LevenWonen magazine najaar 2019

Na jaa r 2019

‘Erg fijn als je adviseur zo met je meedenkt’

Hoe word jij HypotheekBlij?

Een huis kopen of toch huren?

5

tips voor duurzamer leven en wonen

LevenWonen is het informatieplatform van

‘Dat één gesprek zoveel rust kan geven!’

zorgeloos leven & prettig wonen Z

eg ‘woning’ en het woord ‘hypotheek’ volgt als bijna vanzelfsprekend. De extreem lage rente en de krapte op de huizenmarkt hebben daar alles mee te maken. Maar laten we niet vergeten dat een hypotheek slechts een middel is.

Het is niet meer dan een zak geld die je nodig kunt hebben om je dromen te verwezenlijken.

Daarom lees je in dit eerste exemplaar van het LevenWonen Magazine niet alleen artikelen over hypotheekzaken. We laten vooral mensen zoals jij en ik aan het woord, over hun zorgen én hun dromen.

Dit magazine bevat verder tips om je huis nog aantrekkelijker te maken. Lees waar je aan moet denken als je een appartement wilt kopen. Ontdek wat planten en hoofdpijn met elkaar te maken hebben. En ga aan de slag met tips om je woning te verduurzamen.

Kortom, lekker korte verhalen, die jou nuttige ideeën opleveren. Aangeboden door de Erkend Financieel Adviseur in jouw buurt!

2

Na jaa r 2019

IN HOU D

06

12 04 10 21

21

06 12 18 24

Sparen, aflossen of investeren in duurzaamheid Huis kopen of toch huren?

17

Appartement: spaart de VvE wel genoeg?

‘Fijn als je adviseur zo met je meedenkt’

16 17

Hoger energielabel levert geld op

15 22 28

Zo help je je kind bij het kopen van een huis

Vijf tips om duurzamer te leven en te wonen

‘Geweldig dat één gesprek zoveel rust kan geven’ ‘Starterslening was de perfecte oplossing’ ‘Een hogere hypotheek en toch minder maandlasten!’

Uitgave

LevenWonen is een uitgave van SEH.

Stichting Erkend Hypotheekadviseur

Deze stichting bewaakt de kwaliteit van Erkend

Postbus 12016, 1100 AA Amsterdam ZO

Financieel Adviseurs. Die adviseurs zijn vindbaar

W www.seh.nl

op deze website LevenWonen.nl.

Aflossen of niet?

Wat is wijsheid?

Vragen die je moet stellen vóór je gaat oversluiten

De artikelen in dit magazine zijn informatief bedoeld.

Er zijn geen rechten aan te ontlenen. Klantverhalen en berekeningen zijn gebaseerd op casussen uit de praktijk; namen van klanten en adviseurs zijn gefingeerd.

SEH is niet aansprakelijk voor eventuele fouten.

Na jaa r 2019

3

Sparen, aflossen of investeren in duurzaamheid?

4

Na jaa r 2019

Als je meer inkomsten hebt dan uitgaven, houd je geld over. Maar wat doe je ermee? Sparen, je hypotheek aflossen of je huis verduurzamen?

H

et is een vraag waar je als huiseigenaar behoorlijk mee kunt worstelen. Want wat is het beste? Wij zetten de belangrijkste voor- en nadelen van de drie opties voor je op een rij.

Sparen Het grote voordeel van een spaarpot is dat je altijd voldoende geld hebt om een tegenslag te kunnen opvangen, of iets leuks of extra’s te doen. Het hebben van een buffer is daarom altijd verstandig. Maar je hoeft lang niet altijd een groot kapitaal in reserve te hebben.

Het nadeel daarvan is immers dat je misschien belasting moet betalen over je spaargeld. En omdat de rente nagenoeg 0% is, teer je dan in op je vermogen. Dat gebeurt trouwens sowieso al door de inflatie.

Prijsstijgingen van onder andere boodschappen en energie maken dat je (spaar)geld elk jaar iets minder waard wordt.

Investeren in een duurzamer huis Afhankelijk van de maatregelen die je treft om jouw huis te verduurzamen, kun je forse rendementen halen. Op LevenWonen.nl kun je een DuurzaamheidScan doen en ontdekken wat je allemaal kunt doen en wat dat ongeveer oplevert.

Een ander voordeel is dat je het energielabel van je huis verbetert. Daardoor wordt het meer waard. En als je de woning verkoopt, gaat dat veel sneller met een beter label. In het gunstigste geval wordt je huis zoveel meer waard, dat het gevolgen heeft voor je hypotheekrente.

Je kunt namelijk een rentekorting krijgen als je in een lagere risicoklasse valt. En natuurlijk draag je met een duurzamer huis ook jouw steentje bij aan een beter milieu en daarmee aan de toekomst van de wereld.

“Het hebben van een buffer is verstandig.

Maar je hoeft niet altijd een groot kapitaal in reserve te hebben.”

Aflossen Aflossen heeft twee voordelen. Ten eerste gaan je maandlasten omlaag, omdat je minder schuld hebt en dus minder rente hoeft te betalen. Ten tweede wordt jouw huis voor een groter deel jouw eigendom. Bij verkoop houd je dus meer over. Afhankelijk van hoeveel je hebt afgelost, kun je daarnaast misschien nog een rentekorting krijgen op je hypotheek, omdat je in een lagere risicoklasse valt.

Aflossen heeft ook nadelen. Zo heb je minder belastingvoordeel. Als je de hypotheekrente mag aftrekken, betaalt de fiscus immers een deel mee. Daarnaast heb je minder geld beschikbaar voor onverwachte tegenvallers. En vergeet niet dat je op termijn ook geld nodig hebt voor (groot) onderhoud aan je huis, een nieuwe auto of een andere grote aankoop. Stop daarom nooit al je spaargeld in stenen!

Het enige echte nadeel van investeren in een duurzaam huis is, dat je geduld moet hebben voordat je de investering er weer uit hebt.

Beste keuze Wat voor jou de beste is, hangt af van erg veel factoren.

In sommige gevallen is het slim om voor een combinatie te kiezen. Wil je weten hoe dat voor jou uitpakt?

Maak dan eens een afspraak met een Erkend Financieel Adviseur. Die kan je helpen om jouw financiële situatie goed in kaart te brengen, zodat jij weet wat de gevolgen zijn van de keuzes die je maakt.

Na jaa r 2019

5

I ls e e n C h r i s w i l l e n h u n d ro o m h u i s la te n b o u w e n

‘Erg fijn als je adviseur zo met je meedenkt!’

