9789401476560

MYTHISCHE TREKTOCHTEN in EUROPA Verken de meest indr ukwekkende wandelroutes in Europa

INLEIDING

Drama op niveau in de Careskloof (Spanje) 78 84 Helvellyns Striding Edge (Engeland) Over de moddervlakte van de Waddenzee (Nederland) 90 Vanaf de bron van de rivier op de Lechweg (Oostenrijk en Duitsland) 96 102 Een goddelijke route: Il Sentiero degli Dei (Italië) De Dingle Way (Ierland) 108 In de schaduw van de Aletschgletsjer (Zwitserland) 114 Een wandeling door de tijd: het Thames Path (Engeland) 120 Portugese Kustpad 126 Betoverd bos: de Westweg (Duitsland) 132 De Tour de Monte Rosa (Italië en Zwitserland) 138 Een duik in de Gorges de l’Ardèche (Frankrijk) 144 Causeway Coast Way (Noord-Ierland) 150 Trappen en ladders: de Kaiserjäger (Italië) 156 Whiskyproeven op de Speyside Way (Schotland) 162

06

NOORD-EUROPA 08 Aarde, wind en vuur: de Laugavegurinn (IJsland) 10 Wandelen met een doel: het Olavspad (Noorwegen) 16 Deens design kijken in Aarhus (Denemarken) 22 Het wilde noorden: de Karhunkierros Trail (Finland) 28 Senja’s pin-up top (Noorwegen) 34 40 De Arctic Circle Trail (Groenland) Vijf dagen op de Kungsleden (Zweden) 46 Het Grote Ķemerimoeras (Letland) 52 WEST-EUROPA 58 Het Pembrokeshire Coastal Path (Wales) 60 Van Toulouse naar Carcassonne langs het Canal du Midi (Frankrijk) 66 Vier dagen op de Alpenpasroute (Zwitserland) 72 2

© Justin Foulkes | Lonely Planet

I N H OU D

© vgajic | Getty Images; © Andrew Opila | Shutterstock © Kristaps Kiziks | www.purvubrideji.lv

Eenvoudig Zwaarder Mythisch

Te voet door een land van verdwijnende meren (Slovenië) Grensland: de Peaks of the Balkans Trail (Montenegro, Albanië en Kosovo) Historische wandeling: de Lycian Way (Turkije) Sarajevo’s Mt Trebević Trail (Bosnië en Herzegovina) De Balkan over langs de Via Dinarica Trap naar de Vikoskloof (Griekenland)

168 174 180 186 192 198 204

248 254 260 266 272 278

OOST-EUROPA 284 Beste van de Hoge Tatra: Tatranská Magistrala (Slowakije) 286 Leidende sterren: de Transcaucasian Trail (Georgië) 292 Van Polen naar Wit-Rusland langs het Augustówkanaal 298 Oversteek van het Rilagebergte (Bulgarije) 304 Rocksterren van Tsjechisch-Zwitserland (Tsjechië) 310

210 216 222

ZUIDOOST-EUROPA 228 De Menalon Trail (Griekenland) 230 Het dak van Montenegro: Bobotov Kuk 236 De Juliana Trail in Slovenië 242

REGISTER 316

3

© Stefano Jeantet

Mallorca’s Stapelmuurroute (Spanje) Een lus door Andorra: de Coronallacs Trail Een wijnwandeling langs de Moezel (Duitsland) De Pyreneeën over op de Chemin de la Liberté (Frankrijk en Spanje) Hop on, hop off langs de Heart of Wales Line Beste Oostenrijkse dagtocht: de Pinzgauer Spaziergang Door de dorpen van de Alpujarras (Spanje) Een winterse oversteek van de Grote St-Bernardpas (Italië en Zwitserland) Corsica’s GR20 (Frankrijk) Het Ness of Hillswick Circuit van Shetland (Schotland)

4

5 © Chris Ord

M

door de Careskloof in Spanje te proberen. Voor radio-dj en president van The Ramblers, Stuart Maconie, was de term van toepassing op een lus op de Shetlandeilanden, omgeven door drieteenmeeuwen en immense rotsen in zee. Tijd is een overweging voor iedereen die weg van het negen-tot-vijfbestaan een reis plant en de wandelingen omvatten een mix van tijdsbestekken. Sommige ervaringen in dit boek duren slechts een paar uur en er zijn tal van dagtochten, terwijl andere een week of zelfs een maand vergen. Hiervoor zijn planning en een speciale uitrusting nodig. Europa is een echte avontuurlijke speeltuin voor wandelaars. Het compacte gebied kent een ver­ scheiden­­heid aan terreinen, klimaten en landschappen, om nog maar te zwijgen van de fascinerende culturen en bijzondere mensen die je onderweg kunt ontmoeten. Maar bovenal, of je nu in Letland moeraswandelt, in de voetsporen van de oude Grieken treedt of de hoogste top van Montenegro beklimt, we hopen dat de wandelingen in dit boek je zullen inspireren om naar je schoenen te grijpen en nieuwe plekken te ontdekken.

