9789401439602

P. Wysocki/hemis.fr

Klokkentoren met uivormige spits tussen Kufstein en Kitzbühel

Oostenrijk

De regio’s van deze gids: (zie de kaart aan de binnenzijde van het omslag) n Salzburg en het Salzkammergut ∑ Linz en het dal van de Donau ± Melk, de Wachau en omgeving ∏ Wenen ∫ Het oosten van Oostenrijk æ Graz en Stiermarken ø Klagenfurt en Karinthië √ Tirol, van Innsbruck tot Lienz ≈ Vorarlberg en West-Tirol

blz. 97 blz. 169 blz. 215 blz. 253 blz. 327 blz. 367 blz. 421 blz. 463 blz. 557

4

Inhoud DE REIS VOORBEREIDEN

OOSTENRIJK ONDER DE LOEP

Reistips..................................................... 14

OOSTENRIJK VANDAAG

NAAR OOSTENRIJK

Portret in driekwartsmaat................40 Het hart van Europa............................ 41 De Oostenrijkse samenleving.........43 Eén republiek, negen Länder...........44

Met de auto............................................ 18 Met de bus.............................................. 18 Met de trein............................................ 19 Met het vliegtuig.................................. 19 VOOR HET VERTREK

Profiel van Oostenrijk.........................20 Klimaat.....................................................20 Nuttige adressen..................................20 Formaliteiten......................................... 21 Overnachten.......................................... 21 Uit eten....................................................22 OOSTENRIJK VAN A TOT Z

Rubrieken in alfabetische volgorde...............23 MET HET GEZIN

Bezienswaardigheden en activiteiten...................................29 MEMO

Evenementen........................................33 Leestips....................................................34 Films..........................................................36 Muziek......................................................36

TRADITIES EN LEVENSKUNST

Gastronomie..........................................48 Religieuze tradities..............................50 Een paar gebruiken.............................50 Traditionele klederdracht................. 51 Oostenrijkse woningtypes...............52 GESCHIEDENIS

Het prille begin.....................................53 De Habsburgers....................................54 Belangrijke data.................................55 Interbellum............................................. 61 De (re)constructie van Oostenrijk...................................63 Tweede Republiek...............................62 MUZIEK, LITERATUUR EN FILM

Muziek......................................................66 Literatuur................................................69 Film............................................................71 KUNST EN ARCHITECTUUR

Middeleeuwse kunst..........................73 Renaissance............................................ 74 Zwierige barok...................................... 74 De 19de eeuw........................................78 Jugendstil (begin 20ste eeuw)........79 Hedendaagse kunst en architectuur.................................82 ABC van de architectuur...................84 NATUUR EN LANDSCHAP

Alpenland...............................................88 Alpenklimaat.........................................90 Flora en fauna........................................ 91 Wilde bloemen....................................93 Winter in Oostenrijk imageBROKER/hemis.fr

5

6

STEDEN EN BEZIENSWAARDIGHEDEN n SALZBURG EN HET SALZKAMMERGUT

Salzburg.................................................100 De erfenis van de prins-aartsbisschoppen................103 Van de goddelijke Mozart tot de Salzburger Festspiele......... 112 Salzachtal..............................................122 Salzkammergut...................................129 Sankt Wolfgang..................................138 Bad Ischl.................................................141 Hallstatt.................................................145 Een wieg van de beschaving.........147 Bad Aussee...........................................151 Gmunden..............................................155 Radstädter Tauernstraße.................160 Schladminger Tauern.......................165 ∑ LINZ EN HET DAL VAN DE DONAU

Linz..........................................................170 Stift Schlägl..........................................182 Het dal van de Donau.......................184 De Donau, levensader van Oostenrijk............186 Stift Wilhering.....................................190 Schärding..............................................194 Wels.........................................................196 Stift Sankt Florian...............................202 Enns........................................................ 206 Steyr....................................................... 209 ± MELK, DE WACHAU EN OMGEVING

Stift Melk...............................................216 De Wachau........................................... 220 Krems und Stein.................................224 Tulln........................................................ 230 Sankt Pölten.........................................233 Stift Altenburg.................................... 239 Stift Zwettl............................................242 Verdedigingslinies en vestingen.....243 Stift Geras..............................................245 Schloss Riegersburg..........................247 Gmünd.................................................. 250

∏ WENEN

Wenen................................................... 258 Het oude centrum............................ 266 Wenen door de eeuwen heen........270 Leven als een Wener........................277 De Burgring......................................... 284 Wenen, muzikale hoofdstad........ 288 De Hofburg...........................................292 Kunsthistorisches Museum........... 299 MuseumsQuartier............................. 304 Wieden...................................................307 Schloss Belvedere..............................313 Schönbrunn.........................................317 Langs de Donau..................................321 De weg over de toppen van de Kahlenberg.......................324 ∫ HET OOSTEN VAN OOSTENRIJK

