T. W. Rhys Davids, «Πρώιμος Βουδδισμός» - μετάφραση: Θεοδόσης Αγγ. Παπαδημητρόπουλος

Thomas William Rhys Davids

Πρώιμος Βουδδισμός Μετάφραση-προλογικά-ὑποσημειώσεις: Θεοδόσης Ἀγγ. Παπαδημητρόπουλος 2η ἐπαυξημένη ἔκδοση

Ἀθήνα 2019

.

.

.

Πρώιμος Βουδδισμός

᾽Εξώφυλλο: Τριδιάστατη σύνθεση (ΘΑΠ)· ἀρχικὸ μοντέλλο: Βούδδας, 3-4ος αἰ. μ.Χ., Israel Museum [(https://sketchfab.com/models/85bfaf af034048afa900507fc71fb2b6) by Abby Gancz (https://sketchfab.com/ agancz) is licensed under CC BY 4.0]· στὸν ψευδότιτλο: Ὁ τροχὸς τῆς Διδασκαλίας [βλ. σελ. 90] πάνω σὲ νόμισμα μὲ βουδδιστικὰ σύμβολα ἀπ᾿ τὴν Ταξάσιλα/Τάξιλα τῆς Πενταποταμίας (185-168 π.Χ.). CNG Coins, GNU FDL: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Taxila_coin_with_wheel_and _Bud dhist_symbols.jpg

᾽Εκδότης: Θεοδόσης Ἀγγ. Παπαδημητρόπουλος Σειρά: Βουδδισμός ῾Αγίας Ζώνης 55, 112 56 Ἀθήνα Τηλ.: 210 8662668 www.theodosispapadimitropoulos.gr info@theodosispapadimitropoulos.gr ῾Ιστολόγιο Διέλευση: http://dieleusi.map-in-box.gr Τίτλος πρωτοτύπου: T. W. Rhys Davids, Early Buddhism.

Copyright ©: Θεοδόσης Ἀγγ. Παπαδημητρόπουλος, 2019

ISBN: 978-618-83878-5-0

Ἀπαγορεύεται ἡ ἀναδημοσίευση, ἡ ἀναπαραγωγή, ὁλική, μερικὴ ἢ περιληπτική, ἡ μετάφραση ἢ ἡ ἀπόδοση κατὰ παράφραση ἢ διασκευὴ τοῦ περιεχομένου τοῦ βιβλίου μὲ ὁποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ἠλεκτρονικό, φωτοτυπικό, ἠχογράφησης ἢ ἄλλο, χωρὶς προηγούμενη γραπτὴ ἄδεια τοῦ ἐκδότη-μεταφραστῆ καὶ λεπτομερῆ, δηλαδὴ πλήρη, παραπομπὴ στὴν ἔκδοση αὐτὴ καὶ τὸν ἐκδότη-μεταφραστή της, ὅπως σαφῶς περιγράφουν ὁ Νόμ. 2121/1993, 2557/1997 καὶ ὅλοι οἱ κανόνες τοῦ Διεθνοῦς Δικαίου ποὺ ἰσχύουν στὴν Ἑλλάδα.

Thomas William Rhys Davids

Πρώιμος Βουδδισμός Early Buddhism 2η ἐπαυξημένη ἔκδοση

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ-ΠΡΟΛΟΓΙΚΑ-ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

Θεοδόσης Ἀγγ. Παπαδημητρόπουλος

Ἀθήνα 2019

[Kamma-vācā· ἐπίσημο ἔγγραφο τῆς Θεραβάντα μοναστικῆς κοινότητας σὲ φύλλα φοίνικα (βλ. Norman, σελ. 191· Geiger-Literatur, σελ.

11). 19ος αἰ. (Kaldari, Public domain: https://commons.wikimedia.org/wiki/ File:Burmese_Kammavaca.jpg)]

Πρώιμος Βουδδισμός, Βιβλιογραφία

7

Βιβλιογραφία

Βουδδιστικὲς γραφὲς καὶ μεταφράσεις τους: Bibliotheca Polyglotta, Pāli Tipiṭaka, https://www2.hf.uio.no/polyglotta/index.php? page=library&bid=22 CarterThe Dhammapada, translated with an Palihawadana introduction and notes by John Ross Carter and Mahinda Palihawadana, Oxford University Press, Oxford-New York 2000.

Dialogues Dialogues of the Buddha, translated by T. W. and C. A. F. Rhys Davids, edited by F. Max Müller, τόμ. Ι-ΙV, Oxford University Press, London 1899-1921.

GethinSayings of the Buddha, translated with an Sayings introduction and notes by Rupert Gethin, Oxford University Press, Oxford-New York 2008.

GogerlyDaniel John Gogerly, Ceylon Buddhism, edited Bishop

by Stanley Bishop, The Wesleyan Methodist Book Room, Colombo 1908.

Lalita Lalita Vistara, herausgegeben von S. Lefmann, Vistara Verlag der Buchhandlung des Waisenhauses, Halle 1908.

Rhys Davids- Buddhist birth-stories (Jataka tales), translated by Jataka T. W. Rhys Davids, ed. Mrs Rhys Davids, George Routledge & Sons-E. P. Dutton & Co., LondonNew York χ.χ.

Bibliotheca Polyglotta

8

T. W. Rhys Davids

Salomon

SBE

Therigatha

Walshe

Richard Salomon, The buddhist literature of Ancient Gandhāra, an introduction with selected translations, Wisdom Publications, Somerville 2018.

The sacred books of the East, translated by various oriental scholars and edited by F. Max Müller, τόμ. Ι-L, Clarendon Press, Oxford 18791910.

Therigatha: Poems of the first buddhist women, translated by Charles Hallisey, Harvard University Press, Harvard 2015 The Long Discourses of the Buddha, a translation of the Dīgha Nikāya from the Pāli by Maurice Walshe, Wisdom Publications, Boston 1995.

Γιὰ τὶς βουδδιστικὲς γραφές: Churn Law

GeigerLiteratur von Hinüber

Norman

Bimala Chrun Law, A history of Pāli Literature, foreword by Wilhelm Geiger, Indica Books, Varanasi 2000.

Wilhelm Geiger, Pāli Literatur und Sprache, Karl J. Trübner Verlag, Strassburg 1916.

Oskar von Hinüber, A handbook of Pāli Literature, Walter de Gruyter, Berlin-New York 1996.

K. R. Norman, Pāli Literature, including the canonical literature in Prakrit and Sanskrit of all the Hīnayāna schools of the Buddhism, Otto Harrasowitz, Wiesbaden 1983.

Πρώιμος Βουδδισμός, Βιβλιογραφία

9

Ἰνδολογία: Brockington BuddhismJainism Chatterjee

EH Frauwallner

HIL Long

John Brockington, The Sanskrit Epics, Brill, Leiden-Boston-Köln 1998.

Buddhism and Jainism, ed. K. T. S. Sarao and Jeffery D. Long, τόμ. I-II, Springer, Dordrecht 2017.

Asim Kumar Chatterjee, A comprehensive history of Jainism, τόμ. Ι-ΙΙ, Firma KLM, Calcutta 197884.

Constance A. Jones - James D. Ryan, Encyclopedia of Hinduism, Facts on File, New York 2007.

Erich Frauwallner, History of Indian Philosophy, translated from original German into English by V. M. Bedekar, τόμ. I-ΙΙ, Motilal Banarsidass, Delhi-Patna-Varanasi 1973.

A history of Indian literature, ed. J. Gonda, τόμ.

I-X, Otto Harrassowitz, Wiesbaden 1975-6.

Jeffery D. Long, Jainism, an introduction, I. B. Tauris, London-New York 2009.

Θρησκειολογία: Antes

Ching Ἴχνη

Peter Antes, Μεγάλοι ἱδρυτὲς θρησκειῶν, μτφ Δ. Γ. Γεωργοβασίλης - Μαριέλλα Φράιμτερ, ἐκδ. Παπαδήμα, Ἀθήνα 1995.

