ปัจจัยเสียงและการบริหารจัดการ ความเสียง (ตอนที 4

60 KNOWLEDGE ปัจจัยเสี ่ ยงและการบริหารจัดการ ความเสี ่ ยง (ตอนที ่ 4) การวัดความสามารถที ่ จะด�ำเนินการให้วัตถุประสงค์ของ งานประสบความส�ำเร็จ ภายใต้การตัดสินใจ งบประมาณ ก�ำหนดเวลา และข้อจ�ำกัดด้านเทคนิคที ่ เผชิญอยู่ โดย ธีรพงศ์ ประดิษฐ์กุล

ก่อนอื ่ นขอสวัสดีต้อนรับปีใหม่ ส�ำหรับเทศกาลปีใหม่ และเทศกาลตรุษจีน 2020 ขอให้กิจการการงานของ สมาชิกผู้อ่านทุกท่านได้รับแต่สิ ่ งที ่ ดี ท�ำมาค้าขาย เจริญก้าวหน้า และขอให้ธุรกิจของท่านยั ่ งยืนสืบไปครับ ในวารสารสมาคมการพิมพ์ไทยฉบับนี้ ผมจะมากล่าวถึงความเสี่ยง และประเภทความเสี่ยงที่ในธุรกิจสิ่งพิมพ์ต้องพบเจอ และจะ หาทางออกได้อย่างไร ผู้เขียนเองต้องขอออกตัวก่อนว่าสิ่งที่ ได้เขียนนี้เป็นปัจจัยพื้นฐาน ในบางธุรกิจอาจจะพบเจอปัญหา และความเสี่ยงมากกว่านี้ และอาจจะมีวิธีแก้ได้ดี แต่ผมจะขอ เขียนให้สมาชิกผู้อ่านได้เตรียมพร้อม และแก้ไขได้ในระดับต้น เป็นปัญหาพื้นฐาน แต่ก็ไม่สามารถละเลยได้

ความหมายของการบริหารความเสี ่ ยง ความเสี่ยง (Risk) คือ การวัดความสามารถ ที่จะด�ำเนินการให้ วัตถุประสงค์ของงานประสบความส�ำเร็จ ภายใต้การตัดสินใจ งบประมาณ ก�ำหนดเวลา และข้อจ�ำกัดด้านเทคนิคที่เผชิญอยู่

อย่างเช่น การจัดท�ำโครงการเป็นชุดของกิจกรรมที่จะด�ำเนินการ เรื่องใดเรื่องหนึ่งในอนาคต โดยใช้ทรัพยากรที่มีอยู่อย่างจ�ำกัด มาด�ำเนินการให้ประสบความส�ำเร็จ ภายใต้กรอบเวลาอันจ�ำกัด ซึ่งเป็นก�ำหนดการปฏิบัติการในอนาคต ความเสี่ยงจึงอาจเกิดขึ้น ได้ตลอดเวลา อันเนื่องมาจากความไม่แน่นอน และความจ�ำกัด ของทรัพยากรโครงการ ผู้บริหารโครงการจึงต้องจัดการความเสี่ยง ของโครงการ เพื่อให้ปัญหาของโครงการลดน้อยลง และสามารถ ด�ำเนินการให้ประสบความส�ำเร็จตามเป้าหมายที่ตั้งไว้อย่าง มีประสิทธิผลและประสิทธิภาพ การจัดการความเสี่ยง หรือ การบริหารความเสี่ยง (Risk management) คือ การจัดการ ความเสี่ยง ทั้งในกระบวนการในการระบุ วิเคราะห์ (Risk analysis) ประเมิน (Risk assessment) ดูแล ตรวจสอบ และ ควบคุมความเสี่ยงที่สัมพันธ์กับกิจกรรม หน้าที่และกระบวนการ ท�ำงาน เพื่อให้องค์กรลดความเสียหายจากความเสี่ยงมากที่สุด อันเนื่องมาจากภัยที่องค์กรต้องเผชิญในช่วงเวลาใดเวลาหนึ่ง หรือเรียกว่า อุบัติภัย (Accident)

