WORKFORCE 360 - 4 maart 2015

Een initiatief van Randstad.

WORKFORCE 360

4 maart 2015

Meer HRM-inzichten, visies, oplossingen op www.randstad.be/workforce360

‘Onze medewerkers zijn van hun schuldgevoel verlost’ Christophe Weerts, BMW Belgium

Welke taak doet u het meest na de kantooruren?

4

73% 2

‘Onze werknemers zijn vragende partij om meer regie te krijgen over hun werk en hun privéleven’ Ludwig Huybrecht, KBC

5

Worden kantooruren en vrije tijd één?

Theo Compernolle: ‘Houd werk en privé gescheiden’

© Alexis Goldman

CONNECT Tijd Connect biedt bedrijven, organisaties en overheden toegang tot het netwerk van De Tijd. Om hun visie, ideeën en oplossingen te delen met de De Tijd-community. Randstad is verantwoordelijk voor de inhoud.

Onder de verantwoordelijkheid van

2

4 MAART 2015 CONNECT

ARBEIDSMARKTSTUDIE 2015

De vage grens tussen werk en privé

*

Is werk en privéleven combineren makkelijker, idem of moeilijker dan 6 jaar geleden?

24%

32%

27% 22%

35%

52%

44% 2014

26% 39%

Man

Vrouw

21% 29%

25% 23%

50%

51%

Lager onderwijs

Lager secundair onderwijs (A4, A3)

Geslacht

In welke mate lopen werk en privé door elkaar?

2008

60%

48%

25%

33%

35%

39%

42%

Hoger secundair onderwijs (A2)

25%

Bachelor

Master

De digitalisering van onze maatschappij maakt de lijn tussen werk en vrije tijd almaar fijner. Dat wordt toch vaak gedacht.

Maar is dat wel zo? In welke mate lopen onze professionele activiteiten en ons privéleven door elkaar? Wordt er door de werkgevers een duidelijk beleid gevoerd over vervlechting?

En hoe gaan werknemers hiermee om? Randstad peilde naar de vervlechting tussen werk en privé bij bedienden en kaderleden. Dat gebeurde aan de hand van een onderzoek bij 1.895 respondenten. De resultaten van deze enquête werden samengebracht in de Randstad Arbeidsmarktstudie 2015.

In 2009* onderzocht Randstad voor de eerste keer in welke mate werk en privé door elkaar lopen. Toen bleek dat zeker sprake was van een vervlechting, zonder dat die al op grote schaal aanwezig was. De nieuwe Arbeidsmarktstudie 2015 bouwt voort op de resultaten van 2009. Ze geeft niet alleen een inzicht in het evenwicht tussen werk en privé van de werknemer anno 2015, maar brengt ook evoluties en trends ten opzichte van zes jaar geleden aan het licht.

De vervlechting tussen werk en privéleven neemt toe. Sinds 2009 is de gemiddelde score gestegen van 4 naar 4,4.

2014

49%

Scores 5-7 %

27%

40%

Scores 8-10 %

13%

11%

4,0

4,4

gemiddelde score

22%

30%

Diploma

De gemiddelde werknemer combineert in vergelijking met 6 jaar geleden iets minder vlot werk en privé.

Scores 1-4 %

makkelijker idem moeilijker

Welke taken doet u het meest thuis na de kantooruren?

73% 53% 46% Mail nakijken

Rapporten of documenten lezen

Bellen met collega’s

1 = helemaal niet 10 = werk en privé lopen volledig door elkaar

* Op basis van onderzoek uitgevoerd in 2008 en 2014. Resultaten respectievelijk bekendgemaakt in 2009 en 2015.

3

Houd beide werelden gescheiden De vervlechting tussen werk en privé is toegenomen, zo blijkt uit de arbeidsmarktstudie van Randstad. Volgens consultant Theo Compernolle is multitasken de grote boosdoener. ‘Werk en privé kun je het best van elkaar scheiden, want het veroorzaakt alleen maar inefficiëntie.’

W

at is voor u de opvallendste conclusie uit de arbeidsmarktstudie van Randstad?

