Curies 3: voorbeeldhoofdstukken

3

Curieus_3_ProefHfst.indb 1

4/03/19 10:38

Woord van de uitgever Het geactualiseerde leerplan rooms-katholieke godsdienst voor het secundair onderwijs De presentatie van het geactualiseerde leerplan rooms-katholieke godsdienst op 14 januari 2019 in Leuven vormde een belangrijke stap in het godsdienstonderwijs in Vlaanderen. De massale aanwezigheid van leerkrachten en opvallende persaandacht gaven mee luister en weerklank aan dit ambitieuze document. De overstap naar het geactualiseerde leerplan geldt voor alle leerjaren vanaf september 2019, maar vraagt vanzelfsprekend een periode van voorbereiden, ontwerpen, uitproberen en evalueren.

Precies daarom is een ‘ingroeiperiode’ ingelast van twee schooljaren waarin je als leerkracht al doende kunt kennismaken met het geactualiseerde leerplan. Pas vanaf september 2021 is het vernieuwde leerplan definitief.

VAN IN en het geactualiseerde leerplan VAN IN gaat niet overhaast te werk en werkt aan nieuwe leermiddelen in de geest van het geactualiseerde leerplan. Tegelijk wil VAN IN je in deze periode graag op verschillende manieren ondersteunen om deze overstap geleidelijk en doordacht te maken: - met deze voorbeeldbundel van Curieus 3; - met gloednieuwe leermiddelen vanaf mei 2019: Curieus 1, Curieus 3 en Curieus 5; - met de mogelijkheid om in te tekenen voor testmateriaal van Curieus 2, Curieus 4 en/of Curieus 6 waarmee je gedurende het schooljaar 2019-2020 aan de slag kunt in je klas.

4

3

2

1

5

6

2 Curieus_3_ProefHfst.indb 2

4/03/19 10:38

Benieuwd naar Curieus, de nieuwe reeks voor godsdienst A-stroom, aso/tso?

In deze bundel laten we je eerst kennismaken met het hoofdstuk #LichtOnderInvloed uit Curieus 3 dat als voorbeeld geldt voor het algemene stramien van Curieus in de tweede graad. Het overzicht hieronder laat zien hoe verschillende ingrediënten vanuit de drie perspectieven de terreindoelen realiseren.

Terreindoelen

Ingrediënten

#LichtOnderInvloed

Persoonsvorming 3

Hun meervoudige identiteit concretiseren (begrijpen).

Pluraliteit: 110 Christelijke traditie: 114 Identiteit/leerling: 120, 122

Focus 1 en Focus 2

Persoonsvorming 9

Uitdrukken welke figuren/ Bijbelfiguren en/of verhalen/ Bijbelverhalen inspirerend zijn voor de eigen persoonsvorming.

Pluraliteit: 110 Christelijke traditie: 116 Identiteit/leerling: 120

Focus 2 en Focus 3

Inspiratiebronnen 3

Uitleggen hoe inspiratiebronnen tot verandering en/of engagement aanzetten (begrijpen).

Pluraliteit: 127 Christelijke traditie: 141 Identiteit/leerling: 143, 145

Focus 3 en Uitgelicht

Inspiratiebronnen 6

Uitleggen hoe Bijbelverhalen en christelijke tradities gelovigen en geloofsgemeenschappen inspireren (begrijpen).

Pluraliteit: 127 Christelijke traditie: 141 Identiteit/leerling: 143

Focus 3

Ontmoeten 3

In ontmoetingsverhalen van de christelijke tradities het inspirerende onderscheiden (begrijpen).

Pluraliteit: 169, 171 Christelijke traditie: 175 Identiteit/leerling: 180, 182

Focus 2 en Focus 3

Noten: D Terreindoelen worden gerealiseerd in het geheel van een hoofdstuk.

D In dit hoofdstuk raken we ook al het terrein ‘Ontmoeten’ aan, hoewel dat terrein integraal aan bod komt in Curieus 4.

3 Curieus_3_ProefHfst.indb 3

4/03/19 10:38

Structuur hoofdstuk Persoonsvorming

Inspiratiebronnen

Gekozen worden en kiezen

Ontmoeten

Omgaan met verscheidenheid

2e graad

2e graad

JAAR 3

JAAR 4

FOCUS 3

FOCUS 1

VOLGERS EN AFZETTERS

MIJN PERSOONLIJKE SMOOTHIE

(PV 9, IB 3, IB 6 en ONT3)

(PV 3)

FOCUS 2

MIJN GEVULDE RUGZAK (PV 3 en PV 9)

UITGELICHT (IB 3 en ONT3)

BREEDBEELD (PV3)

4 Curieus_3_ProefHfst.indb 4

4/03/19 10:38

D E O L V N I R E ND

O T H C I L # 1 2 3

Curieus_3_ProefHfst.indb 5

Waarvan is deze foto een close-up?

Wat geeft jouw leven kleur?

Verschillende kleuren van licht beïnvloeden elkaar. Waar zie je dat mensen elkaar beïnvloeden?

4/03/19 10:38

FOCUS 1 1

MIJN PERSOONLIJKE SMOOTHIE

Stel jezelf voor aan de hand van de vragen bij de verschillende lichaamsdelen.

Waarover maak jij je zorgen?

Wat doe jij graag?

Waar voel jij je goed bij?

Waarvan krijg jij het ‘op je heupen’?

