AFRIGA 125 Edición en galego

ESTAMOS EN WWW.REVISTAAFRIGA.COM, FACEBOOK E TWITTER

Nº 125

AFRIGA

ANO XXII Outubro - Novembro 2016

P

R

O

D

U

DOSSIER: RECRÍA

C

I

Ó

N

D

E

L

E

I

T

E

I MPACTO ECONÓMICO DA RECRÍA DE XATAS SOBRE O NEGOCIO LEITEIRO ESTAMOS CRIANDO DEMASIADAS XOVENCAS? BENESTAR DAS XATAS LACTANTES: PUNTOS CLAVE

A X E S T I Ó N D A S E X P L OTA C I Ó N S D E L E I T E N A N O V A S I T U A C I Ó N S E N C OTA S

PACHO GOLDWYN TELVA FAI HISTORIA NO NACIONAL DE CONAFE

DOMINIO DE VILAS BOAS & PEREIRA NO OPEN AGROSEMANA

EXPLOTACIÓN FINCA SANTA CRUZ DE PALENCIA

UPERTORO

Touro xenómico Nº 1, nas instalacións de Xenética Fontao S.A.

• Touro Nº1 GICO: 4.772 • Pedigree moi actual na prestixiosa familia “Mark Prudence” • Tremendo potencial leiteiro (+1.972 kg) con moita proteína (60 kg) • Proba de tipo moi completa, sen debilidades • Boas estruturas leiteiras con patas e ubres excelentes • Altísima lonxevidade e moi baixos RCS Fontao - Esperante - 27210 LUGO - Tfno.: 982 284 391 - Fax: 982 284 626 - www.xeneticafontao.com

sumario

3

AFRIGA

P

R

O

D

U

C

I

Ó

N

D

E

L

E

I

T

E

CONVOCATORIAS Concurso Nacional da Raza Frisona Conafe’16 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Concurso de Raza Frisona Feiradeza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Concurso Open AgroSemana da Raza Holstein-Frisia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Concurso Rexional da Raza Holstein Frisia Agribar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Concurso Europeo de Preparadores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Concurso de Gando Frisón Usías Holsteins . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Space . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Concurso Prim’Holstein Atlantique . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10 14 16 18 19 20 24 28

EXPLOTACIÓN Sociedad Anónima del Ucieza (Ribas de Campos, Palencia) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

PANORAMA INTERNACIONAL EARL Brin d’Herbe (Val-d’Izé, Francia) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Produción de leite nos EE. UU.: Nova York . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

MANEXO O manexo da saúde podal nos establos modernos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 Castración da vaca: ovariectomía . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 A auga na produción animal: exemplo do bovino leiteiro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72

SANIDADE

ACTUALIZACIÓN! Probade o simulador de custos de produción para granxas!

(Desenvolvido por ConsuVet)

É o novo servizo gratuíto da app Revista Afriga! Para móbiles e tablets Dispoñible en

A paranfistomose: unha parasitose emerxente no gando vacún en Galicia. Temos que preocuparnos? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78

DOSSIER: RECRÍA Impacto económico da recría de xatas sobre o negocio leiteiro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 Estamos criando demasiadas xovencas? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 Benestar das xatas lactantes: puntos clave a considerar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98

AGRICULTURA A alfalfa: valor nutritivo, cultivo e posibilidade de implantación en Galicia . . . . . . . . . 104

ECONOMÍA A xestión das explotacións de leite na nova situación sen cotas . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 Edita: AFRIGA, Asociación Frisona Galega. Xunta de Goberno de Afriga: PRESIDENTE, Juan Francisco Novo García. VICEPRESIDENTE, Fernando Couto Silva.

SECRETARIA, Josefina Iglesia Andión. TESOUREIRO, Manuel Berdomás Tejo.

VOGAIS, José Ramón Pazos Fondevila, José Rodríguez Berbetoros e José Mercador Fontenla.

Produce: TRANSMEDIA Comunicación & Prensa.

Membro de DIRECTOR EXECUTIVO, José Manuel Gegúndez.

DIRECTOR DE ARTE, Marcos Sánchez.

DESEÑO-MAQUETACIÓN, Marcos Sánchez, Martín Sánchez.

COORDINACIÓN-EDICIÓN, Verónica Rodríguez Gavín.

REDACCIÓN, Begoña Gómez Rielo.

CORRECCIÓN LINGÜÍSTICA, Alexandra Cabaleiro Carro.

FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN AFRIGA TV, Raquel Anido.

Enderezo: Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO. Teléfonos: 982 221 278, 636 952 893, 610 215 366.

Email: transmedia@ctransmedia.com. Web: www.transmedia.es Administración: AGER Servicios Empresariais SL. Praza da Mercé de Conxo 1, 1º B. 15706 Compostela. Teléfono: 981 534 350. Email: ager@ager.com.es.

Web: www.ager.com.es Tiraxe: 16.500 exemplares Depósito Legal: C-1.292/94 - Afriga non se responsabiliza do contido dos artigos e colaboracións asinados.

ISSN: 2444-149X ISBN: 978-84-617-5757-2

Outras vantaxes da app!

• Acceso directo a noticias do sector (sen conexión a Internet!)

• Acceso directo á revista (co último número visible tamén sen conexión a Internet!)

• Acceso directo aos vídeos de Afriga.tv

Se desexa recibir a revista Afriga por correo electrónico escríbanos a:

Si desea recibir la revista Afriga por correo electrónico escríbanos a:

If you would like to receive Afriga magazine via e-mail write to us at:

revistaafriga@ctransmedia.com ou visite a nosa web o visite nuestra web or visit our web

www.revistaafriga.com Síganos tamén en Twitter e Facebook Síganos también en Twitter y Facebook Follow us on Twitter and Facebook

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

l La a n o i s e f o r p a m ga a t e l p m más co Forraje

laboreo y siembra

rotoempacadoras y encintadoras

PULVERIZADORES

EQUIPOS PARA GANADERÍA

carros mezcladores

picadoras de forraje

Búscanos en

Tel. +34 982 227 165 www.duranmaquinaria.com

PUBLIRREPORTAxE

5

S A G E R T N E S A NUEAVDORAS DE FORRAJE NEW HOLLAND FR PIC

PICADORA FR 850 CON CABEZAL KEMPER 460 Adquirida por Movigrup, de Solsona (Lleida)

PICADORA FR 650

Vendida a Agroforestal Candal, de Carral (A Coruña)

PICADORA FR 550

Búscanos en

Entregada a Roluda Servicios Agrícolas, de La Ren-Gozón (Asturias)

Tel. +34 982 227 165 www.duranmaquinaria.com AFRIGA ANO XXI - Nº 118

afriga.tv Á carta. novidades!

Concurso Open AgroSemana da Raza Holstein-Frisia

Concurso Rexional de Gando Vacún de Cantabria

Presentación das bases do XVII Premio Aresa de Desenvolvemento Rural

Concurso de Gando de Tineo

Programa de Leite de Vacas Felices dos Azores

Agropecuaria Monte Inglês (San Miguel, Os Azores)

Concurso da Raza Frisona Feiradeza

Concurso Prim’Holstein Atlantique

Gandería Casa Gabino (Friol, Lugo)

Concurso Nacional de Conafe

Encontros Profesionais CLAS SAT Durán Days 2016

www.afriga.tv

#AfrigaTV

Charlas técnicas da AgroSemana

#AfrigaTV

Encamadoras suspendidas de 1m3 a 2.2m3

opcional tripuntal de carga

ENCAMADORA ARRASTRADA PARA TRES PUNTOS SOBRE RUEDAS GIRATORIAS ENTREGADA EN CASERIO LARRASPI S.C. DE ORENDAIN (GUIPUZCOA)

EXTENDEDORES DE SILO DE Ø 70, 90 Y 110

batidor DE purín. especial para pozos de arena

FABRICAMOS EN 6, 7 Y 8.5 METROS

EXTENDEDOR DE SILO

Astilladoras verticales y horizontales de 8,10,12,15, 20 y 25 tn.

GRADilla niveladora PARA CAMAS DE ARENA. De 4 a 7 discos de trabajo dependiendo del formato de los cubículos

Chisel reforzado en diferentes anchos con o sin rodillo w w w. c o r b a r s l l . c o m

MAQUINARIA AGRÍCOLA CORBAR, S.L. Polígono Industrial San Julián de la Vega, s/n 27614 Sarria, Lugo // E-mail: Corbar@corbarsll.com Telf. y Fax: 982 53 14 63 // www.corbarsll.com

VISÍTANOS O LLÁMANOS TE HAREMOS UNA DEMOSTRACIÓN

Gomas e Camas para Vacas Limpezas Automáticas Estabulacións Libres distribución material gandeiro

BOXES INDIVIDUAIS DE CHAPA

BOX INDIVIDUAL EASY CLEAN

PRIMEIRO DISTRIBUIDOR JOURDAIN ORIXINAL EN ESPAÑA

TODO O QUE O GANDEIRO NECESITA O SEU DESEÑO PERMITE REALIZAR FACILMENTE UNHA LIMPEZA PROFUNDA, CO SOLO LIBRE DE OBSTÁCULOS, O SEU PISO DE GOMA, ANTIDESLIZANTE E ELEVABLE (FÍXASE EN POSICIÓN VERTICAL GRAZAS A UNHA VARIÑA DE BLOQUEO)

Xestión do rabaño mediante un colchón intelixente

Gomas e Camas para Vacas

Limpezas Automáticas

Tubular Bovino

CORNADIZAS XATOS PEQUENOS Limpezas automáticas de cable

ARROBADEIRAS ESPECIAIS PARA CANLES

A AUTÉNTICA LIMPEZA ALEMÁ. NON COMPRE IMITACIÓNS

MÁis DE 50.000 LIMPEZAS INSTALADAS EN EUROPA Polígono Industrial do Corgo, parcela 3, 27163 O Corgo (Lugo) Novo teléfono: 671 485 702 (TONI) • 671 485 703 (Servizo Técnico) E-mail: toni@dismagan.es // Web: www.dismagan.es

distribución material gandeiro

Distribuidor en Asturias: Almacenes Ladislao, S.L. Polígono El Zarrín, S.N. La Espina, 33891 Salas (Asturias) Tfnos.: 985 837 385 - 629 566 500

10Diseño convocatorias de programas

genéticos

Servicios Invivo e Invitro

CONCURSO NACIONAL DA RAZA FRISONA CONAFE’16. XIXÓN (ASTURIAS)

Laboratorios móviles

PACHO GOLDWYN TELVA FAI HISTORIA Garantías de gestación

A gran campiona deste ano, propiedade das ganderías asturianas Diplomada Badiola e Casa de Pacho, é a primeira vaca frisona que gaña tres veces o Nacional de Conafe. Nesta 37.ª edición logrouno competindo na última sección posible, a de femias en produción de máis de 50.000 kg, así que se retira “ao grande”. A outra final, a de xatas e xovencas, protagonizouna Casa-Nova Sony McCutchen 1019, da galega Carro, revalidando así o título obtido en 2015. Foron elixidas polo xuíz Bonet Cid.

Transferencia embrionaria

Diplomada Badiola acaparou os premios dos campionatos de vacas

www.embriomarket.com daniel@embriovet.es • 649 809 064 AFRIGA ANO XXII - Nº 125 javiersabin@embriovet.es • 616 138 613

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

convocatorias Creación de proyectos 11 ganaderos: Te asesoramos y gestionamos financiación PALMARÉS CATEGORÍA

GAÑADORA

GANDERÍA

XATAS DE 8 A 10 MESES

Rey 713 Martita Elude

SAT Rey de Miñotelo (Galicia)

XATAS DE 11 A 13 MESES

Badiola Atwood Telva 3

Diplomada Badiola (Asturias)

XATAS DE 14 A 16 MESES E XATA CAMPIONA

H.Tobías Debonair AM Abby ET

SAT Rey de Miñotelo (Galicia), Alberto Medina (Asturias) e Huerta Los Tobías (Córdoba)

XOVENCAS DE 17 A 19 MESES

Casa-Nova Vanesa Aikman ET

Carro (Galicia)

XOVENCAS DE 20 A 22 MESES, XOVENCA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA

Casa-Nova Sony McCutchen 1019

Carro (Galicia)

XOVENCAS DE 23 A 26 MESES

Tezanillos Braxton Toscana

SAT Tezanillos (Cantabria)

VACAS ATA 30 MESES E VACA NOVA CAMPIONA

Badiola Yorick Kentuchy

Diplomada Badiola (Asturias)

VACAS DE 31 A 35 MESES

H.Tobías Sid Silvy

Casa Flora (Asturias) e Huerta Los Tobías (Córdoba)

VACAS DE 36 A 41 MESES

Llinde Rosal Fever

SAT Ceceño (Cantabria)

VACAS DE 42 A 47 MESES

Badiola Stanleycup Melisa

Diplomada Badiola (Asturias)

VACAS DE 4 ANOS E VACA INTERMEDIA CAMPIONA

Badiola Atwood Koketa

Diplomada Badiola (Asturias)

Venturo Xuanuco GW Almudena ET

Casa Venturo (Asturias)

VACAS DE 6 ANOS OU MÁIS

Soca 9 Ernesto

Can Soca (Cataluña)

VACAS DE PRODUCIÓN DE MÁIS DE 50.000 KG, VACA ADULTA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA

Pacho Goldwyn Telva

Diplomada Badiola e Casa de Pacho (Asturias)

VACAS DE 5 ANOS

MELLOR AUTONOMÍA

Comercio de embriones en todo el mundo

Principado de Asturias

MELLOR RABAÑO

Diplomada Badiola (Asturias)

MELLOR CRIADOR

Diplomada Badiola (Asturias)

MELLOR MANEXADOR

Adrián Entrecanales (Cantabria)

Casa-Nova Sony McCutchen 1019, xovenca gran campiona por segundo ano consecutivo

Especialistas en seguros agrarios

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

Todas las razas: leche y carne

www.embriomarket.com administracion@embriomarket.com AFRIGA ANO XXII - Nº 125 981 791 843 • 649 239 488 • 636 977 610

12

convocatorias

Grupo galego

Vaca intermedia campiona (dereita) e subcampiona

Vaca nova campiona (dereita) e subcampiona

O certame desenvolveuse en Xixón os días 24 e 25 de setembro

Xata campiona (dereita) e subcampiona

Adrián Entrecanales, mellor manexador do concurso

Foto de familia dos manexadores novos

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXII - Nº 125

Coma sempre, os primeiros dende 1975 BOXES DE XATOS FABRICADOS EN OFERTA ELMEGA PARA OFRECER MELLOR ESPECIA L CALIDADE E MELLOR PREZO! • PLÁSTICO BRANCO PARA REXEITAR A CALOR • CURRAL GALVANIZADO EN QUENTE • PREGABLE PARA FACILITAR A ENTRADA DO XATO E A LIMPEZA • CAPACIDADE PARA UN OU DOUS XATOS • AMOREABLE PARA AFORRAR ESPAZO E TRANSPORTE • PREZOS DE FÁBRICA

TANQUES DE FRÍO

Baixo consumo e alto rendemento Calidade e limpeza co mínimo consumo

Salas de ordeño Colchóns Elmega: confort, duración, suavidade e impermeabilidade

Coas nosas novas camas para area gaste só a area imprescindible

Consulte prezos sen compromiso Camiño vello de Mourelle, s/n – 15840 Santa Comba (A Coruña) – ESPAÑA Telf. 981 88 05 50 – 981 88 05 75 • Fax. 981 88 06 06 e-mail: elmega@elmega.com • web: www.elmega.com

14

convocatorias

CONCURSO DE RAZA FRISONA FEIRADEZA. LALÍN (PONTEVEDRA) Vaca gran campiona

LUCIMENTO DE BARONCELLE BETANZOS ANDREA Os días 10 e 11 de setembro Lalín acolleu a 22.ª edición do seu certame morfolóxico frisón. Este ano xulgou os animais de Deza e Tabeirós-Terra de Montes o catalán Quim Sabrià Pujol. No gran campionato de vacas a escarapela da vitoria foi para Baroncelle Betanzos Andrea, unha femia de 3 anos propiedade da gandería Rato (Rodeiro), valorada pola “excelente estrutura leiteira”, por unha cabeza, un colo e un costelar “de libro” e por unhas patas “boísimas, boísimas, boísimas”.

Xovenca gran campiona

Vaca nova campiona

Xovenca campiona

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXII - Nº 125

Vaca adulta campiona

convocatorias

Mellor manexador

Mellor criador

PALMARÉS CATEGORÍA

GAÑADORA Argelina Torrel Bolita Midón Edurne Maximus Carballeiras McCutchen Lolita Midón Antía Xacobeo Carballeiras Mack Rosana Midón Emily Prentiss Delete Manteiga Airlift Claudia Santomé Lauthority Giovana Carballeiras Hill Nelly Baroncelle Betanzos Andrea Carballeiras Dude Sharon Manteiga Alexander Evy Carballeiras Bruno Bruna Manteiga Avelino Souto Rozados

XATAS ATA 8 MESES XATAS DE 8 A 10 MESES XATAS DE 11 A 13 MESES, XATA CAMPIONA E XOVENCA GRAN CAMPIONA XOVENCAS DE 14 A 16 MESES XOVENCAS DE 17 A 19 MESES XOVENCAS DE 20 A 22 MESES XOVENCAS DE 23 A 28 MESES E XOVENCA CAMPIONA VACAS ATA 30 MESES E VACA NOVA CAMPIONA VACAS DE 36 A 41 MESES VACAS DE 3 ANOS, VACA INTERMEDIA CAMPIONA E VACA GRAN CAMPIONA VACAS DE 4 ANOS VACAS DE 5 ANOS E VACA ADULTA CAMPIONA VACAS DE 6 ANOS OU MÁIS MELLOR CRIADOR MELLOR MANEXADOR

lubricantes

BTS

NEW HOLLAND TD5. EN POCAS PALABRAS, LA VERSATILIDAD DE SERIE.

S COSTES BAJO

FIABLE

GANDERÍA Argelina Midón Carballeiras Midón Carballeiras Midón Manteiga Santomé Carballeiras Rato Carballeiras Manteiga Carballeiras

Prestaciones de primer nivel y un excelente confort que elevan el valor de su explotación. Impulsado por los motores F5C Tier 4A que ofrecen una mayor eficiencia de par y combustible, los cuatro modelos de la serie TD5 ofrecen una serie de novedosas mejoras, como una mayor capacidad de elevación, incorporan el galardonado sistema de elevación Lift-O-Matic™ Plus para una mayor productividad, aumento de la capacidad del depósito de combustible para mayor autonomía, el nuevo sistema hidráulico y el nuevo régimen de la tdf para una mayor eficiencia, nuevo tablero de instrumentos, consola nueva y ergonómica para facilitar mayor confort en las tareas diarias.

Los intervalos de servicio son de 600 horas para reducir los tiempos muertos de mantenimiento y bajar los costos y, de este modo usted entenderá por qué el TD5 Tier 4A es realmente la versión moderna del modelo tradicional.

NEW HOLLAND TOP SERVICE 00800 64 111 111 ASISTENCIA E INFORMACIÓN 24/7. *La llamada es gratuita desde teléfono fijo.

Antes de llamar con su teléfono móvil, consulte tarifas con su operador.

www.newholland.es

MAYOR RENDIMIENT O

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXII - Nº 125

15

16

convocatorias

CONCURSO OPEN AGROSEMANA DA RAZA HOLSTEIN-FRISIA. PÓVOA DE VARZIM (PORTUGAL)

DOMINIO DE VILAS BOAS & PEREIRA

Vaca gran campiona

Os días 3 e 4 de setembro tivo lugar en Póvoa de Varzim a segunda edición do certame morfolóxico da raza frisona da AgroSemana coa participación de 115 animais de 16 ganderías do norte e do centro de Portugal. Xulgounos o suízo Markus Gerber. Vilas Boas & Pereira (Ponte de Lima) fíxose, entre outros, cos dous principais premios: o de vaca gran campiona, con Pereira Sánchez Mara, e o de xovenca gran campiona, con Pereira Sid Barbie. O certame estivo organizado pola Unión das Cooperativas dos Produtores de Leite de entre Douro e Minho e Trás-osMontes, co apoio técnico das asociacións portuguesas de criadores ABLN e APCRF.

Vaca adulta campiona

Xovenca gran campiona

Mellor criador

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXII - Nº 125

convocatorias

CATEGORÍA XATAS DE 6 A 9 MESES XATAS DE 10 A 12 MESES E XATA CAMPIONA XATAS DE 13 A 15 MESES XOVENCAS DE 16 A 18 MESES XOVENCAS DE 19 A 22 MESES XOVENCAS DE 23 A 27 MESES, XOVENCA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA MELLOR CRIADOR VACAS ATA 30 MESES VACAS DE 30 A 36 MESES E VACA NOVA CAMPIONA VACAS DE 3 ANOS VACAS DE 4 ANOS, VACA INTERMEDIA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA VACAS DE 5 ANOS VACAS DE MÁIS DE 6 ANOS E VACA ADULTA CAMPIONA MELLOR UBRE MELLOR CONXUNTO

PALMARÉS GAÑADORA Pereira Windbrook 3M Mira Pereira Elude Vianetta McCutchen 01371 Pereira Doorman 3M Vanessa Pereira Meridian Dinora Pereira Sid Barbie Pereira Atwood Luna Ponderosa Lavanguard Alicia Gold Chip 01192 Pereira Sánchez Mara Magnetism 00574 Pereira Goldwyn Gipsy M&S Wood Gisela

GANDERÍA Vilas Boas & Pereira Vilas Boas & Pereira Balazeiro do Sobrado Vilas Boas & Pereira Vilas Boas & Pereira Vilas Boas & Pereira Vilas Boas & Pereira Vilas Boas & Pereira Vilas Boas & Pereira Balazeiro do Sobrado Vilas Boas & Pereira Avelino dos Santos Pinto Vilas Boas & Pereira Matias & Silva Vilas Boas & Pereira

As visitas dos produtores aos campos de millo inauguraron a AgroSemana

Vista aérea do recinto feiral

EASY-COVERING

· AHORRO DE HASTA UN 90% EN CIMENTACIÓN

Naves Ganaderas, Almacenes y Cobertizos · MENOR ESTRÉS TÉRMICO Piélagos (Cantabria) Nave para Caballos

Consuegra (Toledo)

º

Nave para Novillas

Gran aislamiento y luminosidad · Ventilaciones Automáticas · Mejores Condiciones internas

Tel. (+34) 985 303 752 – www.easy-covering.com P. de Somonte, c/Mª Glez. La Pondala nº 41, C.P. 33393 Gijón (Asturias) Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXII - Nº 125

17

18

convocatorias

Fotos: ABLN

CONCURSO REXIONAL DA RAZA HOLSTEIN FRISIA AGRIBAR. BARCELOS (PORTUGAL)

Gran campiona

VITORIA DE pereira sid barbie NO CAMPIONATO DE AGRIBAR Do 21 ao 23 de outubro celebrouse a 5.ª ExpoBarcelos con 300 expositores e co desenvolvemento de varias competicións de animais, entre elas o 3.º Concurso Rexional de Raza Holstein Frisia Agribar 2016.

O certame morfolóxico, organizado por João Dantas Unipessoal, Lda. en colaboración coa Cooperativa Agrícola de Barcelos e co apoio da Asociación para o Apoio á Bovinicultura Leiteira do Norte (ABLN), a Asociación Portuguesa de Criadores da Raza Frisia (APCRF) e a Cámara Municipal de Barcelos, reuniu na pista do estadio municipal preto de 100 xatas e xovencas de ganderías de Ponte de Lima, Viana do Castelo, Vila do Conde e Barcelos. Xulgou José Manuel Simões e o principal premio levouno Pereira Sid Barbie, procedente de Vilas Boas & Pereira.

Encanto Sid 427, gran campiona reserva

PALMARÉS CATEGORÍA

GAÑADORA

GANDERÍA

XATAS DE 6 A 9 MESES E XATA CAMPIONA

Pereira Windbrook 3M Mira

Vilas Boas & Pereira (Ponte de Lima)

XATAS DE 10 A 12 MESES

Pereira Doorman Pimenta

Vilas Boas & Pereira (Ponte de Lima)

XATAS DE 13 A 15 MESES

McCutchen 01371

Balazeiro do Sobrado (Vila do Conde)

XOVENCAS DE 16 A 18 MESES

Pereira Doorman 3M Vanessa

Vilas Boas & Pereira (Ponte de Lima)

XOVENCAS DE 19 A 22 MESES

Pereira Meridian Dinora

Vilas Boas & Pereira (Ponte de Lima)

Pereira Sid Barbie

Vilas Boas & Pereira (Ponte de Lima)

XOVENCAS DE 23 A 27 MESES, XOVENCA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA MELLOR CRIADOR MELLOR CRIADOR DE BARCELOS

Vilas Boas & Pereira (Ponte de Lima) Manuel Joaquim Novais Barbosa (Barcelos)

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

018.indd 18

24/10/2016 11:39:55

convocatorias

19

CONCURSO EUROPEO DE PREPARADORES. BATTICE (BÉLXICA)

CRIS CARRO, NO PODIO DA EYBS 2016 A European Young Breeders School (EYBS) é un encontro internacional de formación de gandeiros novos afeccionados á raza frisona que organiza a Association Wallone de l’Élevage. tice Avelino Souto, María Manteiga, Ismael García, Guiem Orfila e Cris Carro, quen obtivo o terceiro posto no Top 20 da clasificación xeral.

Ademais, foi a mellor manexadora da súa categoría.

Fotos: EYBS

A edición deste ano celebrouse do 31 de agosto ao 4 de setembro e contou coa participación de 120 rapaces e rapazas. En representación do Clube de Xóvenes Gandeiros de Galicia viaxaron ata a cidade de Bat-

BVL V-MIX DRIVE PLUS* Carro mezclador autopropulsado

*

• Motor Diesel Cummins de 4 cilindros y 167 CV. • Modelos con un sinfín vertical, de 11, 13 y 15 m3 de capacidad.

• Regulación de las funciones hidráulicas desde cabina.

• Tracción delantera hidrostática (tracción a las cuatro ruedas opcional).

• Múltiples sistemas para la distribución de forraje.

• Ventilador reversible CleanFix.

Importador exclusivo para España y Portugal

979 728 450 - www.deltacinco.es Consulte nuestra red de distribuidores

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

20

convocatorias

CONCURSO MORFOLÓXICO USÍAS HOLSTEINS. DOS TORRES (CÓRDOBA)

Vaca gran campiona

Xovenca gran campiona

As NOVAs ESTRELAs DO USÍAS HOLSTEINS O día 22 de outubro as ganderías do Valle de los Pedroches participaron no noveno certame da raza frisona Usías Holsteins, caracterizado porque se celebra en horario nocturno. Este ano as luces da pista enfocaron especialmente a Copada Fever 5, a femia presentada por Loma La Copada (Pozoblanco) que o xuíz Luís Mota proclamou vencedora do gran campionato de vacas. O premio de xovenca gran campiona foi para El Cerrillo Brady 329, de El Cerrillo (Dos Torres).

Instantánea da gran final

PALMARÉS CATEGORÍA

GAÑADORA

GANDERÍA

XATAS DE 3 A 6 MESES

López_Lunar Doorman Fatema

López Lunar (Dos Torres)

XATAS DE 6 A 9 MESES

López_Lunar McCutchen Triana

López Lunar (Dos Torres)

El_Cerrillo Brady 329

El Cerrillo (Dos Torres)

XATAS DE 9 A 13 MESES, XATA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA XOVENCAS DE 13 A 17 MESES

Alegría_SCP Doorman Jara

Alegría SCP (Añora)

XOVENCAS DE 17 A 21 MESES

Ciguñuela Doorman Cora

Ciguñuela (Dos Torres)

XOVENCAS DE 21 A 25 MESES E XOVENCA CAMPIONA

H.Tobías McCutchen Adene ET

Huerta Los Tobías (Dos Torres), Alberto Medina (Asturias) e Planillo (Navarra)

VACAS ATA 30 MESES

Valbuena Golden Dream Dayma

Dehesa de Valbuena (Dos Torres)

VACAS DE 30 A 36 MESES VACAS DE 3 ANOS, VACA JÚNIOR CAMPIONA E GRAN CAMPIONA VACAS DE 4 ANOS E VACA SÉNIOR CAMPIONA VACAS DE 5 ANOS VACAS DE 6 ANOS OU MÁIS

Alegría SCP (Añora)

Copada Fever 5

Loma La Copada (Pozoblanco)

Parronales Alino Leona

Los Parronales (Añora)

El_Moral_I Flashback Dudosa

El Moral (Dos Torres)

Valbuena Applause Gitana

Vistahermosa (Dos Torres)

MELLOR RABAÑO

Loma La Copada (Pozoblanco)

MELLOR CRIADOR

Loma La Copada (Pozoblanco)

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

020.indd 20

Alegría_SCP Atwood Sakira

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv

24/10/2016 13:04:29

XIV

XORNADAS TÉCNICAS DE VACÚN DE LEITE

XOVES 10 DE NOVEMBRO 10:00 h

Entrega da documentación

10:30 h

Inauguración Darío Campos Conde Presidente da Deputación Provincial de Lugo Lara Méndez López Alcaldesa de Lugo Germán Santamarina Pernas Decano da Facultade de Veterinaria de Lugo Noelia García Santoalla Presidenta de Seragro SCG

11:00 h

Leguminosas forraxeiras adaptadas ás condicións agroclimáticas da cornixa cantábrica e destinadas á alimentación de ruminantes Adela Martínez-Fernández Área de Nutrición, Pastos e Forraxes do Servizo Rexional de Investigación e Desenvolvemento de Asturias (Serida) Patrocina: SYNGENTA

11:45 h 12:15 h

10 e 11 de

novembro 2016

13:45 h

Xantar, por xentileza de XESGA

15:30 h

Que vemos cunha boa xestión? Puntos fortes e débiles nas explotacións leiteiras galegas Gonzalo Gómez Grobas Enxeñeiro agrónomo. Área de Xestión Técnico-Económica de Seragro SCG Patrocina: KARIZOO

16:00 h

Patrocina: INVIVO - PANCOSMA 16:30 h

17:00 h

Pausa do café, por xentileza de GALENO-INMUFORT Manexo e nutrición de xatas desde o nacemento ata o parto Robert Corbett (Utah, EE. UU.) Veterinario especialista en recría e nutrición

Que nos din os datos de podoloxía?

Pedro Codesido Técnico podólogo de Seragro SCG Patrocina: ZOETIS

VENRES 11 DE NOVEMBRO 11:00 h

Patrocina: PROGANDO 18:30 h

12:15 h

Como poden a nutrición e o manexo da alimentación evitar que as nosas vacas enfermen na transición Robert Corbett (Utah, EE. UU.) Veterinario especialista en recría e nutrición Patrocina: ARM & HAMMER - ADIAL NUTRICIÓN

13:00 h

Un xeito de medrar Manuel Candamio Gandeiro Patrocina: ELANCO

13:30 h

Uso do cronómetro como ferramenta de traballo na rutina de muxido Manuel Arias Gandeiro. SAT Seixas (Taboada) Francisco Sesto Pérez Veterinario de Seragro SCG Patrocina: FATRO - SERGAVE

Encontro gandeiro Patrocina: GEA. Presentación do muxido automático Monobox GEA

14:00 h

Xantar, por xentileza de GALENO

15:45 h

Mesa redonda: o sector leiteiro visto polos gandeiros Manuel Iglesias (OPL) Román Santalla (UPA) Roberto López (Agromuralla) José Ángel Purriños (Cooperativa Os Irmandiños SCG) Modera: Noelia García, presidenta de Seragro SCG

Patrocina: CALIER Pausa do café

Mesa redonda. Xestión técnico-económica das explotacións Gonzalo Gómez Grobas Enxeñeiro agrónomo. Área de Xestión Técnico-Económica de Seragro SCG Stéphane Saille Responsable de Marketing e Innovacion BCEL Ouest (Bretagne Conseis Élevage Ouest) Antonio Pallarés Mir Profesor do Máster en Xestión de Explotacións Leiteiras e do Máster en Xestión de Clínicas Veterinarias da UAB Modera: Rogelio Grille, veterinario de Seragro SCG

Programa nacional de erradicación da tuberculose bovina en Galicia. Situación actual e retos inmediatos Marta Muñoz Mendoza Xefa da Área de Sanidade Animal - Dirección Xeral de Gandería, Agricultura e Industrias Agroalimentarias

11:45 h

O negocio de producir leite, unha visión estratéxica, económica e empresarial. Que somos ou que debemos ser?

Antonio Pallarés Mir Profesor do Máster en Xestión de Explotacións Leiteiras e do Máster en Xestión de Clínicas Veterinarias da UAB Patrocina: BAYER

Patrocina: MSD 13:00 h

Producir leite na Bretaña. Os factores clave do desenvolvemento Stéphane Saille (Francia) Responsable de Marketing e Innovación BCEL Ouest (Bretagne Conseis Élevage Ouest)

Patrocina: CEVA 18:00 h

Clausura. Presentación da estratexia de comunicación para a promoción e o consumo de leite Águeda García-Agulló Bustillo Directora-Xerente da Inlac Patrocina: HIPRA

ASISTENCIA LIBRE E GRATUÍTA

BOUMATIC PRESENTA UNA NUEVA SALA ROTATIVA XPEDIA 360 EX INSTALADA EN PORTUGAL

Se trata de una sala rotativa exterior de 32 puntos instalada por Agros Comercial en la explotación Saltipaisagem Lda., de Vilanova de Famalicâo.

Datos de la explotación: Nombre Titularidad Inicio de la actividad Animales totales Vacas en producción Media de producción Alimentación Base territorial Número de empleados

Saltipaisagem Lda. Rita Joana Cerejeira y sus tres hijos 1985 360 174 32 litros vaca/día (dos ordeños) Silo de maíz, silo de hierba y concentrado 64 ha 3

Puerta de entrada de tipo TEXAS

5 boxes de alimentación controlados desde el programa de gestión SmartDairy

Puesto de ordeño cómodo. Colector de máximo rendimiento

Características de la sala: • 32 puntos de ordeño exterior • Una concepción robusta 24/7 (24 horas los 7 días de la semana) • Tiempo de ordeño aproximado de 5 min. (9 min./vuelta) • Alto rendimiento: hasta 200 vacas/hora • Puesto de trabajo despejado, ergonómico y con más seguridad para el ordeñador • Un interruptor de seguridad en torno a la rotativa • Vacas posicionadas frente a la entrada, lo que permite entrada rápida y tranquila • Acceso a la ubre sin obstáculos • Vacas cómodas gracias a la contención individualizada que las separa entre sí • Smart Security System: dispositivo de parada y de marcha atrás automática • Smart Speed Control: gestión inteligente de la velocidad de rotación • Posicionamiento óptimo de la unidad de ordeño y bien equilibrado sin necesidad de ningún elemento accesorio • Colectores de última generación Flo-Star MAX • Función Quick Start • Función Claw-Lift/Claw-Drop • Copas de lavado replegadas en la consola • Programa de gestión SmartDairy® • Sistema ViewPoint con Medidor SmartControl y retirada automática • Variador de frecuencia para ahorro energético • Pantalla táctil Touch Screen • Puerta de selección y 5 boxes de alimentación

Domingos Freitas Propietario y director de Saltipaisagem Lda.

¿Por qué se decidieron por la sala rotativa de BouMatic?

Perfecta higiene de la ubre con la familia BlueMAX Yo tengo un vínculo muy fuerte con los EE. UU., BouMatic es una

empresa americana y tenía muy buenas referencias del carrusel como un producto fiable y duradero. Tengo idea de que está hecho para trabajar 24 horas al día. En los EE. UU. hay explotaciones muy grandes donde ordeñan hasta 22 horas por día. En cambio, los carruseles europeos están más enfocados a hacer el ordeño lo más rápido posible y quedar parados la mayor parte del día. Y ese no es el objetivo de nuestra explotación, sino el de trabajar gran parte del día. El problema es la situación de la leche, que no nos lo permite porque no podemos producir más de lo que nos permite la cuota estipulada por el comprador. ¿Qué destacaría de este equipo?

Su funcionalidad, la rapidez con la que ejecuta, su eficiencia y el aumento de productividad, que en el fondo es la razón que está detrás de nuestra explotación. Ahora, también hay que decir que para tener una máquina de estas características hay que entenderla muy bien para obtener el cien por cien de lo que nos puede dar.

ium m

BC l

n ea

Pr e

¿Por qué carrusel y no robot?

Me decanté por el carrusel porque no es restrictivo. Con el robot, si quisiera aumentar mucho el rebaño tendría que tener muchas máquinas, mientras que yo tengo un carrusel de 32 unidades y en ordeñar 500 animales. turnos de 8 horas puedo perfectamente eu Por eso lo elegí, pensando en el futuro y en que un día el sector de la leche va a cambiar. Yo creo que un día podré hacer mi sueño realidad, que es tener la sala a pleno rendimiento.

rem t X

D Cont ro

¿Qué ventajas ha notado desde la instalación de la sala?

Rapidez. Nosotros teníamos una ordeñadora muy antigua que Mantener la piel de los pezones suave y saludable, comienza funcionó muy bien durante 20 años pero ya estaba arcaica y con los por aplicar un baño a los pezones antes y después del ordeño animales que tenemos ahora tardábamos cinco horas en ordeñarlos. con la calidad BlueMAX para ayudar a prevenir la sequedad, Hoy en día tardamos una.

Los Emolientes marcan la Diferencia.

el agrietamiento y daños de la piel del pezón. Cada baño de pezones de la familia BlueMAX contiene emolientes – que sonEn relación al sistema de gestión y a los boxes de alimentación, ¿qué cambios han supuesto? los ingredientes especiales que condicionan la piel del pezón Ha aumentado principalmente la facilidad de manejo de la para mantenerla suave y blanda reponiendo los aceites naturales explotación pero aún podemos tirar más de la potencialidad de los que se pierden durante la desinfección y el ordeño. equipamientos y crear más sinergias entre ellos. El inicio fue muy

Sumamente hidratantes.

Pantalla táctil que permite la obtención de toda la información del ordeño por vaca y en tiempo real

BlueMAX Premium

Es el primer y único producto de higiene de la ubre en la industria lechera basado en dióxido de cloro listo para usar en pre y post ordeño!

Publirreportaje audiovisual

BouMatic.com BouMatic.com

Barrier

• • •

l

difícil y el manejo de los animales, muy complicado, pero ahora ya estamos entrando en una fase en la que ya podemos ir a las especificidades, a los pequeños detalles que marcan la diferencia.

Ingredientes de limpieza y desinfección de Alta Calidad. Después de un año, pienso que ahora toda la gente que trabaja en la Excelentes propiedades cosméticas. granja está muy a gusto con el carrusel.

