9789401453189

VOOR DE HELE FAMILIE

Sarah Devos illustraties Julie Vangeel

te doen 101 activiteiten om samen

INHOUD K IJK-OMHOOG WEEKEND #1 #2 #3 #4

Vliegeren! .......................................................14 Staren naar sterren ......................................14 Boomklimmen ...............................................16 Hoog, Sammy, kijk omhoog, Sammy .....17

RESTAURANT WEEKEND #5 #6 #7 #8

De uitnodigingen ........... 19 Een feestelijke tafel ....... 19 Lekker eten ...................... 21 Tafelmanieren ................. 21

ZOALS-VROEGER ACHTERSTEVORENONDERSTEBOVEN WEEKEND #26 #27 #28 #29

Omgekeerd eten ........................................... 48 Op je handen lopen ..................................... 48 Met je kleren aan in (het zwem)bad ....... 51 Routine – maar dan andersom ................. 52

#22 #23 #24 #25

WEEKEND

24 uur zonder elektriciteit ....... 43 Camera obscura .......................... 43 Interview je grootouder(s) ...... 44 Maak een zonnewijzer .............. 46

DE-WEG-KWIJT WEEKEND #34 #35 #36 #37

(VOOR-)LEES #30 #31 #32 #33

4

WEEKEND

Bibkastje in je straat ..............54 Bibbriefjes ................................55 Grootouderboeken ..................56 Maak je eigen hoorspel .........57

INHOUD

Dropping ............................ 59 Blinde kaart ...................... 60 Het noorden vinden ........ 61 Bolletje-pijltocht ............. 63

GEEN-ONTVANGST WEEKEND #9 #10 #11 #12

Kooi van Faraday ........................22 Bliktelefoon maken ...................24 Kort-kort-lang: leer morse ......24 Wie schrijft, die blijft ................26

ALLES-OP-WIELTJES WEEKEND #13 #14 #15 #16

(F)LUISTER WEEKEND #18 #19 #20 #21

Leer gebarentaal ............................ 36 Luister naar Peter en de wolf ..... 37 Geluidenbingo ................................ 38 Fluisterzin ........................................ 41

100 kilometer fietsen .............. 28 Winkelkarretjeswedstrijd ...... 29 Fietsband plakken ................... 30 Zeepkistenrace ......................... 31

KINDEREN-KONING WEEKEND #17 Draai de rollen om ......................... 33

RUIL WEEKEND OPENLUCHT WEEKEND #38 #39 #40 #41

Trek naar een openluchtmuseum ...... 64 Koken op houtvuur ................................. 66 Slapen onder de sterren ........................ 67 Word wolkenspotter ............................... 68

#42 #43 #44 #45

Diner changé ......................... 71 Huisruilhotel ......................... 71 Wisselvriendjes .................... 73 Gouwe ouwe: ruiltocht ....... 73

ZONDER-TIJD WEEKEND #46 #47 #48 #49

Tijdscapsule ............ 76 Schat de tijd ............. 76 Een-op-een-tijd ....... 77 Tijdfeiten .................. 78

OP-EIGEN-VERANTWOORD­E LIJKHEID WEEKEND #50 #51 #52 #53

Ga autorijden ............................... 80 Kattenkwaad uithalen ............... 81 Skinnydippen ............................... 82 Een nachtje wildkamperen ...... 84

INHOUD

5

FEEST WEEKEND #54 #55 #56 #57

Verzin je eigen familiefeestdag ....85 Het beste cadeau ter wereld ...........86 Alles-in-één-feestdag ......................88 Message in a bottle ..........................90

HOUTJE-TOUWTJE WEEKEND #58 #59 #60 #61

Touw van brandnetels .................. 93 Stoomcursus knopen leggen ...... 94 Pijl en boog maken ........................ 96 Driepikkel sjorren .......................... 98

WILD-WATER WEEKEND #74 #75 #76 #77

Wijze waterproefjes ..................................... 115 Ga vissen! ....................................................... 116 Megabellenblaas .......................................... 118 Verbreek het record ‘badmuts vullen’ ... 119

ONDER-NUL WEEKEND #78 #79 #80 #81

Schaatsstraat ...................121 Bouw een iglo ..................122 Maak een mezenbol ........123 IJskandelaars ...................124

GEEN-AFVAL WEEKEND #82 #83 #84 #85

Bedank de vuilnisman (m/v) .....126 Van oud naar nieuw .....................127 Rommelmarktkramers .................128 Zwerfvuilactie ................................129

HERINNERINGEN WEEKEND #98 Maak nieuwe oude foto’s ....... 145 #99 Dia-avond ................................... 147 #100 Herinneringenboom ................ 148 #101 Schrijf een wonderbrief ......... 149

