“Dit is hét moment om naar Amerika te gaan”
De plaatselijke slager zag in Frank Radstake (ANVR) de gedroomde opvolger
Kim Nooyens en Berend Simons over feestmasters, vrouwen aan de top en directeurtjes
“Ze lopen binnen op modderige klompen én op lakschoenen”
VakantieXperts
Lunteren
ONTDEK DE OCEAN STATE OF MIND
Onze Caribbean & Midden-Amerika reizen. Droom weg in de rustige warmte van het tropische paradijs.
Van kajakken door kleurrijke flora en fauna, een bezoek aan cacaoplantages en dwalen door pastelkleurige dorpjes, tot snorkelen over koraal en dansen op de ritmes van reggae. Jouw klanten zullen de Ocean State of Mind ontdekken met Explora Journeys
SPOTLIGHT JOURNEYS
15 NACHTEN | EXPLORA I
17 NOVEMBER - 2 DECEMBER 2025
BRIDGETOWN • ROSEAU • PHILIPSBURG • SAN JUAN • ROAD BAY ST. JOHN’S (ANTIGUA) • GUSTAVIA (SAINT BARTH’S) ROAD TOWN (TORTOLA) • MIAMI • CHARLOTTE AMALIE (SAINT THOMAS) • TERRE-DE-HAUT (ÎLES DES SAINTES) • BRIDGETOWN
Ocean Suites vanaf EUR 7,280 pp
Prijzen zijn cruise only, per persoon; op basis van beschikbaarheid en onder voorbehoud van wijzigingen. Algemene voorwaarden zijn van toepassing.
In deze editie van Travelpro komen, zoals je gewend bent, verschillende reisprofessionals aan het woord. We praten over de actualiteit in de sector, over bestemmingen en zijn mee geweest op reis. Zo staat Amerika centraal, een bestemming waarover dit voorjaar veel te doen is. De maatregelen van de nieuwe president leidden tot vragen. Zijn de regels veranderd? Is Amerika onveilig geworden? We spreken hierover met Wolfgang Hendrix (UStravel.nl), Frangken Tuhumena (333travel), Natasja Eshuis (Travel Trend), Paul Backer (Tioga Tours), Jan Nijenhuis (Reisbureau Woerden) en andere betrokkenen.
Betine Steenbeek van VakantieXperts Lunteren vertelt over ondernemen zonder fratsen. Ze vormt al jaren een vast team met haar collega’s Irma Schoeman en Desiree Wijnen. “Een van mijn favoriete voorbeelden is een boerin die een beetje plat praat. Ze ziet er heel eenvoudig uit en dan blijkt ze voor een wereldcruise te komen”, aldus Betine.
ANVR-directeur Frank Radstake vertelt in een uitgebreid interview een trouwe bezoeker van het reisbureau te zijn. Frank vertelt uitgebreid over zijn achtergrond, zijn weg naar de reisbranche en de manier waarop hij het directeurschap heeft opgepakt. Wat begon als een bijbaan bij de plaatselijke slager leidde uiteindelijk tot een leidende rol in de reissector.
Groepsreizen zijn na corona hot & happening. Er wordt door de aanbieders veel gedaan om hun groepsreizen extra interessant te maken. In het artikel, dat we schreven over groepsreizen, komen vijf aanbieders aan het woord: Sawadee, Fox, TUI, Corendon en de Jong Intra Vakanties. Tips & tricks? Lees het maar eens aandachtig door.
De één ging en de ander kwam; zij is inmiddels ondernemer en voorzitter van de VvKR en hij is directeur bij Sawadee. In het duo-interview tussen Kim Nooyens en Berend Simons vliegen de anekdotes, reflecties en zelfspot je om de oren. Het resultaat is een eerlijk, geestig en verrassend verhaal. Over loopbanen die anders liepen dan gepland, over leiderschap, idealen, en natuurlijk over reizen.
Ook toerisme-studenten staan in deze editie centraal. In juni vindt opnieuw de Reiswerk Travel Challenge plaats, dit jaar in Alicante. 64 studenten werken daar samen met reisprofessionals aan een business case rond duurzaamheid. TUI en Corendon zijn als hoofdsponsor aanwezig. “We maken hiermee zowel onze branche als TUI future proof”, aldus Laura Mooi. Kimberley Punselie van Corendon onderstreept het belang van samenwerken en vertrouwen: “De studenten houden ons scherp.”
Waar persoonlijke beleving centraal staat, zijn studiereizen een onmisbaar instrument. Dat bleek opnieuw tijdens de TUI Turkish Delight-reis langs de Turkse Rivièra. In vier dagen tijd bezochten 100 reisagenten tientallen hotels, proefden ze de sfeer in Side, dineerden ze onder de sterrenhemel en ontdekten ze verrassende plekken zoals The Land of Legends. De reis onderstreepte niet alleen hoe veelzijdig Turkije is, maar ook hoe belangrijk het is dat reisagenten bestemmingen zelf ervaren. Zoals Dimitri Joannides (TUI) het verwoordt: “Dit zijn de bestemmingen die je verkoopt. Je moet ze bijhouden.” Het is precies die ervaring die het verschil maakt aan de balie of aan de telefoon en uiteindelijk bij de klant.
Dat innovatie en duurzaamheid ook op zee hand in hand kunnen gaan, bewijst MSC Cruises tijdens de feestelijke doop van de gloednieuwe MSC World America. Travelpro was erbij toen Drew Barrymore het schip doopte, omringd door andere sterren als Orlando Bloom en Gloria Estefan. Het schip biedt reizigers een indrukwekkende mix van gastronomie, entertainment en technologie. Bijzonder was ook het bezoek aan Ocean Cay, het privé-eiland van MSC dat is getransformeerd tot een paradijs met een serieuze ecologische missie.
Tot slot reist Travelpro met Fox naar Roemenië, waar reisagenten hun beeld volledig bijstellen. “Alsof je een openluchtmuseum binnenloopt”, zegt Moniek Gommers. Verrassende natuur, kleurrijke dorpen, eeuwenoude kloosters en échte gastvrijheid – het blijkt een bestemming met veel potentie.
Een nummer dat je meeneemt van de slager tot Donald Trump. Veel leesplezier.
Arjen Lutgendorff
Arjen Lutgendorff Hoofdredacteur arjen@travelpro.nl
06. KIM NOOYENS (VVKR) EN BEREND SIMONS (SAWADEE)
MEER
03. Voorwoord van de hoofdredacteur
SPECIALS
16. Noord-Amerika
50. Groepsreizen
16. REISPROFESSIONALS OVER DE SITUATIE IN AMERIKA
26. MSC WORLD AMERICA: ADEMBENEMEND, GROOT EN OOGT EXTRA VROUWELIJK DOOR HAAR CURVES
34. TUI TURKISH DELIGHT: leren, proeven en beleven aan de Turkse Rivièra
37. COLUMN KIM NOOYENS (VVKR): werkplezier
42. DE PLAATSELIJKE SLAGER zag in Frank Radstake (ANVR) de gedroomde opvolger
50. VAN FAMILIEREIZEN TOT SINGLEREIZEN
56. VAKANTIEXPERTS LUNTEREN: “We zijn heel trouw aan onze partners”
Tom van Apeldoorn - Uitgever
T.J. van Apeldoorn - Commercieel Directeur
Arjen Lutgendorff - Hoofdredacteur
Sharon Evers - Eindredacteur
Dylan Cinjee - Redacteur
Theo de Reus - Redacteur
Tijn Kramer - Redacteur
Judith Wetselaar - (Web)redacteur
Dennis de Groot - Sales Manager
Dennis Ebbers - Sales Manager
Tina Bakker - Account Manager
Danielle van Ewijk – Event Manager
Liset Rodriguez - Event Support
Iris Beenen - Graphic Design
Seb van Apeldoorn - Manager Digital & Graphics
Roos Temminck - Stagiaire
Kantooradres: Arendstraat 33A, 1223 RE Hilversum
Tel: +31(0)35-2005481
E-mail: redactie@travelpro.nl
Internet: www.travelpro.nl
Verantwoording: Travelpro is een uitgave van uitgeverij T&S Productions B.V.
Dit magazine is als volgt verspreid: Oplage: 6.154
Digitaal via issuu.com
Nieuwsbrief: 7.400+ abonnees
Social media: 12.500+ volgers
Opgave en vragen over abonnementen: Abonnementenland
Postbus 20, 1910 AA Uitgeest
Tel. +31(0)251-25 79 24
Fax +31(0)251-31 04 05
Site: www.bladenbox.nl voor abonneren of www.aboland.nl voor adreswijzigingen en opzeggingen.
Beëindigen abonnement: Opzeggingen dienen 12 weken voor afloop van de abonnementsperiode in ons bezit te zijn.
Prijswijzigingen voorbehouden.
Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk 30 dagen voor de vervaldatum bij ons wordt opgezegd. Dit kan uitsluitend per mail: info@travelpro.nl
Kijk voor actuele tarieven op travelpro.nl/abonneren.
Vragen? redactie@travelpro.nl
61. TRAVEL CHALLENGE 2025: onmisbare thema’s voor de toekomst van reizen
Auteursrechten: Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerde database, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij electronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Travelpro.
Hun wegen kruisten letterlijk bij Sawadee, toen hij kwam vertrok zij. Hij vindt zijn werk meestal na zo’n drie jaar saai worden, maar inmiddels werkt Berend Simons alweer ruim tien jaar bij Sawadee. Kim Nooyens startte destijds haar eigen reisonderneming, inmiddels heeft ze er vier, en is voorzitter van de VvKR. Iets wat Berend niet verbaasd, maar hij vraagt zich wel af of er meer dan 24 uur in haar dag zit. Ze interviewen elkaar.
DOOR: SHARON EVERS
Berend: “Ik ken je van Sawadee, ik kwam en jij ging. Hoe ben je de reisbranche ingerold?”
Kim: “Op mijn 25e begon ik bij Sawadee als reisbegeleider, daarvoor had ik niets in de reiswereld gedaan. Ik werkte bij mijn ouders in het bedrijf, wat ik eigenlijk nooit van mijn leven zou gaan doen, maar ik deed het toch. Zij hebben een eigen zaak in de bouwsector. Maar ik heb vroeger wel meer gezegd, ook dat ik nooit voor mezelf zou gaan beginnen, want dan ben je alleen maar aan het werken… Dat is dus niet gelukt.”
Berend: “Ik ben ook reisleider geweest, dan hebben we dat gemeen.”
Kim: “Haha, vast nog wel meer. Waar ben je dat geweest?”
Berend: “In Nepal begeleidde ik trektochten, maar ik ben ook jarenlang reisleider geweest voor jongerenreizen in de mediterrane. Echt van die zon-, zuip- en ziekenhuisvakanties. Ik heb ook negen maanden op Koh Samui in Thailand gewerkt waar ik de feest- en chillmaster was, om het zo maar te zeggen. Jongeren reisden eerst twee weken door Thailand en de derde week brachten ze door op Koh Samui om te feesten en te chillen, en kwamen vervolgens bij mij terecht. Dat was echt waanzinnig, één groot feest.”
Berend: “Hoe oud was jij toen je begon te reizen?”
Kim: “Voordat ik bij Sawadee ging werken, was ik begeleider van zomerkampen in België. Dat was een bewuste keuze, want als ik in de vakanties thuis bleef moest ik meewerken in de zaak. Daar had ik geen zin in, want het was zwaar werk. Sjouwen met kasseien en klinkers, dat soort klusjes. Mijn broer vond het fantastisch, hij mocht ook op de heftruck rijden. Maar als ik dus thuis was, en de zomervakantie in België duurt acht weken, dan moest ik acht weken lang helpen. Ik had ook geen geld om op reis te gaan. Dus ging ik groepen kinderen op jeugdkampen begeleiden, dan werd ik betaald of eigenlijk onderhouden om zelf op vakantie te gaan. Dat heb ik eerst heel veel in België gedaan en later begeleidde ik de zon-, zee- en strandvakanties voor jongeren overal ter wereld. Ik werkte voor een Belgische organisatie, die een
fantastisch model had gedacht, en de reizen ‘free spirits camps’ noemde. De jongeren mochten doen en laten wat ze wilden, maar om de ouders gerust te stellen ging er begeleiding mee. Ik was niet veel ouder dan die kinderen, en moest eigenlijk alleen optreden als een kind naar het ziekenhuis moest, of problemen had en op het politiebureau terechtkwam. Die kinderen, ze waren niet ouder dan zestien jaar, gingen dan helemaal los en ik was er als een soort van toezichthouder.”
‘‘
Ik heb ook op Koh Samui in Thailand gewerkt waar ik de feest- en chillmaster was
Kim: “Stond jij vaak op het politiebureau of was je vaak in het ziekenhuis te vinden?”
Berend: “Ik heb een tijd vakanties begeleid op campings, dat waren ingerichte tenten met servies en bestek mét loeischerpe broodmessen. Ik heb heel vaak met mensen die een stokbroodje wilden doorsnijden in het ziekenhuis gezeten om de hand te laten hechten. Maar we gingen ook met honderden Nederlanders uit de regio van Salou en Blanes op stap in Lloret de Mar, trokken van club naar club. Dat was destijds zo gaaf en ja dan gebeurde er weleens iets.”
Kim: “En er liepen daar destijds ook een paar Belgen rond en die begeleidde ik dan. Ik was toen achttien jaar oud en moest zeggen dat ik 23 jaar was, anders was ik nog jonger dan de mensen die met ons op reis gingen, haha. Dat waren hele mooie tijden. Op mijn 25e heb ik gesolliciteerd bij Sawadee, ze zochten reisbegeleiders voor de Franstalige landen. Ik kom uit België en spreek dus Frans, althans dat denkt men vaak in Nederland. Ik weet het nog goed, het eerste
sollicitatiegesprek was met zo’n zestien sollicitanten tegelijkertijd. De eerste vraag was: waar ben je al geweest buiten Europa? Iedereen begint lijsten met landen op te noemen. Ik was denk ik alleen in Kenia en Oeganda geweest en dacht: ik kan wel naar huis gaan. Maar ik had wel veel reisbegeleidingervaring. Na wat cases te hebben gedaan, kreeg ik de vraag of ik ook ergens anders had gesolliciteerd. Dat had ik bij Koning Aap gedaan. Er werd gezegd dat Sawadee binnen twee weken contact zou opnemen, maar ik werd de volgende dag al gebeld en kon meteen door naar de training.”
Berend: “Hoelang ben je reisbeleider bij Sawadee geweest?”
Kim: “Dat heb ik zo’n vijf jaar gedaan, ik ben veel in Afrika geweest. Voornamelijk in Kenia en Tanzania, maar ook in Madagaskar en West-Afrika - Mali en Senegal en tussendoor begeleidde ik reizen in het Midden-Oosten - Syrië en Jordanië. In 2008 heb ik mijn reisbegeleiderscontract geschonden, ik kreeg namelijk een relatie met een klant. Dat is een Nederlander en het werd al vrij snel heel serieus. Voor hem ben ik verhuisd van België naar Amsterdam en we hebben inmiddels twee dochters, Janne en Eva. Ik begon na mijn reisbegeleidersavontuur op het kantoor van Sawadee in Amsterdam in de sales, niet veel later werd ik productmanager. Daar was ik heel trots op: ik
was op mijn 30e manager. Het is gelukt, dacht ik toen.” Berend: “Vond je dat voor jezelf of voor je ouders belangrijk?”
Kim: “Mijn vader had een andere toekomst voor mij bedacht. Hij zag het liefst dat ik bedrijfskunde ging studeren, tot mijn moeder erachter kwam dat ik veel liever archeologie wilde studeren. Maar wij zijn een werkersfamilie, geen studeerfamilie. Uiteindelijk heb ik drie verschillende universitaire studies gedaan en behaald, maar geen van allen met een baangarantie. Ik denk dat mijn ouders wel blij waren toen ik op mijn 30e productmanager werd. Zij waren ook bang dat ik ergens in Afrika zou belanden door al dat gereis van mij, dus toen ik met een Nederlander thuis kwam en in Amsterdam ging wonen, was voor hen ook best dichtbij.”
Berend: “Nadat jij een jaar of vier productmanager was, kwam ik binnen bij Sawadee…”
Kim: “Ja klopt, ik dacht dat ik na vier jaar productmanager wel manager touroperating zou worden, maar toen was jij daar. Ze hadden jou voor die baan aangenomen.”
Berend: “Sorry.”
Kim: “Haha, nee, dat lag niet aan jou.”
Berend: “Maar dat was wel het moment dat je voor jezelf ging beginnen en toen kwam de echte Kim naar boven, volgens mij.”
Kim: “Ik wist dat als ik bij Sawadee zou blijven, ik dan niet gelukkig zou worden. Ik had mijn eigen ideeën over touroperating en door het daadwerkelijk zelf te gaan doen, kon ik ook zelf beslissingen nemen. Ik werd daarin gesteund door Sawadee, had een heel businessplan geschreven dat door de mensen binnen Sawadee werd gelezen. Ik ben op mijn 34e begonnen met Reisbrigade en dat liep heel snel ook heel goed.”
Berend: “Maar het bleef niet bij dat ene bedrijf?”
Kim: “Reisbrigade is er één, daar is in 2023 Kuyo Afrika bijgekomen en gespecialiseerd in individuele rondreizen naar Zuid-Afrika, Namibië en Botswana. Tijdens de Covid-periode heb ik Expeditie Europa, samen met Silvie Sweegers, opgericht en ben ik gestart met Avontuur Dichtbij samen met Saskia Griep. Ik merk dat ik het heel leuk vind om een idee uit te werken en te onderzoeken of daar een markt voor is, en het vervolgens ook uit te rollen. Het ontwikkelen en het simpelweg proberen, zeker als het nog niet bestaat, vind ik heel tof om te doen. Met Avontuur Dichtbij kregen we vaak van mensen de vraag of het wel zou werken, of het wel genoeg marge zou opleveren, maar het loopt heel erg goed. Zo goed zelfs dat er twee mensen, Merel en Frederike, fulltime mee bezig zijn.”
Berend: “Je hebt vier bedrijven en een gezin met twee hele leuke dochters en een man, en je hebt ook nog tijd gevonden om aan de slag te gaan als voorzitter van de VvKR. Hoeveel uren zitten er in jouw dag?”
Kim: “Haha, best wel veel.”
Berend: “Waarom ben je voorzitter van de VvKR geworden?”
Kim: “Het was tijd dat een vrouw het weer ging doen, haha. Ik werd gevraagd, dat is natuurlijk heel fijn en vleiend, maar ik heb daar wel echt lang over nagedacht. Ik heb eerst ‘nee’ gezegd, omdat ik me eigenlijk wil focussen op mijn bedrijven. Maar ik hoef niet de grootste bedrijven te hebben, ik vind impact maken veel belangrijker. VvKR is een vereniging voor en door haar leden. Je kan altijd aan de zijlijn staan, commentaar leveren en niets doen. Uiteindelijk heb ik ‘ja’ gezegd en ik zit daar nu wel echt goed op mijn plek. Ik vind het ook heel leuk om te doen en het gaat steeds beter. In het begin vond ik vooral het bestuurlijke gedeelte lastig, omdat het een vereniging is en dan verloopt dat allemaal wat trager. Daar heb ik nu meer mijn weg in gevonden. Het is niet altijd makkelijk te combineren met mijn bedrijven en mijn gezin, maar ik heb goede mensen om me heen. Dat is heel erg prettig. Ik heb ook een hele goede partner, hij zorgt voor het huishouden, de rompslomp en alles eromheen. Dus dat gaat goed.”
Kim: “Hoelang ben jij reisbegeleider geweest?”
Berend: “Zo’n acht jaar en dat is voor mijn doen echt heel lang. Tot ik op mijn 34ste op een dakterras in Lloret de Mar stond en beneden alleen maar mensen van zo’n zestien, zeventien jaar zag. Toen was ik er klaar mee en ben direct gestopt. Ik ben dezelfde ochtend in de auto gestapt en terug naar Amsterdam gereden.”
Kim: “Haha, maar 34 is ook een gepensioneerde leeftijd voor Lloret.”
Berend: “Maar ik had zoveel lol, tot ik er dus echt klaar mee was. Daarna ben ik bij Thomas Cook terechtgekomen, dat was een echt serieuze organisatie en een eyeopener voor me. Ik heb daar drie jaar gewerkt. Ik heb eigenlijk altijd zo’n drie jaar bij een bedrijf gewerkt, daarna had ik het wel gezien. Behalve dan bij Sawadee, daar werk ik nu al bijna elf jaar.”
Kim: “Waarom blijft dit bedrijf je wel boeien?”
Berend: “Ik heb echt mijn plek daar gevonden. Het is echt zo'n leuke club met zo'n mooi product, met een mooie visie op reizen en op het samenbrengen van mensen. En er gebeurt de afgelopen jaren zoveel dat ik niet de kans krijg om me te vervelen. Dat was in het verleden altijd een groot probleem. Ik ben vrij snel verveeld, heel rusteloos. Ik moet juist altijd een beetje chaos en reuring hebben, anders raak ik uitgekeken. Bij Sawadee is het continu reuring, vernieuwing, uitdaging en spanning. Het is er gewoon heel erg leuk. Zeker nu Sawadee is overgenomen door Intrepid, daardoor krijgen we zulke leuke en nieuwe kansen.”
Kim: “Gaat er veel veranderen?”
Berend: “In principe verandert er niks. Intrepid heeft ons gekocht om wie we zijn en wat we doen: een heel succesvol, leuk bedrijf met heel goede mensen, en daar moeten we vooral heel weinig aan veranderen, want dat succes moeten we doorontwikkelen. Maar door de overname krijgen we bijvoorbeeld meer mogelijkheden door de DMC’s van Intrepid op locaties waar wij als Sawadee nu ook gebruik van kunnen en gaan maken.”