(Waar erger jij je aan?)

Waar ga jij voor?

2

Vul de zin aan.

Alle kenmerken die te maken hebben met wat we doen, denken of voelen, noemen we onze persoonlijkheid

3

.

Lees wat op de pagina hiernaast bij de vijf eigenschappen staat beschreven. Beantwoord daarna de vragen. a

Heeft iedereen al deze eigenschappen in zich? Leg uit.

Bij iedereen komen de vijf eigenschappen naar voren. Je kunt wel weinig hebben van een bepaalde eigenschap, maar niet niets. b

Wat is het verband tussen je persoonlijkheid en deze eigenschappen?

Je eigen unieke combinatie van deze vijf eigenschappen vormt je persoonlijkheid.

De Nederlandse taal kent wel meer dan 1 000 woorden om de persoonlijkheid van iemand te beschrijven. De theorie van de Big Five (Grote Vijf) zegt dat al die woorden samen te vatten zijn in vijf eigenschappen. Iedere mens heeft een eigen specifieke mix van die vijf eigenschappen in zich.

Sommige heb je wat meer, andere wat minder. Jouw unieke combinatie vormt je persoonlijkheid.

6

#LICHTONDERINVLOED

Curieus_3_ProefHfst.indb 6

4/03/19 10:38

Extraversie: Hoeveel behoefte heb je aan contact met andere mensen?

- Veel D Je bent spontaan, levendig, praat gemakkelijk over je gevoelens met anderen. Je vindt het leuk om in een groep te zijn.

- Weinig D Je houdt je gevoelens liever voor jezelf. Je kunt er meer van genieten om alleen te zijn dan omringd te zijn door anderen.

Vriendelijkheid: Hoe graag wil je andere mensen helpen?

- Veel D Je bent behulpzaam en werkt goed samen.

- Weinig D Je krijgt graag je eigen zin. Je neemt ook graag de leiding. Een spel spelen, is leuker als je wint.

Emotionele stabiliteit: Hoe tevreden en ontspannen ben je?

- Veel D Je bent niet meteen slechtgezind als het even wat moeilijker gaat. Je hebt niet veel stress.

- Weinig D Je voelt je vaak rusteloos en maakt je veel zorgen. Je reageert vaak heftig op moeilijke situaties.

Ordelijkheid: Hoe gestructureerd ga je te werk?

- Veel D Je houdt van duidelijke regels en een planning. Je bent heel betrouwbaar.

- Weinig D Je houdt je niet altijd aan de regels. Het hoeft voor jou niet allemaal gepland te zijn, je ziet wel wat je tegenkomt. Soms kan dit slordig overkomen.

Openheid: Hoe graag zoek je nieuwe ervaringen op?

- Veel D Je bent nieuwsgierig en hebt veel fantasie. Je bent ook best creatief.

Andere mensen vinden je interesses soms vreemd.

- Weinig D Je bent absoluut geen dromer. Voor jou moet alles praktisch zijn. Je luistert beter naar je verstand dan naar je hart.

4

Hoe ziet jouw smoothiebeker eruit? a

Vul jouw smoothiebeker met je eigen persoonlijkheid. Verdeel de kleuren naargelang je veel of weinig van de vijf eigenschappen bij jezelf terugvindt.

b

Stel je smoothie voor aan de klas. Leg ook uit hoe aan jou te merken is hoeveel een bepaalde eigenschap aanwezig is. (Bv.: ‘Ik heb veel ordelijkheid, want ik vul mijn agenda altijd heel netjes in.’)

FOCUS 1 Curieus_3_ProefHfst.indb 7

Mijn persoonlijke smoothie

7 4/03/19 10:38

ZOOM

Iedereen is een unieke mix van eigenschappen. Die mix noemen we onze persoonlijkheid of ons karakter. Iemands persoonlijkheid is dus nooit in één woord te omschrijven.

Er zijn drie factoren die je persoonlijkheid (plots of heel traag) kunnen doen veranderen: - je opvoeding (wat ouders, leerkrachten, leiders … je leren); - je omgeving (de plaats waar je woont, je cultuur, mensen in je omgeving …); - je ervaringen (wat je meemaakt tijdens je leven, keuzes die je maakt …).

5

Kijk nu terug naar je smoothie op p. 3. a

Welke mensen hebben in jouw opvoeding al iets veranderd aan je persoonlijkheid? Dat kan positief of negatief zijn.

persoonlijk antwoord

b

Wat zou er waarschijnlijk anders zijn geweest aan je persoonlijkheid als je aan de andere kant van de wereld geboren zou zijn?

persoonlijk antwoord

c

Heb je al ooit iets meegemaakt waardoor je met jouw persoonlijkheid in de problemen kwam? Wat dan?

persoonlijk antwoord

d

Heb je al ooit iets meegemaakt waarbij je persoonlijkheid een groot voordeel was? Wat was dit?

persoonlijk antwoord

8

#LICHTONDERINVLOED

Curieus_3_ProefHfst.indb 8

4/03/19 10:39

FOCUS 2

MIJN GEVULDE RUGZAK

A Een rugzak voor onderweg 1

Verbind de uitspraken met de juiste leeftijd. Beantwoord daarna de vragen.

a

A

Mijn verhaal is nog maar pas begonnen. Ik ben benieuwd wie ik later zal worden.

