Oikade / Οίκαδε - Ένας Σύντομος Οδηγός Νεοελληνικής Ιστορίας - Book 4 (PREVIEW)

1967 - 1974

04

Θ Α ΛΕΙΑ - ΜΑΡ ΙΑ ΜΠ Ι Θ Α ΠΡΩΤΟΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ

οἴκ αδε Ένας σύντομος οδηγός νεοελληνικής ιστορίας

Η Ελλάδα από την 21η Απριλίου 1967 μπήκε στο “γύψο”, κατά την έκφραση του Παπαδόπουλου, για 7 χρόνια, 3 μήνες και 3 μέρες. Η Δικτατορία κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος στις 23 Ιουλίου 1974, μετά το εγκληματικό πραξικόπημα στην Κύπρο και την τουρκική εισβολή στη Μεγαλόνησο. Η κατάργηση των στοιχειωδών ελευθεριών, οι φυλακές, οι εξορίες και τα βασανιστήρια, οι δολοφονίες των αντιπάλων του καθεστώτος, ο πνευματικός και πολιτιστικός μεσαίωνας, αλλά και η Κυπριακή τραγωδία, καταγράφουν τη Χούντα των Συνταγματαρχών ως μία από τις μελανότερες στιγμές της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.

οἴκ αδε

Ένας σύντομος οδηγός νεοελληνικής ιστορίας

1967 — 1974

ΘΑ ΛΕΙΑ - ΜΑΡΙΑ ΜΠΙΘΑ

μέρος τέταρτο Η Χούντα

01 02 03

Η μακρά πορεία του πραξικοπήματος — Η χούντα — Η αντίσταση — Δικτατορία Ιωαννίδη — Εισβολή στη Κύπρο — Δημοκρατία — Οι δίκες

Χρονολόγιο 1967 — 1974

Βιογραφίες Μακάριος Γ’ — Κωνσταντίνος Β’ —Γεώργιος Παπαδόπουλος — Αλέξανδρος Παναγούλης

04

Βιβλιογραφία

05

Υπόμνημα χαρτών & διαγραμμάτων

οἴκαδε

Πρόσωπα

που αναφέρονται (με χρονολογική σειρά)

Γεώργιος Παπαδόπουλος: Έλληνας αξιωματικός και δικτάτορας. Δημήτριος Ιωαννίδης: Έλληνας στρατιωτικός και δικτάτορας. Μιχάλης Παπακωνσταντίνου: Έλληνας δικηγόρος, πολιτικός και συγγραφέας. Γεώργιος Ι. Ιορδανίδης: Έλληνας στρατιωτικός και πολιτικός. Ηλίας Ηλιού: Έλληνας βουλευτής, δικηγόρος, συγγραφέας και πρόεδρος του κόμματος Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά. Σάιρους Σούλμπεργκερ: Δημοσιογράφος των New York Times Γρηγόριος Σπαντιδάκης: Έλληνας στρατιωτικός, αρχηγός του ΓΕΣ και ένας από τους πρωτεργάτες της χούντας των Συνταγματαρχών. Ιωάννης Π. Παρασκευόπουλος: Έλληνας τραπεζίτης και πολιτικός, πρωθυπουργόςτης Ελλάδας. Γεώργιος Παπανδρέου: Πρωθυπουργός της Ελλάδος Ανδρέας Παπανδρέου: Γιός του Γεώργιου Παπανδρέου και Πρωθυπουργός της Ελλάδας Κωνσταντίνος Β΄: Διάδοχος του Παύλου Α’, Βασιλιάς της Ελλάδος Παναγιώτης Κανελλόπουλος: Έλληνας πολιτικός, φιλόσοφος και ακαδημαϊκός Κωνσταντίνος Τσάτσος: Έλληνας νομικός, φιλόσοφος και πολιτικός. Διετέλεσε πρόεδρος της Δημοκρατίας. Κωνσταντίνος Καραμανλής: Έλληνας πολιτικός, τέσσερις φορές Πρωθυπουργός της Ελλάδας και δύο φορές Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας. Φίλιπς Τάλμποτ: Αμερικανός διπλωμάτης και πρέσβης στην Ελλάδα Γεώργιος Ράλλης: Έλληνας πολιτικός και πρωθυπουργός της Ελλάδας Κωνσταντίνος Κόλλιας: Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου και πρωθυπουργός της Ελλάδας κατά την δικτατορία των συνταγματαρχών Στυλιανός Γ. Παττακός: Έλληνας αξιωματικός (ταξίαρχος τεθωρακισμένων) και ένας από τους πρωτεργάτες του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου του 1967. Νικόλαος Μακαρέζος: Στρατιωτικός και πρωτεργάτης της χούντας. Γεώργιος Ζωιτάκης: Αξιωματικός του ελληνικού στρατού. Συμμετείχε ενεργά στο πραξικόπημα της 21ης Απριλίου Μπιλ Κλίντον: Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Ρίτσαρντ Νίξον: Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών

6

1967

1974

Χένρυ Κίσινγκερ: Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας ΗΠΑ Ντιν Ατσεσον: Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Σπύρος Μαρκεζίνης: Έλληνας πολιτικός και ιστορικός. Σπύρος Μουστακλής: Έλληνας στρατιωτικός με σημαντική αντιδικτατορική δράση. Νικόλαος Παππάς: Έλληνας αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού και πολιτικός. Αλέξανδρος Παναγούλης: Έλληνας πολιτικός και ποιητής. Δραστηριοποιήθηκε στον αγώνα κατά της Δικτατορίας της Χούντας των Συνταγματαρχών Μαρία Δαμανάκη, Δημήτρης Παπαχρήστος, και Μίλτος Χαραλαμπίδης: εκφωνητές του παράνομου ραδιοφωνικού σταθμού του Πολυτεχνείου Μακάριος Γ΄: Αρχιεπίσκοπος της αυτοκέφαλης ορθόδοξης Εκκλησίας της Κύπρου και Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Ιωάννης Ζίγδης: Έλληνας οικονομολόγος και πολιτικός Γιόζεφ Σίσκο: Υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Θεόδωρος Κουλουμπής: Ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Μελίνα Μερκούρη: Ελληνίδα ηθοποιός και πολιτικός.

7

οἴκαδε

Λεξικό συντομογραφίες ΙΔΕΑ: Ιερός Δεσμός Ελλήνων Αξιωματικών ΑΣΠΙΔΑ: (Αξιωματικοί Σώσατε Πατρίδα, Ιδανικά, Δημοκρατία, Αξιοκρατία), πολιτικό και στρατιωτικό σκάνδαλο του 1965 ΕΕΝΑ: Εθνική Ένωσις Νέων Αξιωματικών ΝΑΤΟ: Οργανισμός Βορειοατλαντικού Συμφώνου (Νοrth Αtlantic Τreaty Οrganizatiοn) CIA: Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών των ΗΠΑ (Central Intelligence Agency) ΕΑΤ-ΕΣΑ: Ειδικό Ανακριτικό Τμήμα της Ελληνικής Στρατιωτικής Αστυνομίας ΕΟΚ: Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα ΠΑΜ: Πανελλήνιο Αντιδικτατορικό Μέτωπο ΚΚΕ εσωτερικού: Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας Εσωτερικού, προήλθε από τη διάσπαση του ενιαίου ΚΚΕ το 1968 ΔΑ: Δημοκρατικός Αγώνας ΑΝΤΙ-ΕΦΕΕ: Αντιδικτατορική εθνική φοιτητική ένωση Ελλάδος ΠΑΚ: Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα ΟΗΕ: Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών

διευκρινήσεις Η Ελλάδα μπαίνει στον “γύψο”: Έκφραση του Γ. Παπαδόπουλου, που παρομοίαζε την Ελλάδα με έναν ασθενή που χρειάζεται να μπει σε «χειρουργείο», για να γιατρευτεί.

8

1967

1974

9

04

η χούντα

/ Η ΕΛ Λ Α ΔΑ ΣΤΟΝ “ΓΥΨΟ”

οἴκαδε

10

η χούντα

1967

1974

η Ελλάδα στον “γύψο”

04

17 χρόνια από τη λήξη του εμφυλίου, στη κορύφωση του ψυχρού πολέμου, εν μία νυκτί οι έλληνες θα κοιμηθούν με ένα δύσκολο και ταραγμένο πολιτικό περιβάλλον, και θα ξυπνήσουν σε μία στρατιωτική δικτατορία. Η Ελλάδα μπαίνει στον “γύψο” σε μια στιγμή αδυναμίας, με ένα κίνημα το οποίο προετοιμάζεται από καιρό.

11

η μακρά του πραξικ

πορεία οπήματος

Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος Ιδρύεται ο στρατιωτικός σύνδεσμος “ΙΔΕΑ” (Ιερός Δεσμός Ελλήνων Αξιωματικών), μια παραστρατιωτική οργάνωση του ελληνικού στρατού στη Μέση ανατολή από κατώτερα στελέχη του. Παράλληλα, υφίσταται και η ίδρυση άλλων αντικομμουνιστικών ομάδων που είχαν γαλουχηθεί με τις ίδιες ιδεολογίες στο ακραίο Μεταξικό περιβάλλον. Στόχος τους η πλήρης διάλυση του κομμουνισμού και η ανάμειξη του στρατού στην οργάνωση του μεταπολεμικού κράτους.

