag of die doelstellingen zijn gehandhaafd, dan wel bijgestuurd of onhoudbaar gebleken. Daarover gaat het grootste gedeelte van het rapport, hoofdstuk 6, getiteld: toetsing.

Gebleken is, aldus het rapport, dat de mentorgroep de eerstejaars minder kwetsbaar maakt, hetgeen mede van invloed is geweest op het onderwijs, de studiesituatie, etc. Veel aandacht is besteed aan studiebegeleiding: gezamenlijk werd literatmxr bestudeerd, men maakte voor elkaar diktaten en uittreksels, en bij sommige groepen is het gelukt een projekt op te zetten. Gebleken is

Zeg maar mentor. systematisch samengebracht? Zie bijvoorbeeld: blz. 11, eerste gedachtestreepje, blz. 14, laatste alinea, blz. 16 bovenaan en midden, en blz.

17.

tegen de achtergrond van een nog volgende algemene evaluatie van het mentoraat .Koördinatiefout?

Broos

Ter afsluiting krijgen we de resultaten onder ogen van een aantal vragen die aan alle deelnemers zijn voorgelegd. Slechts de helft van het totaal aantal deelnemers heeft geantwoord, te weten zestig man. Als de belangrijkste reden tot deelname geldt voor de meesten het leggen van sociale kontakten. Ook de studiebegeleiding is redelijk bevallen.

Toch is het rapport voorzichtig met het trekken van konklusies. Het lijkt de opstellers niet onredelijk te veronderstellen dat juist degenen met positieve ervaringen hebben gerespondeerd.

Het rapport valt mij tegen. Het haastwerk dat er was, om het op tijd in de r a a d te krijgen, heeft zijn sporen nagelaten. Ik vraag me af, of geïnteresseerde buitenstaanders iets met dit onevenwichtige en onvolledige werkstuk kunnen uitrichten. Ook op de systematiek valt het één en ander aan te merken-, bij de toetsing wordt niet steeds konsekwent vanuit de aan de orde zijnde doelstelling, de situatie beschreven, doch loopt het één en ander door elkaar. Ik heb dit opgemerkt aan de hand van de bespreking van de mentoren, m a a r meerdere illustraties zijn te geven.

Er dient echter geen twijfel te bestaan over het enthousiasme dat er is ten aanzien van het mentoraat.

Veel initiatief, tijd en werk wordt er ingestoken, en wie de resultaten van de enquête leest weet dat er een hoop studenten baat bij hebben.

Een erg belangrijke plaats was toegedacht aan de begeleidingskommissie. Zij vormde feitelijk een feedback voor de mentoren. Daarnaast zijn er in deze kommissie, bestaande uit twee vertegenwoordigers van de docenten uit het eerste en tweede jaar, de studie-adviseur, een DSW-er en drie studenten/mentoren, principiële diskussies gevoerd over n a a r verluidt, de verhouding mentoraat/onderwijs. Zo was en is er de overtuiging aanwezig, aldus een mededeling op blz. 21, dat binnen het mentoraat niet gewerkt kan worden zonder een onderwijsvisie.

Hier was het ook weer interessant geweest voor de lezer, om te weten hoe het daar mee staat.

Niettemin moet worden gekonstateerd dat in de verhouding met de fakulteit iets is veranderd binnen het mentoraat. Voor de dagelijkse koördinatie is onder de verantwoordelijkheid van de begeleidingskommissie een student-assistent toegekend, die vanaf december beschikb a a r kwam. De relatie met de fakulteit is kennelijk nog broos, hetgeen opgemaakt zou kunnen worden uit de minutieuze verantwoording die de student- assistent van zijn taak en werkzaamheden geeft in het rapport. Naar mijn smaak krijgen we hier te veel, wat ons elders onthouden wordt. Merkwaardig is het dan te moeten lezen dat de beschouwing welke zeven bladzijden beslaat niet anders dan onvolledig kan zijn,

TE BERDE GEBRACHT door: PAUL ZOONTJES ook dat de mentorgroepen zich uitstekend leenden voor het ter sprake brengen van problemen met het onderwijs, voor een kanalisering van de kritiek.

Het signaleren van problemen in de groepen heeft niet bewust en systematisch plaatsgevonden. Dit hangt waarschijnlijk samen met de konstatering verderop in het rapport dat de mentoren, aan h u n lot overgelaten, in het begin niets hadden om zich n a a r te richten waardoor toetsing ten opzichte van hen oneerlijk zou zijn.

Dit zie ik niet. De toetsing betreft toch niet het uitdelen van persoonlijke verwijten, doch veeleer een vergelijking van h u n funktioneren met de doelstellingen. Op verschillende plaatsen in het rapport wordt er ook vergeleken met betrekking tot de mentoren, waarom dan niet 6

Enquête

Vrouw, jij bent Eva, de poort van de hel Daar komt dan nog het altijd te gebruiken argument van de ,bedoeling van God' bij: als God gewild had dat priesters vrouwen waren, was Jezus ook wel een vrouw geweest.

Maar achter deze schijnbaar logische redeneringen schuilt een heel ander idee. Met name dat de vrouw onrein is. De vrouw wordt gezien als de belichaming van de sexualiteit, de duisternis, het aardse, en als inferieur beschouwd. Lange tijd werd ook aangenomen dat de vrouw geen mens was en geen ziel had.

Ze is een mislukte man, vond Thomas van Aquino: „De vrouw is geschapen om de man te helpen, maar alleen bij de voortplanting, want bij iedere ander werk zou de man aan een andere man een betere hulp hebben, dan aan een vrouw."

Niet alleen Tertulllanus uit het verre, grijze verleden heeft ooit deze boude woorden gesproken. Ook nu nog oordelen kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders op een vreemde achterhaalde wijze over vrouwen. In de marge van een kongres in Leusden: .feminisme en filosofie', de resultaten van een gesprek met enige theologie studentes over de positie van de vrouw binnen de katholieke kerk.

De katholieke kerk is duidelijk een mannenzaak. Het lijkt alsof de vrouwen voor de kerk niet bestaan: vrouwelijke elementen komen in het kerkelijk woordenboek niet voor.

Wel laat het woordenboek zich uit over profeterende vrouwen, m a a r dan in negatieve zin. Hun spiritualiteit was immers een bedreiging voor de mannen die ze als hysterische, overemotionele elementen maar liefst monddood wilden maken.

De rolverdeUng tussen mannen en vrouwen ligt al eeuwenlang vast. De vrouwen gaven en geven het geloof door aan de kinderen. In de kerk en het maatschappelijk leven zijn leidinggevende funkties nog steeds voorbehouden aan mannen. Paus PaulusVI heeft in het jaar van de vrouw (1975) gezegd dat vrouwen de rolverdeling niet moeten willen veranderen. Het is erg belangrijk om de volgende generatie van kristenen op te voeden en die bijzondere taak is dan voor de vrouwen weggelegd. Eens te meer de n a d r u k op de verzorgende taak van de vrouw als opvoeder en moeder. En d a a r hebben een groeiend aantal vrouwen in deze tijd moeite mee. Het houvast dat de kerk indertijd bood is weggevallen: zij voelen zich in de kou gezet, vallen hun kinderen toch iets meegeven, m a a r wat dat iets precies moet inhouden, blijft onduidelijk.

Waar de kerk wel duidelijk in is, is hoe de vrouw zou moeten zijn. Er bestaan met name twee soorten vrouwen, de Eva's en de Maria's.

De Eva's zijn bron van alle kwaad: de verleidsters, de sloeries, ,de riolen van de samenleving die er wel moeten zijn anders zou het paleis vervuilen'. (Thomas van Aquino over prostituees) De Maria's zijn de goede echtgenotes en de goede moeders, die m a n en kinderen verzorgen en in dienst van God zichzelf wegcijferen.

Vrouwen moeten zich spiegelen aan Maria: zij worden als Eva geboren en moeten het voor elkaar zien te krijgen Maria te worden. Dat is de enige karrièremogelijkheid voor vrouwen binnen de kerk.

