Guillaume Lo A Njoe Voyage

MUSEUM DE FUNDATIE | WAANDERS UITGEVERS

Guillaume Lo A Njoe1 is al meer dan zestig jaar actief in de Nederlandse kunstwereld actief. Zijn werk bevindt zich in meerder collecties, zoals die van het Stedelijk Museum Amsterdam, Museum Bommel van Dam, het Centraal Museum, het Curaçao Museum, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed én Museum de Fundatie. Toch is dit de eerste museale tentoonstelling van deze schilder en beeldhouwer. De Fundatie Collectie bevat drie werken van Lo A Njoe, alle drie uit de jaren zestig van de vorige eeuw. Het zijn grotendeels abstracte werken met duidelijk zichtbare penseelstreken en veel kleur. Vaak is Lo A Njoes werk uit deze periode vergeleken met werken van Cobra kunstenaar. Hoewel de invloed van Cobra in Nederland in deze periode bijna onontkoombaar was, is dit te beperkend. Andere – internationale –invloeden in deze periode, zoals van de Ecole de Paris en het abstract expressionisme in de VS, spelen zeker ook mee. Lo A Njoe reisde veel, onder meer naar Marokko, het Caribisch gebied en de VS, en haalde hier veel inspiratie uit. Deze werken uit onze collectie vormden het uitgangspunt voor deze tentoonstelling. De titel Voyage is afgeleid van een van zijn andere doeken in de tentoonstelling, en verwijst tegelijkertijd naar Lo A Njoes zoektocht door het leven en door de kunst. Hij ziet zichzelf als een internationale kunstenaar die wortels in verschillende continenten heeft maar zich niet door identiteitspolitiek wil laten vastleggen. Lo A Njoe: ‘Identiteit is voor mensen die niet ruimtelijk kunnen denken’.2 Identiteit is heel belangrijk, maar kan ook beperkend werken. Naast de werken uit de Fundatie Collectie zijn er in de tentoonstellingen werken uit de collecties van het Rijksinstituut voor Cultureel Erfgoed en uit de collectie van de kunstenaar zelf. Voyage toont werken uit alle periodes van Lo A Njoe. Bovendien zijn er naast schilderijen ook veel van zijn sculpturen te zien, die tot nu toe nauwelijks bekend waren. Lo A Njoe zegt zelf dat in zijn sculpturen zijn wortels het duidelijkst tevoorschijn komen. De beelden zijn van hout en beschilderd, vaak abstract en in een vergelijkbaar expressieve stijl als zijn schilderijen. Een eigen categorie zijn de beschilderde blokken met abstracte patronen, waarvan ook een aantal in de tentoonstelling getoond worden. Het zijn bijna een soort driedimensionale schilderijen. Een aantal ontstonden in de spattechniek die zijn werk tussen ca 1969 en 1981 markeerde. Hierbij stonden het kleurcontrast en de compositie centraal, zoals mooi te zien in het schilderij Doorgang uit 1981 (p. 33).

Guillaume Lo A Njoe1 has been active in the Dutch art world for over sixty years. His work is in several collections, such as those of the Stedelijk Museum Amsterdam, Museum Bommel van Dam Venlo, the Centraal Museum Utrecht, the Curaçao Museum, the Cultural Heritage Agency of the Netherlands and Museum de Fundatie. Yet this is the first museum exhibition of this painter and sculptor. The Fundatie Collection includes three works by Lo A Njoe, all from the 1960s. They are largely abstract works with clearly visible brushstrokes and lots of color. Lo A Njoe’s work from this period has often been compared to works by artists of the Cobra movement. Although Cobra’s influence in the Netherlands during this period was almost inescapable, this is too limiting. Other – international – influences in this period, such as from the Ecole de Paris and of abstract expressionism in the US, certainly play a role as well. Lo A Njoe travelled a lot, for example to Morocco, the Caribbean and the US, and drew a lot of inspiration from his travels. The works from our collection formed the starting point for this exhibition. The title Voyage is derived from one of his other canvases in the exhibition, and at the same time refers to Lo A Njoe’s ongoing quest through life and through art. He sees himself as an universal artist who has roots in different continents but does not want to be defined by identity politics. Lo A Njoe: “Identity is for people who cannot think spatially.”2 Identity is very important, but it can also be limiting.