1956 Μια ομάδα αξιωματικών στην οποία συμμετέχουν ο Γ. Παπαδόπουλος και ο Δ. Ιωαννίδης συγκροτούν την ΕΕΝΑ (Ένωση Ελλήνων Νέων Αξιωματικών) και συνεχίζουν την παρακρατική τους δράση.

1959 Σταδιακά ο ΕΕΝΑ καταλαμβάνει καίριες θέσεις και αποκτά άμεσες προσβάσεις σε τομείς που αφορούν τον έλεγχο του στρατεύματος. Ο Γ. Παπαδόπουλος αναδεικνύεται ως ηγέτης τους.

1961 Η ομάδα αποκτά καθοριστική συμμετοχή στην υλοποίηση του σχεδίου “Περικλής” για τον περιορισμό του αριστερού κινήματος στις εκλογές.

1964 Ο υφυπουργός εθνικής άμυνας Μιχ. Παπακωνσταντίνου με τη κυβέρνηση Παπανδρέου θα απομακρύνει τους αξιωματικούς της συνωμοτικής οργάνωσης από τις κρίσιμες θέσεις τους, επιδιώκοντας της αποδιοργάνωση τους.

1965 18/05/1965 Θα δημοσιευτούν οι πρώτες κατηγορίες για την ύπαρξη της συνωμοτικής αριστερής στρατιωτικής οργάνωσης “ΑΣΠΙΔΑ” με εμπλεκόμενο τον γιό του πρωθυπουργού και αναπληρωτή υπουργό συντονισμού, Ανδρέα Παπανδρέου.

21/05/1965 Λίγες μέρες αργότερα στην εφημερίδα “Το Βήμα” ο Γ.Ι. Ιορδανίδης θα δημοσιεύσει το πολιτικό άρθρο με τίτλο: “Η Χούντα”, συγκρίνοντας την πολιτική κατάσταση της Ελλάδας με τα τεκταινόμενα τότε στον Αγ. Δομίνικο. “Πολιτική αστάθεια, περίοδοι ξενικής κατοχής, επαναστάσεις και κινήματα. […] Τώρα αι πλέον πρόσφατοι ενδείξεις πείθουν ότι μια χούντα, απέκτησεν ελευθερίαν ενεργείας και παρασκευάζει με ευρυτάτους ελιγμούς επίθεσιν κατά της Δημοκρατίας. […] Η Δημοκρατία προδίδεται, μέθοδοι του τρίτου Ράιχ δοκιμάζονται, και νέφη τρομοκρατίας ήρχισαν να καλύπτουν τον ουρανόν της Ελλάδος.”

10/06/1965 Δημοσιοποιείται η υποτιθέμενη “κομμουνιστική δολιοφθορά” σε μονάδες του Έβρου, σκευωρία που είχε οργανώσει ο Γ. Παπαδόπουλος. Μιλώντας στη βουλή ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της ΕΔΑ Ηλ. Ηλίου, τονίζει προφητικά: Ο αντισυνταγματάρχης Παπαδόπουλος, ο υπ’ αριθμόν 817760 πραξικοπηματίας του σχεδίου “Περικλής” σκηνοθετεί δολιοφθορά εις τον Έβρον, […] κινητοποιεί πίσω από την πλάτην της Κυβερνήσεως αστυνομικόν μηχανισμόν και συλλαμβάνει δεκάδας πολιτών. […]

“Και ερωτώ την κυβέρνησιν, ποιος ασκεί την εξουσίαν εις αυτόν τον τόπον;” “[…] ώστε αρκεί να συντάξη ένα χαρτί ο κ. Παπαδόπουλος, διά να συλληφθούν νύκτωρ από τα σπίτια τους 10 πολίται, να τεθούν υπό απομόνωσιν, να κινδυνεύσουν, να υποστούν βασανιστήρια, δια να ελεγχθούν ύστερα όλα αυτά ότι ήσαν πομφόλυξ; Και αν αύριο με έναν νέον πόρισμα κατονομάσωμεν όχι 10, αλλά 500, 1000, 10.000 πολίτας […], είναι δυνατόν με αυτόν τον τρόπον να ξαναεγκαθιδρυθή τον Βασίλειον του φόβου εις αυτόν τον τόπον, επί της βάσει οιασδήποτε αυθαιρέτου κακοβούλου ενεργείας

12/06/1965

25/02/1967

Η Εφημερίδα “Το Βήμα” κυκλοφορεί με κεντρικό πρωτοσέλιδο τίτλο:

ο Σπαντιδάκης θα δώσει εντολή για την εφαρμογή του σχεδίου “Ιεράξ ΙΙ”, το οποίο τελείται υπό του Γ. Παπαδόπουλου.

αναφερόμενο στον Γ. Παπαδόπουλο.

