Explain: verruimen van toetsnormen

Meer lenen op inkomen en onderpand is onder voorwaarden mogelijk, evenals meer lenen dan 50% marktwaarde aflossingsvrij. De voorwaarden staan in de Tijdelijk regeling hypothecair krediet (Trhk) en in de NHG-Normen. Aanbieders zijn verplicht (art. 115 BGfo) de criteria vast te leggen.

Maatwerk is te onderscheiden in:

1. Objectief (standaard) maatwerk

De voorwaarden zijn volledig uitgeschreven en klant- en aanbiedergeneriek. Aanvullende adviesonderbouwing is niet nodig. Bijvoorbeeld: Seniorenverhuisregeling (zie pagina 18).

2. Kwalitatief maatwerk

Er zijn meestal geen uitgeschreven kaders. De beoordeling is klant- en aanbiederspecifiek. Adviesonderbouwing is vereist. Bijvoorbeeld: explain met artikel

4.1 Trhk of de duurhuurder (zie pagina 16).

3. Product-maatwerk

De aanbieder heeft specifiek voor een doelgroep een product, bijvoorbeeld een opeet-hypotheek. De normen zijn aanbiederspecifiek, maar klantgeneriek. Aanvullende adviesonderbouwing is niet nodig.

4. Maatwerk op acceptatiebeleid

Hiervan is sprake als de aanbieder afwijkt van haar standaard acceptatiekader. Voorbeeld: er wordt een hoger deel van het overwerk meegenomen dan regulier. Past de afwijking binnen de wettelijke normen, dan is dat voor de adviseur geen maatwerk; aanvullende adviesonderbouwing is niet nodig. De aanbieder moet de motivatie vastleggen.

In een sectorbrief (25 juli 2022) heeft de AFM een zestal bevindingen beschreven:

1. Acceptatiecriteria zijn op onderdelen open geformuleerd, waardoor niet duidelijk is hoe met die onderdelen moet worden omgegaan;

2. Nadere inhoudelijke richtlijnen bij afwijken van het beleid ontbreken;

3. NHG-maatwerksituaties worden geïntegreerd in de acceptatiestandaard, zonder aanvullende criteria;

4. Acceptant vertrouwt (hoofdzakelijk) op verklaring van de klant dat de hypotheek betaalbaar is, zonder onderbouwing van de verklaring;

5. Er wordt onvoldoende rekening gehouden met het pensioeninkomen;

6. De aanbieder heeft onvoldoende data-inzicht in de risicovollere verstrekkingen. Inzicht ontbreekt of het beleid juist wordt toegepast en wat de effecten zijn.

In de brief roept de toezichthouder aanbieders op hun beleid in overeenstemming te brengen met deze bevindingen. Gevolg is dat minder maatwerk mogelijk is. Het gaat dan met name om toepassing van het standaard NHG-maatwerk voor leningen zonder NHG.