Stift Klosterneuburg.........................328 De Marchfeldschlösser.....................332 Petronell-Carnuntum.......................335 Eisenstadt..............................................339 Langs het IJzeren Gordijn.............. 344 Neusiedler See................................... 346 Rond het meer...................................349 Wienerwald..........................................352 Schneeberg..........................................361 æ GRAZ EN STIERMARKEN

Graz........................................................ 368 De hoofdstad van Stiermarken.....370 Steirische Weinstraße.......................395 Stift Seckau.......................................... 402 Bruck an der Mur............................... 404 Pöllau..................................................... 407 Mariazell................................................410 Eisenerz..................................................413 Eisenerzer Alpen................................416 ø KLAGENFURT EN KARINTHIË

Klagenfurt.............................................422 Wörthersee...........................................429 Villach.....................................................433 Spittal an der Drau............................438

7

Millstatt................................................. 440 Maltatal................................................. 443 Murau.................................................... 446 Friesach................................................. 448 Dom zu Gurk........................................450 St. Veit an der Glan........................... 454 Stift Maria Saal................................... 458 Het landleven in Karinthië.............459 √ TIROL, VAN INNSBRUCK TOT LIENZ

Innsbruck............................................. 466 Innsbruck, hoofdstad van Tirol.....473 Olympiaregion Seefeld................... 485 Fernpassstraße....................................491 Karwendelkette................................. 496 Hall in Tirol........................................... 500 Schwaz.................................................. 503 Rattenberg.......................................... 506 Kufstein................................................. 509 Kaisergebirge......................................512 Kitzbühel...............................................518 Zillertal...................................................522 Devotie in Tirol .................................525 Gerlos Alpenstraße............................528 Felbertauernstraße...........................530 Stubachtal.............................................532 Kapruner Tal........................................ 534 Großglockner Hochalpenstraße....537 Gasteiner Tal....................................... 543 Lienz....................................................... 549 Matrei in Osttirol................................553

RAADPLEEG VOOR IEDERE PLAATS ONS ADRESBOEKJE y ≈ VORARLBERG EN WEST-TIROL

De rand van Oostenrijk.................. 560 Bregenz................................................. 562 Feldkirch................................................573 Bregenzerwald....................................577 Een mix van bouwstijlen in Vorarlberg................................... 580 Lech........................................................ 585 Arlberggebiet......................................587 Oostenrijk, bakermat van het alpineskiën............................... 588 St. Anton am Arlberg....................... 599 Oberinntal.............................................601 Kaunertal.............................................. 604 Pitztal..................................................... 607 Ötztal..................................................... 609 Register................................................618 Culinaire termen............................. 630 Kaarten en plattegronden..........631 Woordenlijst........................ achterflap

8

Niet te missen

Bregenzerwaldaa, tussen landelijkheid en moderniteit, een paradijs voor wandelaars (blz. 577) Salzburgaaa, de stad van Mozart en van The Sound of Music (blz. 100)

9

Een keuze uit de mooiste plekjes

Kaunertalaaa (blz. 604) en Pitztalaaa (blz. 607), met adem­ benemende landschappen

Innsbruckaaa, een luisterrijke stad, omgeven door steile bergen (blz. 466)

Wenenaaa, meer dan een stad, een manier van leven… (blz. 258)

10

Steirische Weinstraßeaa, het Oostenrijkse Toscane (blz. 395)

Melkaaa, in de Wachauaaa, een ­majestueuze abdij boven de Donau (blz. 216)

11

Het openluchtmuseum in Stübingaa, landelijk Oostenrijk van vroeger en nu (blz. 385)

Salzkammergutaaa, waar de tradities in het teken van de seizoenen staan (blz. 129)

Großglockner Hochalpenstraßeaaa, via haarspeldbochten hoog de Alpen in (blz. 537)

Fotografie: Blz. 8: Ph. Roy/hemis.fr (boven); Imagebroker/hemis.fr (beneden) Blz. 9: FB-Fischer/imageBROKER/age fotostock (linksboven); M. Cavalier/hemis.fr (rechtsboven); P. Wysocki/hemis.fr (beneden) Blz. 10: Westend 61/hemis.fr (boven); Imagebroker/hemis.fr (beneden) Blz. 11: Wolfgang Weinhäupl/Westend61/Photononstop (linksboven); Wolfgang Weinhäupl/Westend61 RM /age fotostock (rechtsboven); FotoFealing/Westend61/Photononstop (beneden)

20

DE REIS VOORBEREIDEN

Voor het vertrek TOERISTENBUREAUS

Profiel van Oostenrijk Officiële naam: Republik Österreich.