การจัดการความเสี ่ ยง ทังในกระบวนการในการระบุ วิเคราะห์ (Risk analysis) ประเมิน (Risk assessment) ดูแล ตรวจสอบ และควบคุม ความเสี ่ ยงที ่ สัมพันธ์กับกิจกรรม หน้าที ่ และกระบวนการท�ำงาน เพื ่ อให้องค์กรลดความเสียหาย จากความเสี ่ ยงมากที ่ สุด

ความเสี ่ ยงทางธุรกิจ ในธุรกิจสิ่งพิมพ์ทราบกันดีอยู่แล้วว่าเมื่อโลกอินเตอร์เน็ตได้ เข้ามามีบทบาท ก็ท�ำให้ธุรกิจสิ่งพิมพ์ที่เป็นหนังสือก็จะลดน้อย ถอยลงไป หลายธุรกิจต้องลดขนาด หรือต้องปิดตัวลง ผมเอง ก็เคยอยู่ในธุรกิจแบบนี้ แน่นอนที่สุดผู้ที่เห็นถึงทางรอดก็จะหา วิธีเพื่อให้ตัวเองอยู่รอด จึงหนีมาท�ำธุรกิจสิ่งพิมพ์บรรจุภัณฑ์ กันมากขึ้น สิ่งที่เราจะต้องค�ำนึงถึงความเสี่ยงของธุรกิจ

ความเสี ่ ยงด้านการตลาด กลไกลทางการตลาดที่มีการเปลี่ยนแปลง เปรียบได้เหมือน เมื่อธุรกิจหนึ่งมีความนิยมก้าวหน้า หลายคนมองเห็นช่องทางนี้ ว่ามีโอกาสก็จะหันมาท�ำ และท�ำให้ทุกคนเข้ามาในธุรกิจนี้ แต่ไม่ได้คิดว่าคนจ�ำนวนมากก็มองเช่นเราเหมือนกัน เมื่อมี คนจ�ำนวนมากเข้ามาก็เกิดส่วนแบ่งทางการตลาด เมื่อมีคน จ�ำนวนมากแต่ผู้ผลิตบริโภคมีจ�ำกัดก็เกิดภาวะวิกฤติได้

การจัดการความเสี ่ ยงด้านการตลาด ให้เราส�ำรวจตัวเองก่อนที่จะเข้าสู่ธุรกิจที่เราจะก้าวครั้งใหม่นี้ว่า เรามีจุดเด่น จุดด้อย และโอกาสเติบโตทางธุรกิจเรามีเพียงไร และเราจะต้องพบเจอกับความเสี่ยงด้านในบ้าง การวิเคราะห์ ความเสี่ยงเรื่องการตลาดเป็นการวิเคราะห์ที่นับว่าส�ำคัญ เพราะ ไม่เพียงแต่ว่าเราต้องดูภายในของเรา แต่ต้องดูศักยภาพคู่แข่ง ของเราด้วย ส่วนมากผลกระทบที่มาจากภายนอกก็มีผลกับ การท�ำธุรกิจของเราไม่น้อยกว่า 50 เปอร์เซ็นต์ (โดยเฉพาะ สิ่งที่เราควบคุมไม่ได้ในกลไกลการตลาด) เราต้องหาตัวเอง ให้เจอว่าเรามีจุดเด่นข้อได้เปรียบเรื่องที่จะท�ำนี้มากน้อยกว่า คู่แข่งในตลาดอย่างไร

ความเสี ่ ยงทางด้านวัตถุดิบ ขาดแคลนวัสดุและวัตถุดิบ เมื่อวัสดุที่ต้องใช้ขาดแคลนก็ภาวะ ราคาสูง เพราะการตั้งราคาเกิดจากตลาดเป็นของผู้ขาย จนท�ำให้ ผู้ผลิตต้องแบกต้นทุนที่สูงขึ้น และผู้ผลิตรายย่อยจะสู้รายใหญ่ ที่มีเงินทุนจ�ำนวนมากที่มีศักยภาพที่แข็งแกร่งมิได้เลย ที่สุดแล้ว ก็เกิดวิกฤติในกลุ่มผู้ผลิตขนาดเล็กได้