De rol van Maria wordt pas benadrukt, sinds het gezin een grotere rol is gaan spelen in de samenleving. Rond de tijd van de industriële revolutie ging het gezin de plaats vormen, waar de m a n opgevangen moest worden n a het zware werk; het gezin moest verder dienen als broedplaats van een nieuwe generatie arbeiders. Daarmee werd de rol van echtgenote en moeder belangrijk, de kerk benadrukte de rol van Maria en stelde h a a r als voorbeeld voor de vrouw.

Achter de opvatting dat de eigenlijke taak van de vrouw erin bestaat om echtgenote en moeder te zijn, zit een natuurwettelijk denken.

De vrouw krijgt de kinderen en dus ligt het in de lijn der verwachting dat juist zij deze verzorgt. Komt ze tegen dit dwangmachtig opleggen van een rolpatroon in opstand, dan is dat tegen-natuurlijk. En in de nat u u r ligt de wil van God besloten: dus dan ga je tegen Gods wil in.

Dit natuiuTvettelijk denken werkt ook in deze tijd nog door. Het verbod op anti-konceptieve middelen komt voort uit het idee dat het

invloed op het roomse denken, ook elementen uit het jodendom werkten door: bijvoorbeeld de gedachte dat bloed onrein is. Vrouwen zijn onrein vanwege het menstruatiebloed, een menstruerende vrouw op het altaar is dus gods onmogeüjk.

Deze ideeën vind je ook terug met betrekking tot bevallingen. Ook dan was een vrouw gedurende een bepaalde periode onrein, een periode die langer duurde als de baby een meisje was. De joodse mannen bidden nog iedere dag: „Bedankt Heer, dat gij mij niet als vrouw geschapen hebt", een gedachtenwereld die doorspeelt in de katholieke kerk.

Bij het ontstaan van het christendom zag het er even anders uit. In de beginperiode werden juist veel vrouwen aangetrokken. De leer van Christus was immers voor zieken, misdadigers, armen en vrouwen, de verschoppelingen van de maatschappij dus, de godsdienst bij uitstek. Vandaar de spottende n a a m ,vrouwengods dienst'.

Pas in de tijd van Constantijn, toen de godsdienst niet meer werd vervolgd m a a r een bevoorrechte positie ging innemen eigenden de mannen zich de hoofdrol toe. Ze organiseerden zich, pikten de mooie baantjes in, flikkerden de vrouwen eruit, en bedachten een hiërarchie met een paus a a n het hoofd. Pausen waren leidersfiguren, gekozen uit de gehele gemeenschap. Soms waren dat vrouwen en men vermoed dat sommige vrouwennamen uit de annalen zijn verdwenen terwijl van andere mannennamen zijn gemaakt.

Marginalisering

De vrouw zou p u u r aards en dus laag bij de grond zijn. Dat beeld komt voort uit de platoonse opvatting dat het lichaam een kerker is, die de mens belemmert in zijn geestelijk groei. Deze opvatting werd vertaald in het volgende mensbeeld: de vrouwen die het lichamelijke vertegenwoordigen, vormen een belemmering voor mannen die het geestelijke vertegenwoordigen.

Niet alleen het Griekse denken had

tegen-natuurlijk is, en dus verkeerd.

Een argument om vrouwen uit kerkelijke ambten te weren ligt besloten in de sakramentsvisie van de katholieke kerk.

Het is onmogelijk dat vrouwen priester zijn, omdat Jezus een m a n was. Er moet namelijk een natuurlijke overeenkomst zijn tussen de priester en diegene, die hij vertegenwoordigt. In dit geval is dat dus het geslacht.

7

Duidelijk is in ieder geval dat de interesse van de m a n voor een leidende funktie in de kerk werd gewekt toen het christendom zich verder uitbreidde, een grote a a n h a n g kreeg en een gevestigde religie werd. Dat fenomeen k a n ook heden nog worden gekonstateerd: nu op dit ogenblik ook meer m a n n e n verpleger worden, krijgt dit eerder ,0-zo-vrouwelijke' beroep plots meer status.

Hoewel de onderdrukking van de vrouw geen monopolie van de katholieken kerk was en is heeft deze kerk er wel toe bijgedragen dat die onderdrukking nog steeds in stand wordt gehouden. Dat is ook te wijten aan het struktureel konservatisme, het voortdurend achter de maatschappelijke ontwikkelingen aanstiefelen van de kerk. Het instituut huwelijk bijvoorbeeld, is onder meer in het leven geroepen om de vrouwen een beschermde positie te geven. Maar ook toen de maatschappelijke noodzaak hiervan niet meer zo dringend was, bleef de kerk vasthouden aan de eis van onontbindbaarheid van het huwelijk.

Hoe kan de kerk, wil zij voort blijven bestaan, h a a r ogen blijven sluiten voor de huidige maatschappij en op de bekende voet doorgaan?

Zal zij, om bewust geworden vrouwen tevreden te stellen en aan zich te binden, ook vrouwen toegang ge(Vervolg op pagina 9) t h b 12 - 16 november 1979

JJJIÜk

V

1 1 JjT

T/^1

1

Po

Iv ynvelc Kraayen lor & co "^

ACCOUNTANTS

Wij zijn een internationaal georiënteerd accountantskantoor met vestigingen in binnen- en buitenland.

Op onze kantoren Amsterdam, Arnhem, Deventer, Eindhoven, Groningen, Hengelo, Rotterdam en Utrecht is plaats en toekomst voor

Jonge

KIPH r i ifQpcnnnm^n die registeraccountant willen worden.

In een op dienstverlening ingestelde flexibele organisatie krijgen zij de gelegenheid een brede ervaring op hoog professioneel niveau op te doen.

De sterk gevarieerde controle- en adviesopdrachten worden in veelal kleine teams uitgevoerd.

In combinatie met een intensieve begeleiding door werkoverleg, interne opleidingen en vaktechnische ondersteuning vanuit het Directoraat Vaktechniek, biedt dit een reële mogelijkheid snel een interessant - v a k te leren.

De loopbaanbegeleiding is gericht op interne promotie naar functies op hoog niveau in Nederland en in het buitenland.

Naast vakbekwaamheid in ruime zin kunnen als functie-eisen onder meer genoemd worden: analytische aanleg, communicatief vermogen, representativiteit en spankracht.

Geïnteresseerden verzoeken wij een oriënterend gesprek aan te vragen bij de heer C.'Brandenburg, hoofd van onze afdeling Personeelszaken, Prinses Irenestraat 59, Amsterdam, telefoon 020 - 5410541.

Amsterdam Almere Amersfoort Apeldoorn Arnhem Breda Deventer Dordrecht Eindhoven 's-Gravenhage Groningen Haarlem Heerlen Hengelo Hoorn Leeuwarden Middelburg Rotterdam Utrecht Zwolle Antwerpen Barcelona Brussel Düsseldorf Hamburg Londen Madrid Parijs Milaan Zug Zurich Bogota Buenos Aires Caracas Curacao Jakarta Montevideo New York Paramaribo Rio de Janeiro Salvador Sao Paulo.

8

Professor Smulders over de rol van de gelovige ekonoom:

,,Zoeken naar radikale oplossingen is heiemaal niet nodig'' Voor het Thymgenootschap te Nijmegen heeft prof. A. J. J. Smulders, hoogleraar van de vakgroep ekonomie aan de Juridische Fakulteit, een rede gehouden over de rol, die de gelovige ekonomisten in het verleden bij het bepalen van de identiteit van het katholieke volksdeel hebben gespeeld, en over de taak die de katholieke ekonomisten hebben vandaag en In de toekomst.

In zijn rede zag hij als taak voor katholieke ekonomisten het koncipiéren van sociaal ekonomische programma's voor christelijke partijen, het behulpzaam zijn bij het ontwerpen vein teksten als vastenbrieven over sociaal ekonomische thema's en het aanreiken van alternatieven aan gelovigen binnen een dialoog, geïnitieerd door de kerk.

- THB: Gelovige ekonomen, die hun geloofsgenoten alternatieven voorhouden, hoe ziet u dat?

- A. Smulders: „Ik geloof dat je als gelovige ekonoom een roeping kunt hebben om aan niet ekonomisch geschoolde gelovigen, de ekonomisch politieke konsekwenties te tonen, die het gevolg zijn van h u n ge-

kozen ethische doelstellingen. Maar ook een niet-gelovige ekonoom zou dat kunnen doen. Daarnaast zou een gelovige ekonoom, wanneer hij meent vanuit zijn geloofsinspiratie zich te moeten inzetten voor bijvoorbeeld een socialistische partij, dat ook moeten doen."

Het aanbieden van alternatieven aan het niet ekonomisch geschoolde kerkvolk, dient een nog veel belangrijker doel, namelijk het op gang brengen van een dialoog binnen de kerk over sociaal ekonomische problemen. Prof. Smulders konstateert namelijk een soort vervreemdingsproces tussen gelovigen en de kerk in het algemeen en tussen gelovigen die zich voelen aangetrokken tot verschillende politieke partijen in het bijzonder. Ondanks zo'n dialoog zal er waarschijnlijk toch verschil van mening blijven, omdat politieke visies te veel uiteen lopen.

- A. Smulders: „De dialoog is het belangrijkste motief, het is niet mijn bedoeling coüte que coüte tot konsensus te komen. Primair wil ik de persoonlijke verantwoordelijkheid van de gelovigen sauveren.

Maar door zo'n gesprek krijg je toch hot gevoel, dat men als gelovigen elk a a r niet koud bestrijdt m a a r aan-

vaardt, ondanks alle politieke tegenstellingen. Het moet mogelijk zijn elkaar liefdevol te blijven benaderen.

De motivatie om je te willen inzetten voor die dialoog binnen de kerk, vind je juist bij gelovige ekonomen.

Omdat zij deel uitmaken van die kerk, zijn zij beter dan niet gelovige ekonomen, in staat de spanningen in die kerk aan te voelen.

De kerk zou een platvorm moeten scheppen, en gelovigen oriënteren op bepaalde vraagstukken zoals ontwikkelingshulp, het tegengaan van een bewapeningswedloop enz. De kerk geeft geen konkreet programma, m a a r verstrekt richtlijnen. Ze mag dus ook nooit de gelovigen voorschrijven op welke partij ze zouden moeten stemmen. De kerk moet de gelovigen laten zien wat de konsekwenties zijn van hun stemgedrag, omdat dit stemgedrag vaak op irrationele wijze tot stand komt."

Die irrationaliteit bespeurt hij vooral bij christenen, die een linkse politiek nastreven, terwijl de konfessionele partijen juist dank zij irrationaliteit, groot zijn geworden door de a a n d r a n g vanuit de kerk, op zo'n partij te stemmen.

- A. Smulders: „Als mensen voor het marxisme willen kiezen, soit! M a a r

Niet te geloven ,Godsdienst is projektie. God is een verzinsel van de mens'.

Het dier met verbeelding oftewel de mens maakt zich naar z'n eigen beeld en gelijkenis goden.

Die heeft hij nodig om de grenzen in zijn bestaan (de dood, het kwade, zichzelf) te kunnen overstijgen en aanvaarden.

Dit bekende credo van Feuerbach omtrent de aard en de oorsprong van de religie wordt met verve opnieuw ter hand genomen in het pasverschenen boek ,Niet te Geloven' van dr. R. F. Beerling. De projektietheorie vormt de spil waar rond Beerlings betoog over geloof en wetenschap draait. Thema's als dood, hiernamaals, onsterfelijkheid, opstanding, schepping, het bestaan van God en andere metafysische problemen zijn de sporen waarlangs de auteur z'n toegang zoekt in de hem vreemde wereld van de godsdienstige taal en voorstelling. Beerling omschrijft zijn werk als .weinig gestruktureerd en impressionistisch' en men moet het lezen als een journaal, eerder dan als een systematisch opgezette studie.

Beerling, oud-hoogleraar in de wijsgerige sociologie in Leiden, betitelt zichzelf in de inleiding als een ,obstinate, maar tegelijk tolerante godlochenaar, met geen enkele behoefte om tegen enig geloof publiekelijk

zesde deel van het aantal pagina's om Beerling van katoen te geven.

Volgens NRC-recensent Spema Weiland is het kommentaar van de drie .hoffelijk en zakelijk, m a a r niet altijd ter zake'. Het procédé van de direkte repliek is in elk geval, volgens Beerling zelf, niet eerder toegepast. Hij spreekt van een primeur in de Nederlandse boekenwereld.

Een vraag die zich bij lezing van het boek steeds sterker opdringt is de volgende: wat fascineert Beerling in de geloofskwestie dat hij er zich zo uitgebreid en diepgaand mee wil bezig houden? ,Niet te geloven' is niet zijn eerste publikatie over dit onderwerp. Eerder schreef hij opstellen: ,Napraten over God' (1968), .Godsbestaan en religieuze ervaring' (1972) en .Leven alsof God bestond' (1972). Het boek zelf levert weinig aanwijzingen die een antwoord op deze vraag kunnen ge-

ten strijde te trekken of te doen blijken hoe verderfelijk of onzinnig ik het allemaal vind.' Tegenover de grote massa's die zich in een geloofsgemeenschap geborgen weten, ziet hij zichzelf als een kleine zelfstandige. Voor zo'n buitenstaander is het zeker niet eenvoudig om te begrijpen wat de religieuze mens nou in feite bezielt.

Intussen kan men Beerling niet verv/ij ten dat hij z'n huiswerk niet goed heeft gedaan of dat hij niet h a r d genoeg heeft geprobeerd zich ,in te voelen' in de gedachtenwereld van de gelovige. Op zijn speurtocht heeft hij er de nodige gerenommeerde theologen op nageslagen.

Barth, Küng, Berkhoff, Cullmann en Robinson behoren tot de geciteerde schrijvers. Maar al die literatuur heeft Beerling slechts gesterkt in zijn opvatting dat religie een fantasieprodukt blijft, het werk van de mens die geloofsbehoeftig is en een absoluut oriëntatiepunt nodig heeft. ,Niet te geloven' is opmerkelijk van opzet. Beerling heeft de eerste twee hoofdstukken, die handelen over het hiernamaals, voorgelegd aan het .geduchte Leidse trio Adriaanse Berkhoff - Heering'.

Hij biedt zich aan deze theologisch/ filosofisch deskundigen aan als prooi door hen de gelegenheid te bieden zijn theorieën publiekelijk de grond in te boren. In zijn eigen boek. De heren krijgen samen een

Vervolg van pagina 7

Vrouw jij bent Eva ven tot kerkelijke ambten? Naast de beatmis en de jongerenpastor ook een vrouw in de kerk? Kun je van een kerk als deze katholieke kerk een dergelijke ingrijpende koerswijziging verwachten? Wat kan er feitelijk veranderen als de hiërarchische struktuur in stand wordt gehouden?

In de Volkskrant van 30 oktober staat een vertaling van een passage uit een Italiaanse bisschoppe9

Prof. A. J. J. Smulders

als je ziet waarom christenen voor het socialisme kiezen, dan vraag ik me af of de hervormingen, die zij voorstaan, ook niet binnen het stelsel van ondernemingsgewijze produktie mogelijk zouden zijn geweest. Ze zoeken radikale oplossingen, terwijl dat helemaal niet nodig is.

Als wel alles goed afgewogen is, dan vloeit die keuze voor het marxisme voort uit het beginsel van pluriformiteit, en dat wil ze dan ook niet tegenhouden. Maar d a a r waar het gebeurt uit onvoldoende inzicht, vooral bij mensen die niet ekonomisch geschoold zijn, dan moeten eerst alle konsekwenties duidelijk op een rij gezet worden, om te komen tot een politieke keuze."