Baño de pezones BlueMAX.

¿Ha notado una mejora en la eficiencia energética?

Aún no conseguimos afinar de todo la máquina para poder decir que estoy ahorrando. El piano es de una marca buena y toca bien pero aún no está bien afinado al cien por cien pero lo vamos a conseguir con paciencia, tiempoSellador y persistencia. acondicionador de la piel de los pezones con dióxido de cloro listo para usar.

BlueMAX Xtrem

24

convocatorias

SPACE. RENNES (BRETAÑA, FRANCIA)

O SPACE REAFÍRMALLES O SEU SERVIZO AOS GANDEIROS NO 30.º ANIVERSARIO

Esta gran feira das producións animais foi creada en 1987 por responsables das organizacións profesionais agrícolas de Bretaña e do Parque de Exposicións de Rennes como “lugar de encontro, intercambio e diálogo”. Así foi crecendo cunhas edicións cada vez máis completas e internacionais ata a presente, concibida nun contexto de crise como “a cita de todos os gandeiros para recuperar a confianza e construír xuntos o futuro do sector”.

A mostra ao aire libre de maquinaria agrícola é a que máis crece

Verónica Rodríguez Gavín e Raquel Anido Fuentes Enviadas especiais

O Space mantivo o nivel de participación de empresas expositoras da convocatoria anterior, con 1.445, das cales 484 proviñan de 42 países, na súa maioría europeos.

Moitas firmas repetiron presenza pero tamén houbo máis de duascentas que acudían por primeira vez ao salón.

Os postos repartíronse nunha superficie neta de 60.050 metros cadrados.

Outro piar deste escaparate rural constituíuno a “granxa” de 700 animais de 13 razas coas que se fixo promoción da xenética francesa; no gran ring competiron ata 550 bovinos e presentáronse 150 reses de ovino e caprino, e non faltou a celebración da poxa interracial de xovencas de gama alta.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXII - Nº 125

convocatorias

Exemplares de Rouge des Prés, raza de honor do festival xenético

Ao certame nacional de Montbéliarde concorreron 58 reses

O programa completouse coas opcións de visitas a unha ducia de explotacións bretoas; cunhas xornadas técnicas compostas por un total de 70 conferencias e coloquios; e cuns encontros de tipo laboral e económico: as 300 entrevistas do Job Dating de Apecita de 15 minutos de duración para a busca de emprego e de empregados, e as outras 300 reunións da Enterprise Europe Network duns 30 min cara a cara con investidores.

Esa foi a oferta deseñada para os visitantes, máis de 100.000. Uns 12.000 eran internacionais, entre os que se atoparon importantes delegacións de Irán e de África Occidental, esta última encabezada polos ministros de Agricultura de Camerún, Costa de Marfil, Guinea, Nixeria e Togo.

O Space ten un marcado carácter cosmopolita

Grupo de visitantes na gandería robotizada EARL Brin d’Herbe

Feira Profesional de Maquinaria, Agricultura e Gandería Abanca Cimag - GandAgro 2017

25 a 28 xaneiro

XXXIV Open Internacional GandAgro da Raza Frisona XXVI Concurso Autonómico da Raza Frisona XXXIII Concurso de Xóvenes Manexadores X Concurso de Preparadores

dESCARGA nuestra APP

www.cimag.gandagro.com FEADER: Europa inviste no rural

FEIRA INTERNACIONAL DE GALICIA ABANCA • E-36540 SILLEDA • Pontevedra • Tel. 986 577000 • e-mail: cimag-gandagro@feiragalicia.com

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXII - Nº 125

25

26

convocatorias

Sensores para a prevención de incendios nos silos

Comezo da charla “As explotacións do mañá: aínda máis grandes?”

Bomba dosificadora automática de aditivos líquidos para o carro mesturador

Un momento da poxa Génomic Elite

Foto de familia de todos os premiados no Innov’Space

Innovación con premio Co Innov’Space, dende 1995 a Organización premia a innovación aplicada ao agro. Este ano concorreron 160 proxectos, entre os que un xurado independente escolleu 50. As empresas galardoadas estiveron identificadas nos stands coa estrela dourada característica deste concurso, que lles serviu de guía aos visitantes para coñecer os novos produtos lanzados ao mercado.

Foi o caso dun orientador automático para facilitar o desprazamento do gando que funciona introducindo no dispositivo móbil o lugar de orixe e de destino dos animais para que se produzan a apertura e o peche correspondentes de portas e barreiras; dun equipamento portátil e adaptable de contención de ata catro cabezas de bovinos nas cornadizas co que resulta máis cómoda a administración de medicamentos; ou do sistema de prevención de incendios provocados pola combustión espontánea do feo mediante a colocación duns sensores de temperatura nas bólas de silo, que están conectados cunha aplicación web e móbil á que transmiten os datos do estado da forraxe e as alertas de perigo. Estas ideas foron merecedoras de tres estrelas, a máxima distinción do certame.

Tapiz de goma adherente para corredores con pendente

O INRA de Francia foi galardoado por unha ferramenta informática para a avaliación do impacto epidemiolóxico e económico da paratuberculose nun rabaño leiteiro

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXII - Nº 125

convocatorias

Barómetro de seguimento do crecemento das xatas A Plataforma de I+D acolleu probas de coñecemento para analizar o impacto do cambio climático cos agricultores

“Producir mañá” As Cámaras de Agricultura de Bretaña fanse cargo da Plataforma de Investigación e Desenvolvemento, baseada na interacción co público a través de debates e demostracións prácticas en torno a un tema de actualidade para o sector agrogandeiro. Nesta convocatoria puxeron o punto de mira nos efectos do cambio climático, logo de que 175 países asinasen o acordo de París durante o cume COP 21 de 2015. En consecuencia, compartiron solucións sobre produción de enerxía, redución de gases de efecto invernadoiro e almacenamento de carbono, que poden ter un impacto positivo nas prestacións das explotacións.

Apuntouse á economización enerxética, a valorización dos lindes de árbores, a implantación de leguminosas, o equilibrio da fertilización, a cubrición das fosas de xurro, a xestión das pradeiras, o axuste das racións dos animais e a metanización, entre outros aspectos clave, con medidas concretas coma o aproveitamento das proteínas do pasto e das mesturas de cereais, a circulación vehicular eficiente dos tractores, o uso de bombas de calor, a utilización de enerxías renovables, a rotación de cultivos, a optimización da fertilización con drons ou a alimentación de precisión para a diminución de residuos.

Exemplos de rotación de raigrases con trevo e colza

Á esquerda, analizador infravermello das forraxes; á dereita, herbómetro para o control dos pastos

Aposta polo uso da madeira dos bosques da zona nas construcións agrícolas

Quentador de auga termodinámico que funciona con CO2

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXII - Nº 125

27

28

convocatorias

CONCURSO PRIM’HOLSTEIN ATLANTIQUE. RENNES (FRANCIA) Vaca gran campiona

SHOTTLE CHOUETTE, COROADA NA BRETAÑA Esta femia procedente da gandería Soc. Ferme Gwenn Holstein (Pluvigner, Morbihan) converteuse o 15 de setembro, en Rennes, na gran campiona do concurso nacional frisón que acolleu o Space e que xulgou o suízo Stefan Widmer.

Polo ring, ateigado de público, desfilaron ao longo de todo o día 170 vacas, seleccionadas previamente para competir polos sindicatos da raza no Grand-Ouest francés.

O momento decisivo con Stefan Widmer

Vista do ring na final

PALMARÉS CATEGORÍA 01A: VACAS DE 1.ª LACTACIÓN 01B: VACAS DE 1.ª LACTACIÓN 01C: VACAS DE 1.ª LACTACIÓN 01D: VACAS DE 1.ª LACTACIÓN; VACA NOVA CAMPIONA 01E: VACAS DE 1.ª LACTACIÓN 02A: VACAS DE 2.ª LACTACIÓN; VACA INTERMEDIA CAMPIONA 02B: VACAS DE 2.ª LACTACIÓN 02C: VACAS DE 2.ª LACTACIÓN 02D: VACAS DE 2.ª LACTACIÓN 03A: VACAS DE 3.ª LACTACIÓN 03B: VACAS DE 3.ª LACTACIÓN 03C: VACAS DE 3.ª LACTACIÓN 04A: VACAS DE 4.ª LACTACIÓN 04B: VACAS DE 4.ª LACTACIÓN 05A: VACAS DE 5.ª LACTACIÓN OU MÁIS 05B: VACAS DE 5.ª LACTACIÓN OU MÁIS; VACA ADULTA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA PREMIO Á LONXEVIDADE

GAÑADORA GANDERÍA McCutchen Jodie Nicolas et André Oliviero Brawler EDK Jetset EARL de Kernon Jegouzo McCutchen Java Henri Jegouzo La Croisière Atwood Imerina Cop. LBBV-Nolh-Waebera-Villeneuve-Blondin Zelgadis Imperiale GAEC de Santez Anna CAPJ Numero Uno Irana GAEC Cabon Numero Uno PJP Haxele EARL PJP Pasquet Jean Pierre Dempsey LI Gwenhodray Cop. Ferme Gwenn Holstein-Dano Julien Gold Chip Hermine Tual Franck Tual Seaver Hemira GAEC La Saudraie La Croisière Goldwyn Goldyna GAEC de la Jugletière Boxer Godinette Tual Franck Tual Baxter Pom Flower Cop. EARL Grande Pommeraie-GAEC Petit Rocher Minister M Emeline GAEC Bords de Moine Damion Escale GAEC Michard Shottle Chouette Soc. Ferme Gwenn Holstein Baxter Favi Cindy Cop. GAEC Cabon-GAEC de Kerguelvez

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXII - Nº 125

GTPI: +2652 Leche: +1386 % Gr: +0.15 DPR: +2.4 Tipo: +1.74

A CORUÑA: XESGA Tel. 609 218 992

www.genesdiffusion.com DISTRIGEN

distrigen@distrigen.es Tel. 689 233 030 649 466 728

LUGO NORTE: XESGA Tel. 647 817 278 (RUBÉN VIDAL) LUGO SUR: JOSE TABOADA Tel. 620 856 301 PONTEVEDRA: GANADERÍA O CASTRO Tel. 669 840 752 (SUSO) ASTURIAS: TOMÁS PELÁEZ Tel. 620 948 136

Distribución en PORTUGAL:

MÀRIO OLIVEIRA

genetica@regivete.com ZONA IND. OVAR Tel. 256 575 679 / 932 745 762

30

publirreportaxe

. 16-17 SEPTIEMBRE 2016

DURÁN REÚNE 3.000 PERSONAS EN UNAS joRNADAS DE CAMPO CELEBRADAS EN VALLADOLID

Sembradora Terrasem C6

Durante el evento, que tuvo lugar en Santervás de Campos, se presentaron la rotoempacadora IMPRESS de Pöttinger y la gama de segadoras PRO GLIDE de McHale.

ROTOEMPACADORA IMPRESS

Rotoempacadora IMPRESS

L

as demostraciones comenzaron con las máquinas para el trabajo del suelo y la siembra de Pöttinger. En concreto, el público pudo comprobar sobre el terreno el funcionamiento de la grada rápida TERRADISC, del cultivador SYNKRO, del arado SERVO, de la combinación del preparador LION y la sembradora neumática AEROSEM y de la sembradora de mínimo laboreo TERRASEM C6 Artis Plus.

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

La presentación y puesta en marcha del nuevo producto de Pöttinger fue uno de los momentos más esperados de la jornada.

Las rotoempacadoras IMPRESS se dividen en dos gamas: la MASTER y la PRO. La MASTER cuenta con tres variantes, la de cámara fija MASTER 125 F y las de cámara variable 155 V y 185 V. Estos modelos, todos equipados con un picador de 16 cuchillas, están pensados para grandes agricultores y para pequeñas empresas de servicio. La gama PRO, enfocada a grandes empresas de servicios, está compuesta por el modelo 125 F, de cámara fija, y los de cámara variable 155 V y 185 V, todos equipados con un picador de 32 cuchillas.

Los puntos fuertes más destacados son cuatro: calidad del forraje, versatilidad, comodidad y fiabilidad.

publirreportaxe

Dentro de la parte de forraje de Pöttinger también se probaron varios equipos de siega, entre ellos la segadora trasera NOVACAT 352 que incorpora el sistema Cross Flow de formación de hileras con sinfín transversal sin acondicionador.

MCHALE

El protagonismo de la marca irlandesa recayó en la gama de segadoras frontales y traseras PRO GLIDE, recién llegadas a España de la mano de Durán.

La gama se compone, inicialmente, del modelo frontal 3100F y del suspendido trasero 3100R, ambos con acondicionador de mayales. Más adelante se sumarán equipos de siega triples.

El punto más destacable de los modelos presentados en Valladolid es su perfecta adaptación al terreno gracias a sus sistemas únicos de suspensión.

Además, ambas máquinas equipan una barra de corte modular con sistema de seguridad por fusible. El acondicionador de mayales móviles puede variar su velocidad mediante un grupo de dos velocidades.

El público también se mostró muy interesado en el trabajo de la rotoempacadora-encintadora Fusion 3 Plus, entre cuyos atractivos destaca el sistema patentado de aplicación de lámina plástica directamente sobre la paca en la cámara de empacado, y en el de la rotoempacadora de cámara variable V640.

Segadora trasera NOVACAT 352 Cross Flow

Segadora trasera PRO GLIDE 3100R

Rotoempacadora-encintadora Fusion 3 Plus

Pulverizador OLYMPIA 600

Cuba Pichon TCI 18500

PULVERIZADORES CARUELLE

Los protagonistas fueron los modelos arrastrados OLYMPIA 600, con barras de acero de 36 m de ancho de trabajo, y OLYMPIA 400, con barras de 30 m.

CUBAS Y ESPARCIDORES PICHON

Los equipos de Pichon se enmarcan en el segmento de ganadería de la amplia oferta de productos de la empresa. En los DURAN DAYS, los asistentes pudieron comprobar el trabajo del esparcidor de abono sólido Muck Master M1350 –previamente cargado de con una cargadora articulada telescópica de la serie 45.60– y de la cuba TCI 18500, de dos ejes, equipada con dos sistemas de esparcimiento del fertilizante líquido.

Fueron dos jornadas intensas en las que los grandes protagonistas fueron el campo, las máquinas y, por supuesto, los agricultores.

Tel. +34 982 227 165 www.duranmaquinaria.com

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

31

32

explotación

SOCIEDAD ANÓNIMA DEL UCIEZA. RIBAS DE CAMPOS (PALENCIA)

De esquerda a dereita, Martín San Emeterio, Pablo Arias e Inmaculada Cavia

LEITE… AO GRANDE! Na Finca Santa Cruz todo é grande.

O rabaño, as naves, a sala de muxido, a base territorial, o cadro de empregados… Non en van é unha das ganderías máis grandes de Castela e León. Na actualidade conta con 1.600 animais dos que 700 son vacas en muxidura.

A Finca Santa Cruz atópase na comarca natural de Tierra de Campos. A granxa foi fundada en 1978 polo santanderino José Cavia e os asturianos Luis Caso e Juan Corominas co nome de Sociedad Anónima del Ucieza.

Hoxe, a propiedade segue estando en mans dos descendentes dos tres socios fundadores.

O encargado da explotación é o cántabro Martín San Emeterio. Chegou a ela hai trinta anos, polo que é o mellor coñecedor da súa historia e evolución. Martín contounos que o xerme da gandería parte da Finca de Santa María de Rayaces, situada no municipio de Ampudia –a uns corenta quilómetros de Santa Cruz–, que os propietarios compraran dous ou tres anos antes con vinte vacas de leite. Ao pouco tempo empezaron a introducir animais con pedigree para entrar no Libro Xenealóxico e mercaron a Finca Santa Cruz, á que logo se trasladaron.

Aquelas primeiras frisonas proceden da Granja Conchita de Valladolid e mais dalgunha explotación balear. “No ano 86 compráronse vacas MB e EX do Canadá e desde entón fomos medrando unicamente coa nosa propia recría.

Só compramos agora, cando decidimos ampliar o rabaño e construír novas instalacións”, explica.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXII - Nº 125

NUTRICIONAIS DAS ANALÍTICAS DOS SILOS

explotación

DiStribuiDorES pArA ESpAñA y portugAL

“La diferencia está en nuestros 50 años de experiencia.

El nombre de cargadoras Schäffer representa nuevos estándares de rendimiento, fiabilidad y durabilidad”

Na sala traballan tres empregados en cada muxido

O CRECEMENTO PRINCIPAL PRODUCIUSE HAI CATRO ANOS COA CONSTRUCIÓN DE DÚAS NAVES NOVAS E COA RENOVACIÓN DA SALA DE MUXIDO, O QUE LLES PERMITIU PASAR DE 320 A 700 VACAS DE PRODUCIÓN

O crecemento principal produciuse hai catro anos coa construción de dúas naves novas e coa renovación da sala de muxido, o que lles permitiu pasar de 320 a 700 vacas de produción.

Unha das responsabilidades de Martín é organizar o cadro de persoal, integrado por 20 empregados entre os que se atopan tres operarios dedicados exclusivamente ás tarefas agrícolas. Os que traballan na gandería fano en quendas de 06.00 a 14.00 horas e de 14.00 a 20.00 horas.

INSTALACIÓNS A superficie construída abrangue 18.000 metros cadrados.

Os establos novos, nos que aloxan as vacas de produción e as secas, caracterízanse por ser espazos abertos e con teitos altos que optimizan a ventilación natural no interior.

Nas instalacións vellas gardan unha parte da recría e o lote de preparto. Tamén contan cunha área de parideiras e outra de enfermería, onde permanecen os animais que están sendo medicados.

O número total de cubículos ascende a 1.200. Os das vacas de produción son de palla picada con superfosfato, mentres que os de preparto son de carbonato cálcico, ao igual que unha parte dos das xovencas; a outra parte é de abono seco. As camas airéanas diariamente cun rotovátor e os materiais renóvanos como mínimo unha vez á semana.

Os muxidos fanos nunha sala rotativa de 60 puntos.

Nela, os animais reciben unha ducha cun produto repelente para as moscas co obxectivo de mellorar o seu benestar.

Puidemos comprobar a eficacia do produto, xa que o día da visita non vimos moscas na granxa.

A limpeza da sala de espera e mais da zona veterinaria fana por flushing, é dicir, mediante un sistema de arrastre de auga. Esa auga almacénase nun depósito para logo reciclala para a limpeza dos patios.

*FiN

CiÓ ANCiA

ESE – 24 M N 0%

S

Arrimador de comida

Limpiador de parrillas

*consulte condiciones en su concesionario

Distribución portugal: ZjCarrageta Lda – Évora. www.zjcagriparts.pt Agrovergeira – Pombal. www.agrovergeira.pt

Distribución España: Formada por 25 concesionarios

Avda. Galicia, 109 • 33770 Vegadeo (Asturias) • Tel./Fax: (+34) 985 634 238 Comercial: info@fondrigomaquinaria.com recambios-Asistencia: servicio@fondrigomaquinaria.com

www.fondrigomaquinaria.com

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXII - Nº 125

33

34

explotación

Sala de muxido de 60 puntos

Ducha con repelente para as moscas Dispoñen de placas intercambiadoras de calor para arrefriar o leite antes da súa entrada no tanque.

A auga temperada resultante emprégana para a auga de bebida das vacas

ORGANIZACIÓN DO GANDO Os animais de produción distribúense en catro lotes: un de primíparas, dous de multíparas e outro de vacas próximas ao secado e das acabadas de parir. A estes súmanse un lote de secas, outro de preparto, outro de xovencas baleiras ou con preñez non diagnosticada e outro máis de xovencas preñadas.

Por cuestións de espazo, a recría de un a doce meses téñena na Finca de Santa María de Rayaces organizada en grupos de idade. Ata os tres meses, os lotes non superan os 20 animais. As xatas dormen en cama quente ata os oito meses e despois pasan a cubículos de abono seco.

En canto á manutención, a recría pequena aliméntase a base de leite e penso ad libitum ata os dous meses. Ao comezo do terceiro retíranlles o leite e introdúcenlles algo de palla na ración. A partir dos seis meses subminístranlles unha ración unifeed específica que detallamos máis adiante.

PRODUCIÓN E VENDA DO LEITE Nesta gandería sempre apostaron polos tres muxidos, que fan ás 6 da mañá, á 1 do mediodía e ás 8 da tarde.

O informe do mes de xullo revela unha produción media de 47,57 kg vaca/día cunhas porcentaxes de graxa e proteína do 3,19 e 3,02 %, respectivamente, e un reconto celular de 198.000. Cando visitamos a granxa (a finais de setembro), a media reducírase sensiblemente ata os 44,5 kg debido aos efectos negativos da calor estival.

Desde hai tres anos, o leite véndenllo a Lactiber, coa que teñen firmado un contrato anual. O prezo base actual é de 30,5 céntimos máis/menos calidades e IVE.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXII - Nº 125

afriga125_explotacion_FincaStaCruz_Palencia_galego_03.indd 34

25/10/2016 17:45:20

Siempre Siempre Siempre ParaNo un deje un mayor un un paso paso paso delante delante delante en en la la la aaentusiasmo los más No deje los másen delante en la la alimentación alimentación alimentación alimentación de de delos los losterneros terneros terneros terneros pequeños bajo la lluvia.. alimentación de los terneros pequeños bajo la lluvia..

Aún Aún Aún Aún Aún Aún más más más más más más Aún Aún Aún más más más volumen volumen volumen volumen volumen volumen volumen volumen volumen

Móvil para limpieza y Pasteurizador Pasteurizador Pasteurizador Pasteurizador Pasteurizador Pasteurizador Pasteurizador Pasteurizador Pasteurizador cambio de ubicación

De 1 a 14 terneros

Apta Apta Apta Apta Apta Apta para para para para para Apta Apta Apta para para para terreno terreno terreno terreno terreno terreno terreno terreno terreno

Ventilación Radiocontrol Radiocontrol Radiocontrol Radiocontrol Radiocontrol Radiocontrol Radiocontrol Radiocontrol Radiocontrol natural remotor remotor remotor remotor remotor remotor remotor remotor remotor

Bajos gastos de construcción

Limpieza Limpieza Limpieza Limpieza Limpieza Limpieza automática automática automática automática automática automática automática automática automática

¿Oscuridad? ¿Oscuridad? ¿Oscuridad? ¿Oscuridad? ¿Oscuridad?–––– ¿Oscuridad? ¿Oscuridad? ¿Oscuridad? ¿Oscuridad?–– ningún ningún ningún ningún ningúnproblema problema problema problema problema problema ningún ningún ningúnproblema problema problema

Manejo Manejo Manejo Manejo Manejo Manejo intuitivo intuitivo intuitivo intuitivo intuitivo intuitivo

Crianza conseguro pocos contra Bastidor Bastidor Bastidor Bastidor Bastidor seguro seguro seguro Protección Dosifi Dosifi Dosifi Dosifi Dosifi cación cación cación cación cación Más espacio que Bastidor seguro Bastidor Bastidor Bastidor seguro seguro seguro Dosifi Dosifi Dosificación cación cación gérmenes intemperie el requerido de de de de de ruedas ruedas ruedas sencilla sencilla sencilla sencilla sencilla de4444ruedas sencilla de de de44ruedas ruedas sencilla sencilla sencilla

Limpieza simple

Ampliable

lllll ú ee le g d d d i r r r l e o o o e e t t t d d d n n n r r r e e e o o ! n n vv veennttio e n ie n nvtv D D iin l¡D ¡¡¡¡¡¡D ¡D de!!!!! ee ee elvllllleiiiin aee ¡De D D d c h h h a c c c p e e e a l l l c h h ee e nxiiiiiid cc ee d d aaxx e e r l l g x e e www.holm-laue.com www.holm-laue.com www.holm-laue.com www.holm-laue.com www.holm-laue.com www.holm-laue.com www.holm-laue.com a a a e d d t t t t d x x www.holm-laue.com www.holm-laue.com www.holm-laue.com tttaaa

MóvilMoorweg para limpieza yWesterrönfeld, Ventilación Crianza con Protección contra Más espacio que Moorweg Moorweg Moorweg Moorweg Moorweg Moorweg 666 •6 •24784 6 •24784 24784 6 •24784 •24784 •24784 24784 Westerrönfeld, Westerrönfeld, Westerrönfeld, Westerrönfeld, Westerrönfeld, Westerrönfeld, Alemania Alemania Alemania Alemania Alemania Alemania • •Teléfono: ••Teléfono: •Teléfono: Teléfono: Teléfono: Teléfono: +351 +351 +351 +351 +351 - 919 -Frior -Frior 919 -pocos 919 919 919 919 028 028 028 028 028 028 774774 774 774 774 • Correo •••Correo Correo Correo Correo Correo electrónico: electrónico: electrónico: electrónico: electrónico: electrónico: electrónico: info@holm-laue.de info@holm-laue.de info@holm-laue.de info@holm-laue.de info@holm-laue.de Delegado: Delegado: Miguel Miguel Sá Sá (00351919028774) (00351919028774) -•-•Teléfono: Distribuido Distribuido por: por: (981774500) (981774500) / /Cosmolabor Cosmolabor (00351964139487) (00351964139487) Moorweg Moorweg Moorweg 66 • 24784 6 • 24784 • 24784 Westerrönfeld, Westerrönfeld, Westerrönfeld, Alemania Alemania Alemania•- •Teléfono: •Teléfono: Teléfono:+351 +351 -919 919 919028 028 028774 774••Correo Correo Correo electrónico: electrónico: electrónico: info@holm-laue.de info@holm-laue.de info@holm-laue.de Delegado: Miguel Sá (00351919028774) Distribuido por:-Frior (981774500) / Cosmolabor (00351964139487) cambio de ubicación natural gérmenes intemperie el requerido

M ca

D

w

36

explotación

Interior dunha das naves de produción

TÁBOA DE RACIÓNS ELABORADAS NA FINCA SANTA CRUZ Ración de alta produción (55,3 kg vaca/día e 6,17 €) • 14 kg de silo de millo • 10 kg de bagazo de cervexa • 6,7 kg de silo de alfalfa • 5,6 kg de mestura (fariña de millo e de cebada) elaborada en Sta. Cruz • 5,5 kg de pastone* de millo • 5 kg de silo de raigrás • 2,9 kg de soia • 2,4 de feo de alfalfa • 2 kg de alfalfa deshidratada • 1,2 kg de semente de algodón Ración de baixa produción (50,50 kg vaca/día e 5,11 €) • 14,4 kg de silo de millo • 10 kg de bagazo de cervexa • 6,2 kg de silo de raigrás • 4,5 kg de mestura (fariña de millo e de cebada) elaborada en Sta. Cruz • 4 kg de pastone de millo • 4 kg de silo de alfalfa • 2 kg de feo de alfalfa • 2 kg de alfalfa deshidratada • 1,5 kg de colza • 1,2 kg de soia • 0,7 kg de semente de algodón Ración das vacas secas (22,65 kg vaca/día e 1,41 €) • 7 kg de palla • 5,5 kg de bagazo de cervexa • 5,4 kg de silo de millo • 1,9 kg de silo de raigrás

• 1,8 kg de colza • 0,9 kg de pastone de millo • 150 g de correctores para as vacas secas Ración de preparto (1,89 kg vaca/día e 1,89 €) • 8,4 kg de silo de millo • 6 kg de bagazo de cervexa • 3 kg de silo de raigrás • 2,3 kg de feo de alfalfa • 1,4 kg de pastone de millo • 1,1 kg de palla • 1,1 kg de colza • 400 g de correctores para preparto Ración das xovencas de 18-24 meses (16,1 kg animal/día e 1,64 €) • 9,1 kg de sobrante da ración de produción • 5,9 kg de palla • 1 kg de colza • 100 g de correctores para preparto Ración das xovencas de 12-18 meses (16,79 kg animal/día e 1,15 €) • 5,31 kg de palla • 5 kg de silo de millo • 4,1 kg de silo de raigrás • 1,3 kg de colza • 0,5 kg de pastone de millo • 0,5 kg de soia • 80 g de correctores para preparto Ración das xatas de 6-12 meses (11,6 kg animal/día e 0,98 €) • 3,6 kg de auga • 3,2 kg de mestura de xovencas elaborada en Sta. Cruz • 2,8 kg de palla • 2 kg de silo de alfalfa

* No seu caso denominan pastone ao silo feito só co gran de millo. Noutros sitios coñécese como gran húmido

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXII - Nº 125

AutoRotor Performer Plus Confort excepcional que brinda la más alta productividad

AutoRotor PerFormer Plus ofrece múltiples posibilidades en rebaños de tamaño mediano o grande, para aumentar la eficiencia y comodidad en el ordeño.

AutoRotor PerFormer Plus le permite producir leche de la mejor calidad cumpliendo con altos estándares de higiene.

Los animales circulan con tranquilidad, pero con gran eficiencia. Las vacas gozan de la comodidad que ofrece la amplia estructura side-by-side.

Cada establo se concibe individualmente con la ayuda de técnicos calificados de GEA Farm Technologies, y nuestra red mundial de especialistas.

38

explotación

Os acabados de nacer permanecen en boxes individuais o primeiro mes

O INFORME DO MES DE XULLO REVELA UNHA PRODUCIÓN MEDIA DE 47,57 KG VACA/DÍA CUNHAS PORCENTAXES DE GRAXA E PROTEÍNA DO 3,19 E 3,02 %, RESPECTIVAMENTE, E UN RECONTO CELULAR DE 198.000

Rotovátor co que airean as camas

Arrimador mecánico de comida

SUPERFICIE AGRÍCOLA E ALIMENTACIÓN A extensión da Finca Santa Cruz é de 230 hectáreas, todas de regadío e concentradas na contorna da explotación. Os cultivos principais son o millo (120 ha), o raigrás (30 ha) e a alfalfa (50 ha); outras 14 hectáreas son de pasteiro e nas restantes, non aptas para a agricultura, teñen chopos.

A granxa tamén se abastece do que producen nunha parte das 460 hectáreas da Finca de Santa María de Rayaces, todas de secaño agás 40 de regadío nas que sementan alfalfa. O resto destínano maioritariamente ao cultivo de trigo e de cebada e, en menor medida (60-70 ha), ao de forraxes coma a veza e o triticale.

Ata hai catro anos a explotación autoabastecíase no tocante a forraxes pero agora vense na obriga de adquirir unha pequena parte no mercado debido ao grande aumento do número de efectivos.

Segundo explica o nutrólogo responsable da alimentación na Finca Santa Cruz, Pablo Arias, a principal evolución que tivo a granxa neste ámbito foi a mellora da calidade das forraxes e a incorporación dalgunhas novas: “Hai moitos anos só traballabamos co silo de millo e a alfalfa.

Hoxe estamos incorporando silo de primavera a base de raigrás e mestura dalgunha gramínea, pero a mellora na calidade das forraxes é o que nos permitiu obter maiores inxestións de materia seca e maximizar a produción dos animais. Cando empecei, no ano 2003, había unha produción xa con tres muxidos de arredor dos 37 litros por vaca e día e hoxe temos meses nos que chegamos a alcanzar producións medias de 45 litros”.

Ao tratarse dun rabaño tan dimensionado existe a posibilidade de elaborar múltiples racións adaptadas ás diferentes idades e fases produtivas.

Para as vacas de leite elaboran dúas racións diferentes. A de alta produción cómena arredor de 600 animais –os dous lotes de multíparas e o de primíparas–. Á outra chámanlle de baixa produción pero, segundo explica o nutrólogo, “realmente non é de baixa produción, senón unha ración que utilizamos como transición para as vacas acabadas de parir e para as que van ir ao secado”.

As racións son elaboradas diariamente, excepto a de alta produción, que fan dúas veces ao día.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXII - Nº 125

039.indd 37

24/10/2016 12:00:06

40

explotación

A EXTENSIÓN DA FINCA SANTA CRUZ É DE 230 HECTÁREAS, TODAS DE REGADÍO E CONCENTRADAS NA CONTORNA DA EXPLOTACIÓN

REPRODUCIÓN As femias que nacen en Santa Cruz quedan maioritariamente na explotación, xa que o rabaño continúa en fase de crecemento.

O control de reprodución, que lle confían a unha empresa externa, fano dúas veces á semana. O diagnóstico de xestacións fano por palpación rectal a partir de 32 días.

As vacas que pariron neses días tamén son palpadas para detectar posibles casos de retención de placenta ou outras enfermidades do periparto.

A inseminación realízana a celo visto mediante podómetros. Na granxa teñen dous empregados adestrados para levar a cabo esta tarefa, que desenvolven todos os días á mañá e á tarde. Non obstante, segundo nos explica o responsable da reprodución, Julio César Díez, se algunha se retrasa ou repite aplícanlle combinacións de prostaglandina e GnRH; ás que non logran preñar cos métodos anteriores fanlles sincronización de celos co dispositivo de aplicación intravaxinal a base de proxesterona, normalmente o CIRD. A media de días en leite (DEL) do último control foi de 179 e o intervalo parto-primeira inseminación, de 103 días. “Alongamos bastante o período de espera voluntario das vacas en función da súa produción e da condición corporal, e non utilizamos o mesmo para todo o rabaño”, comenta Julio César. Inmaculada Cavia, veterinaria da Finca Santa Cruz, explica que o feito de que o período de espera sexa máis alto do habitual responde, en parte, a unha teoría que aprendeu Martín nunha viaxe aos EE. UU. Consiste en duplicar, cando unha vaca sae a celo, a produción dese momento en días, de maneira que o número resultante sería o momento apropiado para inseminar. Non obstante, é unha regra orientadora que non sempre teñen en conta, sobre todo nos casos de producións altas. O intervalo entre partos é de 411 días e a media de inseminacións por preñez, de 2,6. A media de partos é de 2,3.

A taxa de detección de celos sitúase no 70 %, xa que hai celos silentes ou con patróns diferentes que os podómetros non detectan. A taxa de fertilidade na primeira inseminación é do 50 %. Ás xovencas practícanlles a primeira inseminación arredor dos 13 meses, pero nunca con menos de 410 kg de peso corporal. A maioría insemínanas con seme sexado, xa que lles dan dúas oportunidades antes de optar polo seme convencional.

Campo de millo co pivote de regadío

Unha das fosas de xurro é de balsa; as outras dúas son de formigón

Separación sólido-líquida dos residuos

Pastone de millo

XENÉTICA “Nosoutros aquí sempre xogamos cos mellores touros do ranking americano. Toda a vida estivemos obsesionados co tema da xenética e en ningún momento baixamos a garda nese tema”, comenta Martín.

No 90 % dos casos inseminan con touros da casa ABS, que lles fai os apareamentos para cada femia despois de que Martín elixa os touros que lle interesan, xenómicos case sempre. Na selección priman o índice de produción: “O que miramos é o leite porque del vivimos, non hai outra fonte de ingresos, pero tamén nos gusta ter vacas bonitas e miramos patas, ubre e que sexan funcionais. Ultimamente tamén temos en conta os trazos de saúde, a taxa de preñez das fillas, as células somáticas... intentamos facer un paquete completo”, explica Martín.

A media ICO da explotación é de 2.213 e a última cualificación morfolóxica foi de 81 puntos.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXII - Nº 125

¿USTED SABE LO IMPORTANTE QUE ES EL CALOSTRO Y LOS PRIMEROS CUIDADOS PARA SUS TERNEROS RECIÉN NACIDOS? NACIDOS

¡¡ New Born SÍ !!

La mejor gama de Nutracéuticos con PROBIÓTICOS y PREBIÓTICOS para los más jóvenes • Mejore la supervivencia de los terneros recién nacidos • Estimule el crecimiento durante las primeras semanas de vida

ColoBoost Ternero

Booster de la inmunidad

Alimento complementario rico en calostro para los terneros recién nacidos COLOBOOST Ternero está destinado a los terneros recién nacidos en caso de: • Cantidad deficiente de calostro • Calidad deficiente de calostro • Toma deficiente de calostro Formulado con calostro estandarizado y concentrado, COLOBOOST Ternero está diseñado para estimular la inmunidad del ternero. Energía, prebióticos, probióticos (Bacillus licheniformis y Bacillus subtilis), vitamina E y selenio contribuyen a facilitar el inicio del ternero.

Línea microflora

Línea Inmunidad

mima sus terneros

FloryBoost Ternero

En caso de trastornos digestivos

Alimento complementario para los terneros que tienen trastornos digestivos FLORYBOOST Ternero se recomienda a los terneros para: • Prevenir las diarreas causadas por el pienso (transición del pienso) • Completar los tratamientos farmacológicos en caso de trastornos digestivos FLORYBOOST Ternero es rico en bentonita (Montmorillonita).

Provee también aceites esenciales (tomillo, romero y cayeputi), prebióticos, electrolitos y energía.

FLORYBOOST Ternero contribuye a mantener el equilibrio de la microflora intestinal y la salud del tracto intestinal.

COLOBOOST Ternero es un gel oral fácil de administrar.

FLORYBOOST Ternero es un gel oral fácil de utilizar.

Boosty'Vo

6o ml = 4 a 6 dosis

Booster de energía

Alimento complementario rico en energía para los terneros recién nacidos BOOSTY'Vo se indica para los terneros recién nacidos: • Débiles, pequeños, ligeros • Gemelos o durante un parto laborioso • Nacidos de una vaca que tiene una baja vocación maternal o en caso de adopción • Al fin del periodo de parto (medio muy contaminado).

Rico en energía, estimulante (extracto de té), probióticos (Enterococcus faecium / lactobacilos) y vitaminas. BOOSTY'Vo estimula la actividad del ternero recién nacido y el reflejo de succión.

BOOSTY'Vo es un gel oral fácil de administrar.

15 ml =1 dosis

Línea reconstituyente

Línea Energía

6o ml =1 dosis

FortiBoostTernero

Apoyo durante las fases críticas

Alimento complementario — gel reconstituyente para los terneros FORTIBOOST Ternero ayuda los terneros de más de una semana de edad : • Durante las fases críticas de crecimiento • Durante las fases de recuperación • Durante condiciones meteorológicas extremas (ola de calor, caída de temperatura...)

FORTIBOOST Ternero contiene oligoelementos quelados, vitaminas, aminoácidos esenciales y energía para los terneros que tienen más necesidades.

FORTIBOOST Ternero es un gel oral fácil de utilizar.

6o ml =4 dosis

20 ml =1 dosis

Programa Ternero FortiBoost FloryBoost Boosty’Vo ColoBoost Nacimiento

Día 1

I n n ova c i o n e s g a n a d e ra s

Día 2

Semana 1

Destete

Nu trición y Sal ud

C/López de Aranda 35, 28027 Madrid | Tel.: (+34) 91 2187046 | www.grupoinnofarm.com

LELY INCREMENTA A SÚA PRESENZA EN GALICIA EN 2016 O máis significativo, comercialmente falando, do mercado de robots Lely atopámolo en Pontevedra, xa que este ano dóbrase o número de robots na provincia. Doutra banda, A Coruña continúa un proceso de desmantelamento de robots da competencia para substituílos por robots Lely Astronaut A4.

