5 minute read
1.2 Hoe ontstaan kleuren?
Next Article
A Wit licht
OPDRACHT 9
Bestudeer zonlicht dat invalt op een glas water.
Hoe ontstaan de regenboogkleuren? Duid aan. Het water wordt beschenen door de zon en door gekleurde lichtbronnen. Het zonlicht splitst op in de verschillende kleuren. Het water geeft kleur aan het zonlicht.
Afb. 12
Licht is een elektromagnetische golf (EM-golf). Alle zichtbare golflengtes van licht (ROGGBIV-kleuren) samen vormen wit licht. Natuurlijke en veel kunstmatige lichtbronnen produceren wit licht. Als wit licht invalt op sommige voorwerpen, splitst het op in de verschillende ROGGBIV-kleuren.
Rood
Oranje
Geel Groen Blauw Indigo Violet Laserlicht en licht vansommige Ze kunnen niet opsplitsen. ledlampen bestaan echter uit één golflengte. • Licht is een elektromagnetischegolf. • Alle zichtbaregolflengtes (rood – oranje – geel – groen – blauw – indigo – violet) samen vormen witlicht.
Afb. 13©VAN IN
OPDRACHT 10
Meng licht.
1 Neem drie smartphones met een rood scherm, een groen scherm en een blauw scherm.
2 Wat denk je dat er zal gebeuren als je de lichtbundels op elkaar richt, zodat ze overlappen op de tafel? Duid aan. De kleuren blijven naast elkaar bestaan. Er ontstaan nieuwe kleuren, die lichter zijn. Er ontstaan nieuwe kleuren, die donkerder zijn.
3 Test uit.
4 Komt je waarneming overeen met je voorspelling?
Afb. 14
OPDRACHT 11
Meng kleurstoffen.
1 Neem drie markeerstiften in een verschillende kleur.
2 Wat denk je dat er zal gebeuren als je strepen trekt die elkaar overlappen? Duid aan. De kleuren blijven naast elkaar bestaan. Er ontstaan nieuwe kleuren, die lichter zijn. Er ontstaan nieuwe kleuren, die donkerder zijn. 253THEMA 04 HOOFDSTUK 1 3 Test uit. 4 Komt je waarneming overeen met je voorspelling? OPDRACHT 12 Zoek de juiste kleurfilter. 1 Duid alle mogelijkheden aan om een paarse lichtbundel te creëren. Een witte lichtbron schijnt op een blauwe en een rode kleurfilter. Een witte lichtbron schijnt op een paarse kleurfilter. Een rode lichtbron schijnt op een blauwe kleurfilter. Een blauwe lichtbron schijnt op een rode kleurfilter. 2 Neem het nodige materiaal en test je keuzes uit. 3 Verklaar je waarneming met de applet. OPEN APPLET©VAN IN
1 Lichtbundels mengen: additieve kleurmenging Door twee of drie van de primaire lichtkleuren (Rood, Groen, Blauw) in een gelijke verhouding te mengen, bekom je drienieuwe lichtkleuren (cyaan, magenta, geel) of wit licht. Alle andere lichtkleuren ontstaan door een andere verhouding van rood, groen en blauw licht. De samenstelling van lichtkleuren noem je additieve kleurmenging,omdat er steeds meer licht bij komt.
Om de juiste kleur op een beeldscherm verschillende RGB-pixels aangestuurd. te bekomen, worden de
Afb. 15 Afb. 16
2 Verfkleuren mengen: subtractieve kleurmenging
Donkere lichamen zijn zichtbaar omdat ze licht weerkaatsen. Het donkere lichaam krijgt een kleur doordat een deel van het licht geabsorbeerd wordt door de aanwezige kleurstoffen.