N. M. / V. N.

Grote kans dat dit punt - naast andere - aan de orde zal komen tijdens de forumdiskussie die de Kulturele Kommissie van de theologische fakulteit op 22 november heeft georganiseerd. Beerling heeft de uitnodiging om over zijn boek te komen praten waarschijnlijk aanvaard omdat hij zich ..zelden de gelegenheid laat ontgaan om met overtuigde en .goed onderlegde' christenen een gesprek aan te gaan over de kern van wat zij voor waar houden", zoals hij ergens schrijft.

T.G. R. F. Beerling: ,Niet te geloven'.

Wijsgerig schaatsen op godgeleerd ijs. Met kritisch komment a a r van H. J. Adriaanse, H. Berkhoff en H. J. Heering. Uitgeverij Van Loghum Slaterus.

Prijs: ƒ36,50 lijke studiesituatie waarin zij schrijven dat „de opleiding van toekomstige priesters aan de theologische fakulteiten in Nederland uitliep op een totale mislukking. De studenten kregen geen geestelijke vorming en het aantal kandidaat-priesters holde achteruit." Een volkomen ontkenning van het vrouw-zijn aan de theologische fakulteiten, want priester worden kan niet. Nog steeds een onverbloemde nadruk op priesters, nog steeds een onverbloemde marginalisering van de vrouw in de theologie.

V. N. / N. M. thb 12 - 16 november 1979

vervolg van pagina 3

Evaluatie gesprek met bisschoppen het een heel moeilijk iets. In feite zijn de theologen al zo lang verbonden met de hogeschool, en dan zou je denken .waarom ze dan m a a r n i e t mkorporeren'. Maar van de andere

kant zijn die ontslaggronden voor mij totaal inacceptabel, op welke manier ze ook tot stand zijn gekomen. En dat moet ik afwegen.

Breed Front

in dat we niet zouden inkorporeren tenzij op één of alle van de bovenstaande punten in een gesprek met de bisschoppen een opening zou worden gemaakt. Je kunt vaststellen dat dit niet het geval is geweest. Mijn persoonlijke mening is dan ook dat als je de lijn van het besluit van 17 mei doortrekt je weer unaniem ,nee' zou moeten zeggen.

Thans k u n je konstateren dat sommigen vinden dat er een heroverweging moet plaats vinden. Daar heb ik vrede mee, m a a r dan moet je wel aangeven op welke punten de besluitvorming niet juist is geweest.

Dan is het niet voldoende dat je een gesprek met de bisschoppen hebt gehad, dan moet de diskussie grondig opnieuw worden gevoerd.

In de fraktie is het niet zo dat wij beslist een eenduidig fraktiestandp u n t nastreven: deze kwestie dringt daarvoor te ver door in de persoonlijke levenssfeer van de mensen.

Minstens één lid van de fraktie h a d op 17 mei al moeite met het genomen besluit. Misschien zijn er meer mensen die zo denken, dat k a n ik niet inschatten.

In ieder geval zeggen wij wél als fraktie in zijn totaliteit: als de lijn van het besluit van 17 mei wordt doorgetrokken, dan kan het eigenlijk niet anders als ,nee' zijn. Want, er is geen opening gemaakt, het gesprek heeft geen nieuwe informatie opgeleverd.

Naar mijn gevoel wordt er veel te makkelijk gesuggereerd dat er een reden is om opnieuw de inkorporatie-nee, inkorporatie-ja vraag aan de orde te stellen. Nee, wij moeten het besluit van 17 mei uitvoeren.

Partij Linl<s van het Midden

- Greet Ermen, frahtievoorzitter PLM: Een standpunt van de PLM is er nog niet. Wij moeten daar nog eens goed over nadenken, de menin-

Vervolg van pagina 5

- THB: Welk land was dat?

- A. Sanders: Dat noem ik liever niet, dat heeft geen zin.

- THB: Hoe ziet u de toekomst. Een met méér of met minder stress?

- A. Sanders: Ik denk niet dat het beter zal worden, mensen zijn niet geneigd om van h u n fouten te le-

Stress

- Peter Zuyderwijh, Breed Front: Onze fraktie is door toeval niet bij de ontmoeting aanwezig geweest.

Vandaar dat wij het onderhoud hebben geëvalueerd op basis van het verslag dat is gemaakt. De hele sfeer waarin het gesprek heeft plaats gevonden kennen wij niet; bij ons spelen dus ook geen emoties mee.

Toen de Hogeschoolraad in mei tot een afwijzend besluit kwam, was men er van overtuigd dat inkorporatie niet mogelijk was door de regelende bevoegdheid van de kerk en de dubbele ontslaggrond. Aan het eind van dat debat is er dan door een lid van onze fraktie een opening gemaakt doordat wij ons afvroegen of je de deur n u definitief moest dichtgooien. De strekking van dat unaniem afwijzend besluit hield

werken aan een fregat. Zo'n schip heeft geen offensieve bedoelingen.

Het heeft tot taak een konvooi te beschermen tegen vijandelijke schep)en. Op ons chemische laboratorium wordt gewerkt a a n de neutralisering van gifgassen en niet a a n de ontwikkeling daarvan. Dat laatste is natuurlijk offensief.

- THB: Wanneer het leger bij uw laboratorium homt met vraag om offensieve wapens te perfektioneren dan zegt u dus nee?

- A. Sanders: Toen men het onderzoek voor defensie heeft georganiseerd heeft men dat heel verstandig gedaan. Het is namelijk zo, het TNO is een stichting. Wij zijn dus geen ambtenaren. Als dat zo zou zijn dan zou het ministerie van defensie ons via een dienstopdracht elk soort onderzoek in de m a a g kunnen splitsen. Men komt bij TNO met de vraag om iets te onderzoeken en wij zitten dan in de positie dat we aanvragen kunnen afwijzen.

En dat hebben we ook een p a a r keer gedaan.

- THB: Kunt u zo'n geval noemen?

- A. Sanders: Nee, dat zeg ik liever niet. Nou ik wil u één voorbeeldje geven. Wij hebben ooit eens de aanvraag afgewezen voor het ontwerpen van een bepaald instrument op korvetten van de marine van een land dat we politiek gezien nou niet bepaald zagen zitten.

gen variëren van mischien net wel tot misschien net niet.

W a t die opening betreft denk ik dat de bisschoppen erg duidelijk zijn geweest. Wij hadden geschipper verwacht, m a a r dat was het bepaald niet: ze hebben ons doen inzien dat er eigenlijk geen opening is.

Zij zeiden voor mij: Kijk, ruimte zien we niet. Ruimte om te bepleiten of iemand te kunnen houden als hij getrouwd is, zien we niet, zeker niet in de onderwijssituatie.

Dat betekent dat zij de r a a d willen adviseren om tot inkorporatie over te gaan, eigenlijk om heel andere gronden. Met andere woorden: als de theologische fakulteit niet geinkorporeerd wordt dan staat vanaf nu, en nog heel lang waarschijnlijk, de hele focus op die theologische fakulteit. Terwijl, op het moment dat de theologen binnen de vleugels van de hogeschool zitten, zijn de mogelijkheden tot een stukje open katholiciteit n a a r h u n mening beter gewaarborgd.

Van de andere k a n t zei met name Bluyssen heel eerlijk: de konsekwenties voor de hogeschool zijn niet te overzien, haal je die theologen binnen dan open je een deur rechtstreeks n a a r Rome toe.

W a t er uit het overleg binnen de PLM rolt weet ik niet. Mijn persoonlijke mening is dat je het niet moet doen. Misschien zie ik spoken die er helemaal niet zijn, m a a r ik k a n niet overzien wat voor invloed Rome gaat willen uitoefenen op het ogenblik dat je de theologen binnen haalt. Het is een ambtsopleiding, dat betekent dat Rome rechtstreeks zijn invloed zal willen uitoefenen. Ik zit met veel vragen. Ik weet het echt niet."

ADC / C.G. ren. Een individu wel, m a a r een heel volk niet. Ik denk dat juist in de intermenselijke sfeer de bottleneck ligt. Ik geloof niet dat de mensen aardiger met elkaar om zullen gaan in de toekomst.

T.A.

