Code Cultuurwetenschappen 4 Voorbeeldpagina's

Thema 3

Kunst

Code Cultuur 4 VO_LWB.indb 165

1/09/17 13:40

Hoofdstuk 1

Dat kan ik ook

1 Wat is kunst? ...................................................................................................................................................................................................................... 169 2 Een definitie? ..................................................................................................................................................................................................................... 170 3 Kunst vroeger en nu .................................................................................................................................................................................................... 173

3.1 Kunst voor 1900 ........................................................................................................................................................................................................ 173

3.2 Moderne en hedendaagse kunst .................................................................................................................................................................. 178

4 Verschillende kunstvormen .................................................................................................................................................................................. 180

Na dit hoofdstuk kan je … £ vanuit de confrontatie met diverse citaten van kunst zelf een definitie van kunst formuleren; £ verschillen aanduiden tussen kunst van vroeger en nu; £ een overzicht geven van verschillende kunstvormen; £ je eigen (voor)oordelen betreffende kunst in vraag stellen; £ criteria aangeven om een cultuuruiting als kunst te kunnen beschouwen; £ de rol van kunst in de maatschappij illustreren met voorbeelden.

Code

Code Cultuur 4 VO_LWB.indb 167

Hoofdstuk 1 - Dat kan ik ook

167 1/09/17 13:40

INTRO Bekijk de verschillende documenten in de collage. Je leerkracht toont je ook enkele fragmenten.

Gaat het volgens jou om kunst? Waarom wel of net niet? Aan welke voorwaarden moet volgens jou worden voldaan om te kunnen spreken van een kunstvorm?

Kindermoord te Bethlehem van Pieter-Paul Rubens Caresse d’un oiseau van Joan Miró

Een eierdopje van Alessi

Tangled IV van Josh Keyes

Rood-blauwe stoel van Gerrit Rietveld

Het Havenhuis van Zaha Hadid

Personages uit de stripreeks Lucky Luke van Morris op de muur van een metrostation

168

Thema 3 - Kunst

Code Cultuur 4 VO_LWB.indb 168

Code

1/09/17 13:40

Breng een foto mee naar de klas van een schilderij, voorwerp, expressievorm … en stel dat kort voor aan je medeleerlingen.

Vermeld zeker het volgende: • de titel van het kunstwerk; • de naam van de kunstenaar; • de gebruikte materialen; • de periode waarin het werk werd gemaakt; • de kunststroming; • de reden waarom het werk volgens jou kunst is.

1 Wat is kunst?

Het is niet zo gemakkelijk om in een paar woorden samen te vatten wat kunst nu eigenlijk is. Het blijkt een heel ruim begrip te zijn, dat je op verschillende manieren kan interpreteren. Niet iedereen vindt een kunstuiting altijd even ‘kunstzinnig’. Sommige mensen vinden dat kunst gewoon ‘mooi’ moet zijn, voor anderen is de boodschap van de kunstenaar dan weer erg belangrijk. Kunst moet ontroeren, goed gemaakt zijn, origineel zijn … Vooral moderne kunst roept soms heel wat vraagtekens op. ‘Dat kan ik ook!’ is een vaak gehoorde reactie.

•

•

My Bed van Tracey Emin (°1963) is exact wat de titel zegt: het bed van de Britse artieste werd naar de kunstgalerij vervoerd, compleet met de bijbehorende lakens, rondslingerende kranten, een volle asbak op het nachtkastje … Emin wou de kijker tonen hoe haar leven eruitzag. Voor critici die vonden dat iedereen een onopgemaakt bed als kunst kon produceren, had ze een antwoord klaar: ‘Wel, waarom deden ze dat dan niet?’ In juli 2014 bracht het werk 2,4 miljoen Britse pond op tijdens een veiling.

Piero Manzoni (1933-1963) was een Italiaanse kunstenaar die felle kritiek uitte op alle traditionele vormen van kunst. Zijn meest controversiële werk is Merde d’artista uit 1961. De kunstenaar blikte 90 blikjes poep in, die hij drietalig labelde en nummerde. Tegenwoordig betaal je meer dan € 200 000 voor zo’n blik. Manzoni relativeerde graag het belang van de kunstenaar en het kunstwerk. Zo gaf hij vlak voor zijn dood een overzicht van zijn werk uit in de vorm van een catalogus met 100 blanco bladzijden.