isschien kan Europa de romantische kunstenaars bedanken voor het uitstekende netwerk van wandel­ paden. Dat wilde stel estheten uit de 18de en 19de eeuw prees de kracht, schoonheid en opwinding van de natuur. En door hun poëzie, schilderijen, muziek en zelfs vroege reisgidsen inspireerden ze generaties om naar buiten te gaan omwille van het eenvoudige, verjongende plezier ervan. Twee eeuwen later is het continent bedekt met een netwerk van goed bewegwijzerde paden, variërend van gemakkelijke dagtochten in de Alpen tot legen­darische grande randonnées en langeafstandspaden die heel Europa doorkruisen. Met zo’n enorme keuze aan wandel­ mogelijk­heden wilden we in dit boek meer doen dan een selectie van onze favorieten opsommen. We wilden wandelingen laten zien die tot romantische verheerlijkingen inspireren: emoties als vreugde, voldoening en ontzag, maar ook huiveringwekkende angst. Om ons te helpen, hebben we enkele van Europa’s meest ervaren wandelaars en natuurschrijvers de opdracht gegeven om hun opwindendste er­varingen te beschrijven. Phoebe Smith, avonturier, wildkampeerder en auteur van Extreme Sleeps, schrijft over het Poolcirkelpad, een achtdaagse wandeling door de lege wildernis van Groenland die ze alleen ondernam, met enkel rendieren als gezelschap. Jasper Winn, evangelist van het langzame reizen en auteur van Water Ways, vertelt ons over de surrealistische ervaring van het glijden en sjokken over de slikken van de Waddenzee. Jini Reddy, reisjournalist en auteur van Wanderland: A Search for Magic in the Landscape, beschrijft een vijfdaagse tocht door de Sloveense Karstregio, een sensitieve wandeling die zowel over heerlijke smaken als over beel­den en geluiden gaat. Elke wandeling in dit boek is op de een of andere manier mythisch, of het nu gaat om het spectaculaire landschap, de toewijding (en beloning) die gepaard gaat met het uittrekken van een week of langer om een land ​​ te voet te verkennen of om andere betekenissen die persoonlijker zijn. ‘Mythisch’ voor Oli Reed was bijvoorbeeld het beklimmen van de formidabele Striding Edge, een heuvelrug in het Engelse Lake District die hem sinds zijn kindertijd had gefascineerd. Voor Sarah Baxter betekende ‘mythisch’ het overwinnen van hoogtevrees door een duizelingwekkend klifpad

HOE GEBRUIK JE DIT BOEK? De hoofdverhalen in elk hoofdstuk zijn verslagen uit de eerste hand van fantastische wandeltochten in die regio in Europa. Bij elk verhaal vind je praktische informatie om je reis te plannen – de beste tijd van het jaar om te wandelen, hoe je er moet komen, het verblijf.

Maar deze verhalen moeten je ook inspireren. We helpen je na elk verhaal op weg met het ‘meer van dit’-deel, met meer ideeën in dezelfde sfeer. In de inhoudsopgave zijn de wandelingen met kleuren gecodeerd om hun moeilijkheidsgraad aan te geven. Hierbij worden niet alleen de afstand, geïsoleerdheid en uitdaging in beschouwing genomen, maar ook de logistiek en lokale omstandigheden.

Het register verzamelt diverse soorten wandelingen voor verschillende interesses. Een belangrijk punt: veel van de routes in dit boek zijn moeilijk en uitdagend. Of je nu een ervaren wandelaar of een beginner op je allereerste trektocht bent, zorg er alsjeblieft voor dat je goed bent voorbereid en de juiste veiligheidsmaatregelen hebt genomen om de risico’s en het gevaar voor jezelf en anderen te beperken.

6

© Ababsolutum | Getty Images

I N LE I DI NG

© Justin Foulkes | Lonely Planet; Previous spread: © David Tett Photography

- MYTHISCHE TREKTOCHTEN IN EUROPA -

© SolStock | Getty Images

Van links met de klok mee: sneeuwschoenen en stokken in de aanslag; weidse luchten boven de Muur van Hadrianus; herfstkleuren in de Julische Alpen van Slovenië

7

Openingsspread, van links met de klok mee: op de toppen van de Balkan; wandelaars klaar om te vertrekken; Capileira – een karakteristiek wit dorp in de Alpujarras; zonnedauw in het Grote Ķemerimoeras.