B

Ik heb al een heel lang verhaal achter de rug. Mensen die me al lang kennen, weten heel goed wat mijn karakter is.

C

Ik heb het gevoel dat ik nog maar net aan mijn verhaal begin, ook al heb ik al veel meegemaakt. Ik wil nog zo veel leren en groeien. Ik wil zelf nog meer ontdekken wie ik ben.

Wat bedoelen deze mensen met ‘hun verhaal’?

Hun leven, wat ze al hebben meegemaakt, de weg die ze al hebben afgelegd. b

Wie weet waarschijnlijk het best wat zijn of haar persoonlijkheid is?

de oudste persoon c

Waarom denk je dat?

Je kunt een eigenschap pas kennen als je iets hebt meegemaakt waarin die eigenschap duidelijk wordt. De oudste heeft het meeste meegemaakt. Van hem/haar zijn dus de meeste eigenschappen duidelijk geworden omdat hij/zij op meer situaties heeft moeten reageren.

Je weet pas hoe sterk je bent als sterk zijn de enige keuze is die je hebt.

ZOOM

Je leven is een aaneenschakeling van verhalen. Daarom kun je iemand het best leren kennen door zijn of haar levensverhaal. In elk verhaal zit een ervaring die je meedraagt voor de rest van je leven. Het kan zelfs zijn dat die ervaringen je ooit helpen, en dus op hun beurt jou dragen. Op die manier kunnen mensen, maar ook ervaringen een soort tochtgenoot worden op (een deel van) jouw eigen levensweg.

FOCUS 2 Curieus_3_ProefHfst.indb 9

Mijn gevulde rugzak

9 4/03/19 10:39

“Alles wat je meemaakt, al je verhalen, je draagt ze mee als een soort rugzak op de reis door je leven heen.”

2

10

Stel je eigen rugzak samen. a

Kies vijf tot acht periodes of momenten uit je leven. Deze vragen kunnen je wat helpen: - Welke verjaardag zul je nooit vergeten?

- Heb je ooit indrukwekkende mensen ontmoet?

- Wanneer was je het laatst écht heel gelukkig?

- Ben je ooit al heel verdrietig geweest?

- Herinner jij je je eerste schooldag of de eerste dag van de middelbare school?

- Wat is het mooiste cadeau dat je ooit kreeg?

- Waarmee kunnen mensen jou echt pijn doen?

- Heb je ooit al een droom moeten opgeven?

- Wat is je leukste herinnering met je vrienden?

- Wie heeft jou ooit geïnspireerd?

- Heeft iemand jou ooit al (figuurlijk) gedragen?

b

Schrijf over elk van deze periodes of momenten een kort maar waargebeurd verhaal met jezelf in de hoofdrol.

c

Kies bij elk verhaal één voorwerp dat symbool staat voor het verhaal en schrijf dat in de rugzak.

d

Steek de voorwerpen in een echte rugzak en neem die mee naar de klas.

e

Vertel aan de hand van je voorwerpen jouw verhalen.

f

Luister ook goed naar de verhalen van je klasgenoten, zodat je de fiche op p. 7 kunt invullen.

#LICHTONDERINVLOED

Curieus_3_ProefHfst.indb 10

4/03/19 10:39

3

Kies ĂŠĂŠn verrassend voorwerp dat je gehoord hebt bij een klasgenoot. Vul aan de hand van dat voorwerp de fiche in.

Klasgenoot: Voorwerp: Korte samenvatting van het verhaal:

Wat vertelt dit over de persoonlijkheid van jouw klasgenoot?

FOCUS 2 Curieus_3_ProefHfst.indb 11

Mijn gevulde rugzak

11 4/03/19 10:39

B De rugzak van Jezus 1

Lees de vier verhalen op p. 9 en beantwoord dan onderstaande vragen. a

Zijn er woorden die je niet begrijpt? Onderlijn ze in de tekst.

b

Zoek deze woorden op in de begrippenlijst van het leerwerkboek.

c

Noteer hieronder de woorden die je niet terugvindt in de begrippenlijst. Vraag uitleg aan je leerkracht.

persoonlijk antwoord

d

Duid met een kleur aan welke woorden of zinnen volgens jou iets belangrijks zeggen over de persoonlijkheid van Jezus.

e

Met welke woorden zou je de persoonlijkheid van Jezus beschrijven?

persoonlijk antwoord

f

Als jij voor Jezus zo’n rugzak moet maken, welke drie voorwerpen zou jij er dan insteken en waarom?

persoonlijk antwoord (Bv.: een kruis (hij werd vermoord door zijn vijanden, maar probeerde toch van hen te houden), een muntstuk (hij verjoeg de geldwisselaars uit de tempel) en een appel (symbool voor het eten met Levi én dat hij mensen gezond wil maken) …)

ZOOM

Christenen vertrouwen bijna volledig op verhalen om te weten wie God en Jezus zijn.

Die verhalen vind je natuurlijk voor een groot deel in de Bijbel. Ook de voorbije 2 000 jaar zijn mensen verhalen blijven schrijven. Door de geschiedenis heen blijven mensen die verhalen over hoe zij God en Jezus in hun leven hebben mogen ervaren,, delen met elkaar. Al die verhalen worden nog steeds in de christelijke traditie doorgegeven aan volgende generaties, om steeds opnieuw mensen te blijven inspireren.