การจัดการความเสี ่ ยงด้านวัตถุดิบ วัตถุดิบที่ส�ำคัญของการท�ำการพิมพ์บรรจุภัณฑ์ เช่น กระดาษ หมึก เคมี วัสดุอื่น เช่น พลาสติก เหล็ก เป็นต้น เราต้องมั่นใจ ว่าวัตถุดิบเหล่านี้ จะมีอยู่และหาซื้อได้ ส่วนผู้ก�ำหนดราคาจะ เป็นใครนั้น ก็อยู่ที่กลไกลการตลาดที่ต้องยอมรับว่าตลอดเวลา ที่ผ่านมา กระดาษ หรือ พลาสติก ผู้ก�ำหนดราคามักจะเป็นผู้ขาย เราแทบจะต่อรองราคามิได้เลย สาเหตุก็มาจากตลาดการตั้งราคา เป็นของผู้ขาย ดังนั้นธุรกิจใหญ่ๆ ถึงพยายามน�ำเข้าวัตถุหลัก ด้วยตัวเอง และเราลองถามตัวเองว่าเรามีอ�ำนาจต่อรองได้ถึง ขนาดนั้นหรือไม่ เพราะวัสดุหลักที่น�ำมาใช่ส่วนใหญ่ก็มาจาก กระดาษ หรือ พลาสติกนี้เอง ดังนั้นเราควรจะหาธุรกิจคู่ค้าที่ขาย วัตถุดิบดังที่กล่าวมาแล้วเพื่อเป็นพันธมิตรทางการค้า เพื่อให้เกิด

ความเสี ่ ยงจากการผลิต เคยส�ำรวจตัวเองหรือไม่ว่า สินค้าที่เราผลิตนี้มีความบกพร่อง จากการผลิตมากน้อยเพียงไร เราวิเคราะห์ประเด็นออกมา ได้หรือไม่ว่าเราผลิตเสียหายหรือพลาดที่เกิดจากเครื่องจักร บุคลากร หรือ ระบบการผลิตความซับซ้อนก็เป็นส่วนหนึ่งที่ ท�ำให้หลายๆ โรงพิมพ์ต้องพบกับการสูญเสียรายได้ เนื่องจาก งานแก้ งานซ่อมเป็นจ�ำนวนมาก หรือ ความเสี่ยงด้านการผลิตนี้ อาจจะเกิดจากวัตถุดิบที่ท�ำให้เกิดปัญหานี้ได้

การจัดการความเสี ่ ยงจากการผลิต หลายโรงพิมพ์ได้ตั้งทีมขึ้นมาเพื่อตรวจสอบและวิเคราะห์งาน ว่าเกิดอะไรขึ้น การตั้งทีมตรวจสอบวิเคราะห์หาสาเหตุนี้เป็น เรื่องที่ดีเป็นการเอาใจใส่งาน และเมื่อผู้ซื้อได้ทราบว่าเรามีทีม วิเคราะห์ปัญหาเช่นนี้ก็จะสร้างความเชื่อมั่น นอกเหนือจากที่เรา ได้ลดอัตราสูญเสียได้อีกด้วย การจัดการให้เครื่องจักรนั้นท�ำงาน ได้ดีมีประสิทธิภาพก็เป็นอีกสิ่งหนึ่งที่เราควรจะกระท�ำ เพราะ เครื่องพิมพ์และเครื่องจักรจ�ำนวนมากมักจะขาดการเอาใจใส่ดูแล จนเครื่องไม่สามารถท�ำงานได้เต็มประสิทธิภาพทั้งด้านคุณภาพ

และอัตราสิ้นเปลือง การหาคู่ค้าวัตถุดิบที่หลากหลายก็พอจะ ช่วยได้ เพื่อต่อรองกับเรื่องคุณภาพและราคา อาจจะท�ำให้ การผลิตนั้นท�ำงานได้ง่ายและมีคุณภาพมากขึ้นได้ด้วย ดังนี้ เราจึงควรเพิ่มโอกาสการต่อรองโดยหาผู้ค้ารายใหม่ๆ อยู่เสมอ