Vorige pagina: het Olavspad

N OORD - EU ROPA

- MYTHISCHE TREKTOCHTEN IN EUROPA -

A ARDE , WI N D EN VU U R: DE L AUGAVEGU RI N N Het binnenland van IJsland voelt als een elementaire plaats, bepaald door elven en poolenergie.

Een wandeling tussen de vulkanen en gletsjers is een symfonie van wind, steen, vuur en ijs.

K

en je de favoriete grap van elke IJslandse gids?

Hier komt-ie: ‘Hoe verlaat je een IJslands bos?’

‘Rechtop gaan staan.’

Misschien niet de beste grap van de wereld, maar als gast word je geacht even beleefd te glimlachen. Telkens weer.

Mijn gids, Siggi, groeide op in een boomloze uithoek van het eiland. Zijn woonplaats, Hvolsvöllur, staat bekend om het grootste abattoir van het land. Het binnenland is het decor van Njál’s Saga, een premiddeleeuwse legende over de Shakespeare-achtige ondergang van een paar belangrijke personages. En hoewel het landschap even grimmig is als zijn reputatie, kent het een wilde schoonheid die talloze reizigers uit alle hoeken van de wereld trekt.

Ze komen voor de Laugavegurinn, de belangrijkste wandeling van IJsland, door een reeks maanlandschappen in een paar dagen. De naam betekent ‘Warme­bron­weg,’ wat passend lijkt te zijn, vooral aan het begin van de route, Landmannalaugar, waar Siggi en ik onze voeten in een moerasbeek met stomend, zwavelhoudend water laten weken voordat we aan onze wandeling beginnen. De eerste keer dat Siggi en ik de route liepen, voltooiden we het traditioneel vierdaagse avontuur naar Thórsmörk in slechts twee dagen, met genoeg energie voor het mythische Fimmvörðuhálsdeel, een vulkanisch spoor dat helemaal terug naar de kust leidt. Sindsdien is de volledige wandeling voor ons de ware versie van de Lau­gave­gurinn gebleven.

Nu, 10 jaar later, waden Siggi en ik door het warme moeras­ water en halen we herinneringen op aan ons eerste avontuur samen. Ik herinner me de glinsterende kiezelstenen (Siggi noemde ze ‘ravenstenen’) aan het begin van de wandeling; een veld ver­ brijzeld obsidiaan dat de poolzon reflecteerde.

Noord-Europa

BEGIN LANDMANNALAUGAR

EMSTRUR

EYJAFJALLAJÖKULL

EINDE SKÓ GAR

10

© Pyty | Shutterstock; Vorige bladzijde © Thomas Barwick | Getty Images

VALAHNÚKUR

- MYTHISCHE TREKTOCHTEN IN EUROPA -

Het afgelopen decennium hebben we verschillende delen van de wandeling in verschillende richtingen en in verschillende seizoenen gedaan. Siggi gebruikte zijn avontuurlijke geest vaak om ons buiten de route de nabijgelegen heuvels te laten verkennen. Maar het voltooien van de traditionele route van het begin tot het einde is een onbetwistbare pelgrimstocht die we met een zekere mate van eerbied ondernemen. En niet alleen wij, iedereen die van deze gigantische rots houdt, voelt op een bepaald moment in zijn leven de behoefte om de tocht af te maken.

Het besluit om de wandeling in zuidelijke richting te doen, lijkt misschien een beetje arbitrair vanwege de slechts geringe daling, maar op de wandeling naar Álftavatn – wanneer het uitzicht zich opent naar het dreigende Tindfjallajökullmassief – begrijp je de spec­ta­culaire onthulling van het tweede Laugavegurinndeel.

De Álftavatnhut en zijn zomerse cirkel van neontenten markeert het punt halverwege de traditionele tocht. Hier neemt iedereen – ongeacht tempo of uithoudingsvermogen – een welverdiende pauze van de elementen. Het is een soort Nordic Burning Man, gevoed door vermoeidheid en snickersrepen in plaats van hallucinogenen en ayahuasca.

Het derde deel, Emstrur, voelt als een tocht op zich met linten rood, oker en fluorescerend blauw op de grond en hellingen. Een her­innering aan de intense geologische activiteit vanonder het aard­oppervlak. Terwijl het pad door een vallei kronkelt, ontstaan Noord-Europa

‘De Álftavatnhut en zijn cirkel van neontenten zijn een soort Nordic Burning Man, gevoed door vermoeidheid en snickersrepen in plaats van hallucinogenen.’ door vingers van gletsjersmeltwater, komt het laatste deel van de tocht in zicht. Terwijl het grootste deel van de route een meer subtiel hoogteverschil van verweerd gesteente kent, is de klim naar de vul­kanische bergkam bij Fimmvörðuháls spectaculairder. Een reeks trappen voert wandelaars naar een turfachtig plateau begroeid met arctische bloemen en wanneer het pad de bergrand raakt, omzomen rotsen de pas als luchtbogen, lichtbeuken en andere architectonische elementen van gotische baksteen.

