Zweden
VAN REIZIGERS VOOR REIZIGERS
De wereld houdt niet op met draaien. Een wereldreiziger is de eerste om dat te bevestigen. Hoewel er geen inspanningen zijn gespaard om al de gegevens in deze gids uitgebreid te testen en te actualiseren, is het niet uitgesloten dat je ter plaatse vaststelt dat bepaalde gegevens in deze gids toch al opnieuw zijn gewijzigd. We stellen het daarom bijzonder op prijs als je ons op de hoogte brengt van eventuele wijzigingen, zodat we die bij een eerstvolgende herdruk op een correcte manier kunnen meenemen. Uiteraard mag je ook toevoegingen met ons delen. Heb je een niet te missen adres of een onvergetelijke ervaring, deel ze met ons en wie weet kom je, met naam en toenaam, in deze Trotter terecht! Dank bij voorbaat. Ons adres:
trotter
Uitgeverij Lannoo
Kasteelstraat 97
B-8700 Tielt
e - mail : trotter @ lannoo . be
www.trotterclub . com
Uitgeverij Terra Lannoo
Postbus/P.O. Box 23202
NL-1100 DS Amsterdam Zuidoost
De prijscategorieën die in de Trotter-gidsen worden gebruikt, zijn steeds afgestemd op het land. Als je in een goedkoop hotelletje ongeveer € 25 betaalt, behoort een hotel waar je € 75 neertelt uiteraard tot de dure prijsklasse. De uitgever kan niet aansprakelijk worden gesteld voor eventuele fouten of de gevolgen ervan.
vertaling Katrien Meuleman & Erik Ros 2024; Imago Mediabuilders
reisinformatie vlaanderen en nederland Lut D’Hondt
omslagontwerp Studio Jan de Boer / Helga Bontinck
ontwerp binnenwerk Imago Mediabuilders
omslagfoto Martin Wahlborg / iStock
oorspronkelijke titel Le Routard – Danemark, Suède
oorspronkelijke uitgever Hachette, Paris
directeur van de reeks en auteur Philippe Gloaguen
stichters Philippe Gloaguen en Michel Duval
adjunct - redacteuren Benoît Lucchini en Amanda Keravel
redacteuren Olivier Page, Véronique de Chardon, Isabelle Al Subaihi, Anne-Caroline Dumas, André Poncelet, Marie Burin des Roziers, Thierry Brouard, Géraldine Lemauf-Beauvois, Anne Poinsot, Mathilde de Boisgrollier, Alain Pallier en Fiona Debrabander
© Hachette (alle rechten voor vertaling, reproductie en bewerking gereserveerd voor alle landen), Uitgeverij Lannoo nv, Tielt, 2024
© Cartografie Hachette Tourisme
www. lannoo . com
D/2024/45/185 - ISBN 9789401499798 - NUR 512
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
4
HOE GEBRUIK JE DEZE GIDS?
Op deze pagina’s zetten we de toeristische highlights voor je op een rijtje – stuk voor stuk zijn het met recht topervaringen die je niet mag missen!
TOPERVARINGEN
X
In het hoofdstuk ‘Mens, maatschappij, natuur en cultuur’ gaan we dieper in op de geschiedenis, het cultureel erfgoed en de geografie van het land of gebied dat je bezoekt. Boeiende achtergrondinformatie om alvast thuis of tijdens de heenreis door te nemen.
In het hoofdstuk ‘Praktisch’ vind je alle nuttige informatie over de bestemming. Lees er alles wat je moet weten over bijvoorbeeld verkeer en vervoer, geldzaken, taal en reisdocumenten.
De tekst bevat praktische informatie zoals adresgegevens van instanties en webadressen ter voorbereiding op de reis.
MENS, MAATSCHAPPIJ,NATUUR EN CULTUUR
Zweden praktisch
5
‘Zweden is gewoonweg te gek met zijn fantastische natuur, trendy vibes, chille levensstijl, coole cultuur, heerlijk eten en supervriendelijke mensen!’ Liz, 18 jaar, Dentergem, reist met het gezin 15 14 Topervaringen te gaan. Rustgevende landschappen, veelkleurige huisjes boven de golven: het is een paradijsje en je haalt er een lekker frisse neus. Je kunt er een kano of fiets huren voor een tochtje in de natuur. → Blz. 151 ! Goed om te weten: aanmeren in Saltholmen, 5 km ten zuidwesten van het centrum, of in Lilla Varholmen, 22 km naar het westen, bereikbaar met de tram of de bus. De veerboot is gratis of volgt het openbaarvervoertarief. 3 Drink bij zonsondergang een drankje in het dorp Fjällbacka. Diep in de kleine baai, in de luwte van een eilandje, ligt een heerlijk dorp met kleurrijke huizen tegen de rotswand. Het werd bekend door twee beroemde inwoners: de succesvolle thrillerschrijfster Camilla Läckberg, die hier geboren is, en Ingrid Bergman, die hier lang heeft gewoond. → Blz. 160 ! Goed om te weten: zoek geen restaurant, maar smul op een ponton bij de zee van verse garnalen, zalm, makreel of haring. 1 Bewonder de Turning Torso in de wijk Västra Hamnen in Malmö. Deze futuristische en ecologische wijk langs de oude kaden is het werk van architecten uit de hele wereld. Trekpleister is de Turning Torso van de Catalaan Santiago Calatrava, een 190 m hoge woontoren van negen in elkaar verstrengelde blokken die rond hun as draaien. Niet te missen: de majestueuze 12 km lange brug tussen Kopenhagen en Malmö. Hier is een succesvolle ZweedsDeense politieserie gedraaid, The Bridge → Blz. 100 en 111
2 Bezoek in de zomer de tientallen eilandjes buiten Göteborg, neem de boot, maak een wandeling of zwem in de baaien. Göteborg is de op een na grootste stad van het land en een belangrijke haven. Het wemelt er van de schilderachtige eilandjes die uitnodigen om voor anker 2 3 27891_Trotter Zweden_2024_BW.indb 14-15 19-03-2024 09:00
21 ← In het noorden van Zweden kom je veel rendieren tegen. Beroemde personen 22 Bevolking 28 Design 31 Drank 32 Economie en maatschappij 34 Fauna 37 Geografie 39 Geschiedenis 39 Keuken 46 Media 49 Milieu 50 Noorderlicht 52 Muziek 53 Prostitutie 54 Werelderfgoed van Unesco 55 Zeden en gewoonten 56 27891_Trotter Zweden_2024_BW.indb 20-21 19-03-2024 09:01 ABC van Zweden 64 Alvorens te vertrekken 64 Budget 66 Feesten en feestdagen 68 Fooien 70 Geldzaken 70 Gezondheid 71 Klimaat 73 Musea 75 Overnachten 75 Post 78 Reisliteratuur 78 Risico’s en ergernissen 81 Taal 81 Telecommunicatie 85 Toeristisch seizoen 86 Vervoer 86 Winkelen 91 63