Ilse (38) en Chris (40) wonen samen met hun zoontje Kai (7) en dochter Milan (6) in het Zuid-Hollandse Berkel. Chris werkt als zelfstandig programmeur vanuit huis. Ilse, die facilitair manager is bij een productiebedrijf, heeft van haar directie het verzoek gekregen om een tweede fabriek op te zetten in het noordoosten van het land. Als ze wil, kan ze er daarna vestigingsdirecteur worden. Omdat het voor Chris’ werk niet uitmaakt waar hij woont, besluiten ze om naar het noorden te verhuizen. “Maar dan wel naar een huis dat helemaal naar onze zin is.”

‘H

et is altijd al een droom van ons geweest om een huis te laten bouwen dat perfect past bij onze wensen”, vertelt Ilse.

“Bouwgrond in Zuid-Holland is echter schaars én erg duur. In Drenthe en Groningen is het aanbod veel groter en zijn de prijzen een stuk lager. Dus besloten we om te onderzoeken of het mogelijk was onze droom daar te realiseren.

Het huis zou een bungalow moeten worden, omdat we er dan ook kunnen blijven wonen als we ouder zijn. En gezien de klimaatplannen leek het ons een goed idee om er direct een nulop-de-meter-woning van te maken.”

60

Na jaa r 2019

Schrikken “Dus hebben we een mooie kavel uitgezocht en offertes opgevraagd bij enkele bouwbedrijven”, haakt Chris aan. “Maar toen we eenmaal aan het rekenen sloegen, schrokken we toch wel van het totaalbedrag. De kavel die we op het oog hebben kost weliswaar nog geen € 50.000, maar het totale financiële plaatje komt – met het bouwen van het huis, de leges en de aansluiting van de nutsvoorzieningen – op vier ton. Nu hebben we samen een goed inkomen, maar bij mij is dat natuurlijk niet elk jaar hetzelfde. En alleen op Ilse’s salaris kunnen we maximaal € 250.000 lenen.”

Gespannen Omdat ze er niet uitkomen, besluit Ilse om Sanne op te bellen, de financieel adviseur die tien jaar eerder hun hypotheek heeft geregeld.

Ilse: “Ik legde haar ons plan voor en vertelde dat we niet precies konden berekenen of het wel haalbaar was. Sanne vroeg me om mijn laatste jaaropgave aan haar te mailen, samen met Chris’ jaarstukken van de afgelopen drie jaar. Aansluitend maakten we de afspraak om op zaterdagochtend bij haar op kantoor langs te komen.”

“Onderweg daarnaartoe waren we best een beetje gespannen”, biecht Ilse eerlijk op. “Het plan was inmiddels zo concreet, dat we erg teleurgesteld zouden zijn als het niet door kon gaan.

Toen we aan haar bureau zaten met een kopje koffie voor onze neus, zei Sanne: ‘Goed nieuws: jullie kunnen een hypotheek krijgen om jullie droomhuis bouwen!

Na jaa r 2019

7

Op basis van Chris’ inkomen kunnen jullie samen namelijk € 380.000 lenen.’ Dat verwarde me, we hadden immers vier ton nodig?”

Geweldig nieuws “Chris was me voor en zei dat we het daarmee niet zouden redden. Maar Sanne glimlachte fijntjes en legde uit dat je voor een nul-op-demeter-woning nog eens € 25.000 extra mag lenen. Daarnaast had ze bij de makelaar geïnformeerd naar de geschatte verkoopprijs van ons huis in Berkel en dat vergeleken met de hypotheek. Ze concludeerde dat we zeker € 20.000 overwaarde hadden. Wat een geweldig nieuws!”

“Sanne had trouwens nog meer huiswerk gedaan”, zegt Chris. “Ze vertelde dat de hypotheek niet hoger mocht zijn dan de waarde van het huis. Daarom had ze naar vergelijkbare woningen gezocht. Conclusie was dat dit geen probleem zou opleveren bij de hypotheekaanvraag. Verder legde ze uit dat het geld van de hypotheek in delen in een bouwdepot zou worden gestort, net zoals bij andere nieuwbouwhuizen.

8

Na jaa r 2019

Ook adviseerde ze ons om onze rechtsbijstandsverzekering uit te breiden, voor het geval er een conflict zou ontstaan met één van de bouwers.

Erg fijn als je adviseur zo met je meedenkt!”

“Het is altijd al een droom van ons geweest om een huis te laten bouwen dat perfect past bij onze wensen” Verhuizen “We zijn inmiddels twee maanden verder, hebben de kavel gekocht en het huis laten ontwerpen”, zegt Ilse tot besluit. “De gemeente heeft de bouwvergunning afgegeven en volgende week wordt de fundering gelegd. Afhankelijk van het weer is onze bungalow net voor of net na de winter helemaal klaar. Daarom hebben we besloten om eind februari te verhuizen. Ons huis in Berkel hebben we ook al verkocht, met maar liefst € 25.000 overwaarde! De kopers vonden het gelukkig geen bezwaar om nog even op de overdracht te wachten...”

Bij een Erkend Financieel Adviseur ben je verzekerd van financieel advies van hoge kwaliteit. Het keurmerk wordt al 20 jaar lang bewaakt door de SEH. Dit is een onafhankelijke stichting. Die is opgericht om te waarborgen dat consumenten goed financieel advies krijgen.

Waarom een Erkend Financieel Adviseur?

S

EH doet dat onder meer door de vakbekwaamheid van adviseurs op een hoog niveau te brengen én te houden. Erkend Financieel Adviseurs beschikken verder over geldige, wettelijke diploma’s. Ze hebben aantoonbaar werkervaring en volgen jaarlijks verplichte opleidingen. Hun kennis is dus altijd up-todate. Bovendien moeten ze voldoen aan gedragsregels.

Zo weet jij dat je altijd vakbekwaam advies krijgt.

De voordelen van een Erkend Financieel Adviseur op een rij: Een echte specialist in de woningfinanciering Kijkt verder dan alleen je hypotheek Is bewezen deskundig De kennis is altijd up-to-date Integer en persoonlijk Houdt zich aan de beroepscode Biedt klanten inzicht en overzicht in hun financiële situatie Bij SEH zijn circa 7.800 Erkend Financieel Adviseurs aangesloten. Zij staan in een openbaar register: zichtbaar en herkenbaar. Dit register is te vinden op de website LevenWonen.nl.

Je kunt in dit register zoeken naar een adviseur bij jou in de buurt. Je kunt zoeken op de naam van de adviseur of op diens bedrijfsnaam. Andere zoekfuncties zijn op postcode, provincie of woonplaats.

Na jaa r 2019

9

Huis kopen of toch huren?

Moeten we een huis huren of gaan we toch kopen? Vooral veel jonge mensen stellen zichzelf die vraag.

E

nerzijds lonkt de lage hypotheekrente. Anderzijds moet je aardig wat kosten maken bij de aankoop van je huis. Maar ja, huren wordt in de toekomst alleen maar duurder...

