Shogh Sunday Bulletin - Issue #32 - March 29, 2020

ՄԱՐՏ 29 MARCH, 2020 – No. 32

ԿԻՐԱԿՆՕՐԵԱՅ ԹԵՐԹԻԿ- SUNDAY BULLETIN ԿԻՐԱԿՆՕՐԵԱՅ ԹԵՐԹԻԿ-SUNDAY BULLETIN

ԳԱԼՍՏԵԱՆ ԿԻՐԱԿԻ - SUNDAY OF ADVENT

Զ ԿԻՐԱԿԻ ՔԱՌԱՍՆՈՐԴԱԿԱՆ ՊԱՀՈՑ (ԳԱԼՍՏԵԱՆ) ՃԱՇՈՒ ԸՆԹԵՐՑՈՒԱԾՆԵՐ ԵՍԱՅԻԻ ՄԱՐԳԱՐԷՈՒԹԵՆԷՆ 66.1-24 ՊՕՂՈՍ ԱՌԱՔԵԱԼԻ ԿՈՂՄԷ ԿՈՂՈՍԱՑԻՆԵՐՈՒՆ ՈՒՂՂԱԾ ՆԱՄԱԿԷՆ 2:8-3:17 ՄԱՏԹԷՈՍԻ ԱՒԵՏԱՐԱՆԷՆ 22:34-23:39 ՍՈՒՐԲ ԵՒ ԱՆՄԱՀ ՊԱՏԱՐԱԳ Ժամը 10։30-ին Պատարագիչ եւ Քարոզիչ՝ ԱՐԺ. Տ. ԶԱՐԵՀ Ա. ՔՀՆՅ. ԶԱՐԳԱՐԵԱՆ Փոխառաջնորդ Եւ Հոգեւոր Հովիւ SIXTH SUNDAY OF GREAT LENT - SUNDAY ADVENT SYNAXIS READINGS ISAIAH 66.1-24 COLOSSIANS 2:8-3:17 MATTHEW 22:34-23:39 Divine Liturgy at 10:30 AM Celebrated by: REV. ARCHPRIEST FR. ZAREH ZARGARIAN Vicar and Parish Priest

The Holy Trinity Armenian Church's Sunday Divine Liturgies (Badarak), Vespers and Requiem Services (hokehankist) will be conducted behind closed doors by the Clergy only, until further notice.

You are encouraged to follow the live-stream of the Divine Liturgy, Vespers & Requiem Service on Sunday, March 29, 2020 starting 10:30 AM at: Facebook/TorontoArmenianChuch 2

ՄԱՏԹԷՈՍԻ ԱՒԵՏԱՐԱՆԷՆ 22:34-23:39 Բայց Փարիսեցիները՝ երբ լսեցին թէ ան պապանձեցուց Սադուկեցիները, տեղ մը հաւաքուեցան, եւ անոնցմէ օրինական մը հարցուց՝ զայն փորձելով. «Վարդապե՛տ, ո՞ր պատուիրանը մեծ է Օրէնքին մէջ»: Յիսուս ըսաւ անոր. «“Սիրէ՛ Տէրը՝ քու Աստուածդ՝ ամբողջ սիրտովդ, ամբողջ անձովդ եւ ամբողջ միտքովդ”: Ա՛յս է առաջին ու մեծ պատուիրանը: Եւ երկրորդը՝ ասոր նման. “Սիրէ՛ ընկերդ քու անձիդ՝՝ պէս”: Այս երկու պատուիրաններէն կախուած են ամբողջ Օրէնքն ու Մարգարէները»: Երբ Փարիսեցիները հաւաքուեցան, Յիսուս հարցուց անոնց. «Քրիստոսի մասին ի՞նչ է ձեր կարծիքը. որո՞ւ որդին է»: Ըսին իրեն. «Դաւիթի՛»: Յիսուս ըսաւ անոնց. «Հապա ի՞նչպէս Դաւիթ Հոգիով զայն Տէր կը կոչէ ու կ՚ըսէ. “Տէրը ըսաւ իմ Տէրոջս. «Բազմէ՛ իմ աջ կողմս, մինչեւ որ քու թշնամիներդ պատուանդան դնեմ ոտքերուդ»”: Ուրեմն եթէ Դաւիթ զայն Տէր կը կոչէ, ի՞նչպէս ան իր որդին կ՚ըլլայ»: Ո՛չ մէկը կրնար խօսքո՛վ մը պատասխանել անոր: Այդ օրէն ետք՝ ո՛չ մէկը կը յանդգնէր բան մը հարցնել անոր: Այն ատեն Յիսուս խօսեցաւ բազմութեան եւ իր աշակերտներուն՝ ըսելով. «Դպիրներն ու Փարիսեցիները բազմած են Մովսէսի աթոռին վրայ: Ուրեմն ինչ որ ըսեն ձեզի՝ որ պահէք, պահեցէ՛ք եւ ըրէ՛ք. բայց մի՛ ընէք անոնց գործերուն պէս, որովհետեւ կ՚ըսեն՝ սակայն չեն ըներ: Արդարեւ ծանր ու դժուարակիր բեռներ կը կապեն եւ կը դնեն մարդոց ուսերուն վրայ, ու իրենց մատո՛վ իսկ չեն ուզեր շարժել զանոնք: Իրենց բոլոր գործերը կ՚ընեն մարդոցմէ տեսնուելու համար. կը լայնցնեն իրենց գրապանակները եւ կ՚երկնցնեն իրենց հանդերձներուն քղանցքները. կը սիրեն առաջին բազմոցները՝ ընթրիքներու մէջ, առաջին աթոռները՝ ժողովարաններու մէջ, բարեւները՝ հրապարակներու վրայ, ու “ռաբբի՛, ռաբբի՛” կոչուիլ մարդոցմէ: Բայց դուք մի՛ կոչուիք “ռաբբի”, որովհետեւ մէ՛կ է ձեր Ուսուցիչը՝ 3