Bij het onlinelesmateriaal vind je een filmfragment over de discussie wat kunst is.

Code

Code Cultuur 4 VO_LWB.indb 169

Hoofdstuk 1 - Dat kan ik ook

169 1/09/17 13:40

2 Een definitie?

‘Als ik wist wat kunst was, zou ik het voor mij houden.’

Pablo Picasso

Kunst vormt een belangrijk onderdeel van onze cultuur. In het derde jaar heb je al gezien dat cultuur een verzamelnaam is voor alle vormen van wetenschap, techniek, waarden, normen en symbolen (cultuur als sociologisch begrip).

Daarnaast zijn we ook in staat om onze fantasie en creativiteit te gebruiken in verschillende kunstuitingen (cultuur als begrip in de omgangstaal).

Mensen maken niet alleen functionele dingen. Ze gaan ook op zoek naar schoonheid en originaliteit. Van vrijwel elke cultuur zijn voorwerpen bekend die zich onderscheiden van ‘gewone’ objecten, doordat er in het algemeen een hogere esthetische waarde aan wordt toegeschreven.

Kunst definiëren blijkt bijzonder moeilijk te zijn. Als je op het internet gaat grasduinen naar het begrip kunst, dan vind je verschillende definities terug. Hieronder enkele voorbeelden van antwoorden op de vraag wat kunst nu eigenlijk is.

De kunst(~en) (v.)

1 het creatief en origineel tot uiting of voorstelling brengen van gedachten of gevoelens op vaak ontroerende of schokkende wijze.

2 elk van de disciplines die door kunstenaars beoefend worden.

3 een of meer kunstwerken.

4 door oefening en studie verkregen kundigheid, vaardigheid.

5 wat door mensen en niet door de natuur is gemaakt.

Uit: http://www.vandale.be

Kunst is het vermogen om dat wat in geest of gemoed leeft of gewekt is, op zodanige wijze tot uiting te brengen, dat het kan ontroeren door schoonheid. Kunst is een ambacht dat bedoeld is om de zintuigen te prikkelen.

Uit: http://www.ensie.nl

Kunst ontstaat zodra iemand één of ander materiaal gericht modelleert.

Uit: Hoving, T. (2004). Kunst voor Dummies. Pearson.

Kunst is een persoonlijke en unieke expressievorm, die de maatschappelijke context en evoluties reflecteert. Kunst is steeds in verandering.

Uit: http://www.artforum.be

170

Thema 3 - Kunst

Code Cultuur 4 VO_LWB.indb 170

Code

1/09/17 13:40

Het is vrijwel onmogelijk het begrip kunst sluitend te definiëren. De moeilijkheid zit hem niet alleen in het feit dat kunst voor iedereen anders kan zijn, maar ook dat de visie over kunst in de loop der eeuwen voortdurend verandert. Elke definitie van kunst is cultuurspecifiek en tijdgebonden.

Opdracht 1 De volgende citaten geven aan hoe kunstenaars zelf kunst definiëren. Deel de citaten in de onderstaande drie categorieën in. a

‘Als geest en hand niet samengaan, ontstaat er geen kunst.’ Leonardo da Vinci (1452-1519), Italiaans kunstenaar

b ‘Geld verdienen is een kunst, werken is een kunst en goed ondernemen is de grootste kunst’ Andy Warhol (19281987), Amerikaans kunstenaar c

‘Het doel van de kunst is niet het uiterlijk van de dingen weer te geven, maar het innerlijk: dat is de echte werkelijkheid.’ Aristoteles (384-322 v.C.), Grieks filosoof

d ‘De kunstenaar moet alle dingen zien alsof hij ze voor de eerste keer ziet.’ Henri Matisse (1869-1954), Frans kunstenaar e