De tocht door Fimmvörðuháls wordt vaak als een extraatje gezien.

Hij kan een uitdaging vormen na een paar dagen te voet, maar wordt ook beschouwd als het meest lonende deel van de route. Terwijl de wandelingen door Álftavatn en Emstrur je doen afvragen hoe het was om in de Vikingtijd als eerste persoon die heerlijke warmwaterbronnen te ontdekken, is het asbassin boven aan de pas, bijna letterlijk, geschiedenis in de maak.

Toen de sluimerende vulkaan verborgen onder de Eyjafjallajökull­ gletsjer in 2010 uitbarstte, creëerde hij een megageiser die tonnen 12

- MYTHISCHE TREKTOCHTEN IN EUROPA -

KELDURS LEVENDE GESCHIEDENIS

© Pyty | Shutterstock; © Kelly Cheng | Getty Images

Het zuidelijke maan­ land­schap van IJsland vormt het decor voor een Vikingsaga die zo bruut is als Ga­me of Thrones. Njál’s Saga is een gru­ we­lijk verhaal over rivaliserende families waar­bij vrijwel elk personage ten onder gaat. Res­ten van de ko­lo­nisten­tijd zijn er nog steeds – het meest authentiek is Kel­dur, een boerderij met turfdak die ooit be­hoorde aan Ingjal­ dur Höskuldsson, een van de belangrijkste spelers in de saga. bevroren water verdampte en stromen teerachtige, vloeibare as aan weerszijden van de top verspreidde. Uit de sintels verschenen twee gloednieuwe babybergen, Magni en Móði, die beide stoom uitblazen en door voorbijgangers worden bewonderd. Wanneer je de lege gebieden veroorzaakt door de recente uitbarsting eenmaal hebt verlaten, ontvouwt zich opnieuw een mossig tapijt. Elke stap is iets lager dan de vorige. Je passeert een reeks watervallen (22, om precies te zijn) met een laatste hoogtepunt – Skógafoss. Hier bereik je de belangrijkste verkeersader van het land, de Ring Rd. Maar voor de laatste dagwandeling terug naar Route 1 wacht de vallei beneden. Wanneer we de gekleurde aarde van Emstrur ach­ ter ons laten, legt Siggi uit dat het gebied eronder bekendstaat als Goda­land, of ‘Land van de Goden’. Verborgen onder een halo van gletsjertoppen is de enclave een soort reliekschrijn, gevuld met heu­ vels van schalie, die eruitzien als trollenvingers en elfenkerken. De lucht is hier ook anders – kalm – beschermd tegen de fascinerende ele­menten die het landschap erboven zo hebben getekend.

En zonder de ijzige poolwind kent de vallei ook een dicht struik­ gewas; Siggi en zijn IJslandse broers noemen het Thórsmörk – ‘Het Bos van Thor’. Hier, in de schaduw van een boom in de midder­nacht­­zon, zet­ten we ons kamp op voor de nacht. ‘Niet elk IJslands bos is een grapje’, mompelt Siggi als we ons klaarmaken om te slapen op deze onverwachte plek, diep genesteld in dit goddelijke land. BP

Van links naar rechts: de Skógafoss­ waterval; er is maar één weg naar de Krossá­rivier. Vorige bladzijde: oversteek van de kleurrijke Land­mannalaugar

PRAKTISCHE INFO Begin // Landmannalaugar Einde // Skógar Afstand // 77 km Duur // Vier dagen Beste tijd // Juli tot half september Accommodatie // Midgard (www.midgard.is) heeft comfortabele kamers, een restaurant en gidsen. Tijdens het wandelen kun je kamperen of een bed reserveren in een hut.

Uitrusting // Plastic zakken om natte en droge kleding gescheiden te houden, zwemkleding voor warm­water­bronnen en een gps.

Kleding // Geen katoen, maar fleece en wollen lagen.

Wees voorbereid op alle weersomstandigheden.

Meer info // www.fi.is is de homepage van de Iceland Touring Association, die de hutten op de tocht beheert.

13

Laugavegurinn

- MYTHISCHE TREKTOCHTEN IN EUROPA -

Hiernaast: de spectaculaire Hornbjargkliffen in het Hornstrandirreservaat

HORNSTRANDIR

FIMMVÖRÐUHÁLS

VAN HELLNAR NAAR ARNARSTAPI

Als het niet zo moeilijk bereikbaar was, zou het reservaat van Hornstrandir het populairste wandelgebied van IJsland zijn.

