The School, een werkwoord

The School cyclus I, Hasselt Belgium

The School, een werkwoord

Interview Pablo Hannon door Kim Schreier 11.O9.18 17:39

The School, methode of product?

Het is een heerlijke zomerse dag. We zitten op het terras van Café Zuid, onder een parasol. Die ongedwongen sfeer past bij dit interview met rasoptimist Pablo Hannon. Ik praat met hem over The School, de aankomende publicatie en zijn visie op het onderwijs. Ik ken Pablo als een gedreven, ietwat naïeve persoon (naïeviteit is een kracht, zegt hij zelf), die ook kritisch kan zijn. Die laatste eigenschap waarderen we aan elkaar; de ander tot denken aanzetten door kritische vragen te stellen. We hebben dan ook altijd productieve gesprekken.

“The School is not a school” In die gesprekken ging het vaak over The School. Pablo gebruikte woorden als «permacultuur», «kruisbestuiving» en «disruptief» om het principe van The School te omschrijven. De opzet was om een team van begeleiders en kunstenaars de hedendaagse problematiek in de steden te laten onderzoeken. The School moest zich ontwikkelen tot een methode de stad inventief te beleven, om opties te bieden die buiten de gebaande paden gaan. Voor mij was het een project, waarin kunstzinnige mensen uit verschillende vakrichtingen samenkomen om een bepaald thema vanuit een creatief perspectief te onderzoeken. Een soort artists-withoutborders, letterlijk en figuurlijk, want uiteindelijk was het team erg internationaal.

“Mijn netwerk is stadsgericht” Ik vraag Pablo waarom hij geëngageerd is de samenleving in de steden te verbeteren.

“Ik kan een positieve bijdrage leveren aan mijn stad. Er zijn overal problemen, maar de stad is een ballingsoord van zowel het goede als het slechte. Een stad is altijd in beweging, er is publiek voor kunstenaars en designers, er leeft cultuur en er is al een netwerk.”

Ook wil The School de inwoners laten participeren, ze doen inzien dat hun rol in de stad niet passief hoeft te zijn. De stad Hasselt meldde zich moedig als samenwerkingspartner. The School mocht aan de slag met de verpauperde Stationsbuurt en kreeg hiervoor financiële ondersteuning van Hasselt. Horeca-onderneemster Yousra Rifi stelde een pand ter beschikking waarin The School na een opknapbeurt werd gehuisvest. Hoe kijkt Pablo na afloop tegen dit “experiment” aan?

“Was het een experiment? Ik zelf ben heel relaxed over terminologie. Ik vond het een experiment, in die zin dat ik de uitkomst niet kende. Ik was open naar het proces, had een idee hoe het zou kunnen verlopen, zonder concreet idee over de uitkomst.”

Doordat het aan een echte doelstelling ontbrak, waren er aanvankelijk te veel. Het team van The School wilde bewijzen dat het anders kon en moest; dat interdisciplinaire samenwerking noodzakelijk is om de leefbaarheid in de steden te verbeteren. Een eerste leermoment voor The School.

“Fijne tijden, heel veel creativiteit, een mooie uitkomst” Het project heeft mooie resultaten behaald. Er werden festivals georganiseerd, interventies gehouden en er werd met de buurtbewoners nagedacht over plannen, die na afloop van het project voortgezet kunnen worden. Ik vind, daar mag je best trots op zijn en dat is Pablo natuurlijk ook! Als ik hem naar zijn mooiste moment vraag, antwoordt hij dat er vele waren: betrokkenheid van het publiek; creativiteit op een hoog niveau; kunst en design; het creëerden van geluk en het delen van geluksmomenten met alle betrokkenen.

“In het begin wow, dit gebeurt echt. Het elkaar vinden van het team, uitwisseling van ideeën, de opening en het enthousiasme van de kunstenaars. Toen de projecten vorm kregen en hun einde naderden, zagen we hoe we mensen raakten en vreugde creëerden.“ Toen één van de artists-in-residence ter afsluiting een geïllustreerde samenvatting presenteerde, zag hij de echte schoonheid van wat ze hadden bereikt: een emotioneel en fier moment.

“Mijn positiviteit is mijn manier van overleven” Ik heb Pablo omschreven als optimist. Een eigenschap die hij naar eigen zeggen hard nodig heeft gehad het afgelopen jaar. Positief blijven betekende voor Pablo ook vaak dat hij niet op ieder probleem in kon gaan en dat ook moest zeggen.

“Sommigen vonden het echt ergerlijk, als er drama en stress was en negativiteit en ik bleef positief en bleef glimlachen... dat was niet altijd makkelijk voor iedereen.”

Ik vraag hem of drama en stress voornamelijk te maken had met het gebrek aan budget, veroorzaakt door het te laat ontvangen van de middelen en de vraag hoeveel er uiteindelijk zou komen? Ook, zegt hij. Dat zorgde voor onrust en veel dagelijkse rompslomp, vooral qua organisatie, die moest worden opgelost. Daarnaast leverde het horizontale model spanningen op. De oorspronkelijke opzet was om kunstenaars en coaches door en met elkaar te laten leren en groeien, via democratisch genomen beslissingen.

