Stap 1 Heeft een kunstwerk een decoratieve functie?

PARCOURS

STAP 1 Heeft een kunstwerk een decoratieve functie?

Stilte in huis doorbreek je graag met muziek. Op een lege muur in je kamer hang je misschien een poster van je popidool.

Had je als kunstenaar/maker de intentie om enkel de stilte op te vullen of je muur te versieren? Wanneer is kunst enkel decoratief? Wanneer overstijgt ze haar decoratieve functie? 1 Bekijk de onderstaande foto’s. Het zijn geen bijzonder artistieke werken, maar voor sommige mensen

zijn de decoratieve elementen belangrijk in hun leven. Leg uit wat de bedoeling kan zijn.

1 3 4

2 ©VAN IN

5 6

10 8 9 7 ©VAN IN

a Aan welk decoratief element hecht jij (thuis) belang? Waarom?

b Lees de onderstaande situaties waarin jongeren al dan niet bewust geconfronteerd worden met kunst. Kruis aan welke situaties volgens jou het meest aansluiten bij kunst als decoratie.

Argumenteer met de klas waarom je dat vindt.

Situaties

1 Je komt thuis en zet onmiddellijk de radio aan.

2 Je gaat op uitstap naar een museum. Wanneer je stilstaat bij een kunstwerk vind je het mooi en vraag je je af of er een inhoudelijke betekenis is.

3 Je gaat met je vrienden naar het park. Je loopt voorbij een bronzen beeld.

4 Je gaat naar de bibliotheek om een boek te lenen. In de ontvangsthal hangen schilderijen.

5 Je loopt door een winkelstraat en hoort op de achtergrond muzak.

6 Je gaat naar de winkel in de stad en ziet een straattheater. Je blijft gefascineerd staan.

7 Je neemt de trein en rent door de stationshal die met graffiti bedekt is. Je hebt enkel oog voor de klok. c Kies één van de situaties uit oefening b die je hebt aangekruist. Wanneer spreek jij over decoratie en vanaf wanneer wordt het kunst voor jou? ©VAN IN HOOFDSTUK 3

d Decoratieve kunst en toegepaste kunst zijn hetzelfde, maar ze staan lijnrecht tegenover beeldende kunsten (ook wel ‘schone kunsten’ genoemd). Bij schone kunsten gaat het over de opwekking van een esthetische beleving. Bij toegepaste kunst gaat het vooral om een gebruiksvoorwerp in een esthetisch jasje steken met als doel economische winstbejag. Zo wordt een stoel dagelijks gebruikt en staat hij niet enkel in je woonkamer voor de sier.

Hieronder vind je twee voorbeelden. Lees de teksten en beantwoord de vragen.

CONTOUR FLES VAN COCA-COLA

Omdat Coca-Cola zich wil onderscheiden van copycats ontstaat in 1916 de contour fles. Het is een uniek ontwerp van The Root Glass Company uit Terre Haute, Indiana. Het bedrijf baseerde zich voor het ontwerp op een geribbelde cacaoboon. Consumenten dachten ten onrechte dat de cacaoboon deel uitmaakte van het geheime recept van Coca-Cola. Daarom probeerden de ontwerpers de geribbelde peul van de vrucht na te bootsen. In 1916 stelde Coca-Cola het flesje met veel enthousiasme voor aan het grote publiek. Mét succes, want het flesje groeide uit tot een wereldwijd icoon.

COCA-COLA 3 (ANDY WARHOL, 1962)

In 1962 schildert Andy Warhol Coca-Cola 3. Hij doet dat niet volgens de klassieke regels van de schilderkunst. Hij schildert de colafles illustratief en lineair. Het gaat niet over het unieke, maar over het ordinaire. Hij schildert een object uit ons dagelijks leven, voor toeschouwers heel erg toegankelijk. Iedereen heeft al eens een cola gedronken. Dat is waarom dit werk zo sterk is. Het colaflesje is een iconisch symbool. Warhol maakt een schilderij dat stilistisch aansluit op de reclamevormgeving, dat op het eerste gezicht niet uniek lijkt: het lijkt om drukwerk te gaan. Het schilderij ontstaat in een periode die zich ook kenmerkt door de start van de massaconsumptie. 1→ Bij welk van de twee bovenstaande voorbeelden gaat het over een decoratieve vorm van kunst, dus over toegepaste kunst? Wat besluit je daaruit?