PREFERENCIAS DO MERCADO Os baixos prezos do leite e a tardanza en dar o visto e prace ás subvencións para investir no muxido deu paso a un incremento importante do mercado de segunda man co robot Lely Astronaut A3. O Astronaut A3 totalmente actualizado cos últimos avances de Lely convértese nunha solución moi válida para todos aqueles gandeiros que non poden acceder a unha subvención para a adquisición da máquina.

Este ano póñense en funcionamento 15 robots de muxidura Lely en Galicia, nun total de 11 granxas.

CONCELLO DE SILLEDA Este municipio convértese nun dos de máis alta densidade de robots Lely de toda Galicia. Xa están en funcionamento en Mato SC e Gandería Casadiño, e hai proxectos de próxima instalación en SAT O Chope e Gandería Manteiga (Vila de Cruces), granxas que forman parte deste club.

No ano 2017, coa contestación das subvencións, máis ganderías de Pontevedra confiaranlle o muxido a Lely.

SAT SANCHIÑO CASTRO FICHA POR LELY

A granxa é unha construción antiga baseada en pórticos, cunha ampliación que se fixo na actualidade con estrutura metálica, onde se instalou o novo robot.

Na granxa fan a recría e traballan as terras.

Cando lle preguntamos a Manuel que espera desta nova etapa, contestounos: “Garantía de bo funcionamento e seguridade no muxido, isto no día a día. E como empresa de explotación láctea, rendibilidade: máis vacas, máis muxidos, maior número de litros”.

Respecto dos plans de futuro, Manuel é optimista. Pensa crecer e dar un salto cualitativo e cuantitativo. Na ampliación que fixeron na nave poderían manexar unhas 120 vacas en muxidura, o que significa un segundo robot Lely.

Esta granxa é un exemplo máis da reconversión dos muxidos robotizados doutras compañías cara ao muxido Lely.

Desde este medio queremos desexarlle a Manuel moito éxito nesta nova etapa!

LELY DISCOVERY COLECTOR

A SAT Sanchiño Castro é unha granxa de Mazaricos (A Coruña) que decidiu apostar polo muxido Lely. En outubro de 2016 instalou o seu primeiro robot Lely.

Adiantámosvos unha das novidades de Lely para 2017: o Lely Discovery Colector.

Esta explotación comezou a súa andaina hai 30 anos da man do pai de Manuel Sanchiño, o actual xerente.

Neste tempo, o muxido pasou por dúas salas, un robot DeLaval e, actualmente, o robot Lely.

O funcionamento básico consiste en succionar o abono dos patios, portalo ata o punto de descarga e autolimparse.

Esta máquina vén a substituír o labor das arrobadeiras.

Intelixencia e innovación ao servizo do gandeiro!

ES14001-D

A innovación ao servizo da gandería

AGROTEC ENTRECANALES SL LELY CENTER OUTEIRO DE REI 27150 OUTEIRO DE REI (LUGO) Tel. + 34 609 85 77 09 loscorralesdebuelna@cor.lelycenter.com

O MELLOR SERVIZO O MÁIS PRETO POSIBLE Lely baséase no seu coñecemento das tecnoloxías máis avanzadas e das técnicas de diagnóstico máis recentes.

Lely garante que só técnicos certificados interveñen no voso sistema de muxido automatizado.

EVOLVE. www.lely.com

ES14001-DE-advertisement-Frisona Espanola-210x297-TL.indd 1

innovators in agriculture

31-Jan-14 09:19:30

44

panorama internacional

EARL BRIN D’HERBE. VAL-D’IZÉ (FRANCIA)

UN CRECEMENTO CON INTERROGANTES

Nesta pequena gandería bretoa apostaron en 2012 polo traballo automatizado con robot de muxido. Malia que aumentaron a produción por vaca, os propietarios non están contentos co negocio leiteiro en xeral, que lles vén causando perdas dende hai un ano e medio.

Verónica Rodríguez Gavín e Raquel Anido Fuentes Enviadas especiais

Jean-Pierre Dufeu, técnico superior en Producións Animais, e Anne-Marie, licenciada en Dereito, son os donos e únicos traballadores desta explotación situada a uns 45 minutos de Rennes, nun pequeno pobo duns 800 habitantes do Val-d’Izé, unha rexión húmida azoutada por ventos fortes, moi arborada e propicia para a produción de herba.

En 1997 Jean-Pierre colleu as rendas da granxa familiar, que daquela tiña 40 vacas, 165.000 litros de cota e 42 hectáreas, ademais de 300 cochos de engorde. No ano 2005 incorporouse a súa muller, Anne-Marie; por aquel entón a cota xa era de 302.620 l e a superficie, de 72 ha, incrementada mediante a compra de terreos do veciño.

O cambio máis importante produciuse en 2012, coa adquisición dun robot de muxido. Decidiron mercalo porque consideraban que aínda tiñan posibilidades de crecer, polo aumento progresivo da cota leiteira, para mellorar as ferramentas de traballo e porque a sala de muxido de espiña de 2x4 que posuían estaba desgastada tras máis de 30 anos de servizo e o custo de renovala era elevado.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXII - Nº 125

panorama internacional

Véndenlle o trigo á cooperativa á que lle compran o concentrado

Jean-Pierre no sistema de portas de selección. As vacas adaptáronse moi ben e pronto memorizaron o percorrido, o que lles evita ir buscalas ás leiras para que volvan ao robot

Foi un investimento de 136.000 euros que incluíu o robot propiamente dito e mais outros equipamentos complementarios, coma contadores de células somáticas, detectores de celos e o sistema de portas de selección para a combinación da alimentación no robot co pastoreo, que se realiza de xeito rotacional día e noite.

Ese ano tamén construíron un establo máis grande para instalar a nova máquina de muxidura, con capacidade para 66 vacas, de madeira e máis luminoso porque “axuda a producir máis”, segundo Anne-Marie. Nesta obra investiron arredor de 280.000 €.

A produción media con 40 vacas e 2 muxidos diarios na sala antiga situábase nos 8.500 kg/vaca e agora, tras as reformas, e con 55 vacas e unha cota de 650.000 litros, fan 3 muxidos e producen 10.500 kg/vaca. Subiron 10 kg por vaca, “con 5 kg máis na terceira muxidura”, indicou JeanPierre. O leite véndenllo a Lactalis, que lles paga 260 €/t.

A superficie agrícola, distribuída en parcelas que se atopan nas inmediacións da gandería agás unhas 10 ha afastadas, a 4 km, é de 90 hectáreas en total. Actualmente resúltalles difícil ampliala polo prezo, que se aproxima aos 8.000 €/ha, e porque non existe oferta suficiente para tanta demanda.

Cultivan a partes iguais millo, cereal e pasto (para herba seca e raigrás inglés, trevo e alfalfa). Manteñen o pasto ata os 6 ou 7 anos e logo cultivan un ano de millo e un de trigo.

Ademais, Jean-Pierre explicounos que teñen a obriga de sementar a moutarde, unha especie de compost natural que botan en setembro para despois arar e tapar na primavera, antes de sementar o millo.

Sé original.

Emplea implementos originales Alö.

Multibenne

El implemento más completo.

La pala más vendida del Mundo

Si hay que alimentar al ganado o para el manejo de silo, Multibenne es la mejor opción. Tanto las púas frontales como laterales son afiladas y penetran fácilmente. Permiten también manipular pacas redondas o rectangulares.

Datos contacto: Alfonso Egea aegea@alo-france.fr Móvil: 616 50 82 88 Fax: 957 958 094

Advert 0505_297x420, 3 mm bleed.indd 2

2015-05-13 14:34:56

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXII - Nº 125

45

46

panorama internacional

As vacas descansan en colchóns de goma

O establo novo construíuse primando a luminosidade; ao fondo vense os campos de millo

Boxes dos animais acabados de nacer

O arrimador pasa cada 2 horas e pode chegar a 1 km e medio de distancia

Rexistran rendementos de 18 toneladas de materia seca por ha de millo e 9,5 t de MS por ha de trigo. A venda de cereal á cooperativa Agrial, á que lle compran o concentrado, suponlles o 25 % da cifra de negocio; non obstante, apuntaron que en 2016 o volume de produción baixou un 30 % debido ás condicións climatolóxicas.

Cando visitamos a explotación, en setembro, estaban dándolles ás vacas unha ración de inverno composta por un 30 % de herba e un 70 % de millo porque non había nada no pasto por mor dun verán longo e moi caloroso, pouco habitual na zona. No robot dispénsanlles 1 kg e medio só de concentrado. Dispoñen dun arrimador automático de comida que lles custou 12.000 €.

Nas contas de Brin d’Herbe entra a compravenda de animais. Dende que puxeron o robot decidiron vender as vacas que non lles gustaban, que foron para Ucraína, e agora empregan xenética francesa e priorizan na selección patas fortes, fertilidade e células somáticas. Usan seme sexado e fan xenotipado en todas as xatas aos 2 meses. Estas teñen saída en España e o prezo medio de venda é de 1.000 €; os machos véndenos aos 15 días a 100 €. En ambos os casos minguou o seu valor, pois houbo un tempo no que cobraban 1.700 e 200 €, respectivamente, nestas mesmas transaccións.

Aleitadora artificial. As xatas reciben 6,5 l/día en 3 tomas

As instalacións vellas acollen a recría. En primeiro plano pode verse unha rama de acivro pendurando do teito, que tamén teñen noutros puntos do establo pola crenza de que sanda as feridas do gando

Hoxe en día ningún deles é optimista respecto do futuro desta EARL. Aseguran que a media de beneficios é de 270 €/ano e a de custos de produción, de 340 €, e que están a perder 5.000 €/mes dende hai ano e medio.

Mesmo barallaron producir en “bio” para gañar máis pero saben que necesitan máis vacas para a mesma cota que en produción convencional e que lles daría máis traballo, ademais de esixirlles unha determinada calidade das forraxes. Tampouco ven claro o traspaso xeracional; se ben un dos seus catro fillos estuda nunha escola agrícola e si lle gustaría seguir co oficio, cren que de momento “non é unha boa época”.

Consulta o vídeo na web www.afriga.tv AFRIGA ANO XXII - Nº 125

48

panorama internacional

PRODUCIÓN DE LEITE NOS EE. UU.: NOVA YORK Céntrome na produción leiteira no cuarto estado máis importante en volume de leite producido, Nova York, caracterizado pola beleza dunhas verdes e montañosas paisaxes, duns espectaculares lagos e dunha chea de terras de cultivo e explotacións, que fan del un lugar de parada obrigatoria, dende o punto de vista turístico e gandeiro, dentro dos EE. UU. Martín Prieto Rodríguez Veterinario en Almarai (Arabia Saudita) martin.rodriguez@almarai.com

Cunha extensión de nove millóns de quilómetros cadrados, máis do dobre da Unión Europea en conxunto, os Estados Unidos (EE. UU.) son o máximo produtor de leite de vaca a nivel mundial cunha produción estimada de 90 millóns de toneladas (USDA, 2016), tres veces máis que Alemaña, catro veces máis que Francia ou quince veces a produción española. O tamaño do país é un factor que inflúe dunha forma decisiva no potencial que ten o sector leiteiro debido, por exemplo, á menor presión ambiental ou ao prezo da terra e, se o comparamos coa UE, isto reflícAFRIGA ANO XXII - Nº 125

tese nas menores burocracia e regulacións que existen nos EE. UU. fronte a Europa. A produción de leite está localizada en tres zonas principalmente: California; o nordeste do país, con importantes estados como Nova York e Pensilvania, e o que se coñece como Medio Oeste –Wisconsin, Minessota e Ohio, principalmente–. Por estados, California é o maior produtor de leite nos EE. UU. e Nova York, o cuarto principal produtor (USDA, 2016).

Dada a extensión do país, coas súas diferentes climatoloxías e densidades de poboación e outros factores socioeconómicos, atopámonos con sistemas de produción moi diferentes dependendo da área xeográfica na que esteamos, e o que é máis importante se cabe, con diferentes filosofías e ideas para enfocar o negocio da produción de leite.

panorama internacional

O ARRENDAMENTO FÍXOSE MÁIS COMÚN NOS ÚLTIMOS ANOS A CAUSA DUN CONSIDERABLE INCREMENTO NO PREZO DA TERRA

Nova York é a antítese do que nos encontramos nos estados da Costa Oeste americana, California ou Novo México, por exemplo. As explotacións leiteiras no estado de Nova York son maioritariamente familiares. O concepto de familiar pode diferir un pouco do que en Galicia coñecemos por familiar. Cando unha explotación é xestionada por unha familia ou un propietario considerarémola de carácter familiar, aínda que conte con man de obra externa. A maioría das explotacións contan con man de obra foránea, hispana maioritariamente. A variación de tamaño entre explotacións é algo común en territorio neoiorquino a diferenza dos estados do oeste americano, onde as explotacións tenden a ser máis homoxéneas en canto a tamaño e, incluso, datos produtivos. Así é que en Nova York podemos atopar explotacións de 20 ata 5.000 vacas en produción.

Non é o obxectivo deste artigo facer afirmacións categóricas, xa que o escrito está baseado nunha experiencia persoal levada a cabo nun número limitado de explotacións e que pode aproximarse, en maior ou menor medida, á realidade do devandito territorio.

SISTEMA PRODUTIVO Como falamos anteriormente, as explotacións de Nova York caracterízanse por ter un tamaño relativamente pequeno e estar xestionadas polo propietario na maioría dos casos. Unha das principais diferenzas con respecto a outras áreas xeográficas do país é que os produtores queren e traballan cunha ampla base territorial. Cultivan as súas propias forraxes, así como a maior parte do concentrado. A maior parte da alimentación do gando provén das terras que eles mesmos ou unha empresa de servizos traballan. A maior parte da superficie é propiedade da explotación; non obstante, o arrendamento fíxose máis común nos últimos anos a causa dun considerable incremento no prezo da terra.

Debido á crise económica, así como á falta de oportunidades para rendibilizar investimentos noutros sectores, a superficie agraria estase vendo como refuxio de investimento para os investidores nos EE. UU., que non están preocupados pola súa produtividade senón polo incremento de valor que esta sofre ano tras ano. Tal é así que en zonas do Medio Oeste chegou a falarse dunha burbulla no prezo da terra que puxo moita presión sobre os agricultores, incapaces de poder competir nese mercado especulativo. O feito de que o prezo das materias primas veña sufrindo importantes flutuacións na última década, xunto coa cultura xa existente entre os produtores de xerar os propios alimentos na explotación, fai que os gandeiros sexan reticentes a producir sen terra nesta rexión dos EE. UU.

TECNOVIT RUMIANTES Servicio integral en nutrición animal

www.tecnovit.net Pol. Ind. Les Sorts, Parc. 10 · ALFORJA (ESPAÑA)

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

49

50

panorama internacional

O almacenamento de gran producido na explotación é posible debido á ampla base territorial da que dispoñen

Nos cubículos, a maioría das explotacións teñen colchóns cunha cuberta que pode ser de papel reciclado, de serraduras ou de compost seco e mesturado sempre con bicarbonato. Esta é unha das principais diferenzas con respecto a California ou a Novo México, por exemplo, onde as vacas teñen acceso a un patio de terra onde non existen os cubículos. A pesar das baixas temperaturas que sofren durante o inverno, cando poden ter ata tres meses consecutivos con temperaturas baixo cero, as estabulacións das vacas adoitan ser abertas polos laterais, especialmente nas explotacións máis grandes, con ventilación automática para o verán.

A pesar das baixas temperaturas no inverno, as estabulacións adoitan ser abertas polos laterais

A carga gandeira adoita ser baixa, non superior a 2 UGM/ha. Unha parte importante dedícase a cultivo de alfalfa e millo para ensilaxe, mentres que outra se utiliza para o cultivo de cereais para gran, millo principalmente.

As producións que se observan andan arredor de 18-20 toneladas de MS/ha para millo ensilado, sen necesidade de regadío. Unha vez recollidas, as terras permanecen a barbeito ata o ano seguinte, a menos que haxa un cambio de cultivo. O cultivo de alfalfa proporciónalles ao redor de catro cortes por ano cuns contidos proteicos próximos ao 25 % xeralmente e moi boas dixestibilidades.

O ensilado de millo e de alfalfa xeralmente representa máis do 50 % da materia seca da ración de alta produción en Nova York. O resto da ración adoita compoñerse de millo, que cultivan e recollen eles mesmos, e soia, que é mercada na maioría dos casos xunto cos minerais. Esta é outra das grandes diferenzas do sistema californiano, onde o uso de subprodutos é moito máis común.

INSTALACIÓNS Existe unha gran variación se falamos do tamaño das explotacións. Isto fai que o tipo de instalacións utilizadas varíe, dependendo fundamentalmente do número de vacas. En xeral, poderiamos dicir que ata cen vacas as estabulacións adoitan ser de amarre en praza e, por riba das cen, estabulación libre con cubículos. Algunhas granxas teñen arrobadeiras sobre cemento raiado, outras fan limpeza con maquinaria móbil que arrastra o xurro aproveitando que as vacas están na sala de muxido e unha minoría ten emparrillado.

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

As explotacións máis pequenas adoitan ter establos de amarre en praza; as de maior tamaño son de estabulación libre con cubículos

BST: REALIDADE ACTUAL O uso da hormona BST nos EE. UU. é algo coñecido por todos. A BST proporciona un aumento de produción próximo ao 10 % ao longo da lactación a través dun aumento da eficiencia alimentaria. Outro dos aspectos positivos é que as vacas baixo os efectos da BST manteñen mellor estado de carnes e chegan en mellor condición corporal ao secado. Nos últimos anos, a opinión pública norteamericana e as grandes cadeas de distribución comezaron a posicionarse en contra do seu uso. A isto uníronse as denuncias sobre benestar animal de diversas organizacións animalistas e a divulgación entre os consumidores dos posibles efectos prexudiciais para a saúde desta hormona.

panorama internacional

A maioría dos gandeiros optan por recriar as súas propias xatas

NO ESTADO DE NOVA YORK HAI IMPORTANTES E COÑECIDAS GANDERÍAS POR TER ANIMAIS DE ALTO VALOR XENÉTICO

Como consecuencia disto, a industria transformadora comezou a esixir que os produtores produzan leite sen utilizar BST. Na actualidade, o seu uso é bastante limitado no nordeste do país, con tendencia clara á desaparición.

Non existe regulación que o prohíba pero, en liñas xerais, si existe un acordo entre produtores e industria que o limita a unhas poucas explotacións. No caso de que un produtor específico a queira usar, o seu leite é recollido pero, en cambio, é penalizado no prezo de venda.

XENÉTICA E REPRODUCIÓN A selección xenética é un aspecto relativamente importante nas explotacións americanas. A fertilidade das vacas foi un problema relevante ata non hai moito, pero parece que foi superado coas melloras de manexo, así como coa utilización de touros positivos para fertilidade nos últimos anos. No estado de Nova York, dado o carácter familiar das explotacións, hai un especial interese pola xenética. A rexión do nordeste é o lugar do territorio americano onde se encontra un gran número de vacas de alta xenética. Porén, o máis común é traballar con ganderías que non están no libro xenealóxico ou incluso en control leiteiro. As ganderías adoitan ter unha porcentaxe baixa de animais rexistrados en control leiteiro e o resto do rabaño sen rexistro nin control de rendementos. Isto é así xa que só os mellores animais son acoplados co fin de buscar ou manter as liñas xenéticas e cos restantes fanse acoplamentos enfocados á produción de leite e funcionalidade do animal.

A prioridade é xeralmente buscar animais funcionais.

Por tanto, a produción de leite e os caracteres secundarios, como fertilidade ou células somáticas, son fundamentais.

Isto é algo común nos EE. UU., onde raramente se acoplan touros negativos para produción de leite ou células somáticas, por exemplo.

A reprodución é levada a cabo xeralmente todas as semanas nas explotacións de maior tamaño e dúas veces ao mes nas ganderías máis pequenas. Os protocolos de sincronización varían de explotación a explotación, se ben é certo que as granxas con mellores resultados reprodutivos e produtivos centran os seus esforzos na detección de celos.

Pero, como foi mencionado antes, en liñas xerais o fracaso reprodutivo xa non é visto como un problema importante nas ganderías norteamericanas.

RECRÍA A recría é feita na propia explotación, salvo puntuais excepcións. Dada a dispoñibilidade de terras para alugamento de boa calidade e a prezos aínda interesantes, a maioría dos gandeiros optan por recriar as súas propias xatas.

Mentres son alimentadas a base de leite, estas permancen separadas en boxes individuais pero, a diferenza do que estamos acostumados a ver noutros lugares, estes boxes están sobre cuberto e protexidos das malas condicións climáticas que se dan durante o inverno. Despois da desteta son agrupadas e permanecen estabuladas sen saír nunca ao pasto durante todo o período de crianza.

No estado de Nova York hai importantes e coñecidas ganderías por ter animais de alto valor xenético. Este detalle, xunto co feito de que as explotacións máis pequenas teñen un maior entusiasmo por ver a evolución diaria dos seus animais e, sobre todo, a dispoñibilidade de alimento propio, teñen un peso decisivo na decisión de non externalizar a recría.

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

51

52

panorama internacional

XESTIÓN DA MAN DE OBRA O manexo da man de obra é un dos principais factores que inflúen na produtividade das explotacións, especialmente se estamos a falar das explotacións de maior tamaño. As dificultades que se ven principalmente son de tipo comunicativo. A falta de profesionalización inicial dun empregado podería ser solucionada con formación, pero se a comunicación non é posible, dificilmente se pode chegar a darlles unha formación de calidade aos empregados.

Moitas explotacións teñen contratados encargados bilingües única e exclusivamente para facer de conexión entre os propietarios e os empregados. Ademais, os servizos veterinarios, nutricionistas ou consultores adoitan ter alguén dentro do cadro de persoal capaz de falar castelán, que será quen desenvolva labores de adestramento e de formación dos empregados.

Xeralmente, e sobre todo en explotacións de tamaño medio, o traballo está bastante especializado e protocolizado. A protocolización dos traballos é algo que se comeza a ver en ganderías a partir das 100-200 vacas en muxido.

Isto é fundamental para conseguir resultados consistentes e óptimos nas diferentes áreas e, por tanto, para o éxito da empresa. En ausencia de protocolos sería imposible levar a cabo un traballo dunha forma efectiva, ordenada e consistente. Así, un dos grandes retos neste tipo de ganderías é conseguir que todas as partes sigan os protocolos. Para obter isto, o adestramento e a motivación das persoas son fundamentais, e ser capaces de comunicarse é a única forma de adestrar e formar xente sen experiencia de ningún tipo co vacún de leite.

RETOS DE CARA AO FUTURO Ao igual que os gandeiros do resto do mundo, o prezo que perciben por litro de leite é unha das preocupacións constantes, e isto adoitaba ocorrer especialmente nos EE. UU., onde existe unha volatilidade de prezos que non se daba en Europa. Como exemplo, o prezo pagado ao produtor situábase no ano 2013 en 24$/100 lb (uns 40 euros/100 kg). En xuño de 2015, o prezo que recibía o produtor americano era de 15$/100 lb (30 euros/100 kg), sendo incluso máis baixo en California, en torno a 12$/100 lb (20 euros/100 kg). Este dato mostra como hai momentos nos que os gandeiros se enfrontan a períodos de prezos complicados tamén nos EE. UU. Pero no estado de Nova York, un estado cun chan moi produtivo, unha das maiores preocupacións que teñen os produtores é, sen dúbida, o prezo da terra, o cal se incrementou considerablemente nos últimos anos, chegando a valores récord de ata 10.000 euros/ha para terra con fins agrícolas (USDA, 2015), uns custos difíciles de asumir, a pesar da boa produtividade que ten o agro nesa rexión. A terra como refuxio dos investidores xunto á presión urbanística fixo que os prezos da terra non deixasen de subir nos últimos anos. Aínda así, os produtores non adoitan ver a deslocalización da produción como unha opción, algo que está acontecendo noutros estados.

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

A MAN DE OBRA É outra DAS PREOCUPACIÓNS, ESPECIALMENTE A BARREIRA IDIOMÁTICA. XERALMENTE, OS EMPREGADOS SON DE ORIXE HISPANA E UNHA PORCENTAXE IMPORTANTE ESTÁ EN SITUACIÓN IRREGULAR NO PAÍS

A man de obra é outra das preocupacións, especialmente a barreira idiomática. Xeralmente, os empregados son de orixe hispana e unha porcentaxe importante está en situación irregular no país. As medidas de presión de diferentes colectivos fan que haxa cada vez máis inspeccións nas explotacións. A repercusión que ten para o gandeiro é principalmente de xestión do traballo diario. Pode suceder que unha parte importante do seu cadro de persoal sexa detido e deportado, o que os deixaría nunha situación de falta de man de obra repentina. O gandeiro, a diferenza do que ocorría no continente europeo, non sofre ningún tipo de sanción.

CONCLUSIÓNS O estado de Nova York é unha rexión con grandes variacións en tamaño e produtividade das explotacións. A pesar do incremento no prezo da terra dos últimos anos e dos invernos fríos que teñen que soportar, a calidade dos seus chans e unha produtividade relativamente alta fan que as explotacións sexan pouco dependentes da compra de materias primas para a alimentación das vacas.

As principais preocupacións do sector son especialmente o prezo do leite, o prezo da terra e a presión medioambiental e os problemas relativos a man de obra.

A pesar do nivel de profesionalización xa existente, hai aínda en xeral unha marxe de mellora que, sen dúbida, chegarán a alcanzar debido á paixón que mostran os gandeiros polo seu traballo e pola súa profesión, así como ás favorables condicións das que aínda dispoñen para producir leite.

BIBLIOGRAFÍA USDA, 2015. Land Values 2015 Summary USDA, 2016. National Agricultural Statistics Service (NASS), Milk production

s e n s o a i d c a a g t e r s s t Pre limite ades en

d i n i n s mas u

Ulti

Brandelos SCG de Arzua (A Coruña)

Cusoviame, SCG de Curtis (A Coruña)

Modelo: Joskin Quadra 20.000 TS Capacidad: 20.000 lts Hidrotanden con eje direccional forzado • Carga flecha dorsal, con alargue telescópico • Bomba descarga Storm alta presión • Caudalímetro combinado con Isobus • Ruedas 750/50 R30.5

Modelo: Joskin Quadra 16.000 TS Capacidad: 16.000 lts.

Hidrotanden con eje direccional forzado • Carga Brazo lateral articulado con alargue telescópico • Ruedas 710/50 R26.5

Transformaciones Agrarias y Forestales Patal, S.L. de Castroverde (Lugo)

Agroforestal Vaamonde Mella, S.L. de Arzua (A Coruña)

Modelo: Joskin Quadra 16.000 TS Capacidad: 16000 lts.

Hidrotanden con eje direccional forzado • Carga flecha dorsal con turborenellador sumergido • Ruedas 710/50 R26.5

Modelo: Joskin Euroliner 20.000 TRS Capacidad: 20000 lts.

Triden dos ejes direccionales, eje delantero elevable • Carga flecha dorsal con turborenellador sumergido • Cañón orientable para descarga • Ruedas 650/50 R26.5

www.joskin.com

Rúa do Comercio, 165 - Pol. Industrial do Ceao - 27003 LUGO Tel. 982 20 95 96 - Fax 982 20 96 89 correo@diazyvalin.com - www.diazyvalin.com

TUBIO ROMERO S.A.CHRISTENSEN & CO www.sac.dk

Sala de ordeño trasero modelo SBS INDUSTRIAL montada en dos pisos

San Cristóbal Monterroso, S.L.

Avda. Pontevedra, nº 59 - Monterroso 27.560 Lugo - Telf.: 982 377 103

SAYCA Automatización

C/ Do Madr Tel: 0

ón

www.etxeholz.net Teléfono 948 983 390

Gracias a los 40 años de experiencia que cada una de las compañías atesora en el diseño, fabricación y montaje de material ganadero, nos ponemos a su disposición para asesorar y suministrar las mejores soluciones a los profesionales del vacuno de leche de alta producción.

LIMPIEZAS AUTOMÁTICAS Arrobaderas para las condiciones de trabajo más exigentes. Son equipos muy robustos, de fácil montaje y escaso mantenimiento. Contamos con tipo de soluciones para adaptarnos a cualquier tipo de explotación.

COLCHON CONTINUO Colchón continuo de gran confort para la vaca, suave, antideslizante y de larga duración sin perder sus características iniciales.

SUELOS DE GOMA

Antideslizantes Resistencia garantizada Fácil colocación en puzzle En pasillos, sala de espera y ordeño Adaptables para arrobadera Made in Canada

www.animat.ca

C/ Domingo Fontán nº. 4 Madrid, 28028 Tel: 034 645 81 11 82

Para más información llámenos a Interlock España y le pondremos en contacto con nuestro distribuidor más próximo 948 98 33 90

TUBIO ROMERO

Ctra. Santiago-Noia Km 15, 15281 Urdilde – A Coruña - Telf.: 981 805 112 importlait@importlait.com - www.importlait.com Delegación en Ordes: Rúa da Feira, 14 baixo 15690 Ordes (A Coruña) Telf.: 981 682 419

56

manexo

O MANEXO DA SAÚDE PODAL EN ESTABLOS MODERNOS Dada a indiscutible importancia dos factores de risco relacionados coa aparición de problemas de saúde podal en bovinos de produción leiteira, propoño un plan de manexo e de tratamento que ofrece os mellores resultados para a súa prevención e o seu control.

Arturo Gómez Investigación e Servizos Nutricionais. Zinpro Corporation, Países Baixos

A coxeira continúa a ser unha das materias pendentes dos sistemas de produción de leite modernos. Con implicacións directas sobre o benestar animal e sobre o rendemento económico das explotacións leiteiras, os problemas de saúde podal aínda representan máis dun terzo das causas de reposición, coa metade de animais presentando algún tipo de lesión podal. A boa noticia é que nos diversos sistemas produtivos de leite (pasto, confinamento…) moitas explotacións, concienciadas da importancia e os beneficios dun manexo óptimo da saúde podal, están a ser capaces de manter os seus animais en excelentes condicións de saúde e rendemento.

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

SITUACIÓN ACTUAL DA GRANXA As primeiras preguntas necesarias en calquera programa de prevención e control que os responsables do coidado dos animais nos deberiamos facer son: é realmente a prevalencia de problemas podais na explotación significativamente alta? Percíbese esta prevalencia como un problema para o benestar animal? E para o rendemento da explotación?

A resposta a estas preguntas ten efectivamente solucións complexas, pero, no ámbito de manexo en granxa, moitos estudos de investigación nos dan unha referencia do nivel de coxeiras observado a nivel global, que depende en gran medida do sistema produtivo. Así, nun estudo de Cook e col. (2003) o nivel medio de animais con alteración evidente da locomoción en estabulacións libres en confinamento representaba entre o 21 e o 24 % das vacas nos 30 establos investigados (táboa 1).

manexo

Táboa 1. Distribución media e mellor 25 % dos problemas de coxeira (leve e severa) en 30 establos en Wisconsin (USA) dependendo da estación (Cook e col., 2003) % vacas no verán

% vacas no inverno

57

Táboa 2. Distribución de coxeiras en áreas con sistemas produtivos e condicións ambientais diferentes (Von Keyserlingk e col., 2012) Parámetro

British Columbia

California

Nova York/ Pensilvania

Sas

Coxas

Sas

Coxas

Media

78

21

76

24

N

42

39

40

25 % mellores establos

89

11

86

14

Tamaño medio explotación

170

1.796

826

Porcentaxe coxeira % (>2, escala 5 puntos)

28

31

55

% coxeira severa (4 e 5)

7,1

3,6

8,2

Lesións xarrete %

42

56

81

Tempo medio de descanso (h/d)

11

10,4

10,6

Produción de leite estandarizada a 305 días (kg)

11.734

12.029

12.238

Nun estudo posterior de Von Keyserlingk e col. (2012, táboa 2), no que se inclúen explotacións do Canadá e EE. UU. e se representan diversos sistemas produtivos, a prevalencia observada de animais con coxeiras foi de entre o 28 e o 55 % dos animais, dos cales entre o 4 e o 8 % mostraba coxeira severa (definida como diferenciación evidente do membro afectado). De forma similar, no Alberta Dairy Hoof Health Project (2012), un estudo no que a presenza de lesións era avaliada en máis de 50.000 vacas no Canadá, poñíase en evidencia que de todos os animais presentados ao podólogo, e na súa maioría dentro dun programa de recorte de pezuños periódico, ao redor do 50 % presentaba unha lesión podal de tipo infeccioso ou do casco.

Como en investigación, a observación da locomoción é, polo tanto, unha das solucións presentadas tradicionalmente no campo para a avaliación do status de saúde podal, xunto coa avaliación dos rexistros de lesións, normalmente recollidos polo podólogo ou polos encargados de atender o coidado das patas. A identificación de vacas coxas e a interpretación dos datos de lesións son unhas ferramentas moi valiosas para a organización de programas de control e tratamento.

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

58

manexo

OS PROBLEMAS INFECCIOSOS SUPOÑEN MÁIS DO 50 % DOS PROBLEMAS PODAIS EN GANDO DE PRODUCIÓN LEITEIRA EN ESTABLOS EN CONFINAMENTO

Despois de coñecer o seu nivel de coxeiras, cada granxa debería entón establecer plans de manexo para alcanzar un nivel óptimo de saúde podal. O primeiro dos obxectivos alcanzables é evitar a presenza na explotación de animais cunha coxeira severa (cando o animal camiña recoñécese cal é o membro afectado), sobre todo durante o período de transición.

Existen diversos métodos para o diagnóstico de coxeiras, dos cales o de 5 puntos é o que se utilizou máis cumpridamente en investigación e no campo (Sprecher e col., 1997; http://www.zinpro.com/es-es/cojera/vacuno-de-leche).

Dende o punto de vista práctico, aínda que o uso dun sistema para a avaliación da locomoción poida parecer de difícil introdución na granxa, de forma moi sinxela e rápida pódese adoptar para o traballo rutineiro a identificación de animais con, polo menos, coxeira temperá (grao 3 nunha puntuación de 1 a 5). En resumo, calquera animal que ao camiñar e en estación presente o lombo arqueado e que ao camiñar presente un paso acurtado ten asociada unha probabilidade alta de sufrir algún problema podal. Esta rutina é facilmente introducida en calquera explotación pola súa sinxeleza e facilita a atención de casos de coxeiras, que doutra forma non serían atendidos ata estados clínicos máis avanzados.

Outra das cuestións iniciais, crucial para que un programa de prevención e control de problemas podais se poña en práctica, debe responder a se os responsables da explotación, aínda que coñezan o nivel de coxeiras, consideran este un problema para o benestar animal ou para a conta de beneficios da explotación. A resposta debería ser sempre si. Sen dúbida, a opinión pública en relación ao benestar animal vai conducir no futuro (e xa no presente) moitas das decisións de iniciativa pública ou privada en canto aos sistemas de produción animal. Algúns exemplos destas accións estarán relacionados coa presenza de auditorías oficiais, condicionantes para a comercialización ou selos de garantía e calidade, provisión de fondos para investigación etc., que determinarán o futuro dalgunhas das nosas explotacións e lle darán forma ao mercado. Doutra banda, numerosos estudos de investigación demostraron que un caso de coxeira severa está relacionada cunha perda económica duns 200 € (Gómez e col., 2015; Brujinis e col., 2010-2013; Wilshire e Bell, 2009). Aínda que esta estimación xeral pode non ser aplicable en cada caso, o uso dunha estimación aproximada favorece a avaliación de perdas por coxeiras en calquera explotación. Ben sexa a motivación con base no benestar animal ou con base na mellora do rendemento económico ou en ambos, o impacto dos problemas de saúde podal é tan alto que, como indiquei, a resposta a se a coxeira é un problema no que se debe investir recursos é sempre afirmativa.

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

A medida que os establos se fan cada vez maiores e os animais camiñan en ocasións varios quilómetros ao día, é moi común o diagnóstico de problemas por sobregasto

FACTORES DE RISCO ASOCIADOS COA SAÚDE PODAL E ESTRATEXIA DE MANEXO Convencidos da necesidade de reducir un número elevado de problemas podais na explotación ou de establecer un programa para maximizar o rendemento a través dun coidado exquisito da saúde podal, gustaríame propor un plan de manexo baseado nos factores de risco asociados coa coxeira:

1. Detección temperá de coxeiras. A detección de problemas podais nas súas fases iniciais é fundamental para evitar que as perdas económicas sexan altas e para aumentar a probabilidade de éxito de calquera tratamento. Aínda que é unha tarefa sinxela, o obxectivo é identificar animais antes de que mostren claudicación dalgún membro, polo que é necesario un ollo adestrado para detectar estes animais con coxeira leve (Fabian e col., 2014). Un erro común que se observa en moitas explotacións, con independencia do número total de animais presentes, é que non existe unha persoa coa responsabilidade final sobre o diagnóstico. En xeral, a identificación é tan sinxela que todo o persoal está implicado na detección de animais con problemas e non existe realmente unha asignación específica desta tarefa pero, por exemplo, existe sempre algunha persoa encargada da preparación da ración ou do muxido. A vantaxe de asignar a responsabilidade de forma específica sobre alguén axuda a darlle importancia ao manexo da saúde podal, a dirixir recursos para a formación e a garantir a organización e o seguimento continuado.

O plan é definir quen son os responsables da identificación de animais con problemas, establecer unha rutina de identificación, que será dependente de cada explotación, e desenvolver a intervención para os animais diagnosticados con coxeira ou propostos para o recorte de pezuños.

manexo

A IDENTIFICACIÓN DE VACAS COXAS E A INTERPRETACIÓN DOS DATOS DE LESIÓNS SON FERRAMENTAS MOI VALIOSAS PARA A ORGANIZACIÓN DE PROGRAMAS DE CONTROL E TRATAMENTO

A inspección e, se é necesario, o recorte de pezuños deberían facerse durante as primeiras semanas despois do secado

2. Plan de recorte funcional e terapéutico. Outra das pezas importantes dun bo manexo da saúde podal é o establecemento dun protocolo de recorte de pezuños co obxectivo de previr futuras lesións e promover a curación de lesións xa existentes. Nos últimos anos, ademais deste obxectivo tradicional, o recorte funcional tamén se identificou como unha oportunidade para incrementar a lonxevidade dos animais, permitindo definir como estes interactúan coas diferentes superficies (corredores de cemento ou terra, camas de area ou goma…).