Քրիստոս, եւ դուք բոլորդ եղբայր էք: Ու երկրի վրայ ո՛չ մէկը կոչեցէք ձեր “հայրը”, որովհետեւ մէ՛կ է ձեր Հայրը՝ որ երկինքն է: Եւ դուք մի՛ կոչուիք “ուսուցիչ”, որովհետեւ մէ՛կ է ձեր Ուսուցիչը՝ Քրիստոս: Ու ձեր մէջէն մեծագոյնը՝ ձեր սպասարկո՛ւն թող ըլլայ: Ո՛վ որ բարձրացնէ ինքզինք՝ պիտի խոնարհի, իսկ ո՛վ որ խոնարհեցնէ ինքզինք՝ պիտի բարձրանայ»: «Վա՜յ ձեզի, կեղծաւո՛ր դպիրներ եւ Փարիսեցիներ, որ կը գոցէք երկինքի թագաւորութիւնը մարդոց առջեւ. դո՛ւք չէք մտներ, ու մտնողներուն ալ թոյլ չէք տար՝ որ մտնեն: Վա՜յ ձեզի, կեղծաւո՛ր դպիրներ եւ Փարիսեցիներ, որ կը լափէք այրիներուն տուները, ու իբր պատրուակ՝ աղօթքը կ՚երկարէք. ուստի աւելի՛ խստութեամբ պիտի դատուիք՝՝: Վա՜յ ձեզի, կեղծաւո՛ր դպիրներ եւ Փարիսեցիներ, որ կը շրջիք ծով ու ցամաք՝ մէկը նորահաւատ ընելու, եւ երբ ըլլայ՝ զայն ձեզմէ երկու անգամ աւելի գեհենի որդի կ՚ընէք: Վա՜յ ձեզի, կո՛յր առաջնորդներ, որ կ՚ըսէք. “Ո՛վ որ երդում կ՚ընէ տաճարին վրայ՝ բան մը չէ, բայց ո՛վ որ երդում կ՚ընէ տաճարի ոսկիի՛ն վրայ՝ պարտաւոր կ՚ըլլայ”: Յիմարնե՛ր ու կոյրե՛ր, ո՞րը մեծ է, ոսկի՞ն՝ թէ տաճա՛րը, որ կը սրբացնէ ոսկին: Նաեւ կ՚ըսէք. “Ո՛վ որ երդում կ՚ընէ զոհասեղանին վրայ՝ բան մը չէ, բայց ո՛վ որ երդում կ՚ընէ զոհասեղանին վրայի ընծայի՛ն վրայ՝ պարտաւոր կ՚ըլլայ”: Յիմարնե՛ր ու կոյրեր, ո՞րը մեծ է, ընծա՞ն՝ թէ զոհասեղանը, որ կը սրբացնէ ընծան: Ուրեմն, ո՛վ որ երդում կ՚ընէ զոհասեղանին վրայ, երդում կ՚ընէ անոր վրայ ու անոր վրայ եղած բոլոր բաներուն վրայ: Եւ ո՛վ որ երդում կ՚ընէ տաճարին վրայ, երդում կ՚ընէ անոր վրայ ու անոր մէջ բնակողին վրայ: Եւ ո՛վ որ երդում կ՚ընէ երկինքի վրայ, երդում կ՚ընէ Աստուծոյ գահին վրայ ու անոր վրայ բազմողին վրայ: Վա՜յ ձեզի, կեղծաւո՛ր դպիրներ եւ Փարիսեցիներ, որ կը վճարէք անանուխին, սամիթին ու չամանին տասանորդը, բայց կը թողուք Օրէնքին աւելի ծանր բաները՝ իրաւունքը, կարեկցութիւնն ու հաւատքը. ասո՛նք պէտք է ընէիք, եւ զանոնք չձգէիք: Կո՛յր առաջնորդներ, որ կը քամէք մժղուկը ու կը կլլէք ուղտը: Վա՜յ ձեզի, կեղծաւո՛ր դպիրներ եւ Փարիսեցիներ, որ կը մաքրէք գաւաթին ու պնակին դուրսի՛ կողմը, բայց ներսէն լեցուն են յափըշտակութեամբ եւ անիրաւութեամբ: Կո՛յր Փարիսեցի, նախ մաքրէ՛ 4