Hoofdstad: Wien (Wenen).

Oppervlak: 83.872 km2.

Bevolking: 8,5 miljoen inwoners.

Munt: euro.

Officiële taal: Duits

Klimaat SEIZOENEN

Zomer: zacht tot warm (tussen 20 °C en 30 °C); soms regenachtig.

Herfst: zonnig en fris.

Winter: streng met veel sneeuw.

Lente: zacht en zonnig (tussen 15 en 20 °C).

WEER

Zentralanstalt für Meteorologie und Geodynamik (ZAMG) – t 0 900 91 1566 00 (in Oostenrijk gratis) - www.zamg.ac.at In Nederland: KNMI – t (030) 220 69 11 – www.knmi.nl/ wereldweer.html (in het Engels).

In België: KMI – t (02) 373 05 08 – www.kmi.be/meteo.

Nuttige adressen w Tip – Om naar Oostenrijk te bellen, moet eerst het landnummer 0043 ingetoetst worden, dan het netnummer zonder de nul, en aansluitend het abonneenummer.

In Nederland en België.

Het Oostenrijks Toeristenbureau heeft vestigingen in Nederland: t (0900) 040 01 81, en België: t (078) 16 60 18. www.austria.info/nl www.austria.info/be_nl.

In Oostenrijk T De adressen, websites en telefoonnummers van de lokale toeristenbureaus zijn te vinden in iedere rubriek ‘Inlichtingen’ van het hoofdstuk ‘Steden en bezienswaardigheden’.

REISORGANISATIES

U kunt terecht bij tientallen touroperators die voor zowel de zomerals de wintervakantie reizen naar Oostenrijk aanbieden.

Het hierboven genoemde Oostenrijks toeristenbureau is ook een onlinereisbureau.

Op de site www.austria.info/nl/oostenrijk-actief/ worden vakantietips gegeven, maar ook kunt u hier uw vakantie boeken.

NUTTIGE WEBSITES

www.minbuza.nl – De site van het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken. www.diplomatie.be – De site van het Belgische ministerie van Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking.

AMBASSADES

In Nederland Ambassade van Oostenrijk – Van Alkemadelaan 342, 2597 AS Den

21

VOOR HET VERTREK

Haag – t (070) 324 54 70 – www.bmeia.gv.at/botschaft/ den-haag.html.

In België Ambassade van Oostenrijk – Marsveldplein 5 – Postbus 5 – 1050 Brussel – t (02) 289 07 00 – www.bmeia.gv.at/botschaft/ bruessel.html.

TOERISME VOOR MENSEN MET EEN BEPERKING

Inlichtingen bij het Oostenrijkse toeristenbureau. U vindt een complete lijst van gespecialiseerde organisaties op www.austria.info.

Zie ook: Behinderten-SelbsthilfeGruppe Hartberg (BSG) – Sparkassenplatz 4 - 8230 Hartberg -t (03332) 654 05 - www.bsgh.at.

Formaliteiten DOCUMENTEN

Identiteitspapieren Ook in Oostenrijk is het verplicht om een officieel identiteitsbewijs (een ID-kaart, in België de e-ID, of een paspoort) bij zich te hebben. Een ID is geldig in alle Schengenlanden, dus ook in Oostenrijk en de doorgangslanden daarnaartoe.

Rijbewijs Voor Oostenrijk is geen internationaal rijbewijs noodzakelijk.

DOUANE

Binnen de Europese Unie mogen onbeperkt en zonder invoerrechten goederen voor privégebruik worden in- en uitgevoerd. Producten waar hoge accijnzen op worden geheven, moeten echter boven een bepaalde hoeveelheid bij de douane worden aangegeven, waarna alsnog invoerrechten betaald moeten worden.

Dat geldt onder meer voor sigaretten (800 stuks), tabak (1 kilo), gedestilleerd (10 liter), wijn (90 liter) en bier (110 liter).

VERZEKERINGEN

Ziektekostenverzekering – Vraag de European Health Insurance Card (EHIC) aan, minimaal twee weken voor uw vertrek (www.ehic. nl). Meestal is uw zorgpas tevens een EHIC. Ga dat na op uw pas of bij uw zorgverzekeraar.

Reisverzekering – Een reisverzekering dekt schade die u tijdens de vakantie oploopt en die niet of onvoldoende wordt gedekt door de gewone zorg-, auto-, diefstalverzekering enz.

Autoverzekering – Met de gewone autoverzekering bent u ook altijd in het buitenland verzekerd voor de wettelijke aansprakelijkheid. Als verzekeringsbewijs hebt u van uw maatschappij een groene kaart gekregen, die u in het buitenland altijd bij u dient te hebben. Het is verstandig om ook een Europees schadeformulier in de auto te leggen voor het geval zich een (klein) ongeluk voordoet waarbij de politie geen proces-verbaal opmaakt.