← De hoofdstad Stockholm vormt de ideale bestemming voor een citytrip. 19-03-2024 09:01 65 64 Alvorens te vertrekken Zweden praktisch vergezelt een schriftelijke toestemming opmaakt (in het Engels) en die laat legaliseren door het gemeentebestuur. → Een Europese identiteitskaart of paspoort volstaat. Dat geldt ook voor kinderen. Reist het kind met één van de ouders, dan is het wenselijk dat de ouder die het kind niet vergezelt een schriftelijke toestemming opmaakt (in het Engels) en die laat legaliseren door het gemeentebestuur. Ben je onder de 18 jaar en reis je alleen of met een persoon die niet één van de ouders is, dan is de schriftelijke toestemming van beide ouders vereist (in het Engels). Het bewijs moet worden gelegaliseerd. Heb je niet de Belgische of Nederlandse nationaliteit, neem dan contact op met de ambassade/het consulaat van documenten (identiteitskaart, vliegtuigtickets, rijbewijs, verzekeringspolis, e.a.) een fotokopie mee te nemen op reis. Bewaar de fotokopies niet op dezelfde plaats als de originele documenten. Meer informatie vind je hier: diplomatie.belgium.be rijksoverheid.nl Een Europees paspoort kan nuttig zijn! De Europese Unie heeft een systeem van wederzijdse consulaire bijstand ontwikkeld voor onderdanen van de EU die in moeilijkheden verkeren in het buitenland. Je kunt op deze bijstand een beroep doen als België of Nederland niet over een vertegenwoordiging beschikt in het land waar je je bevindt. Concreet houdt dit in dat je hulp kunt inroepen van de ambassade of het consulaat (geen ALVORENS TE VERTREKKEN Nuttige adressen → In België Consulaat-Generaal van Zweden De Meeûssquare 30, 1000 Brussel T (02) 289 58 00 : generalkonsulat.bryssel@gov.se o swedenabroad.se/brussels. Wegwijzer Reisinfo Beenhouwersstraat 9, 8000 Brugge T 050) 33 75 88 info@wegwijzer.be wegwijzer.be. Onafhankelijk reisinformatiecentrum met reisbib (reisgidsen, tijdschriften, kaarten, reisverslagen). Uitgever van het magazine Reiskrant Organisator van Reismarkt (reizigers informeren reizigers), Lang op Reis (langdurig reizen), workshops en andere activiteiten. Jeugddienst en ledenvereniging. In Nederland 7, 4hg, 2517 JR Den Haag T (070) 412 02 00 o → In Zweden Ambassade van België Box 12195, 102 25 Stockholm. Bezoekadres (op afspraak): Kungsbroplan 2, 2 tr., 112 27 Stockholm T 534 80 200 stockholm@diplobel.fed.be sweden.diplomatie.belgium.be/nl. Götgatan 16A, 118 46 Stockholm o nederlandwereldwijd.nl. Formaliteiten → In België Een identiteitskaart of paspoort volstaat. Kinderen onder de twaalf jaar moeten in het bezit zijn van een eigen identiteitsbewijs met foto, verkrijgbaar bij de gemeentediensten van je woonplaats. Reist het wenselijk dat de ouder die het kind niet ereconsulaat) van om het even welke je rechtstreeks helpen of je zeggen wat je precies moet doen. De dienstverlening geldt uiteraard uitsluitend voor noodsituaties zoals overlijden, ongevallen met verwondingen of letsels, ernstige ziekte, repatriëring om medische redenen, arrestatie of gevangenschap. In geval van verlies of diefstal van je identiteitskaart of paspoort kun je bij deze diensten terecht voor een voorlopig Bij deze consulaire bijstand tussen de Europese lidstaten zul je uiteraard niet altijd in je eigen landstaal worden geholpen. Meestal zal dat gebeuren in een van de courante Europese talen. Internationale studentenkaart Deze kaart is in de hele wereld het bewijs dat je student bent. Hiermee kun je profiteren van verschillende voordelen, diensten en studententarieven (op vervoer, overnachtingen, cultuur enzovoort). Met de kaart heb je ook diverse speciale voordelen tijdens het reizen (korting op vliegtickets, hotels en jeugdherbergen, verzekeringen, simkaarten, autoverhuur). De digitale kaart kost € 12. Download hem in de App Store of Google Play Store. Je kunt deze ook verkrijgen op vertoon van je identiteitskaart, je studentenkaart en een foto bij: → In België Connections Connections Travel Shops in Aalst, Antwerpen, Brasschaat, Brugge, Brussel Centrum, Brussel Elsene VUB, Brussel Schuman, Brussel Toison d’Or, Brussels Airport, Ukkel, Gent, Gent Expo, Hasselt, Kortrijk, Kraainem, Leuven, Lommel, Mechelen, Mortsel, Oostende, Roeselare, SintNiklaas, Turnhout, Vilvoorde. (070) o Via o isic.be. ABC VAN ZWEDEN HOOFDSTAD Zweedse kroon (SEK) 528.447 km² Het op twee na grootste land van Europa 10.320 miljoen inwoners (waarvan 85% in de steden) 97.500 10.320 WERKLOOSHEIDSGRAAD (2022) 7,4% (2021) € 60.239 OFFICIËLE TAAL → Zweeds XVI Gustaaf is koning sinds 1973. REGERINGSLEIDER → Ulf Kristersson Moderata samlingspartie), sinds 2022 BEVOLKINGSDICHTHEID → 20 inwoners per km² GODSDIENST → 85% lutheranen 0,945. Zevende in een rij van 189 landen.
HOE GEBRUIK JE DEZE GIDS?
De Reisplanner stelt uitgewerkte reisprogramma’s voor om Zweden op de beste manier te ontdekken.
REISPLANNER
Door deze beknopte inhoudsopgave per hoofdstuk te gebruiken hoef je niet telkens terug te bladeren naar de volledige inhoudsopgave vooraan in het boek.
Op het kleine kaartje linksonder zie je in een oogopslag welk deel van het land of de regio het betreffende hoofdstuk beschrijft.
Op de eerste pagina van elk regiohoofdstuk zijn de niet te missen bezienswaardigheden in kaart gebracht met een paginaverwijzing voor wie ze direct wil raadplegen.