Themanummers Civis Mundi 1979 - Polftieke moraal en korruptie in onze tijd (met medewerking van prof. Couwenberg, dr. Moetjes, prof. Geppaart, prof. Plattel e.a.)

- Konstitutioneel ontwikkelingsperspektief der westerse demokratie (met medewerking van prof. Thoenes, prof. Van Gunsteren, prof. Heertje, prof. Meuwissen, mr. Vis).

- Progressiviteit en konservatisme I en II (met medewerking van prof. Couwenberg, prof. Delfgaauw, prof. Beerling, prof. Von der Dunk, prof. Hartog, dr. Rietdijk, prof. Kuin, dr. Middendorp, prof. De Gaay Fortman e.a.).

- Spanningen in de demokratische verzorgingsstaat (met medewerking van prof. De Valk, drs. Blauw, prof. Van Strien, prof. Van Heek, prof. Thoenes, drs. Entzinger).

- Aani de grens van de jaren 80 (met medewerking van dr. Darsono, prof. Teunissen, prof. Reynaerts, prof. De Roos, prof. Steenkamp, mr. Brinkhorst).

Abonnementsprijs ƒ 29,50 (voor studerenden ƒ 22,50).

Losse nummers ƒ 5,—.

Te bestellen door overschrijving van ƒ5,— op gironr. 60.37.92: Civis Mundi, Van Stolkweg 10, Den Haag.

10

officieel KORT VERSLAG STICHTINGSBESTUUR 26 OKTOBER 1979 1 Het Stichtingsbestuur heeft hij het kollege geïnformeerd n a a r de a a r d van sommige recente vertoningen die n a a r zi]n oordeel de toets van redelijke k n t i e k niet kunnen doorstaan De terzake gevoerde gedachtenwissehng is afgesloten met de afspraak dat het Kollege van Bestuur - vanuit zijn verantwoordelijkheid - de organisatonsche aspekten en met name ook het eventueel laakbaar optreden van eigen personeel bij een en ander kritisch zal volgen 2 Kennis virordt genomen van de bespreking tussen een delegatie van de Hogeschoolraad en de bisschoppen Ernst en Bluyssen en van het voornemen van de voorzitter van de r a a d de inkorporatie opmeuw a a n de orde te stellen Aan het kollege is verzocht te bevorderen dat het nadere advies van de r a a d zo spoedig mogelijk wordt uitgebracht 3 Ten aanzien van het verzoek om, al dan niet m de statuten, te regelen dat ook de voorzitter van de Hogeschoolraad bij de vergaderingen wordt uitgenodigd IS geen definitief besluit genomen Geen formeel bezwaar wordt gemaakt tegen inwilliging van het verzoek om de door het kollege op 28 september geschreven bnef te beschouwen als een pro forma beroep ex artikel 29 struktuurregeling tegen de onthouding van goedkeurmg van een bepaling m het bestuursreglement waardoor een inkompatibihteit zou worden vastgelegd van het s e k r e t a n a a t van de hogeschool en dat van het Stichtingsbestuur Daardoor krijgt de r a a d de gelegenheid de gronden voor een verzoek om herziening binnen een redelijke termijn alsnog aan te dragen 4 Besloten wordt tot een zodanige wijziging van de statuten dat benoeming van leden m het vervolg voor 5 jaar plaatsvindt, dat opheffing van de stichting voortaan uitsluitend door het Stichtingsbestuur kan geschieden, waarbij de r a a d zal worden gehoord Met deze wijziging heeft de r a a d ingestemd Aan de bisschoppen zal goedkeuring op deze wijzigingen worden gevraagd Op afzienbare termijn zal een rooster voor aftreden worden gepubliceerd

algemeen PUBLIKATIES VAN MEDEWERKERS Kleijnen, J P C .Computenzation Tax m Communications Association for Computing Machinery (CACM), jaargang 22 1979 n u m m e r 10, biz 577

Plaats Nog n a d e r te bepalen Docente Mevrouw drs A M de J o n g Aantal deelnemers Hoogstens vijftien Niveau Gevorderd (minstens Engels VWO) Aktiviteiten luisteren lezen v a n wetenschappelijke artikelen diskussie voordrachten h o u d e n lezen v a n l i t e r a t u u r kontakt met native speakers maken v a n een m u u r krant Aanmeldingen Mevrouw G Jansen, telefoon 2508 (vóór 1 december)

TALENCENTRUM Bi) voldoende belangstelling organiseert het TAC een intensieve training in spreek en luistervaardigheid Frans De kursus is in beginsel bedoeld voor degenen die de franse taal m hun .eindexamenpakket' hebben Docent Mevr drs M L v a n d e n Heuvel Periode 21 tot en met 26 j a n u a n 1980, v a n 9 00 u u r tot + 15 00 u u r Inlichtingen Sekretanaat van het TAC tijdens de ochtenduren Aanmelding Tot en met 20 december bij het sekretanaat F 48, telefoon 2508 Studiematenaal Te verkrijgen bij het TAC INTENSIEVE KURSUS ENGELS 1979 Evenals in de twee voorafgaande jaren organiseert het TAC voor medewerkers en studenten een intensieve kursus Engels Kursusdagen 10 tot en met 14 december

FORUM BIJ GELEGENHEID VAN DE DIES Op 22 november a a n s t a a n d e , de diesdag van de hogeschool organiseert de kulturele kommissie v a n de Theologische Fakulteit een forum n a a r aanleiding van het onlangs verschenen boek van prof Beerling ,Niet te geloven Wijsgeng schaatsen op Godgeleerd

deze in gesprek g a a t met zijn opponenten en belangstellenden Prof Beerling is e m e n t u s hoog l e r a a r in de wijsgerige sociologie in Leiden Hoewel van h u i s u i t hervormd is hiJ .overtuigd ongelovige' Toch heeft h e t christendom en de wereld v a n de godsdienst h e m voortdurend gefascineerd Hij heeft er veel over gelezen en geschreven In zijn nieuwe boek ,Niet te geloven' zet hij zijn denken en schnjijven over geloof en God voort Tegelijk is het een voortzetting van de diskussie over d a t g e n e d a t veelal de ,religieuze projektie genoemd wordt want ook volgens Beerling IS geloof projektie en Cïod een p r o d u k t v a n d e mens Voor geïnteresseerden k a n h e t een boeiende morgen worden EXAMENS Op 27 september 1979 slaagde me) M W M J a n s e de J o n g e uit Tilburg voor het k a n d i d a a t s examen Op 8 oktober 1979 slaagde Mej B D J G e r n t s e n uit Bilthoven voor het k a n d i d a a t s e x a m e n Op 19 oktober 1979 slaagde de heer M C J M Lieshout uit Etten Leur voor het k a n d i d a a t s examen

>

KEUZEVAK SOCIAAL VERZEKERINGSRECHT G e d u r e n d e het tweede semester van het k u r s u s j a a r 1979/1980 zal voor het keuzevak Arbeidsrecht een semester Kursus Sociaal V e r z e k e n n g s r e c h t verzorgd worden door M r P H Schoenmaker Onderwerp De Werkloosheidsregelingen Studenten die belangstelling hebben voor deze k u r s u s k u n n e n zich melden bij m r P H Schoenmaker k a m e r B 930 telefoon 662157 vóór 1 december a a n s t a a n d e