Theo Compernolle: ‘Dankzij de technologische ontwikkelingen kun je gemakkelijk eender waar en wanneer werken. Maar het is niet omdat de technologie er is, dat het een goede evolutie is. Vinden werknemers de vervlechting tussen werk en privé zelf storend, dat vind ik een heel interessante vraag. Want zelfs als het hen niet stoort, is het niet efficiënt.

Dat is de kern van de zaak. Iedereen doet aan multitasken of het voortdurend schakelen van de ene taak naar de andere.

Dat komt ook naar voren in de arbeidsmarktstudie: mensen regelen privézaken tijdens het werk of werken in de privésfeer.

Maar dat multitasken is contraproductief. Hoe meer de taken van elkaar verschillen, hoe groter het verlies aan efficiëntie, geheugen en creativiteit. Het voortdurend wisselen kost energie, veroorzaakt stress en is vaak medeoorzaak van een burnout. Werk en privé besmetten elkaar en dat is geen goede zaak.’

Pleit u dan voor een scheiding van de twee of is de vervlechting een evolutie die je niet meer kunt stoppen?

Theo Compernolle: ‘Die evolutie kun je effectief tegenhouden, maar dan moet je je wel organiseren. Het probleem is niet dat je thuis nog verder werkt, maar wel het

© Alexis Goldman

‘Multitasken werkt contraproductief’

voortdurende wisselen. De oplossing? Het schakelen tussen taken zo radicaal mogelijk uitroeien. Als je dan toch nog thuis moet werken, doe het dan in blokken, bijvoorbeeld van 8 tot 9. En ongestoord. Anders ben je niet echt met je werk bezig en ben je ook niet echt thuis. Hetzelfde met e-mails: het is niet nodig om je mails meer dan vier keer per dag te controleren. Het ‘moeten’ komt meestal van jezelf en niet van je werkgever. Thuis maak je beter ook afspraken, bijvoorbeeld: aan tafel geen telefoons.’

Hoe ziet u de vervlechting van werk en privé evolueren?

Theo Compernolle: ‘Ik ben een optimist.

Vergeet niet dat het gebruik van de smartphone nu pas algemeen geworden is. De technologie is nog jong. We moeten er alleen beter mee leren omgaan en rekening houden met wat ons bewust denkend brein kan. En multitasken hoort daar niet bij. Als je het toch probeert, is het verlies enorm. Sommige mensen argumenteren dat ze thuis nog voortwerken omdat ze anders tijd te kort hebben, maar dat klopt niet. Ze doen het zichzelf

aan, omdat ze niet efficiënt zijn.

Zo verlies je ook veel tijd met emails beantwoorden via de smartphone. Wanneer je werk en privé duidelijk van elkaar scheidt, heb je opeens wel meer tijd over.’

Wie is Theo Compernolle?

Theo Compernolle is consultant rond stress in de werkcontext en geeft wereldwijd lezingen over stressmanagement. Hij publiceerde recentelijk een nieuwe bestseller: “Ontketen je brein.

Hoe hyperconnectiviteit en multitasking je hersenen gijzelen en hoe je eraan kan ontsnappen”.

Compernolle is adjunct-professor aan het CEDEP European Centre for Executive Development in Fontainebleau en was hoogleraar aan de Universiteit Amsterdam, TIAS, INSEAD, Vlerick en Solvay Business School.

4

4 MAART 2015 CONNECT

WERK EN PRIVÉ IN DE PRAKTIJK

Twee visies, twee benaderingen ‘Onze medewerkers zijn van hun schuldgevoel verlost’ © Wim Kempenaers

De medewerkers van BMW Belgium kunnen zich voortaan buiten de kantooruren met een gerust gemoed ‘afmelden’.

© Wim Kempenaers

© Wim Kempenaers

Medewerkers worden niet verondersteld buiten de werkuren hun gsm op te nemen of hun e-mails te beantwoorden, aldus de directie van de Duitse autogroep BMW. Een welkome verduidelijking, vertelt Christophe Weerts, communicatiedirecteur BMW Belgium.

‘Met de laptops, tablets en smartphones van vandaag voelen we ons verplicht om binnen een minuut te antwoorden’

V

olgens het Duitse ministerie van Arbeid moet er een duidelijk onderscheid zijn tussen de arbeidsduur en de rusttijden. Daarom besliste BMW AG eind 2013 om buiten de werkuren geen e-mails meer naar het personeel te sturen of hen te bellen.