6
97 ← Het stadhuis van Helsingborg is opgetrokken in neogotische stijl. HET ZUIDWESTEN EN DE KUST TOT STRÖMSTAD Malmö 100 Lund 112 Landskrona 119 Helsingborg 122 Van Helsingborg naar Varberg 128 Varberg 130 Van Varberg naar Göteborg 134 Göteborg 135 Kungälv 153 Marstrand 153 Naar het noorden 155 Lysekil 157 De kustweg 158 Strömstad 161 27891_Trotter Zweden_2024_BW.indb 96-97 van de stad en verkenning van het andere deel van SoFo → Dag 4: boot naar Vaxholm en de eilandjes, of de koninklijke residentie Drottningholm Vervolgens het Modernamuseet op het eiland Skeppsholmen of richting Millesgården en de tuin. ’s Avonds dwaal je rond bij de Kungliga Operan en stap je een van de hippe nachtclubs binnen. → Dag 5: een frisse neus halen bij het meer Sigtuna ärden en kuieren door de middeleeuwse straatjes van het dorp Sigtuna 11 DAGEN IN HET HOGE NOORDEN → Falun en het Siljanmeer (1) Östersund (2) Arvidsjaur Arjeplog (3) Gällivare (4) Kiruna (5) Abisko National Park (6 2 dagen Jokkmokk (7) Luleå (8) Umeå (9) Sundsvall (10) 3 WEKEN IN EEN LUS DOOR HET ZUIDEN → Malmö (1; 2 dagen); Helsingborg (2) de kust van Halland (3) Göteborg (4 93 92 Reisplanner
Voor we beginnen nog even dit: een reis maken door een land met een oppervlakte van 450.000 m² is een hele uitdaging. Alles hangt af van hoe je reist en waar je vertrekt: dat kan vanuit Malmö zijn via Denemarken of vanuit Stockholm, waar je het vliegtuig naartoe hebt genomen. In beide gevallen is je beginsituatie anders. EEN LANG WEEKEND IN STOCKHOLM → Dag 1: ’s ochtends Gamla Stan de oude stad; bezoek aan het Vasa Museet, dan met de boot naar Söder – dynamisch Stockholm – of Norrmalm – een Stockholm dat indruk probeert te maken. → Dag 2: de wisseling van de wacht bij het koninklijk paleis Een lunch uit het vuistje in de Östermalm Saluhall een prachtige overdekte markt vol lekkere dingen, en dan naar Djurgården voor de musea: het ABBA-museum Skansen → Dag 3: Söder in de voetsporen van de helden van Millennium een bezoek aan het Fotogra ska op de kaden. Slussen voor het Stadsmuseet smullen van gerookte haring bij de beroemdste kiosk Museum Fotografiska in Söder 27891_Trotter Zweden_2024_BW.indb 92-93 19-03-2024 09:01 XXX HET ZUIDWESTEN EN DE KUST TOT STRÖMSTAD HET ZUIDWESTEN EN DE KUST TOT STRÖMSTAD Stockholm ZEE Kathedraal (Lund) 117 Göteborg Konstmuseum 147 Maritiman (Göteborg) 149 De zuidelijke archipel (Göteborg) 151 De noordelijke archipel (Göteborg) 151 De Zweedse provincie Skåne in het zuiden draagt veel sporen van haar woelige verleden en de oorlogen met Denemarken, waarvan het gebied tot 1658 deel uitmaakte. In dat jaar bepaalde de Vrede van Roskilde dat Zweden Skåne, Halland (de provincie erboven), Blekinge (ten zuiden van Kalmar) en Bohuslän (de kuststreek ten noorden van Göteborg) terugkreeg. Sindsdien zijn vele eeuwen verstreken, maar toch voel je in dit deel van Zuid-Zweden nog steeds de Deense aanwezigheid, in de architectuur, in de sfeer. Kopenhagen ligt voor deze Zweden heel wat dichterbij dan Stockholm en de meeste inwoners trekken dan ook makkelijker naar de Deense hoofdstad dan naar de Zweedse. De politiereeks Bron (The Bridge) speelt zich af in Kopenhagen, Malmö en op de brug over de Öresund en maakt handig gebruik van de nabijheid van beide landen. Voor veel toeristen is Skåne de eerste halte op Zweeds grondgebied. De regio is gemakkelijk te bereiken vanuit Kopenhagen en sommigen nemen de E Dalby Læs Kattegat Vättern 65 6E22 E 61 3 8 1 E20 5 6 5 E4 49 49 48 2 E20 7 E4 30 2 3 23 E 25 6 26 4 27 E 41 4 5 E 16 E E 19 2 19 23 1 9 E E 45 45 Oslo Fredrikstad Halden Tanumshede Fjällbacka Lysekil Göteborg Varberg orekov Hov Helsingborg Helsingør Sofiero Landskrona Lund Malmö Kopenhagen Ö esun Natuurreservaat van Kullaberg Hovs Hallar Falkenberg Ystad relleborg Kristianstad Hässelholm Ronneby Växjö Ljungby Vetlanta Nässjö Eksjö Jönkoping Mjölby Örebro Karlstad Karlskoga Säffle Lidköping Vänersberg Uddevalla Trollhättan Kungsbacka Gislaved HALLAND Å Sköde Drammen BOHUSLÄN Orust Tjörn Kungälv Tjolöholm Smögen Hunnebostrand Bovallstrand Hamburgsund Grebbestad Havstenssund Gränna Torups Slott Radiostationen Grimeton Fjärås Bräcka Fiskebäckskil Vadstena GRENÅ FREDERIKSHAVN NOORWEGEN DENEMARKEN Plaatsen opgenomen op de Ommetje Besproken plaatsen Adressen en plaatsen in de omgeving Oriëntatiepunten Strömstad Smögen Säffle LA SUÈDE (LE SUD-OUEST) OVERZICHTSKAART HET ZUIDWESTEN VAN ZWEDEN 99 98 H ET ZUIDWESTEN EN DE KUST TOT S TRÖMSTAD
Aan de rand van de pagina’s zorgen een duimgreep en een kopregel ervoor dat je direct ziet welke informatie er op de betreffende pagina wordt besproken.
AOm vlot door de gids te navigeren, wordt per stad of regio dezelfde informatiestructuur gehanteerd: praktische informatie - informatie over verblijf: slapen, eten, iets drinken, uitgaan - informatie over de bezienswaardigheden.
Wist je dit?
INTERESSANTE WEETJES
Let op deze kaders voor interessante weetjes.
AANDUIDING TROTTER-TIPS
Door het boek heen laten we jullie, onze Trotter-ambassadeurs, aan het woord! Gouden tips en onvergetelijke ervaringen maken alles (nog) tastbaar(der), net alsof je al ter plekke bent.
VAN REIZIGERS, VOOR REIZIGERS!