BESLUITENLIJST SUBFAKULTEIT DER SOCIAAL KULTURELE WETENSCHAPPEN 1 NOVEMBER 1979

KORREKTIE VOORLICHTINGSBIJEENKOMSTEN DOKTORAAL KEUZEVAKKEN - Donderdag 22 november 1979 GZ 31 13 00 tot 13 15 u u r Persoonlij kheidsleer 13 15 tot 13 30 u u r Psychodiagnostiek 13 30 tot 13 50 u u r Fysiologische Psychologie 14 00 tot 14 25 u u r Kinder en Jeugdpsychologie 14 25 tot 14 50 u u r Ontwikkelingsleer 15 00 tot 15 25 u u r Onderwijspsychologie 15 25 tot 15 50 u u r Ekonomische Psychologie 16 00 u u r Diesrede prof d r P J Willems A u l a (gebouw A) - Donderdag 29 november 1979 GZ-31i 13 00 tot 13 25 u u r Klinische Psychologie en Psychotherapie 13 25 tot 13 50 u u r Organisatiepsychologie 14 00 tot 14 25 u u r Psychologie van de Sociaal Kulturele Vorming 14 25 tot 14 50 u u r Sociale Psychologie 15 00 tot 15 25 u u r Technopsychologie 15 25 tot 15 50 u u r Funktieleer 16 00 tot 16 25 u u r Statistiek diverse kursussen 16 25 tot 16 50 u u r K u r s u s specifieke methoden ten behoeve van e x p e n m e n t e e l onderzoek 17 00 tot 17 25 u u r Historische Psychologie KORREKTIES OP AANVANGSTIJDEN DOKTORAALTENTAMENS 1 Kinder en Jeugdpsychologie (6e semester derde gelegenheid) 9 j a n u a n 1980 14 00 u u r , GZ 31 2 Klinische Psychologie 8 j a n u a n 1980 14 00 u u r , GZ 31, 16 j a n u a n 1980 14 00 u u r GZ 31 (7e semester eerste gelegenheid) 19 december 1979. 14 00 u u r , GZ 31 (7e semester tweede gelegenheid) 15 j a n u a r i 1980, 14 00 u u r , GZ 31, 22 j a n u a n 1980 14 OO u u r , GZ 31 Op de tentamenlijst s t a a n deze t e n t a m e n s vermeld met als aanvangstijd 9 00 u u r

IJS

Het forum vindt plaats in lokaal AZ 8 Aan het forum zullen deelnemen Prof Beerling zelf en verder uit Tilburg prof Van Rijen, prof Berger en d r Logister v a n de Theologische Fakulteit en prof Wieland v a n de J u n d i s c h e Fakulteit Om half elf is een inleiding voor zien v a n prof Beerling w a a r n a

tweedejaars r e c h t e n s t u d e n t e n die dit semester de hoorkolleges van prof Smulders gevolgd hebben, responsiekolleges ekonomie gegeven worden Het responsiekoUege voor de eerstejaars wordt gegeven van 19 00 tot 20 30 u u r Het responsiekoUege voor de tweedejaars wordt gegeven van 21 00 tot 22 30 u u r

RESPONSIEKOLLEGES EKONOMIE Op d o n d e r d a g 29 november a a n staande zullen voor d e eerste en

11

1 De r a a d besluit om a g e n d a p u n t 9 Bestuursnotitie over de wijze v a n beleidsvoorbereiding m 1979 1980) te behandelen n a a g e n d a p u n t 4 (Mededelingen) De behandeling van agendapunt 8 (Voorstel tot décharge van de studieleiding ten behoeve van de avondopleiding) wordt uitgesteld tot de volgende r a a d s v e r g a d e n n g 2 Het verslag van de v e r g a d e n n g v a n 20 september jl wordt n a d a t enkele korrekties zijn a a n g e b r a c h t goedgekeurd, evenals de besluiten lijst 3 De r a a d benoemt tot studentleden v a n de onderwijskommissie basisopleiding (OCB) K Biemans T Cortooms J Klaus - M M e n t i n g N B u e r m a n s - F Geerts - M Polis Tot lid v a n de algemene onder wijskommissie (AOC) worden benoemd - drs D Betlem (afgevaardigde van de OCB) - d r s J Fabert (afgevaardigde van d e OCB) - J Klaus (afgevaardigde van d e OCB) - M Polis (afgevaardigde van d e OCB) - R Luijkx (doktoraalstudent) - H Spijker (doktoraalstudente) 4a De r a a d stemt in met de voorstellen v a n h e t b e s t u u r t e r voorkoming v a n overschnjdmg v a n het budget personele middelen (a stopzetting van de vervanging van d r Q v a n Bijsterveldt b het voornemen om viaar moge lijk de onderzoekstijd v a n de leden v a n de wetenschappelijke staf extern te laten financieren c het voornemen om ook zonder d a t er sprake is van v a k a t u r e s n a t e g a a n w a a r met i n s t e m m i n g v a n betrokkenen formatieruimte k a n worden ingeleverd of overge heveld) 4b De r a a d k e u r t de onderzoeksbegroting 1980 goed 4c De r a a d gaat akkoord met het exploitatiebudget 1980 5 De raad stemt m met de verdeling v a n het budget studentassistenten voor het tijdvak 1 j a n u a n 1980 1 juli 1980 konform bijlage 1333 6a De raad onderschnjft d e koncept reaktie van het b e s t u u r op de notitie Bevordenngsbeleid wetenschappelijk personeel 6b De koncept reaktie v a n het b e s t u u r op de notitie Funktieprofielen wetenschappelijk personeel zal n a a r aanleiding v a n de de diskussie m de raad enigszins worden uitgebreid ec De r a a d onderschnjft de koncept reaktie v a n het b e s t u u r op de notitie Ontwikkeling v a n fakultaire formatieplaatsen' 7 De r a a d k e u r t het verslag v a n het besloten gedeelte van de r a a d s v e r g a d e n n g v a n 23 a u g u s t u s il goed 8 De r a a d besluit d a t de benoe mmgsadvieskommissie e m p m s c h e sociologie het verzoek zal ontvangen om een tweede advies uit te brengen en stelt de te volgen procedure vast

VAKGROEP EKONOMIE De r a a d van de Fakulteit der Rechtsgeleerdheid heeft in zijn v e r g a d e n n g van 21 juni jl besloten s t u d e n t e n als lid toe te laten tot de vakgroepen en de vakgroepsbesturen van de fakulteit Konform dit besluit k u n n e n d o k t o r a a l s t u d e n t e n voor wie het keuzevak ekonomie deel u i t m a a k t van het d o k t o r a a l p r o g r a m m a zich a a n m e l d e n als lid van de vakgroep ekonomie Voorwaarde voor h e t lidmaatschap van de vakgroep is voorts, dat m e n m e t goed gevolg het Dl examen heeft afgelegd of d a t men, hoewel nog niet het Dl examen behaald hebbende, d e a a n t e k e n i n g Praktische Rechts beoefening d a n wel een d a a r m e e gelijk te stellen a a n t e k e n i n g heeft verkregen Aanmelding als lid v a n de vakgroep ekonomie dient te geschieden vóór 1 december a a n staande bij mevrouw M A Kok, Zo spoedig mogelijk n a 1 december zullen onder studenten die zich als lid van de vakgroep gemeld hebben verkiezingen worden gehouden voor de zetel (s) van studentlid (leden) v a n het vak groepsbestuur COBBENHAGENBORREL BIJ deze zijn wij zo vrij de algemeen de sociologisch en de (inter ) n a t i o n a a l bestuurswetenschappelijke ekonomen plus alle derdejaars uit te nodigen om een borrel te komen d n n k e n m de kafé b a r van Boerke Mutsaers op 22 november tussen 16 00 en + 18 00 u u r We willen mede alle derdejaars uitnodigen vooruitlopend op fakulteitsmitiatieven met betrekking tot doktoraalvoorlichtmg Hoogachtend H u u b V a n h o m m n g en enkele k a n d i d a a t s - en doktoraalstudenten, Fak Bestuur EVALUATIE EERSTE SEMESTER In de kolleges is een brief verspreid m e t b e t r e k k i n g tot d e evaluatie v a n het eerste semester eerste en tweedejaar v a n d e sociologie opleiding Voor zover u die b n e f niet tijdens de kolleges hebt ontvangen k u n t u nog een eksemplaar knjgen bij de k o ö r d m a t i e basisopleiding Gebouw K, k a m e r 7 of 14 Dr C W Vroom onderwij sk o o r d i n a t o r basisopleiding SOCIOLOGIEBEOEFENINGSPROJEKT In de kolleges is de b r o c h u r e met betrekking tot het sociologiebeoefeningsprojekt verspreid Voorzover u d a t niet tijdens de kolleges hebt ontvangen, k u n t u nog een exemplaar knjgen bij d© k o o r d m a t o r van de basisopleiding gebouw K k a m e r 7 of 14 Drs C W Vroom onderwijskoördinator basisopleiding