In de jaren tachtig ontdekte Lo A Njoe nog een manier om aan de rechthoekige vorm van het schilderij te ontsnappen; hij vertelde zelf hierover dat deze ontdekking ’s nachts in het atelier tot stand kwam, doordat het maanlicht een schilderij bescheen en daarbij een hoek ervan in de schaduw bleef.3 Vanaf dat moment ontstonden zes- en achthoekige schilderijen, vaak op groot formaat. Deze zoektocht naar het grenzeloze, letterlijk en figuurlijk, kenmerkt Lo A Njoes leven en werk. Zo speelt het kosmische

Besides works from the Fundatie Collection, the exhibition features works from the collection of the Cultural Heritage Agency of the Netherlands, and from the artist’s own collection. Voyage features works from all of Lo A Njoe’s periods. Moreover, in addition to paintings, it also features many of his sculptures, which were hardly known until now. Lo A Njoe himself says that his roots emerge most clearly in his sculptures. The sculptures are made from wood and painted, often abstract and in a similarly expressive style to his paintings. A category of their own are his painted blocks with abstract patterns, some of which are also on show in the exhibition. They are almost like threedimensional paintings. A number originated in the splash technique that marked his work between 1969 and 1981. Here colour contrast and composition were central, as can be seen beautifully in the 1981 painting Passage (p. 33).

In the 1980s, Lo A Njoe discovered another way to escape the rectangular shape of the painting; he himself recounted that this discovery came about at night in the studio, as the moonlight shone on a painting, leaving one corner of it in the shadow.3 From then on, he started creating hexagonal and octagonal painting, often in a large format. This quest for the boundless, literally and figuratively, characterizes Lo A Njoe’s life and work. Thus, the cosmic plays an important role in his work, to which titles such as The Moon Europe (p. 51), Cultivating Space (p. 52) or Constellations (p. 54) attest, and influences from een belangrijke rol in zijn werk, waarvan titels als The Moon Europe (p. 51), Cultivating Space (p. 52) of Constellation (p. 54), getuigen, en in zijn werk komen invloeden uit diverse delen van de wereld samen. Ook nu nog werkt hij elke dag en blijft hij experimenteren en zichzelf uitdagen. Recentelijk ontstonden werken met textiel, met kleding en stoffen van zijn vrouw Lydia Lo A Njoe-Stoffels, familie van Rembrandts vrouw Hendrickje Stoffels en zelf opgeleid als docent textiele werkvormen. Het zijn vrolijke werken van dansende vrouwen of hoofden waarbij het textiel als hoofddoek is gebruikt. De vorm doet denken aan de Angisa, de kleurrijke Surinaamse hoofddoek, maar het zou net zo goed een Afrikaanse of Indonesische hoofddoek kunnen zijn. De stoffen komen eveneens uit diverse landen. various parts of the world converge in his work. Even today, he continues to work every day, experimenting and challenging himself. More recently, works with textiles emerged, using clothes and fabrics from his wife Lydia Lo A Njoe-Stoffels, who is directly related to Rembrandt’s wife Hendrickje Stoffels and herself trained as a teacher of textile forms. They are cheerful works of dancing women or heads where the textile has been used as a headscarf. The shape is reminiscent of the Angisa, the colourful Surinamese headscarf, but it could just as easily be an African or Indonesian headscarf. The fabrics also come from various countries.

Hoe is het mogelijk dat het werk van Lo A Njoe in al deze tijd zo weinig aandacht heeft gekregen? Hiervoor zijn meerdere oorzaken denkbaar: allereerst de gedurende decennia bijna exclusieve focus van kunstmarkt en kunstinstellingen op witte mannelijke kunstenaars – kunstenaars van kleur en buitenEuropese kunstenaars worden nog steeds vaak in etnografische musea getoond, al is dat geleidelijk aan het veranderen. Wat ook meespeelt, is het feit dat de kunst van Lo A Njoe niet makkelijk te ‘classificeren’ is: is het abstract of figuratief? Expressief pasteus of juist glad en nauwgezet geschilderd? Is hij schilder of beeldhouwer? Juist de spanbreedte van zijn werk biedt oneindig veel mogelijkheden zijn werk te tonen. Ik ben daarom ook bijzonder verheugd dat wij het werk van deze belangrijke Nederlandse kunstenaar nu in Museum de Fundatie kunnen laten zien.

How is it possible that Lo A Njoe’s work has received so little attention in all this time? There are several conceivable reasons for this: first, the almost exclusive focus of art markets and art institutions for decades on white male artists - artists of colour and non-European artists are still often shown in ethnographic museums, although this is gradually changing. Another factor is the fact that Lo A Njoe’s art is not easy to ‘classify’: is it abstract or figurative? Expressively pasty or just smooth and meticulously painted? Is he a painter or a sculptor? The very span of his work offers endless opportunities to show his art. I am therefore particularly pleased that we can now show the work of this important Dutch artist in Museum de Fundatie.

My great thanks go to Guillaume Lo A Njoe, for his willingness to allow us into his world, to help think about this exhibition and to lend us many works. Many thanks also to his wife Lydia Lo A Njoe-Stoffels, who supported him, and thus us, in every way. The authors of this book, Noraly Beyer and Evert Rodrigo,

Mijn grote dank gaat uit naar Guillaume Lo A Njoe, voor zijn bereidheid om ons toe te laten in zijn wereld, mee te denken over deze tentoonstelling en veel werken aan ons uit te lenen. Veel dank ook aan zijn vrouw Lydia Lo A Njoe-Stoffels, die hem, en daarmee ons, op elke manier ondersteunde. De auteurs van dit boek, Noraly Beyer en Evert Rodrigo, hebben prachtige teksten geleverd. Noraly Beyer deed een diepgaand interview met de kunstenaar en wist dit tot een aangrijpend verhaal samen te vatten. Evert Rodrigo, die Lo A Njoe al jaren volgt, belicht in zijn tekst de artistieke ontwikkeling van de kunstenaar. Beiden grote dank voor hun bijdrage aan dit boek. Verder was deze tentoonstelling niet mogelijk geweest zonder mijn co-conservator voor dit project, Sanne van de Kraats, en de rest van het team van Museum de Fundatie. Tot slot bedank ik van harte de Gemeente Zwolle, de Provincie Overijssel, het Ministerie van OCW en de VriendenLoterij en de Founders en vrienden van Museum de Fundatie voor hun ondersteuning van ons museum.

Beatrice von Bormann

Directeur-bestuurder

1 Meestal wordt zijn naam met streepjes geschreven, Lo-A-Njoe; wij kiezen hier voor een andere schrijfwijze op verzoek van de kunstenaar, die aangeeft dat de schrijfwijze met streepjes wortels heeft in het kolonialisme.

2 Zie het interview met Noraly Beyer in dit boek, p. 37-47 provided wonderful texts - Noraly Beyer did an in-depth interview with the artist and managed to condense it into a gripping story. Evert Rodrigo, who has followed Lo A Njoe for years, highlights the artist’s artistic development in his text. Both great thanks for their contribution to this book. Furthermore, this exhibition would not have been possible without my co-curator for this project, Sanne van de Kraats, and the rest of the team at Museum de Fundatie. Finally, I warmly thank the Municipality of Zwolle, the Province of Overijssel, the Ministry of OCW, the VriendenLoterij, and the Founders and Friends of Museum de Fundatie for their support of our museum.

3 Gesprek met de auteur, 3 februari 2023.

Beatrice von Bormann Directeur-bestuurder

1 Usually his name is written with dashes, Lo-A-Njoe; we choose a different spelling here at the request of the artist, who indicates that the dashed spelling has roots in colonialism.

2 See the interview with Noraly Beyer in this book, p. 37-47

3 Conversation with the author, 3 February 2023.