12

#LICHTONDERINVLOED

Curieus_3_ProefHfst.indb 12

4/03/19 10:39

1 NT

Jezus ging weer naar een andere plaats. Onderweg zag hij een tollenaar bij zijn tolhuis zitten. De man heette Levi. Jezus zei tegen Levi: ‘Kom, ga met mij mee.’ Levi stond op, liet alles achter en ging met Jezus mee. In zijn huis maakte Levi een groot feestmaal klaar voor Jezus. Er waren ook veel tollenaars en andere gasten. Ze aten samen. De farizeeërs en wetsleraren klaagden daarover. Ze zeiden tegen de leerlingen van Jezus: ‘Jullie horen niet te eten met tollenaars en slechte mensen.’ Toen zei Jezus: ‘Een dokter is er niet voor gezonde mensen, maar voor zieke mensen. Met mij is het net zo. Ik ben er niet voor goede mensen. Ik ben gekomen om slechte mensen te vertellen dat ze een nieuw leven moeten beginnen.’

(Luc. 5, 27-30)

2 NT

Op een sabbat ging Jezus naar de synagoge om uitleg te geven over God. In de synagoge was een man met een vergroeide rechterhand. De wetsleraren en farizeeërs letten goed op Jezus. Ze dachten: als hij die man beter maakt op sabbat, kunnen we een klacht tegen hem indienen. Maar Jezus wist wat ze dachten. Hij zei tegen de man met de vergroeide hand: ‘Sta op en kom bij mij staan.’ Dat deed de man. Toen vroeg Jezus aan de wetsleraren en de farizeeërs: ‘Mag je op sabbat iets goeds doen? Of is het beter om iets slechts te doen? Mag je op sabbat iemands leven redden? Of is het beter om iemand dood te laten gaan?’

Jezus keek iedereen aan. Toen zei hij tegen de man met de vergroeide hand: ‘Steek je hand uit.’ De man stak zijn hand uit en meteen was de hand beter.

(Luc. 6, 6-10)

3 NT

Jezus zei tegen de mensen die naar hem luisterden: ‘Je moet van je vijanden houden. Wees goed voor de mensen die je haten. Spreek met respect over de mensen die je uitschelden. Bid voor mensen die je slecht behandelen. [...] Behandel andere mensen net zoals je zelf behandeld wilt worden. Stel dat je alleen van je vrienden houdt, verdien je dan een beloning van God? Nee, want ook slechte mensen houden van hun vrienden. En stel dat je alleen goed bent voor de mensen die goed zijn voor jou. Verdien je dan een beloning? Nee, want slechte mensen doen hetzelfde. [...]

Daarom zeg ik tegen jullie: Houd van je vijanden. Wees goed voor iedereen. [...] Dan zullen jullie een grote beloning krijgen, en jullie zullen kinderen van God zijn. Want ook God zelf is goed voor mensen die ondankbaar en slecht zijn.’

(Luc. 6, 27-35)

4 NT

Jezus en de leerlingen kwamen weer in Jeruzalem. Jezus ging de tempel in.

Daar zaten handelaars, die geld wisselden en duiven verkochten. Jezus begon de handelaars en hun klanten weg te jagen. De tafels en stoelen van de handelaars gooide hij omver. En hij hield iedereen tegen die met spullen over het tempelplein liep. Jezus legde uit waarom hij dat deed. Hij zei: ‘In de heilige boeken staat: “Gods huis is een plaats waar iedereen mag bidden.” Maar jullie hebben het veranderd in een huis van dieven!’ De priesters en de wetsleraren hoorden wat Jezus zei. Ze dachten na over een plan om hem te doden.

Ze waren bang voor hem. Want het hele volk was diep onder de indruk van wat Jezus vertelde.

(Marc. 11, 15-18)

FOCUS 2 Curieus_3_ProefHfst.indb 13

Mijn gevulde rugzak

13 4/03/19 10:39

FOCUS 3

VOLGERS EN AFZETTERS

A Goede invloed, slechte invloed 1

Wie of wat heeft een invloed op wat jij doet? a

Lees de woorden hieronder.

- Doorstreep de personen die helemaal geen invloed hebben op jou.

- Schrijf aan de rand van het kader wie weinig invloed heeft op jou.

- Schrijf in het midden van het kader wie veel invloed heeft op jou.

b

Vul het kader aan met twee mensen/groepen die veel invloed hebben op jou. beste vriend - broer/zus - dokter - Facebook - God - grootouders - huisdier - Instagram klasgenoten - leerkracht - lief - ouders - politie - schooldirecteur - sportcoach - Twitter - YouTube

IK

2

Plaats de letters van de volgende ervaringen op de juiste plaats in het kader.

A ‘Vorig jaar is mijn beste vriend beginnen roken.

Ik weet dat het niet goed is voor de gezondheid.

Toch rook ik af en toe mee. Ik wil niet dat hij mij uitlacht.’

Noah

B ‘Ik bijt vaak op mijn nagels. Mijn grootmoeder zegt altijd dat ik ermee moet stoppen. Maar ik vind dat zij zich er niet mee moet bemoeien.’

Emma

C ‘Veel foto’s van beroemde mensen worden gefotoshopt. Hierdoor krijgen we een slecht beeld van onszelf. Ik vind dat de media meer mensen moet laten zien zoals ze echt zijn. Photoshop maakt mensen fake, niet mooi.’

