Interview met Bertus Meijer - 'De toets is een foto en in mijn hoofd heb ik een film'

Bertus Meijer | Fotograaf: Peter Timmer

Het contact met Bertus voor dit interview verloopt via Teams. Hij belt in vanuit een boerderij ‘in de middle of nowhere, ergens tussen Emmen en Erica’. Zijn vakantie is net begonnen, hij geniet van het uitzicht op velden en weilanden.

Even bijkomen na een enorm turbulent schooljaar? “Ik heb nog nooit zo veel uren in een week gemaakt en nog nooit zo weinig voldoening gehad. Dit is een uitspraak van iemand anders, maar omschrijft in een notendop hoe ik het heb ervaren. Ik heb één ding geleerd en dat is dat digitaal lesgeven niets voor mij is. Het was even de enige oplossing op dat moment. Ik zie mezelf als een ouderwetse vertelmeester: ik zit normaal op een kruk en vertel. Contact maken met mijn leerlingen ging nu heel anders. Je ziet maar drie gezichten in beeld, verder zie je niets. Er zijn kinderen die niets durven te zeggen of te vragen tijdens een les. In de klas zie je dat wel als er iets is. Nu zag ik niks. Ik was zo blij toen ze weer lekker voor mijn neus zaten. Lekker normaal. De kinderen de aandacht geven die ze nodig hebben.”

Wat heb je in positieve zin geleerd? De brede lach op zijn gezicht valt niet te missen: “Ik kan nu filmpjes maken! En, je kan ons dus niet klein krijgen; het gaat gewoon door! Op maandag na de persconferentie bij elkaar komen en op dinsdag liep het online lesgeven. Wel krakkemikkig, maar het liep en daar ben ik best wel trots op. Dat wij het kunnen, hebben we met z’n allen laten zien. De waardering was op dat moment even groot voor ons beroep.”

Hoe was het afscheid van ‘jouw’ groep 8? “Het was fijn om de leerlingen weer hele dagen in de groep te hebben, en dat we tijd hadden om toch voor groep 8 het afscheid lekker in de steigers te zetten. Ze hadden het kamp al gemist en al die andere dingen waar ze zich al jaren op verheugden. Het afscheid was eigenlijk nog leuker dan normaal! Met een hele week vol leuke activiteiten en als knallende afsluiting een online afscheidsavond, waarbij de kinderen hun eigen film lieten zien. Van tevoren waren wij als leerkrachten met goodiebags vol chips, cola en cadeaus langsgegaan. En op de laatste dag zijn de kinderen traditiegetrouw de school uitgefietst. Wel met een aanpassing, omdat het dit jaar niet op het schoolplein mocht. Maar het winkelcentrum doorfietsen, dat mocht wel. Het was een knallend afscheid.”

Hoe is jouw school omgegaan met de laatste afnames van Cito? “Wij hebben de keuze gemaakt om deze door te schuiven naar september. Weet je, voor mij zijn methodegebonden toetsen leidend, daarop baseer ik mijn hulp. De LVS-toetsen zijn aanvullend. Ik kijk nooit naar de normering, maar altijd naar de vaardigheidsscore. Dat vind ik veel belangrijker dan een A’tje of een E’tje. De vaardigheidsscore, die is voor mij belangrijk. Jacques Vriens zei ooit in een van zijn boeken van Meester Jaap: ‘De toets is een foto en in mijn hoofd heb ik een film’, en zo zie ik dat ook. Ik vind dat een heel mooi uitgangspunt. Wij werken met de plaatsingswijzer, waarbij je alle toetsen van groep 6 tot en met midden 8 meeneemt en waar ik ook mijn eigen interpretatie aan kan ophangen. Alles bij elkaar krijg je een completer beeld. De Cito-toetsen werken mee aan het compl eet maken van dit beeld, maar het is niet het enige beeld.”