‘Dat geldt niet voor mijn collega’s van de communicatieafdeling in Duitsland.

Zij moeten zich organiseren, zodat er op elk ogenblik minstens één persoon van de dienst bereikbaar is’, zegt Christophe Weerts, communicatie directeur bij BMW Belgium.

De directie van de Belgische antenne van de groep, met maatschappelijke zetel in Bornem, wilde het probleem op een minder formele manier aanpakken. In de herfst van vorig jaar sneed ze het topic aan, tijdens een vergadering met haar 150 medewerkers. ‘Wij hebben toen duidelijk gezegd dat onze medewerkers niet verondersteld werden buiten de kantooruren

© Wim Kempenaers

e-mails of telefoontjes te beantwoorden. Tenzij dat vereist is voor een bepaalde opdracht’, vervolgt Christophe Weerts.

‘Maar we hebben wel verduidelijkt dat iedereen daar vrij mocht over beslissen.’

Christophe Weerts, Daardoor is in de BMW Belgium praktijk niet veel veranderd. Toch zeker niet in de diensten waar vragen buiten de kantooruren al zeldzaam zijn, zoals in de administratieve en financiële diensten. Maar het zorgde wel voor meer duidelijkheid. ‘Onze medewerkers werden van hun schuldgevoel verlost’, zegt Christophe Weerts. ‘Het is een psychologische kwestie: door de moderne communicatiemiddelen kan dag en nacht werk op ons afkomen. Werknemers krijgen zo het gevoel dat ze constant met elkaar moeten wedijveren.’

‘Onze medewerkers kunnen zich voortaan dus buiten de kantooruren met een gerust gemoed ‘afmelden’. De kantooruren bij BMW zijn trouwens flexibel: je mag beginnen tussen 7u en 9u en vertrekken tussen 16u30 en 18u30, met een lunchpauze van 30 minuten. Ook telewerk is mogelijk, als je verantwoordelijke akkoord gaat. De laptop van de medewerker krijgt dan een beveiligde verbinding.’

‘Ik heb nog met de telex gewerkt en daarna de fax. We vroegen toen een antwoord binnen 24 uur’, zegt Christophe Weerts.

‘Maar met de laptops, tablets en smartphones van vandaag voelen we ons verplicht om binnen een minuut te antwoorden. Daarom zeggen wij: al die toestellen zijn best interessant, maar we mogen er geen slaaf van worden.’

5

Positief omgaan met vervlechting Ook in de financiële sector vervaagt de grens tussen werk en privé. Door de werkdruk en de technologische ontwikkelingen is de kans op stress en burn-out er groot. ‘Die vage grens is er inderdaad, maar we gaan er wel op een positieve manier mee om’, zegt Ludwig Huybrecht, program manager PLATO bij KBC.

U

it de arbeidsmarktstudie van Randstad blijkt dat in de banksector de meeste middelen worden inzetten om de vervlechting optimaal te beheren. ‘De vervlechting tussen werk en privé is in de eerste plaats een maatschappelijk gegeven’, zegt Ludwig Huybrecht, program manager PLATO (Plaats- en Tijdonafhankelijk werken). ‘Er is veel werkdruk, we rijden ons dagelijks vast in de files, in ons privéleven verwachten wij steeds meer van onszelf, ons gezin en onze vriendenkring en dankzij de technologische ontwikkelingen zijn we altijd en overal beschikbaar.’

Positieve aspecten Toch wil KBC niet tegen de vervlechting vechten, maar er op een constructieve manier mee omgaan. ‘Als werkgever kunnen we er niet blind voor zijn’, zegt Ludwig Huybrecht. ‘Daarom hebben we naar onze werknemers geluisterd. Zij zijn vragende partij om meer regie te krijgen over hun werk en hun privéleven.’ Voor KBC is de vervlechting daarom geen probleem, zolang ze maar voor positieve impulsen blijft zorgen. ‘In veel gevallen zorgt vervlechting voor meer evenwicht tussen werk en privé, meer arbeidsvreugde en een betere binding met het bedrijf.’