‘‘
Ik was op mijn 30e manager. Het is gelukt, dacht ik toen
Kim: “Ik vertelde thuis dat ik jou mocht interviewen en vroeg aan de meiden wat zij je zouden willen vragen. Janne wil weten hoe het is om directeur te zijn?”
Berend: “Hele goede vraag. Ik ga het steeds leuker vinden. Ik moest er heel erg aan wennen, aan de titel ook, en word er thuis ook nog steeds om uitgelachen. Ze hebben het dan over dat 'directeurtje'. Ik houd er wel van om bommetjes te droppen, om een beetje reuring te veroorzaken en om mensen uit te dagen. Dat ging heel goed, tot ik twee jaar geleden de titel van directeur kreeg. Dan is dat wat ik zeg, wat mensen moeten doen en van je aannemen. Dat vond ik heel moeilijk en daarin moest ik echt mijn weg vinden. Ik
vind het ook vervelend als mensen anders tegen mij gaan doen, zodra ze weten dat ik directeur ben. Dat vind ik best gek. Ik hoop dat ik nog steeds dezelfde persoon ben, die man die mensen graag uitdaagt, kansen geeft, begeleidt, steunt en vertrouwen geeft. Dat zijn dingen die ik heel graag doe en ook belangrijk vindt van een leider, een baas, een directeur, een CEO, geef het maar een naam.”
Kim: “Voor wie heb jij bewondering. Wie is jouw mentor?”
Berend: “Ik heb de mazzel gehad dat ik heel veel bedrijven van binnen heb mogen zien en heel veel directeuren heb gehad. Er is wel een aantal directeuren waarbij ik mezelf heb voorgenomen het anders te gaan doen dan diegene deed, maar ik heb van een aantal ook veel geleerd. Rob Nuyen is daar één van. Hij was mijn baas bij Budgettours, een jongerenreizenorganisatie, en is echt een toffe gast. De tweede waar ik veel van heb geleerd, is Gert De Caluwe. Hij was mijn directeur toen ik bij Thomas Cook werkte. Zo zijn er nog wel een paar mensen, maar er zijn er ook genoeg waarvan ik denk: waarom ben je zo'n eikel, zo'n trut? Maar ja, die vinden zichzelf heel belangrijk. Maar daar leer je ook heel veel van. Ik ben van het principe: wie goed doet, goed ontmoet. Daar geloof ik in.”
Berend: “Heb jij voorbeelden van mensen die jou hebben gevormd?”
Kim: “Ik heb niet zoveel banen gehad in de reiswereld. De werkmentaliteit van gewoon doorgaan en niet mopperen, heb ik echt van thuis meegekregen. Mijn ouders hebben nu de pensioengerechtigde leeftijd, maar werken nog steeds. Mijn broer heeft het bedrijf overgenomen. Mijn vader heeft nog wel flink geprobeerd dat mijn broer en ik het samen zouden overnemen, maar dat is hem niet gelukt. Ik dacht vroeger dat ik werken nooit leuk zou gaan vinden. Ik vluchtte heel vaak naar de bibliotheek, dan was ik weg van thuis, later werd die bibliotheek gebruikt als alibi voor de kroeg. Maar ik was niet degene die thuis heel graag meewerkte. Ik deed het wel, maar liever niet. Ik snapte nooit wat mijn ouders zo leuk vonden aan werken. Ik ben nu jaren verder, en het is een van de leukste dingen die er is. Ik werk ook heel graag. Zo’n één keer in de maand rijden we voor een lang weekend naar mijn ouders in België en dan moppert mijn moeder als ik ‘s avonds aan het werk ben. Van wie heb ik dat geleerd, haha? Toen ik begon bij Sawadee was Saskia Griep manager touroperating en van haar heb ik ook veel geleerd. Ik vind het dan ook heel leuk dat we nu samen werken met Avontuur Dichtbij.”
Berend: “Je vertelde net dat je het tijd vond dat de voorzitter van de VvKR een vrouw werd, mede daarom heb je deze functie aangenomen. Langzaamaan zie ik meer vrouwen op zogenaamde topposities in de reisbranche.”
Kim: “Maar we zijn er nog niet. Denk jij al na over jouw opvolging. Wat ga jij doen om te zorgen dat jouw
opvolger een vrouw wordt?”
Berend: “Daar ben ik serieus mee bezig. Ik heb samen met zes andere - heel leuke - bedrijven met interessante en leuke leiders een club opgericht voor jong professionals. Dat zijn twintigers die maximaal drie jaar werkzaam zijn in de reiswereld, waarvan wij - de huidige directeuren - vinden hen een kans te moeten geven. Daar willen we een netwerk voor bouwen en daarin gaan we investeren. We hebben nu zestien jong professionals aangesloten en daarvan zijn er veertien vrouw. Dit is het eerste jaar dat we dit doen, om de twee maanden komen we samen en geven we onder meer een kijkje in de keuken van een van de zes bedrijven. Er worden presentaties gegeven over het bedrijf, maar ook over de carrière van de directeur
zelf. En er worden verschillende thema’s besproken, zoals zelfontplooiing, work-life balance en nog veel meer. De basis gaat over netwerken, dus we sluiten standaard af in de kroeg. Ik ben ervan overtuigd dat het een succes gaat worden, en we elk jaar een nieuwe club jonge mensen mogen verwelkomen. Ik heb dit vroeger echt gemist, het is namelijk enorm handig als je een uitgebreid netwerk hebt. Er werken heel veel leuke mensen in de reisbranche, maar je moet ze wel tegenkomen. Ik vind het heel belangrijk om jonge mensen op te leiden en te begeleiden. Als directeur kan ik daar ook ruimte en tijd voor vrij maken, want eigenlijk is dat het leukste wat er is: mensen opleiden, kansen geven om hun carrière een start te geven. Daar haal ik heel veel energie uit.”
Kim: “Het is een heel leuk idee, maar daar zou toch ook een VvKR-lid tussen moeten zitten? Wij hebben ook hele leuke jonge en ambitieuze mensen…”
Berend: “Volgend jaar gaan we ongetwijfeld een tweede ronde starten. Ik meld jullie graag aan.”
Kim: “Top, afgesproken.”
Berend: “Over kansen en vrouwen gesproken, wat wil je jouw dochters meegeven?”
Kim: “Dat het niet alleen mannen zijn die carrière kunnen maken, vrouwen mogen en kunnen ook ambitieus zijn, maar dat krijgen ze bij ons thuis goed mee. Ook dat ambitie goed te combineren is met een gezin. Maar ook dat ze vanuit hun eigen kracht moeten uitgaan, dat is het belangrijkste. Dat ze gewoon zelfstandig voor zichzelf kunnen zorgen en dat niet moeten laten afhangen van een ander.”
‘‘
Zo zijn er mensen waarvan ik denk: waarom ben je zo'n eikel of zo'n trut?
Kim: “Je bent ook getrouwd en hebt twee kinderen, een zoon en een dochter. Mogen zij op een zon-, zeeen zuipenvakantie in Salou of Lloret die pa vroeger 'begeleidde'?”
Berend: “Jazeker! Mijn zoon is 23 en mijn dochter is 22 jaar, en ik heb ze, toen ze destijds naar Lloret of Albufeira gingen, tips gegeven en die wilden ze natuurlijk niet van mij aannemen. Maar er waren nog steeds dingen exact hetzelfde, haha. Het hoort er ook bij als je in een bepaalde fase in je leven zit, je dit soort dingen ontdekt en wellicht ook een keertje hard op je kanis gaat.”
Kim: “Raad je jouw kinderen aan om in de reisbranche te werken?”
Berend: “Ik heb er alles aan gedaan om ze warm te maken voor het reizen en de reisbranche, heb ze vanaf toen ze drie maanden oud waren meegenomen op verre reizen. Ze vinden het fantastisch en zijn vreselijk verwend, maar werken in de reisbranche is het niet geworden. Mijn zoon is fysiotherapeut en hij doet hartstikke goed. Mijn dochter is bezig met haar studie bouwkunde aan de Technische Universiteit in Delft. Zij gaat de kant op van architectuur, bouwkunde, stedenbouw en is echt een toffe en stoere vrouw. Ik heb pogingen gedaan, maar heb het losgelaten. Ze moeten vooral blijven reizen, maar dan in hun vrije tijd.”
Kim: “De mijne zijn nog te klein. De oudste heeft het nu over dierenarts en de jongste wil stewardess of schooljuf worden. Het zijn de klassiekers. Wat ik vanuit huis zelf heb geleerd is om ze vooral zelf te laten kiezen wat ze willen gaan doen.”
Berend: “Wat vind jij eigenlijk leuk aan reizen?”
Kim: “Je mag me altijd wakker maken voor een safari
in Afrika. Maar buiten dat vind ik het ontdekken van nieuwe culturen, buitenlandse keukens en andere geuren, de hele sfeer en het onderweg zijn heel erg leuk en fijn aan reizen, maar ook het onverwachte van reizen - dat het niet volgens plan verloopt - vind ik fantastisch. Hoe vaster we met die truck tijdens de safari komen te zitten des te beter, haha. Als ik nu met mijn familie reis vind ik vooral de verwondering bij de kinderen heel erg leuk om te zien. Daar kan ik enorm van genieten.”
Berend: “Ik deel je mening over safari’s, die gaan nooit vervelen. Toch slijt er een soort van gewoonte in, hoe gek dat misschien ook klinkt. Ik was afgelopen jaar met een Sawadee reis naar Kenia en zat in de safaritruck samen met een Belgisch gezin: vader, moeder, dochter van 21 jaar en een zoon van 19 jaar. Zij waren nog nooit buiten Europa geweest, gingen altijd op fietsvakantie vanuit België. De verwondering, de verbazing en de blijdschap die ik bij hen zag, daar kreeg ik echt kippenvel en een enorm warm gevoel van. Dit is waar reizen over gaat.”
Kim: “Dat is echt zo. De eerste keer dat iemand oog in oog staat met een olifant is fantastisch.”
Kim: “Wat is jouw favoriete bestemming? Hoeveel landen biedt Sawadee?”
Berend: “We bieden er meer dan honderd aan. In hoeveel ben jij er geweest? Houd je dat bij?”
Kim: “Vroeger wel, maar nu niet meer.”
Berend: “Ik zit op ongeveer 80 landen, dat betekent dat ik er zeker 120 nog niet heb gezien.”
Kim: “Wil je in zoveel mogelijk landen zijn geweest?”
Berend: “Nou, eerlijk gezegd vind ik het een mooie uitdaging als ik over een jaar of vijftien à twintig kan zeggen dat ik in - voor zover mogelijk - alle landen van de wereld ben geweest. Ik ben heel competitief ingesteld, dus we gaan het tegen die tijd zien. Maar terug naar jouw vraag, mijn favoriete bestemming is eigenlijk altijd de laatste plek waar ik ben geweest. Er zijn er een paar blijven hangen waar ik graag nog eens naar terug zou willen, Nepal is daar één van. Ik heb daar een aantal trektochten begeleid, het is er waanzinnig mooi. Maar ook Bolivia heeft ontzettend veel indruk op mij gemaakt. Namibië staat hoog op mijn lijst. Ik was onlangs in Sierra Leone en dat heeft ook iets bij mij geraakt. Dat is denk ik wel in het kort, maar ik kan er nog zo vijf tot tien opnoemen.”
Berend: “Heb jij veel landen bezocht?”
Kim: “Nee, ik ga altijd naar dezelfde. We bespreken thuis aan de tafel waar we op vakantie gaan en dan komen we vaak op dezelfde landen uit. Reisbrigade biedt ook ‘maar’ veertien landen, dus daaruit maken we een keuze. We gaan vaak terug naar landen waar we al eens zijn geweest, dat vind ik eigenlijk ook het allerleukste om te doen. Ik vind het fijn om eerdere dingen die we hebben bezocht terug te zien of om er mensen te bezoeken en dat doe ik dan ook in Afrika. Ik heb sowieso veel met Afrika, mijn vader is in Congo geboren. Mijn grootouders hebben daar ook best lang gewoond. Ik heb ook ontwikkelingsstudies van Sub-
Sahara-Afrika gevolgd, dus daar ligt een heel groot deel van mijn hart.”
Berend: “Moeten we er nog een serieuze, zakelijke stelling ingooien? Iets over, ik vind het niks hoor, de toekomst van reizen, de laatste trends in de branche, nieuwe bestemmingen en al dat soort clichés die je altijd leest in dit soort interviews, of iets over duurzaamheid?”
Kim: “Haha, nee joh.. of off the record?”
Mogen we je meenemen naar iconische wegen als Route66 en de Pacific Coast Highway? Naar adembenemende uitzichten? In een huurauto waar aan alles is gedacht? Laat jouw klant ultiem genieten van zijn roadtrip. Hoe? Door de belangrijkste dingen rondom de huurauto vooraf tot in de puntjes te regelen. Wij delen onze insidertips om alles uit een zorgeloze roadtrip te halen.
Bij een rondreis door Amerika kan een huurauto niet ontbreken. Met een huurauto zie je niet alleen meer, maar heb je de vrijheid om in alle rust rond te toeren. En bij Sunny Cars ervaart jouw klant het extra gemak dat alle verzekeringen zijn inbegrepen én dat zij ongelimiteerd kunnen toeren. Zo hoef je je nergens druk om te maken, alleen welke route er uitgestippeld wordt.
Hoge WA-dekking en geen eigen risico
In de natuur kom je op de weg vaker dingen tegen die je auto kunnen beschadigen. Een sterretje in de ruit of een klein krasje is zo gemaakt. Daarom is eventuele schade aan glas, banden, bodem én dak bij ons gedekt. En mocht je betrokken raken bij een groter ongeluk? Geen probleem. Wij hebben een WA-dekking van minimaal € 10 miljoen die schade aan een andere partij dekt. Op schade aan de huurauto zelf is geen eigen risico van toepassing. Zo rijd je optimaal verzekerd rond. Een heel geruststellend idee, niet waar?!
One ways volop mogelijk
In een land als Amerika is een one way ideaal. Je haalt je auto op in stad A en levert hem weer in in stad B. Eén van de meest geboekte regio’s is toch wel het westen van Amerika. Een populaire roadtrip start in Los Angeles. Daar haalt de klant zijn huurauto op en reis via de natuurparken en Las Vegas door naar San Francisco. Veel one ways zijn gratis, maar soms betaalt je klant een toeslag ter plaatse aan de lokale verhuurder. Onze tip om altijd naar de totaalprijs voor de klant te kijken. Want soms komt een duurdere auto zónder one way kosten goedkoper uit de bus, dan een goedkopere type mét one way kosten. Niet alleen fijn voor de klant om even verder te kijken, maar uiteindelijk ook voor jouw portemonnee. Want een iets duurdere type boeken zonder one way kosten, levert jou extra commissie op.
Rondtoeren zonder grenzen
Niet de hoogtepunten van West-Amerika ontdekken, maar
juist Amerika en Canada combineren in één reis? Ook dat is mogelijk. Je kunt tijdens het boeken kiezen om een grensoverschrijding voor jouw klant toe te voegen. Dit is met slechts één klik op de knop aangevraagd. Let wel op dat er een uitzondering op de regel is. Reist jouw klant in een SUV en wil hij via noordoost-Amerika de grens over naar Canada? Dan mag dit helaas niet. Dit type auto is niet alleen geliefd bij vakantiegangers, maar ook bij eventuele klanten die de auto niet meer inleveren na de huurperiode. Dit risico willen verhuurders niet lopen, dus houdt hier rekening mee als je een auto voor jouw klant vastlegt.
Jonge bestuurder service
Rondtoeren met het hele gezin? Of is jouw klant nog geen 25 jaar? Je zou denken dat je in Amerika vanaf je 18e wel een auto mag huren, maar helaas. De minimumleeftijd om een auto te huren is 25 jaar. Voeg je de Jonge Bestuurder service toe dan kun je, bij de meeste vloten tóch rondtoeren als je tussen de 21 en 23 jaar oud bent. Wel dient de hoofdbestuurder minimaal één jaar in het bezit te zijn van een rijbewijs én een creditcard op zijn of haar naam voor de waarborg.
Choice locations
Wist je dat je in Amerika zelf je auto kan uitkiezen? In de meeste gevallen dan. Op veel luchthavens in de USA mag je bij een choice location jouw huurauto kiezen. Uiteraard wel in een auto die in jouw geboekte categorie
valt. Alle auto’s staan netjes naast elkaar geparkeerd én open, zodat je zelf kunt kiezen welke jij het fijnste vindt zitten. Heb je een auto gekozen, dan ga je naar de exit booth voor het huurcontract en kan de roadtrip beginnen.
Voorkom een lange wachtrij
En als jouw klant na die lange vlucht supersnel wil instappen, adviseren wij de Online Check-in service bij te boeken. Jouw klant hoeft dan niet langs de balie, maar kan zich bij een selfservice automaat registreren. Belangrijk is wel dat de klant zich uiterlijk 48 uur voor huuraanvang online registreert.
Boek bijtijds!
Voor een bezoek aan Amerika is een huurauto onmisbaar. Wij adviseren niet alleen een grotere type, maar ook om de huurauto direct vast te leggen. Als je ver voor de reis boekt, geef je jouw klant de zekerheid om te kiezen uit een ruime keus aan huurauto’s tegen een scherpe prijs. Wist je trouwens dat meer dan 50% van ons aanbod bestaat uit live rates?
Hierdoor zie je gelijk of een bepaald type auto beschikbaar is. Houd er wel rekening mee dat met live rates de huursom dagelijks kan wijzigen. Stel dus geen offerte op, maar boek de auto direct voor jouw klant in. Je kunt bij ons gratis annuleren tot 1 uur voor huuraanvang als de gedachten van jouw klant nog verandert.
Maak die droomreis voor jouw klant werkelijkheid en kies voor Sunny Cars. Geen gedoe, alles is goed geregeld en nooit onverwachte kosten. Zorgeloos, toch?
De boekingen naar de Verenigde Staten lieten in maart een forse terugval zien. Volgens cijfers van ANVR en Nielsen IQ lag het aantal boekingen in die maand 30% lager dan in dezelfde maand een jaar eerder. Beeldvorming lijkt een grote rol te spelen.
DOOR: THEO DE REUS
Inmiddels heeft de ANVR laten weten dat er geen praktische problemen zijn bij het inreizen in de Verenigde Staten. Travelpro vraagt het de experts. Wat is er aan de hand met de populaire bestemming? En wat is de oplossing?
Wolfgang Hendrix (UStravel.nl): “Helaas moeten we die daling volledig onderschrijven. Vanaf maart is het aanmerkelijk rustiger geworden, zeker voor vertrek in de komende zomer. Dat zien we duidelijk terug in onze reserveringen. Het is een trend waar we als Amerika-specialist middenin zitten.”
Heeft dat te maken met de aanstelling van Trump als president?
“De daling viel wel vrijwel samen met de inauguratie van Donald Trump. Wat je merkt, is dat de beeldvorming rondom de Verenigde Staten snel kantelt. Mensen denken soms echt: ‘Ik kom het land niet meer in’. Terwijl dat absoluut niet klopt. De ESTA-voorwaarden zijn niet veranderd, afgezien van een kleine toevoeging voor mensen met een X in hun paspoort. Ook zij komen gewoon binnen op hun huidige paspoort, alleen worden er mogelijk extra vragen gesteld.”
Hoe ga je daar als reisorganisatie mee om?
“Het belangrijkste is om weg te blijven van de politieke discussie. Wij verkopen vakanties, geen meningen. En de VS is nog altijd een prachtige bestemming. Als je aankomt, door de douane gaat en begint aan je reis, ervaar je dezelfde vakantie, zie je dezelfde mensen als een of twee jaar geleden. Die realiteit proberen wij te benadrukken: het land en de mensen zijn niet veranderd. De politiek en de werkelijkheid ter plaatse zijn twee verschillende dingen. Overigens zijn de douane-ervaringen van klanten die recent in de VS zijn geweest, allemaal positief.”
Maar als het publiek al afhaakt vóórdat je dat verhaal kunt vertellen?
“Dan wordt het lastig, ja. We hebben te maken met een stevige ruis op de lijn, en dat is moeilijk recht te zetten. Tegelijkertijd verwachten we dat de storm gaat liggen. Op een gegeven moment worden mensen minder gevoelig voor dagelijks nieuws. Wanneer dat gebeurt, kan het vertrouwen snel terugkomen.”
Is de impact van deze terugval zorgwekkend?
“Zorgwekkend is een groot woord. Natuurlijk is een daling van 30% vervelend. Maar 70% van de reizigers die vorig jaar in maart zijn reis
boekte, doet dit nog steeds. Dat zijn nog steeds aanzienlijke aantallen. Wij kunnen met een goede bedrijfsvoering nog steeds commercieel gezond blijven opereren, maar het vraagt wel meer inspanning.”
Naast politiek speelt ook de economie een rol. Is Amerika niet gewoon een dure bestemming?
“Amerika is altijd al een duurdere bestemming geweest. Maar interessant is dat vakanties gemiddeld 10 tot 15% goedkoper zijn geworden door de lage dollarkoers ten opzichte van vorig jaar. Dus ondanks de inflatie is er wel degelijk wat mogelijk. Het blijft een investering, maar voor veel mensen is het een reis die ze eens in de vijf jaar maken. Daar wordt voor gespaard.”
Hendrix signaleert dat het aantal aanvragen weer toeneemt ten opzichte van april en mei vorig jaar. “Er is weer meer reuring in de markt. Hoewel we de beeldvorming dat je moeilijker de VS zou binnenkomen willen rechtzetten, kunnen we mensen niet overhalen. We geven correcte informatie, maar blijven verder weg van de emoties. Voor volgend jaar verwacht ik een inhaalrace. De beste reclame daarvoor zijn de mensen die na een mooie vakantie terugkomen en dat aan anderen vertellen.”