ความเสี ่ ยงจากสินค้าคงคลัง หากมองเรื่องสินค้าคงคลังเราคงมองได้สองแบบใหญ่ๆ คือ สินค้าก่อนผลิตได้แก้วัตถุดิบที่อยู่ในสโตร์ และสินค้ารอส่งที่อยู่ ในแวร์เฮาท์รอจัดส่ง สินค้าที่เป็นวัตถุดิบเราจะพบว่าเกิดจาก การสั่งเข้ามาในอดีตและไม่ได้ใช้หรือเหลือใช้ท�ำให้เงินจ�ำนวน มากมาทิ้งเสียเปล่า ถึงแม้ว่าเราจะน�ำมาใช้ในโอกาสต่อไป แต่เราก็เสียโอกาสที่เราต้องจ่ายเงินล่วงหน้าและเสียโอกาส เรื่องดอกเบี้ย และสินค้าที่รอส่งก็เช่นกัน เมื่อเราผลิตแล้วก็ควร จะด�ำเนินการส่งทันที เราจึงต้องหาวิธีการผลิตที่ให้พอเหมาะกับ เวลา แต่ก็มีไม่น้อยที่ผู้สั่งจ้างผลิตมักจะให้เราเป็นสต๊อกสินค้า และให้เปิดการส่งเป็นงวดๆ ผลเสียที่เกิดขึ้นก็คือ เราต้องเสีย พื้นที่ เสียต้นทุนที่ต้องผลิตเก็บไว้ให้ และเสียโอกาสที่ได้ราคา ต่อชิ้นน้อยลงเพราะสั่งจ�ำนวนมากแต่ส่งของทีละน้อย

การจัดการความเสี ่ ยงจากสินค้าคงคลัง หากเป็นสินค้าคงคลังก่อนการผลิต สามารถที่จะจัดระเบียบ ทั้งสโตร์ การสั่งสินค้าเข้า การท�ำรายงานสโตร์กับของเหลือที่มีอยู่ ของเก่าค้างสต๊อกที่เหลือใช้ เช่น หมึก กระดาษ ผ้ายาง เคมีต่างๆ ต้องพยายามน�ำมาใช้ จัดระบบให้มีการใช้และเบิกแล้วมาก่อน เบิกก่อนเพื่อป้องกันสินค้าหมดอายุ แบบ First In First Out ส่วนสินค้ารอส่งก็สามารถให้ฝ่ายแวร์เฮ้าท์และฝ่ายการตลาด ช่วยจัดการต่อรองพูดคุยกับลูกค้าได้เพื่อการส่งตามก�ำหนดเวลา หรือเร็วกว่าก�ำหนดเวลาก็จะช่วยได้ การมีเพื่อและมีสายสัมพันธ์ ที่ดีไม่ว่ากับผู้ขายวัตถุดิบ หรือลูกค้าของเราก็ถือว่าเป็นเรื่องดี

ความเสี ่ ยงจากเทคโนโลยี เราได้เห็นเครื่องมือ เครื่องจักร ระบบ Automation มากมาย ที่เริ่มเข้ามาสู้การผลิต รวมทั้งระบบ 5G ที่จะเข้ามาเร็วๆ นี้ เราปฏิเสธไม่ได้เลยว่าโลกมีความเจริญก้าวหน้าทางเทคโนโลยีมาก และรวดเร็วพอๆ กับความต้องการของผู้บริโภค การลดมลภาวะ สิ่งแวดล้อมก็รวดเร็วพอกัน การเปลี่ยนแปลงการใช้วัสดุผลิตก็มี การเปลี่ยนจนผู้ลงทุนต้องตระหนักถึงผลกระทบต่อความนิยมใช้ และภาวะแวดล้อมด้านมลพิษ อย่างที่เราเห็นว่าถุงพลาสติก ก็จะเป็นสิ่งต้องห้ามที่เราจะต้องเลิกใช้สักวันหนึ่ง และอีกอย่าง ที่เรามองข้ามไม่ได้คือแรงงานที่จะถูกทดแทนด้วยระบบ Automation หรือระบบเครื่องจักรกลอัจฉริยะมาแทนที่ แล้วเครื่องจักรแบบไหนที่เราต้องน�ำมาใช้เพื่อลดต้นทุนและ สามารถแข่งขันได้ในการผลิต

