Torontohye/Թորոնթոհայ #195

«ՏՈՆ ՔԸՆԴՈՂԵՆ ՏՈՆ ՉԻՆԻԼ» | Նոյեմբեր 2023 November

Canada inaugurates embassy in Armenia Spotlight → 3

A night of laughter for a cause: Toronto comedy show to support AGBU’s Artsakh Relief Fund Community → 8

Pomegranate Film Festival unveils lineup for solemn 16th edition Arts & culture →19

Տեղանանուած արցախահայեր Գորիսի մէջ, սեպտ. 2023 (լուսանկարը՝ Սքաութ Թիւֆենքճեանի)

Արցախահայութեան համար Օնթարիոյի միացեալ խորհուրդը գործի լծուած Տիրուկ Մարգարեան Կարապետեան Արցախի վերջին տարաժամ իրադարձութիւնները ցնցեցին ո՛չ միայն Հայաստանի, այլեւ՝ սփիւռքի մէջ գտնուող մեր հայրենակիցները, որոնք անվարան փութացին օգնութեան։ Սփիւռքի ցայտուն օրինակներէն մէկը՝ գանատահայութիւնը, բնականաբար, չէր կրնար ձեռնածալ մնալ եւ ինչպէս միշտ պիտի հասնէր օգնութեան։ Ուստի, կրակին մէջէն անցնող ու Հայաստան ապաստանող արցախահայութեան օգնելու որոշում կայացուց Օնթարիոյի հայկական միացեալ մարմինը եւ նիւթական, մարդասիրական ու բարոյական աջակցութիւն ցուցաբերեց՝ Արցախէն բռնի ուժով տեղահանուած մեր հայրենակիցներուն։ 13 հոկտեմբեր 2023-ին, Օնթարիոյի հայկական միացեալ

խորհուրդի իրագործած աշխատանքներու տարողութիւնն ու մանրամասնութիւնները իմանալու համար, Հայ կեդրոն այցելեցի եւ անձամբ ականատեսը դարձայ խորհուրդի անդամներուն եւ կամաւորներուն մեղուաջան աշխատանքին ու տեսայ սեղաններուն վրայ հոգատարութեամբ զետեղուած հազարաւոր նոր եւ որակաւոր իրերը, որոնք մօտ օրէն պիտի ուղարկուին Հայաստան՝ տրամադրուելու հոն ապաստան գտած մեր արցախահայ քոյրերուն ու եղբայրներուն։ Օնթարիոյի հայկական միացեալ խորհուրդի անդամ եւ մարդասիրական օգնութիւնները համակարգող Խորէն Մարտոյեանի հետ ունեցած զրոյցիս ընթացքին՝ ան կարեւորեց այս նախաձեռնութեան անհրաժեշտութիւնն

ու ըսաւ, որ Օնթարիոյի հայկական միացեալ խորհուրդ ձեւաւորուած է Ապրիլեան քառօրեայ պատերազմէն ետք եւ միշտ թեւ ու թիկունք կանգնած մեր հայրենակիցներու, նամանաւանդ արցախահայ մեր քոյր-եղբայրներուն։ «Այսօր եւս, այս դժնդակ պայմաններում եւ ի տես ներկայի ցաւալի իրադարձութիւններին, մենք չենք կարող լուռ ու մունջ կանգնիլ եւ չօգնել բռնի տեղահանուած մեր հայրենակիցներին, որոնք կորցրեցին իրենց տունը, զաւակներն ու հարազատները։ Հիմա, աւելի քան երբեւէ, արցախահայութիւնը սփիւռքին կարիքը ունի, եւ մենք միասին պետք է յաղթահարենք ամէն դժուարութիւն», դիտել տուաւ Մարտոյեան։ Միացեալ խորհուրդին այս նախաձեռնութիւնը սկսած → 21

խաչբառ

vol. 18

→ 23

No 10[195]

Թորոնթոհայ ամսագիր

թորոնթոհայութեան ձայնը՝ 2005-էն ի վեր

Torontohye monthly

the voice of Toronto Armenians since 2005

416-491-2900 info@torontohye.ca 45 Hallcrown Place Toronto, Ontario M2J 4Y4

torontohye.ca © Torontohye Communications Inc.

3

Vol. 18, No. 10 [195] ◆ November 2023

ԼՈՒՍԱՐՁԱԿ

SPOTLIGHT

Canada inaugurates embassy in Armenia, pledges additional aid amidst Artsakh crisis YEREVAN--Canada has intensified its diplomatic and humanitarian efforts in Armenia. In a two-fold development, the nation’s Minister of Foreign Affairs, Mélanie Joly, inaugurated Canada’s first embassy in Yerevan. The visit also saw Canada pledge further humanitarian aid for those affected by the ethnical cleansing of Artsakh (Nagorno-Karabakh).

The embassy’s opening marks a significant step in strengthening bilateral relations between the two nations. “The official opening of the Canadian Embassy in Yerevan is a historic day for the Armenian-Canadian community and a positive development in the bilateral relations, which must serve as an opportunity for Canada to increase its commitment to Armenia and Armenians,” the Armenian National Committee of Canada (ANCC) said in a statement.

Against the backdrop of escalating tensions, Canada has shown deep concern for the refugee crisis in Armenia, particularly following the ethnic cleansing of Artsakh

by Azerbaijan. Over 100,000 individuals have been displaced due to the conflict.

During her visit from Oct. 25 to 27, Minister Joly announced Canada’s consolidated humanitarian assistance funding to the crisis would be increased to $3.9 million.

A fresh allocation of one million dollars (CAD) will be allocated to the United Nations High Commissioner for Refugees.

This funding will facilitate essential services like protection, shelter, and other non-food items. The total response now includes prior contributions to the International Committee of the Red Cross and the Canadian Red Cross Society’s Emergency Disaster Assistance Fund. These funds are directed at relief operations in Armenia, with the Armenian Red Cross Society providing water, sanitation, hygiene, and health services. World Vision Canada has also received funding through the Canadian Humanitarian Assistance Fund, intended for hygiene kits, cash assistance, psychosocial support, and protection assistance.

During her visit, Minister Joly emphasized the importance of abiding by international humanitarian laws, ensuring the

լուսարձակ

1 spotlight

համայնք

4 community արուեստ եւ

9 մշակոյթ

arts & culture զրոյց

14 conversation կարծիք

19 opinion սիւնակ

20 column

Հրատարակիչ Torontohye Communications Inc. info@torontohye.ca

Minister Joly at Tsitsernakaberd (Photo: Photolure) unobstructed delivery of aid and protection of civilians, including those on the move.

She stressed, “Canada is grateful to Armenia for welcoming those fleeing this crisis.

Host communities have generously opened their doors, but they alone cannot support this large influx of people seeking refuge.

With this humanitarian support, Canada is helping address some of the most urgent needs.”

In addition, Ahmed Hussen, Minister of International Development, highlighted the challenges faced by Armenia in accommodating the displaced population.

“Many people who have fled to Armenia are vulnerable, and with such a high volume of arrivals, the country is struggling to help the displaced populations. The funding announced today will go toward meeting the rising humanitarian needs and take some of the pressure off host communities,” Hussen said in a statement.

The ANCC expressed that despite all the challenges, it is encouraging to see that Canada consistently calls for the selfdetermination of the people of Artsakh. “...

But more needs to be done,” read a part of the statement. “Today’s meeting with the forcibly uprooted citizens of Artsakh was an important step to support their democratic aspirations and their right to safely return to their ancestral homeland.”

Last month, the Canadian government named Andrew Turner, a career diplomat, to be the ambassador to helm the new embassy.

Turner’s experience with the Middle East and involvement in shaping Ottawa’s response to the unfolding humanitarian crisis in Armenia underlines Canada’s strategic interest in the region. The decision to establish an embassy was announced

in June 2022, intending to boost Ottawa’s knowledge of the Caucasus and to aid in visa and passport services.

The recent attacks by Azerbaijan in Artsakh have deeply affected civilians.

Canada has been persistent in its call for a negotiated political solution and promotes principles of non-use of force, territorial integrity, and self-determination to resolve the conflict.

During her visit, Minister Joly also shared images of her meeting with a group of Armenian women who were forced to leave Artsakh and seek refuge in Armenia. In a heartfelt message accompanying the photos on the social media platform, Joly expressed that it was important for her to listen and learn from Armenian women who fled Artsakh. “I was moved by their strength and courage. Canada will continue to stand with the ethnic Armenian people of NagornoKarabakh and their right to safe return,” read a part of her post on X (formerly Twitter).

While in Armenia, Joly also visited the European Union Mission in Armenia (EUMA) in the city of Jermuk. "Bolstered through Canada's third-party contribution, the EUMA works to monitor the border between Armenia and Azerbaijan, ensuring vital stability and security in [the] South Caucasus," she stated. She also visited Tsitsernakaberd, Armenia's official Armenian Genocide Memorial in Yerevan, where she paid her respects to the victims and survivors of the Armenian Genocide. To commemorate the visit and in a gesture of solidarity, she planted a tree in the complex's memory garden, reaffirming Canada's acknowledgment and support in recognizing the historical tragedy. ֍

Խմբագիր Ռուբէն Ճանպազեան editor@torontohye.ca Ձեւաւորող Արա Տէր Յարութիւնեան ara@torontohye.ca Օգնական խմբագիր Տիրուկ Մարգարեան Կարապետեան diroug@torontohye.ca Օգնական խմբագիր Սալբի Սաղտըճեան salpy@torontohye.ca Վարչական ներկայացուցիչ Միսակ Գալւագեան missak@torontohye.ca Խորհրդատու Յարութ Մանուկեան harout@torontohye.ca Ծանուցումներ ads@torontohye.ca Նախագիծ Proper Company-ի proper.am

Publisher Torontohye Communications Inc. info@torontohye.ca Editor Rupen Janbazian editor@torontohye.ca Graphic designer/Layout editor Ara Ter Haroutunian ara@torontohye.ca Associate editor/Staff writer Diroug Markarian Garabedian diroug@torontohye.ca Associate editor/Armenia correspondent Salpy Saghdejian salpy@torontohye.ca Administrator Missak Kawlakian missak@torontohye.ca Advisor Harout Manougian harout@torontohye.ca Advertisements ads@torontohye.ca Branding Proper Company proper.am

4

ԺԸ տարի թիւ 10 [195] ◆ Նոյեմբեր 2023

ՀԱՄԱՅՆՔ

COMMUNITY

Թորոնթոյի մէջ 502 000 տոլար հանգանակուեցաւ ի նպաստ արցախահայութեան Երեսունմէկամեայ Հայաստան hամահայկական հիմնադրամը, նախորդ տարիներուն պէս, այս տարի եւս կազմակերպեց իր տարեկան հանգանակային ճաշկերոյթը, որ տեղի ունեցաւ կիրակի, 15 հոկտեմբերին, Հայ կեդրոնի սրահէն ներս։ Այս տարուան հանգանակութեան հասոյթը, Հայաստանի մէջ բժշկական կեդրոններ կառուցելու փոխարէն, առաջնահերթօրէն պիտի յատկացուի տեղահանուած եւ Հայաստան ապաստան գտած արցախահայ հայրենակիցներուն անյապաղ օգնութիւն ցուցաբերելու՝ անոնց ապահովելով սնունդ, առողջապահական պարագաներ եւ կացարան։ Օրուան պատգամաբեր Հայաստանի Հանրապետութեան արտակարգ եւ լիազօր դեսպան Անահիտ Յարութիւնեանի եւ Գանատայի մօտ Հայաստանի Հանրապետութեան, մոնթրէալաբնակ պատուոյ հիւպատոս Լեւոն Աֆէյեանի եւ իր տիկնոջ մուտքը արգիլուեցաւ Հայ կեդրոն խումբ մը երիտասարդ ցուցարարներու կողմէ, որուն արդիւնքով ներկաներէն մէկ մասը սրահէն հեռացաւ: Դէպքէն ետք, ՀՅԴ-ԳԵՄ «Սիմոն Զաւարեան» մասնաճիւղը իր ընկերական ցանցերու էջերու միջոցաւ հաղորդեց, թէ ցուցարար երիտասարդները դեսպան Յարութիւնեանի անձին դէմ «ոչ մէկ խնդիր» ունին, սակայն, ըստ իրենց՝ «ան կը ներկայացնէ [Հայաստանի Հանրապետութեան] այսօրուան իշխանութիւնը»: «Երիտասարդները բացատրեցին, որ իրենք լաւ կը հասկնան ժամանակաւոր գործող ռեժիմի եւ մշտական պետութեան տարբերութիւնը, բայց յարմար չեն գտներ դեսպանին ներկայութիւնը Հայ կեդրոնէն ներս ճիշդ այնպէս, ինչպէս իր ներկայացուցած իշխանութիւնը կ’արգիլէ հայ երիտասարդներու մուտքը հայրենիք: Որպէս պետութեան անվնաս ներկայացուցիչ՝ դեսպանը պէտք չէ անջատել [վարչապետ Նիկոլ] Փաշինեանի հակահայ քաղաքականութենէն», ըսուած է

հաղորդագրութեան մէջ: Շուրջ երկու ժամ ուշացումով սկսած ձեռնարկին բացումը կատարուեցաւ Հայաստանի եւ Արցախի քայլերգներով, երգեցողութեամբ՝ Արմէնիա Սարգիսեան Պատալեանի, որմէ ետք ներկաները մէկ վայրկեան լռութեամբ, յոտնկայս յարգեցին մեր անմահ զոհերու յիշատակը։ Արմէնիան հոյակապ ձեւով կատարեց իր հօր՝ Եսայի Սարգիսեանի յօրինած «Արցախ աշխարհ» երգի առաջին ելոյթը, որուն երաժշտութիւնը կը կրէ Պէկ Ամիրխանի ստորագրութիւնը։ Օրուան հանդիսավարներ Այտա Գրիգորեան եւ Հրակ Քէօշկէրեան բարի գալուստ մաղթեցին ներկաներուն։ Միջոցառումը շարունակուեցաւ առանց բանախօսի եւ պատգամաբերի, օրուան գլխաւոր բանախօսը, գիտական աշխարհի մէջ մեծ ներդրում ունեցող, աշխարհառչակ փրոֆեսոր Նուպար Աֆէյեանը՝ «Մոտէրնա» դեղորայքի գործարանի հիմնադիր-տնօրէնը, տեղի ունեցած դէպքին հետեւանքով չկրցաւ իր խօսքը փոխանցել ներկաներուն։ Միջոցառման ներկայ եղող իւրաքանչիւր անհատի «Նոյլէնտ» հայկական չիրեր յատկացուեցան, իսկ սեղաններուն վրայ որպէս ըմպելիք «Արմէնիա» կարմիր եւ ճերմակ գինիներ կային, այս բոլորը հայկական արտադրութիւնը քաջալերելու նպատակով իրականացած էր։ Սրահին մէկ անկիւնը զետեղուած էր վաճառքի սեղան մը, ուր ցուցադրուած հայկական արժէքաւոր իրերու վաճառքէն որոշ գումար մը ձեռք բերուեցաւ՝ արցախահայութեան յատկացուելիք գումարին վրայ աւելցնելու։ Միջոցառումը ընթացաւ գեղարուեստական յայտագիրով, երբ ելոյթ ունեցան գաղութիս երիտասարդ արուեստագէտներ Լին Իշնար՝ երգեցողութիւն, Արթուն Միսքճեան՝ դաշնակ եւ Կարպիս Շահսուվար՝ սաքսաֆոն։ «Միշտ Հայրենիքին հետ» լոզունգը որդեգրած եւ անով առաջ գացող հիմնադրամը առ այսօր տասնչորս միլիոն գանատական

տոլարէ աւելի հանգանակած է եւ այդ ամէնը ուղղած դէպի Հայաստան եւ Արցախ՝ օգնութեան ձեռք մեկնելու մեր հայրենակիցներուն։ Ձեռնարկը հանգանակեց 502 000 գանատական տոլար, որուն 210 000 տոլարը կտակ է, իսկ նախօրօք արդէն 170 000 տոլար հաւաքուած էր, մնացեալը միջոցառման ընթացքին, հանգանակային աշխատանքին շնորհիւ հաւաքուեցաւ։ Հանգանակուած գումարը ամբողջութեամբ պիտի յատկացուի արցախահայ մեր հայրենակիցներուն, որոնք բռնի ուժով հեռացան իրենց հայրենիքէն, տուն ու տեղէն։ Ձեռնարկի աւարտին

կատարուեցաւ տեսերիզի մը ցուցադրութիւնը, ուր Համահայկական Հիմնադրամի հիմնադիր-ատենապետ Մկրտիչ Մկրտիչեան ներկայացուց հիմնադրամին այս տարուան ծրագիրը։ Ինչպէս ամէն տարի, այս տարի եւս ներկաներուն բաժնուեցաւ հիմնադրամին լրատուն, ուր պատկերազարդ ձեւով կը ներկայացուէր իրականացած եւ իրականացուելիք ծրագիրները, նախորդ տարեշրջանի հաշուետոււութիւնը եւ նուիրատուներուն անուններն ու նուիրուած գումարներուն ցանկը։ ֍