29/03/1967

“Ένας επικίνδυνος άνθρωπος εις μιαν νευραλγικήν θέσην”

15/07/1965 Ανατρέπεται η Κυβέρνηση Παπανδρέου. Τα μέλη της συνωμοτικής ομάδας επανέρχονται σταδιακά σε καίριες θέσεις ελέγχου του στρατεύματος.

1966 5/10/1966

Ο δημοσιογράφος των New York Times, Σάιρους Σούλμπεργκερ, στενός φίλος της ελληνικής βασιλικής οικογένειας, προειδοποιεί ότι ο βασιλιάς Κωνσταντίνος θα έφτανε μέχρι και στην αναστολή του Συντάγματος, εφόσον το έκρινε αναγκαίο. Τον επόμενο μήνα ο Α/ΓΕΣ Γρ. Σπαντιδάκης θα δώσει εντολή αναβάθμισης του ΝΑΤΟϊκού σχεδίου “Προμηθεύς”, το οποίο μετονομάζεται σε “Ιεράξ ΙΙ”. Η αμερικάνικη πρεσβεία ενημερώνεται για την ύπαρξή του.

22/12/1966 Ορκίζεται η νέα κυβέρνηση Ι. Παρασκευόπουλου μετά από μυστική συνάντηση Βασιλιά, Γ. Παπανδρέου και Π. Κανελλόπουλου, με σκοπό να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές.

1967 Ο σταθμός της CIA στην Αθήνα ενημερώνει την Ουάσινγκτον για τη συνεδρίαση ενός “επαναστατικού συμβουλίου” με κύριο ομιλητή τον Γ. Παπαδόπουλο. Θα είναι η τελευταία – γνωστή – αναφορά σχετικά με το πραξικόπημα. Παράλληλα, ο Κ. Τσάτσος γράφει στον Κ. Καραμανλή ότι να χαθούν αυτές οι εκλογές πολύ πιθανόν να “είναι οι τελευταίες ελεύθερες εκλογές για πάρα πολλά χρόνια”, καθώς θα οδηγήσουν σε κατάργηση του ελεύθερου πολιτεύματος.

Η εμπλοκή στη βουλή σχετικά με την παράταση της βουλευτικής ασυλίας του Α. Παπανδρέου, ώστε να μην συλληφθεί, οδηγεί σε πτώση της κυβέρνησης Παρασκευόπουλου.

Γ. Παπανδρέου:

“Τους γνωρίζετε, Μεγαλειότατε.” Βασιλεύς: “Παρακαλώ

να μου τους υποδείξετε.” “Θα το κάμω και αυτό αλλά δεν ήλθεν η ώρα”. Γ. Παπανδρέου:

Εφημερίδα “Μακεδονία”

31/03/1967

04/04/1967

Στη δίωρη συνομιλία του Γ. Παπανδρέου και του Βασιλιά Κωνσταντίνου όταν αναφέρονται οι φήμες για συνταγματική εκτροπή, ο Κωνσταντίνος τον ρωτάει:

Τα μέλη της “χούντας” σε αυτό το σημείο φημολογούνται ότι είναι διάφοροι πολιτικοί και απόστρατοι στρατηγοί που ήθελαν να σταματήσουν τις εκλογες.

“Ποιος πρόκειται να κάνει την εκτροπή;”

08/04/1967

Βασιλεύς:

Γ.Παπανδρέου: “Η

Χούντα, ποιος άλλος.”

“Η Χούντα είπατε; Ποια είναι αυτή η Χούντα; Υποδείξατέ μου τα πρόσωπα και θα τους εκδιώξω αμέσως.” Βασιλέυς:

Σε απάντηση του Βασιλιά σχετικά με μια ενδεχόμενη συνταγματική εκτροπή, ο αμερικάνος πρεσβευτής Φ. Τάλμποτ στέλνει ένα “θολό” τηλεγράφημα.

20/04/1967 Στη σύσκεψη του Α/ΓΕΣ αποφασίζεται η επιβολή δικτατορίας και η εφαρμογή του επαυξημένου σχεδίου “Ιεράξ ΙΙ + 20%”

Ο κύβος ερρίφθη. Ο Χρόνος πάλι σταματά.

1967

1974

21η Απριλίου 1967

Ώρα 2 π.μ.