Melika

D ‘Ik ben echt niet goed in Frans. Mijn lief vindt dat net het leukste vak op school. Was ik maar zo goed als hij! Misschien moet ik dit weekend maar studeren voor Frans in plaats van tv te kijken.’

Simon

14

#LICHTONDERINVLOED

Curieus_3_ProefHfst.indb 14

4/03/19 10:39

ZOOM

Bij elke vorm van invloed – of die nu goed is of slecht – kun je kiezen: ‘Zet ik me hiertegen af?’ of ‘Volg ik dit voorbeeld?’.

Volgen

Slechte invloed Zich afzetten

Goede invloed

3

Kun je ook zelf een voorbeeld bedenken voor de vier kwadranten van dit schema?

B Christelijke influencers 1

Denk met de klas na over deze stellingen.

Het is gemakkelijk voor gelovige mensen om een goede invloed te hebben

op anderen.

Het is belachelijk om je te laten beïnvloeden door iemand die al lang dood is.

Je kunt God niet zien, dus Hij kan je niet echt beïnvloeden.

Jezus kan alleen maar een voorbee

ld voor je zijn als je jezelf een christen

noemt.

ZOOM

Heel wat mensen in de Bijbel of de christelijke geschiedenis hebben een levensverhaal dat nu nog altijd veel mensen inspireert. Ze worden beschouwd als een goede invloed en zijn het daarom waard om te volgen. Hun manier van leven is een voorbeeld voor veel christenen, omdat ze laten zien wie God kan zijn. Met hun daden en hun woorden laten ze zien wat ‘in God geloven’ met een mens kan doen.

CURIEUS!

Wanneer iemand leuke berichten of commentaren post op Facebook, Instagram, YouTube of andere sociale media, kun je die persoon volgen om gemakkelijk meer van hem of haar te kunnen lezen. Of je kunt op de hoogte blijven van nieuwe foto’s of video’s van je idool door zijn of haar profiel te volgen.

Populariteit op sociale media wordt uitgedrukt in het aantal volgers. Hoe meer je er hebt, hoe beter.

Influencers maken van die populariteit hun beroep. Ze willen zoveel mogelijk volgers, zodat grote bedrijven hen betalen om reclame te maken. Zo geraakt de reclame tot bij miljoenen mensen.

Doordat ze veel invloed (influence) hebben op hun fans, werkt de reclame vaak heel goed. De fans willen hetzelfde leven als hun idool.

FOCUS 3 Curieus_3_ProefHfst.indb 15

Volgers en afzetters

15 4/03/19 10:39

2

Link deze christelijke influencers aan hun manier waarop ze christenen vandaag nog beïnvloeden.

D

B

C

Moeder Teresa E

Desmond Tutu

A

Sint-Th omas van Aq uino

Maria

A

B

C

D

E

4

1

5

2

3

Sint-Franciscus van Assisi

1 Niet alleen mijn strijd tegen racisme, maar ook mijn vreugde heeft al velen geïnspireerd. Ik geloof dat God wil dat alle mensen vredevol en vreugdevol met elkaar omgaan. In Zuid-Afrika, waar ik woon en bisschop ben, ga ik daarom de strijd aan met apartheid, niet door te straffen, maar door mensen bij elkaar te brengen.

2 Ik lijk een eenvoudige katholieke zuster, maar mijn werk heeft veel mensen in India geholpen. Ik zette me in voor de allerarmsten. Ik was zo’n goed voorbeeld van naastenliefde dat ik de Nobelprijs voor de Vrede heb gekregen. Over de hele wereld, ook in België, heb ik huizen opgericht waar Missionarissen van Naastenliefde mijn werk kunnen verderzetten.

3 Na een rijk en wild leven besefte ik dat geld niet gelukkig maakt. Ik liet alles achter en koos voor armoede en voor God. Ik heb anderen laten zien dat je gelukkig kunt worden van een mens of dier in nood te helpen. Vandaag zijn er nog altijd monniken die mijn manier van leven willen volgen: de franciscanen.

Zelfs een paus vernoemde zich naar mij!

4 Ik sta bekend als een vrouw zonder zonden. Hoe moeilijk mijn leven ook geweest is, ik bleef altijd vertrouwen op God. Vandaag ben ik voor veel christenen het toonbeeld van een moeder en van een goede gelovige. Ik word ook vaak gezien als symbool voor de zachte, zorgzame en liefdevolle kant van het christendom.

5 Ik ben de patroonheilige van de scholen en de studenten. Dat komt omdat ik altijd meer wil weten over de wereld, de mens en God. Ik vind dat je nooit mag stoppen met nadenken, zeker niet over God. Mensen die kritisch willen blijven in hun geloof, nemen daarom graag een voorbeeld aan mij.

16

#LICHTONDERINVLOED

Curieus_3_ProefHfst.indb 16

4/03/19 10:40

UITGELICHT 1

Kies een persoon:

Sint-Benedictus van Nursia (monnik)

Mahatma Gandhi (godsdienstige en politiek leider)

Moses Mendelssohn (filosoof)

Aïsja bint Abu Bakr (vrouw van Mohammed)

Benazir Bhutto (politica)

Bono (muzikant) Abraham (aartsvader)

Je mag ook zelf iemand voorstellen aan de leerkracht.