การจัดการความเสี ่ ยงจากเทคโนโลยี หลายโรงงานได้ติดตามความเจริญก้าวหน้าด้านเทคโนโลยี จากภาครัฐ ภาคเอกชน ในสื่อโซเชียลต่างๆ เราต้องเปิดหูเปิดตา ให้กว้างไกลเพื่อมองสิ่งเหล่านี้ให้ลึก และกว้างไปพร้อมๆ กัน หาทีมพัฒนาการผลิตในแนวอนาคตมีที่ปรึกษา มองรอบด้าน ทั้งความต้องการผู้บริโภค หรือภาครัฐจะให้การสนับสนุนหรือ มีข้อห้ามในทิศทางใด ไม่ว่าวัสดุที่ใช้ผลิต เพื่อสอดคล้องกับ เครื่องจักร ระบบที่เราต้องใช้ต่อไป

ความเสี ่ ยงจากแรงงาน ขณะนี้เราถือว่าสังคมปัจจุบันเป็นสังคมของคนสูงอายุ จะสังเกต ได้ว่าคนสูงอายุมากขึ้นเพราะในอดีตประชากรของไทยไม่ได้ ถูกคุมก�ำเนิดท�ำให้วัยที่มีอายุตั้งแต่ 40 – 80 ปี มีจ�ำนวน คนวัยนี้มากขึ้น แต่ตรงกันข้ามคนวัย 20 – 40 ปี กลับมีน้อยลง

เนื่องจากมีการคุมก�ำเนินอย่างได้ผลของภาครัฐเมื่อประมาณ 40 ปีก่อน ท�ำให้ในอนาคตอันใกล้นี้ แรงงานจะน้อยลงและภาค ธุรกิจที่ต้องการมากที่สุดคือแรงงานที่มีคุณภาพ ความรับผิดชอบ และทุมเทให้กับองค์กร ซึ่งนับได้ว่าหายากยิ่ง และคนกลุ่มนี้ ก็ต้องการรายได้ค่าตอบแทนที่สูง เราไม่สามารถมองแรงงาน ที่มาจากประเทศเพื่อนบ้านได้มากนักเพราะไม่นานถ้าบ้านเมือง ของพวกเขาเข้าสู่ยุคอุตสาหกรรม แน่นอนที่สุดพวกเขาก็ต้อง กลับประเทศก�ำเนิดของพวกเขา ถึงเวลานั้นแรงงานจะขาดแคลน

การจัดการความเสี ่ ยงจากแรงงาน หลายบริษัทจะมีฝ่ายพัฒนาบุคลากรที่มีความสามารถในการ สรรหาทั้งแรงงานที่ท�ำงานในระดับล่าง ระดับวิศวกร หรือ ระดับบริหาร ต้องใช้ทีมพัฒนาบุคลากรที่มีประสิทธิภาพ เพื่อเลือกผู้ร่วมงานที่มีประสิทธิภาพ หากทีมที่เป็นผู้เลือก บุคลากรมาท�ำงานแต่ไม่มีประสิทธิภาพจะสามารถเลือกหรือ พัฒนาทีมงานให้มีศักยภาพได้อย่างไร นี้ก็เป็นเหตุหนึ่งที่ท�ำให้ องค์กรนั้นเติบโตได้ช้า ในหลายบริษัทได้เอาระบบหุ่นยนต์ เข้ามาแทนที่มนุษย์ เพื่อลดเรื่องสวัสดิการ ความขัดแย้ง การลาออกบ่อยครั้ง แต่การลงทุนวิธีนี้เป็นการลงทุนระยะยาว และเป็นการลดต้นทุนที่ต้องอาศัยเวลาของการคุ้มทุนนาน พอสมควร นักลงทุนที่มีทุนมากสามารถท�ำได้ และเราเห็นว่า เวลานี้บริษัทที่ผลิตระบบ Automation นี้ ได้รับความนิยม ในระดับสูงเป็นล�ำดับ