De noordelijkste schiereilanden van de IJslandse Westfjords knabbelen als kleine kreeftenklauwen aan de poolcirkel en liggen ongelooflijk afgelegen, een veilig toevluchtsoord voor zeekoetenkolonies en een sporadische poolvos. ’s Zomers (begin juli-half augustus) is het reservaat bedekt met een groen tapijt en lopen er wandelaars van steenhoop naar steenhoop. Neem voor de volledige ervaring de veerboot vanuit de plaatsen Bolungarvík of Ísafjördur naar Veiðileysufjörður, een glaciaal gevormde fjord, en besteed vier of vijf dagen wandelend naar Hornvík en de vogelkliffen bij Hornbjarg. Ga dan van de bergpas naar Hloduvík en de groep verlaten huisjes bij Hesteyri om op de retourveerboot te wachten.

Begin/einde // Bolungarvík of Ísafjörður Afstand // Variabel Meer info // www.safetravel.is

De meer traditionele versie van de Laugave­gu­rinnwandeling eindigt in Thórsmörk.

Onze perfecte versie gaat verder naar Skógar door wat wij als het fraaiste deel van de tocht beschouwen. Het laatste deel dat Thórsmörk met de Ring Rd verbindt, wordt Fimmvörðuháls genoemd en kan als wandeling op zich worden ondernomen – meestal wordt het in de tegengestelde richting gedaan. De dagtocht is verdeeld in drie etappes. De eerste begint bij de imposante waterval in het dorp Skógar en passeert meer dan 20 extra watervallen op weg naar een asveld – de plek van de Eyjafjallajökulluitbarsting in 2010.

Hierna daal je af door een geheime vallei bedekt met bloemen en omzoomd door kathedraalachtige formaties. Het eindpunt van de wandeling bij de Básarsite is bekend als Godaland, of het ‘Land van de Goden’, vanwege het etherische terrein – een per­ fecte plek om rustig te kamperen en een paar korte wandelingen te maken.

Begin // Skógar Einde // Básar Afstand // 23 km Meer info // www.fi.is

De kustwandeling van de oude boerderij van Hellnar naar het dorp Arnarstapi in het Nationaal Park Snaefellsjökull in westelijk IJsland is een eenvoudige wandeling die het hele jaar kan worden ondernomen.

Ze is vooral spectaculair op een gure dag, wanneer de rotsformaties als blowholes fungeren en een mix van regen en zeeschuim de vochtige lucht in spuiten.

De korte wandeling passeert een reeks gestolde lavastromen en geërodeerde grotten die natuurlijk ook heel aardig zijn op een zonnige dag. Zuilvormig basalt, ravijnen en grotten bieden volop mogelijkheden buiten de gebaande route.

Beloon jezelf na afloop met een dampende kom vissoep, die aan beide zijden van de wandeling verkrijgbaar is.

Begin // Hellnar Einde // Arnarstapi Afstand // 2,5 km Meer info // www.nat.is

Noord-Europa

14

© Keith Manning | 500px

M EER VAN DIT IJSL ANDSE WANDELINGEN

- MYTHISCHE TREKTOCHTEN IN EUROPA -

WAN DELEN M E T EEN DOEL: H E T OL AVS PAD Deze oude Noorse pelgrimstocht slingert door pittoreske dorpjes en nationale parken, en langs ruige kusten naar stille landerijen – eindigend bij de beroemde Nidaroskathedraal in Trondheim.

W

e zaten ineengedoken onder een zeil dat Matthias om de een of andere reden had meegenomen. Een kleine steen in mijn zak drukte in mijn been terwijl ik me tot een bal oprolde, mijn gewicht op de rand van het zeil om te voorkomen dat het door de wind zou klapperen – de regen viel in vlagen. Ongeveer een uur geleden waren we begonnen met wandelen door het Nationaal Park Dovrefjell-Sunndalsfjella, de wolken donker en zwaar aan de hemel, het park meer afgelegen, meer mensenlozer dan ik ooit had gezien. De lucht kon ons niet tegenhouden. We moesten die dag 20 km lopen, door het grootste continu beschermde gebied van Noorwegen. Al maanden verheugde ik me op dit gedeelte van het Olavspad: hier zijn geen hoogspanningsleidingen. Geen wegen. Geen boerderijen. Geen enkel spoor van de mensheid, slechts jezelf en het bergpad dat voor je ligt.

Tenminste, als je niet gehurkt onder een zeil zit. Wat die steen in mijn zak betreft, ik raapte hem op in de Gudbrandsdalenvallei toen ik mijn 700 jaar oude overnachtingsadres in Sygard Grytting achterliet.

Ik wist dat Allemansrøysa – zowel een 3 m hoge steenhoop als een vertoon van menselijke moed – op me wachtte. Ik dacht er vaak aan.