գաւաթին ու պնակին ներսի՛ կողմը, որպէսզի անոնց դուրսի կողմն ալ մաքուր ըլլայ: Վա՜յ ձեզի, կեղծաւո՛ր դպիրներ եւ Փարիսեցիներ, որ կը նմանիք ծեփուած գերեզմաններու, որոնք արդարեւ դուրսէն գեղեցիկ կ՚երեւնան, բայց ներսէն լեցուն են մեռելներու ոսկորներով ու ամէն տեսակ անմաքրութեամբ: Նոյնպէս դուք դուրսէն արդար կ՚երեւնաք մարդոց, իսկ ներսէն լի էք կեղծաւորութեամբ եւ անօրէնութեամբ»: «Վա՜յ ձեզի, կեղծաւո՛ր դպիրներ ու Փարիսեցիներ, որ կը կառուցանէք մարգարէներուն տապանները եւ կը զարդարէք արդարներուն գերեզմանները, ու կ՚ըսէք. “Եթէ մեր հայրերուն օրերը ըլլայինք, անոնց հետ կամակից չէինք ըլլար մարգարէներուն արիւնին թափւելուն”: Հետեւաբար դո՛ւք կը վկայէք ձեր մասին, թէ որդիներն էք անո՛նց՝ որ կը սպաննէին մարգարէները: Ուստի դո՛ւք ալ ձեր հայրերուն չափը լեցուցէք: Օձե՛ր, իժերո՛ւ ծնունդներ, ի՞նչպէս պիտի խուսափիք գեհենի դատապարտութենէն: Ուստի ահա՛ ես կը ղրկեմ ձեզի մարգարէներ եւ իմաստուններ ու դպիրներ: Անոնցմէ ոմանք պիտի սպաննէք եւ խաչէք, ոմանք ալ պիտի խարազանէք ձեր ժողովարաններուն մէջ ու հալածէք քաղաքէ քաղաք: Որպէսզի ձեր վրայ գայ երկրի վրայ թափուած ամբողջ արդար արիւնը, արդար Աբէլի արիւնէն մինչեւ Բարաքիայի որդիին՝ Զաքարիայի արիւնը, որ սպաննեցիք տաճարին եւ զոհասեղանին միջեւ: Ճշմա՛րտապէս կը յայտարարեմ ձեզի. “Այս բոլոր բաները պիտի գան այս սերունդին վրայ”»: «Ո՛վ Երուսաղէ՜մ, Երուսաղէ՜մ, որ կը սպաննէիր մարգարէները ու կը քարկոծէիր քեզի ղրկուածները. քանի՜ անգամ ուզեցի հաւաքել զաւակներդ, ինչպէս հաւը թեւերուն տակ կը հաւաքէ իր ձագերը, բայց դուք չուզեցիք: Ահա՛ ձեր տունը ամայի պիտի մնայ ձեզի: Արդարեւ կ՚ըսեմ ձեզի թէ ա՛լ ասկէ ետք պիտի չտեսնէք զիս՝ մինչեւ որ ըսէք. “Օրհնեա՜լ է ա՛ն՝ որ կու գայ Տէրոջ անունով” »: MATTHEW 22:34-23:39 Hearing that Jesus had silenced the Sadducees, the Pharisees got together. One of them, an expert in the law, tested him with this question: “Teacher, which is the greatest commandment in the Law?” 5

Jesus replied: “‘Love the Lord your God with all your heart and with all your soul and with all your mind.’ This is the first and greatest commandment. And the second is like it: ‘Love your neighbor as yourself.’ All the Law and the Prophets hang on these two commandments.”