Voordelen van kopen Als je een huis koopt, bouw je vermogen op. Het huis is van jou, als je de hypotheek hebt afgelost. Daarnaast mag je de rente die je betaalt voor je hypotheek – als je voldoet aan de voorwaarden – aftrekken bij je belastingaangifte. Dat levert financieel voordeel op. En als je voor een langere rentevaste periode kiest, ben je voor een lange periode zeker van de hoogte van je hypotheeklasten.

Nadelen van kopen Maar er zijn ook nadelen. De waarde van je huis staat niet vast. Die kan stijgen maar ook dalen. Zo zou je een restschuld kunnen krijgen als je het huis tegen een lagere prijs verkoopt dan je het zelf hebt gekocht.

Verder heb je meer kosten omdat je als huiseigenaar extra belastingen moet betalen en aanvullende verzekeringen moet afsluiten. Bovendien ben je verantwoordelijk voor het onderhoud van de woning, wat de nodige kosten met zich meebrengt.

“Of je beter kunt kopen of huren, hangt af van veel factoren.

Het is altijd een persoonlijke keuze.”

Voordelen van huren Dat geldt niet als je huurt. Kom je in aanmerking voor huurtoeslag? Dan scheelt dat nog meer geld. En als je wilt verhuizen, kan dat snel omdat de opzegtermijn van een huurhuis hooguit een paar maanden is. Ook zal je vermogen niet afnemen als de huizenprijs omlaag gaat.

Nadelen van huren Daar staat tegenover dat je geen vermogen opbouwt in je woning. Verder moet je rekening houden met een jaarlijkse verhoging van de huurprijs. De woning verbouwen naar eigen inzicht kan niet zonder dat de verhuurder hiervoor toestemming geeft. En zelfs als dat zo is, pluk je er niet langer de vruchten van als je gaat verhuizen.

Verder biedt een eigen huis je de mogelijkheid om het helemaal naar je eigen wensen te verbouwen. En omdat je de hypotheek in dertig jaar aflost, zijn je woonlasten na die tijd veel lager.

10

Na jaa r 2019

Lange termijnplanning Er zijn nog meer zaken die je moet meewegen bij je keuze voor kopen of huren. Leeftijd, inkomen, de samenstelling van je huishouden en je toekomstplannen zijn ook van belang. Daarom is het verstandig om een planning voor de langere termijn te maken, voordat je een keuze maakt.

Wist je dat 80% van alle inbraken wordt gepleegd door gelegenheidsdieven?

Die slaan liefst zo snel mogelijk hun slag. Daarom kiezen ze voor minder goed beveiligde woningen. Er zijn methodes om de kans op een inbraak te verkleinen.

Maak het inbrekers niet gemakkelijk!

W

e zetten hieronder de drie meest voorkomende inbraakmethodes op een rij en geven je tips om het inbrekers lastig te maken.

Methode 1: flipperen Je gaat even een boodschap doen en trekt de deur achter je dicht, maar doet ’m niet op slot. Dat maakt jouw huis behoorlijk toegankelijk voor inbrekers.

Door een bankpasje of hard stuk plastic tussen de deur en het deurkozijn te duwen, ‘flipperen’ ze eenvoudig het slot open. Binnen enkele seconden kan de inbreker zijn slag slaan.

Wat kun je doen?

Door de deur simpelweg op slot te draaien, is flipperen niet meer mogelijk. Dus: ook al ben je maar even weg, doe de deuren altijd op slot! Een andere manier om je huis te beveiligen tegen deze methode, is het plaatsen van een anti-inbraakstrip.

Methode 2: insluipen Insluipen is een populaire manier van inbreken. Zeker in de warme maanden laten we graag deuren en ramen openstaan. Hiermee zet je letterlijk de deur open voor inbrekers! Insluipen is relatief veilig voor de dief. Mocht hij een bewoner tegenkomen, dan maakt hij zich vaak snel uit de voeten met de mededeling dat hij bij het verkeerde huis is.

Wat kun je doen?

Om insluiping te voorkomen is het belangrijk om, ook wanneer je thuis bent, open deuren en ramen niet onbeheerd te laten. Laat ook nooit je sleutels in het slot van de deur zitten, ook niet aan de binnenzijde!

Methode 3: kerntrekken Deze inbraaktechniek wint de laatste jaren aan populariteit. Inbrekers draaien een stalen schroef in de cilinder van het slot. Vervolgens trekken ze de cilinder door middel van bijvoorbeeld een klauwhamer uit het deurbeslag. Binnen twintig seconden is de voordeur open.

Wat kun je doen?

Er is speciaal veiligheidsbeslag met kerntrekbeveiliging verkrijgbaar, dat je zelf eenvoudig kunt monteren. Dit beslag zorgt ervoor dat het slot en de cilinder worden afgeschermd. Voor oplegsloten zijn er zogenoemde veiligheidsrozetten.

Meer weten Meer weten over inbraakpreventie?

Kijk eens op www.politiekeurmerk.nl

N a j a a r 2 0 1 9 11

Hans en Carla vragen hulp bij hun financiële puzzel

‘Geweldig dat één gesprek zoveel rust kan geven!’

Hans (61) en Carla (58) wonen in een ruime 2-onder-1-kapwoning in een dorpje in het groen. Ze hebben het huis een kleine twintig jaar geleden gekocht, in de tijd dat hun twee zoons tieners waren en ze onverwachts nog een dochtertje kregen. Inmiddels zijn de jongens zelf vader en wonen ze allang niet meer bij Hans en Carla. Die vragen zich nu af wat ze moeten doen: in hun vertrouwde huis blijven of op termijn verhuizen naar een kleinere woning of een appartement.

‘H

elma, onze jongste, studeert in Leiden en woont daar sinds vorig jaar op kamers”, vertelt Hans. ”In het begin kwam ze nog elk weekeinde thuis – al was het maar zodat Carla haar was kon doen! – maar haar bezoekjes worden steeds schaarser. Ach, dat hoort er nu eenmaal bij, we hadden niet anders verwacht.

Zo ging het ook toen de jongens op zichzelf gingen wonen.”

Vooruitblikken Daardoor realiseert het echtpaar zich dat ze best een groot huis hebben. “Toen Helma nog thuis woonde, hadden we vaak vrienden van haar over de vloer”, weet Carla nog goed. “Gekscherend noemden we ons huis wel ‘de zoete inval’. Maar nu dat niet meer gebeurt, gaat niet alleen de

12

Na jaa r 2019

stilte opvallen, maar ook de omvang van het huis. Helma heeft nog steeds haar eigen kamer, maar die van Stefan, onze oudste, is al jarenlang Hans’ computerkamer. De zolder, voorheen het domein van onze tweede zoon Jeroen, staat vol met spullen waar we al jaren niet naar hebben omgekeken.”

