6 minute read
NatuurGenoten
Next Article
Samen in verbinding met de natuur
Tekst en foto’s: Anneke Krols
Wandelen in de natuur… dat is toch simpel? Daar moet je toch geen
apart project voor uitvinden? Toch blijkt, om verschillende redenen, dat
het nuttig is om een specifiek aanbod voor onze leden rond dit thema te
creëren.
Heel wat lotgenoten met een psychische kwetsbaarheid bewegen te weinig
Uit literatuur over de link tussen beweging en mentale gezondheid blijkt dat heel wat mensen met een psychische kwetsbaarheid minder actief zijn en meer zittend gedrag vertonen. De redenen daarvoor zijn velerlei en complex: te weinig steun uit de omgeving, te dure lidmaatschapskosten voor sportverenigingen, moeilijke bereikbaarheid en toegankelijkheid van sportinfrastructuur… Maar ook factoren bij het individu zelf: initiatiefverlies, moeheid, lichamelijke veranderingen door het gebruik van bepaalde medicatie en/of door symptomen verbonden aan de psychische kwetsbaarheid. Er blijkt bovendien weinig aandacht in behandelplannen voor beweging als mogelijke ‘hersteltool’ bij psychische moeilijkheden als depressie, angsten en langdurige stress. Het positieve effect van beweging en van de preventieve waarde van ‘tijd in de natuur’ is echter al in heel wat meta-analyses (een overzicht van een groot aantal wetenschappelijke studies) aangetoond. Wandelen kan je eigenlijk zien als het meest laagdrempelige voorbeeld hiervan. Dus waarom zouden wij dat als lotgenotenvereniging niet wat vaker aanmoedigen?
Tijd doorbrengen in de natuur is goed voor je mentaal welzijn
Niet alleen van bewegen is een positief effect op de psychische gezondheid aangetoond. Het effect groeit als je dit in de natuur doet. Een Schotse studie (Hubbart et al, 2020) toonde aan dat lotgenoten die verbleven in een psychiatrisch centrum en op regelmatige basis samen deelnamen aan “Nature walks for wellbeing” zich kalmer, gelukkiger, energieker, minder gespannen en meer relaxed voelden. Ze gaven bovendien aan dat ze deze activiteit graag wensten verder te zetten, met een groep lotgenoten, na ontslag uit de psychiatrie.
Tijd doorbrengen in de natuur brengt ons weer in balans met onze aangeboren neiging om verbinding te zoeken met essentiële dingen in de natuur, ook wel de biofilietheorie (Erich Fromm, 1973) genoemd. In onze moderne maatschappij leven we meer binnenshuis en krijgt techniek de overhand. Hierdoor raken we de voeling kwijt met de natuur. Het gevolg is dat ons fysieke en emotionele welzijn verslechtert en ons vermogen om betekenis te vinden in de natuur afneemt.
Enkele psychologische en fysiologische voordelen van tijd in de natuur op een rijtje: • Doordat het je ‘rust en herstel’-systeem activeert, zal tijd doorbrengen in de natuur je stress verminderen en een gevoel van rust, heling en herstel bevorderen. • Het stimuleert de productie van dopamine, endorfine en het ‘knuffelhormoon’ oxytocine. Dit zijn allemaal hormonen die een belangrijke rol spelen bij ons rustig en goed voelen. • Het verbetert en herstelt je concentratie, waardoor ook je afleiding vermindert en je meer mentale ruimte vrij maakt voor creativiteit. • Het verbetert je stemming en zorgt voor positieve emoties door het zien van dieren of andere schoonheid. • Aerobe activiteiten als wandelen verlagen de bloeddruk en de bloedsuikerspiegel. • Het geeft een boost aan je immuunsysteem door een verhoogde productie van de zogenoemde “naturalkiller-cellen”. Bacteriën uit de natuur maakten altijd deel uit van ons eigen microbioom (micro-organismen die in en op ons lichaam leven) en zijn belangrijk voor ons immuunsysteem. • Het verbetert je slaapkwaliteit en aantal uren slaap.
De natuur is niet altijd zo toegankelijk voor iedereen
Velen onder ons weten instinctief dat natuur een deel van ons is, maar eigenlijk zijn we vergeten wat het betekent er actief aanwezig in te zijn. Het goede nieuws is dat we bezig zijn om daarop terug te komen. Het project NatuurGenoten kan ons weer in verbinding brengen met onze plek in het ecologische geheel.