‘Ik begrijp niet waarom de mensen bang zijn voor nieuwe ideeën. Ik ben bang voor de oude.’ John Cage (1912-1992), Amerikaans componist

f

‘Er zijn schilders die de zon in een gele vlek veranderen, maar er zijn er anderen, die dankzij hun kunst en intelligentie, een gele vlek in de zon veranderen.’ Pablo Picasso (1881-1973), Spaans kunstenaar

g ‘Kunst begint pas waar nabootsing eindigt.’ Oscar Wilde (1854-1900), Iers auteur h ‘Iedereen wil de schilderkunst begrijpen. Waarom ook niet het gefluit van de vogels? Waarom houden wij van een bloem, een nacht, al wat ons omringt, zonder te vragen wat het betekent?’ Pablo Picasso (1881-1973), Spaans kunstenaar

i ‘Alle kunst is volkomen nutteloos.’ Oscar Wilde (1854-1900), Iers auteur j

‘Boeken en toneelstukken en films en beeldhouwwerken en schilderijen en muziek, het zijn allemaal instrumenten waarmee we onszelf proberen te begrijpen. Cultuur is per definitie psychotherapie.’ Hanif Kureish (°1954), Brits auteur en scenarist

•

Definities die de relatie tussen de kunstenaar en zijn kunstwerk aangeven Een kunstenaar maakt kunstwerken. Waarom doet hij dat? Wat is de bedoeling van zijn kunst? Wat betekent het kunstwerk? Wat betekent kunst?

•

Definities die de relatie tussen techniek, vorm en inhoud van het kunstwerk aangeven Om een kunstwerk te maken, heeft de kunstenaar een uitgangspunt nodig: een idee of een inhoud. Om een kunstwerk te realiseren, heeft de kunstenaar technieken en een vormgeving nodig. Hij bepaalt welke technieken hij zal gebruiken en in welke gedaante of vorm het idee gerealiseerd zal worden.

•

Definities die de relatie tussen het kunstwerk en de toeschouwer of (ruimer geformuleerd) de samenleving aangeven Kunst is gemaakt voor een publiek. Wie is dat publiek? Hoe bereikt de kunstenaar dat publiek? Wat wil de kunstenaar de mensen vertellen of meegeven? Hoe denkt de kunstenaar te kunnen inwerken op de samenleving?

Code

Code Cultuur 4 VO_LWB.indb 171

Hoofdstuk 1 - Dat kan ik ook

171 1/09/17 13:40

Het begrip kunst kan met andere woorden vele ladingen dekken. Het raakt aan de sociologie, de psychologie en de geschiedschrijving. De enige constante in de kunst is verandering: de geschiedenis van de kunst is een eindeloze aaneenschakeling van veranderingen. Ingrijpende veranderingen kunnen het gevolg zijn van technische ontwikkelingen en nieuwe materialen, maar ook van nieuwe inzichten.

• •

Verf in tubes liet toe dat kunstenaars in openlucht konden schilderen.

In 1525 verscheen in Nürnberg een boek van Albrecht Dürer (1471-1528), in helder en goed leesbaar Duits geschreven voor zijn kunstbroeders. In het boek handelen enkele pagina’s over het perspectief dat door Dürer als ‘Durchsehen’ (doorzicht) wordt aangeduid. Dat gedeelte eindigt met een beschrijving van hulpmiddelen bij het tekenen in perspectief. Dürer illustreert zijn methoden met een houtsnede waarop de tekenaar door een vizier naar zijn model kijkt. Tussen hen is een raam aangebracht dat in gelijke vakken is verdeeld. De kunstenaar brengt datgene wat hij in die kwadratuur ziet over op een blad dat voorzien is van vakjes die overeenstemmen met die op het raam.

Claude Monet Painting by the Edge of a Wood van John Singer Sargent (1885). Verf in tubes liet toe dat kunstenaars in openlucht konden schilderen.

In de kunst hebben zich ook revoluties voorgedaan die werden veroorzaakt door kunstenaars die de hele traditie overboord gooiden en er een totaal nieuwe kijk voor in de plaats stelden.

• • •

172

Marcel Duchamp (1887-1968) was de eerste kunstenaar die een industrieel product als kunstwerk presenteerde.

Piet Mondriaan (1872-1944) schilderde met vlakken en strepen, zodat het moeilijk wordt om je daar nog een werkelijkheid achter voor te stellen.

Dadaïsten vertellen een verhaal met symbolen, ideeën en beelden die woorden veroorzaken zonder dat er een echt logische lijn of een betekenis in het verhaal zit. Het dadaïsme is een irrationele en niet te begrijpen, alleen maar te ervaren, kunstvorm.