“We zijn inmiddels rond de zestig en hoewel we allebei nog fit zijn, is het langzamerhand tijd om vooruit te blikken”, vindt Hans. “Op termijn is het waarschijnlijk prettig als we iets gelijkvloers zouden hebben. Maar we wonen hier zo heerlijk vrij! Verhuizen naar een appartement in de stad lijkt ons niets en hier in het dorp is vrijwel geen hoogbouw. Er staan wel wat bungalows in de omgeving, maar die komen zelden in de verkoop en zijn erg duur.”

N a j a a r 2 0 1 9 13

Verbouwen of verhuizen?

“Ik heb toen voorgesteld om eens bij de lokale aannemer te informeren naar de mogelijkheid om ons eigen huis te verbouwen”, zegt Carla.

“Die heeft een offerte gemaakt voor een uitbouw op de begane grond, waarin dan de slaapkamer annex badkamer zou komen. We schrokken best van het bedrag: bijna € 100.000! Nu hebben we wel wat spaargeld, maar niet zo veel!

En omdat Hans en ik over een paar jaar toch wat minder willen gaan werken en meer genieten, zien we onze maandlasten liever niet stijgen.”

Daarom besluiten ze om toch maar te kijken of ze een appartement naar hun smaak kunnen vinden. Hans: “Maar ook dat viel niet mee, de prijs van een beetje appartement is minstens zo hoog als de waarde van ons huis. Zo werd het wel een ingewikkelde financiële puzzel! Daarom besloten we een afspraak te maken met Johan, de erkend financieel adviseur bij wie we twintig jaar geleden onze hypotheek en verzekeringen hebben afgesloten. Hij beloofde dat hij een paar dagen later ’s avonds op de koffie zou komen om alles eens rustig door te nemen.”

Verhelderend Het is een verhelderend gesprek. “Tot mijn grote verbazing kon Johan ons al snel laten zien dat de investering in ons huis geen enkel probleem hoefde te zijn. Omdat we een deel van de hypotheek hebben afgelost én we aardig wat overwaarde hebben, is de financiering van een

is, de overwaarde van ons huis inbrengen en de rest financieren met een annuïteitenhypotheek, kunnen we een veel duurder huis kopen zonder dat onze maandlasten omhoog gaan. Die optie ligt dus weer helemaal open! En het mooie is dat we in beide gevallen ons spaargeld niet eens hoeven aan te spreken. Dat blijft dus ons appeltje voor de dorst, al willen we een deel ervan aan onze kinderen en kleinkinderen schenken.”

Er bestaan voor senioren inmiddels hypotheken waarbij je je huis voor een deel ‘opeet’. eventuele verbouwing eenvoudig binnen de hypotheek te regelen. Normaal gesproken heb je dan wel hogere maandlasten, maar ook daarvoor zijn oplossingen. Er bestaan namelijk voor senioren inmiddels hypotheken waarbij je je huis voor een deel ‘opeet’. Wisten wij veel...”

“Maar ook verhuizen was opeens weer een optie”, haakt Carla aan. “Als wij een nieuwe hypotheek zouden afsluiten die voor de helft aflossingsvrij 14

Na jaa r 2019

Inzicht en rust Of ze in hun eigen huis blijven wonen of een andere woning kopen, laten Hans en Carla nog even in het midden. “We houden de huizenmarkt de komende anderhalf, twee jaar goed in de gaten. Komt er iets voorbij dat naar onze zin is, dan gaan we proberen dat te kopen. Zo niet, dan laten we ons eigen huis verbouwen.

Geweldig dat het gesprek met Johan ons zoveel inzicht en rust heeft gegeven!”

Schenken, garant staan of familiehypotheek

Je kind helpen bij het kopen van een huis?

Als ouder wil je je kinderen waar mogelijk helpen bij het kopen van hun eerste huis. Maar wat kun je doen? We zetten de mogelijkheden op een rij.

H

et is voor jongeren steeds lastiger om een eigen huis te kopen. De regels zijn een stuk strenger. Daardoor kunnen ze minder lenen dan vroeger. En omdat de markt voor starterswoningen krap is, zijn de huizenprijzen hoog.

Schenken Als je vrij vermogen hebt, zoals spaar-

Re k e n v o o r b e e ld Frank en Ella gaan hun eerste huis kopen. Dat huis kost 1 220.000. Bij de bank sluiten ze een hypotheek van 1 170.000 en van Franks ouders lenen ze 1 50.000. Omdat de lening bij de bank veel lager is dan de waarde van het huis, betalen ze geen ‘risicoopslag’. De hypotheekrente is dus lager dan wanneer ze een hypotheek van 100% zouden hebben.

De rente die ze afspreken voor de familiehypotheek is 2,5%. Dus betalen ze in het eerste jaar 2,5% x 1 50.000 = 1 1.250 rente aan de ouders van Frank.

Hun rendement zou op een spaarrekening over 1 50.000 hooguit 1 125 zijn geweest.

Franks ouders houden 1 750 zelf en schenken 1 500 terug aan Frank en Ella. Omdat dit bedrag ruim binnen de schenkingsvrijstelling valt, hoeven die er geen belasting over te betalen. Zo worden alle partijen er dus financieel beter van.

geld, kun je aan schenken denken. Als jouw kind tussen de 18 en 40 jaar is, mag je hem of haar ruim 1 100.000 belastingvrij schenken. Dat geld moet dan wel gebruikt worden voor aankoop of verbetering van zijn of haar huis.

Garant staan Garant staan voor de hypotheek van je kind kan ook. Dat kan wel gevolgen voor je hebben als je kind de hypotheek niet meer kan betalen. In dat geval klopt de bank bij jou aan.

Familiehypotheek Een minder bekende mogelijkheid is om geld uit te lenen in de vorm van een familiehypotheek. Dit kun je bijvoorbeeld met spaargeld doen of de overwaarde van je eigen woning. Met het geleende geld kan jouw kind vervolgens – een deel van – de aankoopkosten betalen.

Een familiehypotheek kan voor alle partijen gunstig zijn. Voordeel voor degene die het geld uitleent, is dat het rendement hoger is. Want hoewel de hypotheekrente erg laag is, is de spaarrente nog veel lager!

Voordeel voor jouw zoon of dochter is dat die meer kan lenen. Als hij of zij naast de familiehypotheek ook nog een

hypotheek bij de bank afsluit, kan dat waarschijnlijk tegen een lagere hypotheekrente. Immers, de bank loopt minder risico.