Om eraan bij te dragen, nemen wandelaars een steen mee langs het pad, wat symbool staat voor iets dat ze bij zich dragen en waarvan ze graag af willen. Bij Allemansrøysa laten ze hun steen – en wat die symboliseert – achter. Terwijl het Olavspad ooit werd uitgezet om St.-Olav, de voormalige koning en beschermheilige van Noorwegen, te eren, wordt het nu om vele redenen gevolgd: een fysieke uitdaging, spiritualiteit, tijd in de natuur, vergeving, plezier of een krachtmeting met een doel. Jij zult je eigen reden hebben, ik had de mijne.

De regen hield zo’n 30 minuten later op, de lucht nog steeds somber en dramatisch, de bodem nu glad, hoewel het gras grip biedt Noord-Europa

EINDE TRONDHEIM

ALLEMANSRØYSASTEENHOOP NOORWEGEN

RINGEBU

LILLEHAMMER

BEGIN OSLO

16

© National Pilgrim Center | Eskil Roll

HAMAR

- MYTHISCHE TREKTOCHTEN IN EUROPA -

en de heuvels genadig glooien. Ik volg de meest populaire van de Olavroutes, de Gudbrandsdalsleden, die door Centraal-Noorwegen en de meer oostelijke, zachtere kant van Dovrefjell gaat. Andere routes gaan over ander terrein, maar hier gaat het om de afstand, niet om de hoogte. We proberen elke dag 20 tot 25 km af te leggen.

De markeringen onderweg – als kleine grafstenen met felle neonblauwe kronen erop geschilderd – geven je een idee van de afstand. Buiten het park zijn ze vaak rood en wit; een combinatie van het St.-Janswapen en het St.-Olavkruis. Dichter bij Trondheim beginnen de markeringen de afstand naar Nidaros af te tellen, hoewel ik dit nog niet weet. Ik ben nog steeds in Dovrefjell, beroemd om zijn rendieren en muskusossen, ergens in een open, oneindige alpine uitgestrektheid, wachtend op Allemansrøysa. Langzaam komt de enorme stapel stenen waarnaar ik op zoek ben onmiskenbaar in zicht. Hij ligt op Hardbakken, het hoogste punt van de route – 1320 m boven zeeniveau – en glinstert nat in het vlekkerige zonlicht. Ik loop er voorzichtig naartoe, in een poging elke steen te doorgronden. Sommige zijn duidelijk een behoorlijke last geweest om te dragen. Ik plaats mijn steen zo’n meter hoog op de kleine toren en hoewel ik me niet meteen lichter voel, voel ik wel een band. Elke wandelaar voor en na mij zal een idee hebben van mijn gedragen gewicht, en ik van dat van hen.

Voorafgaand aan Allemansrøysa voelde de reis al spiritueler dan waarop ik was voorbereid. De kathedraalruïne van Hamar – ingesloten in een glazen piramide – voelden aan als een ruimteschip uit een vorig tijdperk, een kijkje in een onbekende wereld. Ik stapte bedachtzaam over de drempel van de ruïne, raakte de bijna 1000 jaar oude muren aan en zat in een kamer die ooit gereserveerd was voor een paar uitverkoren mannen. Als mijn voorouders de tocht vanuit het nabijgelegen Lillehammer hadden gemaakt, zouden ze niet zijn binnengelaten. Ze zouden hun oren tegen de deur hebben gehouden, biddend om een ​​vleugje godsvrucht. Op plaatsen als Hamar zijn de ouderdom, het gewicht en de betekenis van het pad net zo tastbaar als elke steen in een zak. Hetzelfde geldt voor de Ringebu Stavkirke, een van de 28 overgebleven staafkerken in het land. Runen die op de muren zijn gegraveerd, dateren uit 1220 en kunnen alleen met ervaren gidsen worden bekeken. Nadat het christendom de natie overspoelde, werden ongeveer 1000 van deze kerken gebouwd: massief, drie niveaus en zonder een enkele spijker. Maar weinige kunnen zich echter meten met Ringebu’s grootte, schoonheid en details.

Maar uiteindelijk verbleken Ringebu en Hamar vergeleken met hun even oude spekstenen tegenhanger: de Nidaroskathedraal, de meest noordelijke middeleeuwse kathedraal ter wereld. Elke pelgrim ziet deze romaanse en gotische reus het eerst vanaf de Heuvel van Vreugde, of Feginsbrekka, net buiten Trondheim. Ik had iets lekkers in mijn rugzak om het moment te vieren. Rond dit punt plagen steenmarkeringen je met resterende afstanden – 14 km, 12 km, 10 km. Wetende dat het einde nabij was, begonnen mijn voeten pijn te doen. De heuvels aan de rand van de stad voelden kolossaal aan.