X Trotter-tip XX interessant XXX niet te missen
VERKLARING VAN DE SYMBOLEN
A algemeen
q autoverhuur
s bank
O busstation
D café, bar
C camping
p consulaat
E dansen
c duiklocatie
W internetcafé
f fietsverhuur
F haven
h honden toegestaan
Y ijssalon
I informatie d kindvriendelijk i koffie- of theehuis
M livemuziek, concert
L luchthaven
e metrostation
N ontbijt
P parkeren
Q patisserie
B postkantoor
R restaurant
a roken verboden
H slapen
b skistation
g snackbar
Z strand
U taxi
J theater
S treinstation
V voorzieningen voor rolstoelgebruikers
j wandelen
k winkelen
m Unesco-werelderfgoed
r zwemgelegenheid
T telefoonnummer
o website
W e-mailadres
7
verval. In de jaren 1970-1980 zorgden de vele sluitingen van fabrieken voor een grote lokale economische crisis. In 1998 opende de universiteit van Malmö haar deuren. De komst van de studenten, de bloeiende research, de opening van de Öresundverbinding en de groeiende samenwerking met de regio Kopenhagen betekenden voor de stad het begin van een nieuw leven. Terwijl sommige Zweden de brug oversteken om in Denemarken te gaan werken, komen de Denen naar Malmö om er goedkoper te winkelen. fiets en rijden langs de kustlijn. Misschien volgen ze wel een stukje van de 400 km lange, nieuwe route, de Kattegattleden o kattegattleden.se tussen Helsingborg en Göteborg met een uitbreiding tot in Malmö. Het voordeel? Het land is vlak en je vindt er heel wat overnachtingsmogelijkheden waar fietsers welkom zijn. Voor alle transportmogelijkheden in de regio o skanetrafiken.se. HET ZUIDWESTEN VAN SKÅNE MALMÖ 352.000 INWONERS NETNUMMER 040 Malmö is de op twee na grootste stad van Zweden. Voordeel van deze stad is dat ze dicht bij de Deense hoofdstad ligt; het is tegenwoordig kinderspel om van de ene stad naar de andere te reizen. Malmö is een stad met twee gezichten, modern en trendy, en tegelijk ook traditioneel en oud. Tussen de uitgebreide haveninstallaties en een waterkant met futuristische accenten is de experimentele ecowijk Vastra Hamnen verrezen. De volledige wijk draait op hernieuwbare energie en is gericht op het water. Toonaangevend is de beroemde Turning Torso, die op 190 meter hoogte boven de wijk uittorent, een opmerkelijke verschijning in een voor de rest lage skyline. In het historische centrum daarentegen vind je gebouwen met puntgevels en geplaveide straten waar je heerlijk kunt slenteren langs trendy boetiekjes en terrassen waar het de hele dag door een drukte van belang is. De ooit grijze industriestad heeft haar grauwe cocon afgeschud en zich ontpopt als een dynamische stad op mensenmaat met een rijk multicultureel leven en prestigieuze zalen zoals de Malmö Live Concert Hall en de Malmö Opera. Het is een stad met veel migranten. Je vindt er niet minder dan 180 nationaliteiten. Naar het schijnt zouden er tussen 60 en 130 verschillende talen gesproken worden. EEN BEETJE GESCHIEDENIS Malmö wordt in de kronieken voor het eerst als ‘stad’ vermeld in de 13de eeuw en wel door de vele handelaren uit het noorden van Europa. In de 16de eeuw was het de op een na grootste stad van … Denemarken. Toen de stad in Zweedse handen overging, was het gedaan met de voorspoed. Langzaam sluimerde ze in. Pas in de 19de eeuw schudde Malmö het stof van zich af, met name dankzij de textiel- en de tabaksindustrie. Kockums Mekaniska Werkstad, een van de grootste scheepswerven van die tijd, zorgde lange tijd voor welvaart voor Malmö, maar raakte uiteindelijk ook in EEN BRUG TUSSEN TWEE LANDEN In 2000 werd de 16 km lange brug-tunnel over de Öresund opengesteld voor het verkeer. Sommigen zagen het als de uitgestoken hand van Zweden naar de Europese Unie. Anderen als de annexatie van het Deense eiland Seeland bij het Scandinavische continent. Het bouwwerk symboliseert de vrede die heerst tussen de twee oevers van deze ooit zo felbevochten zeearm.
Aankomst en vertrek Trein- en busstation (Malmö Central; plattegrond C1): dienstregeling treinen en tarieven o skanetrafiken.se o sj.se Inlichtingen over de grote lijnen bij SJ Resebutik (dag. geopend 6.00-22.00 u) over regionale verbindingen en vervoer naar Denemarken bij Skånetrafiken. Is het daar te druk, dan kun je eventueel ook terecht bij Travelshop (zie verder onder ‘Nuttige adressen’). Bagagedepot op de kaden (alleen met betaalkaart). Douches (tegen betaling) op perron 5. Buitenlandse kranten aan kiosk Pressbyrån. Bij het station vertrekken de groene bussen die de stad doorkruisen. Van en naar Kopenhagen Heel makkelijk sinds de opening van de brug-tunnel over de Öresund. Er zijn verschillende mogelijkheden: • Met de auto: voertuigen korter dan 6 m betalen 550 SEK, langere het dubbele. Je kunt in euro’s betalen o oresundsbron.com. S Met de trein: de makkelijkste manier om snel tussen de Deense hoofdstad en Malmö te reizen. Er is een trein om de 20-60 min., dag en nacht. Rit van 25 min. Prijs: 135 SEK dezelfde prijs als voor de luchthaven). Vanuit Kopenhagen stap je in Zweden uit bij Triangeln (2de halte, na HyllieEmporia; plattegrond C3) of Malmö Central (3de halte; plattegrond C1). Er bestaat ook een bijzonder interessante formule om je in de streek van de Öresund te verplaatsen: de Öresund Rundt (of Around the Sound). Voor circa 300 SEK (150 SEK voor jongeren tot 16 jaar, gratis voor kinderen tot 7 jaar) mag je twee dagen lang met de trein en de bus door het gebied reizen, zowel in Denemarken (met inbegrip van de metro in Kopenhagen) als in Zweden (van Helsingborg tot ongeveer Bromölia en Simrishamn). Je koopt het kaartje in Zweden en in Denemarken o skanetrafiken.se In Malmö haal je het bij Skånetrafiken in het station of bij de Travelshop (zie verder onder ‘Nuttige adressen’). Er zit wel een addertje onder het gras: check van tevoren of dit voordelige kaartje nog steeds gebruikt wordt. • Goed om te weten: vergeet niet je identiteitsbewijs mee te nemen, want aan boord van de trein tussen de twee landen kunnen willekeurige controles worden uitgevoerd. Met de bus: bus 2, 8, 35, 100 of 141. Vertrek ma.