Hypotheekrenteaftrek Voor je kinderen maakt het niet uit of ze van jou lenen of van de bank. Net als bij een gewone hypotheek mogen kinderen de te betalen rente van een familiehypotheek aftrekken bij de belastingaangifte. Hiervoor gelden drie eisen: De rente die je aan je kinderen vraagt moet marktconform zijn.

Ze moeten de lening in dertig jaar (annuïtair of lineair) aflossen.

De voorwaarden moeten op papier worden gezet (door de notaris).

“Voor de hypotheekrenteaftrek maakt het niet uit of je kinderen van jou lenen of van de bank.”

Kasrondje Het rekenvoorbeeld laat een extra voordeel van de familiehypotheek zien: je kunt gebruik maken van het zogenaamde ‘kasrondje’. Je leent geld aan je kind, vraagt daarover rente en schenkt de rente weer terug. Let wel op dat je binnen de jaarlijkse vrijstelling van de schenkbelasting valt.

N a j a a r 2 0 1 9 15

Hoe hoger het energielabel van jouw huis is, hoe meer het waard is. En als je het verkoopt, gaat dat met energielabel A of B een stuk sneller.

Hoger energielabel levert geld op

I

Hogere prijs en snellere verkoop Bovendien wordt je huis meer waard. Uit recente cijfers (van TIAS VastgoedLab) blijkt dat het gemiddelde prijsverschil tussen een huis met het energiezuinige label A en een huis met het niet-zuinige label G maar liefst 1 19.300 is. Verder staat een huis met een gunstig energielabel veel korter te koop. Het verschil kan oplopen tot ruim drie maanden!

n 2015 heeft elk koophuis in Nederland een voorlopig energielabel gekregen. Dit voorlopige label is vastgesteld op basis van onder andere het bouwjaar van het huis. Als je je huis verkoopt, moet je het voorlopige label definitief laten maken.

Lagere rente Om mensen die in een energiezuinig huis wonen extra te belonen, gaan banken in de toekomst waarschijnlijk korting geven op de hypotheekrente. Enkele banken bieden nu al zo’n korting aan.

Energiezuinig of niet?

Een energielabel laat je in één oogopslag zien of een woning energiezuinig is of niet. Het energielabel gaat van A (groen, heel zuinig) tot en met G (rood, heel onzuinig). Zo zie je als koper meteen hoe duurzaam een huis is.

Doe de DuurzaamheidScan Een duurzaam huis heeft goede isolatie, een energiezuinige verwarming en liefst ook zonnepanelen op het dak. Wil je weten wat jij kunt doen om jouw huis energiezuiniger te maken en een hoger energielabel te geven?

Doe onze DuurzaamheidScan op LevenWonen.nl. Binnen een paar minuten weet je dan precies welke verbeterpunten er zijn, wat dat ongeveer kost én wat het oplevert.

“Het gemiddelde prijsverschil is maar liefst euro 19.300.”

16

Energierekening omlaag Heb je al een koophuis? Dan laat het energielabel je nadenken over het energiezuiniger maken ervan. Want dat loont! Niet alleen omdat je veel minder CO2 uitstoot, ook omdat je energierekening omlaag gaat.

Na jaa r 2019

Vijf tips voor duurzamer leven en wonen Lang niet alle oplossingen om duurzamer te leven zijn kostbaar. Sommige kosten helemaal niets! Wij hebben vijf tips verzameld waarmee je energie én geld bespaart.

1 2

Korter douchen

Gemiddeld douchen Nederlanders vijf keer per week, negen minuten lang. Als je dat inkort tot vijf minuten, verminder je de CO2-uitstoot met 90 kilo per jaar.

Bijkomend voordeel: de energierekening is dan per persoon zo’n 1 55 per jaar lager. Als je met z’n vieren bent, scheelt dat jaarlijks ruim 1 200!

Besparen op energiekosten, hoe doe je dat?

Waterbesparende douchekop

Nu we het toch over douchen hebben: koop een waterbesparende douchekop. Die kost maar een paar tientjes maar helpt je flink te besparen. Niet alleen op water, ook op gas. Door gewone douchekoppen stroomt soms wel 17 liter water per minuut. De meest energiezuinige douchekop gebruikt slechts vier liter per minuut. Jouw cv of geiser hoeft dus ook minder water op te warmen.

Een gezin met twee kinderen kan zo 1 100 per jaar besparen!

3

Led-lampen

Heb jij nog gloeilampen in huis? Vervang die dan door led-lampen! Een led-lamp gebruikt slechts 15% van de energie van een gloeilamp en is 20% zuiniger dan een spaarlamp. Verder gaan led-lampen erg lang mee. Een eenvoudige led-lamp kost ongeveer 1 3. Een gemiddeld huishouden heeft ongeveer 20 lampen in huis. Met een investering van 1 60 ben je er al!

4 5

TV niet op stand by laten staan

Laat jij de tv vaak op stand by staan? Dan verspil je veel energie. Gemiddeld kost dat 1 15 per jaar. Als ook je dvdspeler, je decoder en je koffiezetapparaat op stand by staan, dan ga je al richting de 1 50 per jaar. Dat is natuurlijk zonde van het geld.

Ruim je zolder op!

Staat jouw zolder vol spullen die je zelden of nooit gebruikt? Ruim ‘m dan op! Als je daar weer de ruimte hebt, is het (laten) isoleren van je dak namelijk niet ingewikkeld meer. Dakisolatie is een van de meest effectieve manieren om energie te besparen. Maar ja, dan moet je er wel bij kunnen...

De kosten voor gas en elektriciteit vormen een flink deel van je woonlasten.

Weet jij hoe je daarop kunt besparen?

D

e gemiddelde hoogte van de energierekening is in Nederland ongeveer 1 1.800 per jaar. Zo’n 1 1.000 hiervan gaat op aan gas, de rest aan elektriciteit en vaste kosten. Woon je in een appartement? Dan zul je wat minder energie gebruiken. Maar heb je een (half-)vrijstaande woning, dan ben je juist duurder uit.

Het goede nieuws is dat bijna iedereen in Nederland kan besparen op zijn energierekening. Door je huis te verduurzamen, maar ook door je gedrag aan te passen.

N a j a a r 2 0 1 9 17

Th o ma s h e l p t J o e r i e n Eva o m h u n e e rste h u i s te k o p e n

‘Starterslening was de Het was liefde op het eerste gezicht toen Joeri en Eva elkaar leerden kennen tijdens hun studie in Leiden. Inmiddels zijn ze afgestudeerd en wonen ze alweer een paar jaar samen in een kleine studentenflat aan de rand van de stad. Eva heeft een baan bij een bedrijf op Schiphol en gaat met de trein naar haar werk. Joeri gaat meestal op de fiets; hij is docent geschiedenis op een middelbare school in Leiden.