Martin Luther King Jr. (dominee) 2

Paus Johannes XXIII

Ga zelf in boeken of op het internet op zoek naar het verhaal achter deze man of vrouw. a

Wat kun je over zijn of haar persoonlijkheid vertellen? Ga dit na voor de vijf eigenschappen van de Big Five.

b

Verduidelijk een van deze eigenschappen met een bijpassende gebeurtenis, citaat … uit het leven van deze persoon. Leg duidelijk uit wat de link is met een karaktereigenschap.

c

Door wie of wat heeft deze persoon zich laten beïnvloeden?

d

Op welke manier kan deze persoon andere mensen beïnvloeden?

e

Waarin kan deze persoon voor jou een voorbeeld zijn? Waarom?

f

Welke eigenschap(pen) van deze persoon wil je zeker niet overnemen in je eigen leven? Waarom?

UITGELICHT Curieus_3_ProefHfst.indb 17

17 4/03/19 10:40

D L E E B D E E BR Geef je verhaal van de volgende twee weken een kleur. Schrijf naast elk lampje ook één moment dat je gevoel bij die dag mee heeft beïnvloed.

Bepaal de kleurcode: Geweldige, fantastische dag!

Vermoeiende dag

Frustrerende, boze dag

Goede, gelukkige dag

Droevige dag

Drukke, stresserende dag

Gewone, gemiddelde dag

week 2

zondag

zaterdag

vrijdag

donderdag

woensdag

dinsdag

maandag

week 1

18

BREEDBEELD

Curieus_3_ProefHfst.indb 18

4/03/19 10:40

VENSTERS ONTKIEM !

ILC 'S

Kennis: 1, 2, 3, 8, 9, 10 Vaardigheden en attitudes: 4, 5, 6, 7, 12, 13, 14, 15, 16, 17

Curieus_3_ProefHfst.indb 19

4/03/19 10:40

A Van zaadje naar ‌ Elk zaadje dat geplant wordt, heeft zonlicht, water en zuurstof nodig om te groeien en bloeien. Zon, water en zuurstof zijn dus factoren die ervoor zorgen dat het zaadje kan uitgroeien tot een mooie bloem, plant of boom.

Bij mensen is dat ook zo. We ontstaan als een zaadje dat groeit tot een volwassen persoon met een eigen persoonlijkheid. Heel veel factoren bepalen wie we worden.

Zoals het zaadje dus zon, water en zuurstof nodig heeft, hebben mensen liefde, tijd, aandacht, ondersteuning, begeleiding ‌ nodig om te groeien tot wie ze zijn.

1

Wie of wat heb jij nodig om te groeien en bloeien? a

20

Vul het schema/de mindmap eerst individueel in.

VENSTERS

Curieus_3_ProefHfst.indb 20

4/03/19 10:40

b

Bespreek nu je antwoorden in groep.

-

Zijn er gelijkenissen en/of verschillen? Vul de tabel aan.

Gelijkenissen

-

2

Verschillen

Hoe komt dat denk je?

Denk dieper na over de factoren die jouw groei kunnen beĂŻnvloeden. a

Met wie heb je al leuke momenten gedeeld?

b

Wie stond er naast jou tijdens moeilijke momenten en steunde je?

c

Put je kracht uit je levensbeschouwing? Op welke manier?

d

Welke persoonlijkheidskenmerken kun je inzetten in de relatie met mensen met een andere levensbeschouwing?

Je lijkt qua persoonlijkheid altijd op je vader of moeder, want je hebt als zaadje hun DNA meegekregen.

3

Tot wie ben je ondertussen ontkiemd en wat vind jij belangrijk? a

Omschrijf aan de hand van een aantal kenmerken jouw persoonlijkheid of identiteit.

b

Welke persoonlijkheidskenmerken zou je nog willen hebben? Waarom?

c

Bespreek met je klasgenoten jouw antwoorden op bovenstaande vragen vanuit je eigen levensbeschouwing.

ONTKIEM !

Curieus_3_ProefHfst.indb 21

21 4/03/19 10:40

B Levensbeschouwelijke identiteit 1

Je levensbeschouwelijke identiteit geeft richting en zin aan je voelen, denken en doen. a

Speel ‘wie is het’ met de kaartjes hieronder en ontdek welke figuur zichzelf aan de hand van een kenmerkende eigenschap omschrijft. Kies uit: Abraham - Adam - Aïsha - Boeddha - Brahman - David - Descartes - Dharma Engel Gabriël - Esther - Ganesh - Jezus - Khadija - Maria - Mohammed - Mozes - Noah Plato - Salomon - Sara - Socrates - Vishu

id Menselijkhe

te mens. Mijn Ik ben de eers ebreeuws naam in het H ook ‘mens’ of betekent dan ‘mensheid’.

dam Wie ben ik? A

Moedig en dapper Ik was de tweede koning van Israël. Ik was zo sterk dat ik Goliath overwon. Het symbool op de Israëlische vlag verwijst naar mijn naam.

Wie ben ik? David

Vriendschap Ik ben de stamvader van het jodendom, christendom en de islam. Ik word ook de vriend van God genoemd.

Doorzettingsvermogen God gaf mij de opdracht een ark te bouwen om samen met de dieren en de gelovigen de zondvloed te doorstaan.