ความเสี ่ ยงจากการเงินและเครดิต การเงินเป็นหัวใจหลักอีกอย่างหนึ่งที่หากเราเกิดติดขัดเรื่อง สภาพคล่องก็อาจท�ำให้ธุรกิจชะงักและสูญเสียอ�ำนาจการต่อรอง เป็นที่ทราบกันดีว่าธุรกิจสิ่งพิมพ์เป็นธุรกิจที่บางสถาบันการเงินนั้น จะพิจารณาธุรกิจสิ่งพิมพ์เป็นพิเศษเนื่องจากความเข้าใจและ

เหมารวมว่าเป็นธุรกิจที่เสี่ยง แต่มองข้ามการพิมพ์บรรจุภัณฑ์ หรือการพิมพ์ที่ป้องกันการปลอมแปลงที่ยังได้รับความนิยม ต่อเนื่อง เครดิตซื้อและเครดิตขายก็มีความส�ำคัญมากเพราะว่า หากเราเป็นธุรกิจที่ไม่มีอ�ำนาจต่อรองแล้ว เราก็จะซื้อสินค้า ราคาสูงและมีเครดิตการจ่ายที่สั้น ยิ่งไปกว่านั้นหากเราต้อง ให้เครดิตลูกค้ายาวนานกว่าเครดิตซื้อยิ่งท�ำให้เราอยู่ยากขึ้น ยกเว้นเสียแต่ว่าเรามีเงินจ�ำนวนมากที่ใช้ในการหมุนเวียนได้

การจัดการความเสี ่ ยงจากการเงินและเครดิต หากเราไม่มีผู้เชี่ยวชาญด้านการเงินการลงทุนเครดิต เราสามารถ หาผู้เชี่ยวชาญด้านการเงินที่ให้แนวทาง การจัดระบบ ค�ำแนะน�ำ เกี่ยวกับเครดิตได้ มีหลายสถาบันก็ให้ค�ำปรึกษาได้อย่างกว้างขวาง และลึกซึ้ง เพราะการลดต้นทุนตัดลดค่าใช้จ่ายมิใช่ทางเดียว ที่เป็นทางออก การแก้ปัญหาด้านการเงินเราไม่อาจจะแก้ได้ ด้วยหลักการเงินการบัญชีเพียงอย่างเดียว แต่เราต้องแก้โดยใช้ หลักการตลาดเข้ามาร่วมด้วย จึงจะท�ำให้คลี่คลายปัญหาได้ ความเสี ่ ยงจะอยู่คู่กับธุรกิจ ของเราตลอดไป ตราบใดที ่ เรายังต้องท�ำงานและหาเงิน เพื ่ อให้บริษัทอยู่ได้ พนักงาน และองค์กรของเราด�ำเนินธุรกิจ อยู่ได้ ดังนันความเสี ่ ยง ต่างๆ ที ่ ได้หยิบยกขึนมานี เป็นเพียงตัวอย่างบางประเด็น ความเสี ่ ยงยังมีที ่ มาจากอีกหลาย ปัจจัย ดังนันเราจึงต้อง วิเคราะห์โดยละเอียด ผู้เขียนเอง ก็ยังหวังใจว่าธุรกิจสิ ่ งพิมพ์ จะได้ตังกลุ่มหรือทีมบริหาร เพื ่ อเตรียมรองรับความเสี ่ ยง อันอาจจะเกิดขึนได้ทุกเมื ่ อ

เครดิตภาพประกอบ • https://www.industore.co.uk/wp-content/uploads/2019/08/Industore-Hot-Spot-LeanLift.jpg • https://pbs.twimg.com/media/Dedvtq-XUAA4RAa.jpg • https://www.kardex-remstar.ch/fileadmin/_processed_/a/a/csm_EnergieffizienzProdukte_609db9b806.jpg?&type=67