While the Pharisees were gathered together, Jesus asked them, “What do you think about the Messiah? Whose son is he?”

“The son of David,” they replied.

He said to them, “How is it then that David, speaking by the Spirit, calls him ‘Lord’? For he says, “‘The Lord said to my Lord: “Sit at my right hand until I put your enemies under your feet.”’

If then David calls him ‘Lord,’ how can he be his son?” 46No one could say a word in reply, and from that day on no one dared to ask him any more questions.

Then Jesus said to the crowds and to his disciples: “The teachers of the law and the Pharisees sit in Moses’ seat. So you must be careful to do everything they tell you. But do not do what they do, for they do not practice what they preach. They tie up heavy, cumbersome loads and put them on other people’s shoulders, but they themselves are not willing to lift a finger to move them.

“Everything they do is done for people to see: They make their phylacteries a wide and the tassels on their garments long; they love the place of honor at banquets and the most important seats in the synagogues; they love to be greeted with respect in the marketplaces and to be called ‘Rabbi’ by others.

“But you are not to be called ‘Rabbi,’ for you have one Teacher, and you are all brothers. And do not call anyone on earth ‘father,’ for you have one Father, and he is in heaven. Nor are you to be called instructors, for you have one Instructor, the Messiah. The greatest among you will be your servant. For those who exalt themselves will be humbled, and those who humble themselves will be exalted.

6

“Woe to you, teachers of the law and Pharisees, you hypocrites! You shut the door of the kingdom of heaven in people’s faces. You yourselves do not enter, nor will you let those enter who are trying to.

“Woe to you, teachers of the law and Pharisees, you hypocrites! You travel over land and sea to win a single convert, and when you have succeeded, you make them twice as much a child of hell as you are.

“Woe to you, blind guides! You say, ‘If anyone swears by the temple, it means nothing; but anyone who swears by the gold of the temple is bound by that oath.’ You blind fools! Which is greater: the gold, or the temple that makes the gold sacred? You also say, ‘If anyone swears by the altar, it means nothing; but anyone who swears by the gift on the altar is bound by that oath.’ You blind men! Which is greater: the gift, or the altar that makes the gift sacred? Therefore, anyone who swears by the altar swears by it and by everything on it. And anyone who swears by the temple swears by it and by the one who dwells in it. And anyone who swears by heaven swears by God’s throne and by the one who sits on it.

“Woe to you, teachers of the law and Pharisees, you hypocrites! You give a tenth of your spices—mint, dill and cumin. But you have neglected the more important matters of the law—justice, mercy and faithfulness.

You should have practiced the latter, without neglecting the former. You blind guides! You strain out a gnat but swallow a camel.

“Woe to you, teachers of the law and Pharisees, you hypocrites! You clean the outside of the cup and dish, but inside they are full of greed and self-indulgence. Blind Pharisee! First clean the inside of the cup and dish, and then the outside also will be clean.

“Woe to you, teachers of the law and Pharisees, you hypocrites! You are like whitewashed tombs, which look beautiful on the outside but on the inside are full of the bones of the dead and everything unclean. In the same way, on the outside you appear to people as righteous but on the inside you are full of hypocrisy and wickedness.

“Woe to you, teachers of the law and Pharisees, you hypocrites! You build tombs for the prophets and decorate the graves of the righteous.

And you say, ‘If we had lived in the days of our ancestors, we would not have taken part with them in shedding the blood of the prophets.’ So you testify against yourselves that you are the descendants of those who 7

murdered the prophets. Go ahead, then, and complete what your ancestors started!

“You snakes! You brood of vipers! How will you escape being condemned to hell? Therefore, I am sending you prophets and sages and teachers. Some of them you will kill and crucify; others you will flog in your synagogues and pursue from town to town. And so upon you will come all the righteous blood that has been shed on earth, from the blood of righteous Abel to the blood of Zechariah son of Berekiah, whom you murdered between the temple and the altar. Truly I tell you, all this will come on this generation.