Julia Ching, Chinese religions, MacMillan, Hampshire-London 1993. Ἀναστάσιος Γιαννουλᾶτος, Ἴχνη ἀπὸ τὴν ἀναζήτηση τοῦ ὑπερβατικοῦ, συλλογὴ θρησκειολογικῶν μελετημάτων, Ἀκρίτας, 3η ἔκδ., Νέα Σμύρνη 2006.

10

T. W. Rhys Davids

Γιὰ τὸν Βουδδισμό:

Beckwith

Blackstone

Buddhism Buddhist India Buddhist Studies Burnouf

Chakravarti

Dahlke Early Buddhism GethinFoundations GombrichEarly

Christopher I. Beckwith, Greek Buddha, Pyrrho᾿s Encounter with Early Buddhism in Central Asia, Princeton University Press, PrincetonOxford 2015.

Kathryn R. Blackstone, Women in the footsteps of the Buddha, Struggle for liberation in the Therīgāthā, Molital Banarsidass Publishers, Delhi 2000.

T. W. Rhys Davids, Buddhism, G. P. Putnam᾿s Sons, 2η ἔκδ., New York-London 1907.

T. W. Rhys Davids, Buddhist India, T. Fisher Unwin-G. P. Putnam᾿s Sons, London-New York 1903.

J. W. de Jong, A brief history of Buddhist Studies in Europe and America, Bharat - Bharati, Varanasi 1976.

Eugène Burnouf, Introduction to the History of Indian Buddhism, translated by K. Buffertrille and D. S. Lopez, The University of Chicago Press, Chicago-London 2010.

Uma Chakravarti, The social dimensions of Early Buddhism, Munshiram Manoharlal Publishers, New Dehli 1996.

Paul Dahlke, Aufsätze zum Verständnis des Buddhismus, Berlin 1903.

T. W. Rhys Davids, Early Buddhism, Archibald Constable & Co., London 1908.

Rupert Gethin, The foundations of Buddhism, Oxford University Press, Oxford-New York 1998.

R. F. Gombrich, How Buddhism began, the conditioned genesis of the early teachings, Routledge, 2η ἔκδ., London-New York 2006.

Πρώιμος Βουδδισμός, Βιβλιογραφία

GombrichTheravāda GombrichThought Hamilton

Kuzminski

PerézRemón Singh

Strong Varma

Xing

Williams

Βουδδισμός Πρώιμος Βουδδισμός

11

R. F. Gombrich, Theravāda Buddhism, A social history from ancient Benares to modern Colombo, Routledge, 2η ἔκδ., London-New York 2006.

Richard Gombrich, What the Buddha thought, Equinox, London-Oakville 2009.

Sue Hamilton, Identity and Experience, The constitution of the human being according to Early Buddhism, Luzac Oriental, London 1996.

Adrian Kuzminski, Pyrrhonism, How the Ancient Greeks reinvented Buddhism, Lexington Books, New York 2008.

Joaquín Peréz-Remón, Self and non-self in Early Buddhism, Mouton Publishers, Hague 1980.

Sheo Kumar Singh, History and philosophy of Buddhism, Associated Book Agency, Patna 1982.

John S. Strong, The Buddha, a beginner᾿s guide, Oneworld, Oxford 2009.

Vishwanath Prasad Varma, Early Buddhism and its origins, Munshiram Manoharlal Publishers, New Dehli 1973.

Guang Xing, The concept of the Buddha, its evolution from early Buddhism to the trikāya theory, RoutledgeCurzon, London-New York 2005 Paul Williams, Mahāyāna Buddhism, the doctrinal foundations, Routledge, 2η ἔκδ., London-New York 2009. Σ. Παπαλεξανδρόπουλος, Βουδισμός, ἡ Ἰνδικὴ περίοδος, Gutenberg, Ἀθήνα 2015.

Thomas William Rhys Davids, Πρώιμος Βουδδισμός, μτφ Θεοδόσης Ἀγγ. Παπαδημητρόπουλος, Διορθώσεις, Ἀθήνα 2018.

12

T. W. Rhys Davids

Βουδδιστικὴ Ἀρχαιολογία καὶ Τέχνη: AWR Gandhāran Buddhism Grünwedel

Seckel Thousand Buddhas

Archaeology and World Religion, ed. Timothy Insoll, Routledge, London-New York 2001.

Gandhāran Buddhism, Archaelogy, Art, Texts, ed. Pia Brancaccio and Kurt Behrendt, UBCPress, Vancouver-Toronto 2006.

Albert Grünwedel, Buddhist art in India, translated by Agnes C. Gibson, revised and enlarged by Jas. Burgess, Bernard Quaritch, London 1901.

Dietrich Seckel, The art of Buddhism, Greystone Press, New York-Toronto-London 1968.

T. W. Rhys Davids - Victoria Charles, 1.000 Buddhas of Genius, Parkstone International, Ho Chi Minh 2009.

Γλωσσολογικά: Aṣṭādhyāyī

DDB Edgerton

GeigerGrammar

MayrhoferAltindisch

The Aṣṭādhyāyī of Pāṇini, ed. Rama Nath Sharma, τόμ I-VI, Munshiram Manoharlal Publishers, 2η ἔκδ., New Delhi 2002.

Digital Dictionary of Buddhism, http://www.buddhism-dict.net/ddb Franklin Edgerton, Buddhist Hybrid Sanskrit grammar and dictionary, τόμ. Ι-ΙΙΙ, Rinsen Book Co., Kyoto 1985.

Wilhelm Geiger, A Pāli Grammar, translated into English by Batakrishna Ghosh, revised and edited

by K. R. Norman, The Pali Text Society, Oxford 2005.

Manfred Mayrhofer, Kurzgefaßtes etymologisches Wörterbuch des Altindischen, τόμ. I-IV, Carl Winter, Heidelberg 1976.

Πρώιμος Βουδδισμός, Βιβλιογραφία

MayrhoferPāli MayrhoferSanskrit Oberlies

PāliDictionary Pāli und Sanskrit

13

Manfred Mayrhofer, Handbuch des Pāli, τόμ.

I-II, Carl Winter, Heidelberg 1951.

Manfred Mayrhofer, Sanskritgrammatik mit sprachvergleichenden Bemerkungen, Walter de Gruyter, Berlin 1978.

Thomas Oberlies, Pāli, A grammar of the language of the Theravāda Tipiṭaka, Walter de Gruyter, Berlin-New York 2001.

The Pali Text Society’s Pali-English Dicitonary, https://dsalsrv04.uchicago.edu/dictionaries/pali/ Otto Franke, Pāli und Sanskrit, Verlag von Karl J. Trübner, Straßburg 1902.

Γενικώτερα: Richard Bett, Pyrrho, his antecedents and his legacy, Oxford University Press, Oxford 2000.

Diels-Kranz Die Fragmente der Vorsokratiker, Griechisch und Deutsch von Hermann Diels, herausgegeben von Walther Kranz, Weidmannsche Buchhandlung, Dublin-Zürich 1969 LSJM A Greek-English Lexicon, compiled by H. G. Liddell and R. Scott, revised by Sir H. S. Jones with assistance of R. McKenzie, Clarendon Press, 9η ἔκδ. ἐπαυξημένη, Oxford 1996.

Nestle-Aland Novum Testamentum Graece, herausgegeben von Barbara Aland u.a., Deutsche Bibelgesellschaft, 28η ἔκδ., Stuttgart 2012.