Thema 3 - Kunst

Code Cultuur 4 VO_LWB.indb 172

Code

1/09/17 13:40

3 Kunst vroeger en nu Wat mensen mooi of belangrijk vinden en de daarbij horende kunstuitingen worden voor een groot stuk door de geschiedenis bepaald. Bepaalde ontwikkelingen in de samenleving, zoals nieuwe technologieën of sociaal-economische veranderingen, veroorzaken of versnellen de opkomst van kunststromingen. De kunstwerken uit die stromingen zijn vaak een reactie op de veranderingen in de samenleving.

Een kunststroming* is een periode in de kunstgeschiedenis die kenmerkend is voor een bepaalde groep kunstenaars met dezelfde stijl en opvattingen over kunst.

Doorheen de geschiedenis ontstonden verschillende kunststromingen. Op onderstaand schema vind je een overzicht van de belangrijkste westerse kunststromingen tot het einde van de 20ste eeuw. De stromingen vind je terug in de schilder-, beeld- en bouwkunst, maar vaak ook in muziek of letterkunde. Ook buiten het Westen vind je belangrijke evoluties terug in de kunsten.

300 v.C.

200 v.C.

100 v.C.

Grieken

0

100

200

300

400

500

600

700

Romeinen 1800

1850 Les Nabis symbolisme

1900

800

900

1000 1100 1200 1300 1400 1500 1600 1700 1800 1900 2000

middeleeuwen renaissance maniërisme 2000

1950 colorfield jugendstil cobra dadaïsme hyperrealisme surrealisme fauvisme conceptuele kunst nieuwe media naïeve schilderkunst kubisme postmodernisme futurisme minimal art Bauhaus arte povera De Stijl fluxus socialistisch realisme

barok rococo classicisme romantiek realisme impressionisme abstract expressionisme

3.1 Kunst voor 1900 De recente vondsten van de Venus van Tan Tan in Marokko en de Venus van Berekhat Ram in Syrië tonen aan dat mensen zo’n 400 000 jaar geleden al met kunst bezig waren. Archeologen zijn er nog niet uit of de beeldjes door de mens of de natuur gemaakt zijn, maar wel is duidelijk dat ze bewerkt en beschilderd werden. Ook de wereldberoemde grotschilderingen van Lascaux (Frankrijk) of Altamira (Spanje) zijn voorbeelden van prehistorische kunstwerken. De eerste kunstenaars probeerden vooral de realiteit zo nauwkeurig mogelijk na te bootsen.

Schetsen van de Venus van Tan Tan en de Venus van Berekhat Ram

Code

Code Cultuur 4 VO_LWB.indb 173

Hoofdstuk 1 - Dat kan ik ook

173 1/09/17 13:40

De oude Grieken probeerden de werkelijkheid net mooier voor te stellen. Denk maar aan de talloze beeldhouwwerken van ideale lichamen. Vanaf ongeveer 3 000 v.C. tot de 4de eeuw v.C. waren zij de hoogst ontwikkelde beschaving in Europa.

Het bronzen beeld van Zeus of Poseidon in het Nationaal Archeologisch Museum in Athene toont een gespierde god in spreidstand. Het beeld werd uit de zee gevist in 1928.

De zogenaamde Elgin marbles zijn een verzameling marmeren sculpturen die de Britse graaf van Elgin en Kincardine verwijderde van het Parthenon in Athene en meenam naar Londen.

Ze tonen bloederige taferelen, gebaseerd op de mythische Trojaanse Oorlogen. Elgins ‘vondst’ wordt beschouwd als een van de grootste kunstroven aller tijden.

De Romeinen gingen iets waarheidsgetrouwer te werk. Ze schrokken er niet voor terug om minder ‘ideale’ figuren, zoals kinderen of ouderen, af te beelden. Nochtans maakten ze ook veel kopieën van bekende Griekse werken. Vanaf de 3de eeuw v.C. namen zij de culturele fakkel over van de oude Grieken.

De Capitolijnse Brutus behoort tot de collectie van de Capitolijnse musea in Rome. Het hoofd is antiek, de buste werd later toegevoegd. Het bronzen beeld toont Brutus, de grondlegger van de republiek, inclusief rimpels.

174

Thema 3 - Kunst

Code Cultuur 4 VO_LWB.indb 174

In het Metropolitan Museum in New York is een marmeren beeld van een oude Romeinse vrouw te zien. Het beeld dateert van net na de geboorte van Christus en is sindsdien enkele ledematen verloren.