5

Vol. 18, No. 10 [195] ◆ November 2023

ՀԱՄԱՅՆՔ

COMMUNITY

ՀՕՄ-ի Գանատայի շրջանային վարչութեան եւ «Ռուբինա» մասնաճիւղի աշխատանքները յանուն արցախահայութեան Տիրուկ Մարգարեան Կարապետեան Սանձարձակ եւ անողոք թշնամիին հարուածը՝ ուղղուած արցախահայութեան, ո՛չ միայն ամիսներ առաջ Արցախի շրջափակումով սկսած էր, այլ՝ 44 օրեայ պատերազմի ընթացքին ու անոր նախօրեակին: Գազանը ակռաները սրած եւ ախորժակը բացած կը սպասէր մեր հողերը լափելու առիթին, որ դժբաախտաբար կրցաւ իրականացնել վերջերս, եւ որուն հետեւանքով մեր հայրենակիցները բռնի ուժով հեռացան իրենց սիրելի հայրենի Արցախէն եւ ապաստան գտան իրենց երկրորդ տան՝ Հայաստանի մէջ։ Ահաւասիկ այդ դժնդակ օրերուն առաջին իսկ ժամերէն, ՀՕՄ-ի Գանատայի շրջանային վարչութիւնը գործի լծուեցաւ եւ որպէս անմիջական օժանդակութիւն՝ 24 սեպտեմբեր 2023-ին երեսուն հազար ամերիկեան տոլար ուղարկեց արցախահայութեան, որմէ անմիջապէս ետք ձեռնարկեց՝ «Օգնենք Արցախի ընտանիքներուն» խորագիրով դրամահաւաքին, որ պիտի շարունակուի օժանդակելու Արցախի մեր քոյրերուն ու եղբայրներուն՝ անոնց կարիքները հոգալու եւ տեղահանուած ըլլալու ծանր բեռը թեթեւցնելու։ Սոյն նախաձեռնութեան եւ անոր համապատասխան ծրագիրներուն մշակման ու հանգանակային արշաւին գործնականացման աշխատանքները ի գործ դնելու համար՝ ՀՅԴ Գանատայի կեդրոնական կոմիտէի առաջարկով, ՀՕՄ-ի շրջանային վարչութեան կողքին եւ անոր իբրեւ գործակից, իւրաքանչիւր մարմինէ նշանակուած ներկայացուցիչներէ բաղկացած յանձնախումբ մը կազմուեցաւ։ Յառաջիկայ երեք ամիսներու ընթացքին պիտի շարուանկուի դրամահաւաքը՝ թիրախ ունենալով կէս միլիոն գանատական տոլար։ Գանատայի տարածքին հաւաքուած գումարը, ՀՕՄ-ի կեդրոնական վարչութեան միջոցաւ, պիտի փոխանցուի Հայաստանի միաւորին, զոր շաբաթներէ ի վեր սնունդ եւ առողջապահական իրերով լի տուփեր, վերմակներ եւ այլազան իրեր կը մատուցէ գաղթական արցախահայութեան։ Այժմ ՀՕՄ-ի Գանատայի շրջանային վարչութեան արցախահայութեան օժանդակութեան դրամահաւաքի կոչը կը ներկայացնենք մեր սիրելի ընթերցողներուն․

Սիրելի՛ հայրենակիցներ, Արցախի ճգնաժամը ծանր եւ անդառնալի կորուստներ հասցուց Արցախի առիւծասիրտ ժողովուրդին: Պատմական Հայաստանի անբաժան մէկ մասնիկը համարուող արծուաբերդ Արցախը այսօր կ’ապրի մեր պատմութեան սեւ օրերը: Տասնեակ հազարաւոր հայ ընտանիքներ կը տարհանուին իրենց բնօրրանէն եւ ապաստան կը գտնեն Հայաստանի Հանրապետութենէն ներս: Պարզ բառերով կարելի չէ նկարագրել ստեղծուած ծանրակշիռ իրավիճակը, որուն մատնուած են մեր հայրենակիցները: Անոնք մեր բարոյական աջակցութեան, զօրակցութեան եւ յատկապէս մեր նիւթական օժանդակութեան կարիքը ունին: ՀՕՄ-ի Գանատայի շրջանային վարչութիւնը կոչ կ’ուղղէ բոլորիդ նուիրատուութիւններու միջոցաւ աջակցելու Արցախի ընտանիքներուն: Ձեր նիւթական օժանդակութիւնը կրնաք ուղարկել.

1. Վճարագրով՝ ARS Foundation-ին, հետեւեալ հասցէին՝ Armenian Relief Society of Canada 3401 Olivar Asselin, Montreal, QC, H4J 1L5 2. Այցելելով ՀՕՄ-ի Գանատայի շրջանի կայքէջը՝ ars-canada.ca ու սեղմելով Donate Now կոճակը, ապա ընտրելով Aid to Artsakh fund-ը 3. Ե-փոխանցումով (է-transfer), ՀՕՄ-ի Շրջ. վարչութեան ե-նամակի հասցէին՝ ars-canada@bellnet.ca Բոլոր պարագաներուն կը խնդրենք նշել, թէ դուք ձեր նուիրատուութիւնները կը կատարէք Արցախի ընտանիքներու օժանդակութեան (Artsakh fund), որուն դիմաց պիտի ստանաք տուրքէ զերծ ստացագիր:

Դրամահաւաքի հեւքը կը շարունակուի ամենուրէք։ Թորոնթոյի Հայ կեդրոնին մէջ սթափ, գիտակցուած ու ամենայն պատասխանատւութեամբ կը գործեն ՀՕՄ-ի Թորոնթոյի «Ռուբինա» մասնաճիւղի ընկերուհիները, որոնք Հայ կեդրոնի մուտքին սեղան մը զետեղելով, իրենց ամբողջ հնարաւորութիւնները մէկ եւ սուրբ նպատակի շուրջ համախմբելով, ջանք ու ճիգ չեն խնայեր արցախահայ ընտանիքներուն օժանդակութեան նպատակով դրամահաւաք կատարելու։ Անոնք նպատակասլաց կ’աշխատին եւ այլազան

ձեռնարկներու միջոցով թորոնթոհայութիւնը կը խրախուսեն նիւթական նուիրատւութիւններ կատարելու եւ առաւելագոյնը ներկայացնելու տեղահան մեր հայրենակիցներուն։ Արցախահայ մեր հայրենակիցներուն օգնելու ահազանգը կը հնչէ այսօր, բոլորս ալ պարտաւոր ենք այս սեւ օրերուն մեր խղճին ու հայրենասիրութեան ճիչը լսելու եւ օգնութեան ձեռք մեկնելու արցախահայ մեր քոյրերուն ու եղբայրներուն, մինչեւ որ գայ այն լուսաւոր օրը եւ այս ողբերգական էջը շրջելով վերականգնենք մեր կորսնցուցած սուրբ հողը։ ֍

6

ԺԸ տարի թիւ 10 [195] ◆ Նոյեմբեր 2023

ՀԱՄԱՅՆՔ

COMMUNITY

ՀՕՄ-ի Օթաուայի «Սեւան» մասնաճիւղը՝ երեսուն տարեկան Լենա Գատեան Երեսուն տարիներ առաջ, աւելի ճիշդը 23 մայիս 1993-ին, Գանատայի մայրաքաղաքին մէջ, ուր ո՛չ հայկական եկեղեցի, ո՛չ ալ ազգային վարժարան գոյութիւն ունէին, հայերէն լսելու եւ խօսելու (մեր անմիջական ընտանիքներէն դուրս), հայապահպանման ջահը վառ պահելու համար ընկերային առիթներ ստեղծելը ծանր կը կշռէին Օթաուայի փոքր հայ գաղութին վրայ։ : Այս օտար ափերուն վրայ եւ այս մտահոգութիւններէն մեկնած հանգուցեալ ընկհ. Շաքէ Յակոբեանը կոչ ուղղեց օթաուահայ կիներուն հիմքը դնելու ՀՕՄ-ի մասնաճիւղի մը՝ Մոնթրէալի «Սօսէ» մասնաճիւղին հովանաւորութեամբ: Այդ երազը իրականացնելու նպատակով իրեն միացան վեց հայուհիներ՝ Սօսէ Տուզճեան, Պայծառ Պապիկեան, Սրբուհի Նազարեան, Զարուհի Պապիկեան Հաճընզ եւ Անի Տէմիրճեան: Ընկհ. Սոնիա Մուայքէլ եւ իր դուստրը՝ Փաթրիսիան, երկրէն դուրս գտնուելով՝ իրենց վերադարձին միացան «Սեւան» մասնաճիւղին, ինչպէս նաեւ՝ Վանտա Սաղտըճեանը, Սալբի Պօղոսեանը եւ ուրիշ ընկերուհիներ։ Այսօր մեր մասնաճիւղին թիւը հասած է քառասունի: «Սեւան»-ի գոյութիւնը յատուկ դեր մը եւս կատարեց 1993-ին, երբ նոյն տարին ՀՀ անդրանիկ դեսպանատան դռները բացուեցան Գանատայի մայրաքաղաքէն ներս: Լաւ կը յիշեմ այդ օրը, երբ բախտը ունեցայ իբր նոր ՀՕՄուհի միանալու պատգամաւորական խումբի մը, կազմուած Մոնթրէալի զանազան մարմիններու ներկայացուցիչներէ, դիմաւորելու համար ՀՀ առաջին դեսպանը Օթաուայի օդակայանէն ներս՝ հպարտութեան եւ յուզմունքի խառն զգացումներով: Այդ օրուընէ ի վեր ՀՕՄ-ի «Սեւան» մասնաճիւղի ընկերուհիները ո՛չ մէկ ճիգ կը խնայեն թիկունք կանգնելու դեսպանատան: Երբ մի քանի շաբաթ առաջ «Սեւան»-ի փոխատենապետ ընկհ. Փաթրիսիա Մուայքէլ օժանդակութիւնս խնդրեց իբրեւ հիմնադիր անդամ եւ երկու տասնամեակէ աւելի Օթաուայի ՀՕՄ-ուհի, մտածելու հարկ չկար, պատասխանս անմիջապէս եղաւ «Այո՛, սիրով»: Սակայն երբ ան առաջարկեց նաեւ որ իրեն հետ միասին հանդիսավարի դեր ալ կատարեմ, քիչ մը վարանեցայ վերջին տարիներուն մոնթրէալաբնակ ըլլալուս պատճառաւ: Ընկերուհին շարունակեց ըսելով, թէ փոքր մասնաճիւղերուն օգնութեան հասնիլը կարեւոր է, Գանատայի որ քաղաքի ՀՕՄ-ուհին ալ ըլլանք: Իրենց պարագային վարչական կազմի անդամները կա՛մ քաղաքէն դուրս էին եւ կամ ալ յանդգնութիւնը չունէին ընդհանուրին առջեւ խօսք առնելու: Ուրեմն՝ ընդունեցի Փաթրիսիային առաջարկը, զմայլելով իր խանդավառութեամբ, մանաւանդ որ ան հայ է մօրենական կողմէն, բայց հայասիրութիւնը ժառանգած է եւ իր երակներուն մէջ կը հոսի ջարդէն վերապրած մեծ հօր՝ Արամ Պէզիկեանի արիւնը: Զմայլեցայ նաեւ ընկերուհիին զոհողութեան վրայ,

որ կը կազմակերպէր այս տօնակատարութիւնը՝ հակառակ իր՝ իբրեւ բժշկուհի խիստ բեռնաւորուած ժամանակացոյցին: Այսպիսով՝ 27 օգոստոս 2023-ին, Orchard view գեղեցիկ սրահին մէջ, երկուքով բացումը կատարեցինք «Սեւան»-ի 30-ամեակի տօնակատարութեան: Յայտագիրը սկսաւ Գանատայի, Հայաստանի եւ ՀՕՄ-ի քայլերգներով, որոնցմէ ետք մէկ վայրկեան յոտնկայս լռութեամբ յարգեցինք յիշատակը մեզմէ առյաւէտ բաժնուած հիմնադիր անդամներուն՝ Շաքէ Յակոբեանին, Սօսէ Տուզճեանին, Անի Տէմիրճեանին, ինչպէս նաեւ՝ «Սեւան» մասնաճիւղի անդամ Սիրվարդ Թաշճեանին: «Սեւան» մասնաճիւղի վարչութեան ատենապետ ընկհ․ Թալին Շիրիքեան Պանթէք իր խօսքին մէջ նախ բարի գալուստ մաղթեց ներկաներուն եւ ապա շեշտեց մասնաճիւղին աջակցելու կարեւորութիւնը՝ ՀՕՄ-ի մեծ ընտանիքին կողմէ: Շրջանային վարչութեան ատենապետ ընկհ. Լուսին Փալանճեան խօսք առնելով ըսաւ, որ յարգանքով կը խոնարհի «Սեւան»-ի փոքր

շնորհակալութիւն յայտնեց «Սեւան» մասնաճիւղին իրեն ընծայուած պատիւին համար, իբր օրուան նախագահ: Ան ՀՕՄ-ի 1910-էն ի վեր տարուէ տարի կատարած զանազան առաքելութիւնները նմանցուց հիւսուող թանկարժէք գորգի մը: Անի Մալէք նշեց ՀՕՄ-ի ազդեցութիւնը իր կեանքին մէջ եւ շնորհաւորական ջերմ մաղթանքներով փակեց իր խօսքը: Օթաուայի «Նոր այգ» պարախումբէն մայր ու աղջիկ Աննան եւ Թամարը Արցախի «Ուզունտարա» պարով հմայեցին ներկաները: Տ. Յակոբ քհն. Կիատայեան իր աղօթքով ու օրհնութեամբ բացումը կատարեց ճաշի սպասարկութեան: Ճաշէն ետք կարդացինք օրուան հրաւիրեալ բանախօս ընկհ. Ազգանուշ Հատիտեանի կենսագրականը: Ան հպարտութեամբ յայտարարեց, որ Օթաուայի ՀՕՄ-ուհիները 27 օգոստոս-ին անգամ մը եւս նորոգեցին իրենց ուխտը, ապա հրաւիրեց երիտասարդուհիները միանալու ՀՕՄ-ին, որպէսզի լուսաւոր մնայ ՀՕՄ-ի ճանապարհը եւ շարունակէ օժանդակել մեր հայրենիքի դժուար կացութեան մէջ գտնուող ժողովուրդին, ըլլա՛յ Արցախի, կամ մայր հայրենիքի մէջ»: Ան վստահեցուց նաեւ, որ ՀՕՄ-ուհին պիտի շարունակէ իր պայքարը «մինչեւ ծագի արդարութեան վառ արփին, մինչեւ հասնինք սէգ

մասնաճիւղի բոլոր անդամներուն դիմաց եւ շնորհաւորեց զիրենք իրենց նիւթաբարոյական բոլոր պարտականութիւնները լիուլի կատարելուն համար: Ան իր շնորհաւորանքը յայտնելէ ետք, փակեց ուղերձը ըսելով. «Ձեռք ձեռքի տալով պիտի շարունակենք ՀՕՄ-ի առաքելութիւնը»: Ապա կարդացի ընկհ. Անի Մալէքի կենսագրականը․ երեսուն վեց տարուան մանկավարժական ասպարէզին կողքին, մանկապարտէզի մէջ դժուարութիւն ունեցող երեխաներու իբրեւ մասնագէտ, ընկերուհին եղած է նաեւ ՀՄԸՄ-ի արծուիկ եւ արենուշ խումբերու հիմնադիրներէն մին, Մոնթրէալի մէջ: Երկար տարիներ եղած է ղեկավարն ու դասատուն Օթաուայի միօրեայ «Արարատ» դպրոցին, ինչպէս նաեւ ան 50-ամեայ ՀՕՄ-ուհի ու մեծ մայր է 4 թոռներու: Իր ուղերձին մէջ ընկհ. Անի Մալէք

սարերուն հայրենի»: Յայտագիրը շարունակուեցաւ 15, 25 եւ 50-ամեայ ՀՕՄ-ի ծառայութեան զարդասեղներու բաշխումով՝ ըստ հետեւեալ ցանկերուն (բացականերուն անունները յիշուեցան).