2 1 ©VAN IN

CHINEES PORSELEIN DOORHEEN DE GESCHIEDENIS SUNFLOWERS SEEDS, AI WEIWEI

1 2

Jingdezhen is een stad in China die bekend staat om zijn porseleinindustrie. De keizers uit de Ming-dynastie (13681619) hadden hun eigen porseleinovens in de stad. Daar lieten ze hun porseleinen servies bakken, exclusief voor het keizerlijk hof.

Bij de Chinese bevolking behoudt het porselein uit Jingdezhen nog altijd zijn kwaliteitslabel, ondanks de almaar groter wordende concurrentie uit andere steden.

In de turbinehal van de Tate Modern, een museum in Londen, werden in 2010 miljoenen handgemaakte zonnebloemzaden uit porselein tentoongesteld. Omgerekend goed voor 150 ton porselein bedekken ze de vloer van de turbinehal met een dikke laag. De zaadjes, eenvoudig en herkenbaar van vorm en op ware grootte nagemaakt hebben een diepere betekenis: zonnebloempitten worden in China dagelijks als snack geconsumeerd. In tijden van hongersnood onder Mao waren ze een van de weinige voedingsbronnen. Mao werd vaak voorgesteld als een zonnekoning en het volk als zonnebloemen die naar hun leider moesten opkijken. Daarnaast alludeert Ai Weiwei ook op het feit dat een grootschalig project zoals dit enkel mogelijk is in China waar massaproductie in gang wordt gezet. Waar 1600 goedkope werkkrachten werden ingezet om dit werk te realiseren. Die ambachtslui waren afkomstig uit de regio Jingdezhen. 2→ Bij welk van de twee bovenstaande voorbeelden gaat het over een decoratieve vorm van kunst, ©VAN IN dus over toegepaste kunst? Wat besluit je daaruit?

e Lees de onderstaande voorbeelden. Duid aan of de jongeren, al dan niet bewust, geconfronteerd worden met decoratieve/toegepaste of met beeldende/schone kunst. Markeer in de voorbeelden het kunstobject.

Voorbeelden Decoratieve/ toegepaste kunst

Beeldende/ schone kunst 1 Je gaat op uitstap naar een museum. Wanneer je stilstaat bij een schilderij vind je het mooi en vraag je je af of er een inhoudelijk betekenis is. 2 Na een schooldag kom je doodmoe thuis en plof je in de zetel. 3 Na lang sparen kun je eindelijk die coole sneakers kopen. 4 Tijdens het studeren gaat er niks boven een cursus die grafisch mooi is vormgegeven. 5 Van je familie krijg je voor je achttiende verjaardag een gouden juweel. 6 Je hangt graag rond op het plein waar streetart kunt zien. ‘Kunstwerken’ die je functioneel inzet in het dagelijks leven, die je leven praktischer maken, noem je toegepaste kunst. Toegepaste kunst wordt ook wel decoratieve kunst genoemd. Onder toegepaste kunst worden hoofdzakelijk de volgende kunsten gerekend: architectuur, modeontwerp, edelsmeedkunst, grafische vormgeving, industriële vormgeving ... Decoratieve kunsten worden vaak geplaatst tegenover de ‘schone kunsten’. De schone kunsten worden ook wel beeldende kunst genoemd. Schone kunsten vragen de aandacht van de toeschouwer en sporen hem daarbij aan kritisch na te denken. Heeft kunst een decoratieve functie? 3.1©VAN IN Onder schone kunsten worden hoofdzakelijk de volgende kunsten gerekend: schilderkunst en beeldhouwkunst. HOOFDSTUK 3