Code

1/09/17 13:40

In de middeleeuwen kreeg kunst een uitgesproken godsdienstig karakter. Kunst diende voornamelijk om de christelijke leer te onderwijzen en te verspreiden. Denk maar aan romaanse kerken of gotische kathedralen en de vele duizenden sculpturen en schilderijen die verhalen uit de Bijbel of kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders voorstellen.

De aanbidding van het Lam Gods is een monumentaal, 15de-eeuws schilderij van de Vlaamse gebroeders Van Eyck. Je kan het bekijken in de Sint-Baafskathedraal in Gent. Het altaarstuk is een hoogtepunt van de Vlaamse Primitieven en een mijlpaal in de kunstgeschiedenis. In oktober 2012 werd gestart met een grondige restauratiecampagne.

De renaissance zorgde voor een omwenteling in de kunsten in heel Europa. In de loop van de 15de eeuw herleefden de schoonheidsidealen van de klassieke oudheid in Italië. De volgende eeuwen verspreidde die heropleving zich over heel Europa. Ondanks de bloedige oorlogen die het continent teisterden, bracht die laatmiddeleeuwse stijlperiode een aantal opmerkelijke kunstenaars voort die de mens een meer centrale plaats gaven in hun werk.

•

•

David van Michelangelo (1475-1564) is een van de bekendste kunstwerken aller tijden. Het marmeren werk uit de Italiaanse hoogrenaissance stelt de gelijknamige Bijbelse figuur voor die op het punt staat de reus Goliath een steen naar het hoofd te slingeren. Je vindt reproducties van het kolossale standbeeld in parken in heel Europa.

De Florentijnse dichter Dante Alighieri (1265-1321) wordt vaak beschouwd als een voorloper van de renaissanceliteratuur in Italië. In zijn meesterwerk De goddelijke komedie verwijst hij regelmatig naar de klassieke oudheid.

Sandro Botticelli (1445-1510) schilderde De Geboorte van Venus in opdracht van Lorenzo di Piero Francesco de Medici, rond 1483. Volgens de klassieke mythologie werd Venus geboren uit het schuim van de zee. Venus staat op een schelp die naar de kust wordt gedreven door de adem van de westenwind. De blazende figuren zijn de personificaties van de westenwind Zephyrus en zijn vrouw, de nimf Flora, die volgens de mythe de godin van de bloemen was. De vrouw met de mantel is de lentegodin Pomona. De symbolen van het voorjaar zijn er dus klaar voor om de godin Venus aan land te helpen.

Code

Code Cultuur 4 VO_LWB.indb 175

Hoofdstuk 1 - Dat kan ik ook

175 1/09/17 13:40

De barok domineerde Europa in de 17de en het begin van de 18de eeuw. De stijl is ogenblikkelijk herkenbaar door de uitgesproken liefde voor overdadige en dramatische effecten. Weelderigheid is troef, zowel in bouw- en schilderkunst als in muziek. Contrasten worden benadrukt en menselijke emoties worden uitvergroot. Tegelijkertijd vormt de Bijbel weer een belangrijke inspiratiebron.

Het interieur van de St.-Carolus Borromeuskerk in Antwerpen is bedoeld als een barokke feestzaal. Het wil een voorproef geven van de hemelse feestvreugde bij God. De decoratie kostte veel geld en de jezuïetenkerk werd dan ook ‘de marmeren tempel’ genoemd. Bij de restauratie van de kerk in de jaren 1980 werd gepoogd om het oorspronkelijke uitzicht van voor 1718 terug te benaderen, vooral dan door het imiteren van marmer. Pieter-Paul Rubens leverde belangrijke bijdragen aan het interieur. De Antwerpenaar schilderde onder meer het altaarstuk De terugkeer van de heilige familie.

Bij het onlinelesmateriaal kan je een fragment van de barokcomponist Johann Sebastian Bach beluisteren.

Het classicisme, dat in ongeveer dezelfde periode succes kende, bleef de meesters van de renaissance trouw en verkoos een terugkeer naar de klassieke Griekse en Romeinse voorbeelden. De regels waaraan kunst in die periode moest voldoen, werden vaak bepaald door toonaangevende Europese universiteiten en academies.