-za. Rit van 1 uur. Van en naar de belangrijkste Zweedse en Europese steden S Met de trein In principe is je kaartje bij aankomst in Malmö nog anderhalf uur geldig voor het openbaar • Helsingborg en Lund:geveer om de 15-30 min. Rit van 45-60 min (Helsingborg), 10-15 min (Lund), met de boemeltrein of de sneltrein. Je kunt ook de bus in Amirlsgatan nemen. • Göteborg: rechtstreekse trein om het uur, 5.00-21.00 Rit van 2½-3 uur en 10 min. O Met de bus • Het eenvoudigst is de Travelshop Centralplan 10 T 33 05 70 o travelshop.se In het station. Bussen naar 150 steden in het land. Minder frequent en trager dan de trein. Met op de bussen van de maatschappijen Vy Buss o vybuss.com) en Flixbus o flixbus.se) kun je je tablet wel opladen en gebruikmaken van de gratis wifi. De bussen ZLATAN, HET WONDERKIND De beroemdste telg van Malmö is ongetwijfeld Zlatan Ibrahimovic, de beroemde aanvaller van AC Milan. Hij werd in 1981 geboren uit een Bosnische vader en een Kroatische moeder. Deze flamboyante persoonlijkheid, wiens slamversie van het Zweedse volkslied (ja, hij kan ook zingen!) goed was voor een gouden plaat, gaf zijn naam aan een neologisme: ‘zlataneren’ (= een wedstrijd winnen). Toen hij jong was, twijfelde hij zo sterk aan zichzelf dat hij bijna de plaatselijke voetbalopleiding had verlaten om dokwerker te worden! Wist je dit? Wist je dit? 101 100 H ET ZUIDWESTEN EN DE KUST TOT S TRÖMSTAD MALMÖ 27891_Trotter Zweden_2024_BW.indb 100-101 19-03-2024 09:01
INHOUD
8 Inhoudsopgave REIZEN NAAR ZWEDEN 58 ZWEDEN PRAKTISCH 62 ABC van Zweden 64 Alvorens te vertrekken 64 Budget 66 Feesten en feestdagen 68 Fooien 70 Geldzaken 70 Gezondheid 71 Klimaat 73 Musea 75 Overnachten 75 Post 78 Reisliteratuur 78 Risico’s en ergernissen 81 Taal 81 Telecommunicatie 85 Toeristisch seizoen 86 Vervoer 86 Winkelen 91 REISPLANNER 92 38 Probeer een lemming te spotten. Het zuidwesten en de kust tot Strömstad 96 INLEIDING 10 VEELGESTELDE VRAGEN 12 TOPERVARINGEN 14 MENS, MAATSCHAPPIJ, NATUUR EN CULTUUR 20 Beroemde personen 22 Bevolking 28 Design 31 Drank 32 Economie en maatschappij 34 Fauna 37 Geografie 39 Geschiedenis 39 Keuken 46 Media 49 Milieu 50 Noorderlicht 52 Muziek 53 Prostitutie 54 Werelderfgoed van Unesco 55 Zeden en gewoonten 56
VOORBEREIDING PRAKTISCH
HET OOSTEN VAN SKÅNE
DE ZUIDOOSTKUST EN CENTRAAL-ZWEDEN
BESTEMMINGEN 9
TOT STRÖMSTAD Malmö 100 Lund 112 Landskrona 119 Helsingborg 122 Van Helsingborg naar Varberg 128 Varberg 130 Van Varberg naar Göteborg 134 Göteborg 135 Kungälv 153 Marstrand 153 Naar het noorden 155 Lysekil 157 De kustweg 158 Strömstad 161
HET ZUIDWESTEN EN DE KUST
Falsterbo en Skanör 166 Ystad 168 De kustweg naar Simrishamn 175 Kåseberga 176 Simrishamn 177 Kristianstad 181
Karlskrona 189 Kalmar 195 Het eiland Öland 200 Het eiland Gotland 210 Växjö 221 Jönköping 223 Gränna 225 Het eiland Visingsö 227 Vadstena 228 Linköping 231 Kolmården 234 Västerås 234 Örebro 235 Karlstad 238 Lidköping 240 STOCKHOLM EN OMGEVING Stockholm 244 De eilanden rond Stockholm 297 Vaxholm 298 Mariefred 300 Sigtuna 301 Uppsala 304 NAAR HET NOORDEN Het Siljanmeer 320 Op naar het noorden 328 Gävle 330 Sundsvall 333 Östersund 336 Umeå 341 Luleå 345 Arvidsjaur 350 Arjeplog 354 Jokkmokk 357 Gällivare 361 Kiruna 366 Kebnekaisemassief 370 Het Koningspad (Kungsleden) 375
164 Naar
318 88 Kijk goed uit voor rendieren en elanden.
Het oosten van Skåne
het noorden
INLEIDING
XDenemarken en Zweden zijn buren en delen een geschiedenis, maar zijn toch duidelijk twee verschillende landen. Eerst en vooral is er de omvang en de geografie, maar er is ook de openheid van de bevolking naar de wereld toe. Zweden is bijna zeven keer groter dan België en Nederland samen, maar er wonen bijna drie keer minder mensen. Ruimte genoeg dus voor iedereen, waardoor respect voor de medemens hier geen loze uitroep is gebleven. Wie Zweden zegt, zegt harmonie tussen mens en natuur, absolute rust en een kalm leven, dat je op een slechte dag
BEGRIP VOOR DE WOLF IS ONRECHT TEGENOVER HET SCHAAP.
Scandinavisch gezegde
10 Inleiding
↑ Traditionele klederdracht
monotoon zou kunnen noemen. Om het allemaal wat op te vrolijken, zijn er grote dynamische steden met een leuke charme, heel wat geschiedenis, maar ook een moderne kant, in voor- en tegenspoed.
Gevoel voor matigheid, compromissen sluiten, onderhandelen, vragen stellen, een goedaardig temperament, respect voor anderen, dat zijn de sleutelwoorden die Zweden tot Zweden maken.
En zelfs het landschap lijkt erop gemaakt om niemand voor het hoofd te stoten. Immense bossen en talloze meren en dat tot in het diepe noorden, het land van de Samen. Helemaal voor jou alleen.
‘Rond Göteborg, Stockholm en Strömstad ligt het vol prachtige kleine eilandjes om te bezoeken, wandelen, fietsen, eten en genieten.’
Vincent, 52 jaar, Deinze, reist met het gezin
11
← Zweden staat bekend om zijn rode huizen.
↑ Rendierenrace in Jokkmokk
VEELGESTELDE VRAGEN
XWelke documenten heb je nodig?