15-ամեայ ծառայութեան համար ընկերուհիներ՝ Աննա Պետրոսեան, Թամար Պօղոսեան, Ճոան Ճաքսըն, Անի Գասպարեան, Թամարա Սաղտըճեան: 25-ամեայ ծառայութեան զարդասեղի արժանացան ընկերուհիներ՝ Սիլվա Պոյաճեան, Լիլիան Առաքելեան, Էլիզապէթ Անթապի, Անուշ Տոքմաճեան, Վանտա Սաղտըճեան (որ երկրէն դուրս գտնուելուն պատճառաւ փոխանցած էր իր սրտաբուխ մաղթանքները) եւ Փոլին Զալա: Կեդրոնական վարչութենէն ընկհ. Արմինէ Կարապետեան պարգեւեց 50-ամեայ զարդասեղը ընկհ. Անի Մալէքին: → 21

7

Vol. 18, No. 10 [195] ◆ November 2023

ՀԱՄԱՅՆՔ

COMMUNITY

«Պարոն Մարգարը մեզի համար դարձաւ դպրոց, գրադարան եւ հայրենիք». տեղի ունեցաւ Մարգար Շարապխանեանին նուիրուած յուշ-երեկոն Կազմակերպութեամբ ՀՅԴ Սողոմոն Թէհլիրեան կոմիտէութեան, Համազգային Թորոնթոյի «Գլաձոր» մասնաճիւղին եւ ՀՕՄ-ի ամէնօրեայ վարժարանին, 5 հոկտեմբերին, Հայ երիտասարդական կեդրոնի «Համազգային» թատերասրահին մէջ տեղի ունեցաւ ՀՕՄ-ի ամէնօրեայ վարժարանի հիմնադիր տնօրէն Մարգար Շարապխանեանին նուիրուած յուշերեկոն: Ձեռնարկին հանդիսավարն էր վարժարանի շրջանաւարտ Կապրիէլլա Պաթիկեանը, որ բեմ հրաւիրեց վարժարանի շրջանաւարտ եւ Սողոմոն Թէհլիրեան կոմիտէութեան հերթապահ Վահան Աճէմեանը, որ կոմիտէութեան անունով խօսքը փոխանցէ: «Չեմ կարծեր կարելի է գտնել անձ մը, որ աւելի մեծ ազդեցութիւն ունեցած է թորոնթոհայ մեր սերունդի պատանիներու հայեցի կրթութեան վրայ: Տասնինը տարիներու ընթացքին, ընկեր Մարգարը ամէն առաւօտ ներկայութիւն էր աշակերտական մեր հաւաքներուն եւ իր ծանր շուքով ներշնչեց հայու ոգին», Աճեմեանը ըսաւ իր խօսքին մէջ: Համազգայինի «Գլաձոր» մասնաճիւղի անունով իր սրտի խօսքը փոխանցեց ՀՕՄ-ի ամէնօրեայ վարժարանի երկարամեայ հայերէնի ուսուցիչ եւ մասնաճիւղի ատենապետ Յասմիկ Պապեանը։ Ան մանրամասնեց Շարապխանեանի գործունէութիւնը Համազգայինի շարքերուն եւ առ հասարակ, համայնքի կրթական, մշակութային ու ազգային կեանքին մէջ: «Կրթական եւ մշակութային հետաքրքրութիւններով եւ հմտութիւններով օժտուած մարդուն համար, բնականաբար Համազգայինն էր այն վարը, ուր ինք պիտի կարենար իր տեսուչի պաշտօնին առընթեր փոխանցել իր պաշարը եւ նոր գիտելիքներով զինել նոր սերունդը. ու այդպէս ալ ըրաւ: Որպէս անդամ Համազգայինի Թորոնթոյի մասնաճիւղին, որ յետագային օժտուեցաւ «Գլաձոր» անունով, ընկեր Մարգարը իր անսակարկ ներդրումը ունեցաւ համայնքի մշակութային կեանքին մէջ: Այլ նախաձեռնութիւններու, բազմաթիւ գրախօսականներու եւ հանդիսութիւններու կողքին, յիշատակելի է Համազգայինի լսարանը՝ բազմամեայ ծրագիր մը, զոր ան վարեց ընկերուհի Սոնա Յովհաննիսեանին հետ եւ որմէ օգուտ քաղեցին խումբ մը շրջանաւարտներ: Հայ մշակոյթին եւ դպրութեան հանդէպ երկար տարիներու նուիրումին համար, 2008ին արժանացաւ Համազգայինի պատուոյ շքանշանին: Արեւմտահայերէնի եւ Մեսրոպեան ուղղագրութեան ջատագովն էր: Հայրենիքի հանդէպ իր սէրը չմնաց խօսքի սահմաններուն մէջ. հաւատաց գործին եւ իր օրինակով ջանաց վարակել շատեր», Պապեանն ըսաւ իր խօսքին մէջ: ՀՕՄ-ի ամէնօրեայ վարժարանի տնօրէն

Րաֆֆի Սարգիսեան իր սրտի խօսքը փոխանցեց՝ ըսելով, թէ վարժարանի հիմնադրութեան օրէն 45 տարի ետք, պարոն Մարգարին եւ իր սերունդի զոհողութիւնները կը շարունակեն արդիւնք տալ: «Իր տնօրէնութեան ընթացքին հասակ առած աշակերտները, բարձր արժեւորելով իրենց փորձառութիւններն ու վարժարանէն ստացած առաւելութիւնները, այսօր մեծ վստահութեամբ իրենց զաւակները կ’արձանագրեն մեր վարժարանը: Օրինակ, այսօր բեմէն հանդէս եկող աշակերտներէն 18-ը պարոն Մարգարին աշակերտած շրջանաւարտներու զաւակներն են», ըսաւ Սարգիսեանը: Ձեռնարկին ընթացքին իրենց մասնակցութիւնը բերին վարժարանի «Լափոյեան» երկրորդական բաժնի աշակերտները. Նուշիկ Թոմարճի եւ Իզապէլ Ակոբ ներկայացուցին Շարապխանեանին «Լսիր ընկեր» բանաստեղծութիւնը, Սեւակ Գրժիքնեանն ու Թենի Մուշեանը ներկայացուցին Շարապխանեանին «Տղա՛ս, լսէ՛» բանաստեղծութիւնը, իսկ Լարա Տէր Մինասեանը ներկայացուց Լեւոն-Զաւէն Սիւրմէլեանի «Ասացուածք ծառ տնկելու առթիւ»-ը: Վարժարանի «Գոլոլեան» բաժնի Ե. եւ Զ. կարգերու աշակերտները ղեկավարութեամբ՝ Սոնա Յովսէփեանի եւ դաշնամուրի ընկերակցութեամբ՝ Թալին Գըլըպոզեանի, հանդէս եկան փունջ մը երգերով: Շարապխանեան ընտանիքին անունով շնորհակալական խօսք փոխանցեց Մարգար Շարապխանեանի որդին՝ Վազրիկ Շարապխանեանը, որ այժմ կը ծառայէ որպէս վարժարանի կրթական մարմինի ատենապետ: Ան շնորհակալութիւն յայտնեց բոլոր անոնց, որոնք վերջին ամիսներու ընթացքին զանազան միջոցներով յայտնած են ցաւակցական խօսքեր, պատմութիւններ եւ ջերմ յիշատակներ: «Շատ մխիթարիչ եղած են մեզի համար այդ խօսքերը, մանաւանդ անոնք, որոնք արտայայտուած են մեր հօր ազդեցութեան մասին իրենց կեանքերուն

վրայ», փոխանցեց ան: «Այս վերջին մէկ ու կէս ամիսներուն ընթացքին, զանազան անգամներ յիշուած է այն նշանաբանը, որ հօրս խմբագրած «Արձագանգ» թերթի ամէն հատորի ճակատին գրուած էր՝ «Խօսքը առանց գործի մեռեալ է»: Իր կեանքի ընթացքին, հայրս ջանք չխնայեց իր խօսքը գործի վերածելու, ըլլայ այդ Յունաստանի, Գանատայի կամ Հայաստանի մէջ: Միշտ պատրաստ էր ճիշդ նպատակին համար դիմագրաւելու որեւէ մարտահրաւէր ու դժուարութիւն, օրինակ՝ երբ Թորոնթոյի համալսարանի գրադարանին մէջ ունեցած պաշտօնը ձգելով ստանձնեց մեր վարժարանին տնօրէնութիւնը, երբ հեռանկարը դեռ յստակ չէր: Սովետական տարիներուն, հակառակ բոլոր խոչընդոտներուն, մեր վարժարանի շրջանաւարտները Հայաստան տանելու իր երազը կրցաւ իրականացնել: Ուշի գիւղին մէջ գրագէտ Արշակին հետ, միայն մէկ հանդիպումէն ետք, տեղւոյն վրայ որոշեց հող գնել, տուն կառուցել եւ մնայուն կերպով հոն փոխադրուիլ. ձեւով մը անհաւատալի՝ բայց իրաւ: Եւ ան յաջողեցաւ եւ այս բոլորը կրցաւ ընել իր կողքին ունենալով մեր սիրելի մայրը՝ որպէս կողակից եւ գաղափարակից: Զուգահեռ նուիրուած ազգային աշխատանքին, ան նաեւ շատ լաւ հայր մը եղաւ Յովիկին եւ ինծի: Աշխուժ, գուրգուրացող, միշտ կատակասէր եւ միշտ պատրաստ մեզի տանելու ընտանեկան արձակուրդներու , որոնց ընթացքին առանց դադարի կը լուսանկարէր մեզ իր սիրելի «Փենթաքս» քամերայով: Ես ու Յովիկը կը խոստանանք մեր կարելիութեան սահմաններէն ներս շարունակել մեր հօր սկսած գործերը՝ թէ Թորոնթոյի եւ թէ Ուշիի մէջ»: Ձեռնարկը փակուեցաւ Սուրբ Աստուածածին եկեղեցւոյ հոգեւոր հովիւ Վարդան ծվ. Թաշճեանի սրտի խօսքով եւ պահպանիչով: «Պարոն Մարգարը մեզի համար դարձաւ դպրոց, դարձաւ գրադարան, դարձաւ հայրենիք», հաստատեց ան: ֍

8

ԺԸ տարի թիւ 10 [195] ◆ Նոյեմբեր 2023

ՀԱՄԱՅՆՔ

COMMUNITY

A night of laughter for a cause: Toronto comedy show to support AGBU’s Artsakh Relief Fund TORONTO–Laughter is often said to be the best medicine, and in a time of turmoil and humanitarian crisis, it is needed more than ever. In the wake of the devastating events that unfolded in Artsakh (Nagorno-Karabakh) in September 2023, where the native Armenian population suffered ethnic cleansing, the Armenian General Benevolent Union Young Professionals of Toronto (AGBU YP Toronto) is organizing a comedy show that promises not only to bring laughter but also hope.

AGBU YP, a dynamic network of Armenians in Toronto, is collaborating with Absolute Comedy, one of Toronto's premier comedy clubs, to host an evening of laughter and solidarity on Dec. 3, 2023. The event aims to raise funds for AGBU's Artsakh Relief Fund, which is actively working to alleviate the suffering of the displaced people of Artsakh.

A Humanitarian Crisis Unfolds Following Azerbaijan's military offensive on Sept. 19, the humanitarian crisis unfolding has left an indelible mark on the Armenian community worldwide. The offensive resulted in the forced displacement of more than 100,000 Armenians, creating one of the most significant humanitarian crises in modern Armenian history. These displaced individuals sought refuge in Armenia, where they faced a myriad of challenges, from finding shelter to accessing basic necessities.

In response to this dire situation, AGBU initiated the Artsakh Relief Fund to provide immediate assistance and long-term recovery support to those affected.

This fund encompasses a range of efforts, including addressing malnutrition, mental health support, housing, job training, and real-time assistance.

Comedy for a Cause Absolute Comedy, renowned for hosting a diverse array of comedians, will be hosting AGBU YP to bring this special event to Toronto. While laughter might seem elusive during these trying times, this comedy show is an opportunity for the community to come together, bond, and support a noble cause simultaneously.

Joze Piranian, a keynote speaker, stand-up comedian, and a member of AGBU YP Toronto, expressed his enthusiasm for the event. "Our AGBU YP Toronto committee is excited to bring Armenians together again for some much-needed community bonding and comic relief," he told Torontohye. As a stand-up comedian, Piranian has a long history of performing at Absolute Comedy. Come Dec. 3rd, he'll be stepping into the role of the show's host. His excitement is palpable as he looks forward to this partnership with Absolute Comedy, presenting a platform for both established Armenian stand-up comedians and promising up-and-coming talents.

The comedy show will feature a mix of local talent

and headlining acts by LA-Armenian comedians Jack Jr. and Ruzanna. Jack Jr (Assadourian)., with his roots deeply embedded in the comedy scene, has shared the stage with illustrious comedians such as Marlon Wayans, Brandon T. Jackson, Damon Wayans Jr., and David Spade. His comedy journey has led him to appear in TV shows and movies, including Epix's "Sex Life" and Amazon's "Laugh After Dark."

Ruzanna Tovmasyan, an actress, director, writer, spoken word artist, and filmmaker, will also grace the stage. Her passion for humor, Armenian heritage, and creativity shines through in her work. Beyond comedy, Ruzanna founded Ruminate, focusing on eCourse development and empowering others to turn their stories and expertise into profitable online courses.

"We are delighted to have the opportunity to introduce these exceptionally talented Armenian comedians to Toronto," explained AGBU YP Toronto co-chair Cassandra Bertucci-Kurkjian. "In light of the challenging past few months that Armenians around the world have faced, we believe it is our responsibility to leverage this event to support the AGBU Artsakh Relief Fund."

AGBU Young Professionals: A beacon of unity AGBU Young Professionals is a global network of Armenians that offers a platform for community connections, professional development, and volunteer experiences. They believe in the power of unity and inclusivity, welcoming individuals from all backgrounds, industries, and walks of life.

Within the international scope of the Armenian General Benevolent Union, AGBU Young Professionals enrich their personal and professional lives through meaningful and purpose-driven activities, events, and community development efforts. The AGBU YP Toronto affiliate, established in 2006, continues to play a crucial role in fostering a sense of community and support.

In collaboration with World Central Kitchen, AGBU has made an impactful difference by delivering more than 75,000 nutritious meals to the Artsakh evacuees who were forced to leave their homes amidst the oppressive conditions imposed by Azerbaijan. AGBU's dedicated team is actively on the ground, providing warm meals to Artsakh families and elderly individuals in seven different regions: Aragatsotn, Ararat, Armavir, Gegharkunik, Kotayk, Syunik, and Vayots Dzor.

What's remarkable is that the 117-year-old benevolent

organization has taken steps to empower individuals from Artsakh itself, employing them to contribute to the operation's success. These individuals play vital roles in running teams, preparing meals, and ensuring timely food deliveries, amplifying the positive impact of AGBU's efforts.

AGBU remains committed to its mission, collaborating with various institutions to ensure that innocent people displaced by this humanitarian catastrophe receive the utmost care and support they need and deserve.

A night of laughter, hope, and solidarity As the world grapples with the ongoing humanitarian crisis in Artsakh, it is heartening to see communities come together to support those in need. The comedy show at Absolute Comedy on Dec. 3, 2023, promises to be a night of laughter, hope, and solidarity. While it may be challenging to find humor in such trying times, the event's proceeds will contribute to the AGBU's critical relief efforts, providing assistance to the displaced people of Artsakh.

"Following the uproarious performance by comedian Antic on Aug. 13, 2023, we received an outpouring of positive feedback, inspiring us to continue delivering laughter to our audience and raising much-needed funds for our cause," Bertucci-Kurkjian said.

In times of adversity, the unity of communities and acts of kindness serve as a beacon of hope. Through this event, AGBU YP aims to remind everyone that laughter can not only heal but also make a profound difference in the lives of those who need it most.

The show will take place at Absolute Comedy, located at 2335 Yonge St. in Toronto, Ontario, on Sunday, December 3rd, with the event starting at 4:30 p.m. (doors open at 3:30 p.m.). Tickets can be purchased at absolutecomedy.ca/toronto/events/5884.֍

9

Vol. 18, No. 10 [195] ◆ November 2023

ԱՐՈՒԵՍՏ ԵՒ ՄՇԱԿՈՅԹ

ՎԱԽԵՆՈՒՄ ԵՄ Հեղինակ` Քէյուան Հաշէմի Պարսկերէնէ թարգմանութիւն` Վահէ Ծատուրեանի Մթում թաղուած, առանց լուսնի գիշերներից վախենում եմ, Առիւծ, թէ գայլ ես վախ չունեմ, բայց աղուէսից վախենում եմ։ Մարտի դաշտում կռուի ելած ոսոխներից չեմ վախենում, Ստոր դարձած, վախկոտ ու պիղծ ընկերներից վախենում եմ։ Հարիւրաւոր անհաւատ` իսկ կիրթ թշնամուց չեմ վախենում, Մի հատ անկիրթ ու անգիտակ ճգնաւորից վախենում եմ։

ARTS & CULTURE гٳ½·³ÛÇÝ Ð³Û ÎñÃ³Ï³Ý »õ Øß³ÏáõóÛÇÝ ØÇáõû³Ý §¶É³Óáñ¦ سëݳ×ÇõÕ

¶ñ³ë¿ñÝ»ñáõ ËÙµ³ÏÇ Ñ³õ³ùÝ»ñáõ ß³ñù

Հայու հոգին

Չնայած թէ գէշ է ճամբան, նպատակն էլ՝ անհասնելի, Այս բոլորը ոչինչ սակայն, ծոյլ ուղեկցից վախենում եմ։ Խաչ, գաւազան, գահ թէ աթոռ, սուրբ են նրանք ու յարգելի, Անապահով կը զգամ ես ինձ, երբ ծառան չարամտի։ Պարզ է, Աստծու դատաստանն արդար է ու դռները բաց, Բայց սարսափից հաւատք բերած քարոզողից դու հեռու կաց։ Իմ սիրելի ընկեր ու իմ լաւ բարեկամ ՄԱՐԴ ԱՐԱՐԱԾ, Կրթութիւնն է միակ ուժը, փարոսն է նա ձեռքում բռնած։ Եղի՛ր բարին, եղի՛ր համեստն, իսկ մի՛ զիջիր անարդարին, Արդարութեան դրօշն եղիր ու փոխանցուիր սերունդներին: ֍

ԿÇñ³ÏÇ, 26 Նáյ»Ùµ»ñ, 2023 Յ»տÙÇջօñ¿Ç ժ³Ùը 2:00-ÇÝ Ð³Ù³½·³ÛÇÝÇ §Ú. سÝáõÏ»³Ý¦ ·ñ³¹³ñ³ÝÇÝ Ù¿ç Ð³Û Î»¹ñáÝ, ÂáñáÝÃû êÇñáí Ññ³õÇñáõ³Í ¿ù

METRAS

SHIPPING & FORWARDING INC. 2175 Sheppard Ave. E. Suite 215 Toronto ON Tel.: 416-497-0377 Fax: 416-497-0783 info@metrasshipping.com www.metrasshipping.com