A orixe da maioría das lesións podais está relacionada con algún tipo de estrés metabólico, con procesos inflamatorios de máis ou menos duración ou cos cambios en comportamento relacionados co ambiente e coas instalacións (Newsome e col., 2016). O período de transición é, por tanto, o momento máis crítico para a prevención de novas lesións. Os traballos de recorte de pezuños organízanse ben de acordo co calendario (un número determinado de veces ao ano recórtase un grupo grande de vacas) ou ben de acordo co estado de lactación (as vacas recórtanse normalmente ao secado e en metade de lactación). En realidade, a práctica baseada no calendario atende a condicións de organización da tarefa e en ocasións á dispoñibilidade de servizos externos de podoloxía. Con todo, non se adecúa na maioría dos casos a períodos de alto risco, como o período de transición, que veñen definidos polo estado de lactación. Idealmente, a inspección e, se é necesario, o recorte de pezuños deberían facerse durante as primeiras semanas despois do secado (en xovencas coincidiría cos mesmos días antes do parto que as vacas adultas). Esta organización posibilita a preparación para o período máis importante en relación ás lesións podais. Avaliacións e recortes adicionais poden despois organizarse con base nas condicións do establo ou do clima. Aínda que en explotacións de menos de 100-150 vacas é difícil xustificar en moitos casos unha visita de servizos profesionais de podoloxía, invariablemente, quen define a súa organización son as necesidades dos animais e en ningún caso debería ser a conveniencia do manexo ou a dispoñibilidade de servizos.

A técnica de recorte e o rexistro de lesións son dúas ferramentas dispoñibles que, na miña opinión, se infravaloraron tradicionalmente. No primeiro dos casos, e aínda que o método de recorte holandés é considerado o estándar e aínda perfectamente adecuado, existe desgraciadamente moi pouca investigación sobre o resultado comparado de técnicas de recorte alternativas. Aínda así, baixo a premisa de que a técnica de recorte holandés é adecuada, existe unha variación extraordinaria entre os diferentes podólogos a nivel mundial que seguen o mesmo método. En resumo, a técnica holandesa de recorte subliña a necesidade de adecuar a lonxitude dos pezuños con sobrecrecemento a unha medida estándar orixinal que variou ao longo do tempo ata os 8 cm de hoxe en día (Archer e col., 2016).

Simultaneamente, como condicións sine qua non, o grosor da sola (de 5-6 mm) e o talón do pezuño medial nas patas traseiras (do pezuño lateral nas patas dianteiras) han de ser respectados ao 100 %. Calquera desviación desta regra pode predispoñer para a aparición de novas lesións ou dificultar a curación de lesións existentes.

En relación ao rexistro de lesións, o valor desta información é extraordinario para a investigación e o seguimento de calquera programa de saúde podal. Nos últimos anos apareceron no mercado numerosas aplicacións informáticas que permiten un rexistro sistemático de lesións e a presentación da información de forma eficiente. O rexistro sobre papel é un soporte aínda perfectamente válido, coas limitacións evidentes en canto ao manexo da información.

En calquera sistema moderno de manexo a información é a clave. Non hai escusa, por tanto, para que non se poña en práctica na explotación un soporte de recollida de datos. Na práctica, unha das limitacións para que as lesións podais sexan rexistradas de forma sistemática é que non existe nalgúns casos un coñecemento mínimo do diagnóstico das lesións, e noutros casos en que os datos se rexistran, a información acumulada é moi complexa, con difícil interpretación e non se usa para a toma de decisións. A solución é simplificar tanto o diagnóstico coma a interpretación. O 85 % das lesións que se atopan nos establos modernos pódese resumir soamente en cinco tipos (táboa 3), que, ademais, presentan unha diferenciación moi sinxela.

Os sistemas de rexistro deberían entón garantir que estas cinco lesións máis prevalentes son correctamente rexistradas. Problemas diferentes a estas cinco lesións comúns poderían ser investigados en casos especiais. En canto á interpretación, aínda que non é difícil atopar máis dunha lesión diferente no mesmo pé, en realidade os recursos e a toma de decisións pódense basear de forma sinxela con base na prevalencia de cada unha das lesións.

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

59

60

manexo

Táboa 3. Distribución de lesións na enquisa Alberta sobre o recorte de pezuños

>85 % 4 lesións

Alberta

British Columbia

Ontario 24.095

Vacas

33.652

15.930

% vacas con lesións

49,6

59,8

38,1

Dermatite dixital

43,5

37,9

34,8

Úlcera de sola

16,9

14,9

13,1

Hemorraxia de sola

6,5

7,1

22,4

Doenza de liña branca

15,1

14,3

8,6

Úlcera de punta

4,9

5,3

1,7

Outras

13,3

20,5

20,4

Outro dos aspectos que foi descoidado durante moito tempo é a avaliación da resolución de casos clínicos severos de coxeiras, ben de tipo infeccioso, ben de lesións do casco.

As lesións podais que se cronifican acaban interrompendo o desenvolvemento normal de calquera programa de prevención de coxeiras ao requirir tempo e recursos extra. No caso de enfermidades infecciosas como dermatite dixital, os casos crónicos son mesmo os responsables de que a enfermidade se torne endémica na explotación. A identificación correcta da cronicidade dunha lesión podal e o uso desta información no manexo require dun manexo preciso, aínda que si existen explotacións que a usan con éxito. O que si é fácil de incluír no manexo son rutinas que minimizan a aparición de lesións crónicas, como a avaliación da presenza de lesións con frecuencia semanal ou mensual. En canto ás lesións non infecciosas do casco, como regra calquera animal cunha lesión que afecte á locomoción debería ser atendido en menos de 24 horas. Ademais, na maioría dos casos a aplicación dun tacón de tratamento sobre o pezuño san diminúe as probabilidades de recidiva (a lesión nunca se cura ou aparece outra lesión asociada). Calquera lesión podal reversible debería ter unha resolución positiva nun período de 1-2 semanas, aínda que, debido ao crecemento do casco de simplemente 5 mm ao mes aproximadamente, o tacón debería estar colocado adecuadamente durante polo menos un mes (todo o tempo necesario). Baixo estas condicións todos os animais cunha lesión non infecciosa necesitan ser revisados dentro dun período dun mes para avaliar a curación das lesións.

No caso de lesións de tipo infeccioso, a condición para evitar a progresión das lesións cara a formas crónicas é o tratamento temperán que, no caso de dermatite dixital, supón o tratamento tópico de, polo menos, lesións maiores ou iguais a 2 cm de diámetro e, no caso de colledizo, o tratamento parenteral antibiótico en menos de 12 horas desde a aparición dos primeiros síntomas.

O plan é establecer un programa de recorte funcional e terapéutico dándolles prioridade aos animais antes do parto. Ademais, recoméndase o uso dun rexistro de datos sinxelo para avaliar a evolución do programa de prevención e para avaliar e atender as necesidades de intervención durante a lactación.

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

O TRATAMENTO TÓPICO TEMPERÁN DE LESIÓNS CLÍNICAS É A ÚNICA SOLUCIÓN EFECTIVA, ASÍ QUE O DIAGNÓSTICO E O TRATAMENTO HAN DE FACERSE EN MOITOS CASOS ANTES DE QUE OS ANIMAIS PRESENTEN SÍNTOMAS DE COXEIRAS

Figura 1. Técnica de recorte funcional segundo o método holandés (Gómez, 2016)

A práctica común para combater doenzas podais de liña branca foi o uso de todo tipo de texturas e raiados nun intento de aumentar a tracción e de evitar esvaróns e caídas

3. Hixiene e baños de pezuños. Os problemas infecciosos, maioritariamente representados por dermatite dixital, supoñen máis do 50 % dos problemas podais en gando de produción leiteira en establos en confinamento. As condicións necesarias que facilitan un problema infeccioso son a existencia de humidade constante, calidade inadecuada da pel e a presenza de organismos patóxenos, en ocasións específicos como Treponema spp. para dermatite dixital.

Calquera acción encamiñada a mellorar un dos tres aspectos, a hixiene, a calidade da pel ou a ausencia de patóxenos, pode axudar a reducir considerablemente o nivel de casos clínicos ata niveis aceptables (menos do 5 % en dermatite dixital en vacas adultas considérase adecuado).

A práctica máis estendida é o uso de baños de pés encamiñado á prevención de problemas infecciosos no rabaño; trátase dunha ferramenta valiosa no control de novos casos de calquera das infeccións podais. O erro máis estendido na consideración do baño de pés para o tratamento de casos clínicos é que, desafortunadamente, non é útil para tratar casos clínicos (en dermatite dixital un caso clínico normalmente está representado por úlceras maiores ou iguais a 2 cm de diámetro). A única alternativa eficaz e eficiente de tratar casos de enfermidades podais infecciosas é o tratamento tópico temperán local (dermatite dixital) ou parenteral sistémico (colledizo).

GALICAL CALES E DOLOMÍAS AGRÍCOLAS

MESTURAS PARA CAMAS DE VACÚN

Carbonato cálcico (70 %) con serrín (30 %) • Mesturas personalizadas polo cliente • Mesturas con cascar illa de ar roz

Nº1 EN CAMAS DE VACÚN Pode subministrarse en:

O CARBONATO CÁLCICO DE GALICAL PARA CAMAS DE VACÚN proporciónalles aos animais hixiene e descanso e reduce as posibles infeccións de mamites causadas por bacterias de tipo ambiental (E. coli, estreptococos, enterobacterias etc.).

Tamén reduce os problemas de dermatite interdixital e dixital, úlceras e colledizos nos pezuños, evitando coxeiras e perdas de produción.

Por outra banda, manter o gando libre de sucidade facilita o manexo durante o muxido.

Big Bag A granel en camión cisterna basculante, con posibilidade de estendido directo no cubículo

GALICAL, S.L.L.

CALES E DOLOMÍAS AGRÍCOLAS Arieiras s/n P.I. Louzaneta 27294 LUGO Teléfono: 982 221 484 Fax: 982 221 408 E-mail: info@galical.es Web: www.galical.es

62

manexo

Cal é o mellor baño de pés?

Investigación recente (Cook e col., 2012; Logue e col., 2012) demostrou que o deseño do baño de pés é a parte máis importante desta práctica de prevención, mesmo primeiro que os produtos desinfectantes que normalmente se usan. Así, a construción dun baño de pés de polo menos 3,5 m de lonxitude garante que todos os animais reciban polo menos dúas aplicacións da solución desinfectante en cada paso a través do baño de pés. A profundidade adecuada da solución que permite unha inmersión adecuada do pé na solución é dun mínimo de 10 cm. Existen máis detalles de construción que poden axudar a un uso eficiente do baño de pés, pero polo menos estas dúas dimensións hanse de considerar para garantir un uso apropiado. Unha vez que o deseño é o correcto, a frecuencia de uso defínese con base na aparición de novos casos. O obxectivo é facer o menor número de baños posible, sempre garantindo que entre cada ciclo non aparecen novos casos de lesións de orixe infecciosa. Respecto do produto químico de elección, a literatura científica non é definitiva en canto ao estudo comparativo de eficacia entre os diferentes produtos dispoñibles. A recomendación máis adecuada é o uso de produtos baixo as recomendacións do fabricante, cando existan estudos de eficacia dispoñibles. Os dous produtos de uso máis estendido son o sulfato de cobre e a formalina, e non se recomenda o uso de ningún deles a concentracións maiores do 3-4 %.

O plan é construír prioritariamente un baño de pés da lonxitude (3,5 m) e profundidade (10 cm) adecuadas e maximizar a limpeza das patas. O tratamento tópico temperán de lesións clínicas é a única solución efectiva, así que o diagnóstico e o tratamento han de facerse en moitos casos antes de que os animais presenten síntomas de coxeiras.

Cómpre considerar a nutrición de oligoelementos como unha vía para a mellora da calidade da pel e da resistencia xeral a infeccións (indicado abaixo).

4. Confort e estrés por calor. A calidade e cantidade de descanso dos animais teñen un impacto directo na aparición de novas lesións podais e, sobre todo, na complicación de lesións leves que progresan en severidade ou se cronifican. O deseño e o manexo das áreas de descanso, xunto coas condicións ambientais (combinación de temperatura e humidade), condicionan como as vacas distribúen as diferentes actividades diarias (excepto o tempo empregado para o muxido en sistemas de muxido convencionais que é definido pola capacidade das instalacións). En resumo, as áreas de descanso que non faciliten un apoio e un soporte seguro do pé cando as vacas se levantan ou se deitan, por exemplo os colchóns de goma, están asociadas con maiores problemas podais. Incluso asumindo que a explotación presenta unhas instalacións óptimas en relación ao confort, como factor engadido, a temperatura e a humidade ambientais dirixen parte do comportamento, estando temperaturas superiores a 22° C ou índices de temperaturahumidade maiores a 63 relacionados significativamente con cambios na distribución do tempo empregado para descansar ou permanecer de pé. O control do estrés por calor é un factor primordial para a prevención de lesións AFRIGA ANO XXII - Nº 125

O uso de baños de pés é unha ferramenta importante para o control de novos casos

(normalmente úlceras de sola que incrementan a prevalencia ao final do verán e principio do outono).

Como solución, tanto no deseño orixinal dos establos coma no manexo de establos con posibilidade de remodelación, o deseño do cubículo ou da área de cama quente e o control do estrés por calor son fundamentais para desenvolver programas exitosos de prevención e curación de coxeiras (www.lamenesslibrary.com; https://thedairylandinitiative.vetmed.wisc.edu/).

O plan é adecuar as áreas de descanso para garantir as condicións óptimas de soporte do pé e confort dos animais.

Dada a influencia significativa do ambiente no comportamento, débese considerar a instalación de sistemas de ventilación e refrixeración para condicións de temperatura maiores de 22° C ou índices de temperatura-humidade maiores a 63.

5. Superficies de tránsito. A industria de produción leiteira fixo unha transición importante desde os sistemas en pasto a sistemas de confinamento completo coa adopción de estabulación libre con ou sen cubículos. En todo caso, mesmo en sistemas modernos baseados en pasto, o contacto con superficies duras como cemento é cada vez máis común. Un dos primeiros problemas identificados dende o principio é a presenza de superficies esvaradías, sobre todo en chans cun tráfico importante, moi correlacionados con enfermidades podais de liña branca (separación da sola e o casco con nivel de infección secundaria variable). A práctica común para combater esta condición foi o uso de todo tipo de texturas e raiados nun intento de aumentar a tracción e de evitar esvaróns e caídas. Na dirección contraria, a medida que os establos se fan cada vez maiores e os animais camiñan en ocasións varios quilómetros ao día, é moi común o diagnóstico de problemas por sobregasto. O aumento significativo de problemas podais debido á combinación de chans con texturas agresivas e establos cada vez maiores que facilitan a presenza de solas demasiado finas (menos de 5 mm de espesor) derivou nunha serie de recomendacións que xustifican o investimento en novas ferramentas, como a instalación de gomas nos corredores de transición ou a remodelación de chans para adecuar o raiado e as superficies ás novas condicións de produción.

En relación aos corredores de alimentación e tránsito con superficies de cemento, o obxectivo é maximizar o contacto da sola co chan (diminuír o gasto) e garantir unha tracción mínima. Así, recoméndase o raiado no sentido da marcha dos animais, onde a distancia entre os patróns de raiado sexa de 8 cm, con sucos de 1,8 cm de ancho, 1,25 cm de profundidade e esquinas en ángulo recto (figura 2).

Shopping Foto: Ornia

SNOWMAN x BAXT E R x G O L D W Y N x L I L A Z E X - 9 4

CID SHOPPING MAIKA (MB-85) Gandeiria Cid, S.C. - Barreiros - Lugo

• Extraordinario en Tipo.

BB K-Caseína

• Vacas muy productoras y longevas.

• Ubres impresionantes y excelentes patas.

• De fácil parto.

ESCOLMO, S.L.

Distribuidor para Galicia y Asturias C/ Magnolia, 80 bajo 27003 - Lugo Tfno.: 982 217 633 Fax: 982 213 144 e-mail: escolmo@gmail.com

e Buena-83) SOTA (Más qu G IN PP O SH s - Lugo VEIGUEIRO .G. - Barreiro Veigueiro S.C

Disponible en:

64

manexo

Figura 2. Esquema do perfil dun exemplo de raiado óptimo de chans. As esquinas do raiado han de ser de 90 ° para evitar que os animais introduzan o dedo no suco

8 cm 1,25 cm 1,8 cm

6. Nutrición. Nas últimas décadas, a nutrición e a saúde podal relacionáronse fundamentalmente a través da conexión entre os problemas de acidose ruminal subclínica (ARS) e as alteracións vasculares e inflamatorias subsecuentes (Oetzel e col., 1999). Máis recentemente a presenza de niveis de graxa subcutánea no pé foi causa de estudo (Bicalho, 2008; Newsome, 2015) e foi proposta como un factor de risco de problemas podais, sobre todo en lactación. Ademais, novas vías de investigación están a ser cada vez máis desenvolvidas, nas que o foco de estudo é a interacción dos alimentos con outros segmentos do sistema dixestivo (non exclusivamente con problemas ruminais) e cada vez existe un entendemento mellor de como os animais son capaces de atender a períodos críticos de limitada inxestión de materia seca (preparto e estrés por calor) ou de como os animais xestionan situacións metabólicas especiais como o metabolismo da glicosa e a partición de nutrientes.

De forma consistente, a nutrición con complexos de aaoligoelemento demostrou ser de axuda no manexo de problemas de saúde podal (Nocek e col., 2006). Agora sabemos que ben de forma directa, por exemplo, sobre a formación de queratina (Tomlinson e col., 2004), ou ben de forma indirecta, sobre a mellora da integridade da pel e o sistema inmunitario (Gómez e col., 2014; Jacometo e col., 2016), a nutrición precisa de oligoelementos como o Zn, Mn, Cu ou iodo, unha axuda na mellora da saúde podal. Como exemplo específico, en diversos estudos (Gómez e col., 2014) conseguiuse reducir a incidencia de novos casos de dermatite dixital en xovencas en máis do 50 % mediante o uso dunha combinación de oligoelementos (Zn, Cu, Mn e I).

RESUMO É evidente que os problemas de saúde podal están influenciados por unha rede complexa de factores interrelacionados que requiren á súa vez unha abordaxe sofisticada.

Afortunadamente, cada vez máis as explotacións leiteiras teñen un acceso máis alcanzable tanto a ferramentas tradicionais coma a novas tecnoloxías que facilitan o desenvolvemento de programas de control e prevención integrados na granxa. Aínda que é verdade que a industria esixe uns niveis de competencia cada vez maior, os mellores produtores xa utilizan as súas contas de explotación para identificar colos de botella que limiten o rendemento das súas explotacións. Os problemas de saúde podal son, sen dúbida, un dos maiores factores de perda de eficiencia e o retorno AFRIGA ANO XXII - Nº 125

do investimento de intervencións encamiñadas a mellorar a saúde podal son sempre positivas.

Animais con excelente saúde podal facilitan a integración da produción animal dentro de sociedades modernas e axuda a garantir a eficiencia económica das nosas explotacións. Fagamos vacas felices!

BIBLIOGRAFÍA Archer S. C., , R. Newsome, H. Dibble, C. J. Sturrock, M. G. G. Chagunda, C. S. Mason, J. N. Huxley. 2016. Claw length recommendations for dairy cow foot trimming. Veterinary Record doi:10.1136/vr.103197 Bruijnis, M.R.N., H. Hogeveen, and E.N. Stassen. 2010a.

Assessing economic consequences of foot disorders in dairy cattle using a dynamic stochastic simulation model. J. Dairy Sci. 93:2419–2432. doi:10.3168/jds.2009-2721.

Bruijnis, M.R.N., H. Hogeveen, and E.N. Stassen. 2013. Measures to improve dairy cow foot health: consequences for farmer income and dairy cow welfare. Animal. 7:167–175. doi:10.1017/ S1751731112001383.

Cook, N.B., J. Rieman, A. Gomez, and K. Burgi. 2012. Observations on the design and use of footbaths for the control of infectious hoof disease in dairy cattle. Vet. J. 193:669–673. doi:10.1016/j.tvjl.2012.06.051.

Fabian, J., R.A. Laven, and H.R. Whay. 2014. The prevalence of lameness on New Zealand dairy farms: A comparison of farmer estimate and locomotion scoring. Vet. J. 201:31–38.

Gomez A., N. Bernardoni ,J. Rieman , A. Dusick , R. Hartshorn , D. H. Read , M. T. Socha , N. B. Cook, D. Döpfer . 2014. A randomized trial to evaluate the effect of a trace mineral premix on the incidence of active digital dermatitis lesions in cattle Gomez A., N. B. Cook, M. T. Socha, and D. Döpfer. 2015 First-lactation performance in cows affected by digital dermatitis during the rearing period. J Dairy Sci, 98.

Logue, D.N., T. Gibert, T. Parkin, S. Thomson, and D.J. Taylor.

2012. A field evaluation of a footbathing solution for the control of digital dermatitis in cattle. Vet. J. 193:664–668.

Newsome R, MJ Green, NJ Bell, MGG Chagunda, CS Mason, CJ Sturrock, HR Whay and JN Huxley. 2016. “Linking bone development on the caudal aspect of the distal phalanx with lameness during life”. Journal of Dairy Science Nocek J. E, M. T. Socha, and D. J. Tomlinson. 2006. The Effect of Trace Mineral Fortification Level and Source on Performance of Dairy Cattle. J. Dairy Sci 98 J. S. Osorio, E. Trevisi, C. Li, J. K. Drackley, M. T. Socha, and J. J. Loor. 2016. Supplementing Zn, Mn, and Cu from amino acid complexes and Co from cobalt glucoheptonate during the peripartal period benefits postpartal cow performance and blood neutrophil function. J. Dairy Sci. 2016, 99 Tomlinson DJ1, Mülling CH, Fakler TM. 2004. Invited review: formation of keratins in the bovine claw: roles of hormones, minerals, and vitamins in functional claw integrity. J Dairy Sci. 2004 Apr;87(4):797-809.

Willshire, J.A., and N.J. Bell. 2009. An Economic Review of Cattle Lameness. Cattle Pract. 17:136–141.

ALGAS CALCÁREAS CORALÍFERAS “LITHOALGAS” (Tipo: Lithothamnium Calcareum, Coralloides, Maërl) Utilizando solo nuestras algas, hacemos nuestros productos ecológicos:

DOLOFOS®

LITHOCAL®

TRATAMIENTO PARA CAMAS DE ANIMALES TRAITEMENT POUR LITIÈRE D’ANIMAUX TRATAMENTO PARA CAMAS DE ANIMAIS

ABONO-ENMENDANTE SUELOS ÁCIDOS ENGRAIS-AMENDEMENT SOLS ACIDES CORRECTIVO CALCARIO-ADUBO

Por su porosidad y baja densidad es el tratamiento más completo para camas de animales (vacuno, porcino, caprino, aves, compañía). Por su alta solubilidad no decanta en el fondo del estercolero. Encapsula los malos olores y repele a los insectos de sangre fría. Funciona como insecticida, fungicida y acaricida. Y todo sin perder su condición de producto ECOLÓGICO.

Enmienda cálcica de acción rápida y completo fertilizante, con un equilibrio ideal de Calcio, Magnesio, M.O. y más de 32 oligoelementos. Eleva el pH del suelo y evita la mala germinación.

Todo ello repercute en una mejor producción de leche y carne.

La mayor parte de los problemas de crecimiento de las plantas es debida a la acidez del suelo (pH), motivada principalmente por el lavado de las aguas de las lluvias, al uso de fertilizantes acidificantes y al abuso de purines.

Por su gran riqueza en Calcio, Magnesio, M.O. y microelementos, enriquece el estiércol y a la vez el suelo donde se aplique.

Aplicar directamente a las camas o mezclar sulfatos, arenas, etc. Dosis a razón de 600 gramos/semana por animal (dos o tres veces).

Se puede mezclar con cualquier tipo de fertilizantes enriquecidos con Calcio y Magnesio muy asimilables, así como en oligoelementos. Mezclándolo con turba hace que esta tenga un poder mucho mayor de retención de agua, aparte de enriquecerla.

Se utiliza eficazmente también como: Insecticida y fungicida natural: Alimentación animal y humana, Secado de animales recién nacidos, Cosmética, Pinturas, Farmacia, Productos corporales, Aislamientos, Depuración de aguas, aceites, vinos, etc.

Composición y propiedades físico-químicas Carbonato Cálcico Orgánico (CaCO3): . . . . 97-99 % Óxido de Calcio (CaO): . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 % Óxido de Magnesio (MgO): . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 % Caliza activa: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157 ppm Oligoelementos: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Densidad: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 650-950 kg/m2 Porosidad: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55-56 %

Solubilidad en agua: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 % Solubilidad carbónica: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 % Absorción agua: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250 % Equivalencia: . . . . . . . . . . . . . . . 1 kg - 1,56 de otros Valor neutralizante: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 % Valor neutralizante: . . . . . . . . . . . . . . . 1 kg - 0,6 CLH Valor neutralizante: . . . . . . . . . . . . . 1 kg - 18 ml 1N

PRESENTACIÓN Y ENVASADO Polvo (<1 mm), Microgranulado (1-2 mm), Compactado (2-6 mm), Granulado (2-6 mm), Granel, Cubetas (5 l), Sacos (10 y 25 kg) y Big-Bag (500-1.000 kg)

Basicidad útil: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97-99 % pH: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Color: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . hueso - marfil Olor: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . inodoro Humedad normal: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 % Reservas: . . . . . . . . . . . . . . 5 millones de toneladas Productos seleccionados

¡¡Únicos exportadores de estos productos a Francia y Portugal!!

IMPORTANTE: Con el fin de que los precios de nuestros productos no se vean afectados en exceso por el coste de transporte, hemos creado un depósito en Sarria (Lugo), en el que se podrá retirar cualquier cantidad.

C/ Alfonso Álvarez de Miranda, 28 39408 LOS CORRALES DE BUELNA Cantabria, ESPAÑA Tel. 942 832 462 - 629 519 793 secan@secanvite.com www.secanvite.com

68

manexo

CASTRACIÓN DA VACA: OVARIECTOMÍA

Neste artigo descríbese paso a paso en que consiste esta intervención nas vacas e expóñense as principais vantaxes detectadas tras a operación, como son a mellora na calidade do leite e da canal e a mellora global na saúde da vaca castrada, o que posibilita un importante aforro na granxa e o consecuente aumento dos beneficios no noso negocio.

HISTORIA MÉDICA DA OVARIECTOMÍA A literatura médica dá conta de que dende tempos moi afastados esta operación era practicada polos hebreos e estendeuse despois entre gregos e romanos. Foi Giacomo Buffer quen realizou a primeira intervención cirúrxica co obxecto de someter a castración tanto a vacas como a porcas. No século XIX (1830) o veterinario francés Dr. Cherlier chega aos ovarios por medio dunha incisión dorso-lonxitudinal no teito da vaxina, evitando así a operación polo flanco. Un pouco máis tarde, o Dr. Degive, profesor da Escola Veterinaria de Cureghem, preto de Bruxelas, ideou substituír o corte dos cordóns ováricos, coas súas incontables e temidas hemorraxias, pola súa famosa ligadura elástica. Xa a comezos do século XX (1906), o veterinario italiano Dr. Marco Dutto, radicado en Uruguai, logra crear o seu propio ovariótomo, o cal permite unha ligadura elástica en cada pedículo ovárico, un aparello que aínda se utiliza na actualidade.

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

Jesús Antonio Sánchez Gómez Veterinario clínico Le Finistère, Bretagne (France) sanchezveto@hotmail.com

OBXECTO DA OVARIECTOMÍA A idea central é provocar unha isquemia da glándula ovárica, tras a colocación dun clip no pedículo ovárico.

Indicacións 1. Supresión da función reprodutora 2. Supresión dos celos, incluído o caso da ninfomanía, favorecendo así a calma e a tranquilidade do lote de vacas 3. Mellora da calidade das canais 4. Mellora do estado xeral da saúde do animal 5. Posibilidade de alongar a lactación ata dous anos tranquilamente. En Bretaña (Francia) teño vacas castradas con 400 días posparto que están producindo 28 litros/día.

6. Mellora das taxas de materias útiles no leite, é dicir, aumento da proteína, graxa e lactosa

manexo

CANDO AS VACAS CHEGARON Á 5.ª LACTACIÓN DEBEN SER CASTRADAS SISTEMATICAMENTE E ASÍ, ADEMAIS DE GAÑAR UNHA LACTACIÓN SUPLEMENTARIA E LOGO UNHA BOA CANAL, ESTAMOS EVITÁNDONOS O PROBLEMA DAS VACAS VELLAS

IDADE Deben ser vacas que parisen, polo menos, unha vez. Tamén se pode realizar a operación en xovencas que nunca parisen, pero nestas por razóns mecánicas (non entra a man pola vulva) debe realizarse a operación mediante unha pequena laparotomía polo flanco.

PERÍODO PROPICIO PARA A REALIZACIÓN DA CASTRACIÓN Debemos esperar, polo menos, 5 semanas despois do parto; é recomendable unha boa involución uterina. Os celos non son unha contraindicación. No caso das vacas de leite o momento ideal sitúase no pico de lactación, é dicir, entre 45 e 60 días posparto.

PREPARACIÓN DO ANIMAL É recomendable unha dieta dende o día anterior para evitar unha repleción dos órganos dixestivos, en particular o colon e o recto.

CONTENCIÓN A operación realízase co animal de pé. Segundo o seu carácter, farase na cornadiza, coa axuda dun narigón ou cun poldro de contención para os animais máis nerviosos. A intervención non é dolorosa, a vaca sopórtaa con tranquilidade e raramente suscita reaccións dos membros posteriores. A duración é de máis ou menos 15 min.

O MATERIAL 1. Luvas desbotables 2. Dous cubos de auga temperada, xabón iodado e unha esponxa 3. Xeringa e anestésico local para epidural baixa 4. Unha solución antiséptica tolerada pola mucosa vaxinal ou ben alcohol de 70 ° 5. Un clip obturador A INTERVENCIÓN 1. Anestesia local 5-7 cc de lidocaína en epidural baixa 2. Baleirado do recto e exame do aparello xenital, ver involución completa do útero, ausencia de endometrite, cervicite…

3. Lavado abundante e completo da zona ano-xenital e caudal con xabón e a axuda dunha solución antiséptica 4. Desinfección da vaxina por irrigación dunha solución antiséptica. Acto seguido, a parede vaxinal dilátase e pódese apreciar o fondo do colo uterino ben centrado.

5. Desinfección das mans e os brazos do/a cirurxián/á 6. A intervención propiamente dita:

• Introducir o brazo tras unha xenerosa aplicación de lubrificante estéril para examinar a cavidade vaxinal e localizar o punto exacto da incisión.

• Perforar a parede vaxinal 2 ou 3 dedos por riba do colo na zona central do teito da vaxina nun ángulo de 20-30 ° co eixe horizontal cara a arriba, para o cal se utiliza un bisturí de folla oculta, e debe facerse dun golpe seco e vigoroso para perforar o teito da vaxina e, ao mesmo tempo, o peritoneo. Acto seguido agránda-

•

• • • • • •

se con suavidade ese orificio cos dedos ata conseguir penetrar a man na cavidade abdominal.

Se non percutimos con forza a parede vaxinal atopámonos cunha tea que nos impide entrar na cavidade abdominal, que se trata do peritoneo parietal, o cal nos vai dificultar a intervención.

O seguinte paso será introducir o ovariótomo na cavidade abdominal.

Coller o pedículo do ovario e facelo vir ata o extremo do ovariótomo.

Colocar o clip sobre o pedículo do ovario, asegurándose de que quede ben pechado.

Facer o mesmo co segundo ovario.

Depositar unha dose de antibiótico no interior da cavidade abdominal.

Pechar a ferida da cavidade vaxinal con puntos simples e a axuda dunha agulla cadavérica.

DESPOIS DA INTERVENCIÓN Se a operación foi efectuada en boas condicións de asepsia nun período de tempo razoable (15 min), non se observa ningunha repercusión. A ferida vaxinal cicatriza en 48 h e nalgúns animais, durante as primeiras 24 h. Presentan o dorso un pouco arqueado debido a unha leve molestia, pero nada grave, e todo entra en orde rapidamente e o animal recupera o apetito e a produción normal do leite.

ALGO NOVO NA GRANXA. A CASTRACIÓN DE VACAS Vantaxes sobre a vaca leiteira • Suspensión dos celos: os animais están máis tranquilos.

• Mellora da calidade do leite: aumento das materias útiles, graxa, proteína e lactosa.

• As vacas gañan algo de peso, mesmo durante a lactación.

• Mellora da calidade da canal (peso e calidade). Prodúcese un cambio na distribución da graxa: isto é que as bólas de graxa que se forman nas vacas cebadas na base da cola, no caso das vacas castradas non existen, xa que a graxa se infiltra entre as fibras musculares proporcionándolle á carne un sabor máis tenro grazas ás vetas que se producen, achegándose á calidade da raza Wagyu, moi valorada polos consumidores. É o que en Francia tanto se valora e se denomina o persillé.

• Obsérvase tamén unha mellora global na saúde da vaca castrada.

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

69

manexo

70

PROLONGACIÓN DA LACTACIÓN Este é o verdadeiro argumento que xustifica a castración das vacas de leite, xa que a vaca se prolonga durante mínimo 2 anos cunha boa produción mantida no tempo.

Se castramos as vacas no pico da lactación (45-60 días posparto), cambiamos totalmente a curva de lactación (figura 2).

En Francia, onde castro vacas habitualmente, temos moitas que no día 400 posparto están producindo 28 l/día e cun excelente estado sanitario. Cando castramos unha vaca aseguramos unha segunda lactación, pero sen os riscos ligados ao parto: distocia, cesárea, metrite, cetoses, callar… co cal, e aquí está o importante, con cada 5 vacas que castremos gañamos 5 lactacións, é dicir, gañamos unha vaca, pero co investimento en compra de animais de 0 euros.

Polo tanto, a miña recomendación é que cando as vacas chegaron á 5.ª lactación deben ser castradas sistematicamente e así, ademais de gañar unha lactación suplementaria e logo unha boa canal, estamos evitándonos o problema das vacas vellas. Tampouco se debe esquecer que, unha vez rematada a lactación ao redor dos 24 meses posparto, xa cando a produción comeza a caer, estas vacas metémolas a ceba e a nosa experiencia en Francia é que nun período de ceba de 4 meses con silo de millo a vontade e pasto obtemos canles de 450 kg de carne cunha calidade exquisita e aptas para quitar costeletas dunha dimensión considerable.

Coas vacas castradas evitamos os accidentes das vacas en celo, que montan sobre as xovencas e outras vacas, o cal produce un elevado número de lesións

Figura 1

VANTAXES ADICIONAIS DA CASTRACIÓN DE VACAS • Evitar os accidentes das vacas en celo, que montan sobre as xovencas e sobre outras vacas, o cal produce un elevado número de lesións. Eu vexo todos os días vacas “abertas” e vacas con luxación do ombro debido ás caídas e aos accidentes que se producen durante os días do celo e moitas delas acaban sendo eutanasiadas.

• Cando cebamos unha vaca, dado que o seu estado de saúde é bo e a achega nutricional é importante, vainos saír en celo regularmente cada 21 días, normalmente cuns celos moi pronunciados e unha conduta violenta, o cal nos vai provocar os temidos accidentes e, ademais, unha parte do peso que os animais gañaran nos días precedentes vana perder neses 3 días de celo e desenfreo.

• No caso das vacas de carne, a castración permítenos cebar xatos ao lado da nai ata os 10-11 meses, porque terán leite abundante, co cal estamos aforrando comida para o xato, á vez que facemos unha carne de excelente calidade.

VETAS DA CARNE OU PERSILLÉ O cambio hormonal que impón a castración inflúe de maneira decisiva na distribución da graxa da canal. Esta tende a infiltrarse de maneira uniforme e equilibrada entre as fibras musculares, en lugar de crear os grandes depósitos subcutáneos que se forman maioritariamente na base da cola. Esta característica (persillé) da res carniceira é moi interesante e conveniente dende o punto de vista comercial, pois a carne chégalles aos consumidores coa graxa intimamente mesturada entre as fibras musculares, o que se chama veteado ou persillé, realzando a súa calidade e o seu prezo. Pola súa parte, o carniceiro evita grandes cantidades de graxa pura que non se venden ao público, a cal queda como residuo e que en forma de sebo debe ir destinado á fabricación de xabón, coa conseguinte baixada de prezo con respecto á carne de consumo. Ademais, a carne presenta unha maior calidade na mesa porque é moito máis tenra, o que lle confire un sabor máis agradable, que, en definitiva, é o que os consumidores demandan.

Leite

Leite

28 l/d

Tempo

Figura 2

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

270 días

Tempo 450 días

HAZ HISTORIA DE LA BVD UNA SOLUCIÓN ÉPICA

Con Bovela®, finalmente la amenaza de la BVD ha encontrado su rival.

Gracias a su innovadora tecnología L2D (vacuna viva con doble deleción), Bovela® asegura la completa protección del ganado contra los genotipos 1 y 2 del virus de la BVD. Con una única dosis, aplicada a cualquier animal mayor de 3 meses de edad y sin tener en cuenta su status reproductivo, protege frente a la BVD durante todo un año, lo que implica que previene el nacimiento de animales PI por infección transplacentaria.

Así con Bovela® puedes ayudar a tus clientes a poner fin a la historia de la BVD.

AHORA EN TUS MANOS

Protección épica, de forma sencilla

Bovela® liofilizado y disolvente para suspensión inyectable para bovino. Composición: Cada dosis (2 ml) contiene: BVDV tipo 1 vivo modificado, cepa no citopática KE-9: 104,0 – 106,0 DICC50. BVDV tipo 2 vivo modificado, cepa no citopática NY-93: 104,0 – 106,0 DICC50. Indicaciones: Inmunización activa de bovino - a partir de los 3 meses de edad - a fin de reducir la hipertermia y minimizar la reducción del recuento de leucocitos provocada por el BVDV-1 y BVDV-2 y para reducir la excreción vírica y la viremia causada por el BVDV-2. Inmunización activa de bovino frente a BVDV-1 y BVDV-2, a fin de prevenir el nacimiento de terneros persistentemente infectados causado por la infección transplacentaria. Inicio de la inmunidad: 3 semanas después de la inmunización. Duración de la inmunidad: 1 año. Posología: Primovacunación: Administrar una dosis (2 ml) por vía intramuscular.