Inwoners van de EU hebben alleen een geldige identiteitskaart of geldig paspoort nodig.
Wat is de beste periode om naar Zweden te reizen?
Het Zweedse klimaat is continentaal en hoe meer naar het noorden, hoe strenger de winters. Van Skåne tot de Baltische Zee zijn de zomers zonnig.
Het hoogseizoen loopt van half juni tot half augustus. Dit is de beste periode om het land te bezoeken, want alles is
dan geopend en de dagen zijn langer. Bezoekjes aan steden zoals Malmö, Stockholm of Göteburg zijn het hele jaar door interessant. Let op: veel adressen zijn gesloten met Kerstmis en Nieuwjaar, al blijft dit natuurlijk wel een leuke periode om het land te bezoeken.
Is het leven er echt zo duur?
Ja. Het leven in de hoofdstad is duur en dat merk je aan alles. Reken je budget goed uit om je uitgaven op reis binnen de perken te houden. Voor logies kun je gebruikmaken van online aanbiedingen. Buiten de grote steden (met uitzondering van het Hoge Noorden) is het wat goedkoper, vooral wat eten betreft. Alcohol is duur in Zweden.
Waar kun je het beste overnachten?
Campings, kamers bij particulieren en jeugdherbergen zijn het goedkoopst. Die jeugdherbergen zijn soms echte lowcosthotels, met heel wat charme en comfort. Reserveer lang van tevoren, want in de zomer kan het heel druk zijn. Je kunt ook een appartement huren of gebruikmaken van een huisje of chalet op een camping. Je hebt ze in alle soorten en maten, van een eenvoudige hut tot een designhuisje. In Stockholm kun je overnachten in een jeugdherberg op een boot of in een gevangenis en overal in het land mag je maximaal drie nachten wild kamperen, op voorwaarde dat je toestemming vraagt.
Hoe verplaats je je?
Zoals vaak is de auto het makkelijkste transportmiddel, zeker als je met meerdere personen reist. Maar ook de trein is een goed alternatief, vooral in combinatie met de fiets, die je bij het station huurt. Het fietspadennet is bijzonder
12 Veelgestelde vragen
goed ontwikkeld, dus waarom zou je het niet een keer proberen? De bussen zijn traag en daarom weinig praktisch, maar ze brengen je naar plekken waar de trein niet rijdt. Het vliegtuig is geschikt voor lange afstanden, vooral in het noorden van het land.
Zijn er veiligheidsproblemen?
Maak je geen zorgen, anders dan de Scandinavische thrillers doen vermoeden, is Zweden een veilige bestemming!
Is er een tijdverschil?
Zweden volgt de Europese tijdszone, er is dus geen verschil met West-Europa.
Moet je gezondheidsvoorzorgen nemen?
Je hoeft geen voorzorgen te nemen. Er zijn geen inentingen vereist. Voor het noorden van Zweden moet je in juni en juli wel zorgen voor een goed werkend antimuggenmiddel. Er zitten venijnige beestjes.
Kun je Zweden met kinderen bezoeken?
Zweden is een paradijs voor kinderen!
Niet alleen in het dagelijkse leven is alles voor hen voorzien, ook in musea en pretparken komen zij op de eerste plaats. Hoe kan het ook anders in het land van Pippi Langkous!
Hoeveel bedraagt de wisselkoers?
Zweden hoort niet bij de eurozone. De munteenheid is de kroon. Eind 2023 bedroeg de Zweedse kroon (krona, in deze gids afgekort als SEK) € 0,086; € 1 = ongeveer 11,63 SEK.
Hoe kun je ter plaatse betalen?
Je kunt met betaalkaarten zoals Mastercard, Visa en Maestro geld pinnen bij de betaalautomaten. Je moet hiervoor echter kosten betalen (afhankelijk van je bank), je kunt dus beter in een keer een groot bedrag pinnen. Op veel plaatsen in Zweden (hotels, restaurants, bars) wordt geen contant geld meer geaccepteerd en kun je niet anders dan betalen met een kaart of via het zogenaamde contacloos betaalsysteem (Swish), wat kan zorgen voor extra bankkosten. Probeer in dat geval je aankopen te groeperen!
Geef ik een fooi?
Dit is niet zo gebruikelijk in Zweden, maar het is niet verboden om goede dienstverlening te belonen.
Heb ik een adapter nodig?
Nee, de stroomspanning in Zweden bedraagt 220 V en het land heeft Europese stopcontacten.
Welke taal spreek ik in Zweden?
Als je geen Zweeds kent, kom je overal met Engels, dat hier zo goed als de tweede landstaal is. Ook met Duits kom je een heel eind, maar met Frans dan weer niet.
Hoe spreek ik de Zweden aan?
Zweden hebben de reputatie gereserveerd te zijn en hun gevoelens niet snel te tonen. In werkelijkheid zijn ze echter heel gastvrij, bijzonder toegewijd en behulpzaam.
13
TOPERVARINGEN
X1
Bewonder de Turning Torso in de wijk Västra Hamnen in Malmö.
Deze futuristische en ecologische wijk langs de oude kaden is het werk van architecten uit de hele wereld. Trekpleister is de Turning Torso van de Catalaan Santiago Calatrava, een 190 m hoge woontoren van negen in elkaar verstrengelde blokken die rond hun as draaien. Niet te missen: de majestueuze 12 km lange brug tussen Kopenhagen en Malmö. Hier is een succesvolle ZweedsDeense politieserie gedraaid, The Bridge
→ Blz. 100 en 111
‘Zweden is gewoonweg te gek met zijn fantastische natuur, trendy vibes, chille levensstijl, coole cultuur, heerlijk eten en supervriendelijke mensen!’
Liz, 18 jaar, Dentergem, reist met het gezin
14 Topervaringen
.
1
2
2
Bezoek in de zomer de tientallen eilandjes buiten Göteborg, neem de boot, maak een wandeling of zwem in de baaien.
Göteborg is de op een na grootste stad van het land en een belangrijke haven. Het wemelt er van de schilderachtige eilandjes die uitnodigen om voor anker
te gaan. Rustgevende landschappen, veelkleurige huisjes boven de golven: het is een paradijsje en je haalt er een lekker frisse neus. Je kunt er een kano of fiets huren voor een tochtje in de natuur. → Blz. 151
! Goed om te weten: aanmeren in Saltholmen, 5 km ten zuidwesten van het centrum, of in Lilla Varholmen, 22 km naar het westen, bereikbaar met de tram of de bus. De veerboot is gratis of volgt het openbaarvervoertarief.