Overnachten ONZE KEUZE

T Onze keuze van verblijfs­ mogelijkheden staan per plaats vermeld in het Adresboekje in het gedeelte ‘Steden en bezienswaardigheden’. De genoemde prijzen zijn het laagste en het hoogste bedrag voor een tweepersoonskamer. We hebben de accommodatie ingedeeld op prijs: goedkoop, doorsneeprijzen, wat meer luxe en pure verwennerij (zie de tabel blz. 22). w Vergeet niet aan te geven wat voor soort bed gewenst is: twee afzonderlijke bedden (getrennt), een tweepersoonsbed (twee matrassen) of een twijfelaar (een französisches Bett). Het ontbijt (Frühstück) is vrijwel altijd inbegrepen. Veel hotels bieden halfpension.

LIENZ

8

2326

Dra

u

10

2965

98

UDINE

Alpengarten

Villacher Alpenstraße

10

Millstätter See

Millstatt

Gmünd

A

Tamsweg

Gur

Villach

Murau

KRANJ, LJUBLJANA

Pyramidenkogel

KRANJ

Hollenburg

Interessant Andere plaats

Velden Malta

Klopeinersee

Völkermarkter Stausee

Turnersee

A2

Magdalensberg

6

Dra ve

ITALIË

80

t

1

De heuvels ten oosten van St. Veit

Het Maltatal

Rond de Ossiacher See

Ten zuiden van de Wörthersee

Plaats van vertrek

Een omweg waard

Gerlitzen

Hochosterwitz

St. Georgen am Längsee Launsdorf

Gustav Mahler Maria Saal Komponierhäuschen Ossiach 70 Wörthersee Klagenfurt 850 Velden Viktring Rosegg Drau Maria Wörth 84

94

St. Veit an der Glan

82

Strassburg

Friesach

Frauenstein

Dom zu Gurk

K A R I NT H I Ë

Ossiacher See

1

k

Maria Gail

94

1909

Gerlitzen

Burgruine Landskron

88

SAL ZBU RG

r Mu

95

ST I E R M A R K E N

n va La

Gail

111

Spittal an der Drau

Mühldorfer See

Reißeck

Malta

MaltaHochalmstraße

Weißensee

Kölnbrein

Arlhöhe

A 10

20 km

99

95

0

6

LIENZ

Lieser

l ta ta

93

M

al

100

317

31 7

KLAGENFURT EN KARINTHIË

420

KLAGENFURT EN KARINTHIË

MARIBOR

91

421

Klagenfurt en Karinthië ø Michelinkaart 730

Ñ KLAGENFURTa 422 Ñ WÖRTHERSEEa EN RONDRIT 429 Ñ VILLACHa EN RONDRIT 433 Ñ SPITTAL AN DER DRAU 438 Ñ MILLSTATTa 440 Ñ MALTATALaa EN RONDRIT 443 Ñ MURAU 446 Ñ FRIESACHa 448 Ñ DOM ZU GURKaa 450 Ñ ST. VEIT AN DER GLAN EN RONDRIT 454 Ñ STIFT MARIA SAALaa 458

422

KLAGENFURT EN KARINTHIË

Klagenfurt a 99.110 inwoners – Karinthië In 2008 was Klagenfurt een van de gaststeden van het EK voetbal. De stad bruiste in die periode van leven en feestelijkheden, maar ook nu vindt u er volop dynamiek. Misschien komt dat door de Italiaanse invloeden, die u bijvoorbeeld terugziet in de architectuur van de stad, met de vele mooie binnenplaatsen en pleinen, maar ook in de gastronomie. De hoofdstad van Karinthië ligt aan de oever van de Wörthersee, op minder dan een uur rijden van Slovenië en Italië, en heeft al een heerlijk zuidelijke sfeer.

y ADRESBOEKJE: BLZ. 428 i INLICHTINGEN Toeristenbureau – Neuer Platz 1 - t 04 63 287 463 ­www.­visitklagenfurt.at - ma-vr 9.0017.00, za 10.00-15.00 u.

Stadswandeling – (1.30 uur) vr en za om 10.00 u - gratis. Ñ LIGGING Regiokaart B2 (blz. 420) – Michelinkaart 730 O9.

Klagenfurt ligt 45 km ten zuiden van Friesach. Meerdere treinen per dag naar Graz (reistijd 2.30 uur) en Wenen (4 uur).

õ PARKEREN In de stad betaald parkeren.

Parkeerterrein Messeparkplatz (Ruprechter Str.) – Eerste uur gratis, daarna € 1 per uur (€ 5 per dag).