PROPEDEUSE De kolleges propedeuse bednjfsekonomie op 22 en 23 november 1979 zullen geen doorgang vinden D r W v a n Hulst MEDEDELING TENTAMENS (herhalmg) De eerstvolgende gelegenheid h e t t e n t a m e n Convexe P r o g r a m m e n n g af te leggen, is op - donderdag, 20 december 1979, zaal AZ 7, a a n v a n g 14 30 u u r Voor het t e n t a m e n Markovketens I is dit - donderdag 24 j a n u a n 1980, zaal AZ 4, a a n v a n g 14 30 u u r J Kriens KOLOQUIUM B SERIE EKONOMETRIE Spreker Prof d r J K m e n t a (University of Michigan tijdelijk Rheinische F n e d n o h Wilhelms universitat, Bonn) Onderwerp On the Use of Survey D a t a i n Econometncs Tijd Vnjdag 23 november 1979 v a n 10 30 tot 12 30 u u r In CZ-26 t h b 12

16 november 1979

mm

voor dez8 pagina angela bellen (56)2277 j,naar te leven m de ruimste zm van het woord.

We streven naar een vrij regelmatige (wekelijkse?) bijeenkomst waarin aan iT* bod komen het gezeltigheid§- en per^ i soonlijkheids aspekt, maar o o k de vergaderingen van de werkgroep Het geheel zal een nogal informele be," doening zijn Samen kunnen we misschien ook diverse aktiviteiten ontplooien Heb j e interesse en w i l j e wel komen, heb j e vragen en w i l j e er meer van weten? Je kunt ons altijd bereiken Schnrtelijk via postbus 1263 in Tilburg (zet wel op de envelop of boven de brief werkgroep Jongeren), telefonisch via de C O C kontaktpersonen onder nummer 013 - 556547, vraag naar de werkgroep Jongeren, mondeling via de COC-kontaktpersonen, op de we kelijkse soosavond, 's zondagsavonds m de Spoel, Fabnekstraat 22 O p de soosavond zijn wel enkele leden van de werkgroep aanwezig Nog een opmerking het C O C lidmaatschap IS met verplicht J

OPRICHTING VROUWENOVERLEG HOGESCHOOL Maandagavond 19 november om 20 00 uur m de portrettenzaal aula) opnohting van het Vrouwenoverleg aan de Hogeschool

Kinderarbeid .KINDERARBEID I N DE TEXTIELNIJVERHEID' Een fototentoonstelling voor en over het kind Het Nederlands Textielmuseum schenkt m 1979, het jaar waarin het kind centraal staat, aandacht aan het aspekt arbeid in het leven van het k i n d Van 25 oktober tot en met 16 december wordt d i t thema belicht in de tentoonstelling ,Kinderarbeid In de Textielnijverheid een fototentoonstelling voor en over kinderen Door middel van foto s en werktuigen wordt aanschouwelijk gemaakt hoe in vroeger tijden de kinderarbeid in de n j v e r h e i d een geaksepteerd verschijnsel was in onze samenleving Vanzelfsprekend heeft het Nederlands Textielmuseum zijn aandacht gericht op de textielnijverheid en wordt met foto s, werktuigen en demonstraties getoond hoe, en onder welke omstandigheden kinderen vroeger in het arbeidsproces volledig werden ingezet Daarnaast wordt in de expositie een overzicht gegeven van de geleidelijke veranderingen die zich hebben v o o gedaan van arbeid naar onderwijs.

De tentoonstelling die over kinderen en kinderarbeid handelt, is vooral ook bedoeld voor kinderen De foto's zijn opgehangen op een kijkhoogte, die voor kinderen aantrekkelijk i s , bovendien is voor hen een kleun^egratis ,katalogus' beschikbaar Ook IS er plaats ingeruimd om de kinderen aktief bij het thema te betrekken en worden zij door verklarende teksten en opdrachten intensief bij het onderwerp betrokken De tentoonstelling ,Kinderarbeid in de Textielnijverheid is vooral voor de jeugdige museumbezoeker aktueel, immers werd het kind in de vorige eeuw als volwaardige arbeidskracht m het produktieproces ingezet, thans nauwelijks een eeuw later, speelt het onderwijs een belangrijke rol bij de vorming en voorbereiding van het kind op het funktioneren in de tegenwoordige maatschappij A r b e i d en werkgelegenheid hebben daarbij een nieuwe betekenis gekregen en gaan met even zovele problemen gepaard als de kinderarbeid in de vorige eeuw Openingstijden maandag tot en met vrijdag van 10 00 tot 17 00 uur zaterdag en zondag van 14 00 tot 17 00 uur en maandagavond van 19 00 tot 22 00 uur

Vietnam De Werkgroep Vietnam-Leiderdorp heeft m de week van 8 tot 15 oktober j l voor het zevende achtereenvolgende jaar een geldinzamelmgsaktie gehouden voor aankoop van melk voor kinderen m Vietnam Naar de voorlopige t e l l i n g bedraagt de opbrengst ƒ19 000,-, inklusief f 5 000,- aan toezeggingen Ervaringen van vroegere akties hebben uitgewezen, dat deze toezeggingen ruim voldaan worden Naar verwachting zal het eindresultaat de 20 000 gulden dan ook overschrijden De aktie is gevoerd onder het motto ,Dankzij uw f 15,- per maand hebben tien Vietnamese kinderen éen jaar lang melk' Juist de moeilijke voed-

(achter de

selsituatie waar Vietnam mee te kampen heeft, vindt zijn weerslag op kinderen ondervoeding leidt tot verminderde weerstand en maakt met name • kinderen meer vatbaar voor ziekten Een juiste voeding is de basis voor een goede gezondheidszorg De gelden zullen worden overgedragen aan het M C N V die zorg zal dragen voor aankoop van de melkpoeder en deze naar Vietnam zal zenden, dit alles in overleg met het Ministerie van Volksgezondheid in Vietnam Voor nadere informatie kunt u zich wenden tot het sekretariaat van de Werkgroep Vietnam-Leiderdorp - Mevrouw van Daalen, Van Poelgeestlaan 65, 2352 T B Leiderdorp, telefoon 071 890619.

PROGRAMMA 52e DIES 20 00 tot 23 30 uur Bridge - Portrettenzaal 20 00 tot 23 30 uur Rikken - Leeszaal 20 15 tot 03 00 uur Film - AZ-13 - ,The Graduate' - ,Dorothea - Woody-Woodpecker' 21 30 tot 22 30 uur Folkgroep ,Pegasus 22 30 tot 01 00 uur .South Jazzband .

01 00 tot 03 00 uur Popgroep .Carlsberg' 22 00 tot 03 00 uur Disko - Sousterrain gebouw A

Ook voor jou?

Dit stukje IS bedoeld voor alle homofiele jongens en meisjes tot onge veer 21 jaar oud Voor j u l l i e bestaat nu de C O C werkgroep jongeren ( C O C is de nederlandse vereniging tot integratie van homosexuelen) Waarom deze werkgroep? Er zijn diverse redenen de persoonlijke behoefte van de initiatiefnemers tot kontakt met gelijkgerichte leeftijdgenoten, eenzelfde behoefte van homofiele jongens en meisjes die er (nog) met voor uitkomen dat ze ,zo' zijn, het aansporen van homofiele jongeren zichzelf als homofiele jongens/meisjes te aksepteren en er-

Filmliga HARMONIE-THEATER D I N S D A G 20 NOVEMBER A A N V A N G . 22.4S UUR. .LA CIRCOSTANZARegie: Ermanno O l m i .

Met: A d a S a v e l l i , Gaetano Porro, Raffaeila Bianchi, M a n o Sereci, Barbara Pezzuto, Massimo Tabak en vele anderen.