Τα πρώτα τανκς εμφανίζονται στους δρόμους της Αθήνας για να καταλάβουν στρατηγικά σημεία της κυβέρνησης. Οι προσπάθειες του υπουργού Δημόσιας Τάξης, Γεώργιου Ράλλη, να κινητοποιήσει στρατεύματα στη Βόρεια Ελλάδα αποτυγχάνουν. Οι πραξικοπηματίες δίνουν εντολή και εξασφαλίζουν την υπακοή του στρατεύματος σε όλη τη χώρα. Νωρίς το πρωί το ραδιόφωνο παίζει εμβατήρια και ακούγονται τα πρώτα διατάγματα που αναστέλλουν το Σύνταγμα και ματαιώνουν τις επικείμενες εκλογές. Οι τηλεφωνικές γραμμές κόβονται, χωρίς να υπάρχει δυνατότητα επικοινωνίας για επαρκή πληροφόρηση των πολιτών σχετικά με το τι έχει συμβεί. Μέχρι το απόγευμα ορκίζεται η νέα κυβέρνηση των συνταγματαρχών με πρωθυπουργό τον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, Κωνσταντίνο Κόλλια, και ξεκινούν οι συλλήψεις πολιτικών και πολιτών.

17

οἴκαδε

Η “Χούντα” των Συνταγματαρχών χαρακτηρίζεται ως μία από τις μελανότερες στιγμές της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.

η χούντα

Χούντα: ουσιαστικό / Χού•ντα / προέρχεται από τον αντίστοιχο ισπανικό όρο “Junta” που αρχικά σήμαινε απλώς “συνάρθρωση” ή “επιτροπή”, “συμβούλιο”. Η “στρατιωτική χούντα” μεταπολεμικά θα ταυτιστεί με την “ολιγάριθμον ομάδα προσώπων τα οποία ασκούν παρανόμως, παρασκηνιακώς και εκβιαστικώς, αποφασιστική εξουσίαν εις την διακυβέρνησιν μιας πολιτείας, με σκοπούς ξένους προς το εθνικόν συμφέρον.” Το βήμα, Γ.Ι. Ιορδανίδης, 21/5/1965

04

Μακρά και επώδυνη, η ταπεινωτική αυτή παρένθεση του καθεστώτος της Χούντας συνιστά μια απροκάλυπτη παρέμβαση του στρατού στη πολιτική ζωή της ελληνικής κοινωνίας. Είναι δύσκολο για κάποιον σήμερα να κατανοήσει την παράνοια και τις “ψυχώσεις” της περιόδου εκείνης, αλλά το αθηναϊκό κατεστημένο πρόσμενε μια συνταγματική εκτροπή ώστε να ματαιωθούν οι εκλογές και να αποτραπεί η επικράτηση του Γ. Παπανδρέου, και κυρίως η άνοδος του γιού του Ανδρέα σε ρυθμιστικό ρόλο. Ο Ανδρέας Παπανδρέου παρουσιάζεται κατά των υφιστάμενων τριών πόλων εξουσίας της χώρας: κατά του Στέμματος και της Μοναρχίας, κατά του Στρατού, κατά των συμμαχικών δυνάμεων, των ΗΠΑ, και της εξάρτησης της χώρας από αυτές. Η πολιτική του υποστήριξη από το κοινό ανησυχούσε όλους αυτούς τους παράγοντες. Μάλιστα, πολλά στελέχη των ενόπλων δυνάμεων και των ανακτόρων σχεδίαζαν παρόμοια κινήματα. Ο μόνος αιφνιδιασμός, λοιπόν, ήταν το θέμα του “πότε” και από “ποιόν”.

18

Η δικ συντα

1974

Η αυτοαποκαλούμενη “Επανάσταση της 21ης Απριλίου του 1967” δικαιολογεί την πράξη της ως ανάγκη αποτροπής μίας επικείμενης κατάληψης της εξουσίας από κομμουνιστές, μολονότι ουδέποτε υπήρξε τέτοια ένδειξη. Η επιβολή της δικτατορίας επιτεύχθηκε με μεγάλο ρίσκο. Ο Στ. Παττακός χρόνια αργότερα θα παραδεχτεί ότι με ένα “φύσημα” θα κατέρρεε. Όμως ο απορρυθμισμένος πολιτικός κόσμος υπέκυψε χωρίς κάποια ιδιαίτερη αντίδραση. Οι επιτελικοί εγκέφαλοι είναι οι δύο συνταγματάρχες Γεώργιος Παπαδόπουλος και ο Νικόλαος Μακαρέζος, μαζί με τον ταξιάρχη Στυλιανό Παττακό. Αποστολή τους η υπεράσπιση των παραδοσιακών αρχών του “ελληνοχριστιανισμού” έναντι των παρακμιακών επιρροών της Δύσης.

η χούντα

1967

κτατορία των αγματαρχών 19

04

Κατά τα άλλα, δεν υπήρχε κάποιο πολιτικό σχέδιο. Αφού εξασφάλισαν την θέση τους στην εξουσία, έθεσαν σε εφαρμογή ένα σχέδιο “ανανέωσης” της χώρας, ακολουθώντας την ιδεολογική προπαγάνδα και τον αυταρχισμό της δικτατορίας του Μεταξά.