“Jerusalem, Jerusalem, you who kill the prophets and stone those sent to you, how often I have longed to gather your children together, as a hen gathers her chicks under her wings, and you were not willing. Look, your house is left to you desolate. For I tell you, you will not see me again until you say, ‘Blessed is he who comes in the name of the Lord.’”

֎ Ու սա՛պէս կ՚աղօթեմ՝ որ ձեր սէրը հետզհետէ աւելի առատանայ գիտակցութեամբ եւ ամբողջ դատողութեամբ, որպէսզի դուք զատորոշէք տարբեր բաները՝ անկեղծ եւ անսայթաք ըլլալու համար մինչեւ Քրիստոսի օրը, լեցուած արդարութեան պտուղներով Յիսուս Քրիստոսի միջոցով՝ Աստուծոյ փառքին ու գովութեան համար: (Փիլիպ. 1:9-11) And this is my prayer: that your love may abound more and more in knowledge and depth of insight, so that you may be able to discern what is best and may be pure and blameless for the day of Christ, filled with the fruit of righteousness that comes through Jesus Christ—to the glory and praise of God. (Phil. 1:9-11)

8

ԳԱԼՍՏԵԱՆ ԿԻՐԱԿԻ Մեծի Պահոց վեցերորդ կիրակին կը կոչուի Գալստեան Կիրակի: Այս կիրակին կ'ամփոփէ Յիսուս Քրիստոսի ինչպէս Առաջին Գալստեան Խորհուրդը, այնպէս ալ Երկրորդ Գալստեան Խոստումը: Մեր Փրկիչի Առաջին Գալուստով՝ Աստուածայայտնութեամբ, մարդկութեան առջեւ բացուեցաւ փրկութեան դուռը եւ տրուեցաւ փրկութեան ուղիով առաջնորդուելու հնարաւորութիւնը: Իսկ Երկրորդ Գալստեան յիշատակութեամբ, վերստին կը յիշենք, թէ Քրիստոսը աշխարհի վախճանին «պիտի գայ նոյն մարմինով ու Հօրը փառքով`դատելու ողջերուն ու մեռածներուն» («Հաւատոյ հանգանակ»):

THE SUNDAY OF ADVENT This Sunday, April 7, is the sixth Sunday of Great Lent, known as Sunday of Advent (Kalusdyan Giragi). This Sunday teaches us about the first Advent of Christ and also symbolizes Promise of His Second coming, the Second Advent, which is a fundamental tenet of our Christian faith.

Christ came to the world for the salvation of humankind and by his first coming he opened the door of our salvation and showed us the way to the salvation. In his second coming "He is to come with the same body and with the glory of the Father to judge the living and the dead" ( 'Procession of Faith'). We can find many references dedicated to the Second Advent in the Gospels and Apostolic Letters, where our Lord warns us about His return.

9

Ս. ԳՐԻԳՈՐ ԼՈՒՍԱՒՈՐՉԻ ՄՈՒՏՆ Ի ՎԻՐԱՊ Հայաստանեայց Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին Գրիգոր Լուսաւորչի Մուտն ի Վիրապը կը տօնէ Մեծ Պահքի վեցերորդ Կիրակիին նախորդող Շաբաթ օրը: Անոր յիշատակին նուիրուած միւս երկու տօներն են՝ Ելն ի Վիրապէն (Հոգեգալստեան երկրորդ կիրակիին նախորդող շաբաթ օրը) եւ Գիւտ Նշխարաց (Հոգեգալստեան չորրորդ կիրակիին նախորդող շաբաթ օրը): Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչ Հայոց առաջին Եպիսկոպոսապետը ծնած է 239 թ.՝ Սուրէն Պարթեւ աշխարհիկ անունով: Հայրը՝ Անակ Պարթեւը Արշակունիներու թագաւորական գերդաստանէն էր: Հրապուրուած Պարսից Սասանեան Արտաշիր արքայի խոստումներով՝ Անակ հալածեալ Արշակունի ներկայանալով Հայաստան կու գայ՝ նպատակ ունենալով Խոսրով թագաւորին սպաննելու: Շահելով Խոսրովին վստահութիւնը՝ արքունիք ծառայութեան կը մտնէ եւ կը յաջողի թագաւորին սպաննել, որու համար ալ իր ամբողջ ընտանիքը կը սպաննուի: Միայն իր մանուկ զաւակը կը փրկուի դայեակ Սոփիայի կողմէ, զոր կը փախցուի Կեսարիա: Հոն ան կը մկրտուի քրիստոնեայ՝ Գրիգոր անունով (արթուն, հսկող) եւ կը ըստանայ քրիստոնէական դաստիարակութիւն ու բարձրագոյն կըրթութիւն: Հոն Գրիգոր կ'ամուսնանայ եւ կ'ունենայ երկու զաւակ՝ Վրթանէս եւ Արիստակէս: 10