6

INHOUD

VERWONDER-JE-VOETEN WEEKEND #62 #63 #64 #65

Maak een verwonder-je-voeten-pad .... 100 Loop over water ......................................... 102 Wederzijdse voetmassage ...................... 103 Voetenverwennerij ................................... 104

VAKANTIE-IN-EIGEN-STAD

WEEKEND #66 #67 #68 #69

ZAAI-EN-OOGST WEEKEND #70 #71 #72 #73

Ontdek je plekje ........................... 106 Plan je weekend ........................... 107 Hang de toerist uit ....................... 108 Maak een gekke tocht ................. 109

Zaadbommetjes droppen ..............110 Pallettuintje ......................................112 Jam van zelfgeplukt fruit ..............113 Keien van groenten ........................114

RECORD WEEKEND LICHT-EN-DONKER WEEKEND #86 #87 #88 #89

Geblinddoekt door het weekend .... 131 Schaduwspel ........................................ 132 Lampionnentocht ................................ 132 Fluofuif .................................................. 134

#90 #91 #92 #93

Gezelschapsspelletjes­marathon .... 135 Domino day ........................................... 137 ‘Achternaam’ book of records ......... 138 Wall & Walk Of Fame .......................... 139

ALLEMAAL-BEESTJES WEEKEND #94 #95 #96 #97

De kleinste dierentuin ter wereld ....... 140 Bijenhotel ................................................... 142 Vrijwilliger in een dierenasiel ............. 143 Dierengrime ............................................... 144

GRANDE-FINALE

WEEKEND

BONU

S

Organiseer je eigen wonder­tentoon­stelling ������������������������ 151

INHOUD

7

KIJK- OMHOOG

Even een berichtje checken. Snel nog die mail sturen. Weet jij hoe vaak volwassenen op één dag gemiddeld naar beneden kijken? Antwoord: 88 keer! Best veel, vind je ook niet? En dat terwijl er daarboven zo veel moois te ontdekken valt. Hoog tijd om dit weekend met z’n allen minstens even vaak naar boven te kijken. Wat zou er gebeuren? En vooral: wie houdt de tel bij?

NOD IG VOO R 1 GESL AAG D KIJK -OMH OOG -WEE KEN D: o 2 ogen o 2 voeten en (minstens) 1 hand o 1 stevige boom o 1 vlieger + eventueel knutselspullen o 1 atmosfeer (liefst een gezellige)

Ki j k- O mhoog -W EEKE N D

13

WEEKENDPLAN

#1

VLIEGEREN!

Geen Kijk-Omhoog-Weekend zonder een potje vliegeren. Blaast de wind je (bijna) van je sokken?

Dan heb je geluk, want dat is prima vliegerweer.

Rennen, rennen, touwtje afwikkelen en…

LOSLATEN! Nu het touw lekker strak houden.

Spannend… Jaaa, hij blijft hoog!

Zelf een vlieger knutselen is leuk, maar er eentje kopen is tijdens een WonderWeekend ook absoluut toegelaten. Wil je zelf aan de slag, zweef dan naar het internet voor knutseltips. Je kunt een gekochte vlieger ook gewoon een persoonlijk ‘jasje’ geven. Dat doe je het best aan de staart: die maak je net zo lang, kleurig en mooi als je zelf wilt met gekleurd lint of een plastic vuilniszak waar je lange slierten van knipt. Zorg er wel voor dat de staart niet te zwaar wordt, anders gaat je vlieger natuurlijk nooit de lucht in.

Wondertip

Een gepersonaliseerde vlieger – misschien inclusief een uitstapje naar zee? – is een topcadeautje voor kleine en grote vliegeraars!

14

Ki j k- O mhoog -W EEKE N D

#2

WEEKENDPLAN

STAREN NAAR STERREN Sterren kijken is altijd een beetje magie. De beste ingrediënten voor een avondje staren naar sterren? Een zwoele nacht. Een hemel zonder wolken. Weinig (of nog beter: geen) lichtvervuiling en een fijne plek, bijvoorbeeld een grote weide of de top van een berg, waar iedereen languit naar de hemel kan staren. Helemaal top wordt het als je op vakantie bent, wanneer iedereen wat langer mag opblijven en de omstandigheden vaak ideaal zijn. Maar ook bij ons kun je makkelijk enkele sterrenbeelden leren herkennen. Deze vier, bijvoorbeeld.