Wanneer was je zelf voor het laatst in de VS, en hoe was dat?
“Ik was er eind vorig jaar voor het laatst. In maart is er nog een studiereis geweest met ons team en reisagenten. Wat opvalt: ter plaatse is er niets
veranderd. De mensen in de straten, de hotels, de restaurants, het zijn nog steeds dezelfde Amerikanen die nieuwsgierig zijn, open staan voor gesprekken en het leuk vinden om met buitenlanders in contact te komen. Dat is de kracht van de bestemming.”
Frangken Tuhumena (333travel): “Waar andere partijen een flinke terugval zien, blijven wij opmerkelijk stabiel. In het eerste kwartaal van 2025 zaten wij zo’n 12% boven het niveau van vorig jaar, inmiddels zitten we exact gelijk met 2024. We houden dus de nullijn en dat is in deze markt echt bijzonder.”
Hoe verklaar je dat verschil?
“Wij kiezen bewust voor persoonlijk contact. Klanten kunnen niet direct boeken, maar doen een aanvraag via onze website, en wij bellen áltijd, ongeacht de bestemming, terug. Juist bij Amerika merken we dat mensen vragen of zorgen hebben, bijvoorbeeld over hun ESTA, toelating bij de grenscontrole of veiligheid. Wij kunnen dat in een telefoongesprek direct uitleggen en klanten geruststellen. Dat is een belangrijk verschil met andere aanbieders, waar offertes vaak automatisch de deur uitgaan.”
Welke zorgen hebben klanten?
“Veel mensen denken dat ze zomaar geweigerd kunnen worden bij binnenkomst in de VS. Dat is zelden het geval. Als je je ESTA goed invult en geen gekke dingen op je strafblad hebt, is er echt geen probleem. Ook het wereldbeeld speelt een rol: mensen vergelijken de situatie in Amerika met conflicten dichter bij huis, zoals in Oekraïne of het Midden-Oosten, en komen tot de conclusie dat Amerika misschien wel veiliger voelt.”
Heeft het aanbod van 333travel hier ook mee te maken?
“Ons aanbod zit niet aan de onderkant van de markt. Wij zijn gemiddeld iets duurder, maar bieden daar ook extra service en kwaliteit voor. Dat trekt een publiek aan dat zich goed voorbereid. Het zijn mensen die zich in de bestemming verdiepen en zich niet zomaar laten afschrikken.”
Zie je veranderingen in het boekgedrag of de voorkeuren van reizigers?
“Er is een grotere belangstelling voor het westen van Amerika. Waar vroeger de verdeling tussen West-Amerika en Florida ongeveer 70/30% was, is dat nu 80/20% of zelfs 85/15% in het voordeel van het westen. Klanten geven bovendien expliciet de voorkeur aan reizen door ‘blauwe’ staten, zoals
U verdient het zich thuis te voelen, ook als u van huis bent. U welkom te voelen, nog voordat u uw bestemming bereikt. Om fris en monter aan te komen, ongeacht de duur van de reis. Voor alles wat u toekomt en meer, biedt Delta een uitgebreide selectie van onderscheidende producten en ervaringen, die elders in de lucht niet zijn te vinden.
Californië, Arizona en Nevada. Die ‘blauwe’ staten zijn staten waar de democraten het voor het zeggen hebben. Daar voelen mensen zich kennelijk veiliger.”
Zijn er bepaalde reizen die het nu opvallend goed doen?
“Onze reizen naar de verborgen plekjes van Amerika’ blijven populair. Je ziet altijd een paar highlights, maar ontdekt ook bijzondere plekken buiten de gebaande paden. Neem bijvoorbeeld San Juan Island om orka’s te spotten en de prachtige natuur van Oregon. Maar het echte verschil maken wij met onze persoonlijke benadering. Klanten waarderen dat enorm.”
Hoe kijk je naar de rest van het jaar?
“We zijn voorzichtig positief. Zolang wij de klant goed blijven begeleiden en eerlijke informatie geven, blijven we vertrouwen houden. Amerika is en blijft een topbestemming - zeker nu de euro gunstig staat ten opzichte van de dollar. Hierdoor krijg je meer dollars voor je euro. En omdat het nu wat rustiger is qua toerisme, is er dus minder drukte in bijvoorbeeld de nationale parken. Voor wie naar Amerika wil gaan, is dit hét moment.”
De ANVR liet half april weten dat er geen praktische problemen zijn bij het inreizen in de Verenigde Staten. De boodschap was duidelijk: ‘Indien de reiziger op tijd zijn ESTA aanvraagt, kan deze net als voorheen de Verenigde Staten in reizen voor een zakenreis of vakantie’. De ANVR deed navraag bij aangesloten reisondernemingen na berichten in diverse media dat het dit jaar lastiger zou zijn om de Verenigde Staten in te reizen. De conclusie is echter dat er geen sprake is van een verandering, aldus de ANVR.
Kort daarvoor had de ANVR in haar maandelijkse rapportage gemeld dat de boekingen naar de VS in maart dit jaar 30 % lager waren dan in maart 2024. Dat nieuws werd breed uitgemeten in de media. Daarbij kwamen nog de berichten van internationale reizigers die (vooral) via sociale media klaagden dat ze de VS niet binnenkwamen. Het tegenbericht dat de ANVR kort daarna de wereld in stuurde, kwam daardoor als geroepen. Om toegang te krijgen tot de VS moet een reiziger online een zogenaamde ESTA aanvragen, als onderdeel van het Visa Waiver Program (VWP). Reizigers uit landen die onder dat programma vallen (zoals Nederland) kunnen op deze manier zonder visum naar de Verenigde Staten reizen. Deze ESTA-procedure bestaat al meer dan vijftien jaar en is ook in 2025 niet gewijzigd. Deze vereenvoudigde procedure is er niet voor bezoekers die voorafgaand aan hun trip in landen zijn geweest die door de Verenigde Staten als ‘gevoelige’ landen zijn aangewezen, zoals Iran, Noord-Korea en Cuba. Dat is echter al jaren het geval. Uit de navraag bij de ANVR-reisondernemingen is gebleken dat geen enkele reiziger met een geldige ESTA de toegang tot de VS is geweigerd, aldus de ANVR. Wel is het zo dat sinds januari 2025 mensen met een X in het paspoort bij het aanvragen van een ESTA het geslacht moeten invullen zoals bij geboorte, want de VS erkent sinds 20 januari 2025 nog maar twee genders: man en vrouw.
Geen grapje
“Reisondernemingen merken wel enige huiver van klanten gelet op de vele berichten over de Verenigde Staten in de afgelopen maanden, maar, éénmaal in de VS, is het ‘business as usual’ voor de zakenreiziger en genieten de vakantiegangers als vanouds van wat de Verenigde Staten te bieden hebben”, zegt ANVR-directeur Frank Radstake als toelichting op het bericht. “Je moet wel je ESTA aanvragen, anders kom je het land niet binnen. Dat moet je op de juiste manier doen en ook geen grapjes uithalen. Als je het goed hebt ingevuld,
Een routeboek bij iedere autorondreis
Creëer je eigen maatwerkreis via ons boekingsprogra mma
Eazi (ustravel.nl/eazi)
Reisvoorstel binnen 1 werkdag
Hoge commissie op autohuur
Goede telefonische bereikbaarheid
Gratis inspiratiemagazine
Studiereizen & events
Camperreizen & campings
Meer dan 50 inspiratie-autorondreizen
Busrondreizen met vaste vertrekdata
Nu ook cruises en motorreizen & nog veel meer
UStravel.nl | Canadatravel.nl
Dorpssingel 10 6641 BE Beuningen
+31(0)24-6778750
info@ustravel.nl
Extra inspiratie over de USA & Canada meegeven aan je klanten?
Ontvang ons magazine t.w.v.
€7,95 helemaal gratis!
Vraag nu aan
dan krijg je de ESTA zonder problemen. Dat gaat allemaal reuzesoepel.” Radstake besluit met een positieve conclusie. “Wat wel recent is veranderd, is de koers van de dollar. Sinds januari is de dollar (ten opzichte van de euro) met 10% gedaald. Dit maakt een reis naar de VS weer goedkoper en waarschijnlijk aantrekkelijker.”
Natasja Eshuis (Travel Trend): “De Verenigde Staten zijn een typische vroegboekbestemming. Wie naar Amerika wil, boekt op tijd. Dat betekent dat het momentum eigenlijk al in januari en februari ligt, en dat hebben we dit jaar echt gemist. Wat er nu nog bij komt, is mooi meegenomen, maar de grote klapper is al voorbij. Die min maken we niet meer goed.”
Eshuis verwacht dit jaar voor de VS een omzetdaling van 15%. Daarmee doet Travel Trend het weliswaar beter dan het marktgemiddelde, maar, zegt Eshuis: “Het is gewoon geen goed jaar voor Amerika. Dat is pijnlijk, zeker omdat het om onze grootste bestemming gaat. We zijn blij dat we deze dip deels kunnen compenseren met andere bestemmingen, zoals Azië, maar dat verandert niets aan het feit dat de VS het dit jaar moeilijk hebben.” Een van de oorzaken voor de terugval is volgens Eshuis de prijsontwikkeling. “We zagen al in november en december dat de boekingen achterbleven. In eerste instantie dacht ik: ligt het aan ons? Maar het werd al snel breder in de markt zichtbaar. Amerika was simpelweg duurder, onder meer door de hoge dollarkoers destijds. Inmiddels is die koers met zo’n 10% gedaald, wat reizen naar de VS weer iets aantrekkelijker maakt, maar dat kwam te laat voor het piekseizoen.” Daarnaast
speelt sentiment een rol, aldus Eshuis. “De negatieve berichtgeving over enkele incidenten aan de Amerikaanse grens is breed opgepikt. Het waren geïsoleerde gevallen, vaak met atypische reizigers uit andere landen, maar de mediaaandacht had een afschrikkend effect. En je weet niet hoeveel mensen daardoor hebben afgezien van een reis naar Amerika.”
Tegelijkertijd ziet Eshuis de belangstelling voor Azië toenemen. “Die groei is al langer gaande. De boekingen voor Azië komen bij ons al aardig in de buurt van Amerika, maar ik reken erop dat Amerika weer terugkomt. Het blijft een prachtig land voor een rondreis. We hebben de eerste boekingen voor de zomer van 2026 al binnen, voor rondreizen met een camper. We hopen dat het sentiment afkoelt, de prijzen verder stabiliseren en dat accommodaties en vervoersdiensten minder ambitieus worden in hun prijsstelling. Mocht de dollarkoers laag blijven, dan kan dat volgend jaar echt het verschil maken voor de consument. En ik weet dat de liefde voor Amerika bij veel reizigers diep zit.”
“AMERIKA
Paul Backer (Tioga Tours/ Fly to the West) spreekt van ‘een lastig jaar’ voor de VS. Desondanks heeft hij vertrouwen in de toekomst. “De eerste camperboekingen voor 2026 zijn al binnen.”
De business is dit jaar een stuk minder dan vorig jaar, erkent Backer. “En omdat we ons puur op Noord-Amerika richten, hebben we niet zo gauw een alternatief. We bieden ook reizen naar Canada aan, maar die bestemming vangt het tekort op de VS niet op.”
Zijn er inmiddels al tekenen van herstel?
“Helaas nog niet echt. Je hoopt natuurlijk dat mensen wennen aan de situatie, de hoge prijzen, het negatieve sentiment rondom de bestemming, maar op dit moment zie ik dat nog niet gebeuren. Wat ook meespeelt: ons boekingsseizoen loopt nu af. Januari en februari zijn juist de maanden waarin de meeste mensen hun zomervakantie boeken. Als Amerika dan om wat voor reden dan ook twijfelachtig wordt gevonden, dan haken mensen af. Dat is gewoon pech hebben met de timing. Dus veel veranderingen verwacht ik dit jaar niet meer.”
Veel partijen verwachten dat volgend jaar weer beter wordt. Hij zie jij dat?
“Zeker. Ik heb goede hoop dat we in 2026 een inhaalslag gaan zien, zoals we die ook na corona zagen. Er zijn mensen die nu afwachten, hun reisplannen even parkeren. Maar die plannen verdwijnen niet. Die worden alleen uitgesteld. En als het sentiment draait, als mensen zien dat reizen
Vanaf nu maak je je boeking in SmartPackager helemaal compleet, inclusief vluchten
Selecteer de gewenste vluchten met vertrek vanuit Nederland, België of Duitsland én maak je pakketreis compleet met het landarrangement, excursies, autohuur en reistips. Op basis van real-time beschikbaarheid
naar Amerika gewoon weer kan, dan denk ik dat veel van die plannen alsnog uitgevoerd worden.”
Zie je dat al terug in de boekingen?
“Ja, voorzichtig wel. We krijgen al aanvragen voor zomer 2026, vooral voor camperreizen. Dat is vroeg. Hoewel het om kleine aantallen gaat, is dat wel bemoedigend. Zeker als je bedenkt dat vorig jaar die aanvragen pas veel later binnenkwamen. Dat betekent dat er nog steeds animo is, maar mensen willen zeker weten waar ze aan toe zijn.”
Hoe belangrijk is prijs, naast het negatieve sentiment?
“De dure dollar is een belangrijke factor. Maar
interessant genoeg is dat voordeel nu iets kleiner geworden. Je ziet dat Amerika zo’n 10 tot 15% gunstiger geprijsd is dan vorig jaar, dus dat werkt in ons voordeel. We hopen dat mensen dat gaan merken.”
Kun je het jaar ondanks alles goed afsluiten?
“Zakelijk maken we ons geen zorgen. Financieel staan we sterk. We hoeven geen mensen te ontslaan, er is geen paniek. We hebben een solide basis. Natuurlijk is het jammer dat dit jaar tegenvalt, maar we weten ook dat dit erbij hoort als je specialist bent in één bestemming. Amerika blijft onze passie, ook als het even tegenzit.”
Sunny Cars publiceerde dit voorjaar een lijst met de tien populairste one-ways van Nederlandse reizigers. Vier hiervan zijn te vinden in de Verenigde Staten. Een overzicht.
San Francisco-Los Angeles
Deze iconische roadtrip langs de Californische kust is wereldwijd immens populair en staat dan ook niet voor niks op nummer één. Rijd over de beroemde Highway 1 en geniet van de kliffen, stranden en charmante kuststadjes zoals Monterey en Santa Barbara. Onderweg passeer je bezienswaardigheden zoals de Bixby Bridge en Big Sur, voordat je eindigt in het bruisende Los Angeles.
Miami-Orlando
Start de roadtrip in de Sunshine State: Miami. Relax aan het strand of snuif cultuur op in de kleurrijke wijk Little Havana. Voordat je de zonnige kustroute rijdt, is een stop bij Everglades National Park een aanrader. Rijd vervolgens via Fort Lauderdale en West Palm Beach
naar Orlando waar de magische wereld op je wacht.
Los Angeles-Las Vegas
Ook de route van Los Angeles naar Las Vegas blijft een klassieker onder de roadtrips en brengt je van de glamour van Hollywood naar de neonlichten van de Strip. Rijd dwars door de Mojave-woestijn, met stops bij Joshua Tree National Park of de iconische Route 66. Eindig je avontuur in het bruisende Las Vegas, met zijn enorme aanbod aan entertainment.
San Francisco-Las Vegas
Combineer met deze route de dynamiek van San Francisco, de woestijnlandschappen van Nevada en de neonlichten van Vegas in één roadtrip. Deze one-way begint in de heuvelachtige straten van San Francisco en voert je door het ruige landschap van Yosemite National Park en Death Valley. Van mistige baaien naar droge woestijnen, deze trip biedt indrukwekkende tegenstellingen.
De Oost-Canadese regio Ontario staat voor diversiteit. Met entertainment en cultuur in de imposante steden Toronto en Ottawa en een majestueus landschap met 400.000 meren en rivieren, meer dan 100 provinciale parken en zeven nationale parken, dat geen enkele natuurliefhebber onberoerd laat.
Toronto is de grootste stad van Canada, een bruisende metropool die gelegen is aan Lake Ontario. De belangrijkste bezienswaardigheid van de stad is de CN Tower die met zijn goede 553,3 meter hoogte ook de skyline van Toronto bepaalt. Van bovenaf heb je een fantastisch uitzicht over de stad.
Toronto is eveneens een ideaal startpunt voor een reis door Oost-Canada. Zowel onze groepsrondreis als onze twee fly-drives vertrekken dan ook vanuit Toronto.
Vanaf Toronto sta je in twee uur aan de belangrijkste en populairste bezienswaardigheid van de provincie: de Niagara watervallen. Onderweg van Toronto naar Niagara kom je voorbij Niagara-on-the-Lake, een historisch en pittoresk stadje. De Niagara watervallen bevinden zich deels op Canadese grondgebied en deels op Amerikaanse bodem. De prachtige Horseshoe Falls is met zijn hoefijzerige vorm prachtig om te zien. Je kan hier per boot tot vlakbij de watervallen, een fantastische ervaring. Ook de Niagara watervallen kan je ontdekken in onze groepsrondreis en de twee fly-drives.
Een andere populaire regio in Ontario zijn de Thousand Islands, allemaal kleine eilandjes in de Saint-Lawrence rivier. Een prachtige weg brengt je langs de oever van de rivier met uitzicht op de eilanden. Vanuit Kingston, Gananoque of Rockport worden er ook boottochten georganiseerd om de eilanden van dichtbij te bewonderen. Tijdens onze groepsrondreis Oost-Canada is de boottocht inbegrepen. Ook onze beide fly-drives voeren door deze prachtige regio.
Ottawa is de hoofdstad van Canada. De stad bevindt zich op de grens met de provincie Québec waardoor je hier ook al wel Frans zal horen. Het is een mooie en groene stad. Tot de belangrijkste bezienswaardigheden horen Parliament Hill alsook het Rideau-kanaal dat op de UNESCO-Werelderfgoedlijst staat. De stad is ideaal om met de fiets te verkennen.
Last but not least is er nog het Algonquin Provincial Park. Dit natuurpark bevindt zich dieper in de provincie en behoort daardoor ook niet tot een standaardroute in Oost-Canada. Maar het is een absolute must voor alle natuurliefhebbers. Het is enorme wildernis van esdoornheuvels, rotsachtige bergruggen en duizenden meren. Je kan een deel van het park bezoeken met de auto/bus, maar om echt een goed idee te krijgen van de natuurpracht is een kano het uitgelezen transportmiddel. We bezoeken het Algonquin Provincial Park tijdens onze 14-daagse groepsrondeis Oost-Canada.
Ons aanbod:
16-daagse fly-drive Oost-Canada & USA: een combi met de belangrijkste hoogtepunten van Oost-Canada en Oost-USA. In Ontario bezoek je Toronto, de Niagara watervallen en de Thousand Islands-regio.
15-daagse fly-drive Hoogtepunten Oost-Canada met alle highlights van deze regio met Toronto, Niagara watervallen, Algonquin Provincial Park, de Thousand Islands-regio en Ottawa op het programma.
14-daagse rondreis Oost-Canada: tijdens deze rondreis spendeer je het merendeel van je tijd in de provincie Ontario met zowel een bezoek aan Toronto, de Niagara watervallen, de Thousand Islands-regio, Ottawa, en ook het Algonquin Provincial Park.
12-daagse rondreis Eastern Discovery: combineer het oosten van de Verenigde Staten en Canada. Van ‘city that’s never sleeps’, New York tot aan de overweldigende Niagara Falls. De prachtige natuur in de Thousand Islands-regio, de fascinerende Amish gemeenschap in Pennsylvania en maar liefst zes steden: Washington D.C., New York, Boston, Québec City, Montréal en Toronto.
Interesse in ons aanbod en de mogelijkheden? Ga naar tui.nl/informatie/canada/ontario
“Ze is niet alleen prachtig van buiten, maar ook van binnen”
DOOR: SHARON EVERS
‘I’m the godmother’, roept ze enthousiast én trots. De Amerikaanse actrice Drew Barrymore is, zoals we dat in Nederland zeggen, de doopmoeder van het gloednieuwe schip van MSC Cruises: MSC World America, en iedereen mag het weten. Ze is trouwens niet de enige ster aan boord…
Drew Barrymore, maar ook acteur Orlando Bloom, zangeres Gloria Estefan en singer-songwriter en acteur Marc Anthony en heel veel andere genodigden, waaronder Travelpro’s Sharon Evers, mogen als allereerste de gloednieuwe MSC World America betreden. Dit schip is de tweede in haar soort, na MSC World Europa komt zij en na haar staan er nog twee van deze prachtexemplaren van ‘world class’ op het programma. Het enige verschil tussen beide schepen is dat MSC World America zich iets meer op - what’s in a name - de Amerikaanse markt richt.
Bij aankomst kan je niet om haar heen: ze is adembenemend, groot en oogt extra vrouwelijk door haar curves. Niet alleen prachtig van buiten, maar ook van binnen. Dat is me al duidelijk. Aan alles voel je dat deze inauguratie een bijzondere gaat worden. Ik loop genietend naar mijn cabin op de negende verdieping, het is een buitenhut met een fijn balkon dat een geweldig uitzicht geeft op de imposante skyline van Miami; de standplaats van deze grande dame. Detail: MSC opende op dezelfde dag als de inauguratie van MSC World America haar nieuwe PortMiami, ’s werelds grootste cruiseterminal in Miami die ruimte biedt aan drie aangemeerde schepen tegelijkertijd, wat weer staat voor 36.000 passagiers per dag.