Κοινός παρονομαστής η εχθρότητα προς τους κομμουνιστές, και προς τους πολίτες με αριστερές συμπάθειες. Το αντικίνημα του Βασιλιά Κωνσταντίνου λίγους μήνες μετά, αποτυγχάνει παταγωδώς και εδραιώνει την εξουσία της ομάδας του πραξικοπήματος. Ο Γ. Ζωιτάκης ορκίζεται τότε αντιβασιλέας, και πρωθυπουργός ο Γ. Παπαδόπουλος, ο αδιαφιλονίκητος ηγέτης του κινήματος. Όσοι υποστηρίζουν το πραξικόπημα προωθούνται σε καίριες θέσεις, ενώ όσοι αντιστέκονται αντιμετωπίζουν σκληρή μεταχείριση, με απάνθρωπες συνήθως μεθόδους.

“Υπάρχει το ιδανικόν και το ιδανικόν είναι ένα. Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών”.

Η κατάσταση αδράνειας που δημιουργείται από εδώ και πέρα έχει δύο συνιστώσες δυνάμεις: Η αποδοκιμασία της λαϊκής βάσης συνιστά αδύνατη την νομιμοποίηση της δικτατορίας μέσω εκλογικής διαδικασίας, και παράλληλα δε δύναται πιθανή μία ανατροπή του καθεστώτος λόγω των αποδιοργανωμένων πολιτικών παρατάξεων.

Το χαρακτηριστικότερο σύνθημα της χούντας, ξεστομείται από τον δικτάτορα Γ. Παπαδόπουλο, επαναλαμβάνεται διαρκώς από τους εκπροσώπους και τα δημοσιογραφικά όργανα του καθεστώτος, αναρτείται με πινακίδες σε όλη τη χώρα.

20

04

η χούντα

οἴκαδε

04 η χούντα

/ ΕΛ Λ ΑΣ , ΕΛ Λ ΗΝ ΩΝ, ΧΡΙΣΤΙΑ ΝΩΝ

1967 1974

21

Μεταξύ 1928 και 1971, χρησιμοποιήθηκαν συνολικά 29 νησιά του Αιγαίου ως τόποι εξορίας και φυλάκισης. Κατά τη διάρκεια της Δικτατορίας επαναλειτουργούν τα στρατόπεδα της Γυάρου, και άλλα που ιδρύθηκαν στο Παρθένι και το Λακκί της Λέρου, ενώ μεμονωμένες εκτοπίσεις έγιναν, σε διάφορα άλλα νησιά. Τα “νησιά του διαβόλου”, χρησιμοποιούνται για τον εκτοπισμό χιλιάδων, οι οποίοι απομονώθηκαν από τη χούντα για “προληπτικούς λόγους”. Με εγκαταστάσεις που έχουν χτίσει οι φυλακισμένοι της περιόδου του εμφυλίου, θυμίζουν ανησυχητικά τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Οι κατάλογοι των ανθρώπων που φυλάκισε και εξορίστηκαν την Επταετία ανέρχονται σχεδόν στους 8.000.

22

04

Η “Ελλάς” και οι Έλληνες συνθέτουν πλέον μια χώρα κτηνώδους ανελευθερίας και μισαλλοδοξίας. Εν ονόματι της στρεβλωμένης ιδεολογίας του, το καθεστώς σκοτώνει κάθε ιδανικό που υπάρχει στη χώρα. Για τους συλληφθέντες του ΕΑΤ-ΕΣΑ (Ειδικό Ανακριτικό Τμήμα της Ελληνικής Στρατιωτικής Αστυνομίας), χρησιμοποιείται κάθε λογής βασανιστήριο. Από άγρια χτυπήματα, φάλαγγα, μέχρι ηλεκτροσόκ και εικονικές εκτελέσεις. Άνθρωποι καταδικασμένοι να υπομένουν φρικτά βασανιστήρια, ενώ μέχρι και σήμερα η δικτατορία νοητά τους ακολουθεί. Κρατούμενοι, χωρίς ένταλμα, χωρίς κατηγορίες. Χωρίς κανείς να ξέρει για την πορεία της υγείας τους. Με βασανιστές, ανθρώπους της διπλανής πόρτας, που εκπαιδεύονται προσεκτικά για να βιαιοπραγήσουν ενάντια στους συλληφθέντες, δίχως τύψεις συνείδησης, υπακούοντας τυφλά μια εξουσία βίας.

η χούντα

οἴκαδε

1967

1974

η χούντα

“Ελλάς• πυρ! Ελλήνων• πυρ! Χριστιανών• πυρ!