Dan, bij Nidaros, voor het enorme, uitbundig bewerkte stenen gebouw, toont de laatste markering het ondenkbare: 0 km. Volgens de legende zouden degenen die het Olavspad bewandelen drie keer rond Noord-Europa

DE ROUTES Acht pelgrimsroutes, die elk bij de Nidaros­­kathedraal in Trond­heim eindigen, vormen samen het Olavs­pad. Van de acht is de Gud­brands­ dalsleden verreweg de meest populaire en his­torische route – de laatste 100 km volgt de route die het lichaam van koning Olav II werd gedragen na de slag om Stiklestad.

Toen hij werd opge­ graven, ‘rook Olav naar rozen’, wat leidde tot zijn heiligverklaring, de bouw van de Nidaros­kathedraal en de totstandkoming van het Olavspad.

18

- MYTHISCHE TREKTOCHTEN IN EUROPA -

Van linksboven met de klok mee: de Ringebu Stavkirke; een Olavspadpas; Allemansrøysa.

Vorige bladzijde van boven: op de route; de Budsjord­pelgrimsboerderij

© National Pilgrim Center | Eskil Roll; © National Pilgrim Center | Eskil Roll; © TIBE

PRAKTISCHE INFO Begin // St.-Hallvardkathedraalruïne, Oslo Einde // Nidaroskathedraal, Trondheim Afstand // 643 km Duur // Ongeveer 32 dagen Vervoer // St. Hallvard ligt op 15 minuten lopen vanaf het centraal station van Oslo.

Beste tijd // April t/m september.

Uitrusting // Laagjes en gedragen trekkingschoenen.

Accommodatie // Meer dan 160 officiële overnachtings­ gelegenheden, van eenvoudige hostels tot luxe-B&B’s.

Restaurants // Hostels en B&B’s bieden diner- en lunchpakketten.

Goed om te weten // Schrijf je in bij Pilegrimssenter Oslo om je pas te ontvangen. Hiermee ontvang je de Olavsbrief na voltooiing en krijg je korting op toeristische plekken en accommodaties. Reserveer accommodatie van tevoren.

Meer info // www.pilegrimsleden.no

‘Elke wandelaar voor en na mij zal een idee hebben van mijn gedragen gewicht, en ik van dat van hen.’ de kathedraal moeten lopen voordat ze naar binnen gaan, maar als je voeten – zoals de mijne – het niet toestaan, is dat oké.

In een zwalkende lijn liep ik naar het nabijgelegen National Pilgrim Centre om de laatste stempel in mijn paspoort te krijgen. Met die inkt op de pagina ontving ik een bewijs van mijn reis: de gewaardeerde Olavsbrief. Ik nam hem aan, ging buiten de kathedraal zitten en haalde adem. Als een van de slechts 1000 die de tocht dat jaar maakten, was ik, zonder mijn steen, eindelijk aangekomen. JK 19

Olavspad

- MYTHISCHE TREKTOCHTEN IN EUROPA -

Hiernaast van boven: zonsopgang bij Mont St-Michel, Frankrijk; gewelfd interieur van de kathedraal van Canterbury

M EER VAN DIT EUROPESE BEDE VA ARTEN Toen aartsbisschop Thomas à Becket door ridders van Hendrik II werd gedood, kreeg hij een weelderig eerbetoon in de Trinity Chapel in Canterbury Cathedral. Ooit was het heiligdom een van de belangrijkste pelgrimsoorden van Engeland, maar in 1538 werd het tijdens de Reformatie verwoest.

Het enige dat de plek nu nog markeert, is een enkele brandende kaars – en holten in de stenen van duizenden pelgrimsknieën.

De tocht – geëerd in Chaucers Canterbury Tales – volgt de route die Hendrik II liep op zoek naar absolutie voor Beckets dood; het is een oude doorgaande weg die dateert uit het stenen tijdperk. Het pad volgt ruwweg de North Downs, een kalkheuvelrug, en voert door pittoreske dorpjes, ontelbare hopvelden en mooie valleien. Zorg ervoor dat je je Wayfarer’s Dole (een kopje bier en een stuk brood) ophaalt bij het Hospital of St. Cross en stop bij het huis van Jane Austen in Chawton.

Begin // Winchester Cathedral, Hampshire Einde // Canterbury Cathedral, Kent Afstand // 246 km Meer info // www.pilgrimsway canterbury.org Noord-Europa

LES CHEMINS DU MONT ST-MICHEL, FRANKRIJK

Volgens de legende zou de aartsengel Michaël driemaal aan de bisschop Aubert van Avranches zijn verschenen met de vraag een kerk te bouwen op de Mont Tombe. Zo verscheen in 708 een klein heiligdom. De Mont St-Michel zoals we die nu kennen, stamt uit de 16de eeuw en is zowel een gotische prestatie die boven de zandbanken uittorent als een van de meest geliefde plekken van het christendom. Net als bij het Olavspad zijn Les Chemins du Mont St-Michel eigenlijk zes verschillende paden, hoewel de hoofdroute naar de benedictijnenabdij vanuit Rouen loopt. Vanaf hier volgen wandelaars een middeleeuwse route door het Roumarewoud. Ze steken de Seine over, dalen in valleien af, slenteren langs versterkte kastelen en eindigen bij het dorp aan de baai van Genêts – hoewel velen door zullen gaan naar de abdij zelf.