wit licht wit licht wit licht wit licht
wit rood geel zwart Afb. 17 Door twee of drie primaire kleurstoffen (Cyaan, Magenta, Yellow) in een gelijke verhouding te mengen, bekom je drienieuwe kleurstoffen (rood, groen, blauw) of zwart. Alle andere kleurstoffen ontstaan door een andere verhouding van cyaan, magenta of gele kleurstoffen. De samenstelling van kleurstoffen noem je subtractieve kleurmenging,omdat er steeds minder licht weerkaatst wordt. Om de juiste kleur op drukwerk te bekomen, worden verschillende CMY-pixels gebruikt, samen met zwart dat op voorhand gemengd is. Afb. 18 Afb. 19 ©VAN IN
Een kleurfilter is een doorschijnend donker lichaam met een bepaalde kleur. Als licht op de kleurfilter invalt, wordt enkel de kleur van de filter doorgelaten. Alle andere kleuren worden geabsorbeerd. Kleurfilters worden gebruikt om licht minder intens te maken (bijvoorbeeld bij een zonnebril) of om een lichtbundel een kleur te geven. Als je door een kleurfilter kijkt, ontstaan er twee kleuren: de kleur van de filter (voor wit en voor de kleur van de filter) en zwart (voor alle andere kleuren).
Afb. 20
Afb. 21
In het dagelijks leven komen de verschillende vormen van kleurmenging vaak tegelijk voor. We bekijken als voorbeeld een optreden van Dimitri Vegas en Like Mike: 255THEMA 04 HOOFDSTUK 1 Afb. 22 • Er zijn lichtbundels in verschillende kleuren. Die kleuren kunnen ontstaan door kleurfilters te gebruiken (subtractieve kleurmenging), door kleuren te mengen in een RGB-lichtbron (additieve kleurmenging) of door een gekleurde laserbron te gebruiken. • Op de afbeelding is er vooral rood licht aanwezig. Donkere lichamen die rood licht absorberen, worden zwart. Voorwerpen die rood licht weerkaatsen, worden rood. Er treedt subtractieve kleurmenging op. • De kleuren op de beeldschermen ontstaan door een combinatie van RGBkleuren. Er treedt additieve kleurmenging op. ©VAN IN
De kleuren van lichtbundels en kleurstoffen ontstaan op een verschillende manier. 1 additieve kleurmenging: Je mengt de primaire lichtkleuren (rood, groen en blauw) doordat de lichtbundels samenkomen. 2 subtractieve kleurmenging: Je mengt de verfkleuren (cyaan, geel en magenta), die elk een andere kleur van het invallende licht absorberen door de kleurstoffen die ze bezitten.
` Maak oefening 7 en 8.
OPDRACHT 13 DOORDENKER
Zoek het verband tussen de RGB- en de ROGGBIV-kleuren.
Met de RGB-kleuren maak je wit licht, maar wit licht splitst op in de ROGGBIV-kleuren. Hoe kan dat?
OPDRACHT 14 DOORDENKER
Gebruik je kennis over kleurmenging om kleur te progra mmeren.
Gebruik het stappenplan bij het onlinelesmateriaal. Sla je programma’s op in je onderzoeksmap. a Programmeer met de micro:bit een gekleurde lichtbron. b Programmeer met Java een kleurenfoto op een beeldscherm. We kunnen kleuren zien omdat het netvlies ze registreert op basis van golflengtes. Op de grafiek staat de relatieve gevoeligheid (verticale as) voor de verschillende golflengtes (horizontale as) weergegeven. De lichtgevoelige cellen van het netvlies, de kegeltjes genoemd, zijn het meest gevoelig voor rood, groen en blauw. Alle andere kleuren kun je waarnemen doordat de verschillende kegeltjes tegelijk informatie doorsturen naar de hersenen. 256 THEMA 04 HOOFDSTUK 1
violet blauw- blauw- groen geel- oranjeviolet groen groen rood
blauw blauw groen rood geel oranje 535 nm 575 nm445 nm 400 450 500 550 600 650 700 rood golflengte (in nanometer) lichtgevoeligheid Grafiek 1 WEETJE ©VAN IN