In de berichten die je plaatst op Onderwijsenzo blijf je vaak vrij neutraal in het uiten van je mening. Hoe kijk je nu eigenlijk tegen Cito aan? “Er wordt veel tegen Cito aangeschopt. Ik denk dat het probleem niet Cito is, maar de manier waarop mensen ermee omgaan. Sommige dingen vind ik niet goed, zoals bijvoorbeeld de taligheid van de rekentoets. Niet-talige kinderen in onze bovenbouw die goed kunnen rekenen staan wat mij betreft dan toch op achterstand, dat vind ik wel jammer. Maar als je de huidige discussie over gelijke kansen ziet, dan denk ik dat een eindtoets daar positief aan bijdraagt, omdat je dan een neutraal gegeven hebt. Ik ben niet altijd even positief over Cito geweest en ik ben ook heel kritisch – en kritisch is wat anders dan negatief – maar in het kader van gelijke kansen en een neutraal gegeven ben ik wat genuanceerder over toetsen gaan denken. Wat ik ook zo’n mooie uitspraak vind: ‘It’s not about being the best, it’s about being better than you were yesterday’. Dat oefenen voor de Cito-toetsen vind ik ook zo zonde. Ik denk dat als de waarde van Cito voor ouders en leerkrachten bekend wordt, men ook minder naar al die trainingen en dergelijke zal grijpen. Want dan snapt men ook dat dat helemaal niet nodig is.”

Dat meesterschap vakmanschap is, benadruk je regelmatig. Hoe blijf jij je ontwikkelen, hoe pak je je eigen professionalisering aan? “Allereerst ben ik geen vernieuwer, met onderwijsvernieuwers krijg ik vaak ruzie. Je moet het onderwijs niet vernieuwen vind ik, maar verbeteren. Niet experimenteren met kinderen. Zachtjes aan de knoppen draaien, en zachtjes terugdraaien. Qua professionalisering zit ik in een redelijk luxe positie. Dankzij Onderwijsenzo krijg ik veel boeken en uitnodigingen voor beurzen toegestuurd. Wat ik zelf graag nog wil verbeteren is mijn directe instructie, EDI. Wist je trouwens dat elke fulltime leerkracht elk jaar zo’n 500 euro nascholingsbudget krijgt? Ik vraag me af of iedereen zich dat realiseert, en of iedereen dat ook echt gebruikt.”

Komend schooljaar start je op een nieuwe school. Met jouw nieuwe groep 6/7 heb je een tijdscapsule verstopt, vol met wensen voor het nieuwe schooljaar. Wat is jouw eigen wens voor dit nieuwe schooljaar? “Rust, dat is wat ik wens, en vooral weer fijn les te kunnen geven. Ik zeg ook altijd tegen andere leerkrachten: ‘Geef maar lekker les, de rest is ruis’. In rust hoop ik mijn werk te kunnen doen en te gaan wennen aan de nieuwe school. En laten we hopen dat die tweede golf niet komt.”

Het onderwijs en gelijke kansen. Net als Cito blijft Bertus zich altijd sterk maken voor gelijke kansen. “Bijna alles wat er in en om een school gebeurt, heeft met gelijke kansen te maken. We realiseren ons te weinig hoeveel impact onze acties hebben. Ik noem altijd graag de vele zaken waar we wél invloed op hebben.” - Streef altijd naar gelijke kansen en erken de onhaalbaarheid ervan. Leg je vervolgens niet neer bij die onhaalbaarheid. - Erken dat een basis van kennis essentieel is. Kennis is de start. - Streef altijd naar verbetering van je onderwijs. Niet naar vernieuwing. - Gebruik de kostbare contacttijd efficiënt. - Wees kritisch op eventuele onbevoegden. Leg de lat hoog. - Realiseer je het onbewuste Rosenthaleffect en heb hoge verwachtingen. - Gebruik standaardtoetsen. - Check hypes op hun bewezen effect aan de hand van gedegen onderzoek. - Lees, lees, lees … Dat geldt voor jou en voor de kinderen.