"Zorgsector kan met brandpreventie de veiligheid dienen én schade beperken"

Bij brandveiligheid gaat het in de zorgsector vooral om veilig vluchten en het beperken van brand. Brandveiligheidspecialist Maarten de Groot van adviesbureau Altavilla en Tom Verschoor van Unica Automatic Sprinkler steken een pleidooi af voor een andere focus op brandveiligheid in de zorgsector. “Preventie zou veel meer aandacht moeten krijgen.”

Deregulering en meer duidelijkheid, dat was de doelstelling van het Bouwbesluit van 2012. Brandveiligheid mocht de sector niets extra kosten. Een gemiste kans, vindt Maarten.

Het Bouwbesluit sluit niet altijd goed aan op de praktijk. Er wordt gekeken naar de functie van een ruimte, maar niet naar de situatie van de patiënt. De patiënt ligt na een poliklinische behandeling nog op de uitslaapkamer, maar het Bouwbesluit gaat ervan uit dat hij tijdig kan vluchten.

Brandveiligheid op papier

Tom is directeur van Unica Brandbeveiliging en lid van de adviesraad van de onderzoekslijn Brandveiligheid van de hogeschool Saxion in Enschede en is tevens lid van de Raad van Toezicht van FSE wo2, een stichting die wetenschappelijk onderzoek naar brandveiligheid stimuleert. Hij pleit voor meer onderzoek naar en draagvlak voor fire safety engineering. Preventie zou veel meer aandacht moeten krijgen volgens hem. “Volgens de wet is een gebouw brandveilig als mensen op tijd kunnen vluchten. Maar dat lukt niet altijd, om allerlei redenen. Neem de brand in de operatiekamer in Almelo, en de brand in een psychisch-geriatrisch zorgcentrum in Oegstgeest. Dan wordt de vraag gesteld: waarom vielen er doden, het gebouw voldeed toch aan de veiligheidseisen? Maar deze minimale eisen zijn niet altijd genoeg. Het is brandveiligheid op papier. Preventie zou een veel grotere rol moeten krijgen in de zorgsector.” Over de brand in Oegstgeest oordeelde de Onderzoeksraad voor Veiligheid dat zorginstellingen een eigen verantwoordelijkheid hebben als het gaat om de veiligheid van hun patiënten. Voldoen aan de wet volstaat niet in alle gevallen. Maarten: “Dit heeft een verschuiving teweeg gebracht in het denken bij zorginstellingen. Bestuursleden kunnen zelfs verantwoordelijk worden gehouden als ze hun verantwoordelijkheid niet of onvoldoende hebben genomen. Maar dat wordt pas achteraf vastgesteld. Cruciale vraag: wat is dan de rechtszekerheid voor deze bestuurders? Je voldoet aan alle wet- en regelgeving en kunt toch aansprakelijk worden gesteld als het misgaat.”

BIO-maatregelen

Het Bouwbesluit stelt functionele eisen gericht op brandveiligheid. Die kunnen worden ingevuld door de standaard prestatie-eisen te volgen. Andere maatregelen en voorzieningen zijn ook toegestaan, als die gelijkwaardig zijn. Maarten: “Het is raadzaam om van dit beginsel gebruik te maken zodat meer geïntegreerde brandbeveiligingsconcepten ontstaan, door te kiezen voor een combinatie van BIO-maatregelen.”

BIO-maatregelen kunnen bouwtechnisch (zoals ervoor zorgen dat brand zich niet snel kan verspreiden), installatietechnisch (bijvoorbeeld een sprinkler- of een watermistsysteem) en organisatorisch (training bhvers) van aard zijn. Je mag maatregelen anders invullen, maar dan moet het bevoegde gezag daarmee instemmen. Dat levert locale ongelijkheid op. Maarten: “Of je instemming krijgt is afhankelijk van waar je bent in Nederland. De ene gemeente doet de toetsing zelf, een andere gemeente schakelt de veiligheidsregio in, die de voorschriften anders kan interpreteren.” Alle spelers in het veld op één lijn krijgen is de grote uitdaging, vindt Tom. “Het zou duidelijker moeten zijn wat het effect is van een bepaalde BIO-maatregel of een combinatie van maatregelen. Dan creëer je draagvlak. Maar die kennis ontbreekt nog. Daar ligt zeker een taak voor het onderwijs, want er zijn nauwelijks opleidingen die zich met fire safety engineering bezighouden.” Brandveiligheid in Nederland, dat is op tijd kunnen vluchten voor brand. Er wordt niet gekeken naar schade aan opstal en inboedel want dat is een privaat belang en geen taak van de overheid. Als de mensen in veiligheid zijn, mag het gebouw afbranden volgens het Bouwbesluit. Dat is jammer, vinden Maarten en Tom. “Dat is niet nodig en niet duurzaam”, zegt Tom. “Preventieve maatregelen die ervoor zorgen dat een pas ontstane brand zo min mogelijk om zich heen grijpt, komen ten goede aan de brandveiligheid van een gebouw én beperken de schade. Dat laatste is weliswaar een privaat belang, maar wel met belangrijke positieve effecten, onder meer op de bedrijfscontinuïteit in de zorgsector.”

Zorginstelling Heerma State

Bewoners moeten zich niet alleen veilig voelen, maar ook veilig zijn. Dat vindt Stichting Groenhuysen, de zorginstelling achter Heerma State in Roosendaal, een centrum voor wonen en zorg voor jonge en oudere dementerenden. De stichting koos voor een sprinklerinstallatie van Unica.

“Dat was voor ons de beste en meest kostenefficiënte optie.”

Wat een sprinklerinstallatie inhoudt en hoe het bevalt? Bekijk het filmpje over Heerma State: unica.nl/referenties/heerma