Your Most Reliable Transportation Partner To/From Armenia & Worldwide • Ocean, Air & Land International Transportation • Door to Door Services Available • 20', 40', LCL and Break-Bulk • Insurance Coverage • Export Documentation, Letters of Credit Handling and Banking Negotiations • Dedicated Agency Network Worldwide

10 ԱՐՈՒԵՍՏ ԵՒ ՄՇԱԿՈՅԹ

Ես կը սպասեմ (Ղօղանջ կեանքի ու մահուան) Խաչիկ Տէտէեան Ու փշրուեցան երազները բոլոր, Խաբկանքը մեր, տարաւ մեզ անդունդ, Մարմրացող յոյսերը մտան մահաքուն, Երգերը՝ կրկին հագան ողբ, կոծ ու սուգ: Պիտի երկա՜ր կրենք սեւ բախտը հագին, Ու անիծենք ամէնքը, մօտն ու հեռուն, Ճակատագիր կոչուած դիակին սրսկենք միւռոն ու բոյր, Նայինք գալիքին՝ մութ աչքերով արցունքածոր: Օ՜հ, ի՞նչ օգուտ, ցաւին, ողբին ու անէծքին, Միթէ՞ պիտի գայ Վրէժի Ոգին հրեղէն, Վերափոխէ մեր խեղճ ու անտէր հոգին Ու բանայ նոր ուղին մեր, հզօր գալիքին… Ես չեմ հաւատար կեղծ յոյսերուն անզօր, Չեմ հաւատար աղօթքին՝ անզօր ու սին, Պիտի քանդել բոլոր կուռքերը երէկի, Կերտել հաւատքի նոր տուն, հզօր ու ամուր: Օ՜հ, մենք խաբեցինք մենք զմեզ. Սիրեցինք մամոնան, փառքն ու աթոռ, Կեղծ խաբկանքներուն տուինք զոհ ու յոյս, Անիրաւ աշխարհին սին խօսքերուն հաւատացինք. Միամի՜տ էինք աղաւնիին պէս, հէգ ու բարի: Ի՞նչ օգուտ ստացանք, ինչ ցանեցինք մեր ձեռքերով. Պիտի երկա՜ր կրենք մեր սեւ բախտի հագին, Բայց պիտի շտկե՞նք մեր մէջքը կրկին, Այս անգամ նոր ապագայի ուղին գծած, Մե՜ր ձեռքերով, մաքո՜ւր ձեռքերով անբիծ, անշահախնդիր, Հաւատքի անկեղծ տեսիլքով մը մաքրամաքուր, Ես չեմ հաւատար ալ կեղծ պատրանքներուն, Կը հաւատամ հաստատաքայլ երազի ուղիին: Փորձաքարի դիմաց ենք կանգնած ազգովի, Ես կը սպասեմ մե՜ր հրաշքին, որ մեր ձեռքերն են Կառուցելու, ո՛չ աշխարհն ու երկինք… Եւ ի՞նչ իմաստ անէծքին՝ աշխարհին ու մարդոց, Երբ մե՛ր հոգիները ազնիւ չէին եւ ուղղամիտ, Խելագարուի՞նք այս ցաւէն, թէ՝ մեռնինք, Որո՞ւ հոգը եթէ վերանանք աշխարհի երեսէն: Ես կ’ուզեմ հաւատալ թէ սա վերջը չէ մեր երթին, Բայց իմաստութիւնն անգամ ունի իր ուղին, Ունի օրէնքները կեանքի ու յաղթանակի, Անանձնական այդ ճանապարհէն պիտի քալե՞նք ազգովի:

ԺԸ տարի թիւ 10 [195] ◆ Նոյեմբեր 2023

ARTS & CULTURE Սպիտակն ու սեւը քանդեցին մեզ, Եւ ուրիշները, հեռաւոր ու մօտիկ. Պղծուեցան խաչ, գերեզման ու մեռելներն անգամ, Անէ՛ծք, հազա՜ր անէծք, բայց ի՛նչ օգուտ։ Ու ճանապարհները տարին մեզ հո՛ն, ուր որ ենք, Փրկութեան լաստը պիտի տանի՞ մեզ ափ, Փոթորիկներուն դիմաց ունի՞նք կամք հաստատ. Միայն թէ լոզունգները չըլլան մեզի նաւակ: Երգ, խօսք, աղօթք ու մրմունջ անզօր են հիմա, Չգիտեմ եթէ մխիթարութիւնը բալասան է բուժիչ, Բայց գիտեմ, որ պիտի բուժենք մեր վէրքերը ցաւոտ, Նայինք գալիքին՝ աղջամուղջէն անդին: Պատմութեան ճահիճներէն լսուող աղաղակները խուլ, Կը հալածեն մեզ, որպէս անարձագանգ վիժում, Ու կանգառները մեր պատմութեան ու ճակատագրի, Դարձած են ու դեռ՝ փորձաքարը մեր գոյութեան: Պիտի մաքրել տունը, տաճարը հաւատքի, Մաքրել տաճարը մեր ոգիի՜ հանճարի, Սրբել աչքերը աղօտած, ղօղանջը ողբի, Հաւատալ թէ արշալոյսը վաղ թէ ուշ պիտի զարթնի… Ես կորսնցուցի համբերութեան ուժը, յոյսին սպասումը, Խաբկանքին զոհը, մնացի մինակ, Աշխարհին մէջ այս, անարդար ու ամայի, Ո՞վ պիտի տայ ինծի ոգի՜ն յարատեւութեան… Լռեց ղօղանջը հաւատքի տան, լո՜ւռ են Ու անտարբեր շփոթած աստղերը երկնքի. Թռչուններուն երգն անգամ անլսելի է դարձած, Գուցէ համր երգեր էին մեղեդիները անոնց շրթներուն: Անիրաւ աշխարհի ձեռքին արդարութիւնը գործիք է, Խաբկանքներով կը կերակրէ խիղճը մարդկութեան, Ապա կը յօշոտէ բորենիի մը նման, անգութ ու դարանակալ, Երբ արդէն ո՜ւշ է, մենք՝ զոհը իր պատրանքին… Տկարին կարեկցանքը վերջին աղօթքն է անոր՝ մեր դամբանին: Անիրաւ աշխարհին միշտ զոհեր են պէտք, Աշխարհն այս կը սնանի իր զոհերուն արեամբ. ինչպէս վամպիրը խաւարի, Զարմանալին՝ հակառակին հաւատալն էր արդէն, Չփոխուող, ոչինչ չսորվող մեր տեսակին ցաւն է միշտ։ Մեղաւոր ենք բոլորս անկասկած, անխտի՛ր, Միշտ կրկնուող մեր սխալներուն համար. Պատմութիւնը պիտի չներէ մեզ այս անգամ, Յիմարի պիտակը, անէծքի խարանը պիտի հալածէ մեզ ընդմիշտ։ Հազար ու բիւր հոսանքալարերով դաջուած՝ կորսուած իմ հայրենիքին՝ Անզօր ու մոլոր կը քալեմ ճամբաներէն օտար, Ուր երգ ու աղմուկ ղօղանջող երգեր են լուռ, Անցեալին մէջ կորսուող ցաւի կոտտանքներ լոկ:

11

Vol. 18, No. 10 [195] ◆ November 2023

ԱՐՈՒԵՍՏ ԵՒ ՄՇԱԿՈՅԹ

ARTS & CULTURE

Երանի՜ կու տամ հիմա անդարձ մեկնողներուն,

Յաւուր պատշաճի խօսքերը ձեր, նուաղկոտ,

Անոնք չտեսան մահուան գացող իմ ժողովուրդը,

Արձագանգի նման, կորսուած գիշերին մէջ տարտամ,

Գուցէ կ’ապրին կապոյտ երազանքները երէկի, Որոնք փշրուեցան ու նետուեցան աղբանոցը մոռացութեան: Բողոք ու կարեկցանք՝ քնաբեր դեղահատեր, Որո՞ւն պէտք, որո՞ւն հոգ, տկարին բերնին մրմունջ, Կլլէ՛ զայրոյթդ որպէս գալիքի վրէժ ու կամք, Նայիր աշխարհին ու ոսոխին, Որպէս պարտամուրհակ մը գանձելի: Օ՜հ սիրտ իմ վշտոտ, գրիչն իմ անզօր, վիրաւո՜ր, Ե՞րբ պիտի դադրին ցաւն ու մորմոքը ձեր, Կը նայիմ երկնքին՝ լուռ, խաղաղ ու անհոգ, Ժամանակը ցոյց կու տայ ծիծաղկոտ դէմքն իր, Դո՜ւն ալ կ’երթաս կ’ըսէ, – դէմքը հեռուն յառած:

Չեն կարող սրբել մեղքերը ձեր, ու ամօթը՝ Որ ճիւաղին նման կը հարուածէ մեզ չորսդին: Ոչ մէկ խիղճ երկնային ու բառեր մարդկային, Կարող են սրբել ահագնութիւնը ցեղիս սրտին, Միա՛յն մեր ձայնը ներքին, ահագնացող վրէժի Պատգամը լոկ կարող է դուրս բերել մեզ դժոխքի այս վիհերէն ամայի… Ու հոգւոյս խորանին առջեւ կանգնած միս-մինակ, Կ’երդնում ես, ու մենք, բոլորս անխտի՛ր, Որ պիտի փշրենք մահուան ու ամօթի կապանքներն այս, Ու աշխարհի խղճին մեխենք մեր նոր արշալոյսը արդար: Աշխարհէն լքուած, անտէ՜ր, մոլորած ուրուականներու Նման կը խարխափենք հիմա աշխարհի տարածքին,

Յոյզեր ու պատրանք, ապրուած օրերու,

Հեգնանքի թանձր աղջամուղջը, սեւ մրուրը մեր սրտին,

Հաստատ հաշուեհամարը իմ անհասցէ տան,

Ու կ’երգենք նոյն երգը հնամեայ կորսուած հայրենիքի,

Խաչելութեան ճանապարհն իմ, կ’երթայ գողգոթա,

Առեղծուած մեր անցեալի առասպելները գրկած:

Վերջին լապտերները փողոցին պիտի մարին արագ:

Պէտք է շրջել պատմութեան ընթացքն այս թարախալի,

Երբ վճիտ գետն անգամ կը միանայ հզօր ծովին,

Ողորմութեան ցուպը խրել ոսոխի սրտին,

Մաքրելով կեղտերն ու թափթփուքները իր հունին, Պիտի մաքրէ՞ գետը մեր՝ աղտերն իր ներքին, Տեսիլքները մեր անհուն, գրկէ ծովը գրկաբաց: Կը թափթփին տերեւները վար, աշուն է արդէն, Կը մաղուին հոգւոյս անձրեւները արագ-արագ, Բարկութեան քամիները կը զարնուին դէմքիս, Պարտուած տեսակն իմ անզօր, լուռ կը տնքայ… Ո՛չ , մեր տեսակը չյաղթեց Բելին, սուտ է, Հայրենիքը լքեցինք միշտ, երբ սուրն ու մահը հասաւ կոկորդին. Վերջ տուէք կեղծիքին ու պատրանքներուն սին, Ոգին հայուն պիտի մաքրել բոլոր կեղտերէն ընդոծին:

Դարերու անէծքն այս շպրտել անդունդ, Շարժիլ առաջ, սուրին շեղբը միշտ տաք պահած: Հաշուետուութեան ժամը հասած է արդէն, Կեանքի ու մահուան տառապագին ճանապարհ կտրած ժողովո՛ւրդ հայոց, Պիտի նայի՞նք գալիքին՝ վերափոխուած, մաքրուած, Ու շրջենք ընթացքը ճակատագրին այս անարգ: Չորս կողմերէն փչող քամիներուն դիմաց սոնքած, Գայլերու վոհմակին մէջ ինկած գառնուկներուն նման, Հաւատացինք գազանին ողորմութեան ու խղճին, Անոնք չզանազանեցին ճերմակն ու սեւը, բնականաբար: Տուն ու տաճար լքած կը հեռանանք, Դատարկուած հայրենիքին արժէքը կը գիտակցինք ուշացա՜ծ,

Ուրիշներ կը կռուին այլոց հողին համար,

Երգեր կը հիւսենք վերադարձի, այդքա՛ն միայն,

Իսկ մենք կը դրժե՜նք սեփականութիւնը մեր,

Խելօք խօսքերը մեր ականջներուն խցկած,

Օ՜հ ինչ հեգնանք, ստորնութիւն ժամանակի,

Խելագարած ամբոխին անվերջ կը տանինք պարտութեան:

Կ’ընդունինք օտարին դատաստանը, ծաղրը միաժամանակ: Քարացած մեր հոգիներուն փականը պիտի բանանք, Յաղթենք մահուան ու աղէտին, մեր կամքը լարած, Եթէ բուռ մը կայծ, ափ մը տեսիլք ու երազանք Դեռ կը բաբախեն մեր սրտերուն մէջ, կոտրուած: Մենք չպարտուեցանք Սուլթանին, ոչ ալ՝ անոր վիժած հրէշին,

Ու սերունդներուն գալիք, ի՞նչ ըսենք պիտի հիմա, Ու հեռացող մարդոց, առանց նահանջի փող ու թմբուկի, Մեղադրե՞նք պիտի միշտ ու կրկին, որպէս դասալիքներ, Երբ մեր հոգիներուն մէջ դասալիք եղանք մե՛նք, Տրամաբանութեան ու խղճի ձայնին մնացինք խուլ ու համր, Մեղա՜յ, հազա՜ր մեղայ մեր անշրջելի մեղքերուն համար… ֍

Չար ոսոխները յաղթեցին մեզի, բազմագլուխ իժերը անտառի, Պիտի պատերազմ յայտարարել ընդդէմ բոլորին, Վրէժի աղեղը պիտի լարել մօտիկին ու հեռուին:

Հոկտեմբեր 2023 Թորոնթօ

MONDAY NOVEMBER 13

WEDNESDAY NOVEMBER 15

THURSDAY NOVEMBER 16

FRIDAY NOVEMBER 17

ONLINE

ONLINE

ONLINE

HAMAZKAYIN THEATRE

Eventive

7:00 PM

7:00 PM

ARTSAKH FOREVER

BLOCKADE

The Peace for All

Hakob Melkonyan — Armenia/France

Gary Gananian — Arm./Artsakh/Brazil

Wounds of War Zhanna Nazaryan — Armenia

WELCOME TO THE 16TH EDITION OF THE POMEGRANATE FILM FESTIVAL TAKING PLACE BETWEEN NOVEMBER 13TH—19TH, 2023.

9:00 PM

Many of this year’s selected titles will continue to be offered virtually through our Eventive platform following their Festival screening date until December 16th, 2023.

The proceeds from this year’s Festival will be donated to assist Armenian refugees from Artsakh who have been forced to flee for their lives from their ancestral lands under the most dire circumstances after nearly being starved to death.

We hope that you will support this year’s Festival and spread the word about our community event. Not only is the Pomegranate a healthy fruit, it is also nourishment for the soul & sustenance for the brain.

— The 2023 Pomegranate Film Festival Organizing Committee

Eventive

7:00 PM

Federico Lemos — Armenia/Uruguay

Accompanied by Two Children in the War

Accompanied by Hishé

Alexis Pazoumian — Armenia/Artsakh/France

Anahid Yahjian — Artsakh

Followed by Q&A with Federico Lemos

12:45 PM A DOG NAMED PALMA Ruben Dishdishyan — Russia

9:00 PM ARNO BABAJANYAN Vaya Vardoumyan — Armenia

THE BIG HIT Robert Guediguian — France Accompanied by The Other Woman Gary Gananian — Brazil

TUESDAY NOVEMBER 14 ONLINE

Accompanied by Cycles Milena Mooradian — USA

Gathering Alik Barsoumian, Gregory Dolbashian, Noah Garabedian — USA

11:00 AM WE ARE OUR MOUNTAINS

9:00 PM

9:00 PM We are proud to offer our most comprehensive film program to date. The films scheduled between Monday November 13th up to and including Thursday November 16th will be presented online only through our virtual Eventive platform. All films presented between Friday November 17th and Sunday November 19th will be shown in person at the Hamazkayin Theatre located at the Armenian Youth Centre at 50 Hallcrown Place in Toronto.

Eventive

Accompanied by And the Race Henri Kebabdjian — France

9:00 PM ARMENIANS CREATED LOVE Armenia: A Love Story

ARMENIAN ANTHOLOGY VOLUME 1 Forgotten Nation: The Hamshen Abdusselam Bezirgan — Arm./Can./Tur.

Manana Vahan Setoyan — Armenia

3 Days Davit Nerkarayan — Armenia

Armenia on the Silk Road Herminé Maguesyan — Armenia/France

Arnaud Khayadjanian — France

Intro by Abdusselam Bezirgan Followed by Q&A with Herminé Maguesyan

Deaf Hearts

FRIDAY

Chuck Holton — Armenia/Artsakh/USA

No More Heroes

Arnaud Khayadjanian — France

Next Station Paradise

3:15 PM

Harut Makyan — Armenia

Eventive

7:00 PM BACK TO SOLOZ Serge Avedikian — France/Turkey Accompanied by Homecoming Raffi Movsisyan — Armenia

VISHAP G. Gesparyan & A.Sargsyan—Arm.

Nigol Bezjian — Lebanon

Accompanied by Coach Rex

9:00 PM

Armenian Papers

Aqua

NOTHING TO BE AFRAID OF Silva Khnkanosian — Armenia Accompanied by Damala Aram Ohanyan — Armenia/Javakh

Hrag Yedalian — USA Ornella Macchia — Armenia/Belgium

SUNDAY NOVEMBER 19

HAMAZKAYIN THEATRE

HAMAZKAYIN THEATRE

3:15 PM

11:00 AM

5:30 PM

WE THRIVE

ՍԻՐԵԼԻ ԹԶՈՒԿՆԵՐ · SYMPHONY OF FILM

IT’S SPRING

Look Up

Followed by Q&A with Roman Musheghyan

Garin Hovanissian — Armenia

Ophelia Harutyunyan — Armenia/Belgium/France

Accompanied by

Victoria Aleksanyan — Armenia

Hamazkayin Theatre

Intro by Dr. Ani Hasserjian Followed by Q&A with Armen Poladian

IN-PERSON

North American Premiere

STAY CONNECTED FOR THE LATEST

@POMFILMFEST

C I T O H T I W

TICKET PURCHASE

POMFILMFEST.COM CALL TO RESERVE

Canadian Premiere

Followed by Q&A with Atom Egoyan hosted by CTV’s Shant Serabian

Jury & Audience Choice Awards.

Dr. Ani Hasserjian, Onik Nazarians — Canada

Garin Hovanissian — Armenia

Toronto Premiere

Preceded by DVD signing with Atom Egoyan

Followed by

ACMAO

Nowhere

POM ICONS

Atom Egoyan — Canada

Intro by Gor Kirakosian

Armen Poladian — Canada

Edgar Baghdasaryan — Armenia

ONLINE

SEVEN VEILS

Gor Kirakosian — Armenia/USA

Muffins Mean Yes

Simon’s Way

9:00 PM

OPENING FILM:

E

Armen Poladian — Canada

Crossing the Blue

Vahan Grigoryan - Armenia

Intro by Chanel Tossounian

LOVE IS IN THE WATER

It Takes a Village

Accompanied by The Mud

Hrag Yedalian — USA

WOMEN IN BLACK

O

Ovsanna Shehayan — Armenia

Vahan Grishkyan — Armenia

In Search of Boozers & Schmucks

CLOSING FILM:

1:30 PM

Handstand

AGENT 044: OPERATION GARNI

Hrag Yedalian — USA

C

City of Cards

Animus

7:30 pm COCKTAILS

3:30 PM

647.833.4780 / NERSO

LIGHT DROPS

FESTIVAL PASS

Arman Chilingaryan — Armenia

$400 Full Festival Includes all screenings

9:00 pm

Accompanied by

FILM PRESENTATION

250 KM Hasmik Movsisyan — Armenia

ARARAT UNCOVERED

Lilit Sargsyan — Armenia

In-person screenings only

Intro by Lilit Sargsyan

with Atom, Kev & Gor

Andy Simon - Armenia/UK

LIVE PERFORMANCE BY

ԱՐՄԱՏԻ ՁԱՅՆ THE SOUND OF OUR ROOTS

T

ARMENIA NOW SERIES

Aleksander Bagasaryan — Armenia

T

7:00 PM

1:00 PM

GALA NIGHT

Christmas Roast

C

Intro by Narineh and Sureya Melkonian

Martin Matevosyan — Armenia

E

Anahid Nazarian — USA

Emma

J

Intro by Lucy Babayan, editor of Chnchik

Michael Aloyan — USA

B

Lahmajoune

Carnivore

U

Gariné Torossian — Armenia/Canada

Anahid Nazarian — USA

S

Gariné Torossian — Arm./Can./Leb.

Shesh-Besh

E

Here & There

Accompanied by The Structure Is Rotten Comrade

Kamee Abrahamian — Canada/USA

Arnaud Khayadjanian — France

L

Aram Shahbazyan — Armenia

Followed by Q&A with Lisa Hagopian and Eric Harabedian

7:30 PM

U

Ensouled

CHNCHIK

A Lonely Night

N

Aram Shahbazyan — Armenia

Antonio Nakashian — Brazil

Chanel Tossounian — Canada

T

The Granny

U

Ararat

I Wanna Be Famous

O

Hayk Matevosyan — USA

E

Dessil Mekhtigian — Egypt/France

Chanel Tossounian — Canada

D

From the Work of the Devil

G

Accompanied by Art In Motion

Narineh & Sureya Melkonian - USA

Roman Musheghyan — Armenia

N

Lisa Hagopian and Eric Harabedian — USA

E

11:00 AM

Somewhere in Glendale

Sahag Gureghian — USA

LIVE PERFORMANCE —

SATURDAY NOVEMBER 18

TALES FROM THE DIASPORA

Motel Room

1

A

NORTH AMERICAN PREMIERES —

H

30

COUNTRIES —

H

5:00 PM

14

C

FILMS —

S

68

Hair

$100 Virtual Online screenings only

$300 Live $125 The Big Ticket $25 Opening & Closing Films $15 Regular

14

ԺԸ տարի թիւ 10 [195] ◆ Նոյեմբեր 2023

ԶՐՈՅՑ

CONVERSATION

«ՀՕՄ-ը իր բոլոր կարելիութիւններով կ’օգնէ արցախահայութեան» զրոյց ընկերուհի Մարօ Քէշիշեանին հետ

.

«Ամէն ձեւով փորձենք օգտակար ըլլալ, ստեղծենք իրենց համար այնպիսի պայմաններ, որպէսզի անոնք մնան Հայաստան»

զրոյցը վարեց՝ Սալբի Սաղտըճեանը Հայ ազգը կ’ապրի ծանր եւ դժուար ժամանակաշրջան մը, երբ հայրենիքի մէկ մասին կորուստի ցաւին կողքին՝ հարիւր հազարէ աւելի հայրենակիցներ կը բռնեն գաղթի ճամբան։ Ինը ամիս թշնամիին կողմէ շրջափակման մէջ ըլլալէ եւ դաժան յարձակումէն ետք, արցախահայութիւնը բռնի կը տեղահանուի իր հայրենիքէն, իր ամբողջ ունեցածը «տեղաւորելով» մեքենայի մը կամ ճամբրուկի մը մէջ։ Տարբեր կազմակերպութիւններ, անհատ բարերարներ, կամաւորներ կը փութան օգնութեան ձեռք մեկնելու արցախահայութեան։ Հայ օգնութեան միութիւնը, աշխարհասփիւռ մասնաճիւղերով ուժերու գերլարումով գործի լծուած է՝ թեթեւցնելու մեր հայրենակիցներուն անմիջական կարիքները։ ՀՕՄ-ի տեղահանուած արցախցիներուն տրամադրած օգնութիւններուն մասին զրուցեցինք Հայաստանի շրջանային վարչութեան ատենապետ Մարօ Քէշիշեանին հետ՝ ծանօթանալու տարուող աշխատանքներուն մասին։ *** Սալբի ՍաղտըճեանՀայ օգնութեան միութիւնը միշտ Արցախի եւ արցախահայութեան կողքին եղած է։ Ներկայիս ՀՕՄ-ը ի՛նչ աշխատանքներ կը տանի օգնելու բռնի տեղահանուած մեր հայրենակիցներուն։ Մարօ Քէշիշեան-Նախ ըսեմ, որ այս պատերազմը եւ բռնի տեղահանութիւնը ցնցեց համայն հայութիւնը։ Որքան ալ սպասելի էր պատերազմը, բայց այս աստիճանի ողբերգութիւն սպասելի չէր։ Հայ օգնութեան միութիւնը, որ 1910-էն ի վեր կը գործէ համայն աշխարհի վրայ, անտարբեր չէր կրնար մնալ դժուար իրավիճակի մէջ յայտնուած մեր հայրենակիցներուն նկատմամբ։

ՀՕՄ-ը, իր 45 մասնաճիւղերով, անմիջապէս աշխատանքի լծուեցաւ, իսկ Հայաստանի մէջ զօրաշարժի երթարկեց իր միաւորները բոլոր մարզերուն մէջ։ Առաջին հանգրուանով ՀՕՄ-ը սկսաւ արագ դրամահաւաքի, իսկ ՀՄԸՄ-ՀԱՍԿ-ը, որ բաւական աշխուժ գործող կազմակերպութիւն է, սկսաւ հանդերձանք հաւաքելու։ Արդէն մի քանի օրուան մէջ, շատ մեծ թիւով մարդիկ, բոլորովին նոր հագուստներ կը բերէին։ Հաւաքուած օգնութիւնը մեծ բեռնատարով տարինք Գորիս՝ տեղւոյն վրայ բաժնելու տեղահանուածներուն։ Գորիսի հրապարակին վրայ ահաւոր վիճակ կը տիրէր։ Պատկերացուցէք դեռ ապրանքը չիջեցուցած՝ ծերեր, երիտասարդներ վազելով կու գային օգնութիւն

ստանալու։ Շատեր միայն իրենց վրայի հագուստով ելած են տուներէն։ Սիսիանի, Գիւմրիի մէջ հանգրուանած տեղահանուածներուն ալ օգնութիւն ուղարկեցինք։ ՀՕՄ-ի աշխարհասփիւռ մասնաճիւղերը սկսան դրամահաւաքներու․ առաջին

օգնութիւնը հասաւ Աւստրալիոյ ՀՕՄ-էն․ ՀՕՄ-ը, ինչպէս նաեւ Սիտնիի եւ Վիքթորիա շրջանի քաղաքական անձնաւորութիւններ եւ քաղաքապետարաններ բաւական մեծ գումար մը ուղարկեցին։ Այդ գումարով անմիջապէս 440 տուփ սննդեղէն պատրաստեցինք եւ յանձնեցինք Արցախի ներկայացուցչութեան, որպէսզի տրուի ուր որ հարկ է։ Տարբեր երկիրներու ՀՕՄ-ի մասնաճիւղերէն ալ սկսան աջակցութիւններ գալ։ Հիմա՝ երկրորդ հանգրուանով, պատրաստած ենք սննդեղէնի եւ մաքրութեան իրերու հազար արկղ, որ այս օրերուն սկսանք բաժնելու բոլոր անոնց, որոնք կը դիմեն մեզի։ Երեւանի, շրջաններու, առաւել Արցախի մեր ընկերուհիները կը ցանկագրեն կարիքաւորները, տեղեկութիւններ կ’առնեն իրենց ընտանիքի անդամներուն մասին եւ ատոր համեմատ կը տրամադրեն օգնութեան արկղները։ Ունինք նաեւ արտասահմանէն շատ նուիրատուներ, որոնք անձամբ կը ներկայանան ՀՕՄ-ի կեդրոն եւ պատրաստակամութիւն կը յայտնեն օգնելու․ օրինակ՝ մէկը պատրաստակամութիւն յայտնեց ընտանիքի մը մէկ տարի շարունակ ամսական երկու հարիւր տոլար տալ, կամ մէկ ուրիշը եկաւ եւ ըսաւ, որ կ’ուզէ 10 ընտանիքի երկու

հարիւր յիսուն տոլար տալ՝ իրենց անմիջական պէտքերը հոգալու համար, շատեր ալ կ’ուզեն անձամբ երթալ եւ իրենց օգնութիւնը տալ։ Մենք կ’ուրախանանք, որովհետեւ եթէ երթան եւ տեսնեն, կրնայ ըլլալ շարունակեն օգնել։ ՍՍ- Հայ օգնութեան միութիւնը կը գործակցի՞ այլ կազմակերպութիւններու հետ։ Ինչպէ՞ս կը համակարգէք աշխատանքները։ ՄՔ- Շատ ուրախ ենք, որ ամէնքը ոտքի ելած են, տարբեր կազմակերպութիւններ, անհատեր կը փորձեն տարբեր ձեւերով օգտակար ըլլալ տեղահանուածներուն։ Հայաստանի մէջ, Հայ օգնութեան միութեան գլխաւորութեամբ, համախմբուեցան ուղեկից միութիւնները՝ ՀՄԸՄ ՀԱՍԿ-ը, Հայ երիտասարդական միութիւնը, Ուսանողականը, Համազգայինը, կոմիտէութիւնները։ Կեդրոնական վարչութեան ատենապետուհին եւ անդամն ալ հոս են։ Բոլորով աշխատանքի սկսանք։ Այս բոլոր աշխատանքները համակարգելու համար՝ ՀՕՄ-ը կազմեց Կեդրոնական յանձնախումբ մը, ուր բոլոր ուղեկից կազմակերպութիւններէն ընդգրկուեցան երկուքական ներկայացուցիչ։ Կազմած ենք երկարաժամկէտ ծրագիր մը։ Օրինակ՝ ընկերային ծառայութեան բաժինը կ’օգնէ աշխատանք գտնելու տեղահանուածներուն։ Մեծ մասը հոգեբանական դժուար կացութենէ կ’անցնին, հարկ է հոգեբանական աջակցութեան ցոյց տալ, բժշկական աջակցութիւն ցոյց տալ, սննդեղէնի հարցը լուծել։ ՀՄԸՄ ՀԱՍԿ-ը կը նախատեսէ ճամբարներ

15

Vol. 18, No. 10 [195] ◆ November 2023

CONVERSATION

ԶՐՈՅՑ կազմակերպել արցախցի մանուկներուն համար, որոնք հոգեբանական ծանր վիճակի մէջ են։ Մշակութային, կրթական բաժինը ստանձնած է Համազգայինը։ Դժուար եւ երկար գործ է, բայց մենք պիտի չ յուսահատինք։ ՍՍ- Ձեր աշխատանքներուն մէջ կամաւորներ ընդգրկուա՞ծ են։ ՄՔ- Արտասահմանէն, յատկապէս Լիբանանէն, Արեւելեան եւ Արեւմտեան Ամերիկայէն, Յունաստանէն եւ այլ երկիրներէ երիտասարդ կամաւորներ եկած են եւ մեզի հետ կը փորձեն օգտակար հանդիսանալ։ Կամաւորներուն թիւը այդքան շատ է, որ երբեմն կ’ըսենք մի գաք, բայց մարդոց բարեսիրական ոգին այնքան զօրաւոր է, որ կ’ուզեն անպայման գործ մը ընել։ Իսկապէս բոլորը հոգեկան գոհունակութիւն կ’ունենան, երբ կ’օգնեն ահաւոր ծանր վիճակի մէջ յայտնուած մեր հայրենակիցներուն։ ՍՍ—Սփիւռքի մեր հայրենակիցներուն ի՞նչ կոչ կ’ուղղէք։ ՄՔ- Կարեւորը մեր հայրենակիցներուն օգնելու

ցանկութիւնը չմարի, ինչպէս գիտէք՝ նոր-նոր բոլորը զգացուած կը փութան օգնելու, բայց կարեւորը այդ մէկը շարունակական ըլլայ եւ օգնութիւնը ամէն մարզի մէջ շարունակուի՝ սնունդի, կեցութեան, ընկերային ծառայութեան, բժշկական, կրթական, գործ գտնելու։ Ամէն ձեւով փորձենք օգտակար ըլլալ, ստեղծենք իրենց համար այնպիսի պայմաններ, որպէսզի անոնք մնան Հայաստան, ոչ թէ արտագաղթեն։ Շուտով ձմեռ է, շատ-շատ կարիքը ունինք ձմեռնային տաք հագուստի, վերմակներու։ Խնդրանքս է, որ հանդերձանքը ՀՄԸՄ ՀԱՍԿ-ին տրամադրեն, իսկ նուիրատուութիւնները՝ ՀՕՄ-ին։ Պէտք չէ յուսահատիլ․ հայ ժողովուրդը դարեր պայքարած է եւ մենք մեր պայքարով տէր պիտի ըլլանք մեր իրաւունքներուն։ Երբ մեր ժողովուրդը միակամ ըլլայ այս փորձութիւնն ալ կը յաղթահարէ։ ՀՕՄ-ի նշանաբանն է «Ժողովուրդին հետ, ժողովուրդին համար» եւ մենք մեր ամէն կարելիութիւններով պիտի օգնենք արցախահայութեան։ ֍

16

ԺԸ տարի թիւ 10 [195] ◆ Նոյեմբեր 2023

ԶՐՈՅՑ

CONVERSATION

Musical minds: A conversation with performing artist and researcher Dr. Nuné Melikian

By Dr. Araxie Altounian Musical minds is a conversation series with established, talented Armenian musicians with a Canadian connection who contribute to Armenian musical culture in innovative ways and build bridges between the Armenian diasporic community and its host societies. AGBU Toronto has graciously provided its Zoom platform for live broadcast on Facebook and its recording on Facebook and Instagram, while Torontohye has been kind enough to publish them.

The following is based on my conversation with my fourth guest, Dr. Nuné Melikian, violinist, performing artist, educator, and researcher. Described as “a violinist who has proven the theory of self-actualization” by The Strings Magazine, Dr. Melikian is an emerging artist on the international stage who believes that music has no limitations. The only Armenian female violinist to have a Carnegie Hall’s Stern debut with a symphony orchestra, Dr. Melikian is equally comfortable playing with Jimmy Buffett and for wounded soldiers in hospitals. Born in Siberia to a family of medical PhDs, she immigrated to Canada at nineteen, where, in 2009, she became the youngest person to be accepted to a master’s degree at the University of Montreal. She has performed at the United Nations Headquarters, Lincoln Center, and Walt Disney Hall and has given a few dozen performances worldwide. Dr. Melikian is a winner of more than eighteen awards. A North American representative of the Arno Babajanian Foundation, she defended the first comprehensive dissertation about the composer at McGill University. Following her passion for research, she will publish Babajanian’s first biography in English. She currently resides in New York, where she is a violin and chamber music coach at the Kaufman Music Center and works with underserved communities. *** Dr. Araxie Altounian: You have performed extensively in many countries. What are some of the most memorable performances that marked you?