RahlfsSeptuaginta, edidit Alfred Rahlfs, editio altera Hanhart Robert Hanhart, Deutsche Bibelgesellschaft, Stuttgart 2006. ΜπαμπινιώτηςΓ. Δ. Μπαμπινιώτης, Ἐτυμολογικὸ λεξικὸ τῆς Νέας Ἑλληνικῆς, Ἀθήνα 2010. Λογεῖον https://logeion.uchicago.edu Σφίγξ http://sphinx.metameat.net Bett

Πρώιμος Βουδδισμός, Σημείωμα

15

Σημείωμα

ν κ᾿ ἡ μελέτη μετράῃ, ἤδη, πάνω ἀπὸ ἑκατό χρόνια ζωῆς, τὸ εὐσύνοπτο, ἁπλὸ ὕφος κ᾿ ἡ παραταῦτα ἐμβρίθεια (γιὰ τὰ δεδομένα τῆς τότε Ἔρευνας), τὴν καθιστοῦν χρηστικώτατη πρώτη εἰσαγωγὴ στὴν ἱστορικὴ μορφὴ τοῦ Βούδδα καὶ τὴν ἀπαρχὴ τῆς βουδδιστικῆς διδασκαλίας. Θὰ προσέξῃ κάποιος τὴ συνεχῆ ἀναφορὰ μὲ τὸ παραδιδόμενο ὄνομα στὸν Κανόνα Πάλι:¹ Σιντάττα Γκοτάμα, κι ὄχι τὸ ἀντίστοιχο στὰ Σανσκριτικά: Σιντάρτα Γκαουτάμα -ἐνδεικτικὸ τῆς σημασίας ποὺ ἀποδίδεται στὶς πρώιμες πηγές.

Ἂ

Ἐδῶ ἐξετάζονται οἱ ἱστορικὲς συνθῆκες καὶ γίνεται μιά «πραγματιστική» παρουσίαση τοῦ θρησκειολογικοῦ φαινομένου. Βεβαίως, αὐτὴ ἡ μέθοδος δέν ἐξαντλεῖ τὸ ζήτημα· δέν ἀρκεῖ ἡ γνώση τῆς ἀπαρχῆς (δυνάμει τῶν προσβάσιμων τεκμηρίων), ἀλλ᾿ ἀπαιτεῖται, ἐκ τοῦ παραλλήλου, ἡ συστηματικὴ μελέτη τῆς διδασκαλίας κατὰ τὴ μακραίωνη διαμόρφωσή της ἀνὰ γεωγραφικὸ τόπο – καθὼς αὐτὸς προσθέτει στὴ συνολικὴ πνευματικὴ βιογραφία τοῦ Βούδδα –, ὅπως καὶ τῆς λατρευτικῆς παράδοσης μὲ τὴν ἰδιαίτερη ἑρμηνεία τοῦ ὅρου στὴν περίπτωση τοῦ Βουδδισμοῦ.²

1. Βλ. σελ. 27.

2. Βλ. σελ. 21· περαιτέρω: Gethin-Foundations, σελ. 1-6· Strong, σελ. xi-xii· Βουδδισμός. Τὰ ἐγκυκλοπαιδικὰ ἄρθρα τοῦ ἀρχιεπισκόπου Ἀλβανίας Ἀναστασίου (Ἴχνη, σελ. 66-77· 194-233) μὲ τὴν ἐκεῖ βιβλιογραφία, ὅπως κ᾿ ἡ εἰσαγωγὴ τοῦ Klimkeit (Antes, σελ. 217-62), εἶν᾿ ἐξίσου βοηθητικά. Γιὰ μιὰ γενικώτερη ἱστορία τοῦ Βουδδισμοῦ: Singh. Ὡς πρὸς τὴν ἀντιρρητικὴ φύση τοῦ Βουδδισμοῦ, ἐν σχέσει μὲ τὴ διδασκαλία τῶν Βραχμάνων, βλ. Gombrich-Early

16

T. W. Rhys Davids

Ἡ δυτικὴ πρόσληψη τοῦ Βουδδισμοῦ, ὑπῆρξε πολυκύμαντη: Ξεκίνησε ἀπ᾿ τὴν ἐλλιπέστατη γνώση πρὶν ἀπ᾿ τὰ τέλη τοῦ 18ου αἰώνα· διακρίθηκε, τὸν 19ο , ἀπὸ αὐστηρό «ἀναθεωρητισμό» λόγῳ τῆς βαθύτερης ἀνάγνωσης τοῦ Κανόνα Πάλι (ὅπου συνέδραμε καίρια ὁ Rhys Davids μὲ τὸ μεταφραστικό-σχολιαστικόἐκδοτικό του ἔργο),³ καθὼς καὶ τῆς ἐπίδρασης μιᾶς θετικιστικῆς τάσης·⁴ ἐντὸς τοῦ 20οῦ καὶ 21ου αἰώνα πραγματοποιεῖται σύνθεση καὶ σύγκλιση τῶν διαφόρων μεθόδων, ἡ δὲ μεγαλύτερη ἐπαφὴ τῶν Πολιτισμῶν – καὶ λόγῳ τῆς Τεχνολογίας – βοήθησε περαιτέρω στὴν ἄρση ἐσφαλμένων ἀντιλήψεων κ᾿ ἐπιστημονικῶν προκαταλήψεων. Βεβαίως, ἡ ἐνασχόληση εἶναι πρακτικῶς ἀνεξάντλητη, γιὰ κάθε σημαντικὴ θρησκεία, κ᾿ οἱ προσπάθειες πάντοτε πεπερασμένες...⁵ Ἡ μετάφραση ἀκολουθεῖ τὴν ἔκδοση Early Buddhism. Ἐκσυγχρονίστηκε ἡ μεταγραφὴ τῶν περισσοτέρων σανσκριτικῶν ἢ πάλι λέξεων (πάντα στὶς ὑποσημειώσεις, πρῶτα τὰ Σανσκριτικά) κατὰ τὴν κρατοῦσα πλέον φωνητική τους ἀπόδοση στὸ λατινικὸ ἀλφάβητο.⁶ Ὅπου χρειάστηκε, συμπληρώθηκαν ἢ ἀποκαταστάθηκαν οἱ βιβλιογραφικὲς ἀναφορές. Στὴ δεύτερη τούτη ἔκδοση,⁷ προτάχθηκαν σύντομα εἰσαγωγικὰ κεφάλαια χρήσιμα γιὰ τὴν ἀπρόσκοπτη παρακολούθηση τοῦ κυρίως κειμένου καὶ προστέθηκε περαιτέρω εἰκονικὸ ὑλικὸ δηλωτικὸ τοῦ

καὶ γιὰ μιὰν ὅλως νέα θεώρηση τῶν τεκμηρίων: Beckwith. Παραταῦτα, ἡ ἐξέταση τῆς σκέψης τοῦ ἴδιου τοῦ Βούδδα-στοχαστῆ (μιὰ θεώρηση παράλληλη μὲ τὴ σπουδὴ μορφῶν ὅπως ὁ Σωκράτης κ.λ.) ὁδηγεῖ, ὑπὸ προϋποθέσεις, σὲ πολύ χρήσιμα συμπεράσματα· βλ. Gombrich-Thought· Hamilton. Ἡ ἔκδ.

Thousand Buddhas, μὲ τὴν πληθώρα φωτογραφίων, κατατοπιστικώτατη πῶς ἡ Τέχνη ἀποδίδει τὴν ἰδιοσυγκρασία κάθε τόπου μές στὸ συνολικὸ βουδδιστικὸ φαινόμενο.

3. Βλ. σελ. 31.

4. Κατὰ μίαν ἔννοια, ἐδῶ ἐντάσσεται αὐτὸ τὸ βιβλίο.