Mede vanwege hun kinderwens willen ze graag wat groter gaan wonen.

“Liefst in een huis met een tuin en drie slaapkamers.”

18

Na jaa r 2019

“We hebben wel wat spaargeld, maar willen liever niet alles in stenen stoppen.”

perfecte oplossing’ D

at is in het Leidse nog best een uitdaging, aldus Joeri. “Er zijn namelijk erg weinig woningen te koop in onze prijsklasse.

We verwachten op termijn wel meer te gaan verdienen, maar daar hebben we nu nog niets aan: onze maximale hypotheek is relatief laag. Zeker als je een huis in de stad wilt kopen, red je het daar niet mee. Dus hebben we onze blik wat verruimd en vonden we zowel in Zoeterwoude als in Voorschoten een woning die voldoet aan onze wensen en die allebei een aanzienlijk lagere vraagprijs hebben. Maar helaas zijn ze nog steeds te duur...”

Specialist “Dat heeft ook met de bijkomende kosten te maken”, zegt Eva. “We hebben wel wat spaargeld, maar willen liever niet alles in stenen stoppen.

Sowieso zullen we nog wat spulletjes moeten kopen voor de inrichting van extra slaapkamers.

Verder vind ik het een prettig idee om wat geld achter de hand te hebben voor het geval de koelkast stuk gaat, om maar iets te noemen.”

“In de afgelopen weken hebben we onze plannen met onze ouders besproken”, vervolgt ze. “Die willen ons graag helpen, maar zijn ook niet rijk.

N a j a a r 2 0 1 9 19

Toch hebben ze beloofd om ons een klein bedrag te schenken. Maar zelfs dan komen we nog niet aan het benodigde bedrag. In het gesprek met Joeri’s ouders zei Hans, mijn schoonvader: ‘Waarom neem je niet eens contact op met een financieel adviseur? Die is specialist op dit gebied en kent misschien nog mogelijkheden die wij over het hoofd zien’. Dat leek mij een goed idee, dus belde ik de dag erna om eens te informeren.”

Gat van 5 10.000 Een paar dagen later hebben ze een afspraak met Thomas, de adviseur van de ouders van Joeri. “Hij had ons gevraagd om van tevoren een recente salarisstrook of een jaaroverzicht aan hem te mailen, zodat hij zich kon voorbereiden”, vertelt Joeri. “Voor de volledigheid had ik hem ook geschreven hoeveel spaargeld we willen investeren en dat onze ouders ons nog een paar duizend euro schenken.”

“In het gesprek bleek dat wij er met onze berekeningen niet ver naast zaten. Thomas kwam weliswaar iets hoger uit, maar daarmee hadden we nog altijd een gat van ruim € 10.000.

Hij fronste en vroeg toen: ‘Willen jullie per se in Leiden wonen? Of komen de randgemeenten ook in aanmerking?’ Wij vertelden hem van de woningen in Zoeterwoude en Voorschoten en direct verscheen er een glimlach op zijn gezicht.

‘Kijk, dan wordt het een ander verhaal’, zei hij.

Dat verbaasde ons, een maximale hypotheek is toch niet afhankelijk van de plaats waar je woont?”

Starterslening “Thomas legde ons uit dat sommige gemeenten zogenoemde Startersleningen aanbieden”, vervolgt Joeri. “Leiden doet dat niet, maar in Oegstgeest en Zoeterwoude kun je er als starter wel voor in aanmerking komen. Zo’n lening is minimaal € 2.500 en maximaal € 30.000.

Bijkomend voordeel is dat je pas na drie jaar rente en aflossing gaat betalen, waardoor de maandlasten in het begin lager zijn. En aangezien wij dan waarschijnlijk meer verdienen, zou dit de perfecte oplossing zijn!”

Blij verlaten Joeri en Eva Thomas’ kantoor.

“Weer thuis hebben we direct de makelaars in Voorschoten en Zoeterwoude gebeld voor een 20

Na jaa r 2019

bezichtigingsafspraak. Op het huis in Zoeterwoude werden we direct verliefd, het is een hoekhuis aan de rand van het dorp met drie slaapkamers en een diepe tuin op het zuiden. Er zit nog wel wat werk in, maar gelukkig zijn allebei onze vaders erg handig. We besloten een bod uit te brengen en binnen een paar dagen hadden we de voorlopige koopovereenkomst getekend!”

Kluskosten “Thomas heeft vervolgens het financiële deel helemaal voor ons geregeld”, zegt Eva tot besluit. “Omdat we wat extra kosten moeten maken voor het kluswerk, stelde hij voor om de starterslening nog iets te verhogen. En nu tellen we de dagen: over precies twee weken zitten we bij de notaris voor de overdracht!”

Appartement: spaart de VvE wel genoeg?

Wil je een appartement kopen of woon je al in een appartement? Controleer dan of de Vereniging van Eigenaren (VvE) wel voldoende spaart!

A

ls je een appartement koopt, koop je niet alleen jouw eigen woning maar ook een deel van het complex. Alle bewoners maken immers gebruik van de gezamenlijke ruimtes zoals de hal, het trappenhuis en de lift. Maar ook het dak is van jullie allemaal.

Strengere regels Daarom moet elk appartementencomplex een Vereniging van Eigenaren hebben. Dat is in de wet vastgelegd.

Koop je een appartement, dan word je automatisch lid van deze vereniging.

Bovenop je hypotheeklasten betaal je maandelijks een bedrag aan de VvE. Dat geld is bestemd voor onderhoud van het complex, zoals reparaties en schoonmaak.

Uit onderzoek van de overheid is gebleken dat veel VvE’s niet voldoende geld reserveren. Daarom zijn de regels in 2018 aangescherpt. VvE’s moeten óf een goed meerjaren onderhoudsplan (MJOP) hebben en op basis daarvan

reserves opbouwen óf jaarlijks tenminste 0,5% van de herbouwwaarde van het complex reserveren.

Onderhoudsplan Hoewel niet verplicht, is een meerjaren onderhoudsplan (MJOP) de beste manier om vast te stellen hoe groot het reservefonds van de VvE moet zijn. In zo’n plan is opgenomen wanneer welk onderhoud moet plaatsvinden en wat de kosten daarvan zijn.

Minder hypotheek Nog lang niet alle VvE’s voldoen aan de nieuwe regels. Dit betekent dat de bijdrage die ze aan hun leden vragen waarschijnlijk hoger zal worden. Maar het kan ook gevolgen hebben voor jouw hypotheek als de VvE niet voldoende in kas heeft.

Hypotheekverstrekkers controleren namelijk strenger of de VvE wel genoeg spaart. De taxateur houdt bij de waardebepaling van een appartement ook rekening met het reservefonds van de VvE. Zit er te weinig in de kas, dan kun jij waarschijnlijk minder lenen voor jouw hypotheek.

“Zit er te weinig in de kas van de VvE, dan kun jij waarschijnlijk minder lenen voor jouw hypotheek!”

Vaak wordt een MJOP opgesteld voor 10 of 15 jaar. In dat geval is het belangrijk dat de VvE ook reserveert voor onderdelen van het gebouw die langer meegaan, zoals bijvoorbeeld het dak. Verder is het verstandig om het MJOP regelmatig te laten herberekenen. De kosten van materialen en werk kunnen immers veranderen naarmate de tijd verstrijkt.

Wat moet je doen?

Overweeg je om een appartement te kopen? Controleer dan ruim van tevoren of de VvE wel financieel gezond is. Via de verkopende makelaar kun je alle relevante stukken opvragen. Woon je al in een appartement? Ook dan is het verstandig om de VvE goed te (blijven) controleren.

N a j a a r 2 0 1 9 21

Je aflossingsvrije hypotheek omzetten of niet?

Wat is wijsheid?

22

Na jaa r 2019

Heb jij een – deels – aflossingsvrije hypotheek?

Dan kan het verstandig zijn om deze om te zetten naar een hypotheek waarbij je wel aflost.

H

et voordeel van een aflossingsvrije hypotheek is dat de maandlasten lager zijn. Je lost immers je lening niet af. Het nadeel is dat je aan het einde van de looptijd nog steeds een hypotheekschuld hebt.

Drie mogelijke problemen Er zijn drie redenen waarom jouw aflossingsvrije hypotheek problematisch kan worden: 1. De looptijd nadert haar einde. Als de bank vindt dat een nieuwe lening te risicovol is, kan dat betekenen dat je je huis moet verkopen als je de schuld niet verlaagt of je inkomen hoger wordt.

2. Je mag binnenkort geen hypotheekrente meer aftrekken. Je bruto hypotheeklast wordt dan je netto hypotheeklast. Daardoor ben je meer geld kwijt aan wonen.

3. Je gaat bijna met pensioen. Daardoor gaat je inkomen meestal omlaag. En omdat je –over een deel ervan– minder belasting betaalt, heb je ook minder voordeel van de hypotheekrenteaftrek.

een hypotheek afsluiten. Ben je ouder, dan kan dat ingewikkelder zijn. In het ergste geval krijg je geen nieuwe hypotheek en moet je het huis misschien verkopen om de lening af te lossen.

Maandlasten Een ander voordeel van oversluiten is dat je opnieuw mag kiezen voor een termijn van dertig jaar om je hypotheek af te lossen. Daardoor spreid je de kosten.

Toch zullen je maandlasten waarschijnlijk hoger uitvallen. Zeker als je op termijn de hypotheekrente niet meer mag aftrekken.

Nadelen aflossen Er kleven ook nadelen aan het aflossen van een hypotheek tijdens de looptijd ervan. Je moet immers elke maand of elk jaar een deel van de lening terugbetalen. En dat gaat ten koste van je netto besteedbare inkomen.

“In het ergste geval moet je het huis verkopen.”

Daarnaast heeft aflossen effect op het bedrag dat je mag aftrekken bij je aangifte inkomstenbelasting.

Hoe lager jouw schuld, hoe minder rente je betaalt. Je belastingvoordeel neemt dus af.

Het kan zijn dat de effecten meevallen. De ervaring leert echter dat deze drie redenen zich vaak tegelijkertijd voordoen.

Bovendien is het niet verstandig om al je spaargeld in stenen te stoppen. Op termijn heb je immers ook geld nodig voor (groot) onderhoud van je huis, een nieuwe auto of andere grote uitgaven. Als je (veel) aflost, houd je minder geld over voor onverwachte tegenvallers.

Afbetalen Denk je dat deze situatie zich bij jou kan voordoen? Dan is het wellicht verstandig om te beginnen met aflossen.

Je kunt er ook voor kiezen om jouw aflossingsvrije hypotheek om te zetten naar een lineaire- of annuïteitenhypotheek. Zeker nu de rente nog laag is.

Bijtijds oversluiten Dat laatste geldt vooral als je nog geen 55 jaar bent. Tot die leeftijd kun je bij de meeste banken zonder gedoe

Veel factoren Het antwoord op de vraag of het verstandig is om je aflossingsvrije hypotheek tijdens de looptijd af te lossen of over te sluiten, is afhankelijk van veel factoren. Het hangt onder andere samen met je inkomen, je vermogen en je pensioenopbouw.

N a j a a r 2 0 1 9 23

A n o e k k r i j g t e e n e r f e n i s e n b o u w t e e n fo to stu d i o i n haa r a c h te r tu i n

‘Een studio rijker, een hogere hypotheek en toch minder maandlasten!’

Als fotografe zou Anoek het liefst een studio aan huis hebben. Maar in haar woning is daarvoor geen ruimte. Ze heeft wel een grote tuin, waar plaats genoeg is om een kleine studio te realiseren. Maar daarvoor zou ze een behoorlijke aanvullende hypotheek moeten afsluiten en dat kan niet op basis van haar zzp-inkomen. Ook verhuizen naar een grotere woning is om die reden uitgesloten. Maar dan krijgt ze onverwachts een flinke erfenis van een oud-tante uit Canada.

‘O

p een ochtend kreeg ik een telefoontje van een onbekend notariskantoor”, vertelt ze.

“De mevrouw aan de andere kant van de lijn vroeg of ze sprak met Anne Francisca de Vries, zoals ik voluit heet. Toen ik dat bevestigde, condoleerde ze me met het overlijden van de zus van mijn oma, die in de jaren ’50 naar Canada is geëmigreerd. Ik kon me haar nauwelijks herinneren. Ik heb haar als klein meisje een paar keer gezien toen ze op vakantie in Nederland was, daarna nooit meer. Wat bleek: ze had mij in haar testament benoemd als haar erfgenaam!”

Stuk rijker Een paar dagen later stapt Anoek ’s morgens bij de notaris naar binnen om er een uurtje later een stuk rijker te vertrekken. “Ik viel zowat van mijn

24

Na jaa r 2019

stoel toen de notaris vertelde om welk bedrag het ging. Het was een erfenis van € 50.000 netto! Dat is voor mij bijna twee jaarinkomens.

Op de weg terug naar huis zat ik te fantaseren wat ik er allemaal mee kon doen. Die dure lens kopen, een nieuwe camera... Totdat ik me bedacht dat ik het geld ook kon gebruiken voor mijn eigen studio!”

In de weken die volgen, verdeelt ze haar vrije tijd tussen het zoeken naar een geschikt huis en het aanvragen van offertes bij aannemers. “Zonder vergunning bleek ik een aardige studio in de tuin te mogen bouwen met een maximale hoogte van drie meter. Dat is voor het meeste van mijn werk – ik doe vooral portret- en productfotografie – hoog genoeg.