Se recomienda vacunar a los bovinos al menos 3 semanas antes de la inseminación / cubrición para suministrar protección fetal desde el primer día de la concepción. Revacunación: Se recomienda la revacunación al cabo de 1 año. Reacciones adversas: Leves hinchazones o nódulos en el punto de inyección. Aumento de la temperatura corporal, dentro de los límites fisiológicos. Tiempo de espera: Cero días. Conservación: Conservar y transportar refrigerado. No congelar. Presentación: 5 o 25 dosis, con 10 o 50 ml de disolvente. Reg. núm: EU/2/14/176/001 (5 dosis) -009 (25 dosis). Titular: Boehringer Ingelheim Vetmedica GmbH.

@ bovela.es@boehringer-ingelheim.com

72

manexo

Cómpre mellorar o sistema de limpeza dos bebedoiros para evitar tirar grandes volumes de auga durante a súa limpeza

A AUGA NA PRODUCIÓN ANIMAL: EXEMPLO DO BOVINO LEITEIRO A auga é un recurso indispensable no ámbito da produción animal e a súa dispoñibilidade é cada vez máis escasa tanto dende o punto de vista da cantidade coma da calidade. Neste artigo ofrécense algunhas claves para lograr unha maior eficiencia na súa utilización nas nosas explotacións.

A auga é o nutriente máis importante para os seres vivos e é un ben que debemos preservar. A agricultura a nivel mundial consome o 70 % da auga e, ademais, contribúe á contaminación dos chans cun excedente de nutrientes, pesticidas e outros contaminantes. Nos últimos anos, a súa escaseza púxose de manifesto sobre todo en rexións como a vertente mediterránea, o que fai que se expoñan estratexias de aforro de consumo de auga en sectores tan dependentes dela como é a agricultura. Está claro que dentro desta o consumo de auga é principalmente na produción vexetal pero no ámbito da produción animal tamén é posible adoptar medidas de aforro e darlles a calidade de auga necesaria aos animais.

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

M. Terré IRTA-Produción de Ruminantes, Caldes de Montbui, Barcelona

CANTA AUGA É NECESARIA NUNHA EXPLOTACIÓN DE BOVINO LEITEIRO INTENSIVA? O consumo de auga por kg de leite producido nunha explotación de vacún leiteiro oscila entre 2,8-3,8 l auga/kg de leite producido, diso depende o manexo en cada unha delas. Un exemplo móstrase na figura 1, na que vemos que o 70 % da auga consumida se destina á bebida dos animais e o outro 30 % a tarefas de limpeza, ben sexa da máquina de muxido ou de distintos utensilios da granxa (pas tractores, cubos/biberóns para darlles o leite aos xatos, patios de vacas, limpabotas...).

manexo

Figura 1. Exemplo dun posible diagrama do fluxo da auga nunha explotación intensiva de bovino leiteiro Fonte: auga do subsolo Auga consumida: 124 l/vaca en lactación

Cloración 86,8 l/d/vaca

Auga bebida (70 %)

21,8 l/d/vaca

Limpeza sala muxido (17,6 %)

5,2 l/d/vaca

Refrixeración (aspersores) [4,2 %]

1,4 l/d/vaca

Limpeza equipo muxido (1,1 %)

8,8 l/d/vaca

Outros usos (7,1 %)

Flushing no patio

A FALTA DE INFORMACIÓN DÉBESE A QUE A RECOMPILACIÓN DE DATOS PARA PODER ESTABLECER UNS LÍMITES DE CALIDADE DA AUGA CONSUMIDA POLOS ANIMAIS É COMPLEXA, POIS DISO DEPENDERÁN A ESPECIE ANIMAL, A DIETA QUE TEÑA, O SEU ESTADO FISIOLÓXICO E AS CONDICIÓNS AMBIENTAIS

Esterqueira

do Real Decreto 140/2003 para auga destinada a consumo humano que dita os límites dos parámetros. A partir de aquí a auga para darlles de beber aos animais debe ser limpa e non debe ser prexudicial para a súa saúde, pero neste caso non se especifican valores. Finalmente, a auga COMO DEBE SER A AUGA QUE SE USA NUNHA de limpeza da explotación (que non sexa a que poida estar EXPLOTACIÓN? en contacto co leite para consumo humano) non queda A auga de entrada nunha explotación pode ter distintas definida en ningún sitio. Esta pouca concreción fai que as orixes (rede local de distribución de auga, pozo, pantano...) guías de boas prácticas acaben recomendando os niveis de e é responsabilidade de cada gandeiro garantir a súa cali- auga potable para seres humanos para evitar efectos nedade a través dalgún dos mecanismos existentes para o seu gativos sobre a saúde e a produción animal e nos produtos tratamento (cloración, ultrafiltración, radiación ultravio- destinados ao consumo humano que se deriven deles. En leta, ozonización, intercambio de ións, filtros de carbono, parte, a falta de información débese a que a recompilación ósmose inversa...). Segundo a lexislación española, toda de datos para poder establecer uns límites de calidade da auga que poida estar en contacto co leite debe ser potable; auga consumida polos animais é complexa, pois diso deasí pois, a auga da limpeza da máquina de muxido e de penderán a especie animal, a dieta que teña, o seu estado refrixeración do tanque do leite debe cumprir os requisitos fisiolóxico e as condicións ambientais.

Leite

Sólido

Líquido

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

73

manexo

74

É IMPORTANTE REALIZAR ANALÍTICAS DA AUGA QUE SE USA NA EXPLOTACIÓN PARA GARANTIR A CALIDADE DESTA E ASEGURAR QUE O TRATAMENTO QUE SE ESTÁ APLICANDO É CORRECTO POIS CAMBIOS NA CALIDADE PODEN REPERCUTIR NA PRODUCIÓN DOS ANIMAIS Noutros países realizáronse guías de calidade da auga para animais de produción nas que fan recomendacións específicas de acordo coa sensibilidade de cada especie e, na maioría dos casos, reducindo as esixencias da auga potable. Por exemplo, unha guía elaborada pola Universidade de Saskatchewan no Canadá en 2009 (Livestock water quality: a field guide for cattle, horses, poultry and swine) recolle información detallada do impacto dos distintos contaminantes da auga sobre as diferentes especies de animais. Na táboa 1 ofrécese información desta guía na que parte dos seus datos se obtén da Canadian water quality guidelines (2005), elaborada polo Goberno do Canadá.

Táboa 1. Comparativa das recomendacións de calidade de auga aceptable para a produción animal baseada no documento elaborado pola Universidade de Saskatchewan (2009), Livestock water quality: a field guide for cattle, horses, poultry and swine coa auga potable do RD 140/2003 Guía para animais Sólidos disoltos totais, mg/l

Auga potable

< 2.500

-

6-8

6,5-9,5

Nitratos , mg/l

100 (< 44 recomendado ruminantes)

50

Sulfato, mg/l

< 1.000

250

pH 1

Ferro, mg/l

0,3

0,2

Cloruro, mg/l

250

250

Fluoruro, mg/l

1-2

1,5

Chumbo, mg/l

0,1

0,01

Magnesio, mg/l

400

-

5

0,05

Mercurio, mg/l

0,003

0,001

Selenio, mg/l

0,05

0,01

Manganeso, mg/l

Risco de patóxenos Outros riscos

Helmintos, M. Paratuberculosis, Rotavirus, Coronavirus Bioacumulación: pesticidas, fármacos, desinfectantes e os seus derivados

Os ruminantes son máis sensibles aos nitratos que os monogástricos pola capacidade do rume de reducilos a nitritos, que teñen un elevado risco toxicolóxico; por iso recoméndanse límites menores que noutras especies de produción animal

1

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

O consumo nunha explotación de vacún leiteiro oscila entre 2,8-3,8 l auga/kg de leite producido

É importante realizar analíticas da auga que se usa na explotación para garantir a calidade desta e asegurar que o tratamento que se está aplicando é correcto, pois cambios na calidade poden repercutir na produción dos animais.

Hai poucos estudos controlados que recollan o impacto da calidade da auga sobre a produción. Por exemplo, cambios na salinidade que se conseguiron engadindo 2.500 mg/l de sal na auga de rede reduciron a produción de leite en 2 l/d/ vaca ( Jaster e col., 1978).

QUE SE PODE FACER PARA SER MÁIS EFICIENTES CO USO DA AUGA NA EXPLOTACIÓN? Hai que ter claro que reducir o consumo de auga dos animais non é unha opción para reducir o seu consumo na explotación porque haberá unha repercusión clara sobre a produtividade dos animais. Para mellorar a eficiencia do uso da auga nunha explotación pódese: 1. Revisar o correcto funcionamento dos bebedoiros periodicamente evitando un exceso de fluxo do bebedoiro, perdas de auga por goteos...

2. Mellorar o deseño do bebedoiro para evitar que os animais xoguen coa auga e se desbarate.

3. Mellorar o sistema de limpeza dos bebedoiros para evitar tirar grandes volumes de auga durante a súa limpeza.

4. Revisar o fluxo e a presión das mangueiras usadas para limpar e optimizar o seu tempo e uso. As máquinas de auga a presión teñen un menor consumo de auga (812 l/min) que as mangueiras con moito caudal (20-50 l/min), que xeralmente se usan para limpar a sala de muxido. Por tanto, as máquinas de presión serán máis eficientes para quitar a sucidade nestes casos. Poñer billas nos extremos das mangueiras tamén evitará o uso innecesario de auga.

5. Usar cepillos para quitar o máximo de sucidade en seco e logo acabar de limpar con auga a presión.

6. Buscar estratexias para reutilizar a auga cando sexa posible; por exemplo, reutilizar a auga da limpeza da máquina de muxido e do tanque para a limpeza das botas do persoal de granxa ou para a limpeza dos patios dos animais.

HAY OTRA MANERA DE ENTENDER EL NEGOCIO AGRARIO En BBVA trabajamos para ayudarte a llevar tu explotación más allá. Y por eso, para que puedas encontrar las soluciones que tu negocio necesita, ponemos a tu disposición a nuestros expertos en el sector agrario.

Acércate a una Oficina BBVA y deja que nuestros Gestores te lo demuestren.

AFRIGA_Agro 297x210.indd 1

03/10/16 10:27

76

manexo

As máquinas de auga a presión teñen un menor consumo de auga que as mangueiras con moito caudal de auga, que xeralmente se usan para limpar a sala de muxido

A Organización das Nacións Unidas para a Alimentación e a Agricultura (FAO) advírtenos que o incremento da poboación é unha realidade nos próximos anos e, por tanto, incrementará a demanda de alimentos e con iso o consumo de auga. Por iso comezar a cuestionarse a reutilización da auga en distintos ámbitos é xa unha realidade.

Actualmente, a lexislación para a súa reutilización no Estado español (RD 1620/2007) céntrase no ámbito urbano (rega de zonas axardinadas, descargas de auga do lavabo, apagar incendios, limpeza do coche...), rega de plantas na agricultura, industria (refrixeración de torres, limpeza de industrias non agroalimentarias...), recreacional (rega de campos de golf...) ou ambiental (recarga de acuíferos...).

Neste documento prohíbese explicitamente o consumo humano e en ningún caso se menciona o seu uso para darlles de beber aos animais. En cambio, en países ou rexións con máis necesidades de auga que as españolas, como Australia, si que se cuestionou e regulou o uso de auga rexenerada na produción animal e, en concreto, para darlles de beber aos animais.

En produción animal poderíase pensar en reutilizar directamente a auga da propia explotación (separar sólidos e líquidos dos xurros e aplicar un tratamento de depuración da parte líquida antes da súa reutilización) ou ben reutilizar a auga de saída das depuradoras urbanas. Evidentemente, é un campo que está por explorar, existe moi pouca documentación publicada e xorden moitas dúbidas respecto diso. Primeiramente, hai que coñecer a calidade da auga inicial da que se parte, seguidamente a calidade á que se quere chegar e despois buscar a tecnoloxía máis adecuada para conseguir a auga desexada a un prezo razoable, asegurando que non terá consecuencias negativas sobre a saúde e a produción dos animais, así como dos alimentos que se derivan. O uso de auga rexenerada para produción animal é un dos obxectivos do proxecto de investigación DEMOWARE, de financiamento europeo e liderado por Fundació CTM Centre Tecnològic, que conta cun piloto para este fin instalado nunha granxa de xatos do Instituto de Investigación e Tecnoloxía Agroalimentarias (IRTA) en Caldes de Montbui, Cataluña.

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

EN PRODUCIÓN ANIMAL PODERÍASE PENSAR EN REUTILIZAR DIRECTAMENTE A AUGA DA PROPIA EXPLOTACIÓN (SEPARAR SÓLIDOS E LÍQUIDOS DOS XURROS E APLICAR UN TRATAMENTO DE DEPURACIÓN DA PARTE LÍQUIDA ANTES DA SÚA REUTILIZACIÓN) OU BEN REUTILIZAR A AUGA DE SAÍDA DAS DEPURADORAS URBANAS CONCLUSIÓN En resumo, resulta sorprendente que un recurso tan importante como a auga sexa tan descoñecido no ámbito da produción animal e non se coñeza realmente o impacto que pode ter nela. Ademais, a súa dispoñibilidade cada vez será máis escasa tanto desde o punto de vista da cantidade como da calidade. Buscar estratexias e a tecnoloxía necesaria para seguir mantendo unha auga de calidade nas explotacións vai ser un reto para técnicos e investigadores nos vindeiros anos.

REFERENCIAS Páxina web do proxecto DEMOWARE: http://demoware.eu/en FAO. Livestock’s role in water depletion and pollution. ftp://ftp.fao.org/docrep/fao/010/a0701e/a0701e04.pdf Jaster, EH, JD Schuh, and TN Wegner. 1978. Physiological effects of saline drinking water on high producing dairy cows. J. Dairy Sci.: 61:66-71 Olkowski, A.A. Livestock water quality: a field guide for cattle, horses, poultry and swine. Ottawa: Agriculture and AgriFood Canada, 2009

VANTAXES  Melloran a estrutura do solo, drenaxe, retención de auga e aireación, proporcionando un mellor ambiente de enraizamento das plantas.  Posúen calidades de liberación de nutrientes lenta. O material continúa a súa descomposición dentro do solo, reducindo a cantidade de nitróxeno e fosfato que pode orixinarse cos fertilizantes químicos.

PRODUTOS FERTILIZANTES

 Melloran a capacidade de traballo dos chans, especialmente arxilosos pesados.  Melloran a retención de auga nos solos lixeiros.

O seu contido en materia orgánica, nitróxeno e fósforo fanos especialmente atractivos para a elaboración de fertilizante no sector agroforestal.

Entre as súas variadas vantaxes hai que destacar que melloran a estrutura do solo, o seu grao de porosidade e a capacidade de retención de auga debido fundamentalmente á achega de materia orgánica. Ademais, proporciónalle ao solo nitróxeno, fósforo e potasio de liberación lenta, e, ao achegar cal, permite regular o pH do solo.

AGROAMB ten inscritos os diferentes produtos fertilizantes que elabora no Rexistro de Produtos Fertilizantes do Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente.

FERTILIZANTES AUTORIZADOS

 Melloran a resistencia á compactación do solo e á erosión.

CÓDIGO

TIPO

NOME COMERCIAL

F0001757/2022

Fertilizante orgánico NPK de orixe animal e vexetal

AGROTHAME ORGANITE START

 Reducen a necesidade de fertilizantes artificiais.

F0001894/2022

Emenda orgánica compost

AGROTHAME ORGANITE COMPOST

F0001895/2022

Emenda orgánica compost

AGROTHAME ORGANITE COMPOST START

 Regulan o pH do solo, ao achegar cal.

F0001896/2022

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO START

F0001897/2022

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO

F0001919/2023

Fertilizante órgano-mineral nitroxenado líquido

AGROTHAME ORGANITE N-LIQ

F0001925/2023

Fertilizante órgano-mineral NK líquido

AGROTHAME ORGANITE PURINE

F0001926/2023

Fertilizante órgano-mineral NP líquido

AGROTHAME ORGANITE LIQUID

F0001980/2023

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO ZEN

F0002420/2025

Fertilizante órgano-mineral NPK

AGROTHAME ORGANITE AGRO

F0002421/2025

Fertilizante órgano-mineral NPK

AGROTHAME ORGANITE SULFAGRO

F0002422/2025

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMOST

AGROAMB Ponte de Outeiro, 10 | 27256 Castro de Rei (Lugo) Teléfono (+34) 982 231 365 | Fax (+34) 982 240 534 E-mail agroamb@agroamb.com | Web www.agroamb.com

78

sanidade

A PARANFISTOMOSE: UNHA PARASITOSE EMERXENTE NO GANDO VACÚN EN GALICIA. TEMOS QUE PREOCUPARNOS?

Os ruminantes inféctanse ao inxerir as metacercarias co pasto ou a auga de bebida

Os paranfistómidos alteran os procesos de dixestión e absorción de nutrientes dos ruminantes causando alteracións intestinais caracterizadas por diarrea e deshidratación, o que pode comportar notables diminucións produtivas nas ganderías.

Nos últimos anos comprobouse o aumento da prevalencia das infeccións, polo que abordamos o seu diagnóstico e control.

Os paranfistómidos son parasitos dos preestómagos e do intestino delgado de ruminantes domésticos e silvestres, sobre todo. Aínda que teñen unha distribución mundial, son especialmente importantes en zonas tropicais e subtropicais, como responsables de cuantiosas perdas nas explotacións. En Europa, os paranfistómidos non se consideraron moi importantes debido á súa escasa presenza e menor patoxenicidade en comparación con outros parasitos máis comúns en ruminantes domésticos, como Fasciola hepatica ou os nematodos gastrointestinais. Con todo, nos últimos anos denunciouse un notable incremento da prevalencia de paranfistomose en gando vacún de España e doutros países europeos e, ademais, aumentaron os casos clínicos da enfermidade, citándose algúns brotes con taxas de mortalidade apreciables. Estes feitos propiciaron un renovado interese polo estudo desta parasitose e a reconsideración das súas repercusións.

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

Díaz, P.; Fariñas, D.1; Pérez-Creo, A.; Cabanelas, E.; Remesar, S.; Navarro, E.; Prieto, A.; Díaz-Cao, J.M.; López, G.; López, C.M.; Panadero, R.; Fernández, G.; Morrondo, P.; Díez-Baños, P. Investigación en Sanidade Animal: Galicia (Grupo INVESAGA).

Dpto. Patoloxía Animal. Facultade de Veterinaria de Lugo, USC 1 ADSG Gandeiros do Corgo

As infeccións por paranfistómidos son máis frecuentes en rexións con precipitacións frecuentes, temperaturas moderadas e abundante vexetación, así como en animais explotados en sistemas extensivos ou semiextensivos; o parasito altera os procesos de dixestión e absorción de nutrientes causando alteracións intestinais caracterizadas por diarrea e deshidratación, o que pode comportar notables diminucións produtivas nas ganderías.

sanidade

COMO SE TRANSMITE O PARASITO? Os paranfistómidos son un grupo de trematodos parasitos de distribución mundial no que se inclúen máis de 20 especies pertencentes, entre outros, aos xéneros Calicophoron, Paramphistomum e Cotylophoron. En Europa, os estudos realizados permitiron identificar a Calicophoron daubneyi como a especie predominante nos ruminantes domésticos, aínda que recentemente tamén se identificou a Paramphistomum leydeni en gando ovino.

Os animais infectados eliminan coas feces ovos que contaminan o medio; se as condicións ambientais son adecuadas, dos ovos emerxen larvas ciliadas chamadas miracidios que buscan e invaden caracois como Galba truncatula, Omphiscola glabra, Lymnaea palustris ou Physa acuta, que actúan como hospedeiros intermediarios, e que necesitan zonas húmidas e encharcadas (figura 1). Nestes caracois, o parasito multiplícase e evoluciona ata a fase de cercaria, que abandona o caracol. Posteriormente, estas cercarias enquístanse na vexetación ou na auga, formando a fase de resistencia coñecida como metacercaria. Os ruminantes inféctanse ao inxerir as metacercarias co pasto ou a auga de bebida; no intestino delgado libéranse fases xuvenís, que se fixan firmemente á parede intestinal da que se alimentan, causando lesións graves que, en infeccións intensas, poden conducir á morte do animal. Finalmente, estes parasitos inmaturos migran principalmente cara ao rume (sobre todo ao atrio ruminal) e, en menor medida, ao retículo, onde se converten en adultos (figura 2) e comezan a eliminar ovos.

EN GALICIA SINALOUSE QUE OS PERÍODOS DE MAIOR RISCO DE INFECCIÓN PARA OS ANIMAIS SON OS MESES DE MAIO-XUÑO E NOVEMBRO-DECEMBRO

A migración intraorgánica do parasito é lenta; de feito, o tempo transcorrido entre a inxestión das metacercarias e a excreción de ovos en feces oscila entre as 5 e as 11 semanas.

A importancia desta parasitose está moi influenciada pola zona xeográfica onde se atopen os animais debido a que a presenza de caracois e, por tanto, do parasito, así como a supervivencia das fases de vida libre dos paranfistómidos, dependen de forma notable das condicións ambientais. Dentro delas, as precipitacións son un dos factores máis importantes, posto que os caracois hospedeiros intermediarios necesitan zonas húmidas e encharcadas para desenvolverse. A temperatura tamén inflúe na distribución do parasito, sendo máis adecuados os climas suaves. Por todo iso, a probabilidade de infección por paranfistómidos presentará unha importante variación estacional e xeográfica; en Galicia sinalouse que os períodos de maior risco de infección para os animais son os meses de maio-xuño e novembro-decembro.

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

79

80

sanidade

Figura 1. Os pastos húmidos que se encharcan con facilidade constitúen un hábitat adecuado para o hospedeiro intermediario, polo que supoñen un maior risco de infección para os animais

Describíronse outros factores, como a idade, a raza, o sexo etc., que supoñen un maior risco de infección, pero parece que están estreitamente relacionados co manexo dos animais. Todas aquelas pautas de manexo que favorezan o contacto dos animais coas metacercarias infectantes no pasto supoñerán maior risco de infección. Por iso, as porcentaxes de infección son moi superiores en animais que se explotan en extensivo ou semiextensivo, aínda que os que non saen ao pasto tamén poden infectarse se son alimentados con herba fresca.

O coñecemento do ciclo do parasito é esencial para conseguir un adecuado control da infección, pois a interferencia en calquera das fases do ciclo permite reducir de forma considerable o risco para os ruminantes.

UNHA ENFERMIDADE EMERXENTE EN EUROPA Aínda que a paranfistomose se considerou durante moitos anos unha enfermidade pouco frecuente e pouco importante en Europa, investigacións recentes sinalan que é unha parasitose emerxente no noso continente, á vista dos notables incrementos na porcentaxe de vacas, ovellas e cabras positivas detectados en países como Irlanda, Gran Bretaña, Bélxica ou Francia. Neste último, por exemplo, Mage e col. (2002) observaron que a porcentaxe de bovinos afectados durante a década dos 90 se aproximaba ao 22 %, detectando un incremento ao final deste período (44,7 %). Do mesmo xeito, en Irlanda, Zintl e col. (2014) apreciaron que a partir do ano 2009 a porcentaxe de vacas positivas ao parasito superaba o 20 %, con picos de ata o 32 %, cando en anos anteriores se atopaba entre o 3 e o 9 %.

Con respecto á situación en Galicia, varios estudos indican que as infeccións por paranfistómidos están amplamente distribuídas na nosa comunidade e que son moi frecuentes nas explotacións de gando vacún, das que un 26-61 % posúen animais infectados (Díaz e col., 2007; Sanchís e col., 2013). Esta situación débese a que as condicións AFRIGA ANO XXII - Nº 125

climáticas galegas son moi adecuadas para o desenvolvemento e a supervivencia dos caracois hospedeiros intermediarios; de feito, Arias e col. (2013) sinalaron que os caracois permanecían activos durante todo o ano, de modo que a eliminación de cercarias, e por tanto a contaminación do pasto, era continua. Ademais, o manexo extensivo e semiextensivo do gando vacún galego permite que os animais saian diariamente aos pastos contaminados e inxiran as metacercarias infectantes. Así, observouse que o 55-62 % do gando vacún galego se infectou algunha vez con este parasito. De modo similar ao comprobado noutros países europeos, a prevalencia da infección tamén se incrementou en Galicia nos últimos anos. Así, a porcentaxe de bovinos que eliminaban ovos do parasito en feces aumentou desde un 10 % en 2006 ata un 26 % en 2013 (Díaz e col., 2006; Sanchís e col., 2013). Este incremento tamén se apreciou ao estudar a presenza de paranfistómidos adultos nos preestómagos, de modo que a porcentaxe de animais positivos incrementouse dun 12 % en 2011 a un 19 % en 2013 (Arias e col., 2011; González-Warleta e col., 2013), aínda que o número de parasitos que albergaban os animais, salvo casos excepcionais, non era moi elevado.

Como responsable deste incremento tan notable da prevalencia das infeccións por paranfistómidos en Europa apuntouse o cambio climático, posto que un tempo máis suave, sobre todo no inverno, favorece o ciclo do parasito, e ao permitir que os animais permanezan máis tempo nos pastos incrementa o risco de infección. Outra das causas pode ser o aumento de movementos pecuarios, con importacións de animais infectados desde outras zonas endémicas. Tamén se suxeriu que este incremento é consecuencia de erros no diagnóstico do laboratorio, posto que os ovos dos paranfistómidos e de F. hepatica son morfoloxicamente moi similares. Isto conduce a unha elección errónea do tratamento a aplicar, xa que a maioría dos fármacos eficaces fronte a F. hepatica non o son fronte aos paranfistómidos.

Rumenil 34 mg/ml Suspensiรณn oral para bovinos

EN

SIร N E

N

DE SUS P

LECHE

Oxiclozanida

Aprobado en el uso en vacuno de leche

Laboratorios Karizoo, s.a.

An Alivira Group Company

T F

+34 938 654 148 +34 938 654 648

Polig. Industrial La Borda Mas Pujades, 11-12 08140 Caldes de Montbui Barcelona, Spain www.karizoo.com

82

sanidade

Figura 2. Os adultos dos paranfistómidos localízanse principalmente no rume e retículo

EN INFECCIÓNS INTENSAS, A PRESENZA CONXUNTA DE ENTERITE HEMORRÁXICA, ÚLCERAS E ANEMIA PODE RESULTAR FATAL

Tradicionalmente creuse que os adultos dos paranfistómidos posúen escasa patoxenicidade, sendo ben tolerados mesmo cando as cargas parasitarias son elevadas. Non obstante, estudos recentes demostran que causan inflamación crónica do rume e do retículo ao fixarse á parede coa súa potente ventosa ventral; esta acción tradúcese, ademais, en deformación e engrosamento da parede ruminal, con perda focal destas cando as infeccións son intensas. Todo iso afecta o proceso de dixestión e absorción de nutrientes.

Outras investigacións sinalan que as infeccións con paranfistómidos adultos poden incrementar o número de microorganismos ciliados que actúan como patóxenos oportunistas, ou interferir na absorción de lípidos e aminoácidos do líquido ruminal.

QUE DANOS CAUSAN OS PARANFISTÓMIDOS? Aínda que en Europa a paranfistomose se considerou unha enfermidade de escasa entidade patoxénica, estudos recentes apuntan a que as infeccións poden repercutir de forma significativa na saúde e no rendemento produtivo dos animais infectados.

As fases inmaturas son as responsables das lesións máis importantes. Os casos de paranfistomose clínica correspóndense coa acción das fases inmaturas no duodeno tras a inxestión dun elevado número de metacercarias en pouco tempo; a importancia dos signos clínicos dependerá do número de paranfistómidos inmaturos presentes, sendo máis acentuados nos novos e inmunodeprimidos. Os inmaturos fíxanse fortemente ao intestino coa súa ventosa ventral e inflaman e erosionan a mucosa causando pequenos puntos hemorráxicos na súa superficie e atrofia das vilosidades intestinais. Todo iso debe repercutir negativamente sobre a dixestión e absorción dos nutrientes e tradúcese principalmente en diarrea, anorexia, timpanismo e atonía ruminal; tamén se observan debilidade, anemia e edemas en zonas declives. Todas estas lesións poderían afectarlles de forma negativa ás producións, particularmente en condicións de estrés. En infeccións intensas, a presenza conxunta de enterite hemorráxica, úlceras e anemia pode resultar fatal.

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

COMO DIAGNOSTICAR AS INFECCIÓNS POR PARANFISTÓMIDOS? Tendo en conta o aumento rexistrado da prevalencia das infeccións por paranfistómidos en Galicia e o incremento dos casos de paranfistomose bovina clínica en Europa, esta enfermidade debería incluírse no diagnóstico diferencial dos procesos gastroentéricos do gando vacún. Aínda que deberiamos sospeitar do proceso en animais con clínica compatible que saian ao pasto, debemos confirmalo no laboratorio. Existen diferentes métodos para evidenciar as infeccións polo parasito, aínda que os máis comúns, a sedimentación e a flotación, baséanse na detección de ovos nas feces dos animais, demostrándose que existe unha boa correlación entre o número de ovos eliminados (xeralmente expresados como ovos por gramo de feces) e a carga parasitaria. Porén, cabe sinalar que os ovos dos paranfistómidos son morfoloxicamente moi similares aos de F. hepatica (figura 3), o que pode conducir a un diagnóstico erróneo. Debido a que ambos os parasitos teñen un ciclo externo parecido e comparten hospedeiro intermediario, son frecuentes en zonas similares. Isto ten grande importancia, pois, como se indicará posteriormente, as opcións de tratamento serán diferentes en función do parasito identificado. Ademais, como as formas xuvenís do parasito aínda non eliminan ovos, a análise coprolóxica dun animal con paranfistomose aguda causada por estas formas resultará negativa. Por iso, en casos con mortalidade, ou tras o sacrificio do animal, é necesario recorrer a un exame post mortem para confirmar o proceso. As formas xuvenís, de 1-2 mm e de cor rosada, localízanse principalmente no duodeno, aínda que tamén poden acharse ata a metade do xexuno; a observación microscópica de raspados de mucosa tamén permitiría confirmar o diagnóstico.

Desenvolvéronse diferentes técnicas inmunolóxicas, baseadas na detección de anticorpos fronte ao parasito, aínda que carecen da suficiente sensibilidade para empregarse de forma rutineira no diagnóstico desta parasitose.

84

sanidade

RECOMENDACIÓNS PARA ACADAR UN CORRECTO CONTROL DO PARASITO Tras realizar o diagnóstico fiable no laboratorio, nunha granxa só se pode alcanzar o control eficaz da paranfistomose a base de medidas de control integrado que inclúan tratamentos eficaces nos períodos de maior risco, e complementalo con outras medidas de manexo de pastos e animais.

A administración dun tratamento antiparasitario é, na gran maioría dos casos, a única medida de control empregada nas granxas de gando vacún. En Galicia é frecuente aplicar unha (outono) ou dúas (primavera-outono) desparasitacións ao ano, orientadas fundamentalmente ao tratamento de F. hepatica, nematodos gastrointestinais ou Hypoderma spp. Neste punto é necesario sinalar que os fármacos máis comunmente empregados, como o albendazol ou a ivermectina, non son eficaces fronte aos paranfistómidos.

Por iso é normal que tras unha desparasitación rutineira os animais positivos a este parasito continúen eliminando ovos e contaminando os pastos. No gando vacún leiteiro as desparasitacións realízanse sobre todo durante o período de secado, debido aos períodos de supresión en leite; esta práctica, aínda aplicando fármacos eficaces, non sempre é efectiva, posto que os tratamentos deben darse en momentos estratéxicos, definidos por estudos científicos para optimizar a eficacia dos antihelmínticos.

Os compostos da familia das salicilanilidas demostraron a maior eficacia, destacando a oxiclozanida e o closantel. A oxiclozanida considérase o fármaco de elección para o tratamento das infeccións por paranfistómidos nos ruminantes domésticos, eliminando tanto as formas adultas como as inmaturas. Entre as vantaxes deste fármaco atópase o seu reducido período de supresión en leite, de unicamente tres días, sendo tamén eficaz fronte ás fases adultas de F. hepatica. O closantel, administrado de forma oral, tamén mostrou boa eficacia fronte ao parasito, mentres que a formulación pour-on é pouco eficaz. Outro dos inconvenientes do closantel é que non está autorizado o seu uso en gando vacún cuxo leite se destine a consumo humano, nin sequera durante o período de secado. Cómpre lembrar que os tratamentos deben basearse sempre en análises previas.

De todos os xeitos, non é posible alcanzar un completo control das infeccións por paranfistómidos unicamente mediante a aplicación de fármacos, posto que os animais volverán infectarse se continúan pastando en zonas contaminadas con metacercarias, conseguindo unicamente unha redución temporal da eliminación de ovos en feces.

As medidas complementarias de control deben orientarse en dúas direccións: reducir as poboacións de caracois que actúan como hospedeiros intermediarios e impedir que os animais inxiran as metacercarias presentes nos pastos.

Tendo en conta que o risco de infección non é homoxéneo, recoméndase realizar estudos do risco epidemiolóxico da zona e da localización das granxas e das poboacións de moluscos, para establecer desta forma as medidas de control máis adecuadas dunha forma máis directa.

Con respecto ao primeiro punto, cómpre subliñar que é necesaria a presenza de caracois hospedeiros intermediarios para que o parasito poida completar o seu ciclo.

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

Figura 3. Os ovos dos paranfistómidos (A) son similares aos de Fasciola hepatica (B), o que pode dar lugar a erros no diagnóstico

NON É POSIBLE ALCANZAR UN COMPLETO CONTROL DAS INFECCIÓNS POR PARANFISTÓMIDOS UNICAMENTE MEDIANTE A APLICACIÓN DE FÁRMACOS

Por iso, todas aquelas medidas que permitan reducir o seu número teñen cabida dentro dun plan de control integrado fronte ao parasito, especialmente antes da aplicación de tratamentos eficaces. Entre elas inclúense aquelas que modifican o hábitat do caracol, como o encalado de pastos ou a drenaxe daquelas zonas que se encharcan con facilidade, aínda que esta non sempre é unha medida fácil de levar a cabo. Antigamente dispoñíase de varios molusquicidas comerciais pero prohibíronse pola súa elevada toxicidade ambiental. Actualmente estase valorando a utilidade de varios métodos de control biolóxico, como o emprego de depredadores dos hospedeiros intermediarios do parasito.

Estas medidas deberían acompañarse dun bo manexo dos animais, baseado no pastoreo e na rotación de pastos, para evitar que os animais se infecten. Por tanto, os animais xa desparasitados deben levarse a parcelas sen metacercarias para evitar reinfeccións. Ademais, poderíase recorrer a cercar as zonas do pasto máis húmidas ou susceptibles de encharcarse, onde habería maiores poboacións de caracois e tamén concentracións máis altas de metacercarias, como medida eficaz para reducir o risco de infeccións.

La producción ganadera es una actividad cada vez más compleja y tecnificada, con mayor inversión, mano de obra más especializada y que combina factores de producción tanto agrícolas como ganaderos1. A estos factores se le suma el hecho de que es un negocio cada vez más global, menos protegido y donde la máxima eficiencia de los factores de producción representa la principal garantía de competitividad2.

Es en este entorno donde la sentencia de Drucker de que “el conocimiento se ha convertido en la llave de los recursos económicos y la fuente dominante, si no la única, de ventaja competitiva” cobra su máxima expresión. Se hace necesario disponer de herramientas de gestión eficientes que nos permitan manejar toda la información disponible en los procesos de producción, no solo para conocer cuáles son nuestros costes, nuestras fortalezas y debilidades2, sino también para poder reconocer oportunidades de mejora en nuestro proceso productivo.

El negocio agroganadero de hoy en día está repleto de datos, índices, valores... pero muchas veces el problema radica en

poder transformar todos estos datos en información y conocimiento que nos permitan capturar todas esas oportunidades de mejora en la eficiencia de nuestros procesos.

En 2009 Elanco estableció esta área de desarrollo, conocida como Elanco Knowledge Solutions, como una oferta de trabajo basada en ayudar a sus clientes a abordar los problemas más importantes, con el fin de aportarles ventajas competitivas a partir del análisis de sus datos. El objetivo global es encontrar caminos para maximizar las producciones, los márgenes y la seguridad y minimizar las pérdidas, las ineficiencias y los riesgos.

En este nuevo espacio nos proponemos divulgar (en la medida de lo posible) el conocimiento que hemos ido desarrollando a partir del análisis mano a mano con nuestros compañeros veterinarios aplicando estas herramientas de trabajo en las explotaciones que manejan.

1 Jimeno V., Castro T. y Cabezas A. 2013. Gestión de los costes de

producción en vacuno de leche. Revista Mundo Ganadero.

2 Baucells Q. 2011. De la cesárea a la cuenta de explotación. En proceedings del XVI Congreso Internacional ANEMBE.

Próximamente en Espacio The Vital 90TM Days

RAMÓN BOTANA

MONTSE GARCÍA

Veterinario de ICOS S. Coop.

Galega

Veterinaria de un cebadero de terneros de A Fonsagrada

¿Qué funciones desempeña habitualmente en esta cooperativa?

Lo que realizo es control y asesoramiento reproductivo. ¿En qué tipo de granjas?

Fundamentalmente en granjas dedicadas a la producción de leche y también en alguna granja de carne, pero minoritariamente. ¿En qué consiste el proyecto que presentó en el XXI Congreso de Anembe?

Es un trabajo realizado en colaboración con Elanco y con compañeros de la Universidad de Santiago. Mi parte está relacionada con la duración del período seco en vacas de leche. ¿Qué tipo de análisis realizaron?

Pues hemos hecho un análisis de la distribución de los días de secado en comparación con los datos habituales, que suelen ser medias de días de secado.

¿Qué trabajo han llevado a cabo en el cebadero?

El trabajo consistió en analizar el impacto que tenía aplicar un tratamiento de diclazuril en terneros para ver cómo afectaba en las tasas de crecimiento finales. ¿Qué tipo de análisis realizaron?

Disponíamos de un lote de animales con 3 grupos de tratamiento. Uno recibía una dosis de coccidiostado; otros recibían 2 dosis y el tercero no estaba siendo tratado; los análisis que llevamos acabo nos permitieron ver las diferencias entre los tres grupos. ¿Qué valor le han aportado estos análisis?

Al no aplicar el tratamiento había coccidiosis subclínicas y el hecho de aplicarlo vimos que aumentaba las tasas de crecimiento. Entonces, estábamos perdiendo producción. ¿Han cambiado su manera de trabajar?

Sí, ahora ya aplico este tratamiento. Estoy ganando crecimiento.

¿Qué valor le aportan estos análisis?

Cambiar un poco la óptica con la que vemos la información que manejamos habitualmente y con la que asesoramos a los ganaderos. ¿Cree que su trabajo será realizado ahora de manera distinta?

Si no lo realizamos de manera distinta lo vamos a ver de una manera totalmente diferente.