Altounian: In parallel to regular concerts, you have

Melikian: I have given many benefit concerts and organized most of them because I have this inner urge to respond. While I was transitioning from Montreal to New York, there were the Australian bushfires. Our concert was the first in New York. We raised funds and sent them to the Australian community. I partnered up with some of the best violin makers here and got loaned Stradivarius violins; I got Grammy-nominated artists to perform, and we put this together within a week. I get to see my colleagues’ generosity in those instances. One of our last concerts was for orphaned children with special needs. I had incredible musicians show up – 11 of them. One drove for two hours each way to sing for 20 minutes. I am a believer, and I feel that a higher power helps me help people.

Altounian: Let’s talk about musical advocacy. In one of our previous conversations, you used the expression “advocating for people who don’t have a voice.” Could you please elaborate on that idea?

Melikian: The word “advocacy” is related to the French “avocat” and Russian “advocat” meaning lawyer. I would be a lawyer if I weren’t a musician because I have that core. I’m pretty outspoken when something is important to me.

Since I’m a musician, that’s my outlet. Having come to a foreign country [Canada] by myself, I realized there’s a lacuna of knowledge about such a beautiful and important part of world heritage. I don’t think the music of the Caucasus is just local, ethnic music; it is part of the world heritage, very Westernized and beautiful.

So gradually, I started advocating for that music because no one knew it. Advocating for the music of my nation and representing it abroad is a huge part of my identity and career.

Altounian: You collaborate with musicians of various backgrounds. What would you say about the cosmopolitan nature of a performing artist’s work, and how does that shape the artists’ ability to share ideas, beliefs, and causes that are meaningful to them, both personally and universally?

Melikian: Performing arts is cosmopolitan by nature, and music is a universal language. I got to perform Armenian music in the Caribbean and saw people of Creole ethnicity crying when hearing “Krunk” by Komitas.

Then, you understand that music transcends national and religious beliefs and borders.

That’s a great privilege that we musicians have. Unlike literature and theatre, we don’t need to understand the words; we just need to be open to receiving this type of experience.

Therefore, performing arts are cosmopolitan by nature, giving you unlimited access to a (Photo: nunemelik.com)

Dr. Nuné Melikian: Playing at the Stern Auditorium at Carnegie Hall was a lifetime experience that I’m determined to repeat. But it’s a lifetime experience in terms of the acoustics, the appreciation, and the realization that so many musical legends played on that stage. Playing at the Komitas Institute in Yerevan was a very important experience for me. It was my first time performing in Armenia, along with Armen Babakhanyan, a wonderful pianist I have the utmost respect for. It was a memorable concert because I learned from Armen as we played Babajanian’s music together. Another experience that was dear to my heart was the touring of isolated communities in Canada with Armenian music.

given benefit concerts and organized some for causes close to your heart. Please tell us more about that.

17

Vol. 18, No. 10 [195] ◆ November 2023

CONVERSATION

ԶՐՈՅՑ broad audience, and your impact can be truly meaningful.

Even though I have never lived in Armenia, I am a very patriotic person. When I share my ideas with my colleagues, they immediately offer to do something.

When you present an idea that is meaningful to them, and if they like you and respect you, they want to be part of it.

Altounian: At 19, you moved to Montreal. What made you choose that city? What did you hope to achieve there?

Melikian: When I was 15, I was sure I would go to New York, so I started learning English and preparing for TOEFL exams. I also learned German with the hope of going to Vienna. In the meantime, I got accepted at the Moscow [State] Conservatory, where I met the amazing cellist Vahram Sarajian, who gave me Vladimir Landsman’s contact. Later that day, by a strange coincidence, my English teacher also talked about the outstanding violinist Vladimir Landsman. Of course, I reached out to him and got accepted at 19 to [the University of Montreal’s] master’s degree [program]. Of course, I had to learn French to follow the courses.

Altounian: You hold a doctoral degree in violin performance practice from McGill University in Montreal, and your dissertation was about the Armenian composer Arno Babajanian. Why Babajanian?

Melikian: My research was initiated by my performance practice. It all started with Babajanian’s Trio, that I first played at the university for chamber music [class]. That’s when I began advocating for Armenian music. Babajanian needs to be heard, and his story needs to be told, just like many other Armenian composers. When I applied for a doctoral degree at the University of Montreal, my research proposal was about Aram Khachaturian. [With hindsight] I think he was not “my” composer; although I love him, I play him and record him, but my mission started with Babajanian. To me, [Babajanian] is a hidden treasure that needs to be showcased to the world. The choice happened naturally.

I identified a lot with his character traits: He was a lot of fun, extremely rebellious, very sarcastic, and humorous.

He was just a “cool dude” and an incredible composer!

Altounian: Could you say a few words about the Hidden Treasure project?

Melikian: It started with the Babajanian Trio. My chamber music coach at the University of Montreal, Laurence Kayaleh, encouraged me to propose that, and under her guidance, we played that amazing Trio, one of the best works in Armenian and world music literature.

Then I realized that people wanted to hear something new, as they get tired of hearing the same works, as amazing as they are. I started doing lecture-recitals in different languages, such as English and French, to connect with the audience. That was the beginning of the Hidden Treasures project when I started introducing the music of the Caucasus. It took off so quickly, as it was much needed both for the Armenians and our host

communities. It comprises the research, the book [about Babajanian], dozens of lectures given in universities, many concerts, touring opportunities, a CD, and so much more. Also included are Armenian composers such as Mirzoyan, Spendiarian, Komitas, Khachaturian, Arutiunian, Petrossian, and Georgian composers. There was a lot of talent in the Soviet Union, and the emerging national core gave them many ideas. There is a vast field of unknown and scarcely known music out there.

Altounian: Could you briefly present your work?

Melikian: I feel that I have a big responsibility in terms of providing any piece of information about Babajanian in the English language. Two previous dissertations about him were more narrowly oriented: One was about the Trio and the other about the piano works, but no one had researched Babajanian comprehensively. I had to put him on the map and explain where he came from and how he ended up where he is, his stylistic approaches, and so on. We don’t have the luxury of narrowing our scope because nobody knows him. I was in a privileged position because of the number of languages that I speak and my access to first-hand information. I interviewed people who knew Babajanian personally to get a complete picture of him.

My main difficulty was dealing with the contradictory information about works or events I found in different books, so I had to call his son or the Babajanian Foundation, of which I soon became a member. Every quote or fact I found resulted from a lot of labour because of my concern to provide the most accurate information to the Western public.

Altounian: Thanks to your work, the CBC Music radio host Paolo Pietropaolo dedicated one of the “Revival Hour” episodes to Babajanian in the context of his Sunday program, “In Concert.” A few years ago, I heard a broadcast of a piano recital by a fine Canadian concert pianist, Charles Richard-Hamelin, in Walter Hall, Toronto, where he performed five pieces by Babajanian. Obviously, there is interest in this composer’s music, and as soon as the information and/ or the score become available, we see demand for it.

What would you say about the importance of publishing books about our composers in a language accessible to the broader Western public?

Melikian: I come from a family of medical PhDs, and we’ve always had a lot of books. In my studio, you would see more books than anything else. I have a lot of respect for books. To me, documenting everything in the written word matters. I can be a great violinist, but if I do something that can serve generations, that would be so precious to me, understanding that I didn’t live my life in vain because as beautiful as performing arts are, they’re pretty ephemeral too unless we have a lot of recordings. Whereas a book can be passed down from generation to generation, shared, borrowed, discussed.

I feel that this is the time to document our culture, especially as we are on the edge of being completely erased from the maps. It will take a lot of work to continue documenting things, but it has to be done.

Altounian: Today, Armenians face a new challenge: a war launched by a neighbouring country that encompasses our identity. That includes our history and culture in all its aspects. The recent UNESCO scandal concerning the Kochari dance that the neighbour tried to register as their “intangible heritage” is a tangible example of attempts to claim our culture as their own. In light of this cultural aggression, what would you have to say about the urgency of disseminating academic works about our heritage, including music and musicians?

Melikian: Often, it’s the loudest who wins. We, Armenians, are known as a non-violent people. As a diaspora and a community, we are an educated, softspoken people and not aggressive enough (in a good sense) to protect our own. We need to be aggressive with our agenda in protecting our language and cultural heritage and advocating for it. We Armenians have to level up in being loud and not shying away from showing how incredible, great, and beautiful our heritage is.

Altounian: You started your research in Canada. How easy--or difficult--is it to find material about Armenian music in Western universities?

Melikian: I chose Babajanian for my research because there was practically nothing written about him. I am probably the only person in McGill University who defended her dissertation after going to the library only twice, because there were no resources that could remotely help me with my topic. Jstor.com was helpful only with Komitas and Khachaturian – the two most researched composers, for justifiable reasons. But we need to diversify a little bit; otherwise, we will end up as a nation of two composers, whereas there is so much more! I hope that my book will make its way to universities. I would concentrate on musicians who are not yet well-researched.

Altounian: Would you be interested in doing more research about Armenian composers?

Melikian: I hope that I will have a comfortable enough living and the time to do it! I wrote the Babajanian book during the Covid lockdown, when I had time, and I did it very quickly. I am not that [familiar] with the biographies of other composers, but it’s definitely something I would love to do, whether it’s through a university position or performance practice. ֍

Scan to watch the interview on AGBU Toronto’s Facebook page.

18 ԱՐՈՒԵՍՏ ԵՒ ՄՇԱԿՈՅԹ

ԺԸ տարի թիւ 10 [195] ◆ Նոյեմբեր 2023

ARTS & CULTURE

Pomegranate Film Festival unveils lineup for solemn 16th edition Toronto–The Pomegranate Film Festival, an annual celebration of Armenianinspired cinema, has officially unveiled its program for the upcoming 16th edition. This year's festival promises to be a poignant and impactful event, focusing on raising funds and awareness for refugees forcibly exiled from their native lands in Artsakh.

The festival will run with live and virtual screenings from Nov. 13-19, 2023. Virtual screenings are scheduled from Nov. 13-16, with select films available virtually until Dec. 15. Live screenings will take place from Friday, Nov. 17, to Sunday, Nov. 19, at the Hamazkayin Theatre at the Armenian Youth Centre in Toronto.

The Festival's official website, www.pomegranatefilmfestival.com, will provide an upto-date schedule for attendees.

In a statement, the festival organizers shared their mission for this year's event: "Due to recent events, we are reluctant to use the word 'sweet' when describing the 16th edition of the Pomegranate Film Festival; however, what we can do is offer 68 memorable films to help raise funds and awareness for refugees that have been forcibly exiled from their sacred lands in Artsakh."

The festival's program features a diverse selection of films that capture the essence of Armenian culture and the global Armenian diaspora. Notable highlights include Atom Egoyan's highly anticipated film, “Seven Veils,” starring Amanda Seyfried. Additionally, the new documentary,”The Peace for All,” directed by Gary Gananian, is set to captivate audiences. In a nod to the festival's rich history, several alumni of the Armenian Film Society’s inaugural Festival are part of this year's lineup, contributing their unique perspectives through films like “250km,” “Ararat,” “Carnivore,” “Cycles,” “From the Work of the Devil,” “Nowhere,” and “It Takes a Village.”

The Pomegranate Film Festival serves not only as a platform for showcasing Armenian talent but also as a vital channel for supporting a humanitarian cause.

Proceeds from this year's festival will be donated to the All for Armenia Fund, which assists refugees illegally displaced from Artsakh following a brutal blockade lasting over nine months. The festival's full schedule includes a diverse array of films, from documentaries to narratives, ensuring there's something for every film enthusiast. Here is a snapshot of the live screenings taking place at the Hamazkayin Theatre: Friday, Nov. 17: • We Are Our Mountains with Hishe at 11 a.m.

• Armenian Anthology Volume I (a series with four short films) at 12:45 p.m.

• Vishap with The Armenian Papers and Coach Rex at 3:15 p.m.

• Tales from the Diaspora (a series of seven short films) at 5 p.m.

• Agent 044: Operation Garni with The Mud at 7 p.m.

• Seven Veils at 9 p.m.

Saturday, Nov. 18: • Chnchik and The Structure is Rotten, Comrade at 11 a.m.

• Armenia Now (a series of five short films) at 1 p.m.

• We Thrive with Art in Motion and The Granny at 3:15 p.m.

• Ararat Uncovered (GALA SCREENING) - Cocktails at 7:30 p.m. and film presentation at 9 p.m. followed by a live performance by Armadi Tsayn

Sunday, Nov. 19: • Sireli Tzougner (series of nine short films) at 11 a.m.

• Love is in the Water with ACMOA and Muffins Mean Yes at 1:30 p.m.

• Light Drops and 250 km at 3:30 p.m.

• It's Spring at 5:30 p.m.

• Women in Black at 7:30 p.m.

The Pomegranate Film Festival, founded in 2006 by the Toronto Chapter of the Hamazkayin Armenian Educational and Cultural Society, has grown into a unique community event celebrating Armenian-inspired cinema. With a mission to bring Armenian culture to life through film, this festival continues to thrive, offering a fresh and dynamic perspective on Armenian heritage.

As the Pomegranate Film Festival enters its 16th year, it remains committed to its cultural roots, using the power of cinema to shed light on pressing humanitarian issues and celebrate the enduring spirit of the Armenian community.

For more information about the festival and to access the complete schedule, please visit www.pomegranatefilmfestival.com. ֍

Scan the QR code to purchase your tickets to the 16th annual Pomegranate Film Festival.

19

Vol. 18, No. 10 [195] ◆ November 2023

OPINION

ԿԱՐԾԻՔ

Քրիստոնէութիւնը ընդունող առաջին ազգը. ո՞ւր ենք արդեօք մենք այսօր 1. Ի՞նչ չէ մտահոգութիւնը: Մտահոգուիլ չի Միհրան Ճիզմէճեան նշանակեր մեր հանապազօրեայ կեանքին մասին «Ու Իմ անունովս կոչուած ժողովուրդս եթէ խոնարհին՝ ու աղօթք ընեն, ու իմ երեսս խնդրեն եւ իրենց չար ճամբաներէն դառնան, ես ալ երկինքէն պիտի լսեմ, ու անոնց մեղքը ներեմ, ու անոնց երկիրը պիտի բժշկեմ: (Բ. Մնացորդաց 7. 14): Հրէաստանի Ոզիա թագաւորին մահէն ետք որոշ կաշառակեր կառավարիչներ Յուդայի իշխաններ եղան: Եսայի մարգարէն հետեւեալ հարցումը կը հարցնէ․ «Որո՞ւ կարող ենք վստահիլ»: Աստուած ուշագրաւ տեսիլքով մը կը յայտնուի մարգարէին եւ կը համոզէ զինք, որ միայն Իրեն կրնան վստահիլ ապագային գալիք աւելի լաւ օրերուն համար: Մարգարէն (Եսայի 26. 4-րդ համարով), կը յիշեցնէ մեզի, որ Աստուած կրնայ «Հաստատ միտքը կատարեալ խաղաղութեան մէջ պահել, երբ անհատը վստահի Իրեն»: Աւելցնելով՝ «Յաւե՛րժ Տէրոջ վստահեցէք, քանի որ Տէր Եհովան յաւիտենական վէմ է»: Երբ մեր միտքը կեդրոնացած ըլլայ Աստուծոյ վրայ, մենք կրնանք վստահիլ Անոր՝ մեր անորոշութեան, շփոթութեան եւ դժուարին կացութիւններու ժամանակ, հաստատ գիտնալով որ Անոր օգնութիւնը մօտ է: Որպէս հայ ժողովուրդ մենք արդարօրէն մտահոգուած ենք այսօր մեր Հայաստան աշխարհի եւ սփիւռքի տարածքին ցրուած մեր հայրենակիցներուն լինելութեամբ: Մոռնալու չենք սակայն որ մեր հայրերը՝ իրենց արքունիքով եւ ժողովուրդով, Ք. ե. 301 թուին, քրիստոնէութինը որդեգրեցին իբրեւ հաւատքի կանոն եւ Աստուածաշունչը՝ որպէս իրենց կենցաղին եւ ապրելակերպին ուղղութիւն տուող գիրք մը: Շատ հաւանաբար մեր մէջ գտնուին կարգ մը անհատներ, որոնք մեր ժողովուրդին կրած տառապանքներուն, յաճախակի կոտորածներուն եւ տեղահանութիւններուն պատճառը նկատեն մեր քրիստոնեայ եղած ըլլալը: Որոշ ճշմարտութիւն մը ըլլալով հանդերձ, շատ վիճելի նիւթ մըն է: Յարմար է, որ այստեղ յստակեցնենք «մտահոգութիւն» բառը:

խորհիլ եւ ապագայի համար ծրագիրներ մշակել: Յիսուս՝ մեր Փրկիչը եւ առաջնորդը, պատերազմի ելլող թագաւորին եւ տուն շինող մարդուն օրինակներով, յստակօրէն ցոյց տուաւ, որ սխալ պիտի ըլլար պատերազմի երթալ թշնամիին դէմ, եթէ թագաւորը բաւարար թիւով զօրք չունենար յաղթութիւն մը ապահովելու, եւ կամ տուն շինելու աշխատանքին սկսելու, առանց հաշուելու թէ պիտի կարենա՞յ աւարտել այդ շինութիւնը թէ ոչ (Ղուկասի Աւետարան 14. 28-32): 2. Ի՞նչ է մտահոգութիւնը․: «Մի՛ մտահոգուիք» խօսքին յունարէն բացատրութիւնն է՝ անղէկ նաւու մի՛ նմանիք, անորոշութեան մէջ ասդին անդին մի՛ տարուբերիք: Հոգեւոր տեսանկիւնէ դիտելով կրնանք ըսել, թէ մտահոգութիւնը պարագաներու եւ տարբեր վիճակներու նկատմամբ սխալ մտածելակերպ եւ զգացում մըն է: Մտահոգութիւնը մեր երջանկութեան մեծագոյն գողն է: Մտահոգութեան միակ դեղն ու դարմանը Աստուծոյ վստահիլ եւ հաստատամիտ ըլլան է: Ըստ սրբազան Պօղոս Առաքեալի՝ Փիլիպեցիներուն գրած նամակին 4-րդ գլխուն 7-րդ համարին մէջ այսպէս կը կարդանք՝ «Աստուծոյ խաղաղութիւնը, որ ամէն մտքէ գերիվեր է, պիտի պահպանէ ձեր սիրտերն ու մտածումները՝ Յիսուս Քրիստոսով»: Եթէ դուն եւ ես վստահինք Աստուծոյ, Անոր խաղաղութիւնը պիտի պահպանէ եւ առաջնորդէ մեզ Իր Հայրական ապահով թեւերուն տակ պահելով մեզ: Եթէ մենք կը փափաքինք յաղթահարել մեր մտահոգութիւնները, ենթարկուելու ենք Աստուծոյ՝ առնելով Առաքեալին կողմէ թելադրուած հետեւեալ երեք քայլերը․ ուղիղ աղօթք, ուղիղ մտածումներ եւ ուղիղ կենցաղ:

■ Ընդունելի աղօթք Առաքեալը չի հրահանգեր, որ աղօթենք մեր մտահոգութիւններուն մասին: Ան երեք տարբեր բառեր կը գործածէ բացատրելու համար ընդունելի աղօթքի ձեւը՝ Աղօթք, Աղաչանք եւ Շնորհակալութիւն: Աղօթքը՝ կը նմանի Աստուծոյ ուղղուած խնդրագիրի , ուր կարելի է տեսնել երկրպագութիւն, զոհաբերութեան եւ պաշտամունքի հոգեվիճակ: Երբ մտահոգիչ վիճակներէ կ’անցնինք, առաջին քայլը Աստուծոյ հետ առանձնանալով զԻնք պաշտել ըլլալու է: Գիտակցելու ենք, թէ Ան՝ ամենակարող Աստուած մը ըլլալով, մեր փոքր կամ մեծ հարցերն ու դժուարութիւնները կրնայ լուծել: Աղօթքը սրտի խորերէն Աստուծոյ հետ խօսք է՝ ըստ Սբ. Գրիգոր Նարեկացիի: Ընդունելի աղօթքին առաջին պայմանն է պաշտամունքի հոգին: Աղաչանք, պաղատանք եւ թախանձագին խնդրանքն է երկրորդ քայլը կամ պայմանը ընդունելի աղօթքին: Եւ երախտագիտութեան եւ շնորհակալութեան արտայայտութիւնն է երրորդ պայմանը շիտակ եւ ընդունելի աղօթքին: «Ամէն ատեն, ամէն բանի համար շնորհակալ եղէ՛ք Աստուծոյ եւ Հօր՝ մեր Տիրոջ Յիսուս Քրիստոսի անունով» (Եփես. 5.20): ■ Ուղիղ մտածելակերպ «Վերջապէս եղբայրնե՛ր, ինչ որ ճշմարիտ է, ինչ որ՝ պատկառելի, ինչ որ՝ արդար, ինչ որ՝ սիրալիր, ինչ որ՝ բարի համբաւով, ինչ որ՝ առաքինութեամբ եւ ինչ որ գովելի է, ասոնց մասին մտածեցէք» (Փիլ.

4. 8): Միջին ճամբայ մը գոյութիւն չունի: Կամ այն է որ մենք բոլոր միտքով եւ սիրտով կը յանձնուինք Աստուծոյ եւ կամ կը յանձնուինք այս մահկանացու մարմնին եւ մենք զմեզ կը գտնենք մեր մտահոգութիւններուն մէջ կորսուած: Մեր Ազգը անցնող դարերու ընթացքին յաղթահարած է շատ մեծ կամ փոքր դժուարութիւններ, ջարդեր, տեղահանութիւններ, պատերազմներ՝ (Վարդանանց, Սարդարապատ, եւ այլն), այնպէս որ կրնանք արդարօրէն ըսել, թէ «Ամէն տեղ հայ կայ» եւ ուրեմն՝ փառք Աստուծոյ՝ մենք աշհարհաքաղաքացիներ ենք: Որպէս հայ քրիստոնեաներ, մեր հաւաքական կեանքերու ընթացքին, անցած ըլլալով յիշեալ տառապալից ճամբաներէն, կարենալու ենք

→ 21

20

ԺԸ տարի թիւ 10 [195] ◆ Նոյեմբեր 2023

ՍԻՒՆԱԿ

COLUMN

Տիրուկին հետ Պիտի հաւատամ Տիրուկ Մարգարեան Կարապետեան (Առակ) Ծմակ անտառին մութ անկիւններէն, Զիլ ձայնով էակն եկաւ դէպի դաշտ, Աչքերը շփեց, ուժգին յօրանջեց Եւ ամբողջ ուժով այսպէս գոռգոռաց.

-Եկէ՛ք, ես հո՛ս եմ, ձեր պաշտպան ծառան, Չար գազաններէն ձեզ հեռու պահող, Լուսաւոր օրեր ու վարդագոյն կեանք Ձեզի խոստացող. շողշողուն արեւ, Պայծառ ապագայ ձեր ոտքին փռող։ Նախկին առիւծներն ու լափող գայլերն Ոտքի տակ առնենք ու վեր բարձրանանք. Մեր հսկայ անտառն դալար կանաչով Պատելու ժամը եկա՜ւ ու անցաւ։ Գիտեմ, որ ունինք գետերով զուլալ Ու խաժ ծովերով, հո՛ն, շրջապատուած Պարտէզներ բերրի եւ դաշտեր ոսկի... Եթէ հաւատաք իմ խոստումներուս Ու անվախ քալէք, միանաք ինծի` Իսկոյն կը շրջենք բիբլիական լեռներն Ու կը հասնինք մեր անցեալի փառքի Օրերուն թաւիշ։ Հաւատա՛լ է պէտք, Հաւատալ միա՛յն եւ նոր աւիւնով Քայլեր կատարել, որմէ ետք, վստա՛հ, Կ’ոստոստենք, կ’երգենք ու կը դայլայլենք Մեր անծայրածիր եդեմի բարձր Ծառերուն վրայ ու կ’ըմպենք միայն Մեր բիւրեղ գետի ջուրն անմահական։ Տէ՛, հիմա ըսէ՛ք, ո՜վ կը միանայ. Ո՞վ կը հաւատայ հսկայ քայլերուս Եւ խաւարէն լոյս սուրալ կը կամի։ Ես կ’ուզեմ ըլլալ ձեր խոնարհ ծառան. Իշխել չե՛մ ուզեր, ո՛չ ալ փեհեզէ Վարդագոյն շուրջառ, ո՛չ ալ փառք-պատիւ, Այլ աստղածորան երկինքին նայող Վառվռուն աչքեր, որոնք խաղաղ ու Հանգիստ տարիներ պիտի ունենան Ու արեւահամ քաղցր պտուղներ Պիտի ըմբոշխնեն, յաւե՜րժ լիանան...։ Ու խաւարին մէջ, լոյսը երազող Դաշտեցիները զուր հաւատացին... Էակը՝ խոհեմ իշխան կարծելով, Տհոլ-զուռնայով հարսնիքներ սարքած, Կարմիր գորգերը ոտքին փռեցին, Օրհնութիւններով եւ աղօթքներով Փառաւորեցին ու թագադրեցին՝ Ո’չ միայն այդ մութ անտառի խորքէն Եկող էակը, այլ`ընտանիքը, Բարեկամները, ո՜ղջ գերդաստանը։

Եւ ուրախութի՜ւն, խնջո՛յք, քէֆ ու պար, Դաշտն ալ կարծես թէ լոյս դրախտավայր Եղաւ` անփորձանք, ուր բոլորն իսկոյն Գարնան վառ օրեր ու անամպ երկինք Ունեցան, մոռցան վտանգը որ կար Ու մութ անտառին երկգլուխ գազանն, Որ տարիներով ախորժակ սրած Կերաւ ու լափեց ի՛նչ կար ու չկար։ Անցեալի փառքով, նո՛ր յաղթանակով Հպարտ, պայքարող ու հաւատացեալ Անմեղներն, ահա՛, վտանգը ահեղ Չնկատեցին` կրակը ինկան, Նոյնիսկ տան իւղէն, բրինձէն եղան, Մնացին անճար, խեղճ ու մինուճար։ Ա՜հ ու դող, սարսափ՝ այրեցան, լացին՝ Գազանի զօրքին զոհերը դարձան, Բլուրն իրենց՝ սուրբ լեցուեցաւ յանկարծ Ինկած զոհերու անմեղ մարմինով։ Ես ըսեմ հազա՜ր, դուն` տա՛սը հազար, Սուգ ու ողբ այնտեղ, լացին քար ու ժայռ։ Մայրերն անէծքի տոպրակը բացին` Յանդիմանեցին ու պարսաւեցին, Բայց լսողն ո՞վ էր, խղճացողն ո՜վ էր, Լսողներն անգամ չկրցան օգնել, Զի գազանն, ահա՛, ճատրակի քարեր Դուրս շպրտելով յաղթական եղաւ. Այդ հոգիներու դահիճ՝ երկգլուխ Գազանը իսկոյն մռնչեց ուժգին Եւ անոնց արտին, դաշտին ու ձորին, Նոյնիսկ լեռներուն ուզեց տիրանալ։ Ծմակ անտառէն եկող էակը Ինքզինք ասպետ կարծած՝ փառաբանուեցաւ Զինք շրջապատող դաշտեցիներէն, Ւսկ անդին կանգնած թերահաւատներն Անիծեցին զինք ու մեղադրեցին՝ Սրբութիւնները յանձնելուն համար։ Հոն հրճուեցաւ խառնակ վիճակը Տեսնող գազանը, որուն երազը Իրականացաւ եւ հողին վրայ Հողեր գումարեց՝ գանձեր, գոհարներ… Մինչդեռ այդ հողին բնիկ տէրերը Շրջապատուեցան, սոված մնացին, Ահաբեկուեցան ու մորթուեցան, Բռնի գաղթեցին, հեռացա՜ն, գացին Իրենց տուներէն` հողէն հայրենի, Ու որբացած հողն, իր բերքով բերրի, Կարօտով կանչեց տէրերն իր բարի։ Տէ՛, հիմա եկո՛ւր, ամբոխին՝ խելար Ծով համբերութեան դասեր սորվեցուր։ Ի՜նչ համբերութիւն կամ հանդարտութի՜ւն, Երբ արձակուեցաւ նետը նիզակէն Եւ դանակն իսկոյն ոսկորին հասաւ, Ու ձմեռն եկաւ, մնաց, չգնաց։

Երկինքը երկնեց, կրկնեց Հայրիկին՝ «Երկաթէ շերեփ» պատուիրանը հին, Ու «Պապկէ պսակ ի դաշտ»-ի խրատն, Ուր ծեր պապիկը թոռը պսակեց Հայրենի հողին, մաճին, գութանին Եւ եզներուն հետ, որ այդ կապն ըլլայ Յաւերժ կենդանի ու անքակտելի։ Սեւ ու սպիտակ, չարակամ, բարի, «Վրէժ» գոռացողն ու զինուորն արի Հայրիկին անգին պատուէրն էական Յիշեցին իսկոյն՝ եղան միակամ. Ո՛չ «ես», ո՛չ ալ «դուն», այլ՝ միշտ «մե՛նք» ըսին Եւ բոլորը մէկ բռունցք կազմելով Կատղած գազանը ոտնակոխ ըրին… Պարտէզը, արտը, այգին ու ձորը, Լեռը, բլուրը խի՛ստ որոտացին, Ու գազանն իսկոյն թողած ամէն բան Վազեց ու փախաւ, անդարձ հեռացաւ։ Տէ՛, հիմա ըսէք, ո՞վ էր մեղաւոր, Նորօրեայ արքա՞ն, առիւծնե՞րը հին, Յօշոտող, ջարդող գազա՞նը լկտի, Թէ ցրիւ դարձած մոլոր դաշտեցի՞ն, Որ փորձութենէ անցաւ դարերով, բայց ո՛ւշ հասկցաւ ճամբան իր ելքի, Միասնութեան մէջ գտաւ փրկութիւնն Ու խաղաղութիւնն իր ծո՜վ աշխարհին։ Հաւատալ էր պէտք, միա՛յն հաւատալ Ու գործի լծուիլ մէկ բռունցք դարձած՝ Հարուածը ուղղել թունաւոր իժին, Զգետնել, ճզմել ոսոխը այդ հին։ «Երազ էր», չըսէք, ոչ ալ՝ «երազանք», Չէ,՛ իրական է, արթնցէ՛ք արագ Եւ սթափեցէ՛ք, վտանգ կայ, վտա՜նգ, Սպասել պէտք չէ՛, գործել կամենանք։ Տէ՛, հիմա ըսէք, ո՞վ է մեղաւոր, Թերեւս ես եմ, դուն ես, ան կամ ինք, Ինչո՞ւ չէ՝ մենք ենք, դուք, անոնք, իրենք։ Տէ՛, հիմա ըսէք, ո՞վ է մեղաւոր, Թերեւս ես եմ, որ կը հաւատամ Մեր ազգին վաղուան շողշողուն այգին։ Ի՜նչ ալ որ ըսէք, ինչքա՜ն համոզէք, Միեւնոյնն է միշտ, ես կը հաւատա՛մ… Միեւնոյնն է մի՛շտ, պիտի՛ հաւատամ… Պիտի հաւատամ... ֍

21

Vol. 18, No. 10 [195] ◆ November 2023

ԱՅԼԱԶԱՆ

Արցախահայութեան համար ... ← 1 է հոկտեմբերի սկիզբը, Ազրպէյճանի սանձազերծած պատերազմէն եւ արցախահայ խաղաղ բնակչութեան նկատմամբ կատարած յանցագործութենէն եւ բռնի տեղահանութենէն ետք։ «Մենք այդ ժամանակ լծուեցինք աշխատանքի ու հիմա արդէն 10 օրերէ աւելի է, որ առաջ ենք տանում աշխատանքները։ Այս աշխատանքներին միացել է գրեթէ ողջ գանատահայութիւնը, ո՛չ միայն Թորոնթոյի, այլեւ Մոնթրէալի եւ Վանգուվերի մեր քոյրերն ու եղբայրները: Համայնքային առումով, գանատահայութիւնը կողք-կողքի եկած` ի կատար է ածելու եւ յաջողցնելու է այս ծրագիրը», յայտնեց ան։ Նուիրահաւաքի ժամկէտին եւ միատեղուած իրերու՝ Հայաստան հասցնելու թուականին մասին հարցումիս որպէս պատասխան, Խորէն Մարտոյեան ըսաւ. «Ընդամէնը երկու շաբաթ է մնացել այս ծրագրի աւարտելուն, վերջնաժամկէտը Հոկտեմբերի 28-ն է, որից յետոյ՝ Նոյեմբերի առաջին շաբթուայ ընթացքում տարաներն ու արկղները (քոնթէյնըր) կը տեղաշարժուեն եւ Հայաստան կը հասնեն մօտաւորապէս Յունուարի առաջին շաբաթը։ Այս առթիւ ուզում եմ մասնաւոր շնորհակալութիւն յայտնել՝ Metras Shipping and Forwarding ընկերութեանը, ի դէմս անոր նախագահ պարոն Վահամ Փիրջանեանին, որ միշտ թեւ ու թիկունք է կանգնել մեզ եւ լաւագոյն ձեւով աջակցել՝ փոխադրման հետ կապուած աշխատանքները իրականացնելու, իսկ այս անգամ, արկղները դէպի Հայաստան փոխադրելու ամբողջ ծախսը պարոն Փիրջանեան վերցրեց իր վրայ»։ Խորէն Մարտոյեան վստահեցուց, որ նպաստը հայրենիք հասնելու ժամանակ ինք Հայաստան պիտի մեկնի եւ անձամբ պիտի բաժնէ գանատահայութեան կատարած նուիրահաւաքը արցախահայ մեր քոյր-եղբայրներուն։ Ան երկու շաբթուան տեւողութեամբ պիտի գտնուի Հայաստան եւ զանազան վայրերու (Երեւանի, Ջերմուկի, Վանաձորի, Գիւմրիի, Հանքաւանի, Ծաղկաձորի, Սպիտակի), գիւղերու կամ ջամբարներու մէջ իջեւանած կամ ապաստան գտած արցախահայութեան պիտի բաժնէ ղրկուած օժանդակութիւնը եւ էական իրերը, որոնք ձմեռնային հագուելիքներ, վերարկուներ, ծածկոցներ, կօշիկներ, մոյկեր, գրենական պիտոյքներ եւ այլ կարեւոր իրեր են։ Արցախի երիտասարդներուն եւ նոր սերունդին ուղղուած ու մօտիկ ապագային, քայլ առ քայլ, իրականացուելիք արդիական ծրագիրներու աւետիսն ալ ստացայ զրուցակիցէս։ Առ այսօր, Հայ կեդրոնին մէջ նուիրահաւաքի եռուզեռը կը շարունակուի,

ETC.