5. Ἡ συντομώτατη ἐξιστόρηση γιὰ τὴ σύνταξη τοῦ πολύκροτου ἔργου: Εἰσαγωγὴ στὴν Ἱστορία τοῦ Ἰνδικοῦ Βουδδισμοῦ τοῦ Burnouf, σελ. 8-9, ἐνδεικτικώτατη, ὅπως κ᾿ ἡ ἐκτενέστερη ἀφήγηση τῶν βουδδιστικῶν σπουδῶν: Buddhist Studies, κεφ. Ι· IV. 6. Βλ. Strong, σελ. 224-31· DDB. 7. 1η ἔκδ.: Πρώιμος Βουδδισμός

Πρώιμος Βουδδισμός, Σημείωμα

17

περιεχομένου. Ἡ βιβλιογραφία προσπαθεῖ νὰ παρουσιάσῃ, στὰ κομβικά της, τὴ σύγχρονη ἐρευνητικὴ δραστηριότητα, ὥστε ὁ Ἕλληνας ἀναγνώστης νἄρθῃ σὲ στενότερη ἐπαφὴ μ᾿ αὐτὸ τὸ κρίσιμο, ζωντανὸ καὶ θάλλον διεθνῶς ἀντικείμενο ὡς κομμάτι καί τῆς Θρησκειολογίας καί τῆς Ἰνδολογίας, δηλαδὴ τῆς γενικώτερης μελέτης τῶν πολιτισμῶν ποὺ ἀναπτύχθηκαν στὸ μέρος αὐτὸ τῆς Νότιας Ἀσίας. Γιὰ τὴν ἐδῶ τηρουμένη ἱστορικὴ ὀρθογραφία, χρησιμοποιήθηκαν συνδυαστικὰ τὰ λεξικά: LSJM· Μπαμπινιώτης, καθὼς κ᾿ οἱ διαδικτυακὲς ἐφαρμογές: Λογεῖον· Σφίγγα. Γιὰ τὰ ἐδάφια τῆς Παλαιᾶς καὶ Καινῆς Διαθήκης, ἀκολουθήθηκαν, ἀντιστοίχως, οἱ ἱστορικοκριτικὲς ἐκδόσεις: Rahlfs-Hanhart· Nestle-Aland.

18

T. W. Rhys Davids

Συντμήσεις

αἰ. βλ. ἔκδ. ἐκδ. κ.ἑ. κεφ. κ.λ. κ.ο.κ. λ.χ. μτφ ὅ.π. πρβλ πρωτοϊνδ. σανσκρ. σελ. στρ. τ. τόμ. ὑπ. χ.χ. ed.

: : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :

αἰώνας βλέπε ἔκδοση ἐκδόσεις καὶ ἑξῆς κεφάλαιο καὶ λοιπά καὶ οὕτω καθεξῆς λόγου χάριν μετάφραση ὅπου παραπάνω παράβαλε πρωτοϊνδοευρωπαϊκός σανσκριτικός/ή/ό/ά σελίδα/ες στροφή τεῦχος τόμος ὑποσημείωση χωρὶς χρονολογία editor(s) (= ἐπιμελητής/ές)

Οἱ ἀντικρυστὲς ἀγκύλες ([]) δηλώνουν ἀπαλοιφή· τὰ ἐντὸς ἀγκυλῶν, προσθήκη τοῦ μεταφραστῆ· τὰ ἐντὸς τριγωνικῶν παρενθέσεων (⟨⟩), ἐπεξηγηματικὲς προσθῆκες· τὸ σύμβολο >, ἐτυμολογικὴ ἀναγωγὴ τοῦ δεξιοῦ μέλους στὸ ἀριστερό· <, τοῦ ἀριστεροῦ στὸ δεξιὸ ἀντίστοιχα· τὸ σύμβολο * ἐμπρὸς ἀπὸ λέξη, μή μαρτυρημένο τύπο.

. δέκα ἐτῶν πληρη[....]ων βασι[λ]εὺς Πιοδάσσης εὐσέβεια[ν ἔδ]ε[ι]ξεν τοῖς ἀν θρώποις καὶ ἀπὸ τούτου εὐσεβεστέρους τοὺς ἀνθρώπους ἐποίησεν καὶ πάντα εὐθηνεῖ κατὰ πᾶσαν γῆν καὶ ἀπέχεται βασιλεὺς τῶν ἐμψύχων καὶ οἱ λοιποὶ δὲ ἀνθρωποι καὶ ὅσοι θηρευταὶ ἢ αλιεῖς βασιλέως πέπαυνται θηρεύοντες καὶ εἴ τινες ἀκρατεῖς πέπαυνται τῆς ἀκρα σίας κατὰ δύναμιν, καὶ εὐήκοοι πατρὶ καὶ μητρὶ καὶ τῶν πρεσβυτέρων παρὰ τὰ πρότερον καὶ τοῦ λοιποῦ λῶιον καὶ ἄμεινον κατὰ πάντα ταῦτα ποιοῦντες διάξουσιν [Ἤδικτο τοῦ Ἀσόκα γραμμένο στὰ Ἑλληνικὰ καὶ στὰ Ἀραμαϊκά.

3ος αἰ. π.Χ. Κανταχάρ. (Βλ. σελ. 28. Public domain: https://commons. wikimedia.org/wiki/File:AsokaKandahar.jpg)]

[Ὄρθιος Βούδδας. Δεῖγμα ἑλληνοβουδδιστικῆς τέχνης. Γανδάρα (Πενταποταμία). 1-2ος αἰ. Ἐθνικὸ Μουσεῖο τοῦ Τόκυο. (Public domain: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Gandhara_Buddha_(tnm).jpeg)]

Πρώιμος Βουδδισμός, Οἱ σύγχρονες βουδδιστικὲς παραδόσεις

21

Οἱ σύγχρονες βουδδιστικὲς παραδόσεις

εραβάντα/Theravāda (= ἡ διδασκαλία τῶν Γηραιῶν, δηλαδὴ τῶν «μοναχῶν» ποὺ διατηροῦν τὴν πανάρχαια παράδοση) ἤ, ὑποτιμητικά: Χιναγιάνα/Hīnayāna (= μικρὸ ὄχημα) σ᾿ ἀντιδιαστολὴ μὲ τὸν Μαχαγιάνα Βουδδισμό. Ἡ Παράδοση ἐντοπίζεται στὴ Σρὶ Λάνκα (ὅπου κ᾿ ἔφτασε ἡ βουδδιστικὴ διδασκαλία κοντὰ στὰ μέσα τοῦ 3ου αἰ. π.Χ. ἀπ᾿ τὴν Ἰνδία), στὴν Ταϊλάνδη, τὸ Λάος καὶ τὴν Καμπότζη. Ὁ Κανόνας τῶν Ἱερῶν Κειμένων αὐτῆς τῆς παράδοσης εἶναι γραμμένος στὴ γλῶσσα Πάλι.⁸ Διαμέσῳ τούτης τῆς παράδοσης, ἀνασυγκροτεῖ ὁ Rhys Davids τὴν ἱστορικὴ μορφὴ τοῦ Βούδδα. Ἀπὸ τοὺς τρεῖς βασικοῦς κλάδους τοῦ Βουδδισμοῦ, ὁ Θεραβάντα εἶναι ὁ ἀρχαιότερος καὶ προσεγγίζει τὸν Βούδδα δίχως νὰ τοῦ προσάπτῃ «μεταφυσικές»/«θεῖες» ἰδιότητες.⁹

Θ

Μαχαγιάνα/Mahāyāna (= μεγάλο ὄχημα) ἤ: Μποντισαττβαγιάνα/Bodhisattvayāna (= ὄχημα τῶν Μποττισάτβα). Ἡ Παράδοση ἐντοπίζεται στὴν Κίνα, τὴν Ἰνδονησία, τὸ Βιετνάμ, τὴν Κορέα καὶ τὴν Ἰαπωνία. Οἱ Βοῦδδες κ᾿ οἱ Μποττισάτβα ἢ Μποττισάτα (δηλαδὴ τὰ ὄντα ποὺ ἐπίκειται νὰ γίνουν βοῦδδες) εἶναι διασκορπισμένοι στὶς ἐποχὲς καὶ τὰ ἐπίπεδα τῆς ὕπαρξης· ἀποτελοῦν ἀντικείμενο πίστεως ὡς ὑπερβατικά/ὑπερκόσμια ὄντα.¹⁰

8. Βλ. 27.

9. Γιὰ μιὰ γενικώτερη εἰσαγωγὴ στὸν Θεραβάντα Βουδδισμό, βλ. GombrichTheravāda.