Academische kunst* of academisme* is een kunstopvatting waarbij het kunstwerk moet voldoen aan regels opgelegd door belangrijke academies of universiteiten.

De heilige familie op de trap van de Fransman Nicolas Poussin is een voorbeeld van de classicistische stijl. De kunstenaar werd in dit geval duidelijk door het christendom geïnspireerd, maar de thema’s in de classicistische kunst zijn vaak ontleend aan de klassieke oudheid en de mythologie. Soms zijn ze moralistisch of heroïsch van aard.

176

Thema 3 - Kunst

Code Cultuur 4 VO_LWB.indb 176

Code

1/09/17 13:40

In de 19de eeuw stak het realisme de kop op, als reactie tegen de overdreven stijl van het classicisme en de barok. Het realisme wilde vooral de maatschappelijke werkelijkheid weergeven. Vaak werd de gewone arbeider centraal gesteld.

In de tweede helft van de 19de eeuw ontstond in Frankrijk bovendien het impressionisme, als reactie op de academische kunst van het classicisme. De impressionisten hadden vooral aandacht voor momentopnamen (impressies) van het dagdagelijkse leven en waren minder bezorgd om de ‘correcte’ schildertechniek. Zo effenden ze het pad voor de modernisten uit de 20ste eeuw.

Op Bonjour Monsieur Courbet zie je een ontmoeting van de realistische schilder Gustave Courbet (1819-1877) met zijn mecenas Alfred Bruyas en diens bediende in Montpellier.

Het impressionisme ontleent zijn naam aan het schilderij Impression, soleil levant van de Franse kunstschilder Claude Monet (1840-1926). Het werk werd op 15 april 1874 tentoongesteld op het Salon des Refusés, waar schilderijen voorgesteld werden die geweigerd waren door het officiële academische Salon de Paris. Louis Leroy, een criticus die vond dat het werk nogal vrij geschilderd en eigenlijk niet af was, schreef een venijnige kritiek in een satirisch blad onder de titel De tentoonstelling van de impressionisten en gaf zo onbedoeld een naam aan de groep van schilders rondom Monet en aan de kunststroming die uit die schilderstijl ontstond.

Opdracht 2 Zoek van elk van de vermelde kunststromingen een kunstenaar en een bijbehorend kunstwerk.

Kies voor kunstenaars uit verschillende kunstdisciplines, zoals schilders, beeldhouwers, architecten, musici, schrijvers …

Verzamel je informatie in een digitaal medium.

Code

Code Cultuur 4 VO_LWB.indb 177

Hoofdstuk 1 - Dat kan ik ook

177 1/09/17 13:40

3.2 Moderne en hedendaagse kunst Opdracht 3 De leerkracht toont je een filmfragment. Kijk aandachtig en beantwoord daarna onderstaande vragen. a Hoe zette Marcel Duchamp de kunstwereld op zijn kop?

b Wat is conceptuele kunst?

c Wat doen abstracte kunstenaars?

d Welke andere moderne kunststromingen komen nog aan bod?

e Wat deed Roy Lichtenstein?

f Hoe noemen we moderne kunst vanaf de jaren 1970?

Moderne kunst ontstond in het begin van de 20ste eeuw. De kunstenaars in de moderne tijd kijken op een compleet nieuwe manier tegen het begrip kunst aan. Met de komst van de fotografie is er steeds minder vraag naar realistische, figuratieve schilderkunst. Een foto is immers veel realistischer en gedetailleerder dan een schilderij. De schilderkunst zoekt dan ook nieuwe manieren om zich te ontwikkelen. Moderne kunstenaars willen met het medium kunst gaan experimenteren.

• • • •

178

Zo vinden ze het idee of concept achter een kunstwerk belangrijker dan het kunstwerk zelf.

Ze willen de kijker vooral laten nadenken over het begrip kunst. Sommige kunstenaars schrijven zelfs manifesten, waarin ze uitleggen waar kunst volgens hen heen moet.

Voor hen hoeft kunst niet meer noodzakelijk mooi te zijn.

Ze willen de werkelijkheid niet meer zo getrouw mogelijk weergeven. Abstracte kunstenaars gaan daar zo ver in dat de realiteit onherkenbaar is geworden.

Thema 3 - Kunst

Code Cultuur 4 VO_LWB.indb 178

Code

1/09/17 13:40

Opdracht 4 Bekijk de onderstaande kunstwerken aandachtig. Noteer onder elk kunstwerk de juiste stroming uit de moderne kunst.

Je kan kiezen uit: • dadaïsme: spot met de klassieke kunsten; • surrealisme: realistische vormen in een onverwachte vreemde combinatie; • futurisme: suggestie van snelheid, energie, agressie; • kubisme: gebruik van afgevlakte volumes en hoekige vormen.

Code

Code Cultuur 4 VO_LWB.indb 179

Vrouw met mandoline van Juan Gris (1916)

Unieke vormen van continuïteit in de ruimte ­ van Umberto Boccioni (1913)

La condition humaine van René Magritte (1933)

La Joconde van Marcel Duchamps (1919)

Hoofdstuk 1 - Dat kan ik ook

179 1/09/17 13:40

4 Verschillende kunstvormen

‘Wanneer we muziek van het leven scheiden, krijgen we kunst.’

John Cage Als we het hebben over kunst, denken veel mensen meteen aan schilderijen of beeldhouwwerken. Maar er bestaan natuurlijk nog heel wat andere vormen van kunst, zoals film, muziek, dans …

We kunnen de verschillende kunstvormen grosso modo indelen in drie categorieën.

De beeldende kunsten* zijn kunstvormen in twee dimensies (schilderijen, stripverhalen, fotografie …) of drie dimensies (beeldhouwwerken), waarbij het kunstwerk tastbaar aanwezig is.

De audiovisuele kunsten* zijn kunstvormen die gebruikmaken van een audiovisueel medium. Denk daarbij aan film, videokunst …

De podiumkunsten* zijn alle kunstvormen die worden uitgevoerd door podiumkunstenaars voor een publiek, zoals theatervoorstellingen, dans, musical, voordracht … Ze worden ook weleens onderverdeeld in de subcategorieën woord, dans en muziek.

Los van die grove indeling herkennen we heel wat mengvormen.

• De podiumkunsten maken vaak gebruik van audiovisueel materiaal. Denk bijvoorbeeld aan de multimediale toneelstukken van de Belgische regisseur Guy Cassiers (°1960).

• De Amerikaanse beeldende kunstenaar Paul McCarthy (°1945) filmt zichzelf soms terwijl hij aan een kunstwerk bezig is. Het filmmateriaal presenteert hij dan ook op tentoonstellingen als audiovisuele kunst.

• De Amerikaanse rapper Jay Z (°1969) bracht zijn nummer Picasso Baby onafgebroken gedurende zes uur voor verschillende artiesten in een galerij in New York. Inspiratie voor dat stukje performance art vond hij bij de Joegoslavische kunstenares Marina Abramović (°1946). Het gebeuren werd ook gefilmd door regisseur Mark Romanek (°1959).

Bij het onlinelesmateriaal vind je enkele voorbeelden van die mengvormen.

180

Thema 3 - Kunst

Code Cultuur 4 VO_LWB.indb 180

Code

1/09/17 13:40

Opdracht 5 Met welke kunstvormen kwam jij al in aanraking? Noteer ze op de juiste plaats in het schema. beeldende kunsten

podiumkunsten woord

dans

muziek

audiovisuele kunsten

mengvormen

Bij het onlinelesmateriaal vind je een extra opdracht.

Opdracht 6 Bij het onlinelesmateriaal vind je meer informatie over het leven en werk van de kunstenaar Damien Hirst (°1965), die naar hartenlust experimenteert met verschillende kunstvormen. Zoek ook naar afbeeldingen van zijn werk en raadpleeg zijn persoonlijke website. Na die literatuurstudie kan je een antwoord geven op de vragen. a Wat vind je van zijn kunstwerken?

b Kies er één favoriet werk uit. Motiveer je keuze.

c Welke verwijzingen vind je in dat werk naar zijn favoriete thema’s?

d Welke info vind je op zijn site terug?

e Bekijk ook even de shop op de site van Damien Hirst. Wat stel je vast?

f Welke twee maatschappelijke velden overlappen duidelijk met elkaar?

Code

Code Cultuur 4 VO_LWB.indb 181

Hoofdstuk 1 - Dat kan ik ook

181 1/09/17 13:40