THEMASYNTHESE

Î Hoe nemen mensen en andere dieren lichtprikkels waar?

1.1 Wat is licht? Zichtbaar licht is de straling die door de mens kan worden waargenomen. Wit licht bestaat uit vele kleuren. Wanneer licht door een andere worden de stralen gebroken. Dat noemen we gaat,

1.2 Hoe is het oog opgebouwd?

Begrip Functie zorgen ervoor dat water en zweet niet in het oog lopen. werken als een stof- en zonnefilter. beschermt het oog tegen uitdrogen en infecties. beschermt de rand van de oogleden tegen vocht. verdelen traanvocht en beschermen tegen stof en licht. beschermt het oog door een slijmerige vloeistof te produceren. oogspieren bindvlies vetweefsel bovenste ooglid wimpers wimpers onderste ooglid

. ©VAN IN

oogspieren oogkas

BEKIJK DE KENNISCLIP

regelt druk in het oog zorgt voor af- en aanvoer van stoffen

bevat fotoreceptoren

geeft kleur aan de ogen bevat waterige vloeistof die hoornvlies beschermt

bevat geen fotoreceptoren laat het licht binnen zorgt voor beeldvorming vervoert signalen naar de hersenen helpen om de ogen te bewegen omhulsel dat het oog beschermt zorgt voor aan- en afvoer van allerlei stoffen

hier zie je het best 1.3 Hoe werkt het oog? A Hoe regelt het oog de hoeveelheid doorgelaten licht? • De lichtstralen vallen het oog binnen doorheen het (1) en lopen dan doorheen de (2). • In de pupil wordt de hoeveelheid invallend licht geregeld door de irisspieren (3): —bij het samentrekken van de straalspieren wordt de diameter van de pupil , waardoor meer licht het oog binnenvalt; —bij het samentrekken van de kringspieren wordt de pupil , waardoor het oog wordt beschermd tegen te veel invallend licht. B Op welke manier wordt het beeld in het oog gevormd? ©VAN IN Vooraleer de lichtstralen op het netvlies terechtkomen, passeren ze meerdere structuren, telkens met hun eigen

. Dat veroorzaakt een afbuiging van de lichtstraling.

Zo ontstaat er een en beeld op het

C Hoe zorgt het oog voor een scherp beeld?

De kromming van de lens wordt met behulp van de accommodatiespier aangepast. Zo ontstaat een scherp beeld op het netvlies.

Accomodatiespier Lensbanden Ooglens

1 10 9

samengetrokken / hangen door / 8 7 5 11 2 3

6

bol /

ontspannen / aangespannen / / afgeplat D Waar liggen de fotoreceptoren en hoe zijn ze opgebouwd? • Het netvlies bevat twee soorten fotoreceptoren: de en de (7). —De vereisen weinig licht, ze worden geprikkeld bij lage lichtintensiteiten en kunnen geen kleur waarnemen. —De dienen voor kleurenzicht. Verschillende kleuren kunnen we zien doordat een of meerdere soorten kegeltjes geprikkeld worden. • De fotoreceptoren geven signalen door naar (8), die op hun beurt de zenuwcellen of (9) prikkelen. 4 • De uitlopers van de zenuwcellen komen samen en vormen de oogzenuw (10). ©VAN IN

E Hoe worden lichtprikkels verwerkt?

• Lichtprikkels worden verwerkt door de

netvliesbeelden tot één geheel; daardoor heb je . Ze verwerken de twee

• Op de plaats van de vullen de hersenen het beeld aan met het beeld van het

• omringende gebied. Gezichtsbedrog of optische illusie is iets wat je ogen zien, maar waar je hersenen een aan geven. 1.4 Wat als de werking van het oog verstoord is? Kleur de vakjes die bij elkaar horen in dezelfde kleur. lens te plat correctie met holle lens oogbol te lang

problemen met dichtbij zien bijziendheid problemen met veraf zien

lens te bol oogbol te kort

verziendheid = wanneer je kleuren niet of niet goed kunt waarnemen. • = wanneer je problemen hebt om in het schemerdonker goed te zien. 1.5 Hoe nemen andere dieren lichtprikkels waar? Dieren vangen lichtprikkels niet altijd op dezelfde manier op. Wat ze kunnen waarnemen en hoe ze dat doen, staat • ©VAN IN in verband met hun . Dat verhoogt hun .

Geef een voorbeeld van de bovenstaande vaststelling.