Terug naar het schip: als ik mijn cabin verlaat om het schip verder te verkennen, loop ik Lana tegen het lijf. Zij is mijn cabin steward voor de komende tijd en bij haar kan ik voor alles terecht, dat verzekert ze me. Terwijl ik het gangenstelsel van het cruiseschip ontdek, want het is voor mij alweer een tijdje geleden dat ik heb gecruised, merk ik dat ik zo’n typische enthousiaste kriebel in mijn lijf voel. Ik huppel nog net niet over het schip. Meer mensen moeten dat gevoel hebben, want overal hoor en zie ik lachende mensen, vrolijk personeel en voel ik een tikkie ‘excitement’. Dat blijkt ook als ik later een iced coffee wil gaan drinken bij Coffee Emporium, zo’n typisch Italiaans koffietentje, en ik even niet naar binnen kan, omdat Orlando Bloom mij voor is, en de beste man zonder enige adoratie van anderen ook iets wil drinken. Buiten de deur raak ik aan de praat met een Amerikaans stel, zij vertelt enthousiast over hun cruise-ervaringen en wat ze bijzonder aan dit schip vindt en hij valt haar bij, maar weet extra te scoren door te vertellen dat Gloria Estefan die avond komt optreden en Marc Anthony over een paar uur een shop aan boord gaat openen. Het enige wat ik kan zeggen is: ‘Oh my…’.
Ik dwaal verder over het schip en ga van dek naar dek, maar laat vooral mijn zintuigen haar werk doen. Een paar feitjes: MSC World America telt 22 dekken, is meer dan 47 meter breed, heeft 2.614 hutten, meer dan 40.000 m² aan openbare ruimtes en biedt ultramoderne faciliteiten. Je begrijpt dat het onmogelijk is om alles ‘even’ te bekijken. Ik begin op het bovenste dek, waar The Harbor is gevestigd, officieel voor kinderen, maar onofficieel een gedeelte voor iedereen die zich weer écht jong wil voelen. Waar je kunt klimmen in het High Trail-parcours, kunt afdalen op de tokkelbaan, kunt laten lanceren dwars door waterglijbaan en van andere waterpret kunt genieten in het Aquapark of kunt schommelen op de Cliffhanger, die boven het water uitkomt. Leuk om te weten: de Cliffhanger is geïnspireerd op de Nederlandse A'DAM Lookout. Op hetzelfde dek in de MSC Sportplex vind je ook een basketbalveldje waar in de avond gereden kan worden in botsauto’s, een chill-plek voor jongeren en een LEGO-gedeelte en dan ben ik vast dingen vergeten, maar World Promenade
‘vet’ is het wel. In The Harbor vind je ook leuke eettentjes waar je onder meer heerlijke empanadas kunt eteninderdaad gecheckt! - en een droge glijbaan die je via allerlei kronkels zo uit de mond van een haai uitspuugt op de World Promenade, op dek 8 dus – uiteraard ook gecheckt.
Dat brengt me meteen bij mijn persoonlijk favoriete plek: de deels openlucht World Promenade, met winkeltjes, bars en restaurants én een adembenemend uitzicht op de horizon. Als je ervoor kiest om bij Paxos te gaan eten of wat gaat drinken, dan zou je denken dat je ergens op een knus Grieks terras zit met een typische pergola, rijk begroeid met bloeiende Bougainville, en allerlei gezellig geroezemoes om zich heen. Als je een (goede!) kop koffie wil gaan drinken bij Coffee Emporium, dan krijg je de indruk dat je in Italië bent aangekomen. En als je een plekje bij de All-Stars Sports Bar hebt, dan krijg je die typische Amerikaanse vibe met ingelijste jerseys, vintage honkbalpetten en foto’s van legendarische sportmomenten aan de muren. De All Stars Sports Bar vind je trouwens niet op haar Europese zus, maar juist wel op de MSC World America. Volgens William Mate (Hoofd van Guest Experiences bij MSC) is het
team diep in de belevingswereld van Amerikaanse vakantiegangers gedoken en die inzichten hebben geleid tot bewuste keuzes. Naast de Sports Bar is er bijvoorbeeld ook The Loft Comedy Club, een onmisbaar ingrediënt voor een avond vol Amerikaanse flair en humor. Applaus voor MSC dat ze zoveel werelden in één hebben weten te creëren op een relatief klein stukje schip. Bernie Stacker (Senior Vice President Shipboard Hospitality bij MSC) vertelde eerder de dag dat het schip de Europese roots met trots uitdraagt, maar tegelijk ook de Amerikaanse markt een warm hart toedraagt. Niet als concessie, eerder als een omhelzing van wat beide werelden te bieden hebben. En dat blijkt. MSC World America telt maar liefst dertien restaurants, waaronder zes specialiteitenrestaurants en zeven complementaire restaurants, en achttien bars, cafés en lounges. Naast favorieten zoals het Butcher's Cut steakhouse, Kaito Sushi en Teppanyaki, en Hola! Tacos en Cantina, zijn er op dit schip twee nieuwe concepten geïntroduceerd: de enige Eataly op zee voor Italiaanse specialiteiten, en Paxos met lekkernijen uit Griekenland. Bernie Stacker geeft zijn persoonlijke favoriet: de verse vis bij Paxos. Tijdens de feestelijke inauguratie serveren de specialiteitenrestaurants hun heerlijkheden tijdens een bite-tasting. In één woord: om je vingers bij af te likken, en Bernie heeft meer dan gelijk.
De namen van de celebrity’s gonzen over het schip, nog even en dan gaat het écht gebeuren en doopt Drew Barrymore de gloednieuwe MSC World America. Voor de gelegenheid trekt iedereen zijn of haar mooiste outfit aan, en nee, bij MSC doen ze niet aan verplichte dresscodes, maar nu is het feest. Als het moment daar is, komen onder meer Drew, Orlando Bloom en kapitein Dino Sagani het podium op en doopt de trotse ‘godmother’ het schip door het ceremonieel breken van een champagnefles. Na de doop vertrekt de MSC World America op een feestelijke cruise naar Ocean Cay MSC Marine Reserve in de Bahama’s, waar het schip het seizoen in de Caribbean begint. Maar eerst is er een fantastische drone-show en geeft Gloria Estefan een geweldig optreden…
Zodra ik de volgende ochtend de gordijnen open, zie ik de herkenbare roodwit gekleurde vuurtoren voor me neus voorbijkomen en dat is niet alles, ook felgekleurde zonnebedjes, palmbomen, een knalblauwe zee en een poederwit strand: welkom op Ocean Cay, het privéeiland van MSC Cruises. Pierfrancesco Vago (Executive Chairman Cruise Division MSC Group) vertelde gisteren tijdens de ‘name ceremony’ al meer over het eiland. Het was ooit een industriële wasteland, verwaarloosd en vergeten, maar tegenwoordig is niet alleen een toeristische bestemming, maar ook een plek waar het draait om natuurherstel. Volgens Vago dragen de investeringen bij aan de lokale economieën in de vorm van banen, samenwerkingen met kustgemeenschappen, en het creëren van een circulaire economie. Op het eiland word ik rondgeleid door local Greg. Hij kent het eiland als zijn broekzak en vertelt zonder opsmuk de feiten die mijn beeld compleet maken. Ocean Cay wordt door MSC voor honderd jaar geleased, vertelt hij. Sinds 2015 werken ze hier aan de opbouw. Zo'n tweehonderd medewerkers, waarvan de grote meerderheid Bahamanen, wonen hier het hele jaar door en gaan om de drie maanden voor zo’n drie weken naar huis. Het eiland is volledig zelfvoorzienend, met een eigen waterbehandelingssysteem, medische faciliteiten, en zelfs 24/7 bewaking en satelliet-internet. De energievoorziening komt voor een groot deel van zonnepanelen, aangevuld met generatoren.
Maar wat me misschien wel het meest raakt, is zijn verhaal over de natuurbescherming. Meer dan honderd koraalmonsters worden momenteel behandeld in het Marine Conservation Center, met als ambitie om straks twintigduizend koralen per maand te laten groeien die ook resistent zijn tegen ‘bleaching’, een neveneffect
van global warming. Greg legt met trots uit hoe het eiland ook een wetland herbergt waar ruim zestig vogelsoorten leven, en hoe tussen mei en september de zeeschildpadden hier hun nesten komen maken. Zijn enthousiasme zorgt ervoor dat ik meer wil weten. Maar opnieuw doen mijn zintuigen goed haar werk, want ik kijk, geniet, voel, ruik en proef hoe bijzonder Ocean Cay is. En zo blijkt dat Ocean Cay veel meer is dan een prachtig eiland waar je kunt genieten van uitnodigende stranden, de onderwaterwereld tijdens snorkeltochten of per kajak en paddleboard en gezellige eettentjes. Tip: er worden verschillende excursies gegeven en evenementen gehouden op het eiland.
Aan boord ben ik uitgenodigd om een kijkje te nemen in de Yacht Club, een schip in een schip is het eigenlijk én voor iedereen die net dat beetje meer wil. Denk aan exclusiviteit op het gebied van een verfijnde keuken en service. Het is een plek waar privacy en luxe elkaar ontmoeten, waar elk detail tot in de puntjes is verzorgd om de hoogste verwachtingen te overtreffen. Het is er prachtig en een heel bijzonder concept van MSC Cruises.
Maar deze woorden – prachtig en bijzonder – en eerlijk gezegd nog veel meer, passen ook heel goed bij MSC World America. Als ik op mijn laatste dag opnieuw plaatsneem op mijn favoriete plekje op de World Promenade en de afgelopen dagen in mijn gedachten laat passeren, krijg ik opnieuw veel respect voor MSC Cruises. Hoe de rederij cruises en behoud van de natuur weet te combineren, hoe het cruises voor allerlei type passagiers aanbiedt, hoe het ervoor zorgt dat passagiers met de bijzonderste en mooiste ervaringen naar huis gaan… en dat allemaal op wereldklasse-niveau!
Wie vakantie viert op Aruba ondergaat een ware transformatie. Elke hap vertelt een nieuw verhaal en zorgt voor een gloednieuwe eetbeleving. Van dineren op het hoogste niveau bij een chefs table restaurant tot het eten van kakelverse vis uit de kristalheldere zee. Van veganistische hotspots tot chique cocktailbars. Van lokale foodtrucks tot wereldse smaken. Op Aruba reis je culinair meerdere keren de wereld rond zonder het eiland te verlaten. Vier vakantie op het One happy island en ontdek jouw Aruba Effect.
Jolanda en Jan Nijenhuis in Amerika
DOOR:
ARJEN LUTGENDORFF
VNa 30 jaar reizen door de Verenigde Staten, kan reisondernemer Jan Nijenhuis (Reisbureau Woerden) zeggen dat hij alle staten heeft gezien. De laatste, Hawaii, werd onlangs bezocht. Een gesprek over eindeloze wegen, de kracht van persoonlijk advies en waarom Amerika ondanks alles een onweerstaanbare bestemming blijft.
oor Jan begon de liefde voor Amerika op de motor. Hij huurde ooit samen met een vriend een Harley Davidson in Phoenix, Arizona. “Thuis reden we een veel lichtere Honda. We wilden dat gewoon een keer proberen.” Maar als mannen iets leuk vinden, dan maken ze er vaak een traditie van. Ze gingen jaar op jaar terug om er te kunnen motorrijden. Vanaf Los Angeles, San Francisco en Denver via Route 66 van Chicago naar Santa Monica te gaan. “We zijn ook een keer vanuit Amerika helemaal naar Baja California in Mexico gereden, omdat we dachten dat daar het beroemde Hotel California van de Eagles stond. We hebben
het uiteindelijk niet gehaald, want we hadden ons vergist in de afstand. Maar zulke avonturen maken het juist zo leuk. Bijna allemaal heb ik ze op de motor gedaan. Alleen Alaska en Hawaii niet, dat is logistiek wat ingewikkelder. Maar verder: eindeloze wegen, stoffige dorpen, kerels met hoeden, heerlijk. Ik heb nu alle Staten gehad. Alaska, de diepe zuidelijke staten, de oostkust, het Middenwesten, en sinds kort dus Hawaii. Niet allemaal even uitgebreid, maar ik ben overal geweest.”
Verliefd op de variatie Wat maken de VS voor Jan zo bijzonder? “Het is het
contrast. Je rijdt van het liberale noordoosten naar het conservatieve zuiden; van het rijke Connecticut naar het armere Mississippi, en overal zijn mensen gastvrij en open. Soms hoor je veel over het politieke klimaat, maar als toerist merk je daar nauwelijks iets van.” Hij benadrukt dat Amerikanen over het algemeen vriendelijk en geïnteresseerd zijn. “Als mensen merken dat je uit Europa komt, raken ze met je aan de praat. Niemand die je de les leest. Integendeel zelfs, ze schamen zich eerder voor wat er in de huidige politiek gebeurt. Ik heb een keer in Mississippi een leuk gesprek gehad met een paar locals aan een bar. Hoewel Mississippi een arme staat is, zijn ze daar terecht trots op hun cultuur en op hun gastvrijheid. Wat ik ook indrukwekkend vind: je kunt het ene moment in een miljoenenstad zijn en een dag later in een verlaten natuurgebied waar je urenlang niemand tegenkomt. Dat soort contrasten vind je nergens anders.”
Persoonlijk Amerika-advies
Jan begon met zijn reisbureau in 1994, en daarmee ook met het aanbieden van reizen naar de VS. “Ik was zo enthousiast over Amerika en ging er zelf minstens een keer per jaar heen dat de mensen je vanzelf weten te vinden. Ze komen overal vandaan: uit Twente, Limburg, Groningen.” Een aparte Amerika-website heeft hij niet meer. “We hadden er ooit een, maar ik merkte dat het niets toevoegt. Ik wil persoonlijk contact, geen prijsvergelijkingen per e-mail. Mensen die echt geïnteresseerd zijn, mogen langskomen of bellen. Dan stel je samen wat moois samen, wat wij vaak zelf doen. Dat levert een hogere marge op, en dat is uiteindelijk belangrijker dan veel omzet, want van omzet kun je niet eten.”
Vertekend beeld
Volgens Jan laten sommige mensen zich afschrikken door berichtgeving over strengere controles of politieke onrust in de VS. “Op een feestje hoor je dan mensen zeggen dat je weer terug naar Nederland wordt gestuurd als je eenmaal in Amerika bent aangekomen. Maar als je je ESTA en paspoort op orde hebt, is er helemaal niks aan de hand.”
Zijn laatste rondreis door de VS, via Los Angeles en Seattle naar Hawaii, verliep dan ook zonder problemen. Het beeld dat je als toerist snel in de problemen komt als je Amerika in wil, klopt echt niet. Op Hawaii werden we door iedereen begroet met een glimlach. Je bent er geen nummer en als je vertelt dat je al in alle andere staten bent geweest, willen mensen alles van je weten. Ze vinden het fascinerend. Mensen zijn nieuwsgierig. Ze willen weten waarom je hun staat bezoekt, wat je van de VS vindt, hoe het in Nederland is. Dat maakt het reizen door Amerika zo menselijk. Je ontmoet overal mensen die een praatje willen maken.”
Tips uit ervaring
Wat raadt hij collega’s aan die twijfelende klanten hebben? Jan: “Spreek uit ervaring. Als je zelf weet hoe het is, kun je je klanten beter geruststellen. En
geef praktische tips mee, zoals het huren van een auto, het kopen een simpele koelbox voor drankjes en ontbijtspullen. Dat scheelt enorm veel geld. En als je een condo boekt met keuken, dan hoef je niet elke avond uit eten te gaan. Ja, Amerika is duurder dan voorheen, maar de dollar is ook weer wat gunstiger en met slimme keuzes kom je een heel eind. Je kunt het jezelf ook gemakkelijk maken. In veel supermarkten kun je lekkere yoghurt, fruit en muesli kopen en zo heb je een prima ontbijt. Wij nemen ook altijd een koelbox mee in de auto. IJs haal je overal, dat scheelt zoveel.”
Hawaii als kers op de taart
Zijn laatst bezochte staat, Hawaii, bleek een verrassend hoogtepunt. “Ik wist niet wat ik moest verwachten, maar het is er schitterend. Zoveel bloemen, bomen en planten én walvissen! Op Maui konden we vanaf het strand, de walvissen elke dag zien springen in de zee. Onderweg kom je bijna niemand tegen, en ondertussen zie je alleen maar bloemen, groene natuur en heb je prachtig uitzicht op de zee. Ik heb veel van de wereld gezien, maar dit is echt uniek.” Ook het vulkanische landschap op Big Island maakte indruk op hem. “Toen wij er waren, was er net een vulkaanuitbarsting. We zagen dan ook rook en vuur, heel indrukwekkend.” Natuurlijk stond Jan ook even stil op Waikiki Beach in Honolulu om naar de surfers te kijken.
Waarom de Verenigde Staten?
Wat is volgens Jan het mooie van reizen door de VS? “Je kunt het elke keer anders invullen. Wil je natuur? Ga dan naar Utah, Wyoming of Montana. Wil je cultuur? Dan zijn steden als New Orleans, Boston of Chicago fantastisch. En voor wie van muziek houdt, is Nashville of Memphis een must. Je hebt nationale parken, maar ook onbekende plekjes. In South Dakota kwamen we eens terecht op een klein plattelandsevenement, waar mensen met tractors en countrymuziek de dag vierden. Dat soort dingen herinner je je voor altijd. Het is een bestemming waar alles samenkomt: cultuur, natuur en mensen. Als je het eenmaal hebt meegemaakt, wil je altijd terug. Ik zeg weleens: Amerika is geen bestemming, het is een verslaving. Elke keer denk je dat je het hebt gezien, en dan ontdek je toch weer iets nieuws. Dat houdt nooit op.”
DOOR:
ROOS TEMMINCK
Ga mee op reis naar de veelzijdige zuidkust van Turkije! We verkennensamen met 100 reisagenten - verschillende hotels, de rijke historie van Side en genieten van de Turkse gastvrijheid, het zonnige klimaat en het heerlijke eten. Deze trip toonde de continue ontwikkeling van een topbestemming.
In de vroege ochtenduren begint de studiereis vanaf Schiphol Amsterdam Airport. Na een rustige vlucht met TUI fly van vier uur landen we op Antalya Airport. Hier worden we warm ontvangen en krijgen we gelijk een voorproefje op de Turkse gastvrijheid. Na een glas champagne vervolgt iedereen zijn weg naar de bussen. Onze reis gaat naar Paloma Finesse, het overnachtingshotel en tevens ook de lunchplek. Het buffet is indrukwekkend. Werkelijk alles wat je je kunt voorstellen, ligt voor ons klaar. Na de heerlijke lunch worden we welkom geheten door Angelique de Roose, vertegenwoordiger van Paloma hotels in Nederland. Van haar krijgen we een rondleiding door Paloma Orenda, het naastgelegen hotel.
Wabi Sabi
In de namiddag genieten we van de laatste zonnestralen, waarna we ons kunnen opfrissen voor het diner. We worden verwacht bij Paloma Perissia voor een heerlijke cocktail. Hierna krijgen we een rondleiding langs de verschillende kamertypes. De eerste avond sluiten we goed af bij Wabi Sabi, een stijlvol restaurant met Chinese, Japanse en Aziatische specialiteiten. We genieten van live-muziek en smaakvolle gerechten.
De volgende ochtend schijnen de zonnestralen door de hotelkamer; een perfect begin van de dag. Na een heerlijk ontbijt met alles erop en eraan kunnen we er weer helemaal tegenaan. We starten de dag met een site inspection bij Barut Hemera, waar we een mooie indruk krijgen van alles wat dit hotel te bieden heeft. Na een korte rondleiding hebben we even kunnen uitwaaien op het strand voordat we doorreizen naar het volgende hotel. Slechts tien minuten later arriveren we met de bus bij TUI BLUE Palm Garden. Hier worden we in groepjes van tien personen uitgedaagd tijdens een actieve treasure hunt, dit is een leuke en interactieve manier om het hotel te verkennen. Na een paar sportieve pogingen bij het boogschieten, genieten we met de hele groep van een verzorgde lunch. Hierna is het tijd voor het middagprogramma, een trip naar Side.
Wandelen door de historie
Wandelend over glazen platen en tussen de zuilenstraten door krijg je een historisch beeld van Side. In de afgelopen drie jaar is er veel veranderd: wat eerst tot wel zeven meter diep onder het zand verborgen lag, is tijdens de coronaperiode opgegraven door verschillende archeologen en studenten. Als je staat op deze glasplaten, kijk je letterlijk de geschiedenis in, terwijl je geniet van alles wat Side vandaag de dag te bieden heeft. Na een wandeling eindigen we bij de Tempel van Apollo, prachtig gelegen aan zee. Hét perfecte plaatje voor een fotomoment. In Side hebben we even vrije tijd om te shoppen, een ijsje te eten of simpelweg te genieten van de zon.
’s Avonds wordt de groep opgesplitst: de ene helft dineert bij Med’s Kitchen en de andere groep is welkom bij Chef’s Kitchen. Beide restaurants hebben hun eigen charme en serveren gerechten vol smaak en finesse. Chef’s Kitchen biedt een bijzonder concept waarbij wekelijks een andere exclusieve chef de keuken overneemt voor culinaire verrassingen. Bij Med’s Kitchen genieten we van een zorgvuldig samengesteld achtgangenmenu, waarin elke gang een unieke smaaksensatie is. Een ware belevenis voor de fijnproever.
De indrukwekkende natuur en de rijke historie van de zuidkust van Turkije maken deze regio tot een blijvende verrassing. Omdat de bestemming zich continu ontwikkelt, ontstond ook de keuze voor deze studiereis.
Dimitri Joannides (Sales Manager TUI Nederland): “Het is een geweldige bestemming waar we ontzettend veel keuzes hebben voor klanten. Dit soort bestemmingen verkoop je het meest en Turkije is een hele grote bestemming. Eigenlijk zou je om de zoveel jaar naar Turkije moeten gaan om weer even te zien hoe de bestemming en de hotels zich hebben ontwikkeld. Je moet het bijhouden, dit zijn de bestemmingen die je verkoopt.” Halverwege de reis kunnen we al terugkijken op een heleboel nieuwe inzichten en ervaringen. Er staat ons nog meer moois te wachten.