P+R ‘Minimundus’ en ‘CineCity’ – € 6 per dag (incl. gratis openbaar vervoer­tot 5 pers.). w AANRADERS De oude stad. > PLANNING Reken een à twee dagen om de stad en de omgeving te bezoeken. U kunt aansluitend de rondrit om de Wörthersee maken.

Wandelen Plattegrond (blz. 424) aa DE OUDE STAD Ñ Wandeling vanaf de Neuer Platz. Reken op 1.30 uur.

Het oude centrum, waar het vooral ‘s zomers gezellig druk is, weerspiegelt 800 jaar geschiedenis. In de 16de en 17de eeuw hebben Italiaanse architecten de stad vormgegeven; ze ontwierpen een regelmatig stratenplan en meer dan vijftig binnenplaatsen met arcaden, waarvan de meeste voor het publiek toegankelijk zijn. Maar het interessantst zijn toch de prachtige pleinen. De inspanningen­van Klagenfurt om zijn authentieke stadshart te behouden, zijn beloond: als enige heeft de stad drie keer de prijs ‘Europa Nostra’ ontvangen, die wordt toegekend voor de meest geslaagde poging in Europa om het c­ ultureel erfgoed te beschermen.

Neuer Platz (Nieuwe Plein) A1

Dit grote rechthoekige plein is het centrum van de stad; de Lindwurmbrunnena (Drakenfontein) is het embleem van Klagenfurt. Het enorme monster is tussen

423

Zur Blauen Kugel, Klagenfurt ARCO/Lenz G/Arco Images/age fotostock

1582 en 1593 door de gebroeders Ulrich en Andreas Vogelsang uit één blok chloritoschist gehouwen. Het bekken onder de fontein is in 1624 toegevoegd en Hercules in 1636. Het monument voor Maria Theresia dateert uit 1765, het bronzen standbeeld uit 1873.

Elk huis aan het plein heeft zijn eigen geschiedenis. Het Palais Porcia (nu een hotel), dat oorspronkelijk uit de tweede helft van de 18de eeuw dateert, is in werkelijkheid een reconstructie. Het Rathaus (stadhuis), aan de westkant van het plein, heeft nog steeds het aanzien van het oorspronkelijke gebouw uit 1580, ondanks alle aanpassingen van de afgelopen eeuwen. Aan de oostkant ziet u de Adler-Apotheke (16de eeuw), met binnen stucwerk in rococo.

a Alter Platz (Oude Plein) A1 De mooie 16de-eeuwse paleizen met barokgevels en binnenplaatsen met renaissance-­ arcaden geven een bijzondere sfeer aan dit plein in het oude centrum. Het voormalige­ stadhuis (Altes Rathaus, ca. 1600) heet nu Palais­ Orsini-Rosenberg; vooral het renaissance­ portaal en de binnenplaats met drie rijen arcaden zijn erg mooi. Aan de westkant wordt het plein afgesloten met het Haus der Goldenen Gans (Huis van de Gouden Gans), een geschenk van keizer Frederik III aan de stad en een van de oudste huizen van Klagenfurt. In de zuidwesthoek staat Palais Goess met zijn laatbarokke gevel met pilasters. Op dit plein staat een Drievuldigheidszuil die hier in 1680 is neergezet toen de stad gespaard was gebleven voor een pestepidemie. Drie jaar later zijn de halve maan en het dubbele kruis toegevoegd, als symbool van de overwinning op de Turken.

LATE HOOFDSTAD Klagenfurt werd in de 12de eeuw gesticht door Hermann von Spanheim, hertog van Karinthië. Hoewel de stad al gauw een belangrijk commercieel centrum werd, moest ze tot 1518 wachten tot keizer Maximiliaan I Klagenfurt tot hoofdstad van Karinthië uitriep, een rol die eerst was toebedeeld aan St. Veit an der Glan.

7

424

KLAGENFURT EN KARINTHIË

Op de hoek van de Alter Platz en de Wiener Gasse staat het Ossiacher Hof uit 1627, dat rond 1750 door de benedictijnenabdij Stiftung Ossiach werd aangekocht.­Tegen het eind van de 18de eeuw werd de gevel in klassieke stijl vormgegeven. Het rijk gedecoreerde gebouw heeft twee mooie binnen­plaatsen.