287-ին Հռովմէական բանակի աջակցութեամբ պարսիկները յաղթելով՝ Հայոց Տրդատ Գ թագաւորը (Խոսրով թագաւորի որդին) կը վերադառնայ Հայաստան: Անոր հետ էր նաեւ Գրիգորը, որ կը նշանակուի Արքունի Դիւանապետ: Գրիգոր Հայաստան եկած էր քարոզչական առաքելութեամբ եւ թագաւորին ծառայութեան մտած էր իր ընտանիքի անունը իր հօր գործած մեղքէն մաքրելու համար: Նոյն տարին, Տրդատը Եկեղեաց գաւառի Երիզա աւանին մօտ ուզեց Անահիտի մեհեանին մէջ տօնախմբել իր տարած յաղթանակը, եւ կռապաշտական զոհաբերութիւններ ու արարողութիւններ կատարուին ի պատիւ Անահիտի: Գրիգոր կը մերժէ Անահիտ Դիցուհիին երկրպագութիւն մատուցանել ըսելով. «Աստուծոյ պատիւն ու պաշտամունքը կարելի չէ որեւէ մէկուն տալ» (Ագաթանգեղոս, Հայոց Պատմութիւն): Հոս իր քրիստոնեայ ըլլալը կը բացայայտուի: Տրդատ ապարդիւն կը փորձէ իր սիրելի զինակցին յորդորներով քրիստոնէութենէ ետ դարձնել: Տրդատ չի յաջողելով՝ Գրիգորը 12 անմարդկային տանջանքներու կ'ենթարկէ: (Գրիգոր Տաթեւացիի մեկնութեամբ, այդ 12 չարչարանքները անոր Քրիստոսի 12 առաքեալներու չարչարակից դարձուցին): Տեսնելով, որ Գրիգոր հաստատ կը մնայ իր հաւատքին մէջ եւ նաեւ կը բացայայտուի, թէ Գրիգորը արքայասպան Անակին որդին է, Տրդատ թագաւորը զայն Արտաշատի արքունի բանտի մահապարտներու գուբը կը նետէ, ուր շուրջ 14 տարի կը մնայ: Յետագային (V դ.)հոն կը կառուցուի Խոր Վիրապի վանքը եւ կը հաստատուի միաբանութիւն, որ կը դառնայ ոչ միայն համազգային սրբավայր այլ նաեւ կրթամշակութային եւ գրչութեան կեդրոն: ST. GREGORY IS COMMITTED TO THE PIT The Armenian Church observes St. Gregory's Committing to the Pit on the Saturday prior to the Sixth Sunday of Great Lent, the Sunday of Advent, this year April 1. This is the first of three celebrations in Armenian church commemorated to St. Gregory the Illuminator.

The founder of Armenian Church St Gregory was born in 239 AD and was son of Anak Parthian (Պարթեւ) of noble descent. With the encouragement of Sasanid Persians, under the false pretence of protection Anak moved to Armenia with the intention to assassinate King Khosrov I. He succeeded in his plan, but in retaliation the Armenian 11

nobles slain his family. Anak's Son Gregory was saved by his nanny Sophia and they escaped to Caesarea. Here he was raised and educated in a Christian manner under the guidance of Christian Father Phirmilianos.

He got married and had two sons, Aristakes, who succeeded him as Catholicos and attended the Council of Nicea, and Vertanes, who later succeeded his brother as Catholicos.

When Khosrov's son King Trdat came of age, with the support of Roman Emperor Diocletian he went back to Armenia to reclaim his father's throne. Gregory was Trdat's secretary, that came to serve the Armenian King Tirdates III, as a way of cleansing his family name and with the mission to spread Christianity in Armenia. In honor of his triumphal return to Armenia's capital, Vagharshapat, Trdat ordered sacrifices to the pagan goddess Anahit. Gregory refused to take part in the sacrifices. Instead, he confessed his Christian faith. Later his true identity was revealed as the son of Anak, who had murdered Trdat's father .