Om deze positieve effecten in stand te houden, sensibiliseert KBC niet alleen de medewerkers, maar waarschuwt hen ook voor de bijwerkingen. ‘We maken

hen duidelijk dat de grens tussen werk en privé niet mag vervagen en dat ze niet altijd en overal bereikbaar moeten zijn, ook al rusten we hen uit met technologische hulpmiddelen. De laptop moet niet altijd openstaan en ook als je thuis werkt, moet je de nodige pauzemomenten inlassen.’

Home@Work KBC lanceerde de voorbije jaren diverse initiatieven om het evenwicht tussen werk en privé te bewaren. Tal van medewerkers stonden vroeger uren in de file op weg naar het werk. ‘Dat verlies aan privétijd proberen we te beperken door onze satellietkantoren en telewerken’, legt Ludwig Huybrecht uit. Vorig jaar bespaarden KBCmedewerkers op die manier 16 miljoen kilometer woon-werkverkeer.

© Wim Kempenaers

‘Onze werknemers zijn vragende partij om meer regie te krijgen over hun werk en hun privéleven’ Ludwig Huybrecht, program manager PLATO

Daarnaast geeft de bank meerwaarde aan de medewerkers die naar kantoor komen, via het programma Home@Work. ‘Concreet bieden we faciliteiten die het privéleven gemakkelijker maken’, legt Ludwig Huybrecht uit. ‘We geven gezondheidsprogramma’s, zoals bewegingsworkshops en fitnessprogramma’s. Daarnaast is er ook een strijkservice en kinderopvang in de schoolvakanties.’

De bank trekt dit ook door in de manier waarop ze naar werk kijkt. Op het hoofdkantoor is er bijvoorbeeld een grote variatie in werkplekken: open space, concentratiewerkplekken, stille ruimtes, overlegruimtes en vele informele ruimtes. ‘In functie van het werk kiest de medewerker de meest passende werkplek. Daardoor komen de medewerkers met veel plezier naar het werk. We leggen hen niets op, maar geven wel keuzes. Op die manier zetten we in op de fysieke en mentale fitheid van onze werknemers.’

© Wim Kempenaers

PLATO Met PLATO (Plaats- en Tijdsonafhankelijk werken) wil KBC de arbeidstevredenheid verhogen, een aantrekkelijke werkgever blijven, de ecologische voetafdruk aanzienlijk verminderen en kostenbewust optreden. De medewerkers krijgen steeds meer de regie in handen om het evenwicht tussen werk en privé te bewaren. Ook de programma’s Work@Home en Home@Work helpen daarbij. © Wim Kempenaers

6

4 MAART 2015 CONNECT

WERKNEMERS GETUIGEN

Altijd bereikbaar? Of niet?

Uit de Randstad Arbeidsmarktstudie 2015 blijkt dat de vervlechting tussen werk en privé in de afgelopen zes jaar vooral gestegen is in de leeftijdscategorie 30-39 jaar. Wie vandaag buiten de kantooruren werkt, doet dat zelfs vaak tijdens het weekend en in de vakantie.

Enkele werknemers in uiteenlopende sectoren getuigen.

Nele Goethals, communicatiemanager, is bereikbaar na de kantooruren

DE ARBEIDSMARKTSTUDIE 2015 STELT VAST DAT:

De vervlechting neemt vooral toe bij de leeftijdscategorie 30-39 jaar.

‘De jaren van de waarheid’

In vergelijking met 6 jaar geleden werkt men iets meer in het weekend en in de vakantie.

© Shutterstock

‘Deadlines respecteren is eigen aan mijn job’, zegt Nele Goethals, Corporate Marketing Communication manager bij bpost. ‘Daar horen nu eenmaal soms extra uren bij, ook in het weekend of op vrije dagen. We leven in een digitaal tijdperk met smartphones en tablets, een mailtje beantwoorden op zaterdag of zondag gebeurt daarom ook vaker.’ Toch ervaart Nele haar situatie niet als slecht. ‘Ik ben 31 jaar en heb nog geen kinderen. Net zoals bij heel wat leeftijdsgenoten gaat er veel tijd naar mijn carrière. Tussen 30 en 39 jaar liggen nu eenmaal de jaren van de waarheid.’