“In het begin wilden we alles gezamenlijk beslissen, maar die opzet bleek niet te werken, die methode was niet effectief.”

De kunstenaars namen steeds meer het voortouw, waardoor het team een soort omgekeerd hiërarchisch model werd. De coaches hebben toen gaandeweg hun didactiek aangepast. Weer een leermoment.

“Als alles heel goed was verlopen, was het geen school geweest” Stress, moeilijkheden en leermomenten. Pablo spreekt hier heel openlijk over. Terecht vind ik, want voor mij ligt hierin ook de kracht van het project. Het identificeren van problematieken maakt deel uit van de onderzoeksprocedure. Negatieve ervaringen (Pablo noemt het zelf «falen») kun je in dit soort pioniers-projecten niet uitsluiten. Voor Pablo is het niet meer dan logisch, dat een school voor de school met falen moet kunnen omgaan.

“Er zal altijd van alles mis gaan. Wil dat zeggen dat je je ideeën en plannen minder groots moet maken?”

Voor instellingen of bedrijven die de methodologie van The School voor hun eigen projecten willen gaan gebruiken, zijn juist die leermomenten heel bruikbaar. Zo heeft Pablo onlangs nog op de Willem de Kooning Academie in Rotterdam The School voorgesteld. Hij werd daar, naar eigen zeggen, positief ontvangen.

“Ze herkenden zo veel dingen, ze zagen de valkuilen via ons, dat was zo waardevol voor hun, zowel de fouten, de dingen die implodeerden en ontploften, alsook de positieve dingen.”

“Wat is het product?”

The School bood ruimte om te experimenteren, zonder druk om bepaalde resultaten te moeten behalen. Dat wil niet zeggen dat ze niet onder druk stonden. Iedereen had een ander beeld van het soort product dat The School leverde: de stad verwachtte (makkelijke) oplossingen en was teleurgesteld dat die niet altijd werden geleverd; de kunstenaars wilden hun creatieve ideeën omzetten en kritiseerden de opgelegde restricties (door de stad) en er was onvrede over het gebrek aan voldoende financiële middelen; de coaches hoopten een didactiek te ontwikkelen om het onderwijs te hervormen, wat niet echt op gang kwam, en ook zij stoorden zich aan de financiële onzekerheid.

Uiteindelijk blijkt tijdens het schrijven van het verslag, dat het ook voor Pablo moeilijk is het eigenlijke product van The School te benoemen.

Waren het de festivals en interventies? De kunstwerken? De publicatie met de bevindingen van dit eerste experiment, als toolkit? Of toch de methodiek en het concept? Het in kaart brengen van een bestaande situatie, o.a. door het identificeren van de positieve en negatieve punten, en het presenteren van verschillende mogelijkheden?

“De kennis van het falen, daarmee bedoel ik, de oorzaak van een voorval te identificeren, is ook een product van The School.

Daarnaast kunnen we productief zijn, zonder direct oplossingen te bieden.”

Wat ik ook uit zijn verhaal kan opmaken, is dat we in een cultuur leven waarin iedereen altijd een antwoord moet hebben. Zelden hoor je nog: “Ik weet het niet”. Ik kan me echter goed voorstellen, dat de stad niet precies weet waar de oorzaak van de verpaupering ligt, of dat ze het in de verkeerde hoek zoeken en daardoor slechts aan symptoombestrijding doen. Maar ook, dat de kunstenaars niet altijd zien wat echt nodig is, of hoe realiseerbaar en duurzaam hun concepten zijn. Er is nood aan bemiddeling en aan een geheel dat meer is dan de som der delen.

Misschien is hierin een sleutelrol weggelegd voor The School, als schakel tussen het bedrijfsleven of de openbare instellingen en de creatieve professionals?

Gaat The School verder met de bevindingen van dit eerste project? Pablo had me al eerder verteld dat er geen direct vervolg komt in Hasselt. Het pand is leeg, het mocht geen opslag worden. Er komt zeker een vervolg, maar hoe en wat staat nog niet vast. Ze willen dynamisch en innovatief blijven en bovenal vermijden dat het comfortabel wordt. Natuurlijk in Hasselt, maar ze willen nationaal en internationaal gaan opereren. Er zijn al gesprekken met Girona en Helsinki.

“Lettertype... zoektocht naar scherpte met zachtheid” Als designer druk je met een lettertype en een huisstijl iets uit. Ter afsluiting vraag ik Pablo, waarom hij deze typografie koos en deze visuele identiteit ontwierp. Hij vertelt me, dat hij bewust gekozen heeft voor een lettertype dat scherpte en zachtheid verenigt en tegelijkertijd onlogisch is. Hij vindt dat de letters wringen, «disruptief», waardoor een volle tekst vervelend wordt.

“Het lettertype vraagt om korte teksten, quotes, een elevator pitch en zo moest The School ook zijn. Het lettertype zette mij aan minder blabla te verkondigen.”

Een bondige samenvatting en mooie afsluiting van het interview: geen verhalen en uitleg, maar een product dat zelf duidelijke taal spreekt!

We need bigger, bolder and more courageous experiments in cities and schools.

thschool.city