Elanco, The Vital 90TM Days y la barra diagonal son marcas registradas propiedad de o autorizadas por Eli Lilly and Company y sus filiales. © 2016 Eli Lilly and Company y sus filiales ESDRYKTO00046

86

DOSSIER: RECRÍA

Xatas lactantes en boxes alimentadas con lactorreemprazante e concentrado (Xirona)

IMPACTO ECONÓMICO DA RECRÍA DE XATAS SOBRE O NEGOCIO LEITEIRO Este artigo repasa cales son o custo de produción das xatas, o retorno do investimento no seu conxunto e os feitos financeiros que a envolven.

Arnau Álvarez e Javier Heras Veterinarios. Socios de Vether Girona SL http://dairyveterinarians.com

A política de reposición ten un elevado impacto sobre a viabilidade económica das ganderías leiteiras. O seu efecto determina o custo total da actividade, a eficiencia do investimento na recría de xatas e os propios fluxos financeiros.

As mellores explotacións de leite son conscientes desde hai moitos anos do impacto da recría sobre a viabilidade económica do seu negocio. Por iso, desenvolveron políticas e manexos encamiñados a optimizar o custo de produción e a eficiencia do investimento, e, á vez, buscaron alternativas para que non supuxese un freo a outros investimentos destinados á expansión da granxa.

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

CUSTO DE PRODUCIÓN A percepción do gandeiro respecto do custo de produción das súas xatas pode, en moitos casos, estar sesgada. Nun estudo holandés do ano 2015 atoparon que aínda que calcularon un custo medio de produción de 1.790 € por animal, os gandeiros pensaban que o seu custo era inferior, concretamente de entre 750 e 1.600 € (1.030 € de media) [Mohd Nor et al., 2015].

Máis alá da percepción está o efecto do momento. Investigadores da Universidade de Wisconsin, mediante o modelo de análise ICPA (Intuitive Cost of Production Analysis), publicaron datos do custo de produción de xatas e a súa evolución durante os últimos quince anos. O custo de produción dunha xata escalara dos 1.360 $ do ano 1999 ata os 2.510 $ do ano 2015 (Akins et al., 2016).

DOSSIER: RECRÍA

EN 2015, O CUSTO DE ALIMENTACIÓN ESTABA AO REDOR DE 1,21 €/XATA AO DÍA, OU O 65 % DO CUSTO TOTAL DAS NOSAS GANDERÍAS

®

Modulando la microbiota ruminal Tamén no ano 2015, o noso equipo mediu o custo de produción de xatas en ganderías de tamaño pequeno e mediano do nordés de España.

As granxas do estudo produciron xovencas entre 1.609 e 2.163 € (Álvarez, Cabrera & Heras, 2016), confirmando a elevada variabilidade en canto ao custo da recría entre granxas.

En canto á analítica do custo, defínese unha serie de compoñentes principais: Alimentación. Aínda que o seu valor difire amplamente entre granxas e ao longo do tempo, é o custo principal. As súas diferenzas son debidas ao valor de mercado, ás estratexias de manexo, á optimización da ración, á xestión de compras, á conservación dos alimentos etc.

En 2015, o custo de alimentación estaba ao redor de 1,21 €/xata ao día, ou o 65 % do custo total (entre 55 % e 69 %) das nosas ganderías (Álvarez, Cabrera & Heras, 2016). O mesmo ano, en Wisconsin, diferenciaron entre xatas lactantes e maiores, sendo a proporción do 43 % ao 54 %, respectivamente. Ademais, os mesmos investigadores compararon os resultados do ano 2013, cando o custo por animal e día foi de 1,71 $ (55 % do custo), cos de 2015, cando o custo foi de 1,37 $ xata/día (49 % do custo) [Akins et al., 2016]. Na mesma liña, investigadores de Penn State obtiveron resultados parecidos o ano 2013, cando o custo medio dun conxunto de 44 granxas foi de 1,73 $/ día (1.319 $ en total; 73 % do custo), aínda que naquelas granxas máis eficientes o custo situouse en 1,57 $/día (1.137,4 $ en total; 63 % do custo) [Heinrichs et al., 2013].

Valor da xata acabada de nacer. Está determinado principalmente polo mercado de xatas de reposición, condicionado á súa vez polo mercado lácteo, o que explica a súa elevada variabilidade. Aínda así, tamén pode aproximarse calculando o custo de oportunidade de inseminar con seme de carne (e a súa diferenza de valor co seme de leite) e vender machos e femias vs. inseminar con leite e vender machos e conservar femias. A modo de exemplo, en Wisconsin o valor pasou de 150 $ en 2013 a 400 $ en 2015 (Akins et al., 2016).

SALUD RUMINAL Y PRODUCCIÓN LECHERA Mas información:

norel.net/UPGRADEyourRUMEN

info@norel.net | T. 91 501 40 41

www.norel.net AFRIGA ANO XXII - Nº 125

87

88

DOSSIER: RECRÍA

AS GANDERÍAS MÁIS EFICIENTES RECRIANDO XATAS SON AQUELAS COS CUSTOS DE PRODUCIÓN MÁIS BAIXOS, PERO TAMÉN AQUELAS CON CUSTOS MÁIS ALTOS SE A IDADE AO PARTO É REDUCIDA E A PRODUCIÓN DOS PRIMEIROS PARTOS É ALTA COMPARADA COAS VACAS CON MÁIS LACTACIÓNS Figura 1. Distribución de custos (Álvarez, Cabrera & Heras, 2016)

Financeiros 1 % Custos fixos 5 % Outras variables 6 % Man de obra 8%

Valor da xata 15 % Alimentación 65 %

Man de obra. En explotacións pequenas é importante ter en conta a man de obra familiar, xa que en moitos casos a súa omisión faille percibir un custo menor ao produtor.

Condiciónana factores como a produtividade por traballador (número de xatas/traballador), o custo da man de obra, a proximidade do centro de recría a outras actividades da explotación, a intensidade e presión do manexo etc.

Outros custos variables. Son aqueles derivados principalmente do manexo, como a reprodución, a sanidade, as baixas, a cama etc.

Custos fixos. Variable en función do nivel de investimento. Componse, ademais das amortizacións, de reparacións, subministracións, alugueiros etc.

Custo de capital. Variable en función do mercado de capitais e os tipos de interese. Nas nosas granxas estudadas durante o ano 2015 situouse entre o 1 % e o 3 % (Álvarez, Cabrera & Heras, 2016).

EN EXPLOTACIÓNS PEQUENAS É IMPORTANTE TER EN CONTA A MAN DE OBRA FAMILIAR, XA QUE EN MOITOS CASOS A SÚA OMISIÓN FAILLE PERCIBIR UN CUSTO MENOR AO PRODUTOR

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

EFICIENCIA DO INVESTIMENTO A valoración da política e o manexo da reposición non se pode levar a cabo tendo en conta unicamente o custo de produción, senón que é necesario medir a eficiencia do investimento. As ganderías máis eficientes recriando xatas son aquelas cos custos de produción máis baixos, pero tamén o son aquelas con custos máis altos se a idade ao parto é reducida e a produción dos primeiros partos é alta comparada coas vacas con máis lactacións (Heinrichs et al., 2013).

Como vimos, a idade ao parto é determinante da eficiencia. Isto é así porque se consegue balancear o custo de produción coa produtividade posterior e, por tanto, o retorno.

Validouse, por exemplo, que xatas con partos posteriores aos 22-24 meses de idade penalizaban a súa produción con respecto daquelas cos partos dentro do rango, e que isto ademais estaba condicionado polo manexo da granxa (produtividade, número de muxidos) [Curran et al., 2013].

En canto ao investimento principal, a alimentación, hai que ter en conta que nas fases iniciais do desenvolvemento das xatas a eficiencia é superior, descendendo de niveis do 50 % en fase de lactantes ao 8 % antes do parto (Bach & Ahedo, 2008). Por tanto, a menor idade do animal, maior é o retorno deste investimento. De aí a necesidade de definir unha estratexia de alimentación clara e con obxectivos medibles con base no uso de lactorreemprazante (LR) ou leite e o concentrado das primeiras idades.

O custo individual é un custo orientador, pero o elemento que realmente condiciona o retorno da recría é o custo total da reposición que figura como inputs da operación.

Este custo total non só se pode modificar corrixindo a imputación de custos sobre cada individuo, senón que tamén está determinado polas necesidades de xatas que ten a gandería. Estas necesidades, á súa vez, dependen de factores como a taxa de eliminación das vacas, a taxa de eliminación das xovencas e a idade ao parto. A maiores taxas de eliminación e idade ao parto, maiores son as necesidades de xatas e máis elevado será o custo total da reposición.

A modo de exemplo, unha explotación cun custo por xata de 2.163 € tivo un custo de 44,7 €/tonelada de leite vendido, mentres que outra cun custo por xata de 1.657 € tivo un custo de 45,6 €/tonelada. Isto foi debido a que a primeira explotación obtivo mellor produtividade e maiores ingresos por leite (9,74 vs. 8,47 €/vaca e día, aínda que o prezo era inferior) e que requiriu menos reposición (26 % de eliminación fronte ao 33 % da outra granxa) [Álvarez, Cabrera & Heras, 2016].

Existen factores, como o potencial xenético das xatas e o das súas futuras fillas, cuxo retorno hai que proxectalo a medio ou longo prazo. Outros factores, como as enfermidades e a mortalidade, a elevada densidade, a ausencia de grupos ou os malos resultados reprodutivos, poden ser características da recría ou ben só atenuantes da eficiencia de forma temporal.

DESCUBRE LA WEB “ESPECIALISTAS EN NOVILLAS” Y SUSCRÍBETE AL “BLOG DE EXPERTOS”

ESPECIALISTAS EN NOVILLAS

SU FUTURO PRODUCTIVO ESTÁ EN NUESTRAS MANOS www.especialistasennovillas.es blog.especialistasennovillas.es

NOVILLAS_ANUNCIO-A4-Jun_2.indd 1

22/6/16 9:17

90

DOSSIER: RECRÍA

Existen factores, como o potencial xenético das xatas e o das súas futuras fillas, cuxo retorno hai que proxectalo a medio ou longo prazo

A MAIORES TAXAS DE ELIMINACIÓN E IDADE AO PARTO, MAIORES SON AS NECESIDADES DE XATAS E MÁIS ELEVADO SERÁ O CUSTO TOTAL DA REPOSICIÓN

IMPORTANCIA DA LIQUIDEZ En pleno aumento da competitividade do negocio, os gandeiros son sabedores da importancia de dispor de liquidez para afrontar os investimentos necesarios para a expansión da granxa (Bailey, 1997). Este diñeiro provén da caixa sobrante unha vez pagas as obrigacións e cobres os imprevistos e, no caso de que non sexa así, pode conseguirse mediante produtos financeiros, a mellora da rendibilidade, o refinanciamento da débeda ou a venda de activos ou investimentos (Schoemaker et al., 2008).

Na dirección de conseguir o mencionado aumento de liquidez, o conxunto da recría é susceptible de pasar de activos en curso ou existencias, en función de como se contabilice, a activos totalmente líquidos. E é que, ante a vontade de expansión, un xerador de obrigas que durante dous anos non xera ningún tipo de cobro supón un problema financeiro. As ganderías, coñecedoras diso, utilizan a flexibilidade da recría vendendo e/ou comprando animais en función das necesidades de liquidez, ademais de aproveitar os prezos de mercado cando estes son favorables e de levar á mínima expresión o custo total da actividade. Isto comporta riscos sanitarios, produtivos, de incerteza etc., pero proporciónalles unha parte da caixa que necesitan para o crecemento do seu negocio.

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

REFERENCIAS Akins, M. S., Vanderwerff, L. M., Hagedorn, M. A., Hoffman, P. C., Gunderson, S. L., & Kohlman, T. L. (2016). Economic costs and labor efficiencies associated with raising dairy herd replacementson wisconsin dairy farms and custom heifer raising operations 2013 version 4 updates 2015. ICPA Research Report. UW Dept. of Dairy Science, UW Extension and Cooperative. Álvarez, A., Cabrera, V., & Heras, J. (2016). Rangos de rentabilidad en explotaciones pequeñas y medianas de vacuno lechero en el noreste de España durante el año 2015. Boletín de ANEMBE, 112: 26-28.

Bach, A., & Ahedo, J. (2008). Record keeping and economics of dairy heifers. Vet Clin Food Anim, 24:117-138.

Bailey, K. (1997). Blueprint for a successful dairy expansion.

Journal of Dairy Science, 80: 2760-2765.

Curran, R. D., Weigel, K. A., Hoffman, P. C., Marshall, J. A., Kuzdas, C. K., & Coblentz, W. K. (2013). Relationships between age at first calving; herd management criteria; and lifetime milk, fat, and protein production in Holstein cattle.

Prof. Anim. Sci, 29:1-9.

Heinrichs, A. J., Jones, C. M., Gray, S. M., Heinrichs, P. A., Cornelisse, S. A., & Goodling, R. C. (2013). Identifying efficient dairy heifer producers using production costs and data envelopment analysis. Journal of Dairy Science, 96: 7355-7362.

Mohd Nor, N., Steeneveld, W., Derkman, T. J., Verbruggen, M. D., Evers, A. G., de Haan, M. A., & Hogeveen, H. (2015).

The total cost of rearing a heifer on Dutch dairy farms: calculated versus perceived cost. Irish Veterinary Journal, 68: 29-35.

Schoemaker, D., Eastridge, M., Breece, D., Woodruff, J., Rader, D., & Marrison, D. (2008). 15 Measures of dairy farm competitiveness. The Ohio State University.

92

DOSSIER: RECRÍA

ESTAMOS CRIANDO DEMASIADAS XOVENCAS? A recría de xovencas é un parámetro económico fundamental en calquera explotación leiteira. Non en van, estímase que a recría é o segundo custo máis importante na maioría das granxas, soamente por detrás da alimentación das vacas en produción.

Con todo, é un gasto sobre o que non temos demasiado control.

Roberto C. Fernández Álvarez Veterinario asesor de explotacións leiteiras

Mentres que sobre a alimentación das vacas de leite, as amortizacións, a maquinaria... si que máis ou menos levamos unha contabilidade ao día, para os nosos custos de recría baseámonos en estimacións pouco precisas ou mesmo en suposicións.

A repercusión económica do noso programa de recría de xatas sobre a produción dun litro de leite é altísima; non obstante, non lle estamos dando a importancia que ten. No marco actual do sector, quizais sexa o factor económico da granxa que nos permita maior marxe de manobra a curto prazo… e de mellora na conta final de beneficios.

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

Desta reflexión xorde a pregunta coa que comezamos o artigo: estamos a criar demasiadas xovencas? Debemos ser conscientes de ata onde podemos estar a incrementar os custos de produción por unha mala xestión da recría.

Está claro que se a recría supón un custo tan elevado ao final de ano para a nosa explotación, o primeiro que debemos formularnos é a cantidade real de xovencas que necesitamos e saber en que punto se atopa o noso programa de traballo, o cal será crucial para o balance económico do negocio. Coñecer os parámetros que regularán a nosa dependencia da recría é fundamental para poder establecer obxectivos na nosa granxa. Non é unha cuestión de criar máis ou menos xatas senón de optimizar este dato para axustar os custos produtivos.

DOSSIER: RECRÍA

O número total de xovencas que necesitamos virá determinado por dous factores fundamentais: o ritmo de eliminación das vacas en produción e a eficiencia do noso programa de recría, ou, o que é o mesmo, cantas vacas saen do rabaño ao ano e cantas xovencas entran para producir leite. Do resultado de cruzar ambos os parámetros dependerá que as nosas xovencas sexan ou non suficientes para as necesidades da granxa. Se enfocamos os nosos obxectivos de traballo a mellorar estes parámetros, poderemos reducir drasticamente os custos de produción na nosa explotación.

Non é unha cuestión de criar máis ou menos xatas senón de optimizar este dato para axustar os custos produtivos

Un aspecto a remarcar neste contexto é a desvalorización do prezo das xovencas próximas ao parto durante os últimos meses, especialmente desde a desaparición das cotas de produción e a limitación das entregas de leite por parte de moitas industrias. Isto provocou unha diminución do crecemento nas explotacións leiteiras e, por tanto, unha redución drástica do valor de mercado dos excedentes de recría nas granxas.

Hai algúns anos a venda das xovencas que non necesitabamos podía supor un ingreso extra para o noso negocio; en cambio, hoxe a súa saída da explotación en moitos casos prodúcese baixo custo, xerando unha perda de diñeiro, xa que custa máis crialas que o que nos poden pagar por elas no mercado. Está claro que isto é unha situación cíclica á que xa nos enfrontamos anteriormente e que nun tempo o valor de mercado das xovencas se recuperará, volvendo a prezos máis favorables. Aínda así, unha xovenca necesita dous anos para realizar o ciclo completo de crecemento antes do parto e, por tanto, non é un factor previsible coa exactitude que podemos atopar na porcinocultura ou na avicultura, nas que a recría de substitucións se fai en curtos períodos de tempo e pode supor unha estratexia de negocio. Vendo isto debemos mentalizarnos de que o investimento en recría debe axustarse ás necesidades da nosa explotación e, se nun momento dado se pode vender algún excedente pola situación do mercado, perfecto, pero non criar xovencas sen un control adecuado de cales son as nosas necesidades porque nos pode custar moito diñeiro.

BEWI-SAN®

Prevent C

Destete seguro sin medicación (ej. Criptosporidia)

Distribuidor para España y Portugal: Group Wiki | Tlfo. +34 972 447 857 bewi@wikigroup.es | www.wikigroup.es

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

93

94

DOSSIER: RECRÍA

A maior reposición, maior dispoñibilidade de xovencas deberá ter a explotación anualmente

UN BO PROGRAMA DE RECRÍA NON É SÓ UNHA CUESTIÓN ECONÓMICA EN TERMOS DE CANTO CUSTA FACER UNHA XOVENCA, SENÓN QUE ADEMAIS NOS PERMITIRÁ TER QUE CRIAR MENOS SUBSTITUCIÓNS PARA MANTER ESTABLE O NOSO RABAÑO

• Crecemento do rabaño: este punto dependerá da situación específica de cada granxa e do seu proxecto a medio prazo, influíndo de maneira máis ou menos importante sobre a necesidade de recriar xovencas.

REPOSICIÓN DE ANIMAIS É o primeiro parámetro que debemos valorar. A reposición é o número de xovencas necesarias para substituír as vacas adultas que saen do rabaño. O ideal sería que as vacas durasen moitos partos e desta forma necesitar poucas xovencas, pero esta situación non sempre é así. A maior reposición, maior dispoñibilidade de xovencas deberá ter a explotación anualmente.

Son moitos os factores que inflúen sobre as necesidades de reposición e serán específicos de cada sistema de produción ou mesmo de cada granxa individual. Por iso deberíase valorar a situación específica de cada rabaño para establecer as súas necesidades reais de recría, aínda que aquí veremos uns factores xerais que podemos extrapolar á maioría das situacións produtivas.

As xovencas que criamos deben cubrir as seguintes necesidades do rabaño: • Eliminación involuntaria de vacas: comprende todos aqueles animais que causan baixa no rabaño de forma obrigada, xa sexa por venda ou por morte, sen atender a criterios selectivos. Cando pensamos neste tipo de causas rapidamente véñensenos á cabeza os accidentes traumáticos ou as enfermidades graves. É certo que son eliminacións involuntarias, pero non as únicas. Aquí tamén debemos encadrar aquelas vacas que deben saír do rabaño por problemas reprodutivos, podais ou de saúde do ubre, que están directamente relacionados con problemas na xestión do rabaño e non son debidos á fortuna. Esta porcentaxe de animais debería ser o máis baixa posible en todos os rabaños.

• Eliminación voluntaria de vacas: son os animais que saen do rabaño pola nosa propia decisión con base en criterios de selección xenética, morfolóxica ou produtiva. É unha forma de mellorar a eficiencia da granxa baseándonos na selección das mellores familias de vacas. Sempre se debería traballar con valores ao redor do 8-10 % de vacas descartadas segundo estes criterios selectivos.

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

Nunha granxa media, normalmente, unha dispoñibilidade de recría ao redor do 40-45 % do censo total de animais debería ser suficiente para cubrir as necesidades de reposición de animais e permitir un certo crecemento programado do rabaño. Aínda que é un valor adecuado para cubrir as eliminacións voluntarias e involuntarias, non fai falta dicir que dependerá moito do traballo que fagamos sobre as nosas vacas nas áreas de confort, reprodución, sanidade...

A mellor xestión técnica, menos problemas e menos eliminacións involuntarias. Desta forma necesitaremos menos xovencas ou poderemos facer maior selección voluntaria.

Así, o primeiro factor que delimitará o número de xovencas necesarias para a nosa granxa virá determinado directamente polo noso traballo diario sobre os animais de produción. Se conseguimos unha boa eficiencia reprodutiva preñando rapidamente as vacas en produción e reducimos a casuística de problemas de ubre ou de pés, baixaremos de forma drástica a necesidade de xovencas á vez que poderemos aumentar a presión selectiva do rabaño en prol dunha explotación máis eficiente e todo isto reducindo de xeito considerable os custos de produción finais.

PROGRAMA DE RECRÍA Unha vez calculada máis ou menos a nosa taxa de reposición segundo o estado actual do rabaño, o segundo paso é saber cantas xovencas necesitamos criar para poñer en muxido un número suficiente de primíparas ao ano. Parece moi sinxelo calcular que se necesito 50 primíparas ao ano debo criar 100 xovencas (chegan ao parto en dous anos), pero non é tan fácil e dependerá do programa de recría que esteamos a desenvolver e dos seus resultados. Ás veces atopamos explotacións leiteiras cun volume de recría “aparentemente alto”, que, porén, todos os anos deben acudir a comprar animais fóra da granxa porque non chegan suficientes xovencas ao parto para cubrir as súas necesidades. E non sempre é un problema de número senón dunha mala xestión das substitucións. Hai xovencas, pero tardan moito en chegar ao grupo de produción.

O ritmo co que as nosas xovencas chegan á súa etapa produtiva dependerá da idade ao primeiro parto e, canto máis tarde alcancen este momento, maior necesidade de recriar xovencas haberá na explotación.

SHARPE

FANTASY ALLMEI SHARPE TV TL TY ALTA1STCLASS X EPIC X HAYDEN

Nº 1 GENÓMICO 4003 GPFT SUPER TIPO CON 2542 KG DE LECHE

SNEAKER

AL.CE MERIDIAN SNEAKER MERIDIAN X ATWOOD X MAC

TIPO DE SHOW AL MÁXIMO NIVEL HIJO DE MERIDIAN CON ALTAS PRODUCCIONES

Madre: Al. Ce Atwood Samuela VG89

RODANAS

HOLBRA INSEME RODANAS TV TL TY DOORMAN X SNOWMAN X BOLTON

SUS HIJAS EMPIEZAN A LLAMAR LA ATENCIÓN TANTO POR íNDICES COMO POR TIPO ALTOS COMPONENTES DE LECHE ALTA FERTILIDAD DE SU SEMEN Hija: Mirabell Rodanas Sveva

Noel Balsa 619 760 916 ~ Diego Santos 664 833 372 ~ Ivan Torrado 650 894 565 Helena Villar 691 563 465 ~ Alberto Lamas 680 115 019

Semenzoo España

~ www.semenzooitaly.it ~ semenzoo@semenzoo.es

96

DOSSIER: RECRÍA

O obxectivo estándar é conseguir xovencas cun peso tras o parto de 540-590 kg e unha idade de entre 23 e 24 meses, xa que esta é a situación na que se optimizan a produción en primeira lactación e o custo da recría. Pero para conseguir un adecuado desenvolvemento ao momento do parto debemos realizar un traballo constante durante os dous anos previos obtendo un óptimo resultado en cada unha das etapas de crecemento da xata (desteta, puberdade, inseminación...). Cada etapa do desenvolvemento influirá directamente nas etapas sucesivas, e, así, un fallo nunha fase de crecemento atrasará todos os obxectivos posteriores.

Canto máis eficientes sexamos no noso programa de recría, máis preto estaremos deste obxectivo ao primeiro parto e menos xovencas nos farán falta para cubrir as nosas necesidades de reposición. Ao final, un bo programa de recría non é só unha cuestión económica en termos de canto custa facer unha xovenca, senón que ademais nos permitirá ter que criar menos substitucións para manter estable o noso rabaño.

VALORACIÓNS PRÁCTICAS Na táboa 1 vemos as diferenzas que pode haber no número de xovencas necesarias para un rabaño segundo a súa taxa de reposición e a idade ao primeiro parto destas. Así, un rabaño de 100 vacas adultas que teña unha taxa de reposición en torno ao 28 % necesitará 10 xovencas máis se a idade ao primeiro parto en lugar de ser a 24 meses o é a 28 meses.

A necesidade de incrementar 10 xovencas no noso programa de recría hoxe pode supor un sobrecusto de 15.000 a 20.000 euros aproximadamente, que, por outra banda, se pode converter nun beneficio se a idade ao primeiro parto neste caso se reducise de 28 a 24 meses.

Noutras situacións atopámonos programas de recría moi deficientes con idades ao parto ao redor de 32 ou 34 meses, onde a necesidade de animais en recría pode aumentar ata un 30 % para cubrir as necesidades da explotación.

Aquí poden chegar a un punto onde ou ben dependen da compra externa de animais ou non se pode realizar unha selección axeitada das vacas en muxidura, polo que deberán aguantar animais non eficientes ou mesmo que xeran perdas. En calquera dos dous casos, este tipo de explotacións enfróntanse a uns sobrecustos de produción moi elevados por unha simple mala xestión das substitucións.

CANTO MENOS INVISTAMOS NAS NOSAS XOVENCAS, MAIORES CUSTOS TEREMOS A MEDIO E LONGO PRAZO, TANTO POLO ATRASO NA SÚA CHEGADA AO PARTO COMO POLA PERDA DE CAPACIDADE DE SELECCIÓN SOBRE AS NOSAS VACAS

CONCLUSIÓN Vendo estes exemplos dámonos conta de que o programa de recría de xatas non debe ser considerado un custo senón un investimento que nos pode reportar grandes beneficios.

Por desgraza, en moitos casos atopamos explotacións onde as xovencas son o primeiro punto onde se recorta o orzamento en momentos de crise, xa que teoricamente é unha fase improdutiva da cadea. Pero nada máis lonxe da realidade; canto menos invistamos nas nosas xovencas, maiores custos teremos a medio e longo prazo, tanto polo atraso na súa chegada ao parto como pola perda de capacidade de selección sobre as nosas vacas.

O obxectivo é conseguir xovencas cun peso tras o parto de 540-590 kg e unha idade de entre 23 e 24 meses

Táboa 1 Taxa de reposición %

22

24

26

28

30

32

34

36

20

40

44

48

51

55

59

62

66

Idade ao primeiro parto (meses)

22

44

48

52

56

61

65

69

73

24

48

53

57

62

66

70

75

79

26

52

57

62

67

72

76

81

86

28

56

62

67

72

77

82

87

92

30

61

66

72

77

82

88

94

99

32

66

70

76

82

88

94

100

106

34 69 75 81 87 94 100 106 112 Consideracións para a xestión do Instituto de Desenvolvemento de Xovencas Holstein de Agricultura e Economía Doméstica

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

Debemos ser conscientes do enorme potencial económico que ten o noso programa de recría, tanto para ben coma para mal, sobre o custo total de produción do rabaño. Así, a idade ao primeiro parto nas nosas xovencas debe ser unha prioridade nos nosos programas de traballo. Canto máis optimicemos este dato, sempre cun desenvolvemento adecuado dos animais, máis poderemos aumentar a eficiencia do noso negocio.

98

DOSSIER: RECRÍA

BENESTAR DAS XATAS LACTANTES: PUNTOS CLAVE A CONSIDERAR

O Farm Animal Welfare Council propuxo que o benestar dun animal queda garantido cando se cumpre o “Principio das cinco liberdades” (FAWC, 1992). No presente artigo usaremos este principio para identificar os puntos clave que se han de considerar cando se quere valorar o benestar das xatas lactantes.

Eva Mainau SFA MSD Animal Health. Investigadora do Servizo de Nutrición e Benestar Animal da Facultade de Veterinaria da UAB

INXESTIÓN DUNHA CANTIDADE INSUFICIENTE DE LEITE As xatas alimentadas de forma tradicional (con leite ou lactorreemprazante ao redor do 10 % do seu peso ao día) reciben unha nutrición restrinxida que só suple os requirimentos de mantemento, polo que sofren fame crónica. Demostrouse que as xatas que teñen leite ou lactorreemprazante ad libitum inxiren ao redor do 20 % do seu peso ao día. As que reciben unha maior cantidade de leite dan menos mostras de pasar fame, aumentan a conduta de xogo, son máis eficientes en aleitadoras automáticas e medran máis rápido (Khan e col., 2016) comparadas coas que se alimentan segundo a recomendación tradicional. Ademais, algúns estudos demostran que as xatas que reciben unha AFRIGA ANO XXII - Nº 125

maior cantidade de leite padecen unha menor incidencia de patoloxías e producen máis leite na primeira lactación (Soberon e col., 2012).

Táboa 1. Principais problemas de benestar detectados en xatas lactantes de acordo co “Principio das cinco liberdades” As cinco liberdades Non sufrir sede, fame nin malnutrición Non sufrir estrés físico nin térmico

Principais problemas de benestar Inxestión dunha cantidade insuficiente de leite Estrés por frío (especialmente no inverno) Descornado Non sufrir dor, Transferencia inadecuada de inmunidade lesións nin enfermidades pasiva (fallo de encalostrado) Padecemento de doenza Mostrar a maioría dos seus Imposibilidade de mostrar patróns normais de conduta a conduta de aleitamento Non sufrir medo nin distrés Mala relación humano-animal Outros puntos clave a considerar, e que merecen unha explicación máis ampla, serían o estrés na desteta e as vantaxes e os inconvenientes de aloxar os xatos en grupo ou individualmente

DOSSIER: RECRÍA

ESTRÉS POR FRÍO As xatas, especialmente durante as dúas primeiras semanas de vida, son moi sensibles ao frío. Por baixo dos 15 °C, teñen que desviar a enerxía para manter a súa temperatura corporal. Nesta situación, as necesidades extra de enerxía poden ser cubertas incrementando a cantidade de leite (Stull e Reynolds, 2008). Ademais, para minimizar a perda de calor que se produce, sobre todo a través das patas, recoméndase proporcionarlles unha cama de palla seca e abundante. De feito, Lago e col. (2006) viron como o encamado estaba directamente relacionado co risco de enfermar de pneumonía, mentres que as xatas con cama de palla moi abundante eran as que menos enfermaban. Isto podería deberse a un menor requirimento enerxético de mantemento e a un mellor funcionamento do sistema inmune.

Descornado Aínda que o descornado está xustificado por razóns de manexo e mesmo de benestar, non hai dúbida de que se trata dun procedemento moi doloroso para o animal.

En xeral, recoméndase que esta práctica non coincida con ningún outro factor de estrés, por exemplo a desteta. É preferible o descornado por cauterización, xa que a substancia cáustica do descornado químico pode causar lesións profundas no animal e mesmo noutros animais como consecuencia do contacto físico. Co obxecto de reducir a dor aconséllase utilizar unha combinación de anestesia local e analxesia sistémica con AINE (antiin-

Para minimizar a perda de calor que se produce, aconséllase proporcionarlles unha cama de palla seca e abundante

flamatorios non esteroideos), que elimina case totalmente os cambios de conduta e hormonais indicativos de dor aguda. Ademais, como os animais poden experimentar dor crónica de 24 a 48 horas despois do descornado, debe considerarse a posibilidade de prolongar o tratamento analxésico (Stock e col., 2013).

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

99

100

DOSSIER: RECRÍA

É preferible o descornado por cauterización ao químico porque este pode causar lesións profundas

O FEITO DE MAMAR ESTIMULA O PECHE DA PINGUEIRA ESOFÁXICA, POLO QUE O LEITE VAI DIRECTAMENTE AO ABOMASO EVITANDO QUE CHEGUE AO RUME E PROVOQUE FERMENTACIÓNS ANORMAIS QUE PODEN CAUSAR DIARREA

TRANSFERENCIA INADECUADA DE INMUNIDADE PASIVA Numerosos estudos demostran que a inxestión dunha cantidade suficiente de calostro de boa calidade inmediatamente despois do nacemento é o factor máis importante que condiciona a supervivencia e a saúde das xatas, e mesmo estudos recentes asocian unha maior cantidade de calostro na primeira toma (4 l fronte a 2) a unha maior produtividade futura (Soberon e Van Amburgh, 2011).

Os tres puntos clave a ter en conta para unha óptima transferencia de inmunidade vía calostro son a calidade do calostro (concentración de IgG), a cantidade inxerida e a eficacia con que as IgG do calostro son absorbidas no intestino delgado.

Considérase que un calostro de boa calidade debería ter unha concentración de IgG ≥50 g/l. A calidade do calostro depende de moitos factores, incluíndo o momento en que se obtén e a vacinación das vacas antes do parto. Recoméndase obtelo inmediatamente despois do parto e en ningún caso despois de transcorridas 6 horas (Moore e col., 2005).

Por outra banda, a vacinación das vacas durante as 3-12 semanas previas ao parto resulta nun aumento da concentración de IgG do calostro fronte aos patóxenos específicos.

Recoméndase administrar 3-4 l de calostro a temperatura corporal mediante un biberón. O tempo óptimo de administración é durante as primeiras 4 h despois do parto, xa que a eficiencia da absorción diminúe rapidamente a partir das 6 h despois do parto, sendo nula ás 24 h de vida (Weaver e col., 2000).

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

Recoméndase administrar 3-4 l de calostro a temperatura corporal mediante un biberón

ENFERMIDADE: DIARREA NEONATAL E PNEUMONÍA As principais enfermidades que afectan á recría son, sen dúbida, a diarrea neonatal e a pneumonía. Das dúas a diarrea é a principal causa de enfermidade durante a fase lactante, seguida da pneumonía, que pasa a ser a causa principal tras a desteta.

Ambas as doenzas afectan notablemente ao benestar das xatas e teñen efectos tanto a curto coma a longo prazo no crecemento e na súa produción futura. En ambos os casos, a enfermidade é resultado da combinación de numerosos factores nos que o correcto manexo e o encalostrado xogan un papel fundamental, xa que a presenza dos patóxenos causantes se produce en todas as granxas. Ademais, contamos con vacinas moi eficaces para a súa prevención que podemos aplicarlles ben ás nais, para que estas transfiran a inmunidade a través do calostro, como ocorre no caso das diarreas, ou ben directamente ás propias xatas previamente ao período de maior risco, a desteta, no caso da pneumonía (McGuirk, 2008).

IMPOSIBILIDADE DE MOSTRAR A CONDUTA DE ALEITAMENTO En condicións naturais, cando o xato mama da vaca, cada episodio de aleitamento dura aproximadamente 6-12 minutos. Pola contra, un xato tarda tan só un minuto en beber o leite que se lle fornece nun cubo. Por iso, durante os 10-15 minutos despois da toma de leite en cubo, algúns xatos mostran unha conduta de mamar redirixida (chupan partes do corpo doutros xatos ou partes do establo, realizando os mesmos movementos que se estivesen aleitando). Estas condutas son indicadoras de falta de benestar, a cal pode estar asociada á inxestión de leite en cubo e/ou á subministración de baixas cantidades de leite. Por unha banda, mentres un xato mama, aumenta a liberación de encimas (renina, pepsina…) e hormonas (insulina, colecistoquinina…) importantes para a dixestión (De Passillé e col., 1993); pola outra, o feito de mamar estimula o peche da pingueira esofáxica, polo que o leite vai directamente ao abomaso evitando que chegue ao rume e provoque fermentacións anormais que poden causar diarrea.

La ternera de hoy será la vaca productora de mañana

¿La estás tratando con el cuidado que se merece?

Finadyne 1 Transdérmico UNA SOLA DOSIS

El AINE que se aplica sobre la piel

®

FINADYNE TRANSDÉRMICO 50 mg/ml. Solución pour-on para bovino. Solución para unción dorsal continua. COMPOSICIÓN POR ml: Sustancia activa: Flunixino: 50 mg, equivalente a 83 mg de flunixino meglumina. Excipientes: Levomentol: 50 mg, rojo allura AC E-129 0,2 mg.

INDICACIONES Y ESPECIES DE DESTINO: Bovino. Para la reducción de la pirexia asociada al síndrome respiratorio bovino. Para la reducción de la pirexia asociada a mastitis aguda. CONTRAINDICACIONES: No usar en animales que padezcan trastornos cardiacos, hepáticos o renales, o en los que haya evidencia de úlcera o hemorragia gastrointestinal. No usar en animales gravemente deshidratados, hipovolémicos ya que existe un riesgo potencial de aumentar la toxicidad renal. No usar el medicamento veterinario dentro de las 48 horas previas a la fecha prevista de parto en vacas. No usar en caso de hipersensibilidad a la sustancia activa o a algún excipiente. PRECAUCIONES: Aplicar solo sobre la piel seca y evitar que la zona se moje durante al menos 6 horas tras la administración. En caso de infecciones bacterianas, debe considerarse un tratamiento antibiótico simultáneo. Precauciones especiales para su uso en animales: Se sabe que los antiinflamatorios no esteroideos (AINE) tienen el potencial de retrasar el parto por un efecto tocolítico mediante la inhibición de prostaglandinas que son importantes para marcar el inicio del parto. El uso del medicamento veterinario en el periodo inmediatamente posterior al parto puede interferir con la involución uterina y la expulsión de las membranas fetales dando como resultado retención de placenta. No se han realizado estudios de seguridad en toros destinados a la cría. Los estudios de laboratorio en ratas no han mostrado ninguna evidencia de toxicidad sobre la reproducción. Usar únicamente de acuerdo con una evaluación riesgo/beneficio efectuada por el veterinario responsable. El uso en terneros pre-rumiantes y animales de edad avanzada puede implicar riesgos adicionales. Si tales usos no pueden ser evitados, los animales pueden necesitar una dosificación reducida y un cuidadoso control clínico. Aplicar únicamente sobre la piel intacta. Precauciones específicas que debe tomar la persona que administre el medicamento veterinario a los animales: Mientras se utiliza este medicamento veterinario debería llevarse puesto un equipo de protección personal consistente en guantes impermeables, ropa protectora y gafas de seguridad homologadas. La ingestión o el contacto dérmico con el medicamento veterinario pueden ser perjudiciales. No fumar, comer o beber mientras se maneja el medicamento veterinario. Evitar que los niños tengan acceso al medicamento veterinario o a los animales tratados. Lavarse las manos después del uso. En caso de ingestión accidental o contacto con la boca, aclarar inmediatamente la boca con agua abundante y solicitar asistencia médica. Los antiinflamatorios no esteroideos (AINE) pueden provocar hipersensibilidad (alergia). Las personas con hipersensibilidad conocida a los AINE deben evitar el contacto con el medicamento veterinario. El medicamento veterinario ha demostrado causar daños oculares graves e irreversibles. Evitar el contacto con los ojos, incluido el contacto mano - ojo. En caso de contacto ocular, aclarar inmediatamente los ojos con grandes cantidades de agua limpia y solicitar asistencia médica. El medicamento veterinario ha demostrado producir ligera irritación de la piel. Evitar el contacto con la piel. En caso de contacto con la piel, lavar minuciosamente con agua y jabón. Evitar el contacto con la zona tratada (incluyendo la difusión del medicamento veterinario) sin guantes protectores, durante al menos tres días o hasta que el lugar de aplicación esté seco (si tarda más). Puede ser utilizado durante la gestación y la lactancia excepto dentro de las 48 horas previas al parto. Debido a un aumento del riesgo de retención de placenta, el medicamento veterinario solo debe ser administrado dentro de las primeras 36 horas siguientes al parto tras una evaluación beneficio/riesgo efectuada por el veterinario responsable y los animales tratados deben ser monitorizados para evitar la retención de placenta. Este medicamento veterinario no requiere condiciones especiales de conservación. Período de validez después de abierto el envase primario: 6 meses. TIEMPO DE ESPERA: Carne: 7 días. Leche: 36 horas. Dada la posibilidad de contaminación cruzada de los animales no tratados con este medicamento veterinario debido al acicalamiento (lamido), los animales tratados deberían mantenerse separados de los animales no tratados a lo largo del tiempo de espera. El incumplimiento de esta recomendación puede dar lugar a residuos en los animales no tratados. Uso veterinario – medicamento sujeto a prescripción veterinaria. Instrucciones completas en el prospecto. Mantener fuera de la vista y el alcance de los niños. Reg. Nº: 3044 ESP. Merck Sharp & Dohme Animal Health, S.L. Ficha técnica actualizada a 18 de abril de 2016.