ՀՕՄ-ի Օթաուայի «Սեւան» ... ← 6

Գեղարուեստական յայտագիրը շարունակուեցաւ շնորհիւ երկու ջութակահարներու՝ Ֆարիտ Մուլալի եւ Ճէնի Փարքի, որոնք հրաշալի կերպով նուագեցին կտորներ Պէթհովընէն, Խաչատրեանէն եւ Ռիմսքի-Քորսաքուէն: Նուշիկ Մխճեան Ժագ Յակոբեանի «Մեզի հայ կ’ըսեն» ասմունքով փակեց օրուան գեղարուեստական յայտագիրը: «Սեւան»-ի 30-րդ տարեդարձը նշուեցաւ նաեւ ՀՕՄ-ի խորհրդանիշով զարդարուած կարկանդակի հատումով եւ 30 մոմերու մոմավառութեամբ: Անկէ ետք բեմ հրաւիրուեցաւ ՀՀ արտակարգ եւ լիազօր դեսպան Անահիտ Յարութիւնեանը, որ ներկաներուն ուշադրութեան յանձնեց, թէ այս տարի ո՛չ միայն «Սեւան» մասնաճիւղին 30-ամեակն է, այլ նաեւ՝ ՀՀ դեսպանատան: Տիկ. Յարութիւնեան իր երախտագիտութիւնը յայտնեց ՀՕՄ-ի «Սեւան» մասնաճիւղին, որ առաջին օրէն իսկ եղած է դեսպանատան կողքին եւ աւելցուց, որ ՀՕՄ-ի բարոյական աջակցութիւնը մեծ կարեւորութիւն ունի դեսպանատան համար: Տիկին դեսպանը մաղթեց ո՛ւժ ու եռանդ՝ ըսելով «չմոլորուե՛նք»: Տիկին Յարութիւնեան յիշեցուց նաեւ, թէ ինչպէ՛ս պատմութիւնը մեզի միշտ ցոյց տուած է, որ հայը միշտ յաղթահարած է բազմաթիւ դժուարութիւններ: Ան նաեւ հրաւիրեց բոլորս, որ «ոտքի կանգնինք ու շարունակենք կազմակերպել նման ձեռնարկներ՝ ուժ տալով իրարու»: Շնորհակալութեան ջերմ խօսքերով աւարտեց իր ուղերձը: Յայտագրին վերջաւորութեան յայտարարուեցաւ, որ «Սեւան» մասնաճիւղի 30-ամեակին առթիւ նուիրատուութիւններէն գոյացած է 11520 տոլարի կոկիկ գումար մը: «Սեւան» մասնաճիւղի վարչութեան ատենապետ ընկհ. Թալին Շիրիքճեան Պանդէք յատուկ շնորհակալութիւն յայտնեց ընկհ. Փաթրիսիային ձեռնարկի կազմակերպման համար, ինչպէս նաեւ օգնական հանդիսավարիս: Տէր Յակոբ քհն. Կիատայեան շնորհաւորեց «Սեւան»ի 30-ամեակը, յիշեց այրի կնոջ լումայի ներդրումին կարեւորութիւնը, ՀՕՄ-ի բարոյական, նիւթական եւ ազգասիրական զանազան գործունէութիւններուն կարեւորութիւնը եւ Տէրունական աղօթքով փակեց օրուան յայտագիրը: ֍

իսկ թորոնթոհայութիւնը՝ մեծէն-փոքր, ամենայն աշխուժութեամբ, կը փորձէ դժուարին պարագաներու մէջ եղող եւ իր բնօրրանէն բռնի ուժով հեռացող արցախահայութեան վէրքերուն դեղն ու դարմանը դառնալ։ ֍

Քրիստոնէութիւնը ընդունող ... ← 18 ամէն պարագաներու տակ ջերմ հաւատքով վստահիլ Աստուծոյ եւ սաղմոսերգուին պէս խիզախօրէն յայտարարել․ «Տէրը իմ լոյսս ու փրկութիւնս է, ես որմէ՞ պիտի վախնամ: Տէրը իմ կեանքիս ապաւէնն է, ես որմէ՞ պիտի դողամ: Չարերուն իմ մարմինս ուտելու համար ինծի մօտեցած ատենը, Իմ նեղիչներս ու թշնամիներս սահեցան ու ինկան: Եթէ վրաս զօրքի բանակ ելլէ, սիրտս պիտի չվախնայ, եթէ վրաս պատերազմի պատրաստութիւն ըլլայ, անով ալ ես վստահ պիտի ըլլամ: Բան մը կը խնդրեմ Տէրոջմէն, եւ ասիկա կ’աղաչեմ, Որ կեանքիս բոլոր օրերը Տէրոջը տանը մէջ բնակիմ, Տէրոջը վայելչութիւնը տեսնելու ու անոր տաճարին մէջ զինք խնդրելու համար: Վասնզի չար օրուան մէջ՝ իր բնակարանին մէջ պիտի պահէ զիս, Իր վրանին ծածկոյթովը զիս պիտի ծածկէ, վէմի վրայ պիտի վերցնէ զիս: (Սաղմոս 27. 1-5): Հերթը մերն է հիմա: Եթէ կը փափաքինք որ Աստուած Իր հայրական հովանիին տակ պահէ մեր ժողովուրդը, Հայաստան աշխարհն ու սփիւռքը, հրաւիրուած ենք ազգովին՝ զղջումի եւ ապաշխարութեան հոգիով Իրեն երթալու եւ հետեւեալ համարին լոյսին տակ ընդունելու իր գերակայութիւնը: «Ու Իմ անունովս կոչուած ժողովուրդս եթէ խոնարհին՝ ու աղօթք ընեն, ու իմ երեսս խնդրեն եւ իրենց չար ճամբաներէն դառնան, ես ալ երկինքէն պիտի լսեմ, ու անոնց մեղքը ներեմ, ու անոնց երկիրը պիտի բժշկեմ: (Բ. Մնացորդաց 7. 14): ֍ Ջերմօրէն՝ Միհրան Ճիզմէճեան Թորոնթօ, 17 Հոկտ. 2023

«Թորոնթոհայ»-ը Գանատայի միակ հայկական ամսագիրն է. ծանուցումներու համար գրեցէ՛ք՝ ads@torontohye.ca ե-հասցէին: To advertise in Canada’s only Armenian monthly newspaper, email ads@ torontohye.ca!

22

ԺԸ տարի թիւ 10 [195] ◆ Նոյեմբեր 2023

ԱՅԼԱԶԱՆ

ն ի յ ա ն Լե կան ա ցը կ յ հա անո հ Կուտատուկի (պամիայի) ճաշ ո խ an] [veg

Խմբագրութեան կողմէ «Թորոնթոհայ»-ը պատասխանատու չէ իր էջերուն մէջ լոյս տեսած ծանուցումներու բովանդակութեան: Հրատարակութեան մէջի ներկայացուած կարծիքներն ու տեսակէտները հեղինակներունն են. «Թորոնթոհայ»-ի խմբագրութիւնը անպայման չի բաժներ զանոնք: Հրատարակութեան մասնակի կամ ամբողջական վերարտադրութիւնը առանց հրատարակիչին կամ խմբագիրին գրաւոր արտօնութեան արգիլուած է: Մեզի յղուած բոլոր թղթակցութիւններն ու այլ գրութիւնները ենթակայ են որոշ խմբագրութեան: From the editor Torontohye does not necessarily endorse or evaluate the products, services, or companies advertised. The opinions expressed in this publication are those of the authors. They do not purport to reflect the opinions or views of Torontohye. The reproduction of the material contained in this publication may be made only with the written permission of the publisher or editor. All submissions are subject to editing for space, style, and clarity.

Armen’s Math Corner

ETC.

(4-6 հոգիի համար)

Կուտատուկը (պամիա) բանջարեղէն է (կամ, կրնայ համարուիլ նաեւ միրգ), որ պզտիկներու մեծամասնութեան համար մղձաւանջ է: Ես եւ քոյր-եղբայրներս կուտատուկը կը համարէինք իբրեւ պատժիչ կերակուր եւ չէինք հաւատար, երբ մեր ընտանիքին մեծերը կ’ըսէին, թէ իրենք զայն ուտելով հաճոյք կ’առնեն. ան ծամոտ եւ որոշ չափով լպրծուն է։ Մեծ մայրս շաբաթը առնուազն երկու անգամ կուտատուկի ճաշ կը պատրաստէր, եւ կուտատուկի ժողովրդական ըլլալը կարելի է վերագրել անոր, թէ որքան լաւ կը սառին անոր պատիճները, ինչը ես այն ժամանակ կը ցանկայի, որ ճիշդ չըլլար: Շատ տարիներ անց, թէեւ կրնամ ըսել, որ իմ նախասիրած կերակուրս չէ, բայց իսկապէս հաճոյք կ’առնեմ եւ անհամբեր կը սպասեմ պնակ մը կուտատուկի ճաշ ուտելուն, յատկապէս, երբ մայրս զայն կը պատրաստէ: Բայց քոյրերս եւ եղբայրներս տակաւին կը մեժեն զայն ուտել, ուստի չեմ կրնար ըսել, որ չափահաս ըլլալը կուտատուկի ատելութենէն կը փրկէ քեզ: Բաղադրութիւնը • 7 գաւաթ սառած կամ թարմ կուտատուկի պատիճ • 2 պճեղ սխտոր` մանրուած • 1 միջակ սոխ՝ մանր մանրուած • 1 մեծ հասուն լոլիկ՝ մանր մանրուած • 1 թէյի դգալ լոլիկի մածուկ՝ 1/2 գաւաթ տաք ջուրի մէջ լուծուած • 1 ճաշի դգալ կարմիր պղպեղի մածուկ (ըստ ցանկութեան) • 4 ճ/դ ձէթ • 1 կամ 2 ճ/դ կիտրոնի հիւթ • 2 գաւաթ տաք ջուր • 1/2 թ/դ ծովու աղ (կամ աւելի՝ ըստ ճաշակի)

Junior problem:

If X = 8 + 2 x 4 and Y = 24 – 12 ÷ 2, can you determine the value of the sum X+Y?

a.46 b.34 c.58 d.22 e.64

Senior problem:

In December 2010, Huron and Middlesex counties in southern Ontario experienced a record-breaking snowstorm, referred to as “snowmageddon.” A total of 177 cm of snow accumulated during this event. If the rate of snowfall was approximately one millimetre every four (4) minutes, estimate the duration, in hours, it took for the 177 cm of snow to accumulate.

լուսանկար՝ Սիրուն Բարսեղեանի

Պատրաստութեան եղանակը Տապկել սոխը ձէթին մէջ ցած կրակի վրայ, մինչեւ ան թափանցիկ ըլլայ: Աւելցնել սխտորը եւ խառնել։ Աւելցնել լոլիկը ու ջուրի մէջ լուծուած լոլիկի մածուկը։ Եփել միջին ջերմաստիճանի վրայ, երբ ամէն ինչը տաքնայ, աւելցնել կուտատուկը (եթէ սառած կուտատուկ է, լուալ պաղ ջուրով անմիջապէս եփելէն առաջ): Փակել կաթսան եւ եփել քանի մը վայրկեան, նախքան կարմիր պղպեղի մածուկը (եթէ կ’օգտագործէք) եւ տաք ջուր աւելցնելը: Թափահարել (կամ թօթուել) կաթսան, որպէսզի միախառնուի: (Խուսափիլ խառնելէն, քանի որ կուտատուկի պատիճները կրնան կոտրուիլ): Բարձրացնել կրակը եւ կերակուրը հասցնել եռման աստիճանի, այնուհետեւ իջեցնել միջին ջերմաստիճանի, փակել կաթսան եւ ձգել կերակուրը եփի՝ ժամանակ առ ժամանակ նուրբօրէն խառնելով կամ թափահարելով կաթսան: 10-15 վայրկեան ետք, երբ կուտատուկին գոյնը փոխուի եւ փափկի, աւելցնել 1/2 թէյի դգալ խոշոր ծովու աղ։ Շարունակել եփել գոց վիճակի մէջ եւս 15-20 վայրկեան, մինչեւ կուտատուկը ամբողջութեամբ փափկի, այնուհետեւ աւելցնել կիտրոնի հիւթը, մեղմ խառնել կամ թափահարել, եւ շարունակել ծածկուած վիճակի մէջ եփել եւս 5 վայրկեան՝ նախքան մատուցելը: Առաջարկ. կարելի է աւելցնել նաեւ խաշած սիսեռ, այն ժամանակ երբ աղը կ’աւելցնէք կերակուրին։ Կարելի է զայն վայելել բրինձի եղինձով (կամ օրզոյով)։ ֍

Jr. problem: b. 34, Sr. Problem: 118 hours Answers

23

Vol. 18, No. 10 [195] ◆ November 2023

ԱՅԼԱԶԱՆ

ETC.

Հորիզոնական 2. (գոյ.) նուագարանի կամ աղեղի թել, ձգուող գիծ 8. (գոյ.) ամպերէն տեղացող ջուր, տարափ (զօրաւոր) 9. (յատ. անուն) հայ մեծ բանաստեղծ եւ մտածող. «Մեր հայրենիք» ազգային քայլերգի խօսքերու հեղինակը. _______ Նալպանտեան 11. (գոյ.) գնդաձեւ, թագաձեւ գլխով, մուգ-կարմիր կեղեւով եւ վարդագոյն, քաղցր եւ թթուաշ հիւթալի հատիկներով պտուղ 12. (ած.) ամառ-ձմեռ կանաչ, միշտ երիտասարդ 13. (գոյ.) քառանկիւն փոքր կտոր (քար, ապակի եւ այլն 14. (գոյ.) ալիւրէ ջուրով զանգուած, խմորուած եւ վառարանի մէջ թխուած ամենօրեայ ուտելիք 16. (գոյ., ած.) կարդացող 17. (յատ. անուն) հայ պետական, ռազմական եւ դաշնակցական գործիչ, քաղաքագէտ-իմաստասէր. Գարեգին (Տէր Յարութիւնեան) _____ 18. (գոյ.) հաւատարիմ ընտանի անասուն, քած (էգ) 20. (գոյ.) բուրդէ գործուածք՝ գետին կամ պատ ծածկելու 21. (բայ) նայիլ, տեսնել, նկատել, զննել 22. (գոյ.) աչքի բժիշկ

նոյ. 2023 խաչբառ

Ուղղահայեաց 1. (գոյ.) գիրք, որ բառեր կը բացատրէ՝ այբբենական շարքով 3. (յատ. անուն) Քէպէքի մեծագոյն իսկ Գանատայի երկրորդ մեծագոյն քաղաքը. ունի աշխոյժ հայահոծ գաղութ 4. (գոյ.) ժայռի, լեռի լանջին փորուած տեղ, քարանձաւ 5. (յատ. անուն) մարզ Հայաստանի մէջ, որ կը գտնուի ՀՀ-ի հարաւային բաժինին մէջ ու սահմանակից է Իրանին, արեւմուտքէն՝ Նախիջեւանին, արեւելքէն Արցախին, իսկ հիւսիսէն Վայոց ձորին 6. (գոյ.) շարժապատկերի ժապաւէն 7. (գոյ.) ճիւղաւոր բուսատունկ 10. (գոյ.) թատրոնի կամ այլ ներկայացումներու սրահ 13. (գոյ.) դաշնամուրի եւ նման նուագարաններու կամ գործիքներու մատներու շարքը 15. (գոյ.) ծառի թերթ, սաղարթ 19. (յատ. անուն) ամերիկահայ յայտնի գործարար ու բարերար: Flagship Ventures ընկերութեան ղեկավար գործընկեր ու «Աւրորա» մարդասիրական նախաձեռնութեան համահիմնադիրներէն մին. ______ Աֆէեան 21. (գոյ.) դդմազգի պտուղ, ապուշ

լին Զուլա ատառը առանձնsudoku) (հայերէն

այս խաչբառի պատասխանները

CASSANDRA HEALTH CENTRE ARMENIAN MEDICAL CENTRE & PHARMACY Dr. Rupert Abdalian Gastroenteology

Dr. Mari Marinosyan Family Physician

Dr. Omayma Fouda Family Physician

Dr. I. Manhas Family Physician

Dr. Virgil Huang Pediatrician

Dr. M. Seifollahi Family Physician

Dr. M. Teitelbaum Family Physician

Physioworx Physiotherapy

Vartan (PharmD, RPh), Sarkis (BScPhm, RPh) & Maral Balian (PharmD, RPh)

Դեղագիրներու պատրաստութիւն՝ շաբաթական յատուկ տուփերու մէջ: Արեան ճնշման քննութիւն եւ հետեւողականութիւն՝ անվճար: Շաքարախտի քննութիւն: Դեղերը իրենց հասցէներուն առաքելու անվճար սպասարկութիւն: Տարեցներու 10% զեղչ: Կը յարգենք եւ սիրով կը կատարենք բոլոր ապահովագրական ընկերութիւններու պայմանները: Same day Clinic բաց է շաբաթը 5 օր: Կրնաք բժիշկներու ժամադրութիւն ստանալ եւ տեսնուիլ նո՛յն օրը, հեռաձայնելով՝ 416-331-9111

SAME DAY CLINIC ONSITE Call for an appointment 416-331-9111 Դիմեցէք մեզի եւ պիտի դառնաք մեր մնայուն յաճախորդը 2030 Victoria Park Ave. (south of Ellesmere) North York, ON M1R 1V2

Tel: 416-449-2040 Fax: 416-449-2048