1. DE GROTE BEER Om te beginnen: de gemakkelijkste. De Grote Beer zou ook de Grote Steelpan kunnen heten, want daar lijkt hij op. In de zomer vind je de Grote Beer niet al te hoog boven de horizon. Zoek naar drie heldere sterren in een lichte boog: dat is de steel. Die raken een omgekeerd trapezium: dat is het pannetje.

Wondertip

De Grote Beer telt zeven sterren. Of zijn het er acht? Klopt allebei! De middelste ster van de steel is namelijk een ‘dubbelster’. Als je goed kijkt én het is donker genoeg, zie je daar niet één maar twee sterren, heel dicht bij elkaar.

Volgens een indianenlegende was dat de test om te bepalen of een jongen stoer genoeg was om mee te gaan jagen. Vond hij de dubbelster, dan was zijn zicht scherp genoeg voor de jacht en mocht hij mee. Benieuwd of jij ’m ook vindt.

Kleine Beer Poolster

Grote Beer

2. DE POOLSTER De Grote Beer gevonden? Dan kun je op zoek naar de Poolster. Dat is níét de helderste ster aan de hemel (een vaak voorkomend misverstand), maar wel de ster die het noorden aanwijst. Start rechts van de Grote Steelpan, neem de afstand tussen zijn twee meest rechtse sterren, en ga dan vijf keer die afstand naar boven, in dezelfde lijn. Ziedaar de Poolster. Als je vanaf daar een loodrechte lijn naar beneden trekt, heb je het noorden gevonden. Handig voor als je ooit het noorden kwijt bent.

3. DE KLEINE BEER Zoals dat gaat met grappige, kleine broertjes, is ook de Kleine Beer een beetje een gekkie. Hij heeft ook de vorm van een steelpannetje, maar dan kleiner dan de Grote Beer én… hij staat op zijn kop! De steel bestaat net als bij de Grote Beer uit drie sterren, waarvan de Poolster de meest rechtse is.

4. CASSIOPEIA En dan nu het echte werk. Cassiopeia (alleen al die naam uitspreken = bonuspunten aan het kampvuur) ziet eruit als een heldere letter W. Je vindt dit sterrenbeeld zelfs bij volle maan. Start opnieuw aan de rechterkant van de Grote Beer.

Neem de afstand tot de Poolster en ga diezelfde afstand voorbij de Poolster. Buig een beetje mee naar rechts en zoek daar de mooie, langgerekte letter W. Dat is de WaaaW van Cassiopeia!

WEEKENDPLAN

#3

BOOMKLIMMEN Regel nummer één bij boomklimmen: nooit naar beneden kijken! Wel eerst op de computer kijken, op www.natuurenbos.be/spelen of www. staatsbosbeheer.nl/speelbossen, bijvoorbeeld.

Daar zie je in welke speelbossen je helemaal loos kunt gaan. Als je daar botst op een dikke zomereik, grove den of – jackpot! – weichselboom, zit je gebeiteld. Dat zijn drie ideale, want stevige klimbomen met vaak laaghangende takken.

Nog geen boomklimexpert? Lees dan even deze Gouden Regels voor Boomklimmers:

Regel nummer 1 Die ken je al: nooit (echt nooit of nooit!) naar beneden kijken.

Regel nummer 2 Blijf altijd zo dicht mogelijk bij de stam. Daar zijn de takken het stevigst en heb je minder kans dat ze knakken.

16

Ki j k- O mhoog -W EEKE N D

Regel nummer 3 Dat is de Regel Van Drie (handig, toch?). De Regel Van Drie betekent dat je altijd drie steunpunten moet hebben. Dus ofwel hou je je vast aan de takken van de bomen met twee handen en zet je één voet neer terwijl je de andere verplaatst, ofwel sta je met twee voeten op een tak en hou je je vast met één hand.

Regel nummer 4 Denk met je voeten. Dat is zeker van belang als je weer naar beneden gaat. Laat je voeten maar zoeken, voelen en kiezen welke tak het stevigst is om jou te dragen.

#4

WEEKENDPLAN Regel nummer 5 Vergeet daarboven niet te genieten! Eerst even het fantastische uitzicht in je opnemen voor je weer aan de afdaling begint, dus.

HOOG, SAMMY, KIJK OMHOOG, SAMMY Wie durft deze aan? Het is een goede daad, want je laat mensen naar al het moois daarboven kijken! (En als je het niet doet voor de goede daad: het is ook gewoon hilarisch.)

ZO WERKT HET Stel jezelf buiten op, samen met drie of vier anderen. Kies een drukke plek uit met veel mensen en spreek af dat iemand plots naar boven kijkt. Vervolgens kijkt de rest van de bende ook enthousiast naar boven. Iedereen speelt het spelletje mee en wijst verrast naar… helemaal niets! Wedden dat voorbijgangers snel ook naar boven zullen kijken – om zich vervolgens verbaasd af te vragen wat ze daar eigenlijk (niet) moeten zien?