© Shutterstock

7

Stijn De Wit, digital marketing manager, heeft zijn smartphone altijd binnen handbereik

Karel H., projectplanner, doet administratieve taken thuis

‘Soms kan het vermoeiend zijn’

‘Bereikbaar in crisissituaties’ ‘Als je werkt in de digitale communicatie, dan gelden de traditionele kantooruren niet’, zegt Stijn De Wit, digital marketing manager bij het Britse golfkartonbedrijf DS Smith. ‘Als iemand een belangrijk bericht op Twitter plaatst, dan moet je daar meteen op reageren en kun je niet wachten tot na het weekend. Dat hoort nu eenmaal bij een job waarin sociale media een grote rol spelen. Ook op reis heb ik altijd mijn smartphone en laptop binnen handbereik.

Uiteraard regel ik de opvolging van dagelijkse taken tijdens mijn afwezigheid, maar in crisissituaties ben ik altijd bereikbaar.’ En hoe gaat Stijn om met de overvolle mailbox wanneer hij terugkeert na een lange vakantie? ‘De stress van die volle mailbox neem ik er graag bij. Ik zit dan weer vol energie.’

Karel H. is een projectplanner bij een Limburgse bouwpromotor die naar eigen zeggen lange dagen klopt. ‘Overdag vind je me meestal in de auto of op een of andere bouwwerf’, zegt hij. ‘Daardoor zijn mijn avonden meestal gevuld met administratieve taken en verslagen opstellen. Zaterdag werk ik meestal ook, maar zondag blijft de laptop uit. Dankzij mijn smartphone ben ik de hele dag bereikbaar en heb © Shutterstock ik continu toegang tot mijn mailbox en tot het bedrijfsnetwerk. Dat maakt het allemaal een stuk makkelijker dan vroeger.’ Ziet Karel ook nadelen?

‘Toch wel. Je hebt het gevoel nooit klaar te zijn. Je voelt continu de druk om elke mail snel te beantwoorden. Overal en altijd over je werk kunnen piekeren is soms vermoeiend.’

ICT-medewerker, neemt deel aan evenementen na het werk

‘De indruk altijd ‘ingelogd’ te zijn’ Ilse V., inkoper kledingketen, leest op vakantie e-mails

‘Rapportje doornemen op zondag’ Het nieuwe werken geeft werknemers meer flexibiliteit. ‘s Middags even naar de bank of snel een boodschap doen, het behoort nu tot de mogelijkheden. Maar dat betekent ook dat je op andere momenten - bijvoorbeeld in het weekend - in de weer bent met je job. Dat is de mening van Ilse V., inkoper bij een internationale kledingketen. ‘Wat is er zo erg aan een rapportje doornemen op een regenachtige zondag of je e-mails checken op weg naar een etentje? De lijn tussen werk en privé is flinterdun geworden, maar dat is niet noodzakelijk negatief. Af en toe mijn professionele mailbox openen tijdens de vakantie bezorgt mij gemoedsrust. Het is aan jezelf om een goed evenwicht te zoeken tussen je job en je privéleven. Maar af en toe volledige fysieke én mentale afstand van je werk nemen is wel nodig.’

© Shutterstock

‘Dat we in een ICT-bedrijf werken, legt nog meer druk op ons’, vindt een commercieel medewerker, 36 jaar en vader van twee kleine kinderen, die anoniem wenst te blijven. ‘Sommige tools zenden je een bericht, zodra er iets op kantoor gebeurt: een taak die wordt toegekend, een document dat wordt goedgekeurd,…’ Alles komt via e-mail binnen op zijn smartphone. ‘Dat geeft je de indruk voortdurend ‘ingelogd’ te zijn. Van mij wordt nu al verwacht dat ik bepaalde avonden en weekends besteed aan netwerking. En niemand die durft te vragen om die tijd te recupereren. Ik heb daar een dubbel gevoel bij. Als commercieel medewerker word ik vergoed op commissiebasis.

Ik heb er dus alle belang bij om te netwerken. Bovendien houdt mijn jaarlijkse evaluatie rekening met mijn aanwezigheid op die evenementen.’ Is er dan geen oplossing?

