3 minute read

Para visitar

Iglesia de San Salvador de Olazabal

La iglesia de Altzo Azpi es un referente histórico de Gipuzkoa, ya que el primer documento que menciona a la provincia, del año 1025, corresponde a la donación del entonces monasterio de San Salvador de Olazabal al monasterio San Juan de la Peña por parte de Gayla de Iputza, el antiguo nombre de Gipuzkoa, y García de Azenariz. El templo actual se construyó en el siglo XVI, aunque se fue ampliando y modificando hasta el siglo XVIII, cuando se construyó el campanario.

Advertisement

El molino Errota txiki es uno de los dos molinos que había en Altzo Azpi. Está situado junto a la iglesia de San Salvador, al otro lado de la carretera, pegado a la casa Seroretxe. El otro molino, Kondeko errota, estaba situado unos 100 metro más arriba, al otro lado de la carretera. Errota txiki, pese a su reducido tamaño, cuenta con dos piedras moleras y destaca por ser la única de Gipuzkoa con la antepara en forma de barco. Además, la piedra superior se levanta con un torno de madera colocado en el techo. Estuvo en funcionamiento hasta 1967; en 2005 lo compró el ayuntamiento y tras rehabilitarlo, hoy en día se puede poner en marcha.

Miguel Joaquin Eleizegi, el Gigante de Altzo

Uno de los vecinos más famosos de Altzo es Miguel Joaquin Eleizegi, más conocido como Altzoko Handia o el Gigante de Altzo. Nació en el caserío Ipintza en 1818 y murió con 43 años. Sufrió acromegalia y por ello no paró de crecer, aunque en su tiempo todos destacaban por ser proporcionado. En su época fue el hombre más alto de Europa, con 2,42 metros, y una anchura entre los brazos de 2,27 metros. Tras su muerte su leyenda se agrandó al no encontrarse sus huesos en la tumba familiar, aunque en verano de 2020 se encontraron en el osario de la iglesia San Salvador. En la fachada de la iglesia pueden verse aún talladas las marcas de sus medidas.

Aunque sea un mismo pueblo, Altzo ha estado desde siempre dividida en dos: Altzo Azpi y Altzo Muño. Los dueños de la mayoría de los terrenos y caseríos de Altzo Azpi eran los señores de Olazabal, y por ello, todos los caseríos que arrendaban, hoy en día se consideran parte del barrio, incluídos Izarre, Legarre y Zuaznabar. En Altzo Muño el núcleo urbano está compuesto por el ayuntamiento, la iglesia de la Asunción y diversos caseríos y casas, aunque la primera iglesia del pueblo se considera que fue la ermita Santa Barbara, que tiene junto a sus muros el antiguo cementerio.

Joxe Landa, eguraldian aditua

Bai azkenean etorri zitzaigun negua. Aurten ere negurik gabe gelditzeko etsipenean geundenean, zapla, hara hemen negu giro formala. Nahiko gogor eraso gaitu gainera. Ez da markak haustekoa izan baina aspalditxoan ez genuen horrenbestekorik ikusi.

Elur sanoa bota digu eta gaitz erdi.Goietan elur koska galanta eta kostaldean ia ia zuritu ere ez. Horrek esan nahi du hotzaren aldetik ez dela oso grabea izan. Larrialdi dezentea eragin digu baina kunplitu du neguak bere egitekoa. Eta orain udaberriaren zai jarri beharko. Ea txukun antzean sartzen garen urtaro pozgarri horretan.

Nik uste dut abisu ona utziko digula. Orain epeldu ezinean ibiliko da eta okertze dezente bat somatzen dut hilaren erdi aldera. Martxoaren 20an gaueko bederatzietan sartuko gara udaberrian eta itxura ederrarekin gainera.

Hor ondo portatzen bada barkatuko diogu egun haietan jipoia Amabirgina martxokoetan, kukua ere azalduko zaigu txintxo asko. Egun horretan kuku San Pedrotan mutu dio esaerak. ‘Martxoaren edia euritan eta beste erdia eguzkitan’ dio esaera zaharrak. ‘El sol de marzo pega con mazo’. Hasi beharko du pulamentu gehiagorekin horratik.

Txoro fama badu bai martxoko eguzkiak baina, hala ere, sarri samar agetzea hobe. Kontuan eduki behar dugu oraindik neguan gaudela eta puska batean azio txarren bat egiteko arriskupean gaudela. Horrelakoetan aldez aurretik asmatzeak baditu bere onurak, baina egun askotarako iragarpen zehatzik ezin da egin oraindik. Nahiko istilu armatzen da bai iragar-tzeasunto horrekin. Eguraldia egitea gauza bat da eta asmatzea beste bat. Egun hauetan ere ederki ikusi da zer garrantzi zaion eguraldiari.

Aparteko jakin mina ere bai. Lehen mailako notizia gai izaten da hauxe. Batzuetan esajeratu egiten dela uste dut. Zer ezaugarri sumatu ote daitezkeen elurra datorrenean galdetzen zidaten lehegoan. Nola halako seinaleak asko lirateke baina epe motzerako izan ohi dira gehienetan.

Adi bidez, batzuetan kolore berezia hartu ohi dute lainoek eta eguratsak, ipar haize petralarekin datorrenean batez ere. Kolore horizta alegia. Itsaso barru aldetik za- rata edo itsas horroa datorrenean ere elurra datorkiguke. Elurra hego haizearekin hasten bada botatzen elurte luzea izango li-tzake. Elurra ‘kieto’ gelditzen bada, urtu ezinean, elur berriari deika dagoela esan ohi da.

Kontuak kontu, elurra polita da baina deserosoa gertatzen da zenbat zereginetarako. ‘Elurrak ateak itxi’, esan ohi zuten baserritarrak. Etorreran polita joaterakoan narrasa izaten da elurra. Hala ere, egun gutxitan balego hobe. Elur mardulak kanpoari mesede egiten omen dio zuhaitzak hausten ez baditu behintzat. Izan ere eguratzean dagoen nitrogenoa ematen omen dio lurrari. Gainera lur azpiko zomorro onak lur azalera ateratzen omen dira lurrari arnas bidea eginaz. Zozo mikoteek ekarriko diguten txar alditxoekin bukatuko dugu hila.

This article is from: