4Alternatieve Mogelijkheden

Ouders kunnen geld lenen aan hun kinderen als fiscale eigenwoningschuld. Een familielening verlaagt de leencapaciteit met eenzelfde bedrag. Met een leen- en schenkovereenkomst, waarbij de maandelijkse lasten van de lening worden geschonken, wordt de familielening niet gezien als lening. Dit vergroot de koopkracht.

1. Omschrijf de familielening in een (notariële) schriftelijke leenovereenkomst.

2. Leg de essentiële onderdelen vast, zoals: (a) bedrag van de lening, (b) de bestemming, (c) rentepercentage en duur rentevaste periode, (d) aflossingstijdstip, (e) looptijd, (f) rentebetalingsschema, (g) opeisbaarheid van de lening, (h) vervroegde aflossingsmogelijkheid, (i) zekerheden, (j) voorwaarden bij echtscheiding of overlijden, (k) reguliere opzeggingsgronden.

3. Adviseer de lening rentedragend te maken, niet renteloos. Bij een renteloze lening belast de fiscus de niet-betaalde rente over de gehele looptijd als schenking.

4. ‘Terugschenken’ van de betaalde rente mag geen onderdeel zijn van de leenovereenkomst noch afdwingbaar. Er moet dus per definitie formele vrijheid zijn voor de ouders.

Uit een publicatie van de Belastingdienst is af te leiden of de betaalde rente voor een familielening aftrekbaar is als eigenwoningschuld. Ga daarvoor naar www.rijksoverheid.nl en zoek op “Besluit wob verzoek beleid en uitvoering familiebank”. In dit document is onder meer een toetsschema opgenomen.

De door de ouders ter beschikking gestelde lening is een vermogensbestanddeel in box 3, in de categorie ‘Beleggingen/overige bezittingen’. Het fictieve rendement bedraagt 6,17%. Als ouders geld lenen om dit door te lenen aan kinderen, dan kan de schuld in box 3 worden afgetrokken tegen 2,57%. Deze percentages kunnen elk jaar worden aangepast: zie pagina 43.

De verhoogde eenmalige schenkingsvrijstelling in verband met de eigen woning is in 2023 verlaagd van € 106.671 naar € 28.947. Deze faciliteit wordt in 2024 volledig afgeschaft.

Om in aanmerking te komen voor de vrijstelling moet de schenking – uiterlijk in het tweede kalenderjaar volgend op het jaar van schenking – worden besteed aan minimaal één van deze doelen: n Verwerving van een eigen woning; n Verbetering of onderhoud (verbouwing) van een eigen woning; n Aflossing van een eigenwoning- of een restschuld; n Afkoop van rechten van erfpacht, opstal of beklemming.

De ontvanger moet de schenking aangeven bij de Belastingdienst. Voor schenkingen in 2023 moet de aangifte vóór 1 maart 2024 binnen zijn.

Eisen aan de ontvanger

De ontvanger moet tussen de 18 en 40 jaar oud zijn óf een fiscaal partner in deze leeftijdsgroep hebben. De schenking moet uiterlijk op de 40e verjaardag van de begunstigde zijn ontvangen. De relatie tussen de schenker en de ontvanger is níet van belang.

Om te kwalificeren als partner, moeten ongehuwd samenwonenden minimaal 2 jaar een notarieel samenlevingscontract met wederzijdse zorgverplichting hebben of minimaal 5 jaar samenwonen zonder notarieel samenlevingscontract.

Spreiding van de schenking over meerdere kalenderjaren is vanaf 2023 niet meer mogelijk. Er geldt wel overgangsrecht. Als de eerste schenking in 2022 is gedaan, mag deze in 2023 belastingvrij worden aangevuld tot € 106.671. Voor beide schenkingen (in 2022 én 2023) moet in de aangifte schenkbelasting een beroep worden gedaan op de verhoogde schenkingsvrijstelling.

Bij een huwelijk in algehele gemeenschap van goederen vallen schenkingen automatisch in de huwelijksgoederengemeenschap. Schenkers kunnen dit voorkomen door te kiezen voor een uitsluitingsclausule.

Bij een beperkte gemeenschap van goederen (de standaard in het huwelijksvermogensrecht vanaf 2018) vallen schenkingen niet in de gemeenschap van goederen. Een insluitingsclausule in de huwelijkse voorwaarden maakt dat alsnog mogelijk.