Recría RECRÍA

102

DOSSIER: RECRÍA

Un xato tarda tan só 1 min en beber o leite que se lle fornece nun cubo; por iso, durante os 10-15 min despois, algúns mostran unha conduta de mamar redirixida

AS XATAS QUE RECIBIRON O TRATAMENTO HUMANO-ANIMAL POSITIVO MOSTRARON DISTANCIAS DE FUXIDA MÁIS CURTAS E A SÚA GANANCIA MEDIA DIARIA DESDE O NACEMENTO ATA A DESTETA FOI 0,07 KG/DÍA MAIOR QUE A DAS MANEXADAS DE FORMA CONVENCIONAL

BIBLIOGRAFÍA

MALA RELACIÓN HUMANO-ANIMAL Un manexo brusco e impredicible asociado a experiencias negativas tales como berros ou empuxóns das persoas responsables do coidado dos animais é percibido polo animal como unha ameaza. Unha boa relación entre as persoas e o gando é importante para reducir a resposta de estrés causado por prácticas de manexo rutineiro e, en consecuencia, mellorar a produción e o benestar. Recentemente, Lürzel e col. (2015) compararon xatas manexadas de forma convencional con aquelas que recibiron un tratamento humanoanimal positivo. O tratamento consistía en acariñar a parte ventral do pescozo do animal e falarlles de forma acougada durante 3 minutos os 14 primeiros días de vida. As xatas que recibiron o tratamento positivo mostraron distancias de fuxida máis curtas e a súa ganancia media diaria desde o nacemento ata a desteta foi 0,07 kg/día maior que a das manexadas de forma convencional.

CONCLUSIÓNS O benestar das xatas lactantes queda garantido cando estas inxiren suficiente calostro de boa calidade despois do nacemento, se lles subministra leite ou lactorreemprazante en cantidade suficiente mediante mamadeira e se prevé a enfermidade mediante un correcto manexo e plan preventivo. Ademais, é recomendable tratar de diminuír situacións de estrés tales como o frío, o descornado sen anestesia e analxesia ou os manexos bruscos e impredicibles.

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

De Passillé, Christopherson R y Rushen J, 1993. Nonnutritive sucking by the calf and postparandial secretion of Insulin, CCK, and Gastrin. Physiology and Behavior 54: 1069-1073.

Farm Animal Welfare Council, 1992. FAWC updates the five freedoms. Veterinary Record 17: 357.

Khan MA, Bach A, Weary DM y von Keyserlingk MAG, 2016. Invited review: Transitioning from milk to solid feed in dairy heifers. Journal of Dairy Science 99: 885-902.

Lago A, McGuirk SM, Bennett TB, Cook NB y Nordlund KV, 2006. Calf respiratory disease and pen microenvironments in naturally ventilated calf barns in winter. Journal of Dairy Science 89: 4014-4025.

Lürzel S, Münsch C, Windschnurer I, Futschik A, Palme R y Waiblinger S, 2015. The influence of gentle interactions on avoidance distance towards humans, weight gain and physiological parameters in group-housed dairy calves. Applied Animal Behaviour Science 172: 9-16.

McGuirk SM, 2008. Disease management of dairy calves and heifers. Veterinary Clinics of North America: Food Animal Practice 24: 139-153.

Moore M, Tyler JW, Chigerwe M, Dawes ME y Middleton JR, 2005. Effect of delayed colostrum collection on colostral IgG concentration in dairy cows. Journal of the American Veterinary Medical Association 226: 1375-1377.

Soberon F y Van Amburgh ME, 2011. Effects of colostrum intake and pre-weaning nutrient intake on post-weaning feed efficiency and voluntary feed intake. Journal of Dairy Science 94: 69, E-Suppl.1.

Soberon F, Raffrenato E, Everett RW y Van Amburgh ME, 2012. Preweaning milk replacer intake and effects on long-term productivity of dairy calves. Journal of Dairy Science 95: 783793.

Stock ML, Baldridge SL, Griffin D y Coetzee JF, 2013. Bovine Dehorning: Assessing pain and providing analgesic management. Veterinary Clinics of North America: Food Animal Practice 29: 103-133.

Stull C y Reynolds J, 2008. Calf Welfare. Veterinary Clinics of North America: Food Animal Practice 24: 191-203.

Weaver DM, Tyler JW, Van Metre DC, Hostetler DE y Barrington GM, 2000. Passive transfer of colostral immunoglobulins in calves. Journal of Veterinary Internal Medicine 14: 569–577.

® ® SMARTAMINE SMARTAMINE M ®®M SMARTAMINE SMARTAMINE SMARTAMINE MM ® ® MetaSMART MetaSMART ®® MetaSMART MetaSMART MetaSMART LysiGEM LysiGEM LysiGEM LysiGEM LysiGEM CholiPEARL CholiPEARL CholiPEARL CholiPEARL CholiPEARL TOXFIN TOXFIN TOXFIN TOXFIN TOXFIN MUCHAS MUCHAS COSAS COSAS ESTÁN MUCHAS MUCHAS MUCHASCOSAS COSAS COSASESTÁN ESTÁN ESTÁN ESTÁN CAMBIANDO CAMBIANDO EN ENENLA LA LA CAMBIANDO CAMBIANDO CAMBIANDOEN LA PRODUCCIÓN PRODUCCIÓN DE DEDELECHE, LECHE, LECHE, PRODUCCIÓN PRODUCCIÓN PRODUCCIÓNDE LECHE, LECHE, NO NO SOLO SOLO ESTO...

ESTO...

NO NONO SOLO SOLO SOLOESTO...

ESTO...

ESTO...

TM TM TM TM TM

TM TM TM TM TM

TM TM TM TM

LaLa nutrición nutrición lechera lechera está está evolucionando evolucionando La La nutrición Lanutrición nutrición lechera lecheraestá estáestá evolucionando evolucionando evolucionando rápidamente. rápidamente.

Lalechera producción, producción, yayano noes esel el único único rápidamente. rápidamente. rápidamente.

La La producción, producción, La producción, ya no ya no es es el es el único el único objetivo, objetivo, otros otros objetivos objetivos como comolalasalud saludy único yla la objetivo, objetivo, objetivo, otros otros otros objetivos objetivos objetivos como como la salud la salud salud yy layla la fertilidad fertilidad de de los los animales, animales, ooelcomo elmedio medio ambiente ambiente fertilidad fertilidad fertilidad dede los de losanimales, los animales, animales, oo elo medio medio el medio ambiente ambiente ambiente sese vuelven vuelven igual igual de importantes. importantes. sese vuelven vuelven se vuelven igual igual igual de deimportantes. importantes. de importantes.

Las Laspalabras palabras claves claves en enla laactualidad actualidad son: son: Las Las palabras palabras claves claves claves en enla la enactualidad actualidad la actualidad son: son: son: • Las • palabras Optimización Optimización •• •• •• ••

Optimización •Optimización Optimización Eficiencia Eficiencia Eficiencia •Eficiencia Eficiencia Ahorro Ahorro de de costes costes

•• •• •• ••

Ahorro •Ahorro Ahorro de decostes costes de costes Rendimiento Rendimiento Rendimiento •Rendimiento Rendimiento Calidad Calidad

•• •• •• ••

Calidad •Calidad Calidad Fertilidad Fertilidad Fertilidad •Fertilidad Fertilidad Salud Salud

• • Salud •Salud Salud • • Medioambiente Medioambiente • • Medioambiente •Medioambiente Medioambiente Estas Estaspalabras palabras deben deben formar formarparte partededenuestro nuestro Estas Estas Estas palabras palabras palabras deben deben deben formar formar formar parte parte de de de nuestro nuestro nuestro idioma idioma yyser ser nuestra nuestra meta. meta. idioma idioma idioma y yser ser ynuestra ser nuestra nuestra meta. meta. meta.

Kemin Kemin pretende pretende proporcionar proporcionar una una nueva nueva Kemin Kemin Kemin pretende pretende pretende proporcionar proporcionar proporcionar una una una nueva nueva nueva visión visión de de la la nutrición, nutrición, yy para paraello ellotenemos tenemos visión visión visión de de la de la nutrición, la nutrición, nutrición, yser y para ysus para ello elloello tenemos tenemos tenemos como como principal principal objetivo objetivo ser sus colaboradores. colaboradores. como como como principal principal principal objetivo objetivo ser ser ser sus sus colaboradores. colaboradores. colaboradores.

Buscamos Buscamos una unaobjetivo producción producción sostenible sostenible aa la la vezvez Buscamos Buscamos Buscamos una unauna producción producción producción sostenible sostenible sostenible aa lala auna vez la vez vez que que competitiva, competitiva, que que tenga tengacomo como resultado resultado una que que competitiva, que competitiva, competitiva, que que que tenga tenga tenga como como como resultado resultado resultado una una una alimentación alimentación más más eficiente eficienteyyrentable. rentable. alimentación alimentación alimentación más másmás eficiente eficiente eficiente yy rentable. rentable. y rentable.

Revise Revise sussus dietas, dietas, Kemin Kemin puede puede ayudarle. ayudarle.

Revise Revise Revise sus sus sus dietas, dietas, dietas, Kemin Kemin Kemin puede puede puede ayudarle. ayudarle. ayudarle.

Kemin Kemin Ibérica Ibérica Tel Tel 977 25 977 4125 8841 88 Kemin Kemin Kemin Ibérica Ibérica Ibérica TelTel Tel 977977 977 25 25 41 41 88 88 88

® ® ©© Kemin Kemin Industries, Industries,Inc. Inc.and and its group groupofofcompanies companies 2016.

2016.

AllAll rights rights reserved. reserved. ® ™ ® Trademarks ™ Trademarks of Kemin of Kemin Industries, Industries, Inc., U.S.A. Inc.,MetaSmart U.S.A. MetaSmart is a Trademark is a Trademark of Adisseo France of Adisseo S.A.S.France S.A.S. ® ® © Kemin © Kemin © Industries, Kemin Industries, Industries, Inc. Inc. and and Inc. itsitsgroup and group itsof group ofcompanies companies of companies 2016.

2016. 2016.

All rights rights All rights reserved. reserved. reserved. ® ®™™Trademarks ®Trademarks ™ Trademarks of of Kemin Kemin of Kemin Industries, Industries, Industries, Inc.,Inc., U.S.A. Inc., U.S.A. U.S.A. MetaSmart MetaSmart MetaSmart is a®Trademark isisaa Trademark Trademark of Adisseo of of Adisseo Adisseo FranceFrance France S.A.S.S.A.S. S.A.S.

2016_ruminants_spain.indd 2016_ruminants_spain.indd1 1

08/02/16 17:23 08/02/16 17:23

2016_ruminants_spain.indd 2016_ruminants_spain.indd 2016_ruminants_spain.indd 1 1 1

08/02/16 08/02/16 08/02/16 17:2317:23 17:23

104

agricultura

A ALFALFA: VALOR NUTRITIVO, CULTIVO E POSIBILIDADE De IMPLANTACIÓN EN GALICIA O cultivo da alfalfa está a aumentar o seu interese na actualidade debido ao seu alto valor nutritivo e ao seu poder rexenerador de nitróxeno no chan, así como ás novas esixencias da PAC, que impón un terceiro cultivo en explotacións superiores a 30 ha para “o pago verde”, polo que moitos gandeiros están valorando esta alternativa.

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

Antón Camarero Suanzes1; Antonio Boado Paz2; Ramón Boado Fernández3 Veterinario técnico comercial de Adial 2 Técnico de Semillas LG 3 Gandeiro e técnico especialista en explotacións agropecuarias

1

INTRODUCIÓN O seu nome científico, Medicago sativa, foi adoptado polo pobo Medo que habitaba Oriente Medio antes que os persas, os gregos importárona para o seu cultivo e a través deles coñecérona os romanos, que a trouxeron á Península Ibérica hai xa máis de 2.200 anos.

agricultura

Gran desenvolvemento do Rhizobium na plántula

Galicia é hoxe en día unha grande importadora desta leguminosa, sobre todo da provincia de Palencia, pero tamén de Burgos, León e Valladolid en menor medida. O seu cultivo ten pouca tradición, aínda que o practicaron os últimos gandeiros de leite nas parroquias coruñesas de Artes, Carreira e Olveira (Ribeira) ata hai ben pouco para dar en verde pois a súa henificación é complexa, como veremos.

As maiores dificultades para a expansión do seu cultivo residen na falta de inoculación de bacterias específicas (Rhizobium) que en ausencia de calcio –unha circunstancia que sucede na maioría dos chans de Galicia– imposibilita o seu desenvolvemento, no pouco coñecemento de técnicas agronómicas para a súa implantación e, sobre todo, no descoñecemento dos sistemas para axudar a alfalfa na súa defensa contra especies espontáneas, moito máis agresivas especialmente a finais do inverno e a comezos da primavera.

O seu cultivo cobra máis interese na actualidade, pois, ademais do seu alto valor nutritivo e do seu poder rexenerador de nitróxeno no chan, a normativa da PAC esixe un terceiro cultivo en explotacións superiores a 30 ha para “o pago verde”, polo que moitos gandeiros xa pensan nesta alternativa. Ademais, é o complemento perfecto ao silo de millo, pois este achega enerxía e a alfalfa, proteína.

Pódense obter ata 16.000 kg/MS/ano, dos cales 2.500 kg son de proteína bruta, que a fai a máis produtiva das proteaxinosas cun rendemento mellor que a soia. Ademais, fixa ata 250 kg de N por ha e ano, o que nos aforrará moito fertilizante.

GALICIA É HOXE EN DÍA UN GRANDE IMPORTADOR DESTA LEGUMINOSA, SOBRE TODO DA PROVINCIA DE PALENCIA, PERO TAMÉN DE BURGOS, LEÓN E VALLADOLID EN MENOR MEDIDA

CULTIVO Sementeira Podemos resumir as variedades en tres ecotipos: flamencas, españolas e californianas. As primeiras teñen maior parada invernal e son máis resistentes ao frío; as españolas son intermedias e as últimas, case sen parada e sen resistencia.

Para a Galicia interior recoméndanse as primeiras. A semente ha de ser inoculada cunha boa cepa de Rhizobium meliloti para que fixe moita cantidade de nitróxeno atmosférico ao chan; para iso ou ben as mercamos co inóculo ou engádeselles terra do cultivo do ano anterior. É posible comprobar a eficacia dos inóculos observando os nódulos nas raíces.

A sementeira poderase facer na primavera ou no outono.

A dose será de 35-40 kg/ha deixándoa entre 0,5 e 1 cm de profundidade e posterior compactado enérxico. Se se fai no outono debemos asegurarnos de que teñan, polo menos, tres follas cando cheguen as primeiras xeadas; é bo sinal lograr as 400 plántulas por metro cadrado. Cando haxa menos de 50 plantas por metro cadrado –cun bo manexo non debería ocorrer ata pasados catro ou cinco anos–, cómpre levantar o cultivo e alternalo con outro distinto ao das leguminosas.

Os cultivos asociados con raygrass ou outras herbas non son recomendables, pois estas últimas terminan invadindo o cultivo e anulando a leguminosa.

Características do terreo, emendas e fertilización A alfalfa débese cultivar en terreos moi fondos que non encharquen e pouco ácidos en pH superior a 6, que na maioría dos sitios da nosa terra significa que son terreos cunha tradición de encalados anuais. Como mantemento emendaremos con 1,5 tm/calcarias/ano. O nitróxeno só é importante na implantación a doses moi pequenas dunhas 50 unidades. Ademais, incorporaranse uns 100 kg de P2O5 en implantación ou tras a sega e en implantación 100 kg de K2O e 120 tras a sega.

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

105

106

agricultura

ACONSÉLLASE QUE SE APLIQUEN OS TRATAMENTOS HERBICIDAS DURANTE A PARADA INVERNAL PARA NON ESTRESAR A PLANTA SEN NECESIDADE

Tratamentos Sempre que se poida, aconséllase que se apliquen os tratamentos herbicidas durante a parada invernal (decembroxaneiro) para non estresar a planta sen necesidade.

• Antes da sementeira En preemerxencia: para o control das gramíneas e dicotiledóneas anuais usaremos benfluralina 18 %, que se incorpora ao chan con labor lixeiro.

En postemerxencia: en función da especie invasora podemos utilizar herbicidas de control de folla estreita (gramíneas): quizalofop p-etil 5 % ou propaquizalofop; en folla ancha usaremos sempre a partir da terceira folla trifoliada o 2,4 DB 40 %, bentazona 48 %-87 %, imazamox 4 % ou tifensulfuron metil 50 % e para alfalfais de máis de dous anos e en parada invernal podemos usar metribuzina 70 %.

• Despois da sementeira A partir do estado de 3-5 follas o 2,4 DB 40 % ou a bentazona 48 %-87 % controlan as dicotiledóneas; o quizalofop p-etil 5 %-10 % controla gramíneas anuais e perennes, e o imazamox 4 % ou o tifensulfuron metil 50 % controlan as dicotiledóneas e certas gramíneas.

Na parada invernal do primeiro ano de cultivo: propizamida 40 % para controlar gramíneas e algunhas dicotiledóneas e o tifensulfuron metil 50 % controla dicotiledóneas, incluídas as labazas.

En paradas invernais a partir do segundo ano de cultivo: metribuzina 70 % para controlar gramíneas e dicotiledóneas + tifensulfuron metil 50 %.

Control de enfermidades Complexo de podremia da raíz e da coroa: ocasionado por fungos de distinta especie, a enfermidade agrávase nos últimos anos do cultivo e con aproveitamentos por cortes excesivos, polo que manter unha boa fertilidade especialmente de potasio e rotar cada cinco anos axudaranos a controlala.

Pseudopeziza medicaginises: é outro fungo que ataca as follas novas e as inferiores. Para combatelo resulta efectivo adiantar o segundo corte e recoméndase rotación cada cinco anos.

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

Aproveitamento e conservación Trátase dunha pradería permanente que aguanta varios anos sen necesidade de resementeira se se manexa dunha maneira eficaz. Os cortes faranse en prefloración cando se vexan do 10 ao 15 % das plantas con flores. Desta maneira o rebrote é máis rápido porque lle demos tempo á planta a acumular substancias de reserva na coroa da raíz, o que nos permitirá facer cortes cada 5 ou 6 semanas. É importante dar o último corte anual un mes antes da parada invernal, para que a planta repoña nutrientes para a seguinte primavera.

O ensilado en rotopacas cun día de presecado é unha boa opción, o henificado é máis complicado coa nosa climatoloxía, pois é moi difícil chegar a humidades de menos dun 15 %, polo que cae a folla coa consecuente perda do seu valor nutritivo.

Como norma xeral o obxectivo é conseguir o máximo de materia seca no mínimo tempo posible. Con acondicionados curtos conséguese reducir as perdas de nutrientes e a proteólise polos propios encimas da planta; aínda así, se a materia seca é moi baixa o risco de mala fermentación aumenta, polo que hai que utilizar conservantes químicos de fermentación, xa que, ademais, o seu baixo contido en azucres fai que sexa un mal substrato para o crecemento das bacterias lácticas, que producirían os ácidos necesarios para baixar o pH e a alta porcentaxe de proteínas e de pectinas. A presenza de saponinas agrava a situación debido ao seu poder tampón, xa que neutralizan os escasos ácidos orgánicos que se producen, impedindo máis a baixada do pH. Por esta razón a alfalfa defínese como un cultivo difícil de ensilar e os conservantes químicos de fermentación son necesarios neste proceso. De entre eles, o nitrito de sodio e a hexamina son os máis indicados.

108

agricultura

O nitrito coa humidade rende óxido nitroso, que se volatiliza e se difunde por todo o silo exercendo unha acción bactericida, sobre todo contra os clostridios, moi indicada en silos de encintados nos que a planta non se pica e o óxido se difunde ben a través dos espazos sen que se escape, porque o plástico o impide. A hexametilenetetramina (hexamina) descomponse en moléculas de formaldehido que actúa contra clostridios, listerias e enterobacterias. Nin o óxido nitroso nin a hexamina inhibirían o crecemento das beneficiosas bacterias lácticas, escasas neste substrato.

Hai que observar a altura do corte, deixando 10 cm, que favorecerán o rebrote próximo

Como mínimo, hai que cortar a 7 cm e preferentemente a 10 cm do chan para evitar incorporar terra que, ademais de baixar a apetecibilidade, aumentaría a carga bacteriana de clostridios e enterobacterias, ademais de prexudicarnos os seguintes rebrotes pois deixariamos a planta sen reservas. Farase un presecado en fileiras anchas sen volteo para evitar perdas de folla, por esta mesma razón o fileirado deberíase facer en condicións de lixeiro orballo para impedir a dehiscencia da folla, pois esta quedaría no campo; os cortes da tarde son algo máis ricos en azucres que os matutinos, aínda que non é un nutriente abundante nesta planta, como xa mencionamos.

Materias secas de máis do 40 % poderían comprometer a compactación en silos trincheira, diminuíndo a estabilidade aeróbica, polo que usariamos antifúnxicos a base de benzoato sódico ou sorbato potásico con acción contra mofos e fermentos. A eficacia destes sales é moi superior á do acetato ou o propionato contra estes microorganismos.

Podemos resumir as claves do éxito deste cultivo en tres puntos: 1. Localización de terras profundas, de pH maior de 6 e non encharcadas 2. Control de adventicias (malas herbas) 3. Aproveitamento correcto dos cortes para non esgotar reservas da coroa da raíz da planta VALOR NUTRITIVO O autor gaditano Lucio J. M. Columela escribiu no ano 42 da nosa era a súa famosa obra De re rústica, composta por doce libros nos que fala, entre outros temas, sobre a vida e a produción no campo. No libro II, despois de citar distintas leguminosas forraxeiras no capítulo 11, di sobre a alfalfa: “Pero de todas as que probamos por boas (forraxes), a máis sobresaliente é a alfalfa, porque en sementándoa unha vez dura dez anos; porque despois se sega ben catro veces ao ano e algún seis; porque esterca a terra; porque todo o gando maior que se puxo fraco engorda con ela; porque lle serve de remedio ao menor que está enfermo e porque unha yugada dela dá comida máis que suficiente para tres cabalos un ano”.

A razón de que esta especie sexa tan galactófora, despois de case 2.000 anos da descrición das propiedades da planta polo botánico hispano-romano, segue a ser máis empírica do que nos di o seu perfil nutritivo obtido das táboas ou dunha analítica, pois os resultados do seu uso son superiores aos que predí no racionamento a súa análise química, o que lle dá certo poder meigo.

Valores nutritivos de catro calidades de alfalfa deshidratada e herba deshidratada (INRA) Valores na materia Materia seca % Proteína bruta % Celulosa bruta % Fibra ácido deterxente % Fibra neutro deterxente % Lignina ácido deterxente % Materias graxas brutas % Cinzas brutas % Azucres % Calcio g/kg Fósforo g/kg Magnesio g/kg Potasio g/kg Sodio g/kg Cloro g/kg Xofre g/kg Balance anión catión mEq/kg Vitamina A (1.000 UI) Vitamina E mg/kg Vitamina B6 mg/kg UFL PDIA PDIE PDIN

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

Alfalfa deshidratada 22-25 % PB (MS) 89,8 20,9 18,9 22,8 34 6,2 3,1 11,6 6 22,6 2,4 1,7 26,6 0,2 6,5 2,7 335 91 202 283 0,7 74 114 142

Alfalfa deshidratada 18-19 % PB (MS) 90,6 16,7 25,7 29,5 41,8 7,5 2,6 10,6 4,2 20,2 2,4 1,6 23,5 0,2 6,1 2,6 278

0,63 56 94 109

Alfalfa deshidratada 17-18 % PB (MS) 90,6 15,8 26,7 30,6 43 7,8 2,5 10,4 3,8 19,7 2,4 1,5 22,8 0,2 6 2,5 266 55 122 285 0,62 53 91 103

Alfalfa deshidratada < 16 % PB (MS) 91,4 13,8 29,2 33,1 45,9 8,3 2,2 9,9 3,2 18,6 2,4 1,5 21,3 0,2 5,8 2,4 238

Herba deshidratada 15 % PB (MS) 89,6 15 23,3 27,5 48,6 3,2 3,1 7,8 9,1 5,4 2,8 1,7 21 3,9 7,8 1 424

0,6 43 81 87

109 9 0,8 101 100 101

Valores proteicos (FEDNA) Proteína soluble (% PB)

26

Proteína degradable (% PB)

77

Coeficiente de dixestibilidade proteína 68 Lisina (% PB)

4.29

Metionina (% PB)

1.4

Triptófano (% PB)

1.68

MESTURAS FORRAXEIRAS

SPEEDYLMIX, pradeiras anuais de sega ou pastoreo PLURIMIX, pradeiras perennes para secanos frescos REGMIX, pradeiras perennes de regadío SECMIX, pradeiras perennes para secanos

Expresión vexetal

O noso catálogo en www.rocalba.com

110

agricultura

Entre os nutrientes coñecidos cabe destacar o alto contido proteico, que en combinación co ensilado de millo, rico en amidóns e enerxía, fan do binomio unha base forraxeira excelente para as vacas de leite. Debido á alta dixestibilidade da súa fibra e á súa alta apetecibilidade, o consumo de materia seca pode aumentar ata un 30 % máis en comparación a unha ración semellante pero con silo de herba. Como outras leguminosas ten factores antinutritivos, como as saponinas, que dan sabor amargo e tenden a formar xabóns estables en solución acuosa.

A súa presenza nas plantas está relacionada con efectos protectores contra fungos e insectos fitófagos, aínda que poden resultar con efecto negativo sobre o consumo en monogástricos, nos ruminantes e nos coellos ao seren hidrolizadas pola flora do rume ou cego, e aínda que estiveran a niveis altos terían escaso efecto. As pectinas, malia seren responsables en boa parte da dificultade que ofrece esta planta ao ensilado, están presentes na parede celular nunha proporción do 8 %, son interesantes a nivel dixestivo pois funcionan como un tampón estabilizando o pH e son aproveitables polos ruminantes de forma similar aos azucres. Polo seu alto contido en catións, o calcio e o potasio danlle un valor de balance anión catión moi positivo, non así no secado e no preparto, etapas nas que está contraindicado o seu consumo.

ENTRE OS NUTRIENTES COÑECIDOS CABE DESTACAR O ALTO CONTIDO PROTEICO, QUE EN COMBINACIÓN CO ENSILADO DE MILLO, RICO EN AMIDÓNS E ENERXÍA, FAN DO BINOMIO UNHA BASE FORRAXEIRA EXCELENTE PARA AS VACAS DE LEITE

CONCLUSIÓN Aínda que as condicións galegas non son de todo idóneas para este cultivo pola acidez da terra e pola nosa pluviosidade, non significa que determinadas parcelas non poidan servir e a falta de tradición é salvable. Lembremos que non hai tantos anos se comezou a intensificar o cultivo do millo para silo e tamén custou aprender as técnicas de sementeira, fertilización, tratamentos fitosanitarios etc., dificultades que hoxe en día podemos dar por superadas. A demostración está nos altos rendementos e nas excelentes calidades dos silos encintados obtidos nas seis hectáreas da explotación da antiga fábrica en Présaras (Vilasantar, A Coruña) pola familia Boado, como se pode ver na analítica e nas fotografías que se inclúen neste artigo.

Resultados en MS Parámetro analizado

Valor obtido

Unidades

pH medido 4,5 Materia seca 68,0 % Proteína bruta 22,6 % Fibra ácida 27,6 % Fibra neutra 33,7 % Cinzas 10,2 % Excelente resultado dunha analítica de alfalfa recollida na antiga fábrica de Vilasantar Fonte: Laboratorio de Mouriscade

AGRADECEMENTOS A Álex Udina de Adial pola revisión do artigo e pola información recibida.

REFERENCIAS BIBLIOGRÁFICAS Fichas de cultivos forraxeiros do CIAM 2015 El cultivo de alfalfa en zonas húmedas. José Jesús García González, Hojas divulgadoras del Ministerio de Agricultura, Pesca y Alimentación, 1984 Táboas FEDNA de composición dos alimentos Táboas NRC de composición dos alimentos Táboas INRA de composición dos alimentos Prados y forrajes, J. Ramón Eraso, ed. Biblioteca Agrícola Aedos Praderas y forrajes: producción y aprovechamiento, E. Muslera Prado y C. Ratera García, Ediciones Mundi-Prensa Alfalfa ensiling guide (Addcon) e outras publicacións da compañía Addcon

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

112

ECONOMÍA

A alimentación é o principal compoñente dos custos cun 48 % do total: o 39 % para os comprados e o 9 % para os producidos na explotación

A XESTIÓN DAS EXPLOTACIÓNS DE LEITE NA NOVA SITUACIÓN SEN COTAS Expoñemos os resultados económicos dun grupo de explotacións de leite de Galicia, Asturias e Cantabria durante os anos 2013, 2014 e 2015 e os factores clave para a súa mellora.

Francisco Sineiro García, Laura Seoane Novo, Victoriano Calcedo Ordóñez Escola Politécnica Superior de Lugo, Universidade de Santiago de Compostela * Roberto Lorenzana Fernández e Ibán Vázquez González participaron neste traballo en anos anteriores

1. INTRODUCIÓN Desde o ano 2007 as explotacións de leite enfróntanse a unha nova situación con prezos do leite máis variables e unha subida importante dos concentrados, dos fertilizantes e da enerxía, que contrasta coa situación anterior: un prezo do leite relativamente estable e favorable con respecto aos concentrados.

As causas desta nova situación foron os cambios na Política Agraria Común e unha forte subida nos prezos do petróleo, aos que se sumou o aumento no consumo de alimentos por parte dos países en desenvolvemento. O leite pasou de ter un mercado regulado por medio das cotas que AFRIGA ANO XXII - Nº 125

controlaban a produción e unhas medidas indirectas de apoio aos prezos a quedar desregulado e, por tanto, a mercé do mercado internacional, que sempre foi moi inestable.

Ademais, a subida no prezo do petróleo non afectou só ao prezo da enerxía, senón tamén ao de fertilizantes e concentrados, ao utilizarse parte das súas materias primas para a fabricación de biocombustibles.

Desde o final das cotas, en abril do ano pasado, estamos a asistir a unha crise de baixos prezos, ao non cumprirse as dúas previsións que se utilizaron como a base da xustificación para a súa eliminación: que o aumento na produción ía ser moderado e que, ademais, sería exportado na súa maior parte ao mercado internacional. Na realidade o aumento da produción foi máis elevado, sobre todo nos países do norte de Europa, e menos dunha terceira parte foi exportada, o que resultou nunha deterioración dos prezos no mercado europeo.

O descenso no prezo do petróleo nos dous últimos anos provocou unha relativa caída nos prezos da enerxía, dos fertilizantes e dos concentrados, aínda que a un ritmo máis moderado que no do petróleo.

Os últimos estudos sobre as perspectivas existentes para os próximos anos apuntan a un prezo medio do leite de 0,34 euros/quilo no período de 2017 a 2025, pero cunha elevada variabilidade de ata uns 6 céntimos sobre ese valor medio, así como a prezos dos concentrados similares aos actuais pero tamén suxeitos á referida inestabilidade, que poden dar lugar a períodos de prezos máis favorables seguidos por outros desfavorables ben por prezos baixos do leite ou por prezos elevados dos concentrados. Baixo estas condicións de maior variabilidade é recomendable prestar unha maior atención ao seguimento dos resultados económicos para estudar as súas alternativas de mellora e os posibles efectos de novos investimentos antes de que sexan executados.

Con este fin imos expoñer as nosas reflexións sobre a xestión da explotación na nova situación sen cotas, que están baseadas na experiencia acumulada nun grupo de xestión técnico-económica co que levamos traballando os últimos dez anos. Este proxecto é financiado pola Fundación Triptolemos, da que son patróns Nestlé España e a Universidade de Santiago, e foi posible grazas á colaboración dos gandeiros, todos eles provedores de Nestlé. Comezaremos por presentar un resumo dos efectos provocados polos cambios nos prezos sobre os resultados económicos das explotacións durante os últimos anos, a continuación centrarémonos nun estudo máis detallado dos resultados dos últimos tres anos para un grupo constante das mesmas explotacións e finalizaremos cunhas conclusións sobre os factores clave na mellora dos resultados.

AgroBank

ECONOMÍA

2. OS EFECTOS DOS CAMBIOS NOS PREZOS DURANTE OS ÚLTIMOS DEZ ANOS Estes anos estiveron caracterizados por unha elevada variabilidade nos prezos do leite e unha forte subida nos dos concentrados, os fertilizantes e a enerxía, que creceron moi por riba dos do leite. Deste xeito, a relación de prezos entre o leite e os concentrados, que antes era favorable ao primeiro, podendo adquirir preto de 1,5 quilos de concentrado co importe percibido por 1 litro de leite, foise deteriorando pola forte subida nos prezos do concentrado ata quedar en valores próximos a 1,0 nos últimos anos.

Asesoramento e servizo para o sector agrario

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

113

ECONOMÍA

Como resultado desta evolución o prezo do leite en 2015 é un 10 % superior ao do ano 2006, pero queda moi por baixo dos rexistrados nos concentrados, que se elevaron nun 31 %; na enerxía, cunha subida do 46 %, e nos fertilizantes, que chegaron ata un 60 % (figura 1).

UTILIZAMOS OS DATOS DUN GRUPO DE XESTIÓN DE EXPLOTACIÓNS DE TAMAÑO MEDIO E GRANDE SITUADAS EN GALICIA, ASTURIAS E CANTABRIA CO QUE LEVAMOS TRABALLANDO DESDE 2006

180 170

Prezos ano 2006=100

Figura 1. Evolución dos prezos do leite, dos pensos, da enerxía e dos fertilizantes de 2006 a 2015 (prezos ano 2006=100)

160

154

150

148

140

130

130 120

123

110 100 90 80

2006

2007

2008

Leite

Figura 2. Variacións nos ingresos, nos custos e nas rendas por mil litros nas explotacións de leite da cornixa

2009

2010

Fertilizantes

2011

2012

Penso

2013

2014

2015

Enerxía

160 Valores ano 2006=100

140 120 100 80 60 40

149

130

100 66

20

89

96

120 73

91

69

Renda

Leite

Ingresos

2015

2014

2013

2012

2011

2010

2009

2008

2007

0 2006

114

Custos

Como resultado desta elevada variabilidade no prezo do leite e da súa evolución desfavorable respecto ao dos seus principais insumos, a renda unitaria das explotacións, como diferenza dos ingresos menos os custos correntes e as amortizacións, quedou por baixo da obtida en 2006 en 6 dos 9 anos transcorridos. Foi maior nos anos con prezos elevados do leite, en 2007, 2008 e 2014, con valores que estaban entre un 20 % e preto do 50 % por enriba do 2006, mentres que tivo os seus valores mínimos en 2009 e 2015, cun 31-34 % por baixo de 2006 debido aos baixos prezos do leite, así como en 2012, neste caso provocado tamén por un prezo alto dos concentrados (figura 2).

Estes datos poñen de manifesto a nova situación á que deberon enfrontarse as explotacións durante os últimos anos, cunha elevada variabilidade nas rendas que non só se pode repetir senón mesmo ampliar como resultado do final das cotas ao eliminarse a última medida que quedaba para a regulación do mercado.

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

A RENDA TIVO UN VALOR MÁXIMO DE 128 € POR MIL LITROS EN 2014 GRAZAS A UN PREZO DO LEITE DE 382 €, MENTRES QUE QUEDOU EN SÓ 77 € EN 2015 CO LEITE A 320 € E O BENEFICIO EN 58 € EN 2014 E 11 € EN 2015 3. OS RESULTADOS DO GRUPO DE EXPLOTACIÓNS DA CORNIXA CANTÁBRICA DE 2013 A 2015 Para ilustrar a situación e os resultados económicos das explotacións de leite utilizamos os datos dun grupo de xestión de explotacións de tamaño medio e grande situadas en Galicia, Asturias e Cantabria co que levamos traballando desde o ano 2006, dos que xa expuxemos os seus resultados xerais na figura 2.

Comezamos por mostrar o método de cálculo dos resultados para, a continuación, expoñer os resultados medios, a composición dos ingresos e custos e mais os prezos mínimos a obter polo leite para facerlles fronte aos custos.

Despois estúdase a variabilidade existente entre explotacións no beneficio por ocupado e na eficiencia produtiva e finalizamos sinalando os factores clave na mellora dos resultados.

3.1. Cálculo dos resultados Preséntanse as contas da explotación baixo dous enfoques: contable e de caixa. No primeiro rexístranse os ingresos e custos resultantes da actividade da explotación durante o ano, que poden diferir dos cobros e pagos realizados por dous motivos: por un desfasamento temporal entre o momento no que se producen e cando se cobran ou pagan, ou por corresponder a ingresos ou custos potenciais que non van ter a curto prazo a súa correspondencia con movementos na caixa da explotación. Exemplos do segundo caso son os custos estimados pola perda de valor das instalacións e a maquinaria por medio das amortizacións ou polos recursos propios utilizados na explotación como son o traballo familiar e o capital, que son valorados por medio do seu custo de oportunidade ou uso alternativo ao que poderían dedicarse no caso de non ser empregados na explotación.