Raadpleeg de getijdenkalender om de bereikbaarheid van de abdij te bepalen.

Begin // Rouen Einde // Genêts Afstand // 360 km Meer info // www.lescheminsdumont saintmichel.com 20

VIA DI FRANCESCO, ITALIË

Een van ’s werelds meest geliefde heiligen, Franciscus van Assisi, verloochende zijn rijke opvoeding en zwierf door Italië om de armen te helpen en een leven te leiden dat dichter bij de natuur en God staat.

De Via di Francesco verbindt plaatsen die centraal staan in zijn leven. Het pad begint bij de Basilica di Santa Croce, het grootste franciscaner heiligdom ter wereld. Het volgt de westelijke hellingen van de centrale Apennijnen, olijfboomgaarden, dichte bossen en middeleeuwse heuvelstadjes – waaronder Assisi, de geboorte- en begraafplaats van de heilige. De route omvat Piediluco, waar hij predikte bij een meer; Foligno, waar hij de zijde van zijn vader verkocht; en Bevagna, plek van een van zijn vele wonderen. De route eindigt bij de St.-Pietersbasiliek in Vaticaanstad, een prachtig monument, ongeacht religie of overtuiging. Deze trektocht over moeilijk terrein wordt alleen aanbevolen aan ervaren wandelaars.

Begin // Basilica di Santa Croce, Florence Einde // St.-Pietersbasiliek, Vaticaanstad Afstand // 550 km Meer info // www.viadifrancesco.it

© Rudy Denoyette | 500px; © Ben Ivory | Getty Images

PILGRIM’S WAY, ENGELAND

WWW.LANNOO.COM Registreer u op onze website en we sturen u regelmatig een nieuwsbrief met informatie over nieuwe boeken en met interessante, exclusieve aanbiedingen.

Vertaling Ernst Schreuder Oorspronkelijke titel Epic Hikes of Europe Oorspronkelijke uitgever Lonely Planet Global ltd Vormgeving Kristina Juodenas Cartografie James Leversha Opmaak Keppie & Keppie © Uitgeverij Lannoo nv, Tielt, 2021 © Lonely Planet 2021 © Fotografie 2021 Published by Lonely Planet Global Limited D/2021/45/373 - NUR 512/502 ISBN 978 94 014 7656 0 De auteurs en de redactie van Lonely Planet hebben de grootste zorg besteed aan de samenstelling en de controle van deze gids.

Maar omdat de gegevens voortdurend gewijzigd worden, moet de praktische informatie worden beschouwd als een aanwijzing.

Het is dan ook best mogelijk dat bepaalde info bij het verschijnen van deze gids niet helemaal correct of volledig is.

Wij kunnen daar niet verantwoordelijk voor worden gesteld.

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Auteurs Alex Bescoby (AB), De Pyreneeën over op de Chemin de la Liberté; Alex Crevar (AC); Andrew Bain (AB), Vier dagen op de Alpenpasroute, de Tour de Monte Rosa; Ash Bhardwaj (AB), Van Polen naar Wit-Rusland langs het Augustówkanaal; Ben Lerwill (BL); Brandon Presser (BP); Brendan Sainsbury (BS); James Bainbridge (JB); Jacqueline Kehoe (JK); Jasper Winn (JW); Jini Reddy (JR); Kate Armstrong (KA); Kerry Walker (KW); Laura Itzkowitz (LI); Luke Waterson (LW); Marc di Duca (MDD); Mark Elliott (ME); Mark Stratton (MS); Oli Reed (OR); Oliver Berry (OB); Oliver Smith (OS); Paul Bloomfield (PB); Piers Pickard (PP); Phoebe Smith (PS); Rory Goulding (RG); Sarah Baxter (SB), Drama op niveau in de Careskloof, Portugese Kustpad, Trappen en ladders: de Kaiserjäger, Hop-on, hop-off langs de Heart of Wales Line; Stuart Butler (SB), Het wilde noorden: de Karhunkierros Trail; Stuart Maconie (SM); Zora O’Neill (ZO).

Omslagillustratie Ross Murray (www.rossmurray.com).

Het papier in dit boek is gecertificeerd volgens de regels van de Forest Stewardship Council®. FSC® staat voor natuurvriendelijk, sociaal verantwoord en economisch rendabel beheer van het bosareaal op de wereld.