Dag drie start vroeg met een individueel ontbijt in Paloma Finesse. Nog één keer genieten van alle verse broodjes en andere lekkernijen, voordat we doorgaan naar onze volgende bestemming. Na het ontbijt stappen we in de bus voor een rit van ongeveer een uur richting The Land of Legends en het bijbehorende Kingdom hotel in Belek. Dit hotel is een waar droompaleis voor kinderen met ridder- en prinsessenkamers. Het hele hotel is in kinderstijl en bij binnenkomst begint het feest meteen: kinderen (en volwassenen) mogen de hele dag door gratis snoep scheppen én natuurlijk ook opeten. Elke kamer is uitgerust met een PlayStation 4 en door het hele hotel heen zijn leuke attracties en speelhoekjes te vinden.
Maar het echte hoogtepunt ligt buiten de hoteldeuren: het spectaculaire Land of Legends. Dit themapark biedt 24 spannende attracties, een aquapark met meer dan 40 glijbanen, zeven zwembaden en zelfs een wit zandstrand. Stap in de wereld van SpongeBob SquarePants, vlieg mee door het heelal met Star Trek of neem een ritje in de hyper coaster. Het park is leuk voor jong en oud. Wie even bij wil komen, vindt op elke hoek gezellige horecagelegenheden voor een goede kop koffie of een lekkere suikerspin.
Voor de lunch verzamelen wij ons bij het kleurrijke Nickelodeon Hotel, waar werkelijk alles in het teken staat van bekende figuren als SpongeBob, Paw Patrol, Ninja Turtles, Dora en Star Trek. De kamers zijn volledig thematisch ingericht en ook de lunch is in stijl: een uitgebreid buffet in een vrolijke eetzaal vol SpongeBobdetails. Na de lunch vervolgen we onze reis richting de kust, naar TUI Magic Life Masmavi. Hier krijgen we een rondleiding langs alle faciliteiten die dit levendige resort te bieden heeft. Daarna rijden we verder naar Belek Beach, waar we worden verwelkomd met een drankje en een informatieve presentatie over het hotel. Tot slot sluiten we de dag af in Paloma Sencia, waar we nog een presentatie krijgen over het complete aanbod van Paloma Hotels. De hotels zijn leuk voor het hele gezin en je hoeft je dan ook zeker niet te vervelen tijdens je verblijf. Angelique de Roose: “Paloma biedt voor iedereen
wat wils. We hebben onder meer kidsclubs met binnenen buitenactiviteiten, veel sportieve activiteiten en faciliteiten en onze gasten kunnen hun smaakpapillen flink laten verwennen bij Paloma.”
Na een geslaagde dag worden we om half acht verwacht voor het diner. Bij binnenkomst stappen we een prachtig aangeklede zaal binnen, versierd met bloemen en livemuziek op de achtergrond. De sfeer is feestelijk, het eten verrassend en verfijnd. Een diner om van te genieten. We sluiten de avond dansend af: eerst bij de liveband, daarna gaan de voetjes van de vloer in de discotheek. Een swingende afsluiting van onze laatste avond in Turkije. Sandra de Vries (TravelXL Reisburo Astra): “Het was een afwisselend, verrassend en goed programma. Het is goed om te zien hoe de hotels in Turkije gesitueerd zijn.”
De laatste ochtend wordt goed benut. Na al het heerlijke eten van de afgelopen dagen is het tijd voor wat beweging: een sportieve start van de dag. We arriveren bij Robinson Nobilis, waar we enthousiast en dansend worden ontvangen door het energieke team. De groep wordt verdeeld voor een site inspection en een leuke introductie tijdens de golfclinic. De clinic is een actieve én verrassend ontspannen ervaring en valt bij iedereen in de smaak. Na afloop genieten we van een uitstekend verzorgde lunch, waarna we terugkeren naar het hotel voor een laatste middag vol rust en ontspanning. Even koninklijk luieren voor vertrek.
In vier intensieve dagen reizen we met 100 reisagenten langs de zuidkust om deze veelzijdige regio te (her) ontdekken. Het volle programma schetst een goed beeld van wat Turkije allemaal te bieden heeft. Dimitri: “Uiteindelijk willen we de reisagent informeren. De basis waarom een klant naar een reisagent gaat, is natuurlijk de kennis en ervaring. Dat proberen we te doen met studiereizen.” Naast alle waardevolle inzichten en hotelbezoeken hebben we ook volop kunnen genieten van de Turkse gastvrijheid, het zonnige klimaat en natuurlijk het heerlijke eten. Turkije is een prachtig en gastvrij land dat reizigers en reisprofessionals keer op keer weet te verrassen.
Ik schrijf dit op 1 mei: Dag van de arbeid. In veel Europese landen, en misschien ook wel daarbuiten, een belangrijke nationale feestdag en dus een vrije dag.
In mijn geboorteland België zeggen we over vandaag ‘Het Feest van de Arbeid’, en wat doen ze in Nederland: lekker werken! En dus doe ik dat ook maar, weliswaar vanaf een camping in Normandië. Heerlijk werken in de meivakantie aan deze column met uitzicht op Franse krijtrotsen met un café et un croissant is geen straf, dus mij hoor je niet mopperen.
Maar laten we het eens hebben over die arbeid, meer bepaald: het werken in de reisbranche. Ik ben inmiddels al meer dan twintig jaar werkzaam in de reisbranche. Hoe ik begon in deze leukste sector die er bestaat, lees je ergens anders in deze Travelpro. Er is in die tijd veel veranderd. Toen ik begon te werken als reisbegeleider, was bijvoorbeeld een van mijn taken het dubbel ondertekenen (voor- en achterzijde) van Travellers Cheques. Daarmee kon ik dan de entreegelden voor het nationale park Serengeti in Tanzania betalen voor de achttien reizigers in mijn groep. Dat was toen USD 100 per persoon plus nog USD 60 per persoon om te mogen kamperen in het park. Als je bedenkt dat USD 50 meestal het grootste bedrag was op de cheque, hoef ik je niet verder uit te leggen hoe lang ik daarmee bezig was de dag ervoor. Maar goed, ik was blij, want dit was mijn droomjob: betaald worden om de Serengeti en andere natuurparken in Afrika te mogen bezoeken. Die betaling was toen wel echt minimaal, ook de salarissen van reisbegeleiders zijn ondertussen gelukkig veranderd.
Of wat te denken van het printen van ontelbare vouchers voor reisbescheiden en dan dagelijks naar het postkantoor gaan om alles te versturen tijdens mijn eerste kantoorbaan in de reissector. Gelukkig zijn al deze taakjes tegenwoordig grotendeels verdwenen. Vervelende klusjes gaan steeds sneller en gemakkelijker met de juiste CRM-systemen en dankzij handige betaallinks gaat de boekhouding ook een stuk eenvoudiger. Verschillende offertesystemen maken gebruik van Gen AI om je te helpen bij het schrijven van offerteteksten en dankzij het handige drag and drop heb je aardig wat tijdswinst bij het maken van een offerte. Dankzij de lage instapkosten worden deze systemen laagdrempeliger voor het gebruik door onze leden.
Maar hebben we nu veel tijd over? Ik hoor nog steeds dezelfde verhalen terug: te weinig tijd om aan productkennis te werken, het komt er niet van om de website bij te werken. Hoe komt dat toch? Wat gaat hier fout? Maken we te weinig gebruik van ons netwerk? Zouden we veel meer moeten samenkomen en bespreken hoe we onze dagelijkse werkzaamheden hebben ingericht? En dan aan elkaar laten zien hoe we het hebben aangepakt? Ik denk zelf van wel. Daarom organiseren we sinds kort bij VvKR ‘samenwerkdagen’. Hoe werkt dat? Iemand met een kantoor nodigt een aantal reiscollega’s uit en dan werk je een dag samen. Ieder aan zijn eigen bedrijf. Meestal zijn die op een vrijdag, want iets rustiger op de werkvloer. Tijdens het werken en in de pauzes neem je elkaar mee in de systemen waar je dagelijks mee werkt. Ik heb het ondertussen al een aantal keer gedaan en elke keer weer leer ik er iets van. En soms niet, maar het leven is geven en nemen toch. Veel van onze leden werken ook nog eens meestal alleen, dus die gezelligheid en vrijdagmiddagborrel krijg je er extra bij.
En het leuke aan 1 mei? Het is geen feestdag in Nederland, maar 1 mei valt wel altijd in de meivakantie. En omdat zoveel mensen vrij zijn, kan je lekker knallen want niemand die vandaag jouw mailtjes beantwoordt. Ook een soort feestdag dus.
Kim Nooyens
Voorzitter Vereniging van Kleinschalige Reisorganisaties (VvKR)
DOOR:
EVA HOPSTAKEN
Fox Reizen biedt dit jaar een nieuwe elfdaagse fly-drive aan naar Roemenië. Naast deze reis heeft de reisorganisatie vorig jaar Roemenië als nieuwe bestemming gelanceerd met een 15-daagse groepsreis. Travelpro reist met een groep reisagenten mee naar het 'Land van Dracula' en maakt kennis met deze Oost-Europese bestemming.
Op Schiphol heerst een gezonde spanning. Wat staat ons de komende zes dagen te wachten. Al snel blijkt dat de meeste deelnemers met dezelfde vragen en verwachtingen rondlopen. “Ik heb weinig verwachtingen van Roemenië, omdat ik het de afgelopen jaren niet geboekt heb en er dus weinig van weet. Mijn idee is dat we wat terug in de tijd gaan qua wegen en bebouwing”, aldus Manon Faes-van Riel, ZRA bij The Travel Company. Reisgenoot Petra Martens, reisadviseuse bij Reisstudio Trips, zoekt de vergelijking met andere bestemmingen in Oost-Europa: “Omdat ik in het verleden al een bezoek heb gebracht aan Tsjechië, Noord-Macedonië en Montenegro heb ik het gevoel dat ik niet echt iets heel onbekends tegemoet ga.”
Waar kun je beter je kennismaking met een nieuwe bestemming beginnen dan in de hoofdstad. Na een korte, comfortabele, rechtstreekse vlucht met KLM, staat het gezelschap rond het middaguur op
Roemeense bodem. Tijd om Boekarest in vogelvlucht te ontdekken. Het feit dat deze stad nog altijd geen standaard stedentripbestemming is, maakt het extra bijzonder. Lange lanen, brede boulevards en veel groene stadsparken leiden naar de Arcul de Triumf, ter ere van de gesneuvelden in de Eerste Wereldoorlog. Dat is inderdaad een bouwwerk vergelijkbaar met de Arc de Triomph in de Franse hoofdstad. Het is niet voor niets dat Boekarest de bijnaam ‘Parijs van het Oosten’ draagt.
Vanuit de bus glijden communistische gebouwen, gebouwen in Art Nouveau- of Art Deco-stijl voorbij, net als Byzantijnse bouwwerken en Jugendstil herenhuizen. Om één pand kan je in de Roemeense hoofdstad letterlijk en figuurlijk niet heen, het Parlementspaleis. Begin jaren ‘80 gaf de Roemeense dictator Nicolae Ceausescu opdracht tot de bouw van een groot paleis. Dat door zijn bewind en de bouwactiviteiten de rest van het land honger leed, weerhield hem niet van zijn plannen. Voor
de bouw van het Casa Republicii, zoals Ceausescu het paleis noemde, werden ook nog eens een complete woonwijk, een stadion, verschillende kerken, kloosters en synagogen afgebroken. Het zou de boeken ingaan als een van de grootste gebouwen ter wereld, vertelt onze reisbegeleider Adrian, een Nederlandssprekende Roemeen, tevens eigenaar van het agentschap waar Fox Reizen in Roemenië mee samenwerkt. Zijn uitleg over de in Nederland minder bekende geschiedenis van zijn land zet de groep aan het denken. “Ik ben onder de indruk geraakt van de geschiedenis van Ceaușescu”, laat Moniek Gommers, ZRA bij TUI at Home, weten.
Het is koud voor de tijd van het jaar. Zo koud zelfs dat onze volgende bezienswaardigheid bedekt is onder een laagje sneeuw. In 1897 schreef de Ierse schrijver Bram Stoker het verhaal van Dracula, bijna een eeuw later wordt het boek voor de eerste keer verfilmd. Direct doen er geruchten de ronde dat het kasteel van de bloeddorstige eigenaar, kasteel Bran moet zijn. Vandaag de dag is dit kasteel dan ook een van de meest legendarische burchten die er bestaan. Bij Magda Stomphorst, ZRA bij Travel Counsellors, was Dracula dan ook haar eerste associatie bij het woord Roemenië. ‘Het kasteel van Dracula is bijzonder om te zien. Ik heb veel verhalen gelezen over het kasteel in Transsylvanië en zijn bewoner Vlad.” Voor wie minder goed op de hoogte is van de mogelijke feiten en fictie, vertelt Adrian er, tot in de meest lugubere details, op los in de bus. Dracula zal tijdens de reis nog verschillende malen opduiken. Zo leggen we aan in Sighișoara, waar volgens de legende zijn geboortehuis te vinden is. We passeren de ‘Borgo-Pas’. Deze pas is bekend uit het verhaal van Bram Stoker en is wellicht de toegangspoort tot het rijk van graaf Dracula zijn. Verder doen de geruchten de ronde dat op de plek waar in de jaren ‘90 van de vorige eeuw Hotel Dracula werd gebouwd, ooit het echte kasteel van de bloeddorstige hoofdpersoon heeft gestaan.
Bruisende steden
‘Bij Roemenië had ik voor vertrek een beeld van grauwe steden en dorpen”, zegt Nancy Roza, reisadviseur bij TravelBy Marijke. Ook Moniek Gommers is in eerste instantie terughoudend: “Het zal wel beetje grauw of achtergesteld zijn of typisch Oostblok, en het is er misschien wat onveilig of armoedig.” Minke Smits-Steintjes, ZRA bij Travel Counsellors, daarentegen is optimistischer: ‘Een vriendin die in Roemenië woont, vertelde me geweldige verhalen en ik was dan ook heel benieuwd naar het land, vooral doordat het nog zo onbekend is bij velen en ik er zelf ook nog niet ben geweest.”
Ondanks het matige weer, ziet iedereen direct de charme van de middeleeuwse stad Brașov in het hart van Transsylvanië, waar met mooi weer de vele terrassen volop uitnodigen tot een hapje en een drankje. Ook Sighișoara, een middeleeuws ommuurd citadelstadje, kan op niets anders dan lof rekenen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat deze stad vol verdedigingstorens op het UNESCO-Werelderfgoed staat genoteerd. “Bezoek naast de bekende, grote(re) plaatsen en kerken ook zeker een aantal dorpen op het platteland. Biertan vond ik erg leuk, hier staat het leven nog stil”, tipt Nancy Roza na een bezoek aan het gemoedelijke dorpje. Voor een
portie natuur maakt de groep een wandeling langs Lacu Roşu, het enige stuwmeer in het land. De Bicazkloof, een spectaculair gebied waar zich 300 meter steile, hoge rotswanden bevinden, is in één woord: indrukwekkend.
Aan kerken en kloosters geen gebrek in Roemenië. In de afgelopen decennia zijn er honderden christelijkorthodoxe kerken gebouwd. Tel daar talloze historische burchten en kloosters bij op en menig cultuurminnend hart gaat sneller kloppen. De Saksische weerkerk uit 1280 in Harman is een van de ongeveer 150 door Zevenburger Saksen opgetrokken weerkerken die hun dorpen moesten beschermen tegen de Ottomaanse invallen. Deze religieuze burchten deden dienst als toevluchtsoord in tijden van oorlog of plundering. In Mosna treffen we een vergelijkbare weerkerk, maar de gastvrouw is uniek. De kranige 70-plusser Marianne ontvangt de groep met open armen en laat iedereen kennismaken met de Roemeense gastvrijheid in de zogeheten spektoren van het complex, waar een ieder wordt getrakteerd op lokale specialiteiten, schnaps en wijn.
Over het klooster van Voroneţ dat op de UNESCOWerelderfgoedlijst genoteerd staat, zegt Manon Faesvan Riel aan het einde van de studiereis het volgende: “Wat me het beste is bijgebleven aan Roemenië is toch wel het klooster van Voronet. Adrian heeft de prachtige muurschilderingen en het verhaal dat deze schilderingen vertellen, mooi verwoord.”
Roemenië verlaten zonder een bezoek te brengen aan het grootste nonnenklooster in Europa is vanzelfsprekend niet mogelijk. Het Roemeens-orthodoxe complex van Agapia telt ruwweg 300 tot 400 nonnen. De realistische schilderingen van de lokale kunstenaar Nicolae Grigorescu maken deze plek extra bijzonder.
Net als de deelnemers van deze Fox studiereis hebben velen hun vooroordelen en bedenkingen bij een bestemming als Roemenië. In zes dagen tijd is de groep erachter gekomen dat de meeste ideeën in het hoofd niet (meer) stroken met de werkelijkheid.
Een aanrader? Zeker! Voor wie? “Klanten die een onbekend, maar prachtig ‘ander’ land willen ontdekken, weg van de gebaande paden en zich graag onderdompelen in geschiedenis en religie en die authenticiteit kunnen waarderen’, tipt Herma Koedoot van de Reismeiden in Vlaardingen. Minke Smits-Steintjes voegt toe: ‘Het is een land voor de avontuurlijke reiziger die toe is aan wat nieuws en onbekends. Hier krijg je een mooie combinatie van afwisselende natuur, leuke steden, kleurrijke dorpen en een rijke historie.”
Moniek Gommers is eveneens enthousiast: “Ik had niet verwacht dat het zó mooi zou zijn. Het voelt een beetje als een openluchtmuseum in Europa, alsof je een sprookje binnenloopt in Transsylvanië. Ik denk dat het een land is dat mensen zelden vergeten. Zeker voor de mensen die graag naar Oost-Europa en de Balkan reizen is Roemenië zeker een must see.”
“Waarom Roemenië? Dan zeg ik toch wel de diversiteit aan landschappen en plaatsen/kerken met bijbehorende geschiedenis. Onderweg ga je van vlakke landbouwgrond tot de hoogste bergtoppen en zie je de mooiste plaatjes zoals de Bicazkloof”, laat Nancy Roza tenslotte weten.
Kortom, op naar Roemenië.
Scan de QR-code en bekijk de aftermovie.
Regent Seven Seas Cruises® delivers The Most Inclusive Luxury Experience®, with unlimited and immersive exploration, the warmth of Heartfelt Hospitality™, luxurious space, and Epicurean Perfection™. And while your clients relish unforgettable moments aboard The World’s Most Luxurious Fleet®, you earn more with every booking. We are pleased to offer revenue-boosting opportunities and elevated marketing support. Together, let’s set a new standard of success.
Nobody Does It Better than Regent Seven Seas Cruises®
Frank Radstake
DE MAN ACHTER DE DIRECTEUR VAN DE ANVR
“DE
DOOR: SHARON EVERS
De plaatselijke slager zag in hem de gedroomde opvolger, dat verliep alleen net even anders. Frank Radstake koos voor een studie aan de Rijksuniversiteit van Groningen en via een jarenlange carrière bij een groothandel rolde hij de reisbranche in.
Ik weet dat je vorig jaar 50 jaar bent geworden. Dus voor de eerste vraag gaan we terug naar 1974: waar ben je geboren en getogen?
“Ik ben geboren in Zevenaar, vlakbij Arnhem. Toen heette ik trouwens nog anders, ik ben namelijk geboren als Frank Broekhuysen en heb op mijn negentiende mijn achternaam veranderd in Radstake. Ik was nog heel jong toen mijn ouders zijn gescheiden en heb geen contact meer gehad met mijn vader. Op mijn vierde is mijn moeder hertrouwd en na vijftien jaar ben ik ook een Radstake geworden. Ik was met mijn oudere broer de enige in het gezin die Broekhuysen heette, mijn ouders kregen na mij
nog een zoon en hij heette wel Radstake. Ik wilde mijn achternaam veranderen in die van mijn nieuwe vader. Het liefst deed ik dat al wat eerder, maar mijn moeder zei altijd dat ik een weloverwogen beslissing moest nemen en dat deed ik op mijn achttiende, toen is het proces in gang gezet. Op mijn negentiende heette ik Frank Radstake, want zo’n naamsverandering is niet zo snel en simpel geregeld.”
Bleef het gezin altijd in het oosten van Nederland wonen?
“We zijn verhuisd van Gelderland naar Drenthe. We hebben eerst jarenlang in Assen gewoond en daarna gingen we naar Rolde, een dorp zo’n zeven kilometer bij Assen vandaan. Mijn ouders wonen nog steeds in dat dorp, in datzelfde huis.”
Ben je ook in Drenthe gebleven?
“Na het gymnasium in Drenthe ben ik gaan studeren aan de Rijksuniversiteit van Groningen: Beleid en Bestuur, omdat ik graag de diplomatieke dienst in wilde. Ik was ook al politiek actief bij de JOVD, de jongerenorganisatie van de VVD, deed mee aan het Europese jeugdparlement en was ook internationaal actief in debatwedstrijden en dergelijke. De studie in Groningen gold als een goede vooropleiding voor een internationale carrière.”
Verliet je meteen het ouderlijk huis?
“Zeker, en ik genoot van alles wat daarbij kwam kijken. Ik heb ook redelijk lang over mijn studie gedaan, omdat dat destijds nog gemakkelijk kon. Maar het is niet zo dat ik nauwelijks naar college ging, het was een combinatie van alles. Nadat ik al een paar jaar in Groningen woonde, kwam ik Maya tegen, waarmee ik een relatie kreeg en later trouwde. Zij is ook de moeder van mijn kinderen, een zoon van twintig en een dochter van vijftien, maar we zijn al meer dan tien jaar gescheiden. We zijn heel goed met elkaar en wonen zelfs vlak bij elkaar in Amersfoort. De kinderen gaan nog steeds wekelijks van het ene naar het andere huis, alhoewel mijn in Utrecht studerende zoon zo langzamerhand ook wel op kamers wil.”