O cadro 1 contén os detalles do seu cálculo. Os resultados preséntanse a varios niveis. A renda da explotación equivale á retribución obtida para o traballo e o capital familiar, xa que para o seu cálculo só se descontan os custos correntes e as amortizacións. Pola contra, o beneficio representa a cantidade que queda despois de descontar a totalidade de custos; neste caso un valor negativo do beneficio indica que a explotación non é capaz de retribuír o traballo familiar e o capital achegado cos valores utilizados*.

A conta da explotación por medio do enfoque contable reflicte ben a súa situación económica a medio prazo, pero pode non facelo de modo adecuado para a situación real a curto prazo. Por esta razón utilízase tamén a con-

ECONOMÍA

ta de tesourería, que mide o fluxo de caixa que queda na explotación como diferenza dos cobros e pagos realizados durante o ano. Achega unha información complementaria que pode ser especialmente útil para aquelas explotacións que realizaron investimentos recentes e teñen un importe elevado de débedas pendentes, ao incluír datos sobre a súa situación financeira e os posibles problemas de liquidez.

Nesta conta inclúense os cobros e pagos da actividade corrente da explotación e os de tipo extraordinario, que son realizados nese ano, pero cuxos efectos se poden estender a varios anos. Exemplos destes casos son os pagos derivados dos investimentos realizados e os compromisos contraídos cos préstamos, cuxos efectos van repercutir ao longo dun período máis amplo que o da súa devolución. Neste enfoque o fluxo de caixa ou renda dispoñible da explotación resulta da diferenza entre as entradas de caixa ou cobros e as saídas de caixa ou pagos; equivale á cantidade que lles queda para facerlles fronte aos gastos familiares e poder dedicala ao aforro ou a investimentos, no caso de quedarlles un remanente (cadro 2).

De modo resumido, as diferenzas existentes entre ambos os enfoques son as seguintes: • Nos cobros non se inclúe a variación do inventario do gando nin a estimación do leite utilizado para o consumo familiar (autoconsumo).

• Nos pagos substitúense as amortizacións técnicas da maquinaria, das instalacións e dos equipos polos pagos ocasionados polos préstamos pendentes, tanto do capital devolto como dos intereses. Ademais, non se inclúen os custos de oportunidade dos factores propios.

Cadro 1. Cálculo dos resultados desde a perspectiva contable Leite (venda) Gando (venda - compra + variación de inventario) Subvencións

INGRESOS (1)

Outros ingresos Alimentos comprados Alimentos producidos (inclúe a contratación de maquinaria) Sanidade, reprodución e outros do gando Enerxía (combustibles e electricidade)

Custos variables correntes (2)

Reparacións e mantemento Salarios, arrendamentos e intereses Outros xerais (seguros e outros) Amortizacións técnicas (instalacións e maquinaria) Renda Custo de oportunidade traballo familiar Renda con traballo familiar Custo de oportunidade capital propio Beneficio

Custos fixos correntes (3) Amortizacións (4) = 1-2-3-4 (5) = Renda - 5 (6) = Renda con traballo familiar - 6

*1.000 euros mensuais para o traballo; o 2,6 % de interese (4 % interese legal de 2013 menos a inflación do 1,4 % dese ano) para o capital propio investido nas instalacións, na maquinaria e no gando, 275 euros/ha (media do custo dos arrendamentos) para as terras propias.

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

115

116

ECONOMÍA

Cadro 3. Características medias das explotacións

Cadro 2. Cálculo do fluxo de caixa Venda de leite Venda - compra de gando Subvencións

COBROS (1)

Outros cobros Alimentos comprados Alimentos producidos Sanidade, reprodución e outros do gando Enerxía (combustibles e electricidade)

Pagos correntes (2)

Reparacións e mantemento Salarios e arrendamentos Outros xerais (seguros, ETA) Devolución de préstamos e intereses

Pagos extraordinarios (3)

Fluxo de caixa ou renda dispoñible

= 1-2-3

3.2. Resultados medios e composición dos ingresos e custos Utilizamos os resultados obtidos por un mesmo grupo de 27 explotacións durante os tres anos de 2013 a 2015 que poden ser representativos desta nova situación de variabilidade do mercado, pois houbo fortes variacións nos prezos do leite, que foron elevados en 2014 e baixos en 2015.

Estas explotacións tiveron crecementos moi importantes nas últimas décadas, chegando de media a triplicar a produción que obtiñan en 1992, cando se estableceron as cotas, grazas aos elevados investimentos en instalacións, maquinaria, gando e compra de cotas. No ano 2015 a súa produción actual media ascende a 714 mil litros, variando entre os 300 mil e os 2,2 millóns de litros, aínda que a metade das explotacións estaba entre os 450 e os 750 mil litros. Obteñen uns 9.070 litros por vaca presente, que equivale a uns 10.570 por vaca en lactación ao ter un 14 % de vacas secas. Dispoñen de 39 hectáreas, das que a metade son arrendadas, dedicando un 45 % ao millo, que é seguido por un raigrás anual en parte delas, e o resto a praderías (cadro 3). O traballo é equivalente ao de 2,9 persoas a tempo completo do que case un 80 % é achegado polo titular e polos familiares. O valor dos investimentos nas instalacións, na maquinaria e no gando ascende a uns 7.900 euros por vaca, dos que un 10 % corresponde a préstamos pendentes, aínda que este nivel de endebedamento é moi variable.

A maior parte utiliza o carro mesturador para a alimentación do gando, cunha ración media duns 38 quilos de silos de millo e herba, que en materia seca equivalen ao 55 % dela, e o resto é achegado por uns 9 quilos de concentrado e unha cantidade menor de forraxes compradas. Hai tamén tres explotacións con mestura húmida e dúas en pastoreo.

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

Prod. leite (litros) Prod./ocupado (litros) Prod./vaca (litros) Vacas Sup. forraxes (ha) Concentrado vacas (kg/mil litros)

2013

2014

638.592 222.055 8.829 72,3 36,4

703.568 244.201 9.135 76,2 37,1

384

381

Media dos 2015-2013 3 anos 714.032 685.397 75.440 242.636 236.297 20.581 9.070 9.011 241 76,6 75,0 4,3 38,7 37,4 2,4 2015

360

375

-24

A renda media dos tres anos, que é a retribución ao traballo e ao capital achegado pola familia, acadou os 23.126 euros por ocupado como resultado de obter uns 236.300 litros por ocupado e 103 euros por cada mil litros (cadro 4). Pola súa banda o beneficio, despois de descontar os custos para o traballo e o capital propio, quedou en 8.192 euros por ocupado e 32 euros por mil litros. Os resultados foron moi variables nos tres anos debido sobre todo ao prezo do leite, que apenas se compensou cunha lixeira redución nos custos, sobre todo no último ano (figura 3).

Deste xeito, a renda tivo un valor máximo de 128 euros por mil litros en 2014 grazas a un prezo do leite de 382 euros, mentres que quedou en só 77 euros en 2015 co leite a 320 euros e o beneficio en 58 euros en 2014 e 11 en 2015 (figura 3).

Cadro 4. Resultados medios dos tres anos detallados (euros por explotación, por ocupado e por mil litros) Explotación

Ocupado

Mil litros

Leite

245.145

84.044

354

Gando

14.375

5.171

24

Subvencións

23.717

8.661

38

Outros ingresos

6.253

2.179

8

TOTAL INGRESOS

289.490

100.055

424

Alimentos comprados

112.112

37.584

153

Alimentos producidos

22.316

8.184

36

Sanidade, reprodución e outros do gando

20.975

7.225

31

Enerxía

12.379

4.309

18

Reparacións e mantemento

9.139

3.031

12

CUSTOS VARIABLES CORRENTES

176.921

60.333

250

Salarios, arrendamentos, intereses

11.878

4.001

15

Xerais

13.984

4.746

20

Custos correntes fixos

25.862

8.748

35

Amortizacións

21.990

7.847

35

Renda

64.717

23.126

103

Custos de oportunidade traballo familiar

27.863

9.645

41

Renda con traballo familiar

36.854

13.481

62

Outros custos de oportunidade

13.481

5.289

30

Total custos

266.117

91.862

391

BENEFICIO

23.373

8.192

32

La alimentación bajo control Sistemas de preparación y reparto de alimentos de DeLaval

Optimat: la automatización completa de la alimentación

DeLaval Equipos S.A. C/ Anabel Segura nº 7 28108 Alcobendas (España) Tel 91 490 44 73 info.espana@delaval.com www.delaval.es

ECONOMÍA

O PREZO MÍNIMO PARA CUBRIR OS CUSTOS CORRENTES E AS AMORTIZACIÓNS EQUIVALE A 251 EUROS POR MIL LITROS E ASCENDE ATA OS 322 EUROS AO INCLUÍR TAMÉN OS CUSTOS DE OPORTUNIDADE DOS FACTORES PROPIOS

386

451

434

Leite

Ingresos

Renda 2013

Renda con traballo familiar

2014

11

58

29

39

87

61

77

128

105

320

382

361

Resultados por mil litros

Euros por mil litros

Figura 3.

Resultados medios por anos

Beneficio

2015

Ingresos

Renda

Na distribución de ingresos destaca a achega da venda de leite, que por si soa representa o 84 % do total; as subvencións o 9 % e o gando e outros completan o 7 % restante (figura 4).

Os custos correntes, que son os que resultan en pagos que hai que realizar durante o ano, equivalen ao 73 % dos custos totais, mentres que as amortizacións e os custos de oportunidade do traballo e o capital achegado pola familia, que equivalen ao 9 e ao 18 % restantes, non resultan en pagos a curto prazo. Con todo, hai que telos en conta para

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

Renda con traballo familiar

3,2

15,1

6,2

7,8

20,0

11,0

17,9

30,2

21,3

93,3

110,7

96,2

Resultados por ocupado

Miles de euros por ocupado

118

Beneficio

non descapitalizarse e poder renovar o capital e para obter un beneficio que permita retribuír a man de obra e o capital propio cos valores que utilizamos.

A alimentación é o principal compoñente dos custos cun 48 % do total: o 39 % para os comprados e o 9 % para os producidos na explotación. Os do gando (sanidade, reprodución e outros) supoñen un 9 %; o conxunto da enerxía e reparacións, un 15 %; e os de carácter xeral (seguros, salarios, arrendamentos e intereses), o 9 % restante.

Naves ganaderas, almacenes y cobertizos

Ganadería Juan Manuel Pérez López Laiosa - O Incio

Ganadería Jose Manuel Reboiro Campo Grilo de Guntín - Bóveda

Fabricado por:

Distribuidor en la provincia de Lugo para los ayuntamientos de: O Corgo, Guntín, Quiroga, O Saviñao, Monforte de Lemos, Bóveda, O Incio, A Pobra do Brollón, Sober, Ferreira de Pantón, Paradela, Láncara, Sarria, Baralla, Becerreá, O Páramo, Friol y Triacastela.

Distribuidor en la provincia de Ourense para los ayuntamientos de: Verín, Allariz, A Gudiña y Riós.

C/ Doctor Casares 189 - Entresuelo 27400 Monforte de Lemos (Lugo) • Tlf.: 617 334 424

120

ECONOMÍA

Figura 4.

Distribución dos custos e ingresos (en euros por mil litros)

Oport. cap. propio 30

Alimentos comprados 153

Traballo familiar 41 Amortizacións 35

Fixos correntes 35

O. variables 30 Sanidade, reprod., o. gando 31

Alimentos producidos 36

Gando 24 Subvencións 38 O. ingresos 8

Leite 354

3.3. Prezos mínimos do leite Para calcular o prezo mínimo do leite que permita facerlles fronte a estes custos é necesario descontar os ingresos recibidos polo gando, as subvencións e outros. Imos determinar catro niveis de prezos mínimos: • o que se precisa para facerlles fronte aos custos correntes, que corresponden aos pagos que hai que realizar • o que permite ademais compensar o custo das amortizacións • o que serve ademais para compensar o traballo familiar • o que permite compensar tamén o capital propio investido na explotación O primeiro nivel dos custos correntes equivale ao prezo mínimo que hai que ter para poder facerlles fronte aos pagos; é coma un nivel básico de resistencia en tempos de crises, mentres que o último representa o prezo a obter para cubrir todos os custos.

O prezo mínimo para cubrir os custos correntes equivale a 216 euros por mil litros, que ascende a 251 euros ao engadir as amortizacións e ata os 322 euros ao incluír tamén os custos de oportunidade dos factores propios (figura 5); AFRIGA ANO XXII - Nº 125

este último valor está próximo aos obtidos noutros estudos en España e nos principais países produtores en Europa. É importante ter presentes estas referencias na nova situación existente nos últimos anos, que se pode acentuar coa eliminación das cotas, xa que a renda da explotación, como se indicou, queda exposta a unha elevada inestabilidade debido ás variacións existentes no prezo do leite e no dos concentrados. A medio prazo, o prezo do leite ten que cubrir os custos totais, pero tamén debemos coñecer o nivel mínimo para facerlle fronte aos pagos correntes a curto prazo.

Máis aló destes valores medios é necesario estudar tamén a variabilidade que hai entre as explotacións. As diferenzas son moi elevadas no prezo límite para cubrir os custos correntes chegando a superar os 100 euros, con valores que van desde os 160 ata os 260 euros; os valores máis baixos están naquelas nas que todo o seu traballo é familiar e teñen unha menor carga de amortizacións. Estas diferenzas redúcense ata uns 80 euros cando temos en conta todos os custos, variando entre os 270 e 350 euros (figura 6).

Características Alimento energético con fibra muy digestible Perfecto sustituto o complemento del silo de maíz en la ración Producto alimentario muy seguro desde el punto de vista sanitario Reduce el riesgo de contaminación de la ración por aflatoxinas Inmejorable ensilado entre paredes, con mínimas pérdidas Entregas a granel o en microsilos de 1.000 Kg. Disponibilidad durante todo el año Facilita la digestión y la rumia, favoreciendo el efecto tampón contra la acidosis ruminal Calidad garantizada por Azucarera

Composición 27

Materia Seca* (%)

1,04

UFl** (leche)

1,01

UFc** (carne)

6,7

Cenizas brutas* (%MS)

0,8

Grasa bruta* (%MS)

10

Proteína bruta* (%MS)

5

Azúcar* (%MS)

44

PDIA** (g/kg)

50

FND* (%MS)

*Fuente: Azucarera / **Fuente: FEDNA

Suministro

Granel

Microsilos 1t

Pulpa ensilada

Más información: piensos@azucarera.es / 91 724 5077

ECONOMÍA

Euros por mil litros

122

216

251

CUSTOS CORRENTES

CON AMORTIZACIÓN

Prezo mínimo

Gando

CON TRABALLO FAMILIAR

AS EXPLOTACIÓNS DE CABEZA OBTEÑEN 65 € POR MIL LITROS CON RESPECTO A TAN SÓ 1 NAS DE COLA; A MAIOR PARTE DESTA DIFERENZA É DEBIDA A TER 58 € MENOS DE CUSTOS

3.4. As diferenzas no beneficio por ocupado O beneficio por ocupado é o principal índice de referencia para comparar os resultados entre explotacións, xa que é o valor obtido despois de descontar todos os custos dos ingresos por cada ocupado a tempo completo con independencia do seu tamaño. Podemos descompoñer este valor nas súas dúas partes: a produción de leite obtido por cada ocupado e o beneficio por cada litro de leite. Porén, este resultado débese considerar no seu conxunto, xa que, por exemplo, unha explotación pode obter un valor elevado na produción de leite por ocupado porque contrata moitos servizos, como a preparación do cultivo e a sementeira do millo e a súa colleita, ou a recría do gando fóra da explotación; neste caso, o beneficio obtido por litro reducirase polo maior valor do custo destes servizos. Deste xeito, un determinado valor do beneficio por ocupado pódese obter con combinacións diferentes destes dous compoñentes, por exemplo, cun valor elevado da produción por ocupado que compense outro baixo no beneficio por ocupado ou ao revés. Cada explotación debe definir a súa estratexia en función dos seus recursos e factores limitadores.

Hai unhas elevadas diferenzas entre as explotacións no beneficio por ocupado. As explotacións de cabeza, que son a cuarta parte do grupo que teñen os mellores resultados, obteñen de media 16.260 euros de beneficio por ocupado, que son uns 15.560 máis que nas de cola, a cuarta parte delas cos valores máis baixos. Este valor é o resultado conxunto da produción por ocupado, que nas de cabeza supera en 59.690 litros de leite ás de cola, así como do beneficio unitario obtido, que é tamén superior en 64 euros por mil litros ás de cola.

A produtividade por ocupado depende do maior número de vacas manexadas por ocupado e do rendemento por AFRIGA ANO XXII - Nº 125

322

292

Subvencións

Figura 5. Prezos límite do leite para cubrir os distintos niveis de custos (en euros por mil litros)

CON CAPITAL PROPIO

Outros ingresos

vaca. No noso caso depende máis das vacas por ocupado, que son 6 máis nas de cabeza, que das diferenzas no rendemento por vaca, que son superiores en tan só 116 litros.

O número de vacas manexadas por ocupado está á súa vez influído por varios factores: a organización e capacidade do traballo, as instalacións e maquinaria dispoñibles, a superficie de forraxes, os servizos contratados e o número de animais de recría. Como podemos observar no cadro 5, as explotacións de cabeza teñen 6 vacas máis e dispoñen tamén de 1,5 ha máis de superficie de forraxes, que son capaces de manexar grazas a un maior investimento en instalacións e maquinaria, aos servizos contratados ou pola súa mellor organización do traballo.

A produción por vaca presente depende do seu potencial produtivo, da alimentación e da sanidade, pero tamén dos seus resultados reprodutivos. No noso caso a diferenza duns 340 litros na produción das vacas en lactación entre as explotacións de cabeza e cola redúcese a menos da metade no rendemento por vaca presente debido a que hai case un 2 % menos de vacas en lactación no grupo de cabeza.

Cadro 5. Diferenzas nos compoñentes da produción por ocupado entre as explotacións de cabeza e de cola Produción/ocupado (l) Vacas/ocupado Investimento/ocupado (euros)

Cabeza

Cola

Diferenza

264.566

204.875

59.692

27,7

21,8

5,9

49.617

38.733

10.883

Sup. forraxes/ocupado (ha)

11,5

10,1

1,4

Produción/vaca (l)

9.443

9.327

116

Produción/vaca en lactación (l)

10.998

10.657

341

85,8

87,6

-1,8

% vacas en produción

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

ECONOMÍA

450

Figura 6. Variabilidade nos prezos mínimos entre as explotacións

400 350

Euros por mil litros

124

300 250 200 150 100 50 0

1

2

3

4

5

6

7

8

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27

Explotacións Custos correntes

Con amortizacións

Alimentos comprados

-6

Alimentos producidos -3

Outros variables -3

Fixos correntes Traballo familiar

-1

-23 -24 4

Cap. propio Outros ingresos

1

Leite -30

Con capital propio

Figura 7. Diferenzas no beneficio por mil litros entre as explotacións de cabeza e cola (en euros)

-2

Sanidade, reprod., o. gando

Amortizacións

Con traballo familiar

6 -25

-20

-15

-10

-5

0

5

10

Euros por mil litros Custos oportunidade

Amortizacións

Custos fixos correntes

O segundo compoñente do beneficio por ocupado é o beneficio obtido por litro de leite despois de descontar todos os custos dos ingresos (figura 7). No noso caso as explotacións de cabeza obteñen 65 euros por mil litros con respecto a tan só 1 nas de cola; a maior parte desta diferenza é debida a ter 58 euros menos de custos e en moita menor medida aos 7 euros máis de ingresos que proceden principalmente do mellor prezo de leite, con 6 euros máis polas primas de calidade e/ou cantidade.

As de cabeza teñen 15 euros menos nos custos correntes, dos que 8 corresponden aos custos de alimentación. Estas diferenzas son máis elevadas nas amortizacións, con 23 euros e 20 nos custos de oportunidade que se estiman para os recursos propios, con 24 menos no traballo familiar e 4 máis nos intereses polo maior capital investido, que gardan relación co maior tamaño destas explotacións.

As elevadas diferenzas existentes no beneficio por ocupado permítennos coñecer o potencial de mellora que é posible obter nos resultados das explotacións, que se debería realizar polos medios máis accesibles á situación individual de cada unha delas. Hai varios modos de alcanzar uns elevados valores do beneficio por ocupado por medio das combinacións entre os seus dous compoñentes. Como se AFRIGA ANO XXII - Nº 125

Custos variables

Ingresos

HAI UNHAS ELEVADAS DIFERENZAS ENTRE AS EXPLOTACIÓNS NO BENEFICIO POR OCUPADO. AS DE CABEZA OBTEÑEN DE MEDIA 16.260 €, QUE SON UNS 15.560 MÁIS QUE NAS DE COLA indicou, é clave que cada explotación defina a súa estratexia en función dos seus recursos. Como podemos observar na figura 8, hai explotacións que conseguen beneficios por ocupado similares con combinacións moi diferentes destes dous factores. Sirvan de exemplo as explotacións números 3 e 13, que obteñen uns 15.800 euros de beneficio por ocupado; a primeira elas cunha produción por ocupado relativamente baixa, duns 228 mil litros de leite (con 23 vacas), pero cun valor elevado de 70 euros no beneficio por ocupado, mentres que a segunda necesita ter unha produción elevada cuns 402 mil litros por ocupado (con 49 vacas) debido a ter un menor beneficio de 41 euros por mil litros. Este exemplo pon de manifesto que a estratexia de crecemento no tamaño da explotación debe ir acompañada do control nos custos, pois doutro xeito parte das melloras nos resultados derivadas dunha maior produción poden ser contrarrestadas pola menor marxe obtida por litro.

ECONOMÍA

Produción / ocupado

Beneficio / ocupado

25

600

20

500

15

400

10

300

5

200

0

100

-5

0

-10 1

2

3

4

5

6

7

8

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27

Produción por ocupado (miles litros)

Figura 8. Variabilidade entre as explotacións no beneficio por ocupado, na produción por ocupado e no beneficio por mil litros

Beneficio por ocupado (miles euros)

Explotacións Beneficio / 1.000 l

25

120

20

100

15

80 60

10

40

5

20

0

0

-5 -10

-20 1

2

3

4

5

6

7

8

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27

-40

Beneficio por mil litros (euros)

Beneficio / ocupado Beneficio por ocupado (miles euros)

126

Explotacións

3.5. As diferenzas na eficiencia produtiva Tamén hai diferenzas elevadas entre explotacións cando estudamos a eficiencia coa que utilizan os seus recursos correntes, isto é, daqueles que resultan nos custos que denominamos como variables por cambiar co volume de produción. Deste xeito estudamos as diferenzas existentes no conxunto dos custos unitarios de: • alimentos comprados • alimentos producidos • sanidade, reprodución e outros do gando (produtos de limpeza, camas, control leiteiro) • enerxía • reparacións e mantemento das explotacións As explotacións de cabeza teñen 218 euros por mil litros para o conxunto destes custos variables, que son 70 euros menos que nas explotacións de cola; son, por tanto, máis eficientes por ter un custo máis baixo por cada litro de leite producido. A maior diferenza está nos custos de alimentación, con 119 euros nos alimentos comprados nas explotacións de cabeza, que son 72 euros menos que nas de cola, aínda que o seu custo nos alimentos producidos con 41 euros sexa 6 euros maior que nas de cola (figura 9). Estas explotacións teñen unha maior dispoñibilidade de terras cunha menor carga gandeira, de 2,5 unidades de gando, maior con respecto ás 3,4 nas de cola, que as leva a ser máis autosuficientes en forraxes, aínda que sexa a conta de ter un custo algo maior nos alimentos producidos. O consumo de concentrados das vacas é de 316 quilos por mil litros de leite, que son 132 menos que nas de cola, aínda que cun AFRIGA ANO XXII - Nº 125

rendemento de 8.817 litros/vaca, que é uns 370 litros máis baixo que nas de cola.

As diferenzas son reducidas nos outros custos variables, con 8 euros menos nas de cabeza para as reparacións e o mantemento, e moi escasas, só de 1 a 2 euros, nos de sanidade do gando e enerxía.

4. OS FACTORES CLAVE NA MELLORA DE RESULTADOS O estudo das diferenzas entre as explotacións expostas nos apartados anteriores permítenos expoñer as vías de mellora existentes para tratar de achegar os seus resultados aos obtidos polas que se sitúan na cabeza, aínda que os modos concretos de mellora en cada unha delas sexan diferentes en función dos recursos que teñan dispoñibles.

O principal resultado que tomamos de referencia na comparación entre explotacións é o beneficio por ocupado, que combina a produción de leite por ocupado e o beneficio obtido por cada litro. É posible mellorar na produción de leite por ocupado por medio de varias vías: • por novos investimentos que axuden a aumentar a capacidade de traballo mediante melloras e aumento da capacidade das instalacións e maquinaria.

• por unha mellor organización do traballo que pode permitir manexar máis animais.

• por unha mellora no rendemento por vaca, que depende dunha adecuada alimentación e sanidade, pero tamén dos resultados reprodutivos.

Sector lácteo irlandés: sostenibilidad de principio a fin

Hoy en día la sostenibilidad en la producción es un requisito ineludible. Origin Green, el programa de sostenibilidad irlandés líder en todo el mundo, garantiza la producción sostenible en Irlanda.

Origin Green se aplica a nivel nacional y en él ya participan el 90% de las granjas lecheras irlandesas. Cada 18 meses, las granjas pasan una auditoría y un control de huella de carbono como parte de un programa continuo de medición, análisis y mejora.

Origin Green protege y se fundamenta en las ventajas naturales que ofrece una producción extensiva, en la que las vacas pastan al aire libre las 24 horas del día.

Es lo que el mundo necesita y aportará valor a su negocio.

Para más información: www.origingreen.ie – cecilia.ruiz@bordbia.ie

una iniciativa de

Bord Bia | Paseo de la Castellana, 46 - 28046 Madrid

161657 OG SPANISH AFRIGA 297x210.indd 1

01/06/2016 14:33

128

ECONOMÍA

AS EXPLOTACIÓNS CON CARRO MESTURADOR DEBERÍAN ALCANZAR POLO MENOS OS 230 MIL LITROS POR OCUPADO E REDUCIR EN 35 EUROS POR MIL LITROS OS CUSTOS VARIABLES CORRENTES

-8

Reparacións e mantemento Enerxía

1

Sanidade, reprod., o. gando

2

6

Alimentos producidos Alimentos comprados

Figura 9. Diferenzas nos custos variables por mil litros entre as explotacións de cabeza e cola (en euros)

-72 Custos por mil litros (euros)

Na nosa experiencia no grupo de xestión as explotacións con carro mesturador deberían alcanzar polo menos os 230 mil litros por ocupado e chegar mesmo aos 280 mil litros coas instalacións e maquinaria actuais ou cuns reducidos investimentos adicionais.

Desde unha perspectiva de xestión, na mellora do beneficio obtido por litro é importante un axuste dos custos variables por ser aqueles sobre os que se pode actuar a máis curto prazo. As diferenzas entre as explotacións de cabeza e cola son especialmente elevadas cuns 70 euros menos, que en gran parte están concentradas nos alimentos comprados. De modo máis modesto entendemos que se poderían reducir polo menos na metade desa cantidade. Deste xeito sinalamos os seguintes obxectivos, que permitirían reducir estes custos en 35 euros por mil litros quedando nun total de 215 euros para os custos variables correntes: • alimentos comprados: 220 • alimentos producidos: 35 • sanidade, reprodución e outros do gando: 25 • enerxía, reparacións e mantemento: 25 A redución nos alimentos comprados depende sobre todo dos concentrados das vacas, cuxo consumo debería reducirse ata os 350 quilos por mil litros de leite. Para iso é necesario mellorar a calidade do silo de herba, que é de media a baixa na maior parte das explotacións, así como axustar a cantidade e a composición do concentrado ás forraxes propias dispoñibles e á produción de leite esperada.

O importe dos custos fixos está ligado esencialmente ao tamaño, por estar as principais diferenzas nas amortizacións e nos custos xerais que penalizan as explotacións máis pequenas, aínda que tamén depende da adecuación ao seu nivel produtivo do volume dos investimentos realizados nas instalacións e na maquinaria. Nos custos de

AFRIGA ANO XXII - Nº 125

oportunidade o factor diferencial é tamén o tamaño, con valores elevados nas máis pequenas, en especial para o traballo familiar.

Na nova situación de elevada variabilidade nos prezos adquire unha maior importancia o control dos custos que permite unha mellor adaptación e capacidade de resistencia aos períodos de prezos desfavorables. Hai catro principios que deberan ser básicos na xestión: 1. Unha estratexia coherente a longo prazo, tendo en conta os recursos dispoñibles de terras, instalacións, maquinaria, gando e financiamento, pero tamén as necesidades e os obxectivos da familia e dos socios.

2. Un sistema ou modo de produción acorde cos recursos existentes e ben xestionado, coas dúas referencias básicas da produtividade de litros de leite/ocupado e do beneficio por litro, tratando de mellorar a súa flexibilidade en momentos do mercado desfavorables, xa sexa por un baixo prezo do leite ou por un elevado prezo do concentrado, que reducen a marxe de beneficio.

3. Razoar ben os investimentos antes de realizalos, xa que provocan compromisos a longo prazo e son difíciles de corrixir se se cometeron erros, limitando ademais o importe das cantidades dos préstamos para devolver por ano para que o nivel de risco sexa aceptable.

4. Adaptarse ás variacións de prezos e controlar a tesourería, xa que as variacións de prezos provocan niveis moi variables de rendas. Unhas cantidades elevadas de devolución de préstamos e a falta de caixa ou tesourería son unha debilidade nos anos de crises. É necesario controlar a tesourería e saber facer reservas nos anos bos para ter aforros para os difíciles. Isto esixe coñecer as necesidades de tesourería da explotación e manter unha reserva para cubrirse ante baixos prezos ou sucesos ou problemas imprevistos.

NUESTRA PRIORIDAD: LA SALUD Y LONGEVIDAD DE SUS ANIMALES

Distribuidas Distribuidas por:por:

Distribuidas por:por:por: Distribuidas Distribuidas Ganaderia Sinesio de Curtis (A CoruĂąa)

GanaderĂ­a Novo de Cospeito (Lugo)

Distribuidas por:

Distribuidas Distribuidas Distribuidas por:por:por: Distribuidas por: Distribuidas Distribuidas Distribuidas por:por:por:

Avda.

Avda.

Terra Terra Cha,Cha, 11 11 Telf.: Telf.: 982982 310310 026026 27260 27260 Castro Castro Riberas Riberas de Lea de Lea (Lugo) (Lugo) 659 659 445 445 627 627 Avda.

Terra Cha, 11Cha, Telf.: 982 310 026 Avda.

Avda.

Terra Terra Cha, 11 11 Telf.: Telf.: 982 982 310 310 026026 e-mail: e-mail: info@dovalmaquinaria.com info@dovalmaquinaria.com 660 660 417 417 676 676 Distribuidas por: 27260 Castro Riberas de Lea (Lugo) 659659 445 627 27260 27260 Castro Castro Riberas Riberas de Lea de Lea (Lugo) (Lugo) 659 445 445 627627 www.dovalmaquinaria.com www.dovalmaquinaria.com Fax: Fax: 982 982 310 310 295 295 e-mail: info@dovalmaquinaria.com 660660 417 676 e-mail: e-mail: info@dovalmaquinaria.com info@dovalmaquinaria.com 660 417 417 676676 www.dovalmaquinaria.com Fax: 982 310 295 www.dovalmaquinaria.com www.dovalmaquinaria.com Fax:Fax: 982982 310310 295295

SAT Couto da Granda de Castro de Rei (Lugo)

Avda. Terra Cha, 11 27260 Castro Riberas de Lea (Lugo) e-mail: info@dovalmaquinaria.com www.dovalmaquinaria.com

Telf.: 982 310 026 659 445 627 660 417 676 Fax: 982 310 295

Avda.

Avda.

Terra Avda.

Terra Cha, Terra Cha, 11Cha, 11 11 Telf.:Telf.: 982 Telf.: 982 310982 310 026310 026026 Avda. Terra Cha, 11 982 310 026 27260 27260 Castro 27260 Castro Castro Riberas Riberas Riberas de Lea de Lea de(Lugo) Lea (Lugo) (Lugo) Telf.: 659659 445659 445 627445 627627 27260 Castro Riberas de Lea (Lugo) 659 445 627 Avda.

Avda.

Terra Avda.

Terra Cha, Terra Cha, 11 Cha, 11 11 Telf.: Telf.: 982 Telf.: 982 310 982 310 026 310 026026 e-mail: info@dovalmaquinaria.com 660 417 676 e-mail: e-mail: e-mail: info@dovalmaquinaria.com info@dovalmaquinaria.com info@dovalmaquinaria.com 660 660 417 660 417 676 417 676 676 27260 27260 Castro 27260 Castro Castro Riberas Riberas Riberas de Lea de Lea de (Lugo) Lea (Lugo) (Lugo) 659 659 445 659 445 627 445 627 www.dovalmaquinaria.com Fax: 982 310 295627 e-mail: e-mail: e-mail: info@dovalmaquinaria.com info@dovalmaquinaria.com info@dovalmaquinaria.com 660 417 417 676 676676 www.dovalmaquinaria.com www.dovalmaquinaria.com www.dovalmaquinaria.com Fax:Fax: Fax:660 982 Fax: 982 310660 982 310 295417 310 295295 www.dovalmaquinaria.com www.dovalmaquinaria.com www.dovalmaquinaria.com Fax: 982 Fax: 982 310 982 310 295 310 295 295

FORO BVD Finca Santa Cruz, situada en Ribas de Campos, fue fundada en 1978 con el nombre de Sociedad Anónima del Ucieza y hoy en día es la granja de mayor tamaño de Palencia, con 1.600 animales. Entrevistamos a su encargado desde hace 30 años, Martín San Emeterio, y a su veterinaria, Inmaculada Cavia, para conocer los datos principales del manejo y el control de la BVD.

MARTÍN SAN EMETERIO

Encargado de explotación ¿Cuáles son las rutinas de manejo de los animales de producción en esta granja?

Los tenemos divididos en tres naves. Las novillas de primer parto están en una nave solas, después tenemos dos patios de alta producción y luego un lote con las vacas que están próximas a secarse y las recién paridas. Las recién paridas las tenemos ahí unos quince días o así porque la comida es más fibrosa, para que se vayan adaptando un poco a la alimentación. Después ya las ponemos en su patio y no las movemos más hasta que se sequen nuevamente. ¿Habéis tenido muchos abortos?

No. ¿Qué hacéis con los terneros?

Los vendemos al mes de vida, entre los 20 y los 30 días.

¿Cómo es el control reproductivo?

Dos veces por semana, hecho por un veterinario. ¿En qué índice de fertilidad estáis?

En un 50 %, aproximadamente, a la primera inseminación. ¿Qué protocolos de vacunación seguís?

Vacunamos sólo de BVD. ¿Y en la recría?

También la vacunamos toda, a partir de los seis meses. ¿Cuál ha sido tu experiencia con la vacuna de una sola dosis al año?

Impresionantemente buena. Por resultados y por táctica de manejo, porque no es igual vacunar una vez al año que dos veces al año, o vacunar que revacunar, y esta es una sola aplicación y los resultados son espectaculares, desde luego.

¿Qué supuso para ti adoptar este nuevo sistema de vacunación?

Menos trabajo y mucha más eficacia. ¿Habéis detectado algún efecto adverso?

No, ninguno, ni fiebre ni nada. Ni el día que se aplicó. Porque otras vacunas a las vacas les dan fiebre, dejan de comer… Con esta no ha habido ningún problema. ¿Tuvisteis miedo de utilizar una vacuna viva tan innovadora como esta?

No, porque el nutrólogo que tenemos es doctor en Medicina, especializado en vacunas, y vio que eran muchas las ventajas que iba a tener la vacuna, y yo, como siempre he creído en él, no tuve la mínima duda en aplicarla.

Las entrevistas, en vídeo:

INMACULADA CAVIA Veterinaria

¿Qué efectos tiene o tuvo la BVD en un rebaño como el de Finca Santa Cruz?

Antes tuvimos algún caso de reabsorción, hace tiempo. No era nada llamativo pero alguna reabsorción sí que se nos presentaba y de un tiempo a esta parte han disminuido los casos. Ya prácticamente no tenemos nada. ¿Por qué escogisteis la vacunación con la vacuna viva que contiene cepas de BVD tipo 1 y tipo 2?

Escogimos esta vacuna porque abarca el tipo 1 y el tipo 2 y del tipo 2 está apareciendo ahora algún caso por España. De esta forma quedábamos más protegidos. Era una vacuna más completa. Y porque es la más novedosa, es lo último que hay en el mercado. Vimos que era la que más protección nos aseguraba en el rebaño. Además, estaba hecha con ingeniería genética, confiábamos plenamente en ella y por eso la escogimos. ¿Cómo es tu experiencia con este tipo de vacuna?

Ahora mismo muy buena. Hemos reducido los casos de reabsorciones y estamos muy contentos con ella. No hemos visto que nos causase nada perjudicial en el rebaño.

¿Cómo se ha adaptado el protocolo de vacunación al programa de control de la BVD de esta granja?

Pues muy bien. La verdad es que nos ha facilitado el manejo pues hemos pasado de tener que amarrar el rebaño dos veces al año a una sola vez al año. Nos ha facilitado bastante la aplicación de la vacuna. ¿Crees que si se impide el nacimiento de animales PI a través de la vacunación, y se van eliminando los PI que existen previamente en la explotación, se puede llegar a controlar la BVD en una región como la vuestra?

De momento no se puede controlar pero llevando un control y un tema de vacunación e intentando cercar un poco la enfermedad e ir reduciendo los casos está claro que llegará un punto en que sí, terminará controlándose y desapareciendo.

¿Hubo cambios en los datos reproductivos antes y después de la vacunación?

A partir de empezar con el uso de esta vacuna los datos reproductivos así, a simple vista, parece que han mejorado. Al disminuir el tema de reabsorciones, la fertilidad, y luego las preñeces, han aumentado. Hemos visto que sí que hemos mejorado.

Alto Moi ang.

Grande Alta Ancho Moi fonda Ancha Alto Desexable Desexables Alto Curva Desexable Boa Desexable Forte Alta Forte Recollido Debaixo Debaixo Curtos

LECHE

1.503 kg

GRASA

56 kg

0,02 %

PROTEĂ?NA

47 kg

-0,01 %