Wie ben ik? Noah

sterk

met mijn Ik reisde samen Nazareth naar man Jozef van n aar beviel ik va Bethlehem. D een zoon.

aria Wie ben ik? M

22

Ik ben opgegroeid in de stad Mekka. De mensen noemden mij de betrouwbare, omdat ik tijdens mijn leven niemand ooit heb bedrogen of belogen.

Wie ben ik? Mohammed

Wijsheid Ik was de zoon van koning David en Batseba.

Wie ben ik? Salomon

Gehoorzaam Ik bracht de Woorden van God naar de profeten en Maria, moeder van Jezus. Ik vertelde en bracht de Boodschap van God, precies zoals Hij me ze had bevolen.

Wie ben ik? Engel Gabriël

Wie ben ik? Abraham

Geduldig en

Betrouwbaar

Leiderschap

Ik ben de man die de joodse slaven verloste van de farao.

Op Gods beve l leidde ik hen naar het Beloo fde Land.

Wie ben ik?

Mozes

Medelevend Ik ben de Zoon van God, verwekt door een mirakel. Mijn naam betekent ‘verlossing’.

Wie ben ik? Jezus

Standvastig

Ik was de eerste vr ouw van de profeet Mohamm ed. Toen hij de openbaring kr eeg van de engel Gabriël gelo ofde ik hem meteen en steund e ik hem in zijn goddelijke op dracht.

Wie ben ik?

Khadija

d Wijshei

ik oom toen der een b n o t n a e z Ik ik op eig reep dat naar plots beg oest gaan m k e o z p kracht o g. Ik e ordenin jk li r u tu de na India. leefde in dha ik? Boed n e b ie W

VENSTERS

Curieus_3_ProefHfst.indb 22

4/03/19 10:40

Sociaal Ik heb een hoofd van een olifant en een lichaam van een mens.

Ik neem hindernissen weg als hindoes mij vereren en help bij het maken van keuzes. Ik word ook ‘god van de menigte’ genoemd.

Wie ben ik? Ganesh

Onveranderl

ijk

Ik ben een bela ngrijk begrip uit het hindoeï sme. Ik beteke n eeuwig, onverg ankelijk, oneindig en on veranderlijk.

Ik word gezien als de Scheppe rGod. Wie ben ik?

Wie ben ik? Sara

Rationeel

se filosoof en Ik ben een Fran an mij ken je de wiskundige. V go raak: Cogito er bekende uitsp d w s ik ben. Ik or sum. Ik denk du vader van de daarom als de fie beschouwd. moderne filoso

escartes Wie ben ik? D

Ik ben een belangrijke filosoof die gedurende de klassieke oudheid in Athene leefde.

Een van mijn leerlingen was Aristoteles.

Wie ben ik? Plato

Brahman

Leergierig

Hoopvol Ik was de eerste vrouw van Abraham. Ik kreeg op heel late leeftijd nog een zoon, Isaak.

Filosofisch

Bewaker

wereld en grijp Ik bewaak de isgaat. Ik word in als er iets m we d met een blau vaak afgebeel . r en vier armen lichaamskleu

ishu Wie ben ik? V

Ik was een leergierige jonge vrouw die leefde in de tijd van de profeet Mohammed. Ik had kennis over geneeskunde, geschiedenis, recht en hield van poëzie.

Wie ben ik? Aïsha

Communicatief Ik leefde in de Romeinse tijd. Ik was leraar van Plato. Voor mij stond communicatie centraal.

Daarom vond je me vaak in de agora met een groepje studenten. Ik word gezien als de grondlegger van het (westerse) humanisme.

Moedig Ik ben een Joodse vrouw uit de Bijbel. Ik vroeg aan de koning om joden niet te vermoorden.

Wie ben ik? Esther

Wie ben ik? Socrates

CURIEUS

Je levensbeschouwelijke identiteit is je deelidentiteit die gekleurd is door je eigen levensbeschouwing. Iedereen heeft een 'levens-beschouwing'. Dat is de bril waardoor je naar de wereld kijkt en die je wereld- en mensbeeld bepaalt. Je levensbeschouwing geeft richting en zin aan waarom je bepaalde dingen doet of niet doet.

b

Waarom hebben profeten, religieuze personages en idolen volgens jou positieve kenmerken/ eigenschappen in de verhalen die over hen worden verteld?

Om de mensen te inspireren om hun voorbeeld te volgen. c

Wat is het doel van die verhalen?

Ze dienen als voorbeeld en tonen dat het hebben van positieve kenmerken niet alleen goed is voor jezelf maar ook voor je naasten, de gemeenschap en zelfs de hele samenleving.

ONTKIEM !

Curieus_3_ProefHfst.indb 23

23 4/03/19 10:40

2

Door de geschiedenis heen leefden er personen met een sterke persoonlijkheid. Ze hebben anderen kunnen inspireren door die persoonlijkheid en door wat ze betekenden voor de samenleving en de mensheid. a

Kies minstens één persoon uit onderstaande lijst: Al Gore - Ali Banat - Anne Frank - Aviccena - Dalai Lama - Denis Mukwege - Henry Dunant - Katherine Johnson - Marleen Temmerman - Martin Luther King - Mesu Özil - Nafi Thiam Nelson Mandela - Rosa Parks - Victoria Woodhull

b

Zoek online informatie op over het leven van deze persoon. Denk na over zijn/haar impact op de samenleving en de mensheid. Noteer de belangrijkste gebeurtenissen en verwezenlijkingen.

c

Was deze persoon religieus? Indien ja, in hoeverre speelde religie een rol in zijn/haar leven?

d

Welk persoonlijkheidskenmerk omschrijft deze figuur het best?

e

Bespreek de verschillende figuren in groep. Door wie word jij geïnspireerd en waarom? Vul de tabel aan.