Stadthauptpfarrkirche St. Egid A1

Deze parochiekerk werd gebouwd in 1692, de klokkentoren met uivormig dak aan het begin van de 18de eeuw. De neobarokke gevel dateert uit 1893, de inrichting en decoraties zijn weelderig. De beschilderingen van het tongewelf zijn van de hand van Joseph Mölck, die in het koor van Joseph Fromiller. Uit de

425

KLAGENFURT

DE SLOVEENSE CULTURELE MINDERHEID

Een belangrijke minderheid van ongeveer 4% van de Karinthische bevolking­ spreekt Sloveens. Dat is deels het gevolg van een referendum dat in 1920 werd gehouden na de ontmanteling van het Oostenrijks-Hongaarse Rijk volgens het verdrag van St-Germain-en-Laye (1919). In het referendum werd aan de Sloveense inwoners van Karinthië gevraagd of ze onder het koninkrijk­der Serven, Kroaten en Slovenen (Joegoslavië) wilde vallen of onder Oostenrijk. De Joegoslaven maakten aanspraak op een deel van Karinthië, maar de Slovenen gaven de voorkeur aan de nieuw gecreëerde republiek Oostenrijk. In 1955 werd in het Staatsverdrag bepaald dat het Sloveens werd erkend als officiële taal van Karinthië. Er kwamen kleuteren lagere scholen waar in beide talen les werd gegeven en in Klagenfurt werd een Sloveenstalige middelbare school opgericht. Maar in de jaren 1970 begonnen­de problemen, toen besloten werd om verkeersborden in het zuiden van Karinthië tweetalig te maken. Ze werden al snel vernield door leden van rechts-extremistische politieke partijen, die in deze streek veel aanhangers­hebben. grafstenen, waarvan sommige vier eeuwen oud zijn, blijkt hoe belangrijk de kerk is. De schrijver Julien Green (1900-1998), een in Parijs geboren Amerikaan die ook stierf in Parijs, wilde in deze kerk in Klagenfurt begraven worden. De olieverfschilderijen in de winterkapel, met als thema de Apocalyps, zijn gemaakt door de Oostenrijkse kunstenaar Ernst Fuchs (geb. 1930).

Als u de toren beklimt, wordt u na 228 treden beloond met een mooi uitzichta over de stad (Stadtpfarrturm - t 0463 537 2223 - mei-okt.: ma-vr: 10.00-17.30, za 10.00-11.30 - gesl. zo, feestd. en bij regen of onweer - € 1).

Landhaus (Zetel van het regionaal bestuur en parlement) A1

Vlak bij de Alter Platz staat het Landhaus, het gebouw waar vroeger de Staten van Karinthië zetelden en dat nog getuigt van hun macht. In het verleden was er ook het arsenaal ondergebracht, maar nu zitten er ambtenaren en vergadert het Landesparlement er. Architect Antonio Verda von Lugano heeft meegewerkt­ aan de bouw, die in 1590 werd voltooid; zijn invloed is vooral te zien op de ­renaissancebinnenplaatsa met de twee rijen arcaden. a Großer Wappensaal – t 0463 577 57 215 - april-okt.: ma-vr 9.00-16.00, za, feestd. 9.00-14.00 u - € 3 (kinderen € 2. Deze staatsiezaal, de Grote Zaal met de Wapenschilden, op de eerste verdieping, is gedecoreerd door Joseph Fromiller (1693-1760). Deze meester van de Karinthische barokschilderkunst heeft het mooie plafondfresco gemaakt, met de leden van de Staten van Karinthië die hun eerbied betuigen voor keizer Karel VI (1728), en ook het grootste deel van de 665 wapenschilden die de muren bedekken. Het zijn de wapens van alle notabelen die tussen 1591 en 1848 in de Staten hebben gezeten.

a Dom A2

De dom werd in 1578 door de protestantse Staten gebouwd, maar in 1604 tijdens­de Contrareformatie toegewezen aan de jezuïeten, die haar wijdden aan de apostelen Petrus en Paulus. De kerk werd grondig verbouwd: het koor werd v­ ergroot en er werden kapellen toegevoegd. In 1723 werd de kerk door brand verwoest en het huidige interieur is dan ook barok. Het rijke stucwerk dat in 1668 door Gabriel Wittini werd aangebracht, is alleen in de westelijke galerij behouden gebleven. Het nog fijnere, latere stucwerk (vanaf 1730) van Kilian en Josef Pittner benadrukt de lichtval in het schip. Het schilderij tussen de zuilen boven het hoofdaltaar (Hauptaltar) is van de hand van Daniel Gran, de preek-

7

426

KLAGENFURT EN KARINTHIË

DE OPKOMST VAN EXTREEM RECHTS

In 1989 werd Jörg Haider, de leider van de FPÖ, tot Landeshauptmann (gouverneur)­van Karinthië gekozen. In 2000 trad zijn partij toe tot de regering,­waardoor Oostenrijk zes maanden lang te maken kreeg met diplomatieke­sancties van de andere landen van de Europese Unie. Toen Haider in 2008 bij een auto-ongeluk op de weg naar Velden om het leven kwam, heerste er grote verslagenheid in het geschokte Karinthië.

Twintig jaar lang werd het politieke landschap van Oostenrijk bepaald door de opkomst van extreemrechtse populistische partijen, maar de ­coalitie tussen rechts en extreemrechts duurde slechts van 2000 tot 2006.