Even terug in de tijd, had je vroeger bijbaantjes?
“Tijdens de middelbare school en ook nog een hele tijd toen ik studeerde, had ik een bijbaantje bij de slagerij in het dorp. Dat was echt heel leuk om te doen. De slager vond het ook heel leuk om mij van alles te leren. Hij was zelfs een beetje beledigd toen ik na het gymnasium niet naar de slagersvakschool wilde. Ik heb ook nog allerlei schoonmaakbaantjes gehad en bij de Albert Heijn gewerkt, tot ik een bijbaan kreeg bij een groothandel in Groningen. Dat was bij Lukas Klamer, dat later Makro werd. Daar heb ik ook na mijn studie een tijdlang gewerkt.”
Hoe kwam dat zo?
“Na mijn stage op de Nederlandse ambassade in Bolivia wist ik een heleboel zeker en vooral dat ik niet de diplomatieke dienst in wilde gaan. Ik wist alleen niet wat ik wel wilde doen, en toen ben ik in
vaste dienst getreden bij de groothandel. Dat heb ik in totaal zo’n acht jaar gedaan. Ik werd eerst manager van een afdeling, daarna ging ik op landelijk niveau de interne communicatie doen en ging ik aan de slag op het hoofdkantoor en hield me bezig met HR-onderwerpen.”
Wanneer kwam de reiswereld in beeld?
“Toen ik nog op het hoofdkantoor van de groothandel werkte, werd ik al benaderd door iemand die op zoek was naar een medewerker voor Reiswerk. Dat leek mij wel wat. Na het kennismakingsgesprek was ik heel enthousiast. Ik ben er in 2008 aan de slag gegaan en tot 2010 heb ik dedicated voor Reiswerk gewerkt. Daarna werd ik tegelijkertijd manager van Reiswerk en manager arbeidszaken bij de ANVR. Dat heb ik vier jaar gedaan.”
Je bent per toeval de reisbranche ingerold?
“Ik had helemaal geen idee hoe die branche eruitzag. Ik was wel al jaren een trouwe bezoeker van het reisbureau. Mijn ticket dat ik nodig had voor mijn stage in Bolivia, kocht ik bij het reisbureau. In die tijd kon je ook naar KLM bellen, zoals in de advertenties in de kranten stond, maar ik ging gewoon naar het reisbureau, trok ik een nummertje en wachtte rustig tot ik aan de beurt was. In die tijd werkte mijn ex in het ziekenhuis in Groningen en daarin was een reisbureau gevestigd, ik geloof dat het Arke was. In dat ziekenhuis werkten wel 8.000 mensen en wat is er handiger dan in je pauze het reisbureau in te lopen en een vakantie te boeken? In dat reisbureau boekten we ook onze reizen, maar ik heb geen idee of dat reisbureau daar nu nog zit.”
We gingen altijd naar dezelfde plek op vakantie. En dan niet altijd als in heel vaak, maar letterlijk altijd ‘‘
Heb je de weg naar het reisbureau van je ouders meegekregen?
“Nou, dat niet. Ik reis heel graag en met mijn ouders ging ik elk jaar drie keer per jaar op vakantie. In die tijd was dat veel. We gingen altijd een week in de meivakantie, drie weken in de zomer en een week in de herfstvakantie. Het probleem was alleen dat we altijd naar dezelfde plek gingen. En dan niet altijd als in heel vaak, maar letterlijk altijd. Mijn ouders hebben ooit een prachtig plekje op een eiland in het noorden van Denemarken gevonden. Heel mooi,
maar er was helemaal niets te doen, en daar gingen we drie keer per jaar naartoe. We verbleven dan in een huisje, dat mijn ouders rechtstreeks boekten. Het grappige is dat ik zo’n anderhalf jaar geleden naar dat huisje op internet heb gezocht. Ik vond het en het was ook nog eens te huur. In het kader van een trip down memory lane heb ik dat exact datzelfde huisje, waar wij 35 jaar geleden drie keer per jaar naartoe gingen, een week gehuurd en ben er samen met mijn kinderen naartoe gegaan. Het enige probleem was dat er in die 35 jaar niets aan het huisje was gedaan, haha.”
Vond je die vakanties als puber ook nog leuk?
“Op mijn vijftiende was ik er wel klaar mee en vanaf toen ben ik niet meer met mijn ouders op vakantie gegaan. Ik ging met een vriend op de fiets naar de Ardennen waar zijn ouders op de camping stonden. We fietsten vanuit Drenthe in etappes daar naartoe, verbleven er een tijdje en gingen weer terug. Een jaar later ging ik met een vriend op Interrail, dan kon je 30 dagen vrij reizen met de trein door Europa. We gingen vanuit Nederland via Duitsland en Oostenrijk
naar Italië, vervolgens pakten we de boot naar Corfu, door naar Griekenland en via Belgrado, Boedapest, Praag en Neurenberg kwamen we weer aan in Nederland. Weer een jaar later ging ik met een vriend twee weken naar Griekenland, waar we cultuur combineerden met lol maken. Ik vond het fantastisch dat ik de dingen die ik uit de schoolboeken had geleerd tot leven zag komen. En natuurlijk dronken we ook, rookten we, gingen we naar de discotheek en hadden we vriendinnetjes.”
Hoe zien je vakanties er nu uit?
“Ik reis graag, van oost naar west en van noord naar zuid. Ik probeer één keer per jaar alleen met mijn dochter en één keer per jaar alleen met mijn zoon op pad te gaan. Omdat ze vijf jaar schelen, geeft dat een heel andere dynamiek. Ik ben net met mijn dochter naar Portugal geweest. Ook al ontdekken we graag nieuwe plekken, ik merk dat mijn dochter en ik een favoriet plekje in Portugal hebben. Net zoals mijn ouders dat in Denemarken hadden. Daar gaan we eigenlijk elke twee jaar een paar dagen naartoe. We
vinden het er heerlijk, weten waar we moeten zijn, maar we ontdekken ook graag andere plekken. Met mijn zoon ben ik, toen hij op het gymnasium zat, een paar dagen naar Rome geweest. Dan komt opeens datgene wat hij uit de boekjes leert tot leven. Een jaar later zijn we met z’n tweeën naar Griekenland geweest. Wat hij tijdens de lessen Grieks had geleerd over de Griekse geschiedenis zag hij in Olympia en Athene in het echt. Precies zoals ik dat vroeger ook ervaarde. Dus zo zorg je er ook voor dat die dingen die niet bekend zijn, echt worden door er naartoe te gaan en te ervaren.”
Ik neem aan dat je alle vakanties keurig bij een ANVR-reisbedrijf boekt?
“Zeker, daar ben ik echt heel trouw in. Het is niet nodig om voor alle reizen naar een reisbureau te gaan. Soms koop ik ook gewoon een ticket en regel ik het zelf, dat kan ook voor sommige reizen, maar over het algemeen boek ik trouw een pakketreis bij een ANVR-reisorganisatie of reisbureau. Er is immers ook niks veiliger dan een pakketreis. ”
Heb je een vast adresje?
“Nee, dat niet. Dat is een beetje afhankelijk van de bestemming. De ene keer boek ik op het reisbureau, of bij een ZRA en de andere keer rechtstreeks bij een touroperator.”
Je houdt de verschillende ANVR-leden tevreden?
“Haha, ja.”
Je ruilde de groothandel in voor Reiswerk. Hoe ging dat?
“In alle eerlijkheid, ik kende de reiswereld niet heel goed. Ik wist dat er reisbureaus en touroperators bestonden, maar veel meer kennis had ik toen nog niet. Voor zo'n eerste sollicitatiegesprek lees je je natuurlijk goed in, dus ik wist daarna wel een beetje hoe de reiswereld in elkaar zat. Maar ik begreep bijvoorbeeld niet waarom airlines in een aparte vereniging zaten en niet samen met touroperators en reisbureaus. Dat vond ik destijds een beetje gek. Dat gesprek heb ik blijkbaar goed gedaan, want ik werd aangenomen. Ik was ook heel erg enthousiast en weet nog dat mijn vrouw destijds zei dat ik niet eerder zo blij thuis over werkgerelateerde zaken had
gesproken. Toen er tijdens het sollicitatiegesprek werd verteld hoe de reissector in elkaar zat, over de werkzaamheden en het belang van Reiswerk en de mensen die bij de ANVR werkten, zag ik het helemaal zitten. Ik wist eigenlijk helemaal niet hoe het was om bij een vereniging te werken, dus dat moest ik allemaal leren. Maar ik wist wel dat ik ging werken in een sector waarbij iedereen enthousiast was over het product. Als je mensen over reizen hoort praten, zijn ze altijd blij en gelukkig.”
Na een paar jaar Reiswerk ging je ook aan de slag voor de ANVR. Hoe verliep dat?
“Ik begon aan de kant van onderwijs en arbeidszaken en hield me onder meer bezig met de CAO, leren en vakdiploma’s. Maar ik leerde de sector pas echt heel goed kennen toen ik vanaf 2014 de werkzaamheden van Gerard de Vries Lentsch overnam, omdat hij met pensioen ging. Hij deed onder meer consumentenzaken. Ik weet nog goed dat Frank Oostdam (voormalig directeur ANVR, red.) vroeg of ik iemand kende om de positie van Gerard over te nemen, omdat ik een achtergrond in HR had. Ik vertelde hem dat ik ook internationaal en Europees
recht had gestudeerd en die functie er graag bij wilde doen, en dan zou stoppen als manager bij Reiswerk. Dat vond hij een goed idee, en ik ging me bezighouden met arbeidszaken, onderwijs en met consumentenzaken voor de ANVR en deed ook nog wat werkzaamheden voor Reiswerk. Ik hield me eigenlijk bezig met allerlei juridische zaken van de ANVR. Ik kan je vertellen, dan leer je de sector heel snel en heel goed kennen.”
Het gaat je ook goed af, want sinds juli 2024 ben je directeur van de ANVR en heb je met deze stap Frank Oostdam opgevolgd.
“Op enig moment vroeg Frank Oostdam of ik adjunct-directeur van de ANVR wilde worden. Dat was tijdens de coronapandemie, Walter Schut was toen ook al adjunct-directeur en omdat we vanwege corona moesten inkrimpen, vonden Frank en ik dat uiteindelijk toch niet zo logisch. Later vroeg Frank of ik de ambitie zou hebben om te zijner tijd zijn functie als directeur over te nemen. Dat zag ik wel zitten, maar als directeur van een vereniging word je benoemd door het bestuur. Toen vond ik het wel een logische stap om adjunct-directeur te worden alvorens ik het stokje van Frank zou overnemen. Ik was in die tijd ook al aan het lobbyen in Brussel en dan helpt het echt als er adjunct-directeur op je visitekaartje staat in plaats van manager consumentenzaken. Zo werkt het blijkbaar.”
Je bent niet zo heel lang adjunct-directeur geweest, toch?
“Nee, ongeveer anderhalf jaar. In januari vorig jaar, een half jaar voordat Frank daadwerkelijk stopte als directeur, heeft hij zijn afscheid ook kenbaar gemaakt aan het bestuur. Het bestuur vond het een logische stap als ik zijn functie overnam, ook omdat Frank tijdens zijn directeurschap twee keer te maken heeft gehad met een ziekteperiode en ik toen het eerste aanspreekpunt werd binnen de ANVR, weliswaar samen met Walter en later ook met Hanita van der Meer (communicatiemanager ANVR, red.). Ik was ook al bestuurssecretaris en dus verantwoordelijk voor de agenda en de vergaderingen van het bestuur. Mijn benoeming tot directeur was daarmee een heel natuurlijke overgang.”
Hoe mooi is de reissector voor jou?
“Ik vind het by far de leukste sector die er is om in te werken, want de positieve zaken van reizen zijn niet anders geworden. Ik heb ooit eens onderzoek gedaan met wat toen nog de NHTV heette, tegenwoordig is dat BUas, naar de toegevoegde waarde van de toeristische ervaring op het subjectieve welzijn van de reiziger. Maar dus eigenlijk: wat is de impact van reizen - de reiservaring en de toeristische ervaring - op jou als persoon? Voorafgaand, tijdens en na afloop van de reis. En dan zie je dat reizen zo ontzettend veel positiviteit met zich meebrengt. Los van het feit dat je andere culturen leert kennen, ik ben er namelijk vast van overtuigd dat begrip van andere culturen ook leidt tot minder conflicten
wereldwijd. Maar ook als persoon, als je bezig bent met het moment van boeken, als je het reisbureau binnenkomt, als je online aan het zoeken bent, dan ben je daar vol enthousiasme mee bezig. En vervolgens die beleving die je hebt als je naar de reis toeleeft, de reis zelf, en dan terugkijkend op de reis. Je vroeg mij net naar mijn verleden. De dingen die ik me het beste herinner uit mijn jeugd zijn allemaal reiservaringen. Ik kan me die reizen van vroeger exact herinneren. Ik weet nog hoe het was om in de auto te zitten naar Denemarken. Ik weet nog hoe het was om in de trein te zitten, toen we in Florence aankwamen. Ik weet nog hoe spannend het was toen ik op mijn zeventiende voor het eerst in het vliegtuig zat naar Barcelona. Dat soort dingen blijft je voor de rest van je leven bij, en daarom denk ik dat reizen ook zo mooi is. Ik probeer dit ook door te geven aan mijn kinderen, maar ook omdat ik het echt vind dat het in het leven niet zozeer gaat om de dingen die je bezit, maar om de dingen die je meemaakt, die je ervaart. De allermooiste ervaringen zijn reiservaringen.”
‘‘
Heb je ooit iemand horen zeggen dat hij het jammer vindt dat hij zijn brandverzekering dit jaar niet heeft kunnen gebruiken?
Voor mijn gevoel zijn er veel zomers geweest dat de ANVR telkens weer in het nieuws verscheen, omdat er malafide reisverkopers actief waren en mensen dus keihard oplichtten. Ik heb het idee dat het is afgenomen. Zijn de ANVR en dus het keurmerk bekender geworden?
“Er zijn helaas nog altijd situaties waarbij mensen in dit soort oplichters trappen, maar we hameren natuurlijk al heel lang op alle voordelen van reisorganisaties die aangesloten zijn bij de ANVR en SGR, of een ander garantiefonds. En dan toch zie je nog altijd dat er mensen zijn die op een website iets zien dat er beter en goedkoper uitziet en daarin trappen. Tijdens corona hebben we heel erg de kans gehad om de waarde van een pakketreis onder de aandacht brengen, dat heeft Frank Oostdam geweldig gedaan. Dat heeft zijn vruchten afgeworpen, alhoewel we nu zien dat het aandeel pakketreizen een beetje begint af te nemen. Consumenten hebben een soort vals vertrouwen gekregen, nu corona achter ons ligt. Ik vergelijk het boeken van een pakketreis vaak met het nemen van een brandverzekering. Niemand
neemt een brandverzekering in de hoop dat je die nodig hebt. Heb je ooit iemand horen zeggen dat hij het jammer vindt dat hij zijn brandverzekering dit jaar niet heeft kunnen gebruiken? Los van het feit dat het reisbureau, de ZRA of de touroperator een consument goed kan adviseren en een goed product heeft dat niet duurder is dan zelf geregeld, biedt het de klant zekerheden waarvan hij hoopt ze nooit nodig te hebben. Maar als hij die dan onverhoopt toch nodig heeft, dan weet hij in ieder geval dat hij het goed heeft geregeld.”
In hoeverre is de kijk op de reiswereld veranderd door mensen van buitenaf?
“Reizen is voor mij nog steeds het allermooiste product dat er is, maar tegelijkertijd wordt er wel door de buitenwereld, of een deel daarvan, anders naar de sector gekeken. Het is wel langzamerhand veranderd, maar ik denk dat het exponentieel anders is geworden sinds corona. Bij de ANVR zijn we al sinds 2013 serieus bezig met duurzaamheid. Ik heb een aantal voorgangers gehad die daarmee aan de slag zijn gegaan, maar toen was het echt nog wel een beetje niche. Dat is nu zeker niet meer zo. Er is nu keiharde kritiek op de reissector, omdat - en dat moeten we niet ontkennen - er ook negatieve aspecten aan een reis kleven. Er is een negatieve kijk op reizen. Ik hoor mensen weleens zeggen dat de meest duurzame reis de reis is die niet wordt gemaakt. Klinkt leuk, maar dan doe je echt af aan al die positieve dingen die ook met reizen te maken hebben. De positieve invloed van reizen, de ervaringen die je meeneemt uit een land en het economische belang van toerisme als sector. In heel veel landen is toerisme namelijk de belangrijkste werkgever; 7% van alle banen en 10% van alle nieuwe banen wereldwijd zit in het toerisme. Toerisme betekent heel veel voor de mensen die het meemaken, voor de mensen die een dienstverlenende rol hebben en voor ons als sector. Dus dan moet het uitgangspunt zijn: we moeten keihard werken om ervoor te zorgen dat de negatieve aspecten van duurzaamheid worden getackled. Dus als je impact wil maken, dan moet je impact maken in de gehele keten en op de bestemming. Maar vooral in die vervoerscomponenten, want daar kun je het snelst het meeste voor elkaar krijgen. En dat betekent dat er geïnvesteerd moet worden in duurzame kerosine, waarbij de impact uiteindelijk in de totale keten kleiner is dan wanneer je fossiele kerosine gebruikt. Maar nu is er nog niet voldoende beschikbaar, de technologie moet nog worden ontwikkeld en de fabrieken moeten nog gebouwd worden. Het gebeurt nu allemaal en we zitten onmiskenbaar op het goede pad.”
Waar maak je je zorgen over?
“Over een aantal zaken, waaronder de geopolitieke instabiliteit in de wereld. Dat is in algemene zin gewoon slecht voor reizen en vaak ook voor de reisbereidheid van mensen. Het andere punt is duurzaamheid. We doen al ongelooflijk veel,
maar het is ook onze taak om nog veel beter uit te leggen wat er allemaal gebeurt. Dus de discussie en ook het maatschappelijke debat moeten we blijven voeren. Een ander punt is ook het gebrek aan politieke stabiliteit in Nederland, want dat kan ook een probleem zijn voor de reissector. Het laatste punt is alles wat er in Europa gebeurt op het gebied van de ontwikkeling van wetgeving. Dan hebben we het over de richtlijn pakketreizen, de consumentenbescherming, de passagiersrechten, de Green Claims Directive, dat zijn allemaal zaken die reisondernemingen raken. Er zijn enorm veel regels bijgekomen de laatste jaren. De huidige Europese Commissie zegt nu dat ze hun ambities niet willen loslaten. Maar ze moeten ondernemers wel de kans geven om te kunnen ondernemen en dat wordt met al die regels een stuk moeilijker.”
Waar sta je zelf over pak ‘m beet vijf tot tien jaar? “Ik kan me niet voorstellen dat ik het snel leuker ga vinden in een andere sector dan in de reissector. Ik heb mijn hart echt wel verloren aan de reisbranche, daar wil ik dan ook graag in actief blijven. Ik hoop dat we erin slagen om met het team ook over vijf of tien jaar nog waarde toe te voegen. Er ligt zo ongelooflijk veel waarde in samenwerken als sector. We werken er samen hard aan om dat voor elkaar te krijgen.”
Sinds 2019 verwelkomt RIU Plaza Fisherman’s Wharf je in een van de meest iconische wijken van San Francisco. Hier komen elegantie, comfort en een bevoorrechte locatie samen voor een unieke ervaring. Op slechts een paar stappen van de beroemde Pier 39, Fisherman’s Wharf, het eiland Alcatraz en de karakteristieke kabeltrams, verblijf je op een toplocatie. Ideaal voor zowel zakenreizen als vakantie.
Met meer dan 500 volledig uitgeruste kamers ben je verzekerd van een zorgeloos en aangenaam verblijf. Elke kamer biedt gratis wifi, airconditioning, een koffiezetapparaat, een flatscreentelevisie en hoogwaardige toiletartikelen. Of je nu voor werk komt, op stedentrip bent of met het gezin reist, je verblijft in een moderne en gastvrije omgeving die aan al je wensen voldoet.
In de warmere maanden is het ruime buitenzwembad de perfecte plek om te ontspannen na een drukke dag sightseeing of vergaderen. Wil je je sportroutine voortzetten? Dan kun je terecht in de volledig uitgeruste fitnessruimte, die dagelijks toegankelijk is voor hotelgasten.
Ook op culinair gebied zit je hier goed. Iedere ochtend staat er in restaurant California een uitgebreid ontbijtbuffet voor je klaar, met warme en koude gerechten, vers fruit, gebak, gezonde opties en een speciale selectie glutenvrije producten. Heb je dieetwensen of allergieën? Het personeel helpt je graag.
Heb je haast? Dan biedt de Grab & Go-service snelle, verse maaltijden en snacks. ’s Avonds kun je ontspannen in de stijlvolle Northpoint Bar met een glas Californische wijn, een lokaal biertje of een seizoenscocktail.
Ben je in de stad voor werk? RIU Plaza Fisherman’s Wharf is ook een uitstekende locatie voor zakelijke bijeenkomsten en evenementen. Er zijn meerdere vergaderruimtes met moderne audiovisuele apparatuur en professionele ondersteuning. Dankzij de ligging vlak bij het financiële district en de goede bereikbaarheid met het openbaar vervoer is dit een bijzonder praktische keuze.
Door de centrale ligging is het hotel bovendien een ideaal vertrekpunt om San Francisco te verkennen. Van culturele bezienswaardigheden tot een bruisend gastronomisch aanbod – deze stad heeft voor ieder wat wils.