Gregory was subjected to twelve inhumane tortures, but did not denounce his faith. As a result, he was thrown into a pit, where he stayed for 14 years.

He was consecrated the first Catholicos of the Armenian Church and founded the Holy See of the Armenian Church Etchmiadzin in accordance with a vision he had of Christ descending on that spot in AD 303.

12

ՉՈՐԵՔՇԱԲԹԻ ԵՒ ՈՒՐԲԱԹ ՕՐԵՐՈՒ ՊԱՀՔ Համաձայն տոնացոյցի պահոց օրեր կը համարուին տարուայ բոլոր չորեքշաբթի եւ ուրբաթ օրերը, բացառութեամբ Ս. Ծնունդին յաջորդող շաբաթէն, Ս. Զատկին մինչեւ Համբարձում ինկած 40օրեայ շրջանէն եւ Ս. Աստուածածնի Վերափոխման յաջորդող իննօրեքէն: Ըստ եկեղեցական օրացոյցի, տարին ունի 52 չորեքշաբթի եւ 52 ուրբաթ օր: Ուստի անոնց գումարը 104 օր կը կազմէ: Եթէ անոնցմէ հանենք վերոյիշյալ ուտիքի շրջաններու օրերը, ապա կը ստանանք ընդամէնը 89 օր, որոնցմէ 20-ը կը մտնում շաբաթապահքերու, իսկ 14-ը՝ Մեծ պահոց շրջանի մեջ: Չորեքշաբթի եւ ուրբաթ օրերը, առաքյալներու կարգադրութեան համաձայն, պահք են կը համարուին: ՙՉորեքշաբթի օրը պահել ի յիշատակ Քրիստոսի մատնութեան: Ուրբաթ օրը պահել ի յիշատակ Քրիստոսի չարչարանքի՚: ՇԱԲԱԹԱՊԱՀՔԵՐ Համաձայն տոնացոյցի մեր եկեղեցին ունի հետեւեալ շաբաթապահքերը.

1. Ծննդեան, 2. Առաջաւորաց, 3. Եղիական (ամառնամուտի), 4. Լուսաւորիչի, 5. Վարդավառի, 6. Ս. Աստուածածնի Վերափոխման, 7. Ս. Խաչվերացի, 8. Վարագայ Ս. Խաչի (աշնանամուտի), 9. Յիսնակաց, 10. Ս. Յակոբի (Ձմեռնամուտի) Գարնանամուտի շաբաթապահքը կ՚իյնայ Մեծ պահոց շրջանի մէջ, ուստի եւ այն այստեղ բաց կը թողուի: Վերոյիշեալ շաբաթապահքերէն 10-ը հնգօրեայ են՝ բացառութեամբ Ս. Ծննդեան պահքի, որ 7 օր կը տեւէ: Այսպիսով, ընդհանուր հաշուով շաբաթապահքերու օրերը տարուայ ընթացքին 53 օր կը կազմեն: Տարուայ հինգ տաղավարներուն նախորդող պահքերը նաւակատիքով կ՚աւարտուին: Այսպիսով տարուայ ընթացքին բուն պահոց օրերը 158 օր են: 13

Requsted by Mr. & Mrs. Haigaz & Narine Mirzoyan and children and Mirzoyan Family In Memory of THE LATE LIANA UNJUGHULYAN On the occasion of 3rd and 7th Day of her passing

Requsted by Daniel Boyadjian In Memory of

THE LATE SIRARPIE BOYADJIAN On the occasion of 7th year anniversary of her passing

Requsted by Mr. & Mrs. Edwin & Dezire Avanessian and Children Teni & Emin In Memory of THE LATE FELIX BAGHDASARIAN KARNIG BAGHDASARIAN BENETT BAGHDASARIAN 14

As we all practice social distancing in response to COVID-19 pandemic, The Holy Trinity Armenian Church's Sunday Divine Liturgies (Badarak), Vespers and Requiem Services (hokehankist) will be conducted behind closed doors by the Clergy only, until further notice.

You are encouraged to follow the live-stream of the Divine Liturgy, Vespers & Requiem Service on Sunday, March 29, 2020 starting 10:30 AM Facebook/TorontoArmenianChuch

REGISTERING REQUIEM SERVICES To register requiem services in memory of your loved ones, please contact Church office by email or phone only.

The office is closed until further notice; however, we monitor our messages regularly.

Tel: 416. 431. 3001 Email: info@TorontoArmenianChurch.com

15

Donations Received Between March 20-27 In Memory of‌ The Late Sylva Markaryan: Mr. & Mrs. Andre & Seza Nazarian $100 Ms. Karine Marwood $100 The Late George Sarvarian: Sarvarian & Aghamalian Families $250 The Late Levon Ghorghorian: Ghorghorian Family $200 The Late Krikor Kurtcu: Anonymos Donor $25 The Late Vasken Bodouryan: Anonymos Donor $25 The Late Araxie Kestekian: Mr. & Mrs. Migran Tonikian $100 The Late George Avanessian: Mr. & Mrs. Vartan & Arous Avanessian $100 General: Mr. & Mrs. John & Margritt Satouri $250

APPRECIATION We thank all our donors for supporting Holy Trinity Armenian Church through their heartfelt donations.

If you prefer to stay anonymous, please contact the Church office and inform the administration.

Tel: 416-431-3001 Email: info@TorontoArmenianChurch.com

16

ՀԱՒԱՏՈՎ ԿԸ ԽՈՍՏՈՎԱՆԻՄ Ս. Ներսէս Շնորհալի

Աշխարհաբար

9. Ամենախնամ Տէր, իմ աչքերուս պահապան դիր Քու երկիւղդ, որ չնայիմ այլեւս արատաւոր բանի մը, որ ականջներովս չախորժիմ լսել չարութեան խօսքեր, բերանովս սուտ չխօսիմ, սրտովս չարութիւն չխորհիմ, ձեռքերովս անիրաւութիւն չգործեմ եւ ոտքերովս չերթամ անօրէնութեան ճամբաներով, այլ ուղղէ անոնց շարժումները որ ըլլան միշտ Քու պատւիրաններուդ համաձայն. ողորմիր Քու արարածներուդ եւ ինծի՝ բազմամեղիս: 10. Ո՜վ Քրիստոս՝ կենդանի կրակ, Քու երկիր նետած սիրոյ կրակովդ բորբոքէ իմ անձս, որ այրէ հոգիիս ախտերը, սրբէ մտածումներուս խիղճը, մաքրէ մարմինիս մեղքերը եւ Քու գիտութեանդ լոյսը վառէ իմ սրտիս մէջ. ողորմիր Քու արարածերուդ եւ ինծի՝ բազմամեղիս: 11. Ո՜վ Յիսուս, Հօր իմաստութիւնը, տո’ւր ինծի իմաստութիւնը բարին խորհելու, խօսելու եւ գործելու Քու առջևդ ամէն ժամու. փրկէ՛ զիս չար խորհուրդներէն, խօսքերէն եւ գործերէն. ողորմիր Քու արարածներուդ եւ ինծի՝ բազմամեղիս: 12. Բարին կամեցող Տէր կամարար, թոյլ մի՛ տար որ երթամ իմ անձիս կամքին համաձայն, այլ առաջնորդէ՛ զիս Քու բարեսէր կամքիդ համաձայն ըլլալու. ողորմիր Քու արարածներուդ եւ ինծի՝ բազմամեղիս:

֎ 17

Ս. ԵՐՐՈՐԴՈՒԹԻՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԵԱՅՑ ԱՌԱՔԵԼԱԿԱՆ ԵԿԵՂԵՑԻ HOLY TRINITY ARMENIAN APOSTOLIC CHURCH Գանատահայոց Թեմի Փոխառաջնորդ Հոգեւոր Հովիւ Տ. Զարեհ Աւագ Քհնյ. Զարգարեան

Vicar of Armenian Church Canadian Diocese and Parish Priest Rev. Archpriest Fr. Zareh Zargarian

Հոգեւոր Հովիւի Օգնական Տ. Հայարի Քհնյ. Թանաշեան

Pastor’s Assistant Rev. Fr. Hayari Tanashian

Church Office Hours: Monday to Friday - 9:00 AM to 4:00 PM Executive Secretary, Ani Sarvarian Ani@TorontoArmenianChurch.com Administrative Secretary, Betty Panossian Betty@TorontoArmenianChurch.com 920 Progress Ave. Toronto, ON, M1G 3T5 Tel: 416 431 3001 www.TorontoArmenianChurch.com info@TorontoArmenianChurch.com 18