Bij de vervroegde verkiezingen van 2008 behaalde extreemrechts 29% van de stemmen, maar werd buiten de regeringscoalitie van socialisten en ­conservatieven gehouden, net als in 2010. Ook sinds Heinz-Christian Strache in 2005 leider van de FPÖ werd, blijft de partij populair onder de Oostenrijkers. In 2013 behaalde de FPÖ 20% van de stemmen bij landelijke verkiezingen en in 2014 bijna 20% (4 zetels) bij de Europese verkiezingen.

stoel (Kanzel, 1726) van de Karinthische kunstenaar Christoph Rudolph en de Verheerlijking van de H. Johan Nepomuk van Joseph Ferdinand Fromiller. Dit laatste werk is een geslaagde tegenhanger van de preekstoel. De zijaltarena (Seitenaltäre) zijn zeer kleurrijk door het gebruik van meer dan twaalf soorten marmer voor de zuilen en de gebroken frontons.

DE MUSEA Plattegrond (blz. 424)

Ñ Wandeling vanaf het Landesmuseum. Reken op 45 minuten zonder museumbezoek.

a Landesmuseum (Regionaal Museum) A2

Museumgasse 2 - t 050 536-30 552 - ­www.­landesmuseum.ktn.gv.at - gesl. wegens­ restauratie tot 2018-2019.

Tijdens een bezoek aan het Landesmuseum (op dit moment gesloten vanwege­ langdurige werkzaamheden) komt u meer te weten over de geschiedenis­van Karinthië. Er zijn uitgebreide verzamelingen mineralen en vondsten­uit de prehistorische en Romeinse tijd.

Tegenover het museum is een lapidarium gevestigd met stenen voorwerpen uit de Romeinse tijd. Deze zijn afkomstig van een vindplaats op het Zollfeld, niet ver van de kerk van Maria Saal (zie blz. 458), tussen Klagenfurt en St. Veit, waar ooit Virunum lag. Opmerkelijk is vooral de gereconstrueerde Keltische waterput.

a Schatzkammer Gut A2

Lidmanskygasse 10/3 - t 0463 57 77 010 64 - ­www.­kath-kirche-kaernten.at - meiokt.: dag. 10.00-18.00 u; nov.-april: alleen rondleidingen (vraag inlichtingen) - € 6 (kinderen € 2,50).

Het veelzijdige Schatzkammer Gut wil een samenhangend overzicht geven van de religieuze kunst in Karinthië van de 12de tot de 18de eeuw en slaat geen kunstvorm over: edelsmeedkunst, knoop- en borduurwerk, beeldhouwen schilderkunst, gebrandschilderde ramen... Naast verrassende volkskunst kunt u hier ook topstukkena tegenkomen, waaronder een zeldzaam ijzeren processiekruis uit de 12de eeuw met nog enige resten van verguldsel, en de Magdalenenscheibe a, een gebrandschilderd raam uit 1170 (het oudste raam van Oostenrijk), dat opmerkelijk modern aandoet.

427

KLAGENFURT

a Bergbaumuseum (Mijnbouwmuseum) Buiten de plattegrond

Ingang via de botanische tuin, ten noordwesten van de afgebeelde plattegrond op blz. 424. Zorg voor warme kleding, de temperatuur is er slechts 9 °C. Prof. Dr KahlerPlatz 1 - t 0463 53 75 230 - ­www.­bergbaumuseum-klagenfurt.at - j - rondleidingen mogelijk (1 uur) - april-okt.: dag. beh. feestd. 9.00-18.00 u - € 6 (kinderen gratis).

Het oudste museum over de mijnbouw in Karinthië is gevestigd in de voormalige schuilkelders van de Kreuzbergl. Hier wordt de regionale mijnbouwgeschiedenis belicht aan de hand van zeldzame en waardevolle voorwerpen.

De mooiste en grootste minerale gesteenten uit Karinthië zijn hier te zien, ­zoals het stuk rookkwarts van 1 m hoog, dat zo’n 200 kilo weegt. Er zijn fossielen uit alle geologische periodes, die bij elkaar meer dan 500 miljoen jaar beslaan. Een buitengewoon leerzaam bezoek!

Verlaat de ondergrondse wereld en ga terug naar de mooie botanische tuin.

In de omgeving Regiokaart (blz. 420) Ñ Gustav Mahler Komponierhäuschen B2 Ongeveer 4 km ten westen van Klagenfurt. Volg de zuidelijke oever van de Wörthersee r­ichting ‘Parkplatz Strandbad Maiernigg’ (parkeerplaats bij het strand van Maiernigg). Vanaf het parkeerterrein 15 minuten lopen via een bewegwijzerd pad. t 0463 53 75 825 - ­w ww.­gustav-mahler.at - mei-okt.: do-zo 10.00-13.00 u - € 3 (kinderen € 1).

In dit houten huisje in het bos componeerde Gustav Mahler, dirigent van het orkest van de Hofopera van Wenen, tussen 1900 en 1907 in zijn zomervakanties verschillende meesterwerken, waaronder de Vierde en Achtste Symfonie en de Rückert-Lieder op gedichten van Friedrich Rückert (zie ook blz. 288).

GUSTAV MAHLER

De componist Gustav Mahler (1860-1911) werd in Bohemen geboren en kreeg al jong pianoles. Toen zijn spel op een muziekconcours niet werd gewaardeerd, besloot hij dirigent te worden. Daarmee boekte hij zijn eerste­ successen.­Hij ging in de leer bij organist en componist Anton Bruckner, dirigeerde­ werken­ van Mozart en Wagner, en werd aangenomen als chef-dirigent­van de prestigieuze­Weense Opera. Mahler begon ook te componeren­en schreef liederen en symfonieën, die hij vanaf het begin van de 20ste eeuw zelf dirigeerde.­­Hij was een van de laatste componisten van de romantiek.

Op uitnodiging van Willem Mengelberg dirigeerde Mahler in 1903, 1904, 1906 en 1909 het Koninklijk Concertgebouworkest bij de uitvoering van eigen werk. In 1908 ging hij naar de VS, waar hij dirigent werd van de Metropolitan Opera en het New York Philharmonic. Twee jaar later keerde hij alweer naar Oostenrijk terug, waar hij triomfen vierde met zijn Achtste Symfonie. Hij was echter al ernstig ziek en op 18 mei van het daaropvolgende jaar stierf hij. Mahler is een van de grootste componisten van de klassieke muziek.

7

Vertaling Henriëtte Gorthuis, Marieke van Ommeren, Michèle Schedler, Eric Strijbos, Willemien Werkman Eindredactie Jaap Verschoor Opmaak Asterisk*, Amsterdam Omslagfoto Shutterstock/canadastock Oorspronkelijke titel Autriche Oorspronkelijke uitgever Michelin, Parijs Uitgevers Philippe Orain (Michelin, Parijs)

Lieven Defour (Lannoo, Tielt) Eindredactie Irène Lainey, Aude Gandiol Redactie Hélène Bienvenüe, Marie Delbès, Gaëlle Lapandry, Walter Doralt, Marie-Therese Pachta, Christian Rault, Clarisse Bouillet, Tiphaine Cariou, Renaud Dechamps, Michael Hertlein Grafisch ontwerp Christelle Le Déan Omslagontwerp Keppie&Keppie, Varsenare Thierry Lemasson, Denis Rasse Cartografie Met dank aan Didier Broussard, Maud Lomnitz (beeldredactie), ­Bénédicte Lathès, Willian Bielmann (Basel Tourismus) © Michelin © Cartografie: Thierry Lemasson, Denis Rasse Stadsplattegronden: © MICHELIN en © 2006-2014 TomTom. All rights reserved. This material is proprietary and the subject of copyright protection, database right protection and other intellectual property rights owned by TomTom or its suppliers. The use of this material is subject to the terms of a license agreement. Any unauthorized copying or disclosure of this material will lead to criminal and civil liabilities. © BEV, GZ 1368/2013. © Nederlandse tekst: Uitgeverij Lannoo, nv, Tielt, 2017 Het redactieteam heeft de grootste zorg besteed aan de samenstelling en de controle van deze gids. Maar omdat de gegevens voortdurend gewijzigd worden, moet de praktische informatie (prijzen, adressen, bezoekuren, telefoonnummers, bezienswaardigheden, internet­adressen) worden beschouwd als een aanwijzing. Het is dan ook best mogelijk dat bepaalde info bij het verschijnen van deze gids niet helemaal correct of volledig is.

Wij kunnen daar niet verantwoordelijk voor worden gesteld.

Deze gids bestaat voor en door u; u bewijst ons dan ook een grote dienst door eventuele tekortkomingen of vergissingen te melden. Aarzel niet om ons uw opmerkingen en suggesties over de inhoud van deze gids mee te delen. Bij een eerstvolgende bijgewerkte editie zullen wij daar rekening mee houden.

Contactadres De Groene Reisgids Uitgeverij Lannoo Kasteelstraat 97 B-8700 Tielt degroenereisgids@lannoo.be

De Groene Reisgids Uitgeverij Terra Lannoo bv Papiermolen 14-24 NL-3994 DK Houten degroenereisgids@terralannoo.nl

www.lannoo.com D/2017/45/389 - NUR 512 ISBN 978 94 014 3960 2 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.