10. Βλ. Gethin-Foundations, σελ. 224-34· Williams, σελ. 184 (ἐνδεικτικώτατο διάγραμμα).

22

T. W. Rhys Davids

Περιέχει, μεταξὺ ἄλλων, τὸν Τσάν (Κίνα),¹¹ ἡ μεταφύτευσή του Ζέν (Ἰαπωνία) καὶ τὸν Βουδδισμὸ τῆς Καθαρῆς Χώρας (ΚίναἸαπωνία-Κορέα-Βιετνάμ).¹² Βαϊραγιάνα/Vajrayāna (= ὄχημα τοῦ «διαμαντένιου κεραυνοῦ» -λόγῳ τοῦ πανάρχαιου συμβόλου του) ἤ: Ταντραγιάνα/ Tantrayāna (= «ἐσωτερικό» ὄχημα). Ἡ Παράδοση ἐντοπίζεται στὸ Θιβέτ (Βόρειος Βουδδισμός), τὸ Μπουτὰν καὶ τὴν Ἀνατολικὴ Ἀσία· πολλὲς φορὲς ἐντάσσεται στὸν Μαχαγιάνα Βουδδισμό, διακρινόμενη ἀπὸ μιὰν ἀνεπτυγμένη ἐσωτερικότητα.¹³ Οἱ παραπάνω διαχωρισμοὶ βοηθοῦν στὴ συνολικὴ κάτοψη τοῦ φαινομένου. Ὅμως, ἡ ἱστορία τους, καθὼς κ᾿ οἱ πρακτικές τους, διασταυρώνονται κ᾿ ἐπικαλύπτονται· οἱ κάθετοι δογματικοὶ διαχωρισμοὶ τοῦ Χριστιανισμοῦ δέν ὑφίστανται, καθὼς οἱ ἴδιες οἱ ἔννοιες τοῦ δόγματος ἢ τῆς ὁμολογίας δέν ἐφαρμόζονται εὔκολα στὴν περίπτωση τοῦ Βουδδισμοῦ (ἄλλωστε σχηματίστηκαν σ᾿ ἕνα ἐντελῶς διαφορετικὸ ἱστορικὸ πλαίσιο). Ἐπίσης, ὁ Βουδδισμὸς διαδόθηκε ἐντὸς μιᾶς περιοχῆς τῆς Ἀσίας κοντὰ σ᾿ ἄλλες σημαντικώτατες θρησκεῖες ἀπ᾿ τὸ Ζωροαστρισμὸ καὶ τὸν Ἰνδουϊσμὸ ὥς τὸν Ταοϊσμό, τὸ Σιντοϊσμὸ καὶ τὸ Ἰσλάμ· ἡ βαθύτερη κατανόηση τῶν ποικίλων ρευμάτων προϋποθέτει τὴ γνώση γιὰ τὴ σχέση του μὲ τοὺς ἀλλόθρησκους κάθ᾿ ἐποχῆς καὶ τόπου.

11. < dhyāna/jhāna = νοητικὴ ἀπορρόφηση ≈ διαλογισμός. Βλ. Ching, σελ.

138· Pāli Dictionary.

12. Στὸ Βουδδισμὸ τῆς Καθαρῆς Χώρας, ὁ πιστὸς ἀποζητάει νὰ μετενσαρκωθῇ σ᾿ ἕνα ἐπίπεδο τῆς ὕπαρξης, ὅπου ἡ διδασκαλία τοῦ κάθε βούδδα ἔχει οὐσιαστικώτερη καὶ βαθύτερη ἀπήχηση (Gethin-Foundations, σελ. 263-4). Βλ. γιὰ τὴν ἐξάπλωση τοῦ Βουδδισμοῦ στὰ βορειοανατολικὰ τῆς Ἰνδίας: Ching, σελ. 137-44.

13. Βλ. Gethin-Foundations, σελ. 3· 268-9.

[Thangkh (ζωγραφιὰ σ᾿ ὕφασμα) τοῦ Ἀβαλοκιτεσβάρα (Avalokiteśvara ἢ Padmapani), τοῦ μποντισάττβα ποὺ ἐνσωματώνει τὴ συμπόνια ἀπ᾿ ὅλους τοὺς Βοῦδδες. Θιβέτ. 14ος αἰ. (Public domain: https://commons.wikimedia.org/wiki/ File:MET_DT6050.jpg)]

[Τὸ πόδι τοῦ Βούδδα μὲ τὰ σύμβολα τοῦ Τροχοῦ τῆς Διδασκαλίας (βλ.

90) καὶ τῶν Τριῶν Πολύτιμων Λίθων (Triratna/Ti-ratana) τοῦ Βουδδισμοῦ: τοῦ Βούδδα, τῆς Διδασκαλίας καὶ τῆς Μοναστικῆς Τάξης. Γανδάρα. 1ος αἰ. (Public domain: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:BuddhaFootprint.jpeg)]

Πρώιμος Βουδδισμός, Βουδδιστικοὶ πληθυσμοί

25

Οἱ χῶρες μὲ τοὺς μεγαλύτερους βουδδιστικοὺς πληθυσμούς

[Στοιχεῖα τοῦ 2010: https://assets.pewresearch.org/wp-content/ uploads/sites/11/2014/01/global-religion-full.pdf] Κίνα Ταϊλάνδη (ἢ Σιάμ) Ἰαπωνία Βιρμανία (ἢ Μπούρμα ἢ Μυανμάρ) Σρὶ Λάνκα (παλαιότερα: Κεϋλάνη) Βιετνάμ Καμπότζη Νότια Κορέα Ἰνδία Μαλαισία Ταϊβάν Λάος ΗΠΑ Νεπάλ Σιγκαπούρη Ἰνδονησία Μογγολία Χὸνγκ Κόνγκ Μπαγκλαντές Αὐστραλία Μπουτάν Βόρεια Κορέα

244.130.000 64.420.000 45.820.000 38.410.000 14.450.000 14.380.000 13.690.000 11.050.000 9.250.000 5.010.000 4.950.000 4.100.000 3.570.000 3.080.000 1.730.000 1.720.000 1.520.000 930.000 720.000 600.000 540.000 370.000

[Μαρμάρινη στήλη μὲ χαραγμένο πάνω της, μέρος τοῦ Κανόνα Πάλι στὸ Βιρμανικὸ ἀλφάβητο, ἀπ᾿ τὴν παγόδα Κουτοντάου (Μυανμάρ, 1857). Ὁλόκληρος ὁ Κανόνας καταλαμβάνει 729 τέτοιες στῆλες μὲ 80-100 ἀράδες ἡ κάθεμιά τους. (Wagaung, CC BY-SA 3.0: https://commons. wikimedia.org/wiki/File:Kyauksa.JPG)]