N a j a a r 2 0 1 9 25

Het probleem was alleen dat de totale kosten van het project op ruim € 60.000 zouden komen. Ik kwam dus € 10.000 te kort.”

In eerste instantie laat ze daarom het plan varen om zelf te laten bouwen. “Maar toen ik een maand later nog steeds geen woning had gevonden die aan mijn wensen voldeed, besloot ik contact op te nemen met mijn financieel adviseur. Frits had mij vijf jaar geleden ook goed geholpen toen ik hier kwam wonen.”

26

was het maar voor de opstalverzekering’, legde hij uit. ‘Ik schat in dat de waarde door de studio tenminste met € 50.000 omhoog gaat. Als dat zo is, dan kan de hypotheekrente waarschijnlijk nog verder omlaag. De bank rekent nu namelijk nog een rente-opslag. Maar omdat jij zelf een flink bedrag investeert, loopt de bank straks minder risico en kan die opslag omlaag.’ Nog meer goed nieuws dus!”

Goed nieuws Ze maakt een afspraak en legt de situatie voor aan Frits. “Die had me gevraagd om hem alvast de jaarstukken van mijn onderneming toe te sturen. Ik vertelde hem over de erfenis, de

Superblij Anoek zweeft bijna als ze het kantoor van Frits weer uitloopt. “Eenmaal thuis heb ik direct de aannemer gebeld. Wonder boven wonder kon die twee weken later al beginnen met bouwen.

Drie maanden later was hij klaar en kon ik mijn

plannen die ik ermee had en legde uit dat ik nog wat tekort kwam. ‘Geen punt’, zei Frits direct.

‘Jouw winst is inmiddels hoger dan vijf jaar geleden, dus die € 10.000 kun je gerust bijlenen. Maar ik heb nog wat verder gekeken en zie dat jouw rentevaste periode bijna afloopt. Als je die straks opnieuw vastzet, kun je profiteren van een nog lagere hypotheekrente. Daardoor zul je het in je maandelijkse lasten niet eens merken dat je een iets hogere hypotheek hebt.’ Kijk, daar had ik weer niet aan gedacht.”

“Frits had trouwens nog iets uitgezocht. ‘Je moet je huis en studio opnieuw laten taxeren, al

studio verder afwerken en inrichten. Vorige week heb ik er mijn eerste portretopdrachten gedaan en ik ben er echt superblij mee!”

“Wie had dat gedacht?”, zucht ze. “Ik ben een studio rijker, heb een hogere hypotheek maar lagere maandlasten! Oké, van de erfenis is geen cent meer over, maar dat geld had ik daarvoor toch ook niet. En van mijn studio geniet ik elke dag. Sterker nog, ik bespaar er veel tijd en geld mee, omdat ik geen werkruimte meer hoef te huren. Dus heb ik lagere kosten en kan ik meer opdrachten aannemen, waardoor mijn omzet ook nog eens stijgt!”

Na jaa r 2019

Vijf goede redenen voor meer planten in je huis

Het voelt beter met planten om je heen

I

n een beetje tuincentrum is het tegenwoordig een feest om te shoppen. Je kunt er met gemak een halve ochtend of middag doorbrengen. Dat is misschien iets minder prettig voor je portemonnee, want planten kost best wat geld, maar daar staan voordelen tegenover.

We zetten ze op een rij: vijf goede redenen voor (méér) planten in huis.

3. Minder stress Jouw lichaam reageert op de natuur om je heen.

Onbewust, alleen al door ernaar te kijken. Heb je wel eens last van stress? Zet dan nog maar wat extra planten in je huis!

1. Beter voor je gezondheid Met stip op één staat natuurlijk de gezondheid. Dat planten voor zuurstof zorgen, wist je vast al. Maar diverse planten zuiveren ook de lucht. Zulke planten maken de luchtkwaliteit in je huis dus beter.

4. Langer geconcentreerd en productief Kijken naar natuur, ook naar kamerplanten, heeft op mensen zelfs een herstellende werking. Je raakt zo minder snel vermoeid en je uithoudingsvermogen wordt groter. En dus ben je productiever met planten om je heen. Zet er op de zaak dus ook maar een paar neer. Wordt je baas ook blij van! De productiviteit kan 10% tot 20% omhoog.

2. Minder klachten zoals hoofdpijn Planten zorgen niet alleen voor meer en betere zuurstof in huis. Ze zorgen ook nog eens voor een betere luchtvochtigheid. En dat is prettig. Want te droge lucht kan voor lichamelijke klachten zorgen, zoals hoofdpijn.

5. Beter geluid En wat dacht je van deze? De muziek die je afspeelt gaat beter klinken. Kamerplanten filteren namelijk het geluid, waardoor de sound beter wordt; het galmt minder.

N a j a a r 2 0 1 9 27

Betaal jij voor je hypotheek een rente die veel hoger is dan de huidige hypotheekrente? Dan kan het interessant zijn om je hypotheek over te sluiten.

Moet ik mijn hypotheek oversluiten? e hypotheekrente is al een tijdje bijzonder laag.

Veel huiseigenaren die hun hypotheek nog niet hebben overgesloten, vragen zich af of ze dit alsnog moeten doen om hun maandlasten te verlagen.

D

Ondanks de boeterente die je moet betalen, kan oversluiten toch interessant zijn. Als je veel lagere maandlasten krijgt en de boeterente (bijvoorbeeld) binnen twee jaar terugverdient, dan ga je daarna besparen.

Belangrijke vragen Oversluiten is niet altijd voordelig. De belangrijkste vragen die je moet stellen, zijn:

Die boeterente mag je trouwens eenmalig aftrekken bij je aangifte inkomstenbelasting. De fiscus betaalt dus voor een deel mee!

Andere bank?

Loopt jouw rentevaste periode binnenkort af? Dan krijg je automatisch een nieuw voorstel van je bank. Neem dit niet zomaar aan! Informeer ook eens bij andere banken. Je hypotheek oversluiten kan bij jouw huidige geldverstrekker, maar ook bij een andere bank.

Hoeveel lager worden jouw maandlasten?

Hoeveel boeterente moet je betalen?

Hoeveel bijkomende kosten zijn er (advies, taxatie, notaris)?

Hoelang duurt het voordat je die kosten hebt terugverdiend?

Specialist in de woningfinanciering Kijkt verder dan jouw hypotheek Bewezen deskundigheid Altijd up-to-date

Integer en persoonlijk CreĂŤert overzicht en inzicht Houdt zich aan de beroepscode Wordt vermeld op LevenWonen.nl

www.levenwonen.nl