3
Drink bij zonsondergang een drankje in het dorp Fjällbacka. Diep in de kleine baai, in de luwte van een eilandje, ligt een heerlijk dorp met kleurrijke huizen tegen de rotswand. Het werd bekend door twee beroemde inwoners: de succesvolle thrillerschrijfster Camilla Läckberg, die hier geboren is, en Ingrid Bergman, die hier lang heeft gewoond. → Blz. 160
! Goed om te weten: zoek geen restaurant, maar smul op een ponton bij de zee van verse garnalen, zalm, makreel of haring.
15
3
Bezoek het kasteel van Kalmar, het mooiste fort van de Vasadynastie.
In deze uitnodigende badplaats mag een bezoek aan het Kalmar Länsmuseum niet ontbreken. Hier staat het schip Kronan, dat opgevist werd uit de modder van de Baltische Zee. Door middel van een stijlvolle
(gratis) brug is Kalmar verbonden met het eiland Öland, het meest geliefde vakantieoord van de kust, een soort Zweedse Côte d’Azur, dat je inpalmt met zijn schitterende, zonovergoten landschappen en zijn lichte bries. Het klimaat is hier zo mild dat er mediterrane planten groeien. Een must: met de fiets de plattelandsweggetjes verkennen. → Blz. 198 ! Goed om te weten: o kalmar.com o olandsturist.se.
16 Topervaringen TOPERVARINGEN 4 FINLAND ESTLAND LETLAND LITOUWEN POLEN NOORWEGEN RUSSISCHE FEDERATIE DUITSLAND DENEMARKEN NOORSE ZEE NOORDZEE Waddenzee BALTISC H E Z E E B o t n is c he Golf Luleå Umeå Sundsvall Östersund Gävle Jönköping Göteborg Uppsala Kalmar Malmö STOCKHOLM Oslo Kiruna Narvik Noordpoolcirkel Bornholm Jokkmokk Gammelstad Fjällbacka Aurora Sky Station Koningspad (Kungsleden) 0 100 200 km 1 2 3 4 5 6 7 10 8 9
4
5
Mis in Stockholm het wrak van de Vasa niet.
Het wrak zat 350 jaar verstopt in de modder op de zeebodem, maar wordt nu bewonderd door de bezoekers. De verlichting hult het wrak in mysterie. Het verhaal van deze drenkeling is in meer dan een opzicht bijzonder. Het was de parel van de koninklijke vloot van Gustav II Adolf en het was de bedoeling dat het tijdens de Dertigjarige Oorlog gebruikt zou worden. Het schip is zo hoog als een gebouw van vier verdiepingen en was in zijn tijd een van de grootste vaartuigen. De Vasa koos op 10 augustus 1628 het ruime sop en verdween in 20 minuten onder de golven! → Blz. 286
! Goed om te weten: o vasamuseet.se.
6
Verwen jezelf met wat disconostalgie in het museum over de legendarische groep ABBA. ABBA, de legendarische groep uit de jaren 1970, was goed voor een aantal wereldhits: Waterloo, Dancing Queen, Money, Money, Money. Dit museum brengt een sprankelend eerbetoon aan de vier zangers met 378 miljoen verkochte albums op hun naam. Dertig jaar nadat ze uit elkaar gingen, in 2021, bracht ABBA nog een negende album uit, Voyage. Het museum toont een aantal van de glitterkostuums, waar de groep om bekendstond. Zing samen een liedje en maak een dansje met de hologrammen van de zangers en trek een digitaal podiumpakje aan! → Blz. 289
! Goed om te weten: o abbathemuseum.com.
17
6
5
Reis vanuit stockholm per trein naar de levendige studentenstad Uppsala.
Hier staat een van de oudste universiteiten van Europa. De geboortestad van producer Ingmar Bergman is heerlijk bruisend en de sfeer is er aangenaam ontspannen. Dat komt niet alleen door de duizenden studenten, maar ook door de uitstraling van Uppsala. De stad ligt aan een kanaal en rond de grootste kathedraal van Scandinavië. Mis Gamla Uppsala niet, 4 km van het centrum. Dit was lang voor de Vikingen al een belangrijk politiek en religieus centrum met koninklijke grafheuvels. Je kunt er heerlijk fietsen. Slechts 13 km verderop ligt het zomerhuis van de beroemde natuuronderzoeker Carl von Linné (1707-1778), een must voor natuurliefhebbers. → Blz. 308
! Goed om te weten: o destinationuppsala.se. 8
Herbeleef in Gammelstad, diep in de Botnische Golf, de geschiedenis van Zweden in het oude kerkdorp met honderden houten huisjes uit de 18de en 19de eeuw.
De hele omgeving is Werelderfgoed.
Dit is het best bewaarde voorbeeld van een uniek soort stad (waarvan er ooit 71 waren) in het noorden van Scandinavië,
18 Topervaringen TOPERVARINGEN
7
7 8
het kerkdorp. De 408 huisjes rond de stenen kerk uit het begin van de 15de eeuw werden alleen gebruikt tijdens gebedsdagen en religieuze feesten, wanneer de gelovigen uit de omgeving naar het dorp kwamen en de grote afstand en het slechte weer de terugtocht belemmerden. Het dorpje is nog helemaal in authentieke staat. → Blz. 348
! Goed om te weten: de rondleiding is een must. Kom bij voorkeur op zondag o visitgammelstad.se.
9
Maak in Jokkmokk kennis met de Samische cultuur, bezoek het Ajtte museum en onderneem een trekking in een van de natuurparken van het Hoge Noorden.
Jokkmokk ligt 7 km boven de poolcirkel en biedt onderdak aan een ‘nomadenschool’ voor de Samen. Het is een gezellige stopplaats op je tocht naar het Hoge Noorden, maar ook een prima vertrekpunt voor een trekking door het westen van Zweden. → Blz. 357 en 358
! Goed om te weten: o ajtte.com.
10
Vergaap je in de winter aan het poollicht in Abisko.
Nestel je onder een warme deken op het terras van het Aurora Sky Station en vertrek daarna met een hondenslee over een bevreemdend mooie route naar het 75 km² grote nationale park.