Italië 1974 - 92 min./kleur.

Nederlandse premiere.

In ,La Circostanza' heeft O l m i op uiterst kunstige wijze de belevenissen van vijf verschillende familieleden uit een Milanees uppermiddie class gezin door elkaar heen gevlochten De moeder, energiek en ondernemend, geeft al haar liefde aan een kind dat het slachtoffer is geworden van een verkeersongeluk Deze affektieve ge voelens weet zij met te geven aan haar eigen kinderen De vader, een industrieel, is helemaal bevangen van de problemen in zijn werk en de reorganisatie van zijn fabriek De oudste zoon woont teruggetrokken met zijn vrouw die in verwachting i s , in een klem geprefabriseerd huisje.

Dat IS zijn manier om te protesteren tegen het welvarende, zorgeloze leventje De jongere broer brengt zijn dagen door met het konstrueren van speelgoedrobots die naar zijn zeggen de mens kunnen helpen b j het denkproces En tenslotte is er de 15-jarige dochter Kwetsbaar en teruggetrokken levend, balanseert zij voortdurend tussen de herinnering van een vergeten eerste liefde en een nieuwe ontmoeting waarop ze met voldoende IS voorbereid ,La Circostanza' gaat m feite over de ,circostanzas' (de bewustwordingen) van al deze personages De moeder die zich met de grootst mogelijke liefde ontfermt over het aangereden kind, staat er met bij stil dat haar eigen kinderen zich in dezelfde situatie bevinden als het vreemde kind en haar liefde even hart nodig hebben De vader is de enige die openlijk klaagt over zijn ellende, zijn angsten en zijn mislukkingen De oudste zoon en zijn vrouw zijn een stelletje pseudo-strijders door zich op te sluiten in een houten huisje De jongste dochter raakt de toeschouwer het meest omdat ze het kwetsbaarst overkomt Zij is grootgebracht in een traditioneel, burgerlijk milieu en op het moeilijkste moment van haar adolescentie - als ze haar eigen gevoelens en haar sexuele belevingen ontdekt - valt ze ten prooi aan de totale verwarring Ze kan geen hulp verwachten van een wereld waarin iedereen dingt naar de macht om te overleven Haar onzekerheid en droefheid worden voornamelijk door haar medemensen veroorzaakt De jongste zoon is in feite de utopist van de familie Hij weet dat hij bezig IS met het konstrueren van een over bodig stuk speelgoed en daarom gaat hij op het einde van de film met zijn auto achter de veewagen aan die naar het abattoir rijdt Hij passeert de vrachtwagen en laat zodoende zijn eerste leven achter zich O l m i zelf over ,La Circostanza' ,,Een personage interesseert me met in uitzonderlijke situaties, bijvoorbeeld wanneer hij een moord pleegt Een moord plegen is op zich een duidelijk en helder Iets waar verder met over uitgeweid hoeft te worden Waar het wel om gaat zijn de verborgen redenen van zo'n daad te achterhalen en de dingen te laten zien die ervoor en erna speelden '

12

november ZATERDAG 17 NOVEMBER K u l t u r e e l S e n t r u m , 20 30 u u r P e r f o r m a n c e door k u n s t e n a a r Albert van d e r W e i d e , w a a n n luj een r e l a t i e met h e t p u b h e k zal aangaan ZONDAG 18 NOVEMBER M a r a n a t h a , 11 00 u u r Liturgische W^erkwmkel met v i e n n g ter afsluiting Stadsschouwburg;, Foyer, 12 30 u u r A v a n t Garde-koffiekonsert S t a d s s c h o u w b u r g , Studio, 14 30 u u r Tejaterkafee met M a r i a n n e Lange MAANDAG 19 NOVEMBER Stadsschouwburg: Toneelfestival voor o u d e r e n DINSDAG 20 NOVEMBER Stadsschouwburg.

Toneelfestival voor o u d e r e n Olof, Tongerlose Hoef, 20 00 u u r Raad v a n Vijftig Harmonie-bioskoop, 22 45 u u r Filmliga ,La Circostanza' WOENSDAG 21 NOVEMBER Olof: Schouwburgbezoek i n s a m e n w e r k i n g met de .Vrienden v a n Olof' Voorstelling ,King Lear S t a d s s c h o u w b u r g , 19 15 u u r RO-Theater met ,King Lear' Hoofdrol J o h n n y K r a a y k a m p K u l t u r e e l S e n t r u m , 20 30 u u r Filmhuis .Zerkalo' v a n Andrej Tarkowski], USSR.

DONDERDAG 22 NOVEMBER Katholieke Hogeschool Tilburg: Dies Natalis Stadsschou-rtrburg, 20 15 u u r H a r r y Sacksioni Bekend geworden als vaste b e g e l e i d e r v a n H e r m a n v a n Veen K u l t u r e e l S e n t r u m , 20 30 u u r Filmhuis ,Teni Zabitich Predkow' v a n Sergei Paradjanov, USSR VRIJDAG 23 NOVEMBER Katholieke Hogeschool, A u l a In k a d e r v i e n n g tweede l u s t r u m v a n Tilburgse Fiskalistenvereniging S m e e t s k n n g een k o n g r e s d a g over onroerondgoedbelastmg-heffing S t a d s s c h o u w b u r g , 20 15 u u r « H a r r y Sacksioni Bekend geworden f! als vaste begeleider v a n H e r m a n van Veen

tantoonstelllngen TENTOONSTELLINGEN NATUURHISTORISCH MUSEUM Tot en met 31 d e c e m b e r .Vogels m en om T i l b u r g ' NEDERLANDS TEXTIELMUSEUM Tot en met 16 d e c e m b e r ,Het kind in h e t a r b e i d s p r o c e s ' SCHOUWBURG GALERIE Tot en met 25 n o v e m b e r ,Post A k a d e m i a l e ' KULTUREEL SENTRUM Tot en met 16 d e c e m b e r , L a n d s c h a p s i n t e r p r e t a t i e s en H a n s Luiken, I m o ' s KATHOLIEKE HOGESCHOOL Ruimte nabi) A u l a Foto's v a n Ed v a n d e r Elsken

Kulturele Antropologie van de afdeling Kulturele Antropologie en Sociologie der niet westerse» volken van de Nederlandse Sociologische en Antropologische Vereniging

- ,Anders zijn in India en Marokko' Raakvlakken tussen de kulturele antropologie en de transkulturele psychiatrie Zowel psychiaters als kultureel antropologen zullen vanuit hun eigen optiek een voordracht houden over de kultuurgebondenheid van ,mental disorders Hiermee wordt getracht een aanzet te geven tot diskussie over de raakvlakken tussen de beide disciplines om waar mogelijk samenwer king te stimuleren De ochtendzitting van de konferentie is gecentreerd op India, de middagzitting op Marokko

,,Matsertjes" kunnen worden opgegeven bij de redaktie. Tot 30 woorden kosten xe f2,50; onder nummer f 1,— extra, Reaktiei op advertenties onder nummer naar de redaktie sturen, TE KOOP: AUTO 2 CV 4 1976. in zeer goede s t a a t . K. de Bont, Prof.

C o b b e n h a g e n l a a n 534, Tilburg, tel.

013 - 684764.

ZIN IN WANDELING l a n g s s t r a n d na herfststorm.

Boerderijtje te h u u r . Terschelling (ook w e e k e n d s ) .

Telefoon 04160 - 36298.

SKRIPTIES TYPEN: M y r i a m Beerens, telefoon

V

1

V.

b P h

II o c o k z

in de Pais, strue wii ie zopai reme prodi vrij c

VOLKENKUNDIG MUSEUM Tot en met 26 d e c e m b e r ,Spel en speelgoed u i t d e hele wereld'

De traditionele najaarskonferentie zal gehouden worden op 14 decemoer aanstaande in het Rijksmuseum voor Volkenkunde te Leiden A l s thema is gekozen

P V

684577.

Het ii in Ne gedee op he Street goede gefin£ wikke velopi zich oriënt nieuw nivea derde ling deze veren richt