Elk stukje groen telt. Niet iedereen heeft immers gemakkelijk toegang tot een groot uitgestrekt natuurgebied. Gaat het om een stadspark of een weids stukje landbouwgebied, alle groene ruimten dicht bij jou in de buurt zijn essentieel voor je welzijn. In gebieden met veel groene ruimte blijken mensen minder cortisol (stresshormoon) af te scheiden en zijn ze drie keer zo vaak buiten actief. Ook in de stad loont het de moeite om meer aandacht en tijd voor de natuur te hebben en regelmatig die kleine plaatselijke groene
Tijd doorbrengen in de natuur is goed voor je mentaal welzijn
ruimtes te bezoeken. Ze bieden je die essentiële kleine groene pauzes.
Om je geestelijke en emotionele welzijn te verbeteren via de natuur, is echter gewoon even naar buiten gaan niet genoeg. Het is nodig om je zintuigen te gebruiken, je te verwonderen en stil te staan bij de zin ervan. Stilstaan bij wat in de natuur zijn met jou doet. Welke emoties daar bij jou ontstaan of worden losgelaten. Er echt even samen induiken.
Enkele deelnemers over NatuurGenoten:
"De eerste natuurgenoten-wandeling in het Mechelse is een feit. We waren maar net aan de rand van natuurdomein Mispeldonk en werden al getrakteerd op een wegspurtend ree. De rest van de wandeling leerden we bomen, plantjes, insecten en ook elkaar beter kennen. De rust in het natuurgebied was een verademing. Een superfijne ervaring die bij de elf deelnemers duidelijk naar meer smaakte!" (Philip, lotgenotenbegeleider
NatuurGenoten regio Mechelen)
“De oefening met afbeeldingen van nachtvlinders vond ik héél fijn en leerrijk en voor herhaling vatbaar. Alles tezamen genomen vond ik het een hele fijne wandeling en fijne mensen en zou ik zeker willen dat dit initiatief doorgaat, ik zou er zelfs een kleine vergoeding voor betalen.” (Deelnemer NatuurGenoten regio Mechelen)
“Me al wandelend op mijn gemak voelen onder lotgenoten en een nieuw natuurgebied ontdekken. Tijdens het gezellig samenzijn in het café en tijdens de terugreis met de trein wat kunnen napraten en elkaar wat beter leren kennen.” (Deelnemer NatuurGenoten regio Leuven)
Op weg naar NatuurGenoten in verschillende regio’s in Vlaanderen
We hopen ons NatuurGenoten aanbod te kunnen uitbreiden naar verschillende natuurgebieden in Vlaanderen. De eerste plannen worden momenteel al gesmeed voor de regio Kempen.
Waarom NatuurGenoten niet gewoon aansluit bij doorsnee gegidste wandelingen?
Het project NatuurGenoten is nét iets anders dan een doorsnee gegidste natuurwandeling. Samen met lotgenoten ga je op ontdekking in een regionaal natuurgebied onder begeleiding van een natuurgids en een lotgenotenbegeleider van UilenSpiegel vzw. Die zetten specifiek in op ‘verbinden’ met de natuur. De nadruk ligt dus minder op het doorgeven van uitgebreide botanische kennis. Met NatuurGenoten zal je zeker iets leren over de natuur, maar vooral ook hoe ze je kan helpen herstellen.
Je gaat samen met andere lotgenoten op ontdekking, omdat het hebben van goede sociale contacten met gelijkgestemden net zo belangrijk is. Het kan een gevoel van sociaal isolement of eenzaamheid verkleinen. Samen kom je in beweging in de natuur, door te wandelen. Dit wakkert gevoelens aan en brengt je in contact met jezelf en met anderen. Je verbindt met jezelf en de wereld om je heen. Met je lichaam en door te bewegen, draag je bij aan je welzijn. Want lichaam en geest staan niet los van elkaar, maar werken samen. Heb je dit nog niet gemerkt op momenten dat je je onrustig of geliefd voelde? Heb je dan niet ervaren dat je lichaam een grote behoefte had aan ‘gehoord’ worden?