Bij RIU Plaza Fisherman’s Wharf geniet je van de vertrouwde service en gastvrijheid van RIU Hotels & Resorts, gecombineerd met de energie van een van de meest fascinerende steden in de Verenigde Staten. Ervaar San Francisco in stijl, met comfort en oog voor elk detail. Boek vandaag nog je kamer en beleef een onvergetelijk verblijf.
Van familiereizen en reizen voor jonge avonturiers tot singlereizen en thematische reizen, er is een breed scala aan mogelijkheden voor reizigers die graag in gezelschap een bestemming willen ontdekken. Meerdere reisorganisaties belichten hun specialiteiten en visie op de toekomst van groepsreizen.
DOOR: DYLAN CINJEE
De eerste die we spreken is Celine Smeets van Sawadee Reizen, de reisorganisatie die dit jaar de Vakantie Award Groepsreizen in ontvangst mocht nemen op het Reisgala. Volgens haar blijven bij Sawadee de klassiekers onverminderd populair. “Costa Rica, Zuid-Afrika, Indonesië, Marokko en Sri Lanka staan al jarenlang bovenaan de wensenlijst van onze reizigers. We zien veel enthousiasme voor onze familiereizen en de 22-35’ers-reizen. Beide formules brengen mensen samen die in dezelfde levensfase zitten. Ideaal voor een fijne groepsdynamiek en onvergetelijke ervaringen”, laat Celine weten aan Travelpro.
“Bij Sawadee ontdek je de iconische highlights die op ieders lijstje staan, maar ook de verborgen parels waar je zelf nooit was gekomen. Juist die onverwachte ontmoetingen, die kleine momenten van verwondering, dát zijn de verhalen die reizigers thuis vertellen en die ze zich nog jaren later herinneren. Daarbij zorgen we voor een hoog serviceniveau, van het eerste contact tot lang na thuiskomst. We bieden reizen voor een breed scala aan doelgroepen, van gezinnen tot avontuurlijke jonge reizigers en doen dat op meer dan 100 bestemmingen, verspreid over alle zeven continenten. Niet voor niets worden onze groepsreizen steevast beoordeeld met de hoogste waarderingen.”
Perfecte balans
De reizen van Sawadee duren gemiddeld drie weken, waardoor reizigers de tijd hebben om een land echt te ontdekken. “Het programma bevat een mooie mix van inclusieve bezichtigingen en excursies in het vaste programma, samen met de optionele lokale uitstapjes die onze reisbegeleiders voorstellen. Daarnaast zorgen we voor voldoende vrije tijd, zodat je kunt kiezen: ga samen met je gezin of een paar medereizigers op avontuur, of trek je even terug voor wat rust, weg van de groep. Zo bieden we de perfecte balans tussen het ontdekken van een bestemming en het hebben van de vrijheid om je eigen ding te doen. Iedereen beleeft zijn ideale vakantie op zijn eigen manier. De reiservaring van onze klanten is optimaal, omdat we ervoor zorgen dat de belangrijkste hoogtepunten niet ontbreken en omdat we verrassende en unieke elementen toevoegen die je niet overal vindt. Daarnaast geven we ook ruimte voor persoonlijke invulling, en hebben we uitermate deskundige reisbegeleiders. Al deze zaken zorgen ervoor dat onze reizigers echt ondergedompeld worden in een bestemming en het land en de mensen in al zijn schoonheid leren kennen.”
Trends
Op de vraag welke trends Celine ziet op het gebied van groepsreizen heeft ze drie antwoorden. “Ten eerste dichter bij huis en duurzamer. We spelen in op de groeiende vraag naar duurzame en dicht bij huis gelegen reizen door dit jaar ook standplaats groepsreizen voor gezinnen aan te bieden. Gezinnen kunnen een week lang samen activiteiten ondernemen in de bergen en/of op het water met andere gezinnen in Italië, Frankrijk en Spanje. Daarnaast bieden we unieke treinreizen aan, met twee prachtige routes in Europa: van Amsterdam naar Istanbul en een reis door Centraal-Europa. Als tweede avontuurlijker en weg van de massa. Naast populaire bestemmingen zoals Thailand, Costa Rica, Mexico, Indonesië, Australië en Tanzania, bieden we ook reizen naar bijzondere, minder ontdekte plekken. Denk aan Pakistan, Togo, Bolivia, Oman, Oezbekistan, Suriname en Bhutan, waar avontuur en authenticiteit hand in hand gaan. De derde trend die we zien zijn jongere reizigers die op zoek zijn naar plezier, gemak, veiligheid en de connectie die groepsreizen bieden. Ons 22-35’erslabel brengt deze reizigers samen op rondreizen die typisch Sawadee zijn, maar met net wat meer actie, nachtleven en avontuur. Zo creëren we een ervaring die perfect aansluit bij hun wensen en levensstijl.”
“STEEDS MEER BELANGSTELLING VOOR SINGLEGROEPSRONDREIZEN”
Fox Reizen is bij de retail vooral bekend vanwege de rondreizen naar verre bestemmingen, maar sinds een aantal jaar biedt de reisorganisatie ook rondreizen binnen Europa aan. We spreken met Anja van Overbeeke (Accountmanager Retail bij Fox Reizen)
“De meeste omzet wordt met onze groepsrondreizen gerealiseerd, vooral naar bestemmingen als Zuid-Afrika, Thailand, Vietnam, Costa Rica en Nieuw-Zeeland. Binnen Europa groeit het aantal groepsreizigers echter ook. Denk aan bestemmingen als Ierland, Italië, Roemenië, Albanië en Griekenland, waar Fox zowel groepsrondreizen als individuele rondreizen aanbiedt. We ervaren dat er steeds meer belangstelling is voor onze singlegroepsrondreizen, die wij graag als ‘samen solo op reis’ bestempelen. Want niet alleen alleenstaanden gaan graag mee met deze reizen. De groep alleengaanden, die wel een partner of soms zelfs een gezin hebben, kiest ook regelmatig voor een reis met gelijkgestemden, waarbij de leeftijd gemiddeld iets lager ligt dan bij reguliere groepsrondreizen.”
Veel inclusief
“Fox kiest er bewust voor de klant een optimale reiservaring te bieden”, laat Anja weten. “Dit doen we door de reisroutes zorgvuldig uit te stippelen, accommodaties te kiezen vanwege de ligging en niet vanwege de lage prijs, voor het vervoer ter plaatse te kiezen voor ervaren chauffeurs en gidsen en veel inclusief te bieden. Veel entreegelden en excursies zijn inclusief, zodat de klant ter plaatse niet constant de portemonnee hoeft te trekken. En van de excursies die niet inclusief zijn, zodat de klant ter plekke kan beslissen om wel of niet deel te nemen, staan de prijzen op de website, zodat ze vooraf weten wat de totale reiskosten zullen zijn. Last, maar zeker niet least; de Fox-reisleiding, in de meeste gevallen Nederlandstalig, werkt al vele jaren voor onze reisorganisatie. Ze kennen de bestemmingen op hun duimpje en zelfs een groot deel van de Foxklanten van eerdere reizen, die graag weer met hen mee op reis gaat.”
Onbezorgd op reis
“De gemiddelde leeftijd van stellen die meegaan op een van onze groepsrondreizen is 61 jaar, terwijl de gemiddelde leeftijd bij alleenreizenden 52 jaar bedraagt. Uiteraard heb je hier uitschieters naar boven en beneden, maar juist de diversiteit in leeftijd geeft altijd een leuke dynamiek tijdens de reis. Daarnaast bieden wij familiegroepsrondreizen aan, waarbij de ouders een gemiddelde leeftijd hebben van 51 jaar en hun kinderen binnen de leeftijdsgroep 14-17 jaar vallen. Wij zorgen ervoor dat onze klanten onbezorgd op reis kunnen. De route klopt, de accommodaties zijn afgestemd op het type reis - zo heeft de accommodatie bij familierondreizen uiteraard wifi en een heerlijk zwembad - en we rijden met ruimere bussen dan de groepsgrootte vraagt. Onze reisleiding zorgt ervoor dat het de klanten aan niets ontbreekt. Vanwege hun reiservaring weten zij met leuke anekdotes en tips de reiservaring nét dat beetje extra te bieden.”
Booming
Los van de persoonlijke interesse van de klant heeft de situatie in de wereld volgens Anja invloed op de keuze van de bestemmingen. “Zo zien we dat er momenteel veel minder wordt geboekt naar een bestemming als de Verenigde Staten, terwijl een land als Cambodja juist een enorme boost heeft gekregen. China is na covid nog lang niet op het niveau van voorheen, terwijl Japan op dit moment booming is. Om hierop in te spelen hebben we dit jaar een extra groeps- en singlerondreis ingekocht voor bestemming Cambodja/Vietnam en ook Japan is uitgebreid met een tweeweekse groepsrondreis, omdat er duidelijk meer vraag is op dit moment. Daarnaast oriënteren wij ons momenteel op een aantal nieuwe bestemmingen.”
Aanrader
Groepsrondreizen blijven voor Fox een heel belangrijke productgroep. “We zullen onze huidige bestemmingen blijven aanbieden en ook uitbreiden voor repeaters die graag nieuwe regio’s willen bezoeken. Vanwege het toenemend aantal singles verwachten wij ook dat deze productgroep zal blijven groeien. Daar speelt Fox graag op in. Op dit moment bieden wij 23 verschillende routes aan voor soloreizigers die graag samen op reis gaan en dat aantal zal in 2026 verder toenemen. We hebben heel veel bestemmingen die echt de moeite waard zijn om te bezoeken. Onze collega Lisanne is net terug uit Roemenië. Een heel bijzondere bestemming met een fantastische combinatie van natuur en cultuur. Bij mij stond Ierland al heel lang op mijn lijstje, waar ik met een groep reisagenten heen ben geweest. Wat is dat een geweldige bestemming. Wij volgden de route van de achtdaagse Fox singlereis Country Roads, Kliffen en Dublin, en deze reis kan ik zeker aanraden.”
“ONZE RONDREIZEN HEBBEN EEN UPGRADE GEHAD”
TUI ziet dat rondreizen naar bestemmingen als Italië, Thailand, Zuid-Afrika en Indonesië op dit moment erg populair zijn. “Daarnaast zien we dit jaar een toenemende vraag naar groepsrondreizen naar onder meer Sri Lanka en China”, laat Kirsten Hokkelman (Commercial & Trading Manager Tours bij TUI) weten.
“Om ons te onderscheiden hebben we op veel bestemmingen ons eigen (in-house) agentschap. Zij regelen voor ons de hotels, het vervoer en in sommige gevallen de reisleiding. Hierdoor kunnen we onze reizen helemaal vormgeven naar de wensen van onze klanten. Daarnaast hebben we gekeken hoe we onze klanten nog meer service en kwaliteit kunnen bieden. Zo kiezen we voor hotels met een betere kwaliteit en is er standaard meer inbegrepen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de belangrijkste excursies die bij de prijs zijn inbegrepen. Deze wijzigingen zijn al verwerkt in ons
Op sneeuwscooter- of huskysafari in Lapland, op avontuur in het buitenaards mooie Noord-IJsland of het noorderlicht spotten in Noorwegen: het Pure Noorden leent zich uitstekend voor incentivereizen. Of het nu gaat om teambuilding voor bedrijven, een vriendenclub of de (sport/jaar)club vanwege een jubileum, wij organiseren graag samen met jou een onvergetelijke ervaring voor jouw klant.
WAAROM VOIGT TRAVEL?
Persoonlijk advies en begeleiding van incentive reisspecialist Jacqueline
Al meer dan 20 jaar dé specialist naar het Pure Noorden
Unieke beleving in Winterwonderland
De reis van A tot Z verzorgd
Persoonlijke aandacht
Ontmoet onze local heroes
Als reisagent ontvang je een mooie commissie
Neem vrijblijvend contact op met onze groeps- en incentive-specialist Jacqueline voor meer informatie.
Tel: 035 - 699 0322
Mail: incentives@voigt-travel.nl
Meer informatie
aanbod van zomerbestemmingen. Vanaf komende winter vind je ze ook terug in de bestemmingen die we het hele jaar door aanbieden. Ik kan dus wel zeggen dat onze rondreizen een upgrade hebben gehad.”
Kennis, ervaring en enthousiasme
“De meeste groepsrondreizen van TUI zijn geschikt voor iedereen”, zegt Kirsten. “Hierdoor ontstaan er mooie en bijzondere samengestelde gezelschappen die samen een nieuwe bestemming willen ontdekken. Daarnaast hebben we een ruime selectie aan singlereizen die gericht zijn op reizigers die alleen op reis gaan met een groep gelijkgestemden. En we hebben een aantal familierondreizen in ons aanbod waarbij diverse gezinnen in een groep gezamenlijk een rondreis maken. Onze reizen worden samengesteld door ervaren productmanagers die kennis hebben van de bestemmingen binnen hun portfolio. In samenwerking met een lokale agent zorgen zij voor het beste programma op de bestemming. Op veel bestemmingen maken wij gebruik van onze eigen ervaren TUI-reisleiders. Zij nemen de groep met al hun kennis, ervaring en enthousiasme mee op sleeptouw door hun favoriete bestemmingen.”
Nieuwe pareltjes
vaker groepsreizen bij ons boeken. We voegen extra vertrekdata toe op de verre bestemmingen waar veel vraag naar is, zodat we zo veel mogelijk mensen kunnen voorzien van hun droomreis. Uiteraard blijven we ons aanbod verder uitbreiden met nieuwe reizen op populaire bestemmingen en zoeken we verder naar nieuwe pareltjes. Zo hebben we ons aanbod dit jaar uitgebreid met onder meer een groepsrondreis naar Zuid-Korea en twee groepsrondreizen naar Cambodja.”
Kirsten ziet een sterk toenemende vraag naar verre bestemmingen. “Waar Thailand en Zuid-Afrika altijd al heel populair waren, krijgt men hier gelukkig nog steeds geen genoeg van. Ook worden er dit jaar een hoop vinkjes gezet door mensen die China en Japan op hun bucketlist hebben staan. Opvallend is dat ook prijsbewuste jongere klanten steeds
Dit jaar ziet de Jong Intra Vakanties opnieuw een sterke belangstelling voor enkele vertrouwde bestemmingen. “Zo blijven Oostenrijk, Duitsland en Italië de populairste keuzes onder onze reizigers. Daarnaast winnen ook andere bestemmingen aan terrein: Parijs, met een unieke insteek dankzij onze gespecialiseerde kunsthistoricus. Ook Luxemburg en Andorra staan dit jaar in de kijker. Opvallend is de groeiende interesse in Albanië, een nieuwe bestemming in ons aanbod, die verrassend goed wordt ontvangen”, aldus Sarena Zijlmans en Tineke Boele van de Jong Intra Vakanties. “Wat ons onderscheidt, is de continue vernieuwing binnen ons aanbod. We spelen in op de interesses van onze reizigers door bijzondere themareizen aan te bieden. Denk aan inspirerende reizen onder begeleiding van een kunsthistoricus, muzikale ontdekkingen, wijnroutes of nostalgische treinreizen. Deze thematische
invalshoeken geven onze reizen extra diepgang en spreken een steeds breder publiek aan. Daarnaast bieden wij bus- en vliegbusreizen aan met een maximale groepsgrootte van slechts 40 of 44 personen.”
Categoriseren in intensiteit
De Jong Intra Vakanties probeert de reizen voor meerdere doelgroepen aantrekkelijk te maken. “Een busreis is echt niet alleen voor senioren. We hebben er dit jaar voor gekozen om onze reizen te categoriseren in intensiteit. Zo is er voor de klant ook direct duidelijk hoe zwaar de reis is. Een intensieve reis is uiteraard meer geschikt voor de actieve 50-plussers. Tijdens die reizen maken we mooie wandelingen, staan er meer excursies op het programma en zijn er doorgaans meer hotelverplaatsingen om zoveel mogelijk te zien van de landen die we bezoeken.”
Kleinschaliger gezelschap
“Om de reis zo optimaal mogelijk te maken, zoeken we de leukste bezienswaardigheden uit en organiseren onze reizen steeds vaker in kleinschaliger gezelschap. We merken dat daar vraag naar is en het maakt de uitvoering van de reis een stuk prettiger. Klanten kunnen voor, tijdens en na de reis contact met ons opnemen via telefoon, maar tegenwoordig ook via WhatsApp en tijdens de reis staan onze chauffeurs en reisleiders altijd voor onze klanten klaar. We houden er niet van om de klant tijdens de reis te verrassen met bijkomende kosten, dus daar zijn we helder in. In de reisbescheiden krijgt de klant een overzicht van alle bijkomende kosten aan entrees en excursies zodat de klant op basis daarvan kan beslissen of ze mee willen doen of niet. Dat laten we geheel aan de klant.”
Vrijheid
“Groepsreizen blijven populair. Of het nu met een vereniging, school of bedrijf is of op inschrijving op ons reguliere product”, laten Sarena en Tineke weten. “Het aantal alleenreizende neemt ook nog steeds toe, die vraag proberen we zoveel mogelijk te beantwoorden door nog meer eenpersoonskamers toe te voegen. Verder zien we dat klanten graag tijdens de reizen ook een hoge mate van vrijheid willen ervaren, en ook daar proberen we in tegemoet te komen om de programma’s zo in te steken dat er altijd wel vrije dagen of dagdelen opgenomen zijn in het programma. Het is tenslotte vakantie, dus het is aan de klanten om te bepalen hoe ze het in willen vullen. Voor de komende tijd gaan we ons nog meer richten op thema’s en proberen we ook voor een jongere doelgroep een aantrekkelijk product neer te zetten. We zorgen ervoor dat kwaliteit altijd topprioriteit is, zowel in kwaliteit touringcars, hotels, chauffeurs en reisleiders als programma. Klanten kunnen er vanuit gaan dat wanneer ze kiezen voor de Jong Intra, dat de vakantie ‘gewoon perfect geregeld is’.”
“DE
Bij Corendon is op dit moment Turkije veruit de populairste bestemming voor groepsreizen. “Het biedt een uitstekende combinatie van zon, cultuur, gastvrijheid en accommodaties die perfect zijn voor groepen”, laat Corina van der Meer (Manager Groups & Incentives bij Corendon) weten. “Wij organiseren groepsreizen voor een breed scala aan klanten: van vriendengroepen en bedrijven tot artiesten en sportteams. Wat ons uniek maakt, is de persoonlijke benadering en het maatwerk dat we bieden, afgestemd op de wensen en behoeften van elke groep.”
Onvergetelijke ervaring
Corendon biedt volledig op maat gemaakte groepsreizen aan voor uiteenlopende doelgroepen en interesses. “Denk aan reizen voor geloofsgemeenschappen, singles, vriendengroepen, sportliefhebbers, zoals padel, tennis, voetbal, golf, swimclinics en artiestenreizen. Voor elke groep creëren we een passende en onvergetelijke ervaring. Om ervoor te zorgen dat de reiservaring van onze klanten optimaal is, is een goede voorbereiding essentieel. We zorgen voor ondersteuning vanaf het eerste contactmoment, bieden assistentie op de luchthaven, zijn 24/7 bereikbaar en schakelen lokale reisleiding in op de bestemming. Op verzoek reist er zelfs iemand uit ons team mee om alles soepel te laten verlopen.”
Sportieve reizen
Corina ziet een duidelijke groei in sportieve groepsreizen. “Denk aan reizen als tennis- en padelreizen, maar ook artiestenreizen en korte bedrijfsuitjes van drie tot vier dagen zijn in opkomst. We zetten actief in op zichtbaarheid via social media, benaderen zelf potentiële klanten en doelgroepen voor samenwerkingen, en onderhouden contact met lokale verenigingen en bezoeken beurzen. Op die manier blijven we dicht bij onze doelgroep en kunnen we inspelen op de nieuwste trends. We willen blijven groeien in het aantal groepsreizigers en ons aanbod verder uitbreiden, vooral binnen de sportieve sector. Ons doel is om voor elke doelgroep een passende reis te kunnen organiseren en unieke concepten aan te bieden door samenwerkingen met bijzondere partners. Ik kan zeker de padelreis naar Turkije aanraden, een perfecte combinatie van sport en ontspanning. Ook de zwemclinic op Curaçao is een echte aanrader, begeleid door olympisch kampioen Sharon van Rouwendaal.”
DOOR: ARJEN LUTGENDORFF
VGeen strak vijfjarenplan, geen drang om te groeien, maar wel plezier in het werk. Aan de Dorpstraat in Lunteren runt eigenaresse Betine Steenbeek samen met haar collega’s Irma Schoeman en Desiree Wijnen al jarenlang VakantieXperts Lunteren.
akantieXperts Lunteren is een toonbeeld van nuchterheid, persoonlijke service en een begrip in de regio. Betine, Irma en Desiree werken al jaren samen en zijn naar eigen zeggen een heel hecht team - ‘we hebben een goede klik met elkaar’ - en kennen de klanten vaak bij naam. “Het is hier ons kent ons, maar we hebben naast klanten uit de regio ook klanten die van ver komen. Je ziet ze hier binnenlopen op modderige klompen, maar ook op lakschoenen.”
Van vakantie boeken tot stage “Hoe ik hier ben begonnen? Ik zat op de HTROopleiding Toerisme in Deventer en was veel te laat met het regelen van een stage”, aldus Betine. “Uiteindelijk werd ik aangenomen op de klachtenafdeling bij Kras in Ammerzoden, maar ik ben er nooit begonnen. Ik dacht al heel snel: dit is het niet. Ik zou iedere dag op en neer moeten rijden vanuit Lunteren en het was ook nog eens januari. Slecht weer, sneeuw en regen. Dat zou ik geen maanden volhouden. Toen boekte ik met een paar vriendinnen een vakantie naar Chersonissos. We kwamen hierop het reisbureau binnen en er zat iemand in haar eentje te werken. Ik vroeg: ‘Zit je hier helemaal alleen? Kun je geen stagiaire gebruiken?’. Ze belde gelijk met Diana van den Berg, de toenmalige eigenaresse. “Officieel mocht het van de opleiding niet, want het was een mbofunctie en ik deed een hbo-opleiding. Maar ik vond dat ik meer op het reisbureau leerde dan op de klachtenafhandeling van Kras en ik woonde op 100 meter van het reisbureau. Ik kreeg toestemming en vanaf dat moment ben ik nooit meer weggegaan.”