Het Abisko Park is een trefpunt voor vele trekkers. Hier begint de Kungsleden, de koninklijke route tussen Abisko en Hemavan, goed voor bijna 450 km. Het is een fantastische tocht, niet overdreven moeilijk en een onderdompeling in de ongerepte natuur! → Blz. 373
19
10 9
MENS, MAATSCHAPPIJ,NATUUR EN CULTUUR
FOTOVERANTWOORDING
blz. 8 b. Imfoto / Shutterstock.com
blz. 8 o., 38 BMJ / Shutterstock.com
blz. 9 lb. Patryk Kosmider / Shutterstock.com
blz. 9 lo., 88 JensKlingebiel / iStockphoto.com
blz. 9 ro., 76, 376 Jens Ottoson / Shutterstock.com
blz. 10 b., 248 Stefan Holm / Shutterstock.com
blz. 10 o. almgren / Shutterstock.com
blz. 11 Kuznetsova Julia / Shutterstock.com
blz. 14, 96 klug-photo / iStockphoto.com
blz. 14-15 Vintervit / iStockphoto.com
blz. 15 MatsBehring / iStockphoto.com
blz. 16-17 Vikvad / Shutterstock.com
blz. 17 b. Dani Oliver
blz. 17 o. Dignity100 / Shutterstock.com
blz. 18 b. benedek / iStockphoto.com
blz. 18 o. Roland Magnusson / iStockphoto.com
blz. 19 b. tanyss / iStockphoto.com
blz. 19 o. RainbowJoe / iStockphoto.com
20 Andreas Gradin / Shutterstock.com
22 alya_haciyeva / Shutterstock.com
23 Christopher Kane / Shutterstock.com
24 DigitalVision Vectors / Getty Images
GikaPhoto By waraphot / Shutterstock.com
art of line / Shutterstock.com
/ iStockphoto.com
/ Shutterstock.com
/ Shutterstock.com
70 bildfokus.se / Shutterstock.com
SvetlanaSF / Shutterstock.com
90, 289 Tommy Alven / Shutterstock.com
92-93, 321 Michael715 / Shutterstock.com blz. 94 VanderWolf Images / Shutterstock.com
95 Kiev.Victor / Shutterstock.com
98 LordRunar / Getty Images
105 Matyas Rehak / Shutterstock.com
110 G. Strachan Photography
117 Stig Alenas / Shutterstock.com
jorgen hagman / Shutterstock.com
almondd / Shutterstock.com
Fotos593 / Shutterstock.com
Jonas Tufvesson / Shutterstock.com
Elisa Sarasso / Shutterstock.com
/ Shutterstock.com
186 Greger Ravik
188 DutchScenery / Getty Images
193 Anna Krivitskaia | Dreamstime.com
300 Scandphoto / Shutterstock.com
Danita Delimont / Shutterstock.com
214, 233, 318 Rolf_52 / Shutterstock.com
203 Kapelludden Camping
Pack-Shot / Shutterstock.com
Per-Boge / Shuttestock
Linda Jungara / Shutterstock.com
Maxim Lysenko / Shutterstock.com
228 Rolf52 | Dreamstime.com
goga18128 / Shutterstock.com
Uta Scholl / Shutterstock.com
Farnsworth / iStockphoto.com
Galkina / Shutterstock.com
Company / Shutterstock.com
Delle Vedove / Shutterstock.com
Sigaev / Shutterstock.com
xbrchx / Shutterstock.com
/ Shutterstock.com
trabantos / Shutterstock.com
photo / Shutterstock.com
/ Shutterstock.com
/ iStockphoto.com
378
blz.
blz.
blz.
blz.
blz.
blz. 27 Pawel Szczepanski /
blz. 29
blz. 30 imageBROKER/Matthias
blz. 31 SOKUR SVITLANA / Shutterstock.com blz. 33 M. Unal Ozmen / Shutterstock.com blz. 35 Lotta Axing / Shutterstock.com blz. 42 VladisChern / Shutterstock.com blz. 43 Nygraphic / Shutterstock.com blz. 45 b., 182 Mikhail Markovskiy / Shutterstock.com blz. 45 r. I000s_pixels / Shutterstock.com blz. 46 bhofack2 / iStockphoto.com blz. 47 Roland Magnusson / Shutterstock.com blz. 48 Olga Popova / Shutterstock.com blz. 51 tatianasun / Shutterstock.com blz. 53 Roberto Moiola / Sysaworld
Images blz. 55, 308 Nadezhda Kharitonova / Shutterstock.com blz. 56 Golden Sikorka / Shutterstock.com blz. 57 b. Rolf_52 / Shutterstock.com blz. 57 r. Anatoli Styf / Shutterstock.com blz.
blz. 60 Reimphoto
blz. 62 Sergii
blz. 67 Lukimodo /
blz. 69, 134 Piotr
blz.
blz.
blz.
blz.
blz.
blz.
blz. 126
blz. 136
blz. 145
blz. 149
blz. 153
blz. 156 Stefano Zaccaria / Shutterstock.com blz. 161 Alatom / iStockphoto.com blz. 162 Laholmen Hotell blz. 163 Raquel GM / iStockphoto.com blz. 164 Yana Spiridonova / Shutterstock.com blz. 166
blz. 174, 327
blz. 180 Sebw
blz. 183 Annas Hotell blz. 184
blz.
blz.
blz.
blz.
blz.
blz. 202,
blz.
blz. 207
blz. 212
blz. 215
blz. 224
blz.
blz.
blz. 238
blz. 241
blz. 242 Veronika
blz. 244 Dreamer
blz. 251 Sergio
blz. 253 Artesia Wells
Shutterstock.com blz. 254 Crafoord’s Place blz. 255 Hobo Hotel blz. 257, 372 iwciagr / Shutterstock.com blz. 258 Mikael Damkier / Shutterstock.com blz. 260 Under Kastanjen blz. 262 Restaurang Kvarnen blz. 270, 317 Estea / Shutterstock.com blz. 271
blz. 277
blz. 278 Popova Valeriya
blz. 285 Reuber Duarte / Shutterstock.com blz. 291 NadyaEugene / Shutterstock.com blz. 295 Cooler8 blz. 297 eugenesergeev / Getty Images blz. 303 Rolf_52 / Getty Images blz. 312 Borisb17
blz. 320 Alexanderstock23
blz. 324
blz. 330
blz. 334 Fredrik
blz. 337 Östersunds Stugby
blz. 339 Jon Arnold Images
blz. 344 Jspannhoff
blz. 348 chlun / Shutterstock.com blz. 352 Bonifacio Correcaminos / Shutterstock.com blz. 356 norr / Shutterstock.com blz. 360 Christian Wilkinson / Shutterstock.com blz. 363 Wikipedia_TZorn blz. 364 Ice
blz. 367 by-studio
blz. 370 Almazoff
blz. 377 Photomick
25
Shutterstock.com
V. Belov / Shutterstock.com
Delle / Getty Images
/ Getty
58-59
Figurnyi
Shutterstock.com
Wawrzyniuk
79
blz.
blz.
blz.
Hagabion
Milosz Maslanka
/ Shutterstock.com
Antony Mcaulay | Dreamstime.com
196,
199
237
Alexander
/
Roman
/ Shutterstock.com
/ Shutterstock.com
/ Shutterstock.com
RPBaiao
& Camping
Ltd / Alamy Stock Photo
/ Shutterstock.com
Hotel
/ Shutterstock.com