Wondertip

Ben je met een grote groep? Dan is het nog grappiger als een deel van de groep aan de overkant van de weg of het plein gewoon kijkt naar het lachwekkende tafereel. (Wel je lach inhouden, natuurlijk!)

Ki j k- O mhoog -W EEKE N D

17

RESTAURANT

Wat als… je je huiskamer voor één keer omtovert tot een huiskamer­ restaurant? Knutsel een uitnodiging en tafelversiering in elkaar en bind je keukenschort maar voor, want dit wordt een avond om nooit te vergeten.

Wie er mag komen en wat je gaat eten? Dat kies jij allemaal lekker zelf!

NODIG VOOR 1 GESLAAGD RESTAURANT-WEEKEND: o kookboek(en) o tafelmanieren (bij voorkeur goede) o 1 grote tafel o evenveel stoelen als gasten o 1 grote honger

18

R e stau r an t-W EEKE N D

#5

#6

WEEKENDPLAN

WEEKENDPLAN

DE UITNODIGINGEN

EEN FEESTELIJKE TAFEL

Natuurlijk stuur je niet gewoon een mailtje, maar maak je een hoogstpersoonlijke invitatie voor je gasten. Goed begonnen is namelijk nog steeds half gewonnen.

Leuke naamkaartjes bij elk bord, origineel geknutselde versiering of wat mooie bloemen of takken uit de tuin en… kunstig gevouwen servetten natuurlijk!

Een leuke manier om je oma, opa, peter, meter of vrienden uit te nodigen voor je huiskamerrestaurant is door alles op een papieren placemat te schrijven. Wat mag je niet vergeten?

o Wie nodigt de gasten uit? (Je naam, dus.) o De datum en het uur waarop je je gasten verwacht. o Het adres. o Licht eventueel al een tipje van de sluier van je menu. Transformeer je je huiskamerrestaurant tot een gezellige Mexicaanse cantina?

Een onvervalste Italiaanse pizzeria? Maak je er een verfijnde Franse bistro van?

Of wil je je kans grijpen om eindelijk eens insecten te serveren (hè, hè, hè)? Maak een uitnodiging in bijpassende stijl. o Moeten je gasten iets meebrengen of is er een bepaalde dresscode? o Misschien is het ook fijn om te zeggen waarom je hen uitnodigt. Heb je iets te vieren? Wil je hen bedanken? Het moment om het hen te vertellen is hier!

DEZE VLIEGERS-SLASH-FRIETZAKJESSLASH-BESTEKHOUDERS ZIJN ZO GEPIEPT.

1 2 3 4

5

Vouw een groot servet open en leg het met de tekening naar onderen, in ruitvorm, op tafel.

Neem de onderste punt en vouw die naar de bovenste punt zodat je een driehoek krijgt die met de punt naar boven wijst.

Vouw de linker- en rechterpunt van de driehoek naar de bovenste punt toe.

Herhaal dit voor de linker- en rechterzijde.

Nu kun je de punten niet meer helemaal naar boven vouwen, maar gelijk met de middellijn.

Zo krijg je een vliegervorm.

Stop in het linkse vakje een vork en rechts een mes, een kleine bloem, een lieve boodschap of snoepjes voor na het eten.

OF WIL JE LIEVER EEN BLOEM?

1 2 3 4 5 6

Leg een servet volledig opengevouwen voor je op tafel.

Vouw de vier punten achtereenvolgens naar het middelpunt.

Herhaal dit zodat je weer een kleiner vierkant krijgt.

Herhaal deze stap nog één keer.

Draai het vierkantje om, zodat alle flapjes onderaan liggen.

Vouw nu een laatste keer de vier hoeken naar binnen.

R e stau r an t-W EEKE N D

19

7 8

9

Neem elk van de vier onderste flapjes en trek ze om beurten voorzichtig naar boven, zodat je iets krijgt dat op een bloemblaadje lijkt.

Aan de onderkant van de bloem zitten nu weer nieuwe flapjes. Trek ook die voorzichtig naar boven. Doe hetzelfde met de derde en laatste reeks flapjes.

Kijk nu aan de bovenkant van je servet: je fancy bloem is klaar!

Zo, de servetten zijn alvast klaar. Maar hoe zet je je gasten nu aan tafel? Wie zit waar? En waarop moet je letten? In een kookboek dat rond 1936 (!) werd uitgegeven, vinden we alvast enkele ‘aanduidingen voor de tafeldienst bij feestmaaltijden’: »» Vermijd dat iemand aan de poot van de tafel zou zitten.

En voor wie niet (meer) weet hoe je een tafel moet dekken, nog even dit geheugensteuntje:

20

R e stau r an t-W EEKE N D

»» De ereplaats wordt aan de ‘gevierde persoon’ gegeven. Naast of over hem personen die het meest in aanmerking komen: een geestelijke (mijnheer pastoor dus), de grootouders of iemand die u speciaal uitgenodigd hebt. U, de huismoeder, neemt plaats aan een uiteinde van de tafel recht over uw man. »» Bij een gewoon familiefeest zal moeder de tafeldienst doen. Bij een groot feest zullen haar grote dochter en haar jongste zuster opdienen. Zo kan moeder ook eens rustig eten.

Bij dit Restaurant-Weekend is het niet alleen moeder die rustig mag eten, maar alle grote mensen, want vandaag dienen de kinderen op.

Ha!

#7

WEEKENDPLAN

LEKKER ETEN Het fijne aan dit Restaurant-Weekend is dat jij kiest wat er op tafel komt. Duik in alle kookboeken die je te pakken krijgt, stel een menu samen en begin alvast te watertanden. Houd wel deze twee tips in je achterhoofd:

1

2

Maak het niet te ingewikkeld. Zo’n chique heilbotmousse op een bedje van prei met zelfgemaakte amandelkroketjes klinkt heerlijk, maar als het angstzweet je uitbreekt als je denkt aan de dag waarop je ze moet klaarmaken, schrap ze dan maar snel van je menu. Een relaxte kok die eenvoudig, lekker eten serveert, is veel gezelliger dan een gestresseerde kok met een onhaalbaar vijfsterrenmenu.

Testkoken is slim. Maak alles wat je op le moment suprême wilt maken al een keer van tevoren. Zo weet je waar je op moet letten als de echte restaurantdag aanbreekt.

Wonderweetje

Heb jij al eens gehoord van de Wonderbes of Miracle Berry (wetenschappelijke naam: Solanum retroflexum)? Als je er zo eentje eet, smaakt alles wat je in het halfuur erna eet, extra zoet. Hoe geweldig is dat! Dit is dus jouw kans om eens wat dingen te serveren die je normaal niet lust, zoals spruitjes of rodekool – om ze vervolgens zonder verpinken naar binnen te spelen. Wedden dat je familie niet weet wat je overkomt?

#8

WEEKENDPLAN

TAFELMANIEREN ‘Niet eten op de bank!’

‘Niet slurpen!’

Hoor jij het je ouders ook weleens zeggen?

Je kunt altijd antwoorden dat het er maar van afhangt hoe ze het bekijken. Want tafelmanieren veranderden door de eeuwen heen én ze verschillen zelfs van land tot land. Zo is het in China perfect normaal om een luide boer te laten aan tafel. Slurpen van je soep is er zelfs een teken dat je ze lekker vindt!

De oude Grieken en Romeinen aten meestal liggend op een bank, en in de middeleeuwen was het heel gewoon om je mond af te vegen met het tafellaken – of aan de kleren van je buur. Op sommige plekken hoef je nu nog steeds niet met bestek te eten. In veel Arabische landen eet je met de eerste drie vingers van je rechterhand, of schep je je hapje op met een stukje brood. Ook op WonderWeekend is het Restaurant Zonder Bestek inmiddels een klassieker. Dus… waarom open je bij je thuis ook niet eens zo’n restaurant-vooréén-dag? J

R e stau r an t-W EEKE N D

21

De activiteiten in dit boek zijn bestemd voor kinderen en volwassenen, en zijn bedoeld om samen uit te voeren. Denk aan je veiligheid en aan die van een ander. Zorg steeds voor begeleiding door een volwassene. Uitgeverij Lannoo is niet verantwoordelijk voor eventuele schade of ongelukken.

www.lannoo.com www.wonderweekend.be www.sarah-devos.be www.julievangeel.be Registreer u op onze website en we sturen u regelmatig een nieuwsbrief met informatie over nieuwe boeken en met interessante, exclusieve aanbiedingen. Š Uitgeverij

Lannoo nv, Tielt, 2018

Tekst Sarah Devos Naar een concept van Bernard Pollet, Steven De Beukeleer, Maarten De Cuyper, Vincent Jansen Illustratie Julie Vangeel Vormgeving Studio Lannoo (Mieke Verloigne) Citaat p. 20 uit Onze dagelijkse keuken van de Praktische School voor Gezins- en Huishoudopleiding D/2018/45/565 NUR 460, 480 978 94Â 014 5318 9 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.