04

Τρεις λέξεις νεκρές. Γιατί τις σκοτώσατε;” Γιώργος Σεφέρης, “Από βλακεία” Τετράδιο Γυμνασμάτων Β΄

23

οἴκαδε

Κι αν βγω απ’ αυτή τη φυλακή κανείς δε θα με περιμένει οι δρόμοι θα `ναι αδειανοί κι η πολιτεία μου πιο ξένη τα καφενεία όλα κλειστά κι οι φίλοι μου ξενιτεμένοι αέρας θα με παρασέρνει κι αν βγω απ’ αυτή τη φυλακή Διονύσης Σαββόπουλος, Δημοσθένους λέξις - 1972

24

1967

1974

Ο ρόλος των ΗΠΑ

25 χρόνια μετά την πτώση της δικτατορίας ο πρόεδρος Μ. Κλίντον παραδέχεται ότι “όταν η χούντα ανέλαβε τον έλεγχο, οι Ηνωμένες Πολιτείες επέτρεψαν στα ψυχροπολεμικά τους συμφέροντα να υπερισχύσουν της υποχρέωσής τους να υποστηρίξουν τη δημοκρατία”. Παραδοχή, βέβαια, που κινείται στα όρια του αυτονόητου, καθώς μετά την επικράτηση του πραξικοπήματος η αμερικάνικη πολιτική κινείται σε γραμμή συνεργασίας με το καθεστώς. Ενώ τα αμερικάνικα στρατεύματα στο Βιετνάμ αιμορραγούν και η αμερικάνικη παρουσία στη Μεσόγειο δέχεται πιέσεις, υιοθετείται μια στάση “αξιοποίησης” της δικτατορίας. Σκεπτόμενος το συμφέρον της αμερικάνικης εθνικής ασφάλειας, ο σύμβουλος του προέδρου Νίξον, Χ. Κίσινγκερ, δε δείχνει να ενδιαφέρεται για τον παραμερισμό της δικτατορίας και την άσκηση επιρροής για την επιστροφή στον κοινοβουλευτισμό, καθώς αυτό θα οδηγούσε, σύμφωνα με εκείνον, στην επικράτηση των δυνάμεων της αριστεράς.

Από πολύ νωρίς, λοιπόν, θα δημιουργηθεί στην ελληνική κοινή γνώμη η εντύπωση ότι παρόλο που μπορούν να επηρεάσουν τις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα, επιλέγουν να μη το κάνουν. Η απόφαση της “αποχής” έρχεται από μια χώρα που εμπλέχτηκε όσο καμία άλλη στα γεγονότα που διαδραματίζονταν στην Ελλάδα τα προηγούμενα χρόνια. Τα κρίσιμα ερωτήματα που γεννιούνται σε αυτό το πλαίσιο είναι κατά πόσο είχαν μια ενεργή ανάμειξη.

“Κανένας φίλος της Ελλάδας δεν θα επιθυμούσε να τη δει να επιστρέφει στη συνταγματική διακυβέρνηση των δύο Παπανδρέου, του τρελού γέρου και του νεαρού καθάρματος, που την οδηγούσαν στο χάος” Πρώην Υπουργός Εξωτερικών Ν. Άτσεσον, Δεκ. 1967 (New York Times)

25

04

η χούντα

οἴκαδε

Η ιστορική έρευνα δείχνει πως η CIA διέθετε πλήρη ενημέρωση για τις κινήσεις της συνωμοτικής οργάνωσης. Είχε, επίσης, προτείνει λίγο καιρό πριν τη διεξαγωγή μιας μυστικής επιχείρησης, ώστε να αποδυναμωθεί ο ρόλος του Ανδρέα Παπανδρέου και της ομάδας του στις επόμενες εκλογές που θα διοργανώνονταν. Οι δημοσιευμένες αναλύσεις της μέχρι σήμερα δε δίνουν μια ξεκάθαρη εικόνα για το θέμα. Αφορούν απλές αναφορές για τις εξελίξεις, με αρκετά λογοκριμένα κομμάτια, και με εκθέσεις που τονίζουν την “ηρεμία” που επικρατεί στην Ελλάδα, τις εσωτερικές τριβές στο καθεστώς και τις επιλογές για την ανάληψη εξουσίας στην μεταπολίτευση. Το μόνο βέβαιο μέχρι σήμερα είναι ότι η παθητική στάση της Αμερικής προς το καθεστώς της Χούντας, και η ανοχή απέναντι στην τουρκική επέμβαση αργότερα στην Κύπρο ζημιώνουν ανεπανόρθωτα τις διμερείς ελληνοαμερικάνικες σχέσεις.

26

04

η χούντα

/ Η Α ΜΕΡΙΚΗ ΚΑ Ι Η ΧΟΥΝΤΑ

οἴκαδε

04

η χούντα

η πολιτική διακυβέρνηση Ο Γ. Παπαδόπουλος συγκεντρώνει όλο και περισσότερη εξουσία στο πρόσωπό του. Μετά το πραξικόπημα αναλαμβάνει πρόεδρος της κυβέρνησης. Μετά το αποτυχημένο βασιλικό πραξικόπημα, αναλαμβάνει Πρωθυπουργός και Υπουργός Αμύνης (Δεκέμβριος 1967). Στη συνέχεια, σειρά έχει το Υπουργείο Παιδείας (Μάρτιος 1969), το Υπουργείο Εξωτερικών (Ιούλιος 1970) και τέλος η αντιβασιλεία (Μάρτιος 1972). Ένα χρόνο μετά αλλάζει γνώμη, καταργεί τη μοναρχία και εγκαθιδρύει προεδρική κοινοβουλευτική δημοκρατία με πρόεδρο πάλι τον ίδιο, αναθέτοντας την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον Σπ. Μαρκεζίνη. Πραγματοποιεί δύο νόθα δημοψηφίσματα για την εδραίωση των θεσμών της δικτατορίας του.

Χωρίς οργανωμένη αντιπολίτευση, κάθε προσπάθεια αντίστασης αποδεικνύεται αναποτελεσματική. Η Αθήνα πλημμυρισμένη από ελληνικές σημαίες και το σύμβολο του “φοίνικα”, αντιμετωπίζει καθημερινώς τον λαϊκισμό, την αρχαία Ελλάδα, την υποβαθμισμένη αισθητική των δικτατόρων. Οι “εορτές πολεμικής αρετής” των Ελλήνων, όπως και πολλές άλλες εκδηλώσεις, συγκροτούνται με παρελάσεις, ακροβατικές επιδείξεις, άρματα από φελιζόλ, στολές αρχαίων, βυζαντινών, αρματολών, και τραγουδώντας τον “ Ύμνο της 21ης Απριλίου”.

28

04

η χούντα

/ Δ ΙΚΑ ΙΟΣ ΥΝΗ Α ΠΟ ΦΕΛ ΙΖ ΟΛ

1967 1974

29

04

η χούντα

/ ΛΟΓΟΚΡΙΣΙΑ

1967

1974

“Σόλων, μη μου κόβεις τη χολή. Αδύνατον [να

η χούντα

πεθάνουμε] στα 100. Εγώ αντέχω το πολύ 10 Η ευθεία καταπάτηση των δημοκρατικών ελευθεριών καταφέρνει να ελέγξει κάθε πληροφορία και να φιμώσει το θέατρο, τη μουσική, τον κινηματογράφο, τα πανεπιστήμια, τις εφημερίδες. Βιαίως προσπαθεί το καθεστώς να καταστείλει κάθε ελεύθερη έκφραση. Οι δικτατορικές πολιτικές της διακυβέρνησης αναστέλλουν οποιαδήποτε ανάπτυξη της χώρας. Η αναμόρφωση των δημοσίων υπηρεσιών, του δικαστικού και νομικού κλάδου, του εκπαιδευτικού συστήματος, πραγματοποιείται με την τοποθέτηση ανδρείκελων οπαδών του κινήματος και όσων συμμορφώνονται με την κυβερνητική γραμμή.

χρόνια. Άλλα 50 χρόνια; Όχι δε την αντέχω τέτοια ζωή. Εσύ την αντέχεις;”

04

Εκείνος & Εκείνος, 1972, “Το αυγό”, το μόνο επεισόδιο που έχει διασωθεί. Η σειρά αποτελεί τη μοναδική περίπτωση αντιδικτατορικού λόγου στη τηλεόραση. Τα κείμενά της μετα βίας περνούσαν την επιτροπή λογοκρισίας.

31

“ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ 21ης ΑΠΡΙΛΙΟΥ” Μουσική: Γιώργος Κατσαρός Στίχοι: Γιώργος Οικονομίδης Ερμηνεία: Φώτης Δήμας & Χορωδία 13/07/1967 Μέσα στ’ Απρίλη τη Γιορτή το Μέλλον χτίζει η Νιότη αγκαλιασμένοι - δυνατοί μ’ Εργάτη, Αγρότη, Φοιτητή και πρώτο τον Στρατιώτη.

Τραγούδι αγάπης αντηχεί γελούν όλα τα χείλη Και σμίγουν μέσα στην ψυχή του Είκοσι-ένα η εποχή κι η Είκοσι-μια τ’ Απρίλη

Μες στις καρδιές φτάνει ζεστή του Απριλιού η λιακάδα κι έχουν στα στήθια μας χτιστεί Θρησκεία, Οικογένεια και πάνω απ’ όλα ΕΛΛΑΔΑ!