Πρώιμος Βουδδισμός, Γιὰ τὶς Βουδδιστικὲς Γραφὲς καὶ τὰ Πάλι

27

Γιὰ τὶς Βουδδιστικὲς Γραφὲς καὶ τὴ γλῶσσα Πάλι

που ἀναφέρονται μές στὸ κείμενο: Κανόνας, γραφὲς Πάλι, Ὅ γραπτὰ τεκμήρια κ.λ., ὑπονοεῖται ὁ Κανόνας Ἱερῶν Κειμένων τῆς Θεραβάντα Παράδοσης. Ὁ Κανόνας εἶναι γραμμένος στὴ γλῶσσα Πάλι/Pāli-bhāsā -ἡ κυριολεκτικὴ σημασία τῆς λέξης Pāli: κείμενο πρὸς ἀπαγγελία ἢ κείμενο τῶν γραφῶν κι ὄχι τῶν σχολιασμῶν (ἀνάλογα μὲ τὸ προτασσόμενο ἔτυμο)· μᾶλλον σχετίζεται μὲ τὸ βορειοανατολικὸ ἰδίωμα τῆς Μαγκάντας (μιὰ περιοχὴ ποὺ ταυτίζεται ἐν πολλοῖς μὲ τὸ σημερινὸ Μπιχάρ), τὰ Μαγκάντι/Māgadhī. Ἡ Θεραβάντα Παράδοση ἐπιμένει πὼς τὰ κείμενα ἀπηχοῦν τὸ λόγο τοῦ ἴδιου τοῦ Σιντάττα Γκοτάμα ποὺ πέρασε μεγάλο μέρος τῆς ζωῆς του στὴν περιοχὴ τῆς Μαγκάντας. Ὁ σημαντικὸς ἐξηγητικὸς τῆς Θεραβάντα Παράδοσης, ὁ Μπουνταγκόσα (5ος αἰ.), φτάνει στὸ σημεῖο νὰ δοξάσῃ τὴ λαλιὰ τοῦ Βούδδα, γράφοντας πὼς ἕνα μικρὸ παιδί, ἂν δέν ἄκουγε ἄλλη γλῶσσα, θὰ μιλοῦσε αὐθόρμητα τὰ Μαγκάντι, δηλαδὴ τὰ Πάλι γιατὶ στὸ νοῦ τοῦ λογίου τὰ δύο ἰδιώματα ταυτίζονταν. Αὐτὴ ἡ «ὑπερβολή» συναντᾶνται καί στὸν Ἰνδουϊσμό, ὅπου ὁ ἦχος τῶν βεδικῶν ὕμνων εἶν᾿ ἐξίσου ἱερὸς μὲ τὸ περιεχόμενο -μιὰ πίστη ποὺ ὡδήγησε στὴν ἐξαντλητικὴ μελέτη τῆς Φωνητικῆς τῆς Βεδικῆς καὶ Σανσκριτικῆς ἀπ᾿ τὴν Ἀρχαιότητα καὶ δέν ἔχει ἀνάλογο στὴ γραμματικὴ σπουδὴ τῆς δυτικῆς Ἀρχαιότητας.¹⁴

14. Κάτι ποὺ ἀνιχνεύεται ἄμεσα κατὰ τὴ συγκριτικὴ ἐξέταση τῆς ἀρχαιότερης σανσκριτικῆς γραμματικῆς: τοῦ Pāṇini (βλ. Aṣṭādhyāyī), καὶ τῆς ἀρχαιότερης ἑλληνικῆς: τοῦ Διονυσίου Θρᾳκός (βλ. Γραμματικὴ Τέχνη, ἐπιμέλειαἑρμηνευτικὰ σχόλια: Θεοδόσης Ἀγγ. Παπαδημητρόπουλος, ἐκδ. ΘΑΠ, 2η ἔκδ., Ἀθήνα 2018).

28

T. W. Rhys Davids

Τὰ Πάλι ἀνήκουν στὰ Μεσοϊνδικὰ ἰδιώματα (καταγόμενα ἀπὸ τὰ Ἀρχαιοϊνδικά -ἀνάμεσά τους, ἡ γλῶσσα τῶν Βεδῶν) ποὺ κατὰ σειρὰ ἐγκλεισμοῦ περιλαμβάνονται στὶς εὐρύτερες ὁμάδες τῶν Ἰνδοάριων, τῶν Ἰνδοϊρανικῶν καὶ τῶν Ἰνδοευρωπαϊκῶν γλωσσῶν. Ἡ σχέση τους μὲ τὰ Σανσκριτικὰ εἶναι συγγενική, ὄχι ὅμως γενετική, δηλαδὴ δέν ἀνάγονται τὰ πρῶτα στὰ δεύτερα. Ἂν καὶ τὰ τεκμήρια τῆς Βεδικῆς, τῆς μητέρας γλώσσας τῆς Σανσκριτικῆς (saṃskṛtam = «βελτιωμένα»/ὀρθά/κατάλληλα γιὰ τελετουργικὴ χρήση¹⁵ -ἡ λογία γλῶσσα), συγκαταλέγονται στ᾿ ἀρχαιότερα τῆς Ἰνδοευρωπαϊκῆς οἰκογένειας, δέ μεταφράζεται τοῦτο ἄμεσα καὶ σ᾿ ἐξίσου παλαιότητα τῆς ἴδιας τῆς λαλιᾶς ἐν σχέσει μὲ τὴν ἀρχαιοϊνδικὴ γλῶσσα ποὺ κρύβεται πίσω ἀπ᾿ τὰ Πάλι· καθὼς οἱ Βέδες πρωτοκατεγράφησαν περίπου χίλια χρόνια μετὰ τὴ σύνθεση τοῦ πρώτου τους στρώματος. Τὸ ἀρχαιότερο γραπτὸ μνημεῖο στὴν Ἰνδικὴ Ἱστορία εἶναι τὰ ἤδικτα τοῦ Ἀσόκα (περίπου 269-31 π.Χ.) τῆς Αὐτοκρατορίας τῶν Μαουρύα (4-2ος π.Χ.), συνταγμένα πάνω σὲ στύλους ἐν μέρει στὰ Πρακριτικά (prākṛta = τὰ δημώδη ἰδιώματα κατ᾿ ἀντιδιαστολὴν στὴ λογία Σανσκριτική, καὶ ἰδίως τὰ τότε Μαγκάντι), τὰ Ἀραμαϊκὰ καὶ τὰ Ἑλληνικά, δηλαδὴ στὶς εὐρέως ὁμιλούμενες γλῶσσες τῆς ἐπικράτειας. Ὁ τρόπος τῶν στύλων σαφῶς ἔχει ἐπηρεαστῆ ἀπ᾿ τὰ περσικὰ ἀνάλογα¹⁶ καί, καθότι – μεταξὺ ἄλλων – ἀναφέρεται ρητά ἡ λέξη dhamma (/dharma, ποὺ πρωτοαποδίδεται ἐκεῖ ἀκριβῶς στὴν Ἑλληνικὴ ὡς: εὐσέβεια),¹⁷ ἀποτελοῦν σημαντικώτατο ἀντικείμενο τῆς Βουδδιστικῆς Ἀρχαιολογίας.¹⁸ Κατὰ πᾶσαν πιθανότητα, τὰ Πάλι ἀποτελοῦν μεῖγμα διαλεκτικῶν τύπων τῆς βορειοανατολικῆς Ἰνδίας κι ἀνάγονται σ᾿ ἕνα ἰδίωμα ἐξίσου ἀρχαῖο μὲ τὴ Βεδική, ἐφόσον ληφθοῦν ὑπ᾿ ὄψει οἱ διάσπαρτοι στὰ κείμενα ἀρχαϊσμοὶ ποὺ δέν συμφωνοῦν

15. Mayrhofer-Sanskrit, σελ. 7.

16. Πρβλ τὶς ἐπιγραφὲς στὸ Βαγίστανον ὄρος.

17. Βλ. σελ. 19.

18. Βλ. Seckel, σελ. 25-6· AWR, σελ. 66-74· Beckwith, σελ. 227-9· F. R. Allchin - K. R. Norman, Guide to the Asoka inscriptions, South Asian Studies, 1985, τόμ. 1, τ. 1, σελ. 43-50.

Πρώιμος Βουδδισμός, Γιὰ τὶς Βουδδιστικὲς Γραφὲς καὶ τὰ Πάλι

29

φωνολογικὰ καὶ μορφολογικὰ μὲ τοὺς Βεδικοὺς ὕμνους. Ἀλλά, κατὰ τὸν 12ο αἰ., γραμματικοὶ ἀναθεώρησαν τὴν ὀρθογραφία τῶν κειμένων, ἐπιφέροντας μιά «σανσκριτικοποίηση» τοῦ σώματος. Θὰ μποροῦσε νὰ λεχθῇ, ἐν κατακλείδι, πὼς τὰ Πάλι δέν εἶναι «νεκρή» γλῶσσα (ἐφόσον μάλιστα χρησιμοποιεῖται ἀκόμα μεταξὺ τῶν Θεραβάντα λογίων), ἀλλὰ ἕνα ὄργανο ἐπικοινωνίας ποὺ ἱστορικὰ ἄλλαξε μορφὴ κατ᾿ ἐπανάληψιν. Τὸ ἀρχαιότερο χειρόγραφο τοῦ Κανόνα Πάλι βρέθηκε στὸ Νεπὰλ κι ἀνάγεται στὸν 8-9ο αἰ., ἐνῷ ἡ παράδοση ὁλόκληρων κειμένων ξεκινάει μόλις τὸν 15ο αἰ. Τὸ μεγαλύτερο μέρος τοῦ σώματος, ἔχει συνταχθῆ ἀπὸ μέλη τῆς Σάνγκα,¹⁹ τῆς «μοναστικῆς» τάξης. Μποροῦν νὰ διακριθοῦν τρία παρακαλάδια: τῆς Βιρμανίας, τῆς Ταϊλάνδης καὶ τῆς Σρὶ Λάνκα. Ἔχουν χρησιμοποιηθῆ κατὰ καιροὺς τὰ ἑξῆς συστήματα γραφῆς: Μπράχμι (ἂν θεωρηθοῦν οἱ στύλοι τοῦ Ἀσόκα πρόδρομη γλῶσσα τῶν Πάλι)· Ντεβανάγκαρι (απόγονος τῆς Μπράχμι)· Σινχάλα (Σρὶ Λάνκα)· Κχμέρ· Βιρμανική· Τάι. Ὁ Κανόνας ἐκτείνεται σὲ πολλούς τόμους στὴν τυπωμένη του μορφή, κι ὀνομάζεται στὰ Πάλι Tipiṭaka = τὰ Τρία Καλάθια, καθὼς ἀποτελεῖται ἀπὸ τρία μέρη: τὸ Vinaya Piṭaka (τό «καλάθι» τῶν νόμων ἢ τῆς «πειθαρχίας»)· τὸ Sutta Piṭaka²⁰ (τό «καλάθι» μὲ τὰ κηρύγματα τοῦ Βούδδα, θρησκευτικὴ ποίηση καὶ κείμενα ποικίλης ὕλης)· Abhidhamma Piṭaka (τό «καλάθι» τῆς «ἐξηγητικῆς»/ τοῦ «σχολασμοῦ»). Βιβλιογραφικὸ σημείωμα: Ἱστορία καὶ γραμματικὴ τῶν Πάλι: Mayerhofer-Pāli, τόμ. Ι, σελ. 1-15· Oberlies, σελ. 1-14· Geiger-Grammar, σελ. xxiii-xxx· Norman, σελ. 1-7· Salomon, σελ. 80-6· Gandhāran Buddhism, σελ. 135-47· Geiger-Literatur, σελ. 1-5. Ἱστορία τοῦ Κανόνα Πάλι: von Hinüber, σελ. 4-6· Norman, σελ. 7-14· Geiger-Literatur, σελ.

5-39· Chun Law, σελ. 11-28. Σχέση Πάλι καὶ Σανσκριτικῶν: Edgerton, τόμ. Ι, σελ. 1-4.

19. Saṃgha/Saṅgha.

20. Sūtra/sūtta. Ἀρχικὴ σημασία: νῆμα/κλώστή/σκοινί· ὕστερη σημασία: ἀφορισμός/κήρυγμα. Βλ. Mayrhofer-Altindisch, τόμ. III, σελ. 492, sūtram.

Thomas William Rhys Davids

Πρώιμος Βουδδισμός, Thomas William Rhys Davids

31

Thomas William Rhys Davids²¹

κατόπιν λόγιος γεννήθηκε στὶς 12 Μαΐου 1843, στὸ Κόλτσεστερ τοῦ Ἔσσεξ (Ἀγγλία). Ὁ πατέρας του, καταγώμενος ἀπ᾿ τὴν Οὐαλία, ὑπῆρξε λειτουργὸς σ᾿ αὐτοδιοικούμενη, διαμαρτυρόμενη ἐκκλησιαστικὴ κοινότητα («ἐνορία»), ἡ μητέρα ὑπεύθυνη γιὰ τὸ ἐκεῖ κυριακάτικο κατηχητικό.

Ὁ

Τελείωσε τὸ σχολεῖο στὸ Μπράιτον κ᾿ ἔφυγε γιὰ τὸ Πανεπιστήμιο τοῦ Μπρέσλαου (Γερμανία), ὅπου καὶ σπούδασε τὴ Σανσκριτικὴ ὑπὸ τὴν καθοδήγηση τοῦ σημαντικώτατου Ἰνδολόγου γλωσσομαθῆ Adolf Friedrich Stenzler. Ἔπειτα (1864), κατετάγη στὴν Πολιτοφυλακὴ τῆς Κεϋλάνης (Σρὶ Λάνκα), ὅπου καὶ μυήθηκε στὰ Πάλι ἀπ᾿ τὸν ἑτοιμοθάνατο Βουδδιστὴ μοναχὸ Yātrāmullē Unnānsē ποὺ διήνυε, συχνά, πεζός μιὰ σημαντικὴ ἀπόσταση, γιὰ νὰ ἐμφυσήσῃ ἐπιθυμία πρὸς γνώση καὶ κατανόηση τῶν γραφῶν στὸ νεαρὸ τότε Ἄγγλο... Τὸ 1877, λόγῳ διαφωνιῶν του γιὰ τὴν ἀντιμετώπιση τῶν τοπικῶν φυλῶν ἀπ᾿ τὴ Διοίκηση τῆς Πολιτοφυλακῆς, παραιτήθηκε καὶ γύρισε στὴν Ἀγγλία. Ἂν καὶ ξεκίνησε πρακτικὴ στὸ Bar τοῦ Middle Temple, ποτέ δὲν ἐξήσκησε τὸ λειτούργημα τοῦ συνηγόρου στὰ βρεττανικὰ δικαστήρια.

21. Ἀντλοῦνται πληροφορίες ἀπό: Lord Chalmers, Obituary: Thomas William Rhys Davids, The Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland, 1923, τ. 2, σελ. 323-8· C. Mary Ridding and Pe Maung Tin, Obituary: Thomas William Rhys Davids, Bulletin of the School of Oriental Studies, University of London, 1923, τόμ. 3, τ. 1, σελ. 201-10.

32

T. W. Rhys Davids

Ἐκείνη τὴν περίοδο, ξεκίνησε τὸ μεταφραστικό-σχολιαστικόἐκδοτικό του ἔργο στὶς βουδδιστικὲς γραφές. Τὸ 1881, ἀνακοίνωσε τὴν ἵδρυση τῆς Pali Text Society, ἑνὸς ὀργανισμοῦ κομβικοῦ γιὰ τὴ μελέτη τῶν γραφῶν Πάλι ὥς τὶς μέρες μας. Τὸ 1882 ἔγινε Καθηγητὴς τῶν Πάλι στὸ University College τοῦ Λονδίνου. Συνεργάστηκε στὴ μετάφραση ἱερῶν βουδδιστικῶν βιβλίων στὴ σειρά: Sacred books of the East, μ᾿ ἐπιμελητὴ τὸν F. Max Müller.²² Τὸ 1885 (ὥς τὸ 1905), χρημάτισε Γραμματέας καὶ Βιβλιοθηκάριος τῆς Royal Asiatic Society. Τὸ 1894, νυμφεύθηκε τήν, ἐπίσης εἰδικὴ στὰ Πάλι, Caroline Augusta Foley -ἡ ὑποστήριξη κ᾿ ἡ βοήθεια ποὺ τοῦ προσέφερε στὸν πνευματικὸ στίβο κατὰ τὰ χρόνια ποὺ ἀκολούθησαν, στάθηκε καταλυτική... Ἀπέκτησαν τρία παιδιά: δυὸ κόρες κ᾿ ἕνα γιό. Τὸ 1904, ἔγινε Καθηγητὴς τῆς Συγκριτικῆς Θρησκειολογίας στὸ Πανεπιστήμιο τῆς Βικτωρίας τοῦ Μάντσεστερ καὶ μέλος τῆς Βρεττανικῆς Ἀκαδημίας.

Tὸ 1910, ἐξελέγη πρῶτος πρόεδρος τῆς India Society. Πέθανε στὶς 27 Δεκεμβρίου 1922, στὸ Τσίπστεντ τοῦ Σάρρεϋ. Γιὰ τὸν ἴδιο, ὁ Πρώιμος Βουδδισμὸς ἀπετέλεσε τὸ σημαντικώτερο πνευματικό του κατόρθωμα.

22. Βλ. SΒΕ.

Πρώιμος Βουδδισμός

Ἱμαλάια

Ἰντραπράστα (Δελχί) Καπιλαβάστου

Κοζάλα

Σ ά κ υ α Λουμπινί

ς

η γγ

Γά

Βαρανάσι (Μπενάρες)

Μποντγκαγιά

Μαγκάντα

Ἰνδία Ὑψόμετρο > 1000m 0

50

100

150

Πρώιμος Βουδδισμός, Εἰσαγωγικά

35

Εἰσαγωγικά

Ἡ φυλὴ τῶν Σάκυια²³

ἱδρυτὴς τοῦ Βουδδισμοῦ γεννήθηκε γύρω στὸ 560 π.Χ.²⁴ στὸ Καπιλαβάστου, τὴν πρωτεύουσα τῆς περιοχῆς τῶν Σάκυια, κάπου 160 χμ. βόρεια ἀπ᾿ τὸ Βαρανάσι [Μπενάρες].

Ὁ

Ἐκείνη τὴν ἐποχή, οἱ Ἄριοι²⁵ ἔποικοι στὶς πλαγιὲς τῶν Ἱμαλαΐων, ὅπως καὶ στὴν κοιλάδα τοῦ Γάγγη, εἶχαν κατακτήσει ἕνα πολιτισμικὸ ἐπίπεδο ἀνάλογο τῆς Ἑλλάδας κατὰ τὴν ἴδια περίοδο: Ἡ χώρα διαιροῦνταν πολιτικὰ σὲ μικρὲς κοινότητες, ποὺ συνήθως κυβερνοῦνταν δημοκρατικά -κάποιες μ᾿ ἐξηρμένο τὸ ἀριστοκρατικὸ στοιχεῖο, ἄλλες μ᾿ ἐνισχυμένες ἐξουσίες τοῦ δήμου.

23. [Śākya/Sākiyā.]

24. [Ἡ σημερινὴ Ἔρευνα τοποθετεῖ τὸ θάνατό του γύρω στὸ 400 π.Χ, κάπου στὰ ὀγδόντα του. Ὁπότε, ἀντιστοίχως, μετατοπίζεται κ᾿ ἡ γέννηση. Βλ. Gombrich-Theravada, σελ. 32.]

25. [Τ᾿ ὄνομα μὲ τ᾿ ὁποῖο αὐτοαποκαλοῦνταν οἱ ἀρχαῖοι Ἰνδοϊρανοί: κύριοι/ἄρχοντες (βλ. Mayrhofer-Altindish, τόμ. I, σελ. 52· 78-9.). Τί κατέληξε νὰ σημαίνῃ ἐντός τοῦ Βουδδισμοῦ, βλ. σελ. 78.]

36

T. W. Rhys Davids

Σὲ τέσσερεις ἢ πέντε ὅμως ἀπ᾿ αὐτὲς τὶς πολιτεῖες, τύραννοι κατάφεραν νὰ ἐπιβληθοῦν ἐπὶ τῶν συμπατριωτῶν τους καὶ παρουσιάστηκε μιὰ ἀναπότρεπτη τάση ἀπορρόφησης τῶν μικρῶν δημοκρατιῶν ἀπ᾿ τὰ γειτονικὰ βασίλεια. Ἔτσι, λοιπόν, ἡ φυλὴ τῶν Σάκυια ἦταν ἤδη ὑπὸ τὴν ἐπικυριαρχία τοῦ γειτονικοῦ βασιλείου τῆς Κοζάλας.²⁶

Τὸ βασίλειο τῆς Κοζάλας Τὰ ἀκριβῆ σύνορά του, ἐκείνη τὴν ἐποχή, εἶν᾿ ἄγνωστα, ἀλλὰ μᾶλλον περιέκλειαν σχεδὸν ὅλη τὴν περιοχὴ τῶν σημερινῶν Ἡνωμένων Ἐπαρχιῶν,²⁷ καθὼς καὶ μεγάλο μέρος τοῦ Νεπάλ, ὅπου στὰ βουνά του βρισκόταν ἡ πρωτεύουσά της, τὸ Σαβαττί.²⁸ Τὸ Βαρανάσι, παλαιότερα ἀνεξάρτητη πολιτεία, εἶχε ἤδη ἐνσωματωθῆ στὸ ἀνερχόμενο βασίλειο, ποὺ ἐκτεινόταν, κατὰ πᾶσαν πιθανότητα, 480 χμ. ἀπὸ Νότο πρὸς Βορρᾶ καὶ σχεδὸν ἐξίσου ἀπ᾿ Ἀνατολὴ πρὸς Δύση -κάπου δυό φορὲς δηλαδὴ ὅσο ἡ Ἀγγλία... Ἡ ὑπεροχὴ αὐτῆς τῆς φιλοπόλεμης φυλῆς ὀρεσίβιων κ᾿ ἡ εἰρήνη σ᾿ ὁλόκληρη τὴν εὐρεῖα ἐπικράτειά τους, ἀπετέλεσαν τοὺς κύριους πολιτικοὺς παράγοντες τοῦ καιροῦ. Ἡ δὲ ἀναμέτρηση τῆς Κοζάλας μὲ τὴ Μαγκάντα, στὴ νοτιοανατολικὴ γειτονιά της, θ᾿ ἀποδεικνυόταν ἀποφασιστικὴ γιὰ τὴ μοῖρα τῆς μεγάλης Ἰνδικῆς ἐνδοχώρας στοὺς ἑπόμενους αἰῶνες.

Ἡ γλῶσσα τῆς Κοζάλας Ἡ γλῶσσα τῆς ἐπικράτειας, λόγῳ τῆς ἐπιρροῆς τῆς Αὐλῆς, τοῦ Στρατοῦ καὶ τῶν ἀξιωματούχων σ᾿ ὅλα τὰ ἐδάφη της, ἔτεινε νὰ ὑποσκελίσῃ τὶς τοπικὲς διαλέκτους· αὐτὲς εἶχαν ἀντίστοιχη

26. [Πρβλ τὴν κατάσταση στὰ ἰωνικὰ παράλια μὲ τὶς ἑλληνικὲς πόλειςκράτη ὑπὸ τὴν ἐξουσία τοῦ Πέρση Μεγάλου Βασιλέως.]

27. [Οἱ τότε Ἡνωμένες Ἐπαρχίες τῆς Ἄγρας καὶ τοῦ Οὖντ στὴ βόρεια Ἰνδία.]

28. [Sāvatthī.]

.

Ἡ μελέτη, μὲ τὸ εὐσύνοπτο, ἁπλό της ὕφος, καθίσταται χρηστικώτατη εἰσαγωγὴ στὴν ἱστορικὴ μορφὴ τοῦ Βούδδα καὶ τὴν ἀπαρχὴ τῆς διδασκαλίας. Ὁ συγγραφέας, ἀπ᾿ τοὺς πρώτους μεταφραστὲς τῶν βουδδιστικῶν γραφῶν στ᾿ Ἀγγλικά, ἐξετάζει τὶς ἱστορικὲς συνθῆκες, παρουσιάζοντας πραγματιστικὰ τὸ θρησκειολογικὸ φαινόμενο. Αὐτὴ ἡ δεύτερη ἔκδοση, μὲ τὸ προλογικό της ὑλικό, βοηθάει ἀκόμα περισσότερο τὸ μέσο ἀναγνώστη στὴ μελέτη του.