Wie?

24

Persoonlijkheidskenmerken

Kenmerken die ik wil overnemen.

Waarom?

VENSTERS

Curieus_3_ProefHfst.indb 24

4/03/19 10:40

3

Zijn er nog andere voorbeelden van mensen die je inspireren? Verklaar waarom.

Je kunt enkel worden geïnspireerd door mensen uit je eigen levensbeschouwing.

4

Kleuren hebben vaak een speciale betekenis. Noteer in de onderstaande tabel voor vijf kleuren hun betekenis per levensbeschouwing.

Christendom

Blauw

geheim,

Islam

Jodendom

bescherming

rouw en dood

Boeddhisme

Hindoeïsme

vrijheid,

compassie,

bescherming,

innige

vooruitgang,

vrede met

evenwichtig-

overgave,

geduld, eens-

jezelf,

heid, stand-

hemel

gezindheid

puurheid

vastigheid

vreugde,

wijsheid, ‘de

wijsheid,

goud, maar

blijschap,

middenweg’

kennis

ook afgunst

sociale

zon, warmte, Geel

Vrijzinnig humanisme

verraad

Rood

energie levenskracht,

levenskracht,

kracht,

levenskracht,

reinheid,

bloed, lijden,

bloed, ver-

macht,

transitie

kracht,

liefde en lust

bondenheid

passie,

bescherming,

met de aarde

ambitie

sensualiteit

reinheid

puur,

leren om je

zuiverheid,

reinheid,

onschuld,

open te stellen

heiligheid

maar ook

vrede

voor vrijheid,

Wit

onschuld,

zuiverheid

lang leven

Groen

dood hoop, groei,

wijsheid,

natuur,

actie, balans,

geluk,

toekomst

inzicht,

voorspoed,

jeugdigheid,

voorspoed,

toewijding

het gewone

vernieuwing

mildheid van

leven

de natuur

ONTKIEM !

Curieus_3_ProefHfst.indb 25

25 4/03/19 10:40

5

Niet alleen de kleur, maar ook de bloem, plant of boom op zich kan een bepaalde betekenis hebben. Zo staat een zonnebloem bijvoorbeeld voor kracht, bewondering en loyaliteit.

Maak een powerpoint van verschillende bloemen, planten en bomen met een betekenis die bij jouw persoonlijkheid passen. a

Zet telkens de betekenis van de bloem, plant of boom erbij.

b

Vind je deze terug in een of meerdere levensbeschouwingen?

c

Hebben ze in alle levensbeschouwingen dezelfde betekenis?

Kunnen alle soorten bloemen, planten en bomen vredig naast elkaar groeien en bloeien?

Je identiteit of persoonlijkheid wordt bepaald en beĂŻnvloed door verschillende factoren. Daarom zeggen we dat je identiteit meervoudig en meerlagig is. Dat wil zeggen dat je identiteit bestaat uit verschillende deelidentiteiten.

Welke factoren bepalen je identiteit? Bijvoorbeeld de taal die je thuis spreekt, de cultuur waarin je opgroeit, je etnische achtergrond, je levensbeschouwing ‌ Kortom, je leefomgeving bepaalt wie je bent als persoon. Je persoonlijkheid of identiteit groeit en bloeit heel je leven lang onder invloed van de factoren in je leefomgeving.

26

VENSTERS

Curieus_3_ProefHfst.indb 26

4/03/19 10:45

6

Maak in groep een collage. De collage dient de persoonlijkheid of identiteit van iedereen uit de groep weer te geven. Het uiteindelijke resultaat is meer dan de optelsom van jullie deelidentiteiten en persoonlijkheidskenmerken. a

Verwerk volgende elementen in jullie collage: - minstens één bloem, plant of boom per groepslid die zijn/haar persoonlijkheid weerspiegelt; - de betekenis van de gekozen bloemen, planten en/of bomen; - de betekenissen van de gekozen kleuren; - afbeeldingen en foto’s uit magazines, kranten … en/of zelfgemaakte tekeningen, schilderijen …

- een gedicht, vers, spreuk … dat/die bij jouw persoonlijkheid past.

b

Wat vinden de andere groepsleden van je keuze? Passen de gekozen bloemen, planten, bomen bij je persoonlijkheid of identiteit?

T I E T I T N E ID

ONTKIEM !

Curieus_3_ProefHfst.indb 27

27 4/03/19 10:45

Wouter De Smedt Peggy Batsleer MichaĂŤl Bartels Karolien De Decker Stephanie Jame

BÄł de leerwerkboeken van Curieus 1, 3 en 5 vind je Ontdek het onlineleerplatform diddit! vanaf augustus 2019vind ookjeonline materiaal op www.diddit.be.

Vooraan in dit boek de toegangscode, zodat je volop kunt oefenen op je tablet of computer. Activeer snel je account op www.diddit.be en maak er een geweldig schooljaar van!

ISBN 978-90-306-7656-0 564408

vanin.be

9 789030 676560

564408_01_CEP1_COV.indd Curieus_3_ProefHfst.indb 28 1,3

4/03/19 10:45