Rijk worden
Nadat een collega uit de stad het reisbureau verliet, bleven Betine en Irma over. “We draaiden de winkel met z’n tweetjes. De salarissen waren in die tijd iets anders dan nu, hoewel je nu ook niet rijk wordt van het vak. Ik heb het laatst nog opgezocht en schrok een beetje dat we het écht voor dat geld hebben gedaan. Je werkte ook als iemand drie weken achter elkaar op vakantie was, dat betekende dus 6,5 dag per week en in de avond had je dan telefoondienst. We hielden vrij weinig over, ik vond dat het anders moest kunnen.”
De jongste
Als jonge twintiger, zo rond haar 23ste, gaf Betine aan dat zij de winkel van Diana wilde overnemen. “In eerste instantie wilde zij dat niet, maar uiteindelijk ging ze akkoord. Tijdens de overname klapte OAD (september 2013, red.) en ik was aan het wachten op het akkoord van SGR.” Op de vraag hoe een jonge twintiger de overname van een reisbureau financiert, antwoordt Betina: “Ik kon een lening bij de bank met staatsgarantie krijgen. Ik had helemaal niks, geen eigen huis of zoiets waardevols. Als het mis zou gaan, dan zou de Staat garant staan. Ik was toentertijd de jongste van Nederland met een eigen reisbureau. Mijn vader is ook ondernemer, dus misschien zit het in mijn bloed. Hij zit in een totaal andere branche, maar heeft dezelfde nuchterheid. Hij maakt zich niet snel druk om dingen en dat doe ik zelf ook niet. Ik denk wel dat je dat moet hebben, want als ik omval dan heb ik het in ieder geval geprobeerd.”
Tegenslagen en energie
Reizen deed ze als twintiger graag, net als feesten, maar toch hield dat het runnen van een eigen reisbureau haar niet tegen. “Ik had vroeger niet het idee dat ik hier wilde blijven, dat Lunteren ‘the place to be’ was om oud te worden. Ik zat bijvoorbeeld in een sollicitatieprocedure voor een salesfunctie bij Thomas Cook, maar dan moest ik wel richting de Randstad verhuizen. Dan had ik alles achter moeten laten. Ik ben in Lunteren opgegroeid en heb het altijd naar mijn zin gehad, met familie, vriendinnen, hobby’s en alles. Ik ben hier opgegroeid en heb er alles. Het is niet per se een bruisend dorp, je kan hier niet heel goed stappen, maar ik vind het hier wel heel fijn.”
Opleiding
“De toerismeopleiding is een opleiding voor als je niets beters weet”, aldus Betine. “Ik was zestien toen ik een opleiding moest kiezen, veel te jong om een goede keuze te maken. Wat wist ik nou op die leeftijd? Ik vond op vakantie gaan leuk, dus ging ik die opleiding maar doen. Mijn eerste keuze was overigens de hotelschool Maastricht, maar dat vond ik op mijn zestiende te ver van huis. Ik leerde in mijn tijd op de opleiding niet echt voor een
vak of beroep, maar misschien is dat tegenwoordig duidelijker. Daarnaast had je in die tijd vrij weinig aan reisbedrijven in deze regio, zoals Silverjet in Apeldoorn en Cruise Travel in Ermelo.”
Jeugdvakanties
In haar jeugd gingen de vakanties jaar op jaar naar Zeeland, gevolgd door een keertje met de auto naar Frankrijk en een vliegvakantie naar Mallorca. Later werden de auto- en vliegvakanties afgewisseld. “We gingen één keer per jaar op vakantie. Dat kan je je nu ook niet meer voorstellen. Iedereen gaat voor mijn gevoel tegenwoordig twee of drie keer per jaar. De wereld is nu veel toegankelijker.”
Anders
“VakantieXperts is een hele hechte club. De aangesloten ondernemers zijn allemaal verschillend met grote en kleine kantoren. Ik heb er vanaf het begin bij gezeten. Mijn eerste vergadering was het afscheid van Hans Holterman en Diederieke Alferink, die VakantieXperts verkochten aan RTG (destijds ook eigenaar van D-reizen, red.) en iets anders gingen doen. Dat was wel een bijzonder moment.”
Laagdrempelig
“Wat onze winkel betreft vind ik het typisch dat we elk jaar een andere nummer één-bestemming hebben. Wat ons hier echt uniek maakt, is dat we bijna nooit op afspraak werken. Dat is bij veel collega’s wel anders. De deur staat gewoon open. Mensen lopen binnen, gaan zitten, drinken een koffie en vertellen wat ze zoeken. Als we op dat moment geen tijd hebben, zeggen we het eerlijk. Maar dat laagdrempelige contact, dát is onze kracht. Ook bij offertes werken we snel, we laten onze klanten geen weken wachten. Als iemand vandaag iets vraagt, proberen we binnen een paar dagen iets te sturen.”
Tegenslagen
“Natuurlijk heb ik met het reisbureau ook tegenslagen gehad. Corona was écht niet leuk. Mensen die boos werden, omdat ze nog € 200 zouden krijgen, maar ik kon niet iedereen voorschieten. Uiteindelijk heeft iedereen zijn geld terug gekregen. Corona heeft ons óók iets goeds gebracht. Mensen hebben echt gezien hoe waardevol het is om een reisbureau achter je te hebben staan. Als er iets misgaat, heb je iemand die je belt. Iemand die je kent. Die weet hoe jouw reis in elkaar zit. De mensen die zich toen niet fijn gedroegen, die zijn we kwijt. En daar ben ik eerlijk gezegd niet rouwig om”, aldus Betine. Naast dat corona voor stress zorgde, was het ook om een andere reden een bijzondere tijd voor zowel Betine als Irma. Beiden waren zwanger en D-RT Groep - waar VakantieXperts en D-reizen onderdeel van waren - ging failliet. “Op de dag van het faillissement, 6 april 2021, was ik net weer aan de slag, maar ik had een huilbaby en Irma was nog met verlof. Daarnaast begon ‘iedereen’ aan ons te trekken. De VX-groep probeerde het goed te regelen, maar ondertussen werd er ook vanuit TravelXL gehengeld. Uiteindelijk
had Arjan Dijkshoorn (eigenaar VakantieXperts De Reiszaak) gelijk dat we rustig moesten afwachten. De collega’s van VakantieXperts helpen mij geweldig.”
Boerin op wereldcruise
“In het dorp kan je nooit zien wat iemand te besteden heeft. Je hebt mensen die met modder op de klompen binnenstappen voor een wintersportreis voor veertien man, allemaal volpension. Dan komt er een bedrag van € 30.000 uit en dan zeggen ze: ‘Prima, regel het maar’. Een van mijn favoriete voorbeelden is een boerin die een beetje plat praat. Ze ziet er heel eenvoudig uit en dan blijkt ze voor een wereldcruise te komen. Mensen sparen voor wat ze belangrijk vinden. Ze geven misschien minder om een dure auto of kleding, maar een mooie vakantie vinden ze wél de moeite waard. Je ziet vaak genoeg dat mensen zich anders voordoen dan ze zijn. Hier niet. Hier zijn mensen gewoon zoals ze zijn en dat is heerlijk werken. We hebben klanten waarvan we denken te komen voor iets kleins en dan blijkt het een wereldreis te zijn. Of andersom natuurlijk. Mensen zijn hier gewoon heel nuchter. Ik vind dat juist heel prettig. We hebben bijvoorbeeld ook veel ZZP’ers uit de bouw en die jongens werken zich het rambam en komen met een groepje langs om te boeken. ‘Heb je nog een bakkie koffie voor ons?’, vragen ze dan. Heerlijk toch? Dat is hoe het hier gaat.”
We hoeven niet groter, moderner
Omzet mislopen
Op de vraag of ze ook zelf bijvoorbeeld groepsreizen organiseert, antwoordt Betine duidelijk. “Nee, dat doen we niet. We zouden er misschien veel geld mee kunnen verdienen, maar dan moet je inspiratie-avonden gaan organiseren en dat past niet bij ons. Wij willen overzicht houden. Misschien lopen we omzet mis door het niet te doen, maar het gaat niet altijd om meer. Het gaat erom dat je kunt doen wat je leuk vindt en dat je ’s avonds energie overhoudt voor thuis. We willen bijvoorbeeld ook geen tweede vestiging. We willen het juist klein en overzichtelijk houden, want het is druk genoeg en bovendien zit onze kracht in het persoonlijke. Dat raak je kwijt als je alles maar groter maakt.”
Zondag is zondag
Geloof en traditie zijn in Lunteren de gewoonste zaak van de wereld. “Op zondag is het hier stil, geen grasmaaiers, geen autowasbeurten. Mensen houden daar rekening mee en dat merk je ook bij reizen. Er zijn klanten die niet op zondag willen vertrekken of aankomen en dat snappen wij. Daar houden we
Desiree Wijnen
rekening mee. Probeer dat maar eens goed te regelen als je online boekt. Wij kennen de wensen van de klant. Voor sommige mensen is het echt belangrijk, dus dan zoeken we een oplossing en dat waarderen ze ook.”
Dorps
“In een dorp als Lunteren ken je elkaar. Je weet wie er op voetbal zit, wie bij de tennisclub speelt, wie de slager is en wie de bakker. Andersom weten mensen ook wie wij zijn. We horen erbij en dat maakt het verschil. Ons klantenbestand groeit zonder dat we daar actief op adverteren. We hebben veel klanten die ons via-via weten te vinden. Dat is de beste reclame die er is. Als iemand een mooie reis heeft gemaakt, komen ze foto’s laten zien, ze brengen taart, chocola en souvenirs. Ik heb een vriendin die in een kledingwinkel werkt en die zegt altijd: ‘Wij krijgen nooit wat als we iets verkopen’. Maar hier gebeurt dat gewoon. Dat zegt alles over het contact dat we hebben met onze klanten.”
Trouw aan vaste partners
Op de vraag met welke reisorganisaties ze samenwerken, antwoordt Betine stellig: “Wij zijn heel trouw aan onze partners. Voor Afrika werken we met één vaste partij en voor cruises ook en dat houden we graag zo. Het geeft overzicht, vertrouwen en duidelijkheid, zowel voor ons als voor de klant. We krijgen regelmatig mailtjes van agenten of DMC’s die willen samenwerken, maar wij kiezen er bewust voor om niet met twintig partijen tegelijk te werken. Het moet werkbaar blijven. En eerlijk is eerlijk, ik heb ook gewoon geen zin om me te verdiepen in dertien systemen. Ik wil dat het klopt, dat het werkt en dat ik bij een probleem iemand kan bellen die me snapt.”
Geen fratsen
“We zijn niet zo van social media”, zegt Betine. “We hebben binnen VX wel iemand die nieuwsbrieven en posts maakt en dat helpt enorm, maar wij komen er vaak niet aan toe. Als ik moet kiezen tussen een Instagram-post maken of een offerte afmaken voor een klant, dan weet ik wel waarvoor ik kies. Maar het is wel belangrijk, dus we proberen er via VX iets meer structuur in te brengen.” Zoals dat vaker gaat onder winkeliers boeken de ondernemers uit Lunteren hun vakanties en reizen bij Betine. “Dat is zo mooi. Iedereen gunt elkaar iets. Ik denk dat het ook komt omdat we geen rare fratsen uithalen. We zijn er gewoon. Mensen kunnen binnenlopen, een praatje maken, een reis boeken en hun verhaal kwijt. Niet meer, niet minder. We hoeven niet groter, moderner of flitsender. Gewoon goed en eerlijk werk leveren. In een dorp dat we kennen, voor mensen die we waarderen."
DOOR:
DYLAN CINJEE
Dit jaar neemt Reiswerk studenten én reisprofessionals van 2 tot en met 6 juni mee naar het zonovergoten Alicante voor de Reiswerk Travel Challenge. Een regio waar moderne innovatie en eeuwenoude charme hand in hand gaan. We spreken met Reiswerk en de hoofdsponsoren over dit jaarlijkse evenement.
Maar voordat we dat doen frissen we nog even je geheugen op. Want wat is de Travel Challenge ook alweer? Tijdens dit vijfdaagse event gaan 64 studenten van verschillende hbo-opleidingen aan de slag met een échte business case, waarin duurzaamheid en innovatie in toerisme een rol spelen. Het evenement is veel meer dan een competitie: het is een opstap naar een carrière in de reisbranche én een unieke kans om impact te maken. Met de hulp van experts uit het onderwijs en de reiswereld werken de teams aan oplossingen die de toekomst van de reisindustrie kunnen veranderen. En omdat leren ook leuk mag zijn, is er een gezonde dosis avontuur toegevoegd: verrassende spellen en uitdagingen die je niet snel zult vergeten, allemaal met een educatieve twist. De Travel Challenge gaat om meer dan alleen winnen. Studenten krijgen de kans om zich in de kijker te spelen bij reisbedrijven en een stevig netwerk op te bouwen. Vorig jaar leidde dit tot tientallen nieuwe carrièrekansen
voor deelnemers. De focus ligt op echte verbindingen tussen studenten, bedrijven en de lokale bestemming.
Dit jaar gaat de Travel Challenge naar de Costa Blanca, in samenwerking met het Spaans Verkeersbureau. “Deze regio biedt eigenlijk alles: natuur, cultuur, kust en activiteiten. Maar ook interessante vraagstukken waar studenten hun tanden in kunnen zetten, en het verschil kunnen maken. Het is dus een mooie mix van leren én ontdekken in een prachtige omgeving”, laat Esther Gathier (Manager Reiswerk) weten aan Travelpro. “De Travel Challenge is op zichzelf een uniek event. Geen studiereis, geen mini-vakantie, maar een praktijkgerichte week waarin studenten een realistisch én goed beeld krijgen van de reisbranche. Ze leren van elkaar, van
reisprofessionals en van ervaren coaches. Alles draait om ontdekken wat werken in deze sector inhoudt. Dat gebeurt zowel met de business case als met activiteiten, masterclasses, gesprekken en samenwerkingen met bedrijven.”
Er is niet één overkoepelend thema, maar wel een rode draad. “Impact maken en ontdekken waar je zelf het verschil kunt maken in de reiswereld. Studenten werken aan een business case, krijgen inzicht in de reiswereld, leren van experts en ontdekken waar ze energie van krijgen. De business case houden we nog even geheim, maar wat we wél kunnen zeggen: het wordt een interessante, relevante case waarbij studenten echt het verschil kunnen maken. De Costa Blanca heeft een uitdaging en juist studenten kunnen hier echt iets in betekenen. Duurzaamheid, in de breedste zin van het woord, speelt vanzelfsprekend een belangrijke rol in het uitwerken van de case.”
Intensief samenwerken
doel, dat verbindt. De activiteiten sluiten aan op de case, dus leren en plezier gaan hand in hand. Mooie nieuwe vriendschappen, waardevolle connecties met het bedrijfsleven en persoonlijke groei zijn gegarandeerd. Regelmatig krijgen studenten ook een verrassend toekomstperspectief.”
“We maken hiermee zowel onze branche als TUI future proof.”
De Costa Brava is veel meer dan het decor van deze week. Esther: “Samen met het Spaans Verkeersbureau is de business case op maat gemaakt, dankzij hun hulp kunnen we bijzondere activiteiten doen die normaal gesproken niet mogelijk zijn. Zij leveren ook waardevolle kennis over de regio, onmisbaar voor het oplossen van de case. Zonder hen geen Travel Challenge, zoals we die nu neerzetten. Er is een goede balans tussen het educatieve karakter en een plezierig groepsgevoel. Het begint al bij de kick-off, twee weken van tevoren: teams worden gevormd, coaches bekendgemaakt, de eerste teamfoto’s en groepsapps vliegen al rond. En zodra de challenge écht begint, werkt iedereen intensief samen aan hetzelfde
Ook deze editie is TUI een van de hoofdsponsoren van de Travel Challenge. “Voor TUI is het een kans om jong talent te ontmoeten en te investeren in de toekomst van toerisme”, aldus Laura Mooi (Early Talent Lead bij TUI). “De Travel Challenge is een unieke gelegenheid om dit te doen; samenwerken op locatie in het buitenland met studenten, branchegenoten én het onderwijs. Opleiden van toekomstige collega’s voor onze branche is een gezamenlijke
taak. Als hoofdsponsor van de Travel Challenge laten wij studenten kennismaken met de dynamiek van onze branche en inspireren wij hen om zich hierin verder te ontwikkelen. De Travel Challenge geeft ons zowel de kans om onze kennis over te dragen als kennis terug te krijgen. Door samen te werken aan een impactvolle en actuele case combineert het leren en werken op een inspirerende manier. We maken hiermee zowel onze branche als TUI future proof.”
Onmisbare thema’s
“Zowel duurzaamheid als innovatie zijn belangrijke en onmisbare thema’s voor de toekomst van reizen. Bij TUI werken we continu aan het verkleinen van
onze ecologische voetafdruk en het maximaliseren van de positieve sociaal-economische impact op vakantiebestemmingen. Innovatie zien we zowel in technologische vernieuwing, als in de manier van denken. Dit jaar leren studenten van onze TUI-expert hoe klant- en marktonderzoek de basis vormt voor strategische keuzes op het gebied van productontwikkeling en marketing. Ze krijgen inzicht in het belang van klantdata en hoe we dit inzetten om ons aanbod af te stemmen op veranderende wensen en trends in de markt. Andersom leren wij veel van studenten; hun frisse blik, kritische vragen en creatieve ideeën helpen ons om buiten de gebaande paden te denken. Ze houden ons scherp en inspireren ons om te blijven vernieuwen en relevant te blijven voor de reizigers van morgen.”
Mooie eerste stap
wereld kijkt en barst van de ideeën. Vorig jaar hebben wij hele goede ideeën voorbij zien komen en daar hopen wij dit jaar weer op”, laat Kimberley Punselie (HR-adviseur bij Corendon) weten. “Wat ons aanspreekt in de formule van de Travel Challenge is de mix van creativiteit, leren in de praktijk en natuurlijk de goede sfeer onderling. De studenten moeten in een korte tijd een complexe casus uitvogelen en presenteren, dus de druk is hoog voor ze. Maar we zien ook dat ze hier heel veel plezier in hebben en dat er vriendschappen ontstaan. Daarnaast is het ook ieder jaar geweldig georganiseerd.”
TUI verwacht dat deze generatie nieuwsgierig, flexibel en maatschappelijk betrokken is. “Ze brengen nieuwe perspectieven en kennis mee die onze branche vooruit kunnen helpen en essentieel zijn voor vernieuwing. Dit is het derde jaar op rij dat wij ons als hoofdsponsor verbinden aan de Travel Challenge. Afgelopen jaren hebben wij tijdens de challenge meerdere talenten ontdekt die via ons traineeship inmiddels werkzaam zijn bij TUI. Het is een mooie eerste stap richting een loopbaan in onze sector.”
“Wat ons aanspreekt is de mix van creativiteit, leren en de goede sfeer”
Door partner te zijn van de Travel Challenge, investeert Corendon bewust in jong talent “De creatieveling, denkers en doeners van de toekomst. Een groep nieuwsgierige studenten die met frisse ogen naar de
Kimberley zal de rol van SPA-coach op zich nemen. “Dit past goed bij mijn rol als HR-adviseur. Gedurende de week ga ik met de studenten in gesprek over hoe ze hun sterktes in de groep kunnen inzetten en uiteindelijk in het werkende leven. Mijn collega Stefanie heeft de rol van coach en begeleidt een groep studenten tijdens hun casus, hopelijk de winnende groep, haha. Ik vind het heel goed dat de studenten hieraan meedoen, sommigen komen alleen en kennen nog niemand. Ze moeten een casus oplossen en tussendoor allerlei opdrachten doen met een groep studenten die ze (vaak) nog niet kennen, dan komt het aan op samenwerken. Daarnaast is dit hét moment waarop je de kans krijgt om de mensen achter de bedrijven echt te leren kennen, ga zoveel mogelijk met ze in gesprek en stel al je vragen. Wacht vooral niet tot de laatste dag.”
“We hebben hoge verwachtingen, in de meest positieve zin van het woord. Deze generatie groeit op in een wereld vol veranderingen, waarin duurzaamheid, technologie en persoonlijke beleving een steeds grotere rol spelen. Ze komen met de meest innovatieve ideeën en we kijken er nu al naar uit. De Travel Challenge biedt ons een mooie kans om te laten zien waar Corendon écht voor staat. Niet alleen als touroperator of airline. Voor ons is het namelijk belangrijk dat studenten niet alleen het merk Corendon leren kennen, maar juist ook de mensen achter de organisatie.”
De Reiswerk Travel Challenge wordt dit jaar mogelijk gemaakt door een breed scala aan partners. Dit jaar zijn TUI, Corendon en NTG de premium partners, en ook Sawadee, Avila Reizen, Riksja Travel, SGR, de Jong Intra Vakanties, Sunny Cars, ANVR, het Spaans Verkeersbureau en de Costa Blanca zijn erbij betrokken. De uitvoering van de reis wordt dit jaar verzorgd door Pelikaan Travel. “Samen zorgen we ervoor dat dit evenement niet alleen een unieke ervaring wordt, maar ook een inspiratiebron voor de hele branche”, zegt Esther.
KLM heeft een nieuwe bestemming aan haar netwerk toegevoegd: San Diego. Deze zonbestemming aan de Amerikaanse westkust biedt een ontspannen sfeer, prachtige stranden en een mild klimaat, het hele jaar door. KLM vliegt drie keer per week rechtstreeks naar deze levendige stad.