‘Een tegenprestatie in de vorm van telewerk zou een oplossing zijn, maar het management is daarvoor nog niet te vinden.’

© Wim Kempenaers

Juriste, leest thuis e-mails wanneer ze zelf wil

‘Ik heb de meldingen gedeactiveerd’ Een juriste in een engineering- en consultancybedrijf, die anoniem wenst te blijven, vindt dat haar grens tussen werk en privé steeds meer vervaagt en dat betreurt ze. ‘De werkgever verwacht dat je e-mails en telefoons beantwoordt, zelfs wanneer je met vakantie bent of gewoon ziek. Ik ben eens op het matje geroepen omdat ik ‘s avonds om 22u niet meer geantwoord had. Een ‘nine to five’ mentaliteit wordt niet geapprecieerd, zeiden ze. Terwijl ik toch veel uren klop.’

Van een echte scheiding tussen werk en privé is geen sprake meer. Daarom besliste de dertigjarige juriste om de meldingen van e-mails op haar smartphone te deactiveren. ‘Dan hoef ik niet altijd op mijn qui-vive te zijn. Als ik wil weten wat er op kantoor gebeurt, moet ik nu zelf mijn e-mails openen.’

Bovendien antwoordt zij ook niet meer via haar smartphone. ‘De privésfeer wordt steeds meer aangetast, maar daar wordt niet openlijk over gepraat’, zegt ze. ‘En bij gebrek aan een aangepaste bedrijfspolitiek hangt alles af van de persoonlijkheid van je manager.’

4 MAART 2015 CONNECT

Randstad Belgium nv, VG. 458/BUOSAP, 00256-406-20121120, 00256-405-20121120

8

OPINIE

Een genuanceerd verhaal

D

e arbeidsmarktstudie over de vervlechting tussen werk en privé is vrij uniek. Randstad is een van de weinige bedrijven die over dit thema vergelijkend studiemateriaal heeft. In vergelijking met zes jaar geleden zien we dat werk en privéleven steeds meer door elkaar lopen. De vervlechting is toegenomen, maar niet drastisch. Veel heeft natuurlijk te maken met werkdruk.

Werknemers zetten zichzelf soms onder druk om te veel te werken, wat kan leiden tot stress en burn-out.

Ook de beschikbaarheid van technologische hulpmiddelen zoals smartphones, tablets en laptops zorgt ervoor dat iedereen altijd en overal bereikbaar is. De technologie verlaagt de drempel om ook buiten de kantooruren te werken. Toch mag je de vervlechting niet eenzijdig bekijken. Werk is immers voor veel mensen een manier om zich te ontwikkelen en komt vaak na het gezin en voor de vrienden. Daarom is het geen verrassing wanneer medewerkers in de privésfeer willen werken. Voor sommige werknemers betekent de vervlechting dat ze in staat zijn om hun werk en privéleven beter te combineren.

De vervlechting is een feit, maar het is een genuanceerd verhaal. Het is niet nodig om de alarmklok te luiden, maar we mogen de toenemende vervlechting ook niet onder de mat vegen en doen alsof er niets aan de hand is. Vandaag hebben werknemers meer keuzemogelijkheden om te beslissen waar en wanneer ze werken. Dit gaat niet alleen gepaard met meer vrijheid maar vaak ook met meer stress. Met de keerzijde van die medaille moet de werkgever zeker rekening houden.

Jan Denys, Director External Communication & Public Affairs Randstad Group

‘De technologie verlaagt de drempel om ook buiten de kantooruren te werken’

het klikt Klikt het? Dat is een belangrijke vraag als je met mensen werkt. En dat doen we allebei.

U hebt de juiste medewerkers nodig om uw doelstellingen te bereiken. En wij helpen u graag om ze te vinden. Samen stellen we een sterk team samen waarin alle talenten mooi in elkaar passen en elkaar aanvullen. Zodat alles vlot draait, en uw team samen grootse zaken kan realiseren.

Vanuit onze ervaring helpen wij u graag om alle stukjes van uw HR-puzzel in elkaar te